1361.11.20: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
بدون خلاصۀ ویرایش
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۲۰: سطر ۲۰:
   <div class="bootstrap-btn">[[1365.11.20]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1365.11.20]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1366.11.20]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1366.11.20]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1367.11.20]]</div>
 





نسخهٔ کنونی تا ‏۷ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۱:۲۵

روزشمار جنگ سال 1361
1361.11.20
نام‌های دیگر بیست بهمن
تاریخ شمسی 1361.11.20
تاریخ میلادی 9 فوریه 1983
تاریخ قمری 25 ربيع‌الثاني 1403



گزارش - 566

پس از حل شدن مشكل محدوديت معبر براي ادامه‌ي عمليات والفجر مقدماتي كه تا صبح امروز طول كشيد و همه‌ي يگان‌ها (به جز لشكر7 ولي‌عصر) موفق به يافتن و آماده كردن معبر براي عمليات خود شدند، از اولين ساعت‌هاي صبح امروز نيز تلاش‌هاي فشرده‌يي چون بازديد از خط و برگزاري آخرين جلسات هماهنگي از سطوح پايين‌تر از يگان‌ها تا سطح فرماندهان يگان‌ها و قرارگاه‌هاي نجف و كربلا با فرماندهان خاتم(ص) انجام شد تا سرانجام در آخرين جلسه كه ساعت 16:15 بعد از ظهر با حضور فرمانده كل سپاه در محل قرارگاه كربلا* برگزار گرديد، مانور نهايي‌شده‌ي ادامه‌ي عمليات والفجر مقدماتي مرور شد. در اين جلسه كه از سپاه پاسداران: محسن رضايي، رحيم صفوي، غلامعلي رشيد، غلامپور، عزيز جعفري، بشردوست، احمد كاظمي، حسين خرازي و از ارتش: صياد شيرازي، حسني سعدي، سرهنگ مفيد و همچنين حجت‌الاسلام محلاتي نماينده‌ي امام در سپاه و محسن رفيق‌دوست وزير سپاه، شركت داشتند پس از ارائه‌ي گزارشي از آخرين وضعيت معابر جديد و آمادگي يگان‌ها، مانور نهايي‌شده براي ادامه‌ي عمليات مرور و بدين شرح مطرح شد: تيپ2 از لشكر حضرت رسول (ص) تحت امر قرارگاه نجف با اجراي عمليات در شمال منطقه‌ي عملياتي از محدوده‌ي پاسگاه رشيده‌ي ايران تا جاده‌ي آسفالت غرب مرز ايران و عراق (از شرق به غرب) با احداث يك خاكريز مورب در پشت جاده‌ي آسفالت به پدافند بپردازد و جناح راست عمليات را تأمين كند. قرارگاه كربلا نيز با به‌كار‌گيري 4 يگان؛ لشكر7 ولي‌عصر با استعداد 9 گردان؛ لشكر8 نجف، 6 گردان؛* تيپ امام حسن، 4 گردان و لشكر17 علي بن ابي‌طالب(ع)، 6 گردان، اهداف تعيين‌شده در مرحله‌ي اول عمليات والفجر مقدماتي را با رسيدن به منطقه و پاك‌سازي آن تا كانال كشاورزي محقق ساخته، در آن‌جا به پدافند از منطقه بپردازند. بر اساس اين مانور، لشكر ولي‌عصر كه موفق به باز كردن معبر مستقل نشده بود، مي‌بايست از معبر لشكر8 نجف استفاده كند و لشكر27، پدافند جناح راست و تيپ امام حسن پدافند جناح چپ را بر عهده داشتند. محسن رضايي نيز در آخرين هماهنگي‌ها به لشكر14 امام حسين(ع) دستور داد تا در صورت موفق نشدن لشكر8 نجف در تصرف جاده‌ي چزابه با استفاده از 5 گردان، از مسيرهاي شناسايي‌شده در هور به جاده‌ي چزابه حمله كرده، اين منطقه را تصرف كند. همچنين به منظور هماهنگي اين اقدام، دو جلسه‌ي مستقل با فرماندهان مستقر در اين منطقه برگزار شد. عمليات در مرحله‌ي دوم در مقايسه با مانور پيش‌بيني‌شده در مرحله‌ي اول والفجر مقدماتي تا حدي با اصلاحات هم‌راه بود، بدين ترتيب كه از عرض جبهه‌ي عمليات از سمت شمال حدود 10 كيلومتر (حد فاصل پاسگاه دويرج تا پاسگاه رشيده) كاسته شد تا مانور با ميل به چپ (جنوب) با تصرف و آزادسازي بخشي از جاده‌ي آسفالت چزابه انجام و امكان به‌كارگيري نيرو از هورالعظيم فراهم شود. پيش‌بيني فرماندهي آن بود كه در صورت دست‌يابي به جاده‌ي چزابه و وارد كردن نيرو از هور دست‌رسي به پل غزيله محتمل خواهد بود، هرچند كه نتايج عمليات در شب اول، دشمن را به طور كامل متوجه محور هجوم و هدف نيروهاي ايراني از عمليات در اين منطقه (پل غزيله) كرده بود. با تاريك شدن هوا نيروهاي عمل‌كننده در اين مرحله از عمليات، از محل استقرار خود به سمت دشمن حركت كردند. نيروهاي لشكر حضرت رسول(ص) از معبر شمال رشيده (معبر لشكر8 نجف) و سپس نيروهاي لشكر7 ولي عصر از معبر لشكر8؛ نيروهاي لشكر علي بن ابي‌طالب(ع) از معبر جنوب رشيده و نيروهاي تيپ امام حسن نيز از معبر صفريه وارد شده و خود را به پاي كار رساندند. ساعت 21، رحيم صفوي و سرهنگ حسني سعدي دستور آغاز عمليات را به قرارگاه‌هاي كربلا و نجف اعلام كردند. به دليل آماده بودن معابر، يگان‌هاي قرارگاه كربلا (لشكر17 علي بن ابي‌طالب(ع)، 8 نجف اشرف و 7 ولي‌عصر(عج)) با پشت سرگذاردن موانع اوليه از كانال‌هاي اول و دوم عبور كردند و دقايقي پس از ساعت 22 با دشمن درگير شدند. در اين ميان، لشكر27 حضرت رسول(ص)، پشت موانع بين كانال اول و دوم و تيپ امام حسن در عبور از موانع به مشكل برخوردند. هم‌راه نشدن لشكر27 با ساير نيروها سبب شد جناح لشكر17 تأمين نشود؛ بنابراين، براي حل مشكل عبور لشكر27، از نيروهاي لشكر17 علي بن ابي‌طالب(ع) خواسته شد با متمايل شدن به سمت راست خود، به اين يگان در بازكردن معبر كمك كنند و به نيروهاي تيپ امام حسن نيز استفاده از معبر 8 نجف ابلاغ شد. با آغاز درگيري‌ها فرماندهي نيروهاي عراقي همانند عمليات سه شب قبل، بي‌درنگ دستور عقب‌نشيني صادر كرد و نيروهاي در خط عراقي به عقب بازگشتند. از سوي ديگر، به دليل نبود مهتاب و تاريكي مطلق منطقه، نيروهاي اطلاعات لشكر27 به منظور هماهنگي براي استفاده از معبر لشكر17 با مشكل "گم شدن" مواجه شدند و اين هماهنگي كمي طول كشيد، اما با تلاش نيروهاي خود لشكر، سرانجام پس از حدود 3 ساعت تلاش، نيروها موفق به باز كردن معبر شدند و حركت‌شان را به سمت عمق منطقه ادامه دادند و هم‌زمان امكانات مهندسي براي احداث خاكريز براي تأمين جناح راست وارد منطقه شد. در اين فاصله، لشكر17 علي بن ابي‌طالب(ع) به نزديكي جاده‌ي آسفالت بعد از كانال دوم نزديك شد؛ لشكر7 ولي عصر به جاده‌ي آسفالت رسيده، مشغول پاك‌سازي منطقه از نيروهاي پراكنده‌ي دشمن شد و نيروهاي لشكر8 نجف نيز از جاده‌ي آسفالت عبور كرده، با هماهنگي قرارگاه منتظر يگان‌هاي جناحين خود بودند تا با حفظ جناح و استفاده از زرهي، مانور خود را در عمق منطقه با تمايل به سمت چپ (جنوب)، به طرف جاده‌ي چزابه ادامه دهند. ناكامي و تعلل نيروهاي تيپ امام حسن در بازكردن معبر خود و حتي در استفاده از معبر لشكر8 نجف علاوه بر تأمين نشدن جناح چپ عمليات مانع پيشروي لشكر8 نجف ‌شده بود كه تا آن لحظه مانور موفقي انجام داده و نيروهاي دشمن را به خوبي منهدم كرده بود. بدين ترتيب، تا نيمه‌شب وضعيت مجموعه‌ي نيروها و جريان عمليات به گونه‌يي بود كه دست‌رسي به اهداف عمليات را امكان‌پذير مي‌كرد.[۱]

گزارش - 567

در گلوله باران شهرهاي آبادان و منطقه‌ي عملياتي محرم چند تن شهيد و عده‌يي مجروح شدند. يك هواپيماي عراقي نيز در منطقه‌ي عملياتي والفجر هدف قرار گرفته شد و سقوط كرد. امروز نيز ارتش عراق گلوله‌باران شهرهاي مرزي به خصوص آبادان را افزايش داد و در چند مرحله گلوله‌باران اين شهر و مناطق اطراف آن، چندين خانه‌ي روستايي عرب‌نشين؛ يك مدرسه و يك منزل مسكوني در شهر ويران و 18 نفر از مردم شهر شهيد يا زخمي شدند كه حال چند تن از مجروحان وخيم گزارش ‌شده است.[۲] طبق گزارش ستاد مشترك ارتش، 4 فروند از هواپيماهاي دشمن در منطقه‌ي عملياتي والفجر هدف اصابت پدافند هوايي قرار گرفته، سرنگون شدند. خبرگزاري‌هاي داخلي گزارش داده‌اند، احتمال سقوط يك فروند از اين هواپيماها در خاك ايران وجود دارد و دستور لازم براي جست و جو و يافتن 2 خلبان اين هواپيما صادر ‌شده است.[۳] در منطقه‌ي عملياتي محرم در خط حد تيپ58 پياده‌ي ذوالفقار نيز نيروهاي عراقي يك گلوله‌ي شيميايي پرتاب كردند كه به مصدوميت چند تن از افراد اين تيپ انجاميد و يكي از مصدومان به دليل وخامت حالش به بيمارستان منتقل شد. سرگيجه، حالت خواب‌زدگي و سوزش چشم علائم باليني مصدومان حادثه اعلام ‌شده است.[۴]

گزارش - 568

امروز كمك‌هايي از برخي مناطق استان آذربايجان شرقي و چند استان ديگر كشور همچون استان خراسان، فارس، خوزستان، كهكيلويه و بويراحمد، همدان و... براي پشتيباني نيروهاي حاضر در خطوط مقدم ارسال شد كه برخي اقلام آن عبارت‌اند از: پودر لباسشويي، صابون، نان، مربا، پول نقد، محصولات كشاورزي، پوشاك و... كه اين كمك‌ها را مردم شهرها و روستاها به فراخور وضعيت اقتصادي‌شان به جبهه‌هاي جنگ اختصاص داده‌اند.*[۵]

گزارش - 569

در اقدامات افراد حزب دمكرات و نيروهاي مسلح غير قانوني در محور نقده ـ اشنويه، چند نفر زخمي و عده‌يي گروگان گرفته شدند. نيروهاي حزب دمكرات كردستان به فرماندهي يك سرهنگ سابق ارتش در ساعت 8:30 در جاده‌ي نقده ـ اشنويه، به پايگاه جبرئيل‌آباد كه محل استقرار نيروهاي تأمين جاده از ژاندارمري بودند، حمله كردند و در درگيري ايجاد‌شده، 3 تن از افراد پايگاه را زخمي كرده، 6 نفر را گروگان گرفتند. مهاجمان تجهيزات يك نفربر شامل يك خمپاره‌انداز و يك تيربار را نيز به هم‌راه تعدادي اسلحه به غارت بردند و نفربر را هم با نارنجك تخريب كردند. آنان سپس يك خاور؛ 4 ميني‌بوس و يك لندور را كه در حال عبور بود، به قريه‌ي چشمه‌گل (12 كيلومتري خاور اشنويه) برده، به آتش كشيدند و 3 سرنشين لندور را كه از كاركنان كميته‌ي امداد امام خميني بودند، گروگان گرفتند. به گزارش برخي منابع نظامي، در اين عمليات 9 تن از مهاجمان زخمي شدند.[۶] نيروهاي مسلح غير قانوني در ساعت 11:30 در همين محور (اشنويه ـ نقده)، به يك گروه از نيروهايي كه مسئوليت واگذاري زمين به روستاييان را بر عهده داشتند حمله كردند كه اين اقدام زخمي شدن يكي از كارمندان وزارت كشاورزي را در پي داشت.[۷]

گزارش - 570

در درگيري‌هاي مناطق كردنشين چند تن از نيروهاي خودي به شهادت رسيدند و عده‌يي مجروح شدند و مهاجمان نيز متحمل تلفاتي شدند. همچنين، انفجار مين در اين مناطق موجب زخمي شدن يك سرباز شد. در محور سنندج ـ مريوان، نيروهاي كومه‌له در ساعت 9:30 در حد فاصل پايگاه شويشه و دانيكش، با بستن جاده، مسافران 2 خودرو ميني‌بوس را گروگان گرفتند. نيروهاي خودي با آگاه شدن از اين امر به تعقيب آنان پرداختند و در ساعت 15، نزديك قريه‌ي پيچون با مهاجمان درگير شدند و توانستند همه‌ي گروگان‌ها را آزاد كنند. در اين عمليات، 3 تن از نيروهاي خودي به شهادت رسيدند و يك تن زخمي شد. از مهاجمان نيز 4 نفر كشته و 10 نفر زخمي شدند.[۸] همچنين در درگيري نيروهاي خودي با نيروهاي مسلح غير قانوني در پايگاه موجش در شمال شرقي كامياران و ماچكه در شرق محور ديواندره ـ سنندج، يك نفر از نيروهاي خودي به شهادت رسيد و يك تن زخمي شد. در محور مياندوآب ـ بوكان نيز يك سرباز روي مين رفت و زخمي شد.[۹]

گزارش - 571

ترور يك دانش‌آموز و يك پاسدار در بجنورد و بندرعباس؛ كشف يك خانه‌ي تيمي و به دست آمدن مقداري مهمات در رشت؛ دست‌گیري يكي از اعضاي سازمان مجاهدین در رودسر و اجراي حكم اعدام يكي از افراد سازمان در شهركرد، از ديگر خبرهاي امروز هستند. در بجنورد، يكي از افراد وابسته به سازمان مجاهدين خلق، يك دانش‌آموز عضو انجمن اسلامي هنرستان شماره 1 اين شهر را با ضربات چاقو به شهادت رساند. شخص مهاجم پس از اين اقدام دست‌گير شد.[۱۰] در بندرعباس نيز يكي از نيروهاي سپاه به دست 3 نفر از افراد چريك‌هاي فدايي خلق (شاخه‌ي اشرف دهقان‌) ترور شد و به شهادت رسيد.[۱۱] در رشت، نيز در بازرسي يكي از خانه‌هاي تيمي سازمان مجاهدين خلق، 30 عدد ديناميت و 50 عدد چاشني به دست آمد.[۱۲] در رودسر، يكي از افراد فعال در فاز نظامي دست‌گير شد.[۱۳] در شهركرد نيز يكي از افراد سازمان مجاهدين خلق به حكم دادگاه انقلاب اسلامي به اعدام محكوم و حكم وي اجرا شد. 7 عمليات انفجار و آتش‌سوزي و نگه‌داري 23 بمب دست‌ساز و برخي ادوات جنگي از جمله جرايم وي بود كه دادگاه انقلاب اسلامي شهركرد اعلام كرد.[۱۴]

گزارش - 572

دكتر علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه، پس از بازگشت از سفر به كشورهاي كره‌ي شمالي و سريلانكا درباره‌ي اهداف سفر و زمينه‌هاي هم‌كاري با اين دو كشور گفت: «سفر به دو كشور كره‌ي شمالي و سريلانكا با دعوت قبلي وزراي خارجه‌ي اين دو كشور صورت گرفت. اين دو كشور از ابتداي انقلاب اسلامي ما از حكومت جمهوري اسلامي ايران پشتيباني كردند. وزير خارجه‌ي سريلانكا‌ بلافاصله بعد از پيروزي انقلاب اسلامي به تهران آمد و از جمهوري اسلامي ايران دعوت كرد كه به نهضت عدم تعهد بپيوندد. در زمينه‌ي غير متعهدها هماهنگي‌هاي زيادي با هم داشتيم. در رابطه با تغيير محل اجلاس غير متعهدها از بغداد به دهلي، كره‌ي شمالي از كشورهايي بود كه با ما هم‌كاري‌هاي زيادي كرد. سفر ما به آن كشور كمك مؤثري در توسعه و تحكيم في ما بين در زمينه‌هاي مختلف نمود كه آثارش در آينده معلوم مي‌شود. كره‌ي شمالي در حال حاضر ساليانه از ما حدود يك ميليون تن نفت مي‌خرد. متقابلاً ما از آن كشور مقاديري فولاد به صورت تيرآهن و يا آهن ورق براي مصرف در كارخانه‌هاي‌مان مي‌خريم و در مجموع، روابط اقتصادي و سياسي خوبي داريم و به علاوه در آستانه‌ي اجلاس غير متعهدها در دهلي‌نو هستيم و مسئله‌ي اجلاس بعدي، يعني هشتمين اجلاس مطرح است و كره‌ي شمالي يكي از كانديدهاست و ما از كانديداتوري كره‌ي شمالي حمايت مي‌كنيم و لازم بود كه در اين زمينه با آنها هماهنگي‌هايي داشته باشيم.»[۱۵]

گزارش - 573

احمد عزيزي قائم‌مقام وزير امور خارجه‌ي كشورمان، در ادامه‌ي ديدارهاي خود از كشورهاي عربي امروز از ليبي به الجزاير رفت و با همتاي خود در اين كشور ديدار و گفت و گو كرد. در اين ديدار كه با حضور سفير جمهوري اسلامي ايران در الجزاير و چند تن از مقامات وزارت خارجه‌ي اين كشور انجام شد، در خصوص روابط دو جانبه و هم‌كاري‌هاي ايران و الجزاير در كنفرانس آينده‌ي سران جنبش عدم تعهد كه قرار است در اسفندماه در دهلي‌نو تشكيل شود، مذاكراتي صورت گرفت.[۱۶] وي در گفت و گويي با خبرگزاري جمهوري اسلامي، راي‌زني براي پيوستن الجزاير به جبهه‌ي پايداري را از جمله اهداف سفر خود به الجزاير خواند. عزيزي با اشاره به اجلاس اخير وزيران خارجه‌ي ايران، ليبي و سوريه در دمشق و اجلاس آتي سه كشور در تهران گفت: «جمهوري اسلامي ايران علاقه‌مند است كه ساير اعضاي جبهه‌ي پايداري و كشورهايي كه موضع پيشروي در مقابله با استكبار و صهيونيسم دارند، به اين اجلاس بپيوندند و در اين سفر خواست ايران در مورد پيوستن الجزاير به اجلاس به اطلاع مسئولين اين كشور خواهد رسيد.» قائم‌مقام وزير امور خارجه از هدف‌هاي ديگر اين سفر را تبادل نظر و مشورت با كشورهاي دوست در خصوص اجلاس سران كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد در دهلي‌نو اعلام كرد و افزود: «به دليل علاقه‌يي كه جمهوري اسلامي به حركت صحيح اين جنبش در جهت استقلال و عدم تعهد واقعي دارد، مواضع ايران در اين زمينه به اطلاع مقامات الجزاير خواهد رسيد. عزيزي در مورد فعاليت سران منطقه براي نجات صدام خصوصاً پس از حمله‌ي جديد نيروهاي اسلام گفت: «رژيم‌هاي ارتجاعي به دليل ماهيت عميقاً متشابهي كه دارند بقاي خود را در زوال ايران اسلامي مي‌بينند و به منظور ادامه‌ي حيات عليه جمهوري اسلامي متحد ‌شده‌اند، ولي با حمايت‌هاي خود از صدام ناچارند در آينده خسارات بيش‌تري تحمل كنند. قائم‌مقام وزير امور خارجه در اين مصاحبه، ديدار از كوبا و ليبي به خصوص ديدار و مذاكره با رهبر و وزير امور خارجه‌ي ليبي را سازنده و مثبت توصيف كرد.[۱۷] راديو اسرائيل درباره‌ي مفاد گفت و گوهاي انجام‌شده ميان مقامات ايران و الجزاير گزارش داد: «احمد عزيزي قائم‌مقام وزارت خارجه‌ي ايران امروز از سران الجزاير دعوت كرد به جبهه‌هايي بپيوندد كه حكومت اسلامي در حال حاضر مي‌كوشد با سوريه و ليبي به وجود آورد. به دنبال بيانيه‌يي كه دو هفته‌ي پيش به منظور احياي جبهه‌ي امتناع عربي در دمشق انتشار يافت، ايران هم‌اكنون تلاش مي‌كند كشورهاي عضو جبهه را به تشكيل كنفرانس در تهران متقاعد سازد.»[۱۸]

گزارش - 574

خروج افراد از مرزهاي كشور به خارج و ورود افراد ايراني به داخل كشور تسهيل شد. روابط عمومي نخست‌وزيري با انتشار اطلاعيه‌يي در اين باره اعلام كرد: «به منظور تسهيل در امر مسافرت هم‌وطناني كه قصد عزيمت به خارج از كشور و يا ورود به كشور را دارند و بر اساس ضوابطي كه از قبل براي مسافرت به خارج تهيه و پيش‌بيني ‌شده است، موارد زير را به اطلاع عموم مي‌رساند: 1. از اين تاريخ، مسافرت افراد به خارج از كشور بدون استفاده از ارز دولتي مجاز اعلام مي‌شود. لازم به تذكر است كه ارز دولتي تنها در اختيار آن دسته از مسافريني قرار مي‌گيرد كه بر اساس ضوابط اعلام‌شده‌ي قبلي، خروج آنان از كشور بلامانع تشخيص داده ‌شده است و دولت در مقابل افرادي كه خارج از ضوابط قبلي قصد مسافرت داشته باشند، تعهد ارزي نخواهد داشت. 2. بدين وسيله، به اطلاع كليه‌ي هم‌وطنان متخصص و پزشك مقيم خارج از كشور كه از نحوه‌ي ورود و خروج سؤال كرده‌اند، مي‌رساند، هيچ گونه محدوديت و ممانعتي جز در چارچوب‌هاي اعلام‌شده‌ي قانوني براي ورود و يا خروج آنان در مرزها و فرودگاه‌هاي كشور وجود نخواهد داشت. جزئيات امر و روش‌هاي اجرايي مراتب فوق توسط مسئولين ذي‌ربط متعاقباً اعلام خواهد شد.»[۱۹]

گزارش - 575

سرهنگ معمر قذافي رئيس‌جمهور ليبي، از انقلاب اسلامي حمايت كرد. وي همچنين ميانجي‌گري بين ايران و عراق را بي‌فايده دانست. وي در گفت و گو با تلويزيون فرانسه گفت: «انقلاب اسلامي ايران به طور كلي انقلابي عليه ظلم است، چه اين ظلم در جهان اسلام باشد چه در جهان مسيحيت و يا بي‌مذهبي.» وي افزود: «اين انقلاب عليه طغيان شاه و تسلط امريكا بر ايران است كه اين كشور را به يك پايگاه نفوذ خود به منطقه تبديل كرده است.» قذافي ضمن اعلام مخالفت با همه‌ي ضد انقلابيون گفت: «من در كنار انقلاب و مردم ايران خواهم ايستاد و اين بدان معنا نيست كه من خصومت شخصي با صدام يا رژيم وي دارم، بلكه به معني ضديت من با هر كسي است كه در ستيز با انقلاب اسلامي ايران قرار دارد.» به گفته‌ي قذافي: «اين انقلاب يك انقلاب مردمي و آزادي‌بخش است كه آزادي مردم ايران را محقق مي‌سازد و ايران را از تسلط بيگانه آزاد مي‌سازد.» رهبر ليبي در خصوص جنگ عراق با ايران و تلاش‌هاي ميانجي‌گري در اين باره گفت: «جنگ عراق و ايران به درجه‌يي رسيده كه ديگر ميانجي‌گري ميان دو كشور امكان‌پذير نيست و در حال حاضر هر گونه تلاشي براي پايان دادن به آن بيهوده است، زيرا نتيجه‌ي جنگ كه در شرف پايان مي‌باشد، قطعي است و مطمئناً اين نتيجه خيلي زودتر از تلاش‌هاي ميانجي‌گران به اين جنگ پايان خواهد داد.»[۲۰]

گزارش - 576

در حالي كه نيروهاي ايران همچنان عمليات والفجر را در محور فكه ـ چزابه، ادامه مي‌دهند، عراق نيز فعاليت سياسي خود را افزايش داده است. به دنبال اقدامات روز گذشته‌ي دولت عراق، امروز هم سعد عبدالمجيد الفيصل سفير عراق‌ در امارات متحده‌ي عربي، با شيخ حمدان محمد معاون نخست‌وزير اين كشور، ديدار كرد. به گزارش خبرگزاري امارات متحده‌ي عربي از ابوظبي، در اين ملاقات روابط فيمابين؛ اوضاع فعلي جهان عرب به طور اعم و تحولات در منطقه‌ي خليج فارس به طور اخص بررسي شد. فيصل همچنين شيخ حمدان را در جريان آخرين تحولات جنگ ايران و عراق قرار داد.[۲۱] به گزارش راديو صوت الجماهير عراق: «اتحاديه‌ي عرب كه مقر آن در تونس است، امروز متن يادداشت عراقي مبني بر درخواست از كشورهاي عربي به اداي تعهدات خود (كمك به عراق در برابر ايران) در كنفرانس فاس را به ساير كشورهاي عضو اين اتحاديه بخش‌نامه كرد. اتحاديه‌ي عرب همچنين مضمون قطع‌نامه‌ي فاس به ويژه پاي‌بندي كشورهاي عربي به مقتضيات منشور اتحاديه و عهدنامه‌ي دفاع مشترك عربي را براي ساير كشورهاي عضو يادآور ‌شده است.» صوت‌الجماهير مي‌افزايد: «نماينده‌ي دائمي عراق در اتحاديه‌ي عرب، متن تلگرام طارق عزيز وزير خارجه را كه حاوي هشدار نسبت به خطرناك بودن اوضاع جبهه‌ي جنگ عراق و ايران و عواقب وخيم آن بر امنيت عربي بوده، تسليم دبير كل اتحاديه‌ي عرب كرده بود.»[۲۲] علي عبدالله صالح رئيس‌جمهور يمن شمالي‌ نيز حمايت همه‌جانبه‌ي خود را از عراق اعلام كرد. وي در مصاحبه با روزنامه‌ي عربي‌زبان الشرق الاوسط ـ كه از سوي عربستان سعودي در لندن منتشر مي‌شود ـ اعلام كرد كه كشورش حاضر است از عراق پشتيباني مادي و سياسي كند، در صورتي‌كه عراق از يمن شمالي چنين تقاضايي كند. وي همچنين اظهار اميدواري كرد كه شاهد ابتكارهاي جديد و ميانجي‌گري‌هايي باشد كه به متوقف شدن خون‌ريزي بين دو كشور مسلمان و به ويژه غير متعهد ـ با توجه به اين‌كه كنفرانس سران كشورهاي غير متعهد قرار است ماه مارس آينده تشكيل شود ـ بينجامد.[۲۳] در اين حال، يك منبع سياسي مطلع درباره‌ي كمك‌هاي نظامي يمن شمالي به عراق و وضعيت اين نيروها در آن كشور اعلام كرد: «تعداد نيروهاي يمن شمالي در عراق، 6 هزار سرباز و افسر مي‌باشد كه از واحدهاي مختلف نظامي تشكيل ‌شده و جمعاً 10 گردان و اوضاع آن‌ها در عراق به شرح ذيل است:

1. 65% نيروهاي مزبور براي اولين بار وارد ارتش يمن ‌شده‌اند و آشنايي به امور نظامي ندارند و آموزش‌نديده هستند. اين نيروها با كمبود آذوقه رو به رو بودند و بدين سبب نارضايتي آن‌ها فراهم آمده است. 2. اكثريت افراد نيروي فوق از جنگ كردن عليه ايران رضايت ندارند و اغلب آن‌ها به خصوص افسران از افرادي هستند كه رژيم، مايل به وجود آن‌ها در يمن نيست. 3. اين نيروها از نظر تجهيزات نظامي و چادر در مضيقه بوده و نياز به آموزش و تجهيزات دارند و مسلسل‌هاي سنگين و سلاح‌هاي كمكي توپ‌خانه در ميان آن‌ها توزيع گرديده است.»[۲۴] 577 به دنبال سفر 2 فرستاده‌ي حسني مبارك حاكم مصر، براي ديدار و گفت و گو با مقامات عراقي،‌ راديو بي‌بي‌سي كلياتي از تاريخچه‌ي روابط دو كشور در سال‌هاي گذشته و كمك‌هاي اين كشور به عراق را بازگو كرد. بي‌بي‌سي با توجه به نزديكي سياسي دو كشور پيش‌بيني كرد كه روابط مصر و عراق به زودي برقرار خواهد شد. در گزارش بي‌بي‌سي آمده است: «كشورهاي عرب واقع در خليج، مصر را به عنوان تنها كشور عربي مي‌بينند كه از توانايي نظامي براي كمك به عراق برخوردار مي‌باشد و خود عراق هم اخيراً از مصر خواسته است كه براي كمك به عراق در جنگ بر عليه ايران، سربازهاي ارتشش را به عراق بفرستد؛ حركتي كه مصري‌ها مكرراً اعلام كرده‌اند كه آن را انجام نخواهند داد. عراق يك بار ديگر از دول عربي خواسته است كه كمك‌هاي سريع‌تري به عراق بنمايند و در اين رابطه آخرين حمله‌ي ايران به عراق را به عنوان تهديدي براي تمام منطقه نمايش داده است. روزنامه‌هاي قاهره مي‌نويسند كه رئيس‌جمهور عراق (صدام حسين) با پرزيدنت مبارك، در تماس بوده است و او را در جريان وضعيت مرزها قرار مي‌داده است و اين روزنامه‌ها اضافه مي‌كنند كه آقاي مبارك حمايت كامل مصر را از عراق اعلام نموده است. گزارش مي‌شود كه حمايت‌هاي مشابهي هم از طريق شاه حسين و فهد هم ابراز ‌شده است. روزنامه‌ي‌ الاخبار چاپ قاهره، مي‌نويسد كه آنچه مهم است اين است كه اين حمايت‌ها تا چه ميزان فقط به ابراز حسن نيت محدود مي‌شود و يا عمل هم به دنبال خواهند داشت.»[۲۵]

گزارش - 578

انستيتوي امريكايي بروكلين در يك گزارش تحقيقي به بررسي ارتش ايران پرداخته است. بازسازي مجدد ارتش؛ مراحل پاك‌سازي ارتش؛ تلاش مقامات ايران براي هم‌گامي بيش‌تر ارتش با آرمان‌هاي انقلابي و افزايش كارايي آن از نكات مهم اين گزارش است. قسمت‌هايي از اين گزارش كه در روزنامه‌ي انگليسي گاردين چاپ‌شده به اين شرح است: «هم‌زمان با حمله‌ي جديد ايران عليه عراق، بررسي امريكايي‌ها حاكي از اين است كه نيروهاي زميني ايران كه زماني فلج بودند اكنون اساساً در شكل جنگي خوبي قرار دارند. اولين نگاه جدي غرب به ارتش ايران از زمان سقوط شاه در سال 1979، حاكي از آن است كه موفقيت اخير رژيم در جبهه‌ي جنگ نشان‌گر استحكام سياسي تهران است و هيچ گونه نقش سياسي براي ارتش حداقل تا زمان مرگ آيت‌الله خميني پيش‌بيني نمي‌شود.» ويليام اف هيكمن افسر نيروي دريايي امريكا و نويسنده‌ي اين گزارش، عقيده دارد كه: «پاك‌سازي در ارتش ايران به آن اندازه كه ناظران خارجي فكر مي‌كردند وسيع نبوده است و هدف تداوم در حكومت اسلامي ـ كه در غرب به خوبي درك نشده ـ اين نيست كه [جمهوری اسلامی] ارتش شاه را منحل سازد، بلكه مي‌خواهد آن را دوباره در قالبي اسلامي شكل دهد و نتيجه‌ي اين كار هم موفقيت‌آميز بوده است. قسمت اعظم اين موفقيت مديون تهاجم عراق در سپتامبر 1980 مي‌باشد، چراكه ارتش ايرانيان كه زماني كاملاً وابسته به سلاح‌ها و كارشناسان امريكايي بود، اكنون به عنوان يك ماشين جنگي اسلامي كارامد دوباره تولد يافته است. حال، [اين‌كه] آيا اين سربازان اجازه خواهند يافت كه پس از جنگ حيثيت جديدشان را حفظ كنند يا نه، نكته‌ي مبهمي است. موضوع مهمي را كه صدام حسين، رئيس‌جمهور عراق دست‌كم گرفته بود، حميّت اسلامي جديدي بود كه مسلمانان دين‌دار و همچنين حس ملي‌گرايي ايرانياني [را] كه انگيزه‌هاي مذهبي كم‌تري دارند، برانگيخت.» نويسنده، دو مرحله‌ي مشخص پاك‌سازي‌هاي انقلابي را اين‌گونه توضيح مي‌دهد: «مرحله‌ي نخست از فوريه تا سپتامبر 1979 به طول كشيد و محدود به افسران ارشد نيروهاي سه‌گانه و نيروهاي امنيتي داخلي شاه بود و تنها 85 تن از 404 نفري كه اعدام شدند از پرسنل نظامي بودند. دومين پاك‌سازي كه از سپتامبر 1979 آغاز شد و حدود يك سال ادامه داشت، وسيع‌تر بود. در اين پاك‌سازي نيروهاي هوايي و دريايي نسبتاً دست‌نخورده باقي ماندند، اما ارتش [نيروي زميني] در حدود 10 هزار تن را در اين پاك‌سازي‌ها از دست داد كه اغلب آن‌ها افسر بودند. برخلاف اين تفكر كه پاسداران متعصب انقلاب جاي‌گزين ارتش تلفات داده ‌شده‌اند، اين پاك‌سازي‌ها، افسران كافي براي يك ارتش منظم كوچك‌تر كه تهران به دنبال آن بود، باقي گذاشت. هم‌زمان، آيت‌الله‌ها، با ايجاد شوراهاي انقلاب (دواير سياسي ـ ايدئولوژيك) در پايگاه‌هاي نظامي و به حركت درآوردن پاسداران انقلاب به عنوان "نيروي رقيب ارتش" كنترل خود را بسط دادند و وسعت بخشيدند و رقابت‌هاي ايجادشده در سلسله مراتب معمول باعث شد كه ايران در جبهه‌ي نظامي "پات شود" و با كمبود قطعات يدكي قادر نباشد عراقي‌ها را كه در اين زمان به خوبي نفوذ كرده بودند، بيرون براند.»[۲۶]

ضميمه‌ي گزارش 567

روابط عمومي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي تبريز آمار كمك‌هاي نقدي و جنسي مردم ايثارگر، فداكار و حزب‌اللهي به دفتر امام‌جمعه‌ي تبريز را به شرح ذيل اعلام داشت: «از سوي اهالي مسجد قراملك تبريز، مبلغ 000,45 ريال؛ اهالي مسجد حسينيه‌ي داداش‌آباد تبريز، مبلغ 000,50 ريال، انجمن اسلامي آب منطقه‌يي، مبلغ 000,45 ريال؛ اهالي روستاي چرم‌خوران، مبلغ 000,64 ريال؛ اهالي روستاي كردولر، مبلغ 000,344 ريال براي بازسازي مناطق جنگي؛ اهالي روستاي ايلخچي، مبلغ 000,162 ريال براي جبهه‌ها؛ اهالي روستاي كردآباد از توابع اسكو، مبلغ 850,74 ريال براي جبهه‌ها؛ اهالي روستاي ايري‌عليا، مبلغ 900,203 ريال؛ اهالي روستاي يامچي مزند، مبلغ 000,76 ريال؛ اهالي باسمنج، مبلغ 700,596 ريال؛ اهالي روستاي اسمعلي، مبلغ 000,104 ريال؛ اهالي شهرستان آذرشهر، مبلغ 000,000,2 ريال؛ اتحاديه‌ي كاميون‌داران، مبلغ 000,500 ريال؛ كاركنان كارخانه‌ي درمن ديزل، مبلغ 930,617 ريال [به منظور] بازسازي مناطق جنگي. همچنين گوشه‌يي از كمك‌هاي نقدي و جنسي كه توسط ستاد پشتيباني سپاه پاسداران منطقه‌ي 5 جمع‌آوري ‌شده است به شرح زير مي‌باشد: • 23 گوني سيب‌زميني و پياز؛ 2 گوني گندم و مقداري لباس، اهدايي اهالي گرگان از توابع آذرشهر. • 2 تن پياز و مقداري نان لواش و كمپوت و مقداري لباس، اهدايي اهالي شهرستان خوي. • 25 بسته نان لواش، اهدايي اهالي روستاي تركايش از توابع هريس. • 32 تخته پتو؛ 10 عدد اوركت و مقداري لباس اهدايي كاركنان رادار تبريز. • 55 عدد كلاه پشمي و 49 جفت جوراب و مقداري آجيل، اهدايي دانش‌آموزان مدرسه‌ي امام خميني. • 14 كارتون كمپوت سيب و مقداري كلاه و بلوز و دستكش و 800 جلد قرآن مجيد، اهدايي امت حزب‌الله تبريز كه توسط مساجد جمع‌آوري ‌شده است. • 39 گوني سيب زميني؛ 27 جعبه سيب درختي؛ يك گوني آرد؛ مقداري لباس، اهدايي اهالي روستاي نعمت‌آباد. • از سوي امت حزب‌الله تبريز، 107 عدد كلاه پشمي؛ 27 عدد جوراب و بلوز پشمي و يك گوني سيب زميني و 30 جفت جوراب و دست‌كش. • 600 عدد گوني خالي، اهدايي كاركنان شركت تعاوني راه‌آهن. • 11 تن و 262 كيلو پياز، اهدايي امت حزب‌الله آذرشهر. • 60 جلد قرآن مجيد، اهدايي شهرداري تبريز. • 66 جفت دست‌كش؛ 79 جفت جوراب پشمي؛ 26 عدد كلاه پشمي؛ 14 عدد بلوز پشمي و مقداري لباس ديگر و مبلغ 800,97 ريال پول نقد اهدايي مسجد آيت‌الله بهشتي. • مبلغ 950,54 ريال وجه نقد اهدايي از طرف اهالي باسمنج و نعمت‌آباد. • مبلغ 000,50 ريال وجه نقد، اهدايي دانش‌آموزان دبستان سلمان فارسي. • مبلغ 555,115,1 ريال وجه نقد، اهدايي امت حزب‌الله تبريز. • مبلغ 730,19 ريال وجه نقد، اهدايي دانش‌آموزان مدرسه‌ي دكتر فاطمي. • مبلغ 000,38 ريال وجه نقد، اهدايي چند نفر از امت حزب‌الله. • 78 گوني پياز، اهدايي روستاي اخماقيه. • 300 بسته نان لواش؛ 473 شيشه مربا، اهدايي انجمن اسلامي مساجد تبريز. • 66 گوني سيب‌زميني، اهدايي اهالي روستاي قيصرق. • 58 بسته نان لواش؛ 30 عدد لحاف؛ 8 عدد تشك؛ بلوز و شلوار و گرمكن 100 دست؛ 22 عدد شلوار پشمي؛ 40 عدد پيراهن؛ 131 جفت جوراب؛ 20 عدد والور؛ 2 عدد يخچال؛ 56 بسته ريكا و صابون؛ 105 عدد كلاه پشمي؛ 2 گوني نخود و گندم و سنجد و 10 عدد پتو، اهدايي مردم حزب‌اللهي تبريز.[۲۷] هدايا و كمك‌هاي نقدي و جنسي مردم به بودجه‌ي جنگ و بازسازي مناطق جنگي: به منظور تقويت بودجه‌ي جنگ تحميلي و ياري رساندن به رزمندگان اسلام و بازسازي مناطق آسيب‌ديده از جنگ تحميلي و مهاجرين جنگي، اقشار مختلف مردم ميهن اسلامي‌مان با شعار "جنگ، جنگ تا پيروزي" به كمك‌هاي ايثارگرانه‌ي خويش همچنان ادامه مي‌دهند. كمك‌هاي مردم سراسر كشور شامل مواد غذايي؛ پوشاك؛ لوازم زندگي و پول نقد و نيز ساير مايحتاج ضروري جبهه‌ها در اختيار ستادهاي پشتيباني مناطق جنگي جهاد سازندگي؛ دفاتر ائمه‌ي جمعه‌ي مراكز سپاه پاسداران؛ كميته‌هاي امداد امام؛ ستاد برگزاري مراسم نمازجمعه؛ جمعيت هلال‌احمر و مساجد محل براي ارسال به جبهه‌هاي نور عليه ظلمت قرار گرفت. آمار هدايا و كمك‌هاي نقدي و جنسي امت شهيدپرورمان را در زير مي‌خوانيم: در ادامه‌ي كمك‌هاي نقدي و جنسي امت ايثارگرمان به جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل، ستاد كمك‌رساني طلاب و روحانيون حوزه‌ي علميه‌ي مستقر در مدرسه‌ي فيضيه قم اعلام كرد: «از سوي آيت‌الله خاتمي امام‌جمعه‌ي يزد مبلغ يك ميليون تومان؛ امام‌جمعه‌ي ماكو 26 هزار تومان؛ امام‌جمعه‌ي زرند كرمان‌، مبلغ 270 هزار تومان به شماره حساب 1230 ستاد كمك‌رساني حوزه‌ي علميه در بانك تعاون اسلامي قم جهت كمك و ياري به رزمندگان شجاع اسلام واريز كردند.» در همين رابطه كمك‌هاي ايثارگرانه‌ي امت مسلمان و خداجوي اردبيل، اهر، ارسباران، خلخال، پارس‌آباد مغان، سراب و مشكين‌شهر جمعاً مبلغ 3 ميليون ريال وجه نقد و يك كاميون شامل دارو؛ لباس گرم؛ پتو؛ گوني سنگري؛ 173 كيسه گندم و سيب‌زميني و يك حلقه‌ي انگشتر طلا و ديگر مايحتاج رزمندگان اسلام [بوده است]. كاركنان اداره‌ي پست شهرستان‌هاي سنندج، سقز، بانه، مريوان، قروه، بيجار و بخش‌هاي كامياران و ديواندره، طي يك ماه گذشته، معادل يك روز حقوق خود جمعاً مبلغ 119 هزار و 800 ريال وجه نقد به ستاد هماهنگي پشت جبهه و بازسازي مناطق جنگي كردستان اهدا كردند. بر اساس گزارش‌هاي رسيده، [كمك‌هاي ارسال‌شده از ساير مناطق جنگي بدين ترتيب است]: • اهالي شهيدپرور روستاي نافج از توابع شهركرد، مبلغ يك ميليون و 570 هزار ريال وجه نقد؛ تعداد 5 هزار كيلو سيب‌زميني؛ 5500 كيلو آرد و گندم؛ 120 كيلو قند؛ 2 عدد حلقه‌ي طلا و يك عدد انگشتري و مقاديري دارو، مربا، كمپوت، روغن‌نباتي، نبات، ترشي، برنج، كشمش، ماكاروني، نان خشك، نمك، آبليمو، چاي، گز، پودر لباس‌شويي و تعدادي ظروف غذاخوري و چند دست رختخواب [و] تعدادي پتو. • اهالي روستاي بارده 74 هزار و 400 ريال وجه نقد؛ 800 كيلو آرد و گندم؛ 100 كيلو سيب‌زميني؛ 52 قالب صابون و مقادير قابل توجهي روغن‌نباتي، ماست، شيره و كشمش • روستاييان وانان مبلغ 27 هزار ريال وجه نقد؛ يك حلقه انگشتري طلا؛ 1450 كيلو گندم و آرد؛ 106 كيلو روغن‌نباتي؛ 250 كيلو كشمش و مقادير قابل توجهي پودر لباس‌شويي، كمپوت، حلواشكري؛ چند تخته پتو و چند دست لباس. • اهالي روستاي گرم‌دره‌ي شهركرد، مبلغ 64 هزار و 900 ريال وجه نقد؛ 11 گوني نان خشك؛ 4 گوني آلوچه، گردو، كشمش و توت خشك؛ مقداري روغن و چند دست لباس گرم؛ • نوسوادان نهضت سوادآموزي شهركرد، كاهكش و شمسي‌آباد، جمعاً مبلغ 2 هزار و 700 ريال وجه نقد؛ 60 كيلو بادام؛ 15 كيلو پونه‌ي خشك؛ 230 شيشه مربا و مقادير قابل توجهي رب گوجه، بادام، صابون، آبليمو، پودر لباسشويي، قند، چاي؛ تعدادي لباس گرم و چند دوجين كبريت • اهالي روستاي دستنا، مبلغ 16 هزار ريال وجه نقد؛ 300 كيلو گندم؛ 200 عدد گوني سنگري و مقداري نان خشك و داروي درماني. • كاركنان دفتر اسناد رسمي شماره 55، مبلغ 60 هزار ريال. • مردم روستاي گوجان، 10 هزار و 500 ريال وجه نقد؛ 12 گوني گندم؛ 39 گوني آرد؛ 52 كيلو چاي؛ 19 كيلو روغن حيواني و مقاديري پودر لباس‌شويي، صابون، قند، سنجد، خرما، برنج و تعدادي گوني سنگري و البسه‌ي گرم. • روستاييان خراجي، 168 كيلو ماست. • يكي از برادران نانوا اهل سامان، مبلغ 50 كارتن نان خشك و توسط يكي از برادران خير شهركرد، مقاديري خرما، برنج، روغن نباتي و چند دست لباس. • توسط هنگ ژاندارمري شهركرد، تعداد 950 عدد ژاكت؛ 2 هزار عدد شال‌گردن؛ 2500 عدد كلاه؛ 750 جفت جوراب و 350 جفت دست‌كش. • استان لرستان به جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل طي چند روز گذشته توسط اهالي روستاهاي گره كاد عليا، دهرم، منصورآباد، نامدارآباد، الماس‌آباد، كهريز، رضاآباد، جرقلعه، علي‌حيدر‌، وره‌رود، گلگله‌دره‌ي 1 و 2، گنبد باريكاب، گلگه باريكاب، ده‌اشكنان، هولاندشت، ده‌پير، سراب رباط، دهابي، سرخان‌جوي عليا در بخش‌هاي پل‌دختر، زاغه، كوهدشت و حسينيه‌ي خرم‌آباد [كمك كرده است] و نيز توسط اهالي روستاهاي رومشكان، دربگنبد، وحدت‌شهر، كوناني، كش ماهد، چهار برجي، چرخ آستانه و پليكان آب‌سرده عليا و سفلي چغلوندي، بخش‌هاي نورآباد، ويسيان و كاركنان نهضت‌ سوادآموزي بخش زاغه، جمعاً 2 ميليون و 881 هزار و 25 ريال وجه نقد؛ 68 رأس گوسفند؛ 222 كيسه‌ي گندم و آرد؛ 2 كاميون نان و ديگر مايحتاج ضروري جبهه‌ها؛ 67 شيشه مربا؛ 1240 بسته پودر رخت‌شويي؛ يك جفت گوشواره‌ي طلا؛ يك حلقه‌ي انگشتري و يك زنجير طلا [به جبهه‌ها كمك ‌شده است.] • روستاهاي آزادشده‌ي توريور از توابع كردستان ضمن پشتيباني از حقانيت جمهوري اسلامي به رهبري امام خميني، مبلغ 140 هزار ريال وجه نقد جهت ياري و كمك به رزمندگان اسلام در جبهه‌هاي حق عليه باطل [كمك كردند]. • توسط دانش‌آموزان دبستان شهيد نصرت‌زاده واقع در پادگان لشكر28 كردستان، مبلغ 30.650 ريال وجه نقد. • مردم متعهد بخش‌هاي آران و بيدگل شهرستان كاشان، 400 دست لباس گرم؛ 1700 قالب صابون؛ 616 بسته تايد؛ 365 كيلو خشكبار، 110 كيلو سبزي خشك؛ 9 تخته پتو؛ 200 شيشه مربا؛ يك كارتن كمپوت؛ 4 جعبه ترشي، 30 كيلو روغن و يك كيسه‌ي قند و چاي. • اهدايي كوره‌داران گرگان، 35 هزار قالب آجر توسط 8 كاميون كمپرسي شركت تعاوني كاميون‌داران، حمل رايگان براي بازسازي سوسنگرد. • هداياي مردم ايثارگر عباس‌آباد و حومه شامل، 250 جعبه مركبات؛ 886 قوطي كمپوت؛ 480 قوطي كنسرو؛ 270 كيلو پياز؛ 8 كارتن گرمكن، جوراب، شال‌گردن و مقدار زيادي خواربار، مربا، و داروي درماني به جبهه‌هاي جنوب. • كمك‌هاي مردم ايثارگر سادات‌محله و بريش شامل، 270 صندوق مركبات؛ 3 كارتن بيسكويت؛ 4 كارتن جوراب و شال‌گردن؛ 3 كارتن كلاه و دستكش؛ 600 كيلو برنج؛ يك كارتن صابون؛ 340 جلد كتاب مذهبي و مقدار زيادي رب گوجه، مربا، خرما، چاي، قند و شكر به جبهه‌هاي غرب كشور. • مردم عاشق‌آباد اصفهان، مبلغ 550,296 ريال وجه نقد و مقاديري دارو، لباس، روغن نباتي • دانش‌آموزان مدارس نطنز، مبلغ 150 هزار ريال وجه نقد؛ كاركنان امور برق اصفهان، مبلغ 794,46 ريال وجه نقد. • دانش‌آموزان مدارس راهنمايي تحصيلي حاتم‌بيك اصفهان، مبلغ 187 هزار ريال. • اهالي تيران، مبلغ 015,88 ريال وجه نقد. • كاركنان و دانش‌آموزان مدرسه‌ي راهنمايي تحصيلي نعمت‌بخش، 200 هزار ريال وجه نقد. • اهالي اسلام‌آباد وردشت كوهپايه، مبلغ 500,107 ريال به اضافه‌ي يك جفت گوشواره‌ي طلا. • مردم خير كليشاد لنجان سفلي، مبلغ 500,748,2 ريال وجه نقد. • اهالي آب‌نيل، يك دستگاه بنز خاور محتوي خوار و بار، پتو و ارزاق. • اهالي زفره كوپا، مبلغ 400,301 ريال وجه نقد به هم‌راه 4 جفت گوشواره و انگشتر. • كاركنان معدن سرب نخلك، اختصاص مبلغ 159,431 ريال وجه نقد معادل يك روز حقوق خود به جبهه‌هاي جنگ. • از سوي انجمن اسلامي روستاي موزي باغ و شهيد تقي نوبخت‌؛ هلال‌احمر ساري؛ استانداري مازندران؛ انجمن اسلامي و پايگاه بسيج محمد خجسته صوري قائمشهر؛ دانش‌آموزان دبستان و دبيرستان‌هاي 15 خرداد، شهيد ميرچراخاني، شهداي هويزه، شجاعي‌‌ ميان‌رود؛ اهالي روستاهاي ميان‌رود، دره يك، خواران و روستاي سورك و كاظم هوري، 126 صندوق مركبات؛ 50 دست اوركت؛ 17 كارتن كمپوت، آبليمو و كنسرو ماهي؛ مايع ظرفشويي و تعداد گوني سنگري و مقاديري ديگر لوازم مورد نياز جبهه‌ها. • از سوي سپاه پاسداران نكا، روستاهاي سفيدكوه و لاشد و كارخانجات سيمان نكا، جمعاً مبلغ 15 هزار و 600 ريال وجه نقد و مقادير معتنابهي لوازم مورد نياز رزمندگان كفرستيز اسلام. • جهاد سازندگي نكا، 294 صندوق پرتقال. • در ادامه‌‌ي اهداي كمك‌هاي نقدي و غير نقدي امت حزب‌الله و ايثارگر خراسان به جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل، جمعاً مبلغ 670,197,1 ريال وجه نقد؛ 3936 كيلوگرم گندم؛ 3622 كيلوگرم سيب‌زميني؛ 200 كيلو سيب درختي؛ 250 كيلوگرم قند و شكر و نيز مقاديري طلا و آلات نقره و پوشاك گرم. • اهالي مسلمان و خير روستاهاي دستجرد، سردارآباد، خليل‌كرد، اوزون‌دره، بهادربيگ، آبرومند، كموش‌بلاغ و بخش فامين از توابع همدان، جمعاً مبلغ 715 هزار و 450 ريال وجه نقد؛ 3 قطعه اشرفي طلا؛ 10 هزار و 750 كيلو نان؛ 5 هزار و 594 كيلو آرد و گندم؛ 5 هزار و 800 كيلو سيب‌زميني؛ 482 كيلو قند؛ 238 كيلو مويز؛ 10 كارتن رشته؛ 800 بسته آجيل؛ مقاديري روغن؛ پودرهاي پاك‌كننده و پوشاك؛ 38 رأس دام و 12 هزار كيلو كاه و يونجه جهت تعليف احشام مناطق آزادشده. • مردم مؤمن و متعهد بخش رزن و روستاهاي بابانظر، كرفس، نظام‌آباد، كاج، وسمق، نوار، سنقرآباد، فارسجين، عمان، پشتجين، مي‌سي‌نك، خورونده، وهنده، قروه‌درجزين، شاهنجرين، گرمك و دمق از توابع بخش رزن، جمعاً مبلغ 340 هزار و 670 ريال وجه نقد؛ 12 قطعه طلا‌آلات؛ 19 هزار و 940 كيلو نان؛ 5 هزار و 249 كيلو آرد و گندم؛ يك هزار و 972 كيلو سيب‌زميني و پياز؛ 661 كيلو قند؛ يك هزار و 40 كيلو كشمش و مويز؛ 140 كيلو ترشي؛ يك تخته پتو؛ يك رأس دام و مقداري مواد غذايي، لبنيات، حبوبات و تعداد چشمگيري كلاه، شال گردن، جوراب و دست‌كش پشمي. • كاركنان مؤمن شركت مخابرات همدان، مبلغ 301 هزار و 889 ريال وجه نقد و كاركنان متعهد اداره‌ي حفاظت و محيط‌زيست همدان، مبلغ 16 هزار و 900 ريال وجه نقد. • از سوي ستاد پشتيباني مناطق جنگي جهاد سازندگي بابل، كمك‌هاي مردم يك كاميون حامل 100 تخته پتو؛ 20 دست بلوز كاموايي؛ 440 عدد لباس زير؛ 50 جعبه جوراب؛ 6400 عدد شامپو؛ 10 كارتن تايد؛ 700 كيلو قند؛ 2500 كيلو برنج؛ 100 كيلو حلوا شكري و 49 كيلو نايلون. • دانش‌آموزان دبيرستان شهيد بهشتي سامان، 17 هزار و 500 ريال؛ دبستان شهيد آيت چم‌زين، 10 هزار ريال وجه نقد؛ 25 كيلو بادام و مقادير قابل توجهي مربا، رب گوجه، چاي، پودر لباس‌شويي، صابون، حبوبات، ماكاروني و دارو. • كاركنان شهرداري شهركرد، مبلغ 84 هزار ريال وجه نقد. • دبستان آيت‌الله كاشاني شهركرد، 95 شيشه دارو؛ 80 قالب صابون؛ 24 دست لباس گرم و مقداري پودر لباس‌شويي و تعدادي گوني سنگري. • اهالي روستاي سرتشنيز، 37 هزار ريال وجه نقد؛ 8 گوني آرد گندم. • يكي از برادران خير فارسان، 112 دست لباس گرم. • مدرسه‌ي سيدابوطالب حسيني، 2 هزار و 150 ريال وجه نقد و اهالي فارسان، مبلغ 30 هزار ريال وجه نقد؛ 15 دست لباس گرم و مقادير قابل توجهي نان خشك. • به همت انجمن اسلامي گروه صنايع كاغذ پارس هفت‌تپه در اهواز، كاركنان اين گروه صنعتي جمعاً بيش از يك ميليون و پانصد هزار ريال وجه نقد؛ 30 كارتن كمپوت؛ يك دستگاه وانت و مقدار زيادي مواد غذايي و دارو. • در همين رابطه، مردم روستاهاي منطقه‌ي مياندوآب شهرستان شوشتر در آذرماه جاري، مبلغ 435 هزار ريال وجه نقد؛ 25 قطعه زيورآلات طلا و نقره؛ 55 كيسه گندم و آرد؛ 450 كيلو برنج؛ 200 كيلو قند و شكر؛ مقداري حبوبات، روغن، خرما، تخم‌مرغ؛ 5 رأس گوسفند؛ 326 قالب صابون و 60 تخته پتو. • نمازگزاران جمعه در شيراز، اختصاص مبلغ يك ميليون و 380 هزار و 210 ريال وجه نقد براي كمك به جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل و بازسازي آبادان. • بر پايه‌ي همين گزارش‌ و به نقل از ستاد برگزاري نمازجمعه‌ي شيراز، اين خداجويان، 14 قطعه زيورآلات طلا؛ 19 قطعه زينت‌آلات نقره نيز به همين منظور تحويل داده‌اند. • اهدايي دانش‌آموزان آموزشگاه شيخ‌محمد خياباني نيز مبلغ 7320 ريال براي نوسازي آبادان. • در همين رابطه، شركت تعاوني پارچه در شهرستان بروجن، مبلغ 400 هزار ريال وجه نقد؛ درب و پنجره‌سازان پروفيل، 200 هزار ريال؛ شركت قائم خوار و بار و سقط‌فروش، 400 هزار ريال؛ خرازي فروشان، 100 هزار ريال، شركت تعاوني لوازم خانگي، 200 هزار ريال وجه نقد؛ ‌شركت تعاوني سوپرماركت‌ها و مواد غذايي، 100 هزار ريال وجه نقد؛ شركت تعاوني كاميون‌داران، 200 هزار ريال، شركت تعاوني درودگران، 150 هزار ريال؛ شركت تعاوني لوازم يدكي اتومبيل، 200 هزار ريال وجه نقد؛ شركت تعاوني شيشه‌فروشان، 100 هزار ريال وجه نقد؛ شركت تعاوني فرش ماشيني و موكت، 100 هزار ريال؛ شركت تعاوني موتورسيكلت و دوچرخه، 100 هزار ريال وجه نقد؛ صندوق قرض‌الحسنه‌ي بروجن، 300 هزار ريال؛ توسط شركت تعاوني لوازم برق و الكتريكي بروجن، مبلغ 500 هزار ريال، وجه نقد. • اهدايي مردم مسلمان و هميشه در صحنه‌ي رامسر و تنكابن، مقدار 20 تن پرتقال كه به همت برادران جهاد سازندگي اين دو شهر به صورت 20 هزار و 154 قوطي آب پرتقال درآمده بود، به جبهه‌هاي نبرد ارسال شد. همچنين، اهدايي ستاد بازسازي سوسنگرد مستقر در تنكابن، 298 صندوق مركبات؛ 100 عدد گوني؛ 40 كيسه لباس به مقصد واحد تداركات پايگاه شهيد بهشتي اروميه. • اهدايي مردم شهرستان ايذه شامل مبلغ 3 ميليون و 456 هزار و 235 ريال وجه نقد؛ يك‌صد و بيست گوني آرد و گندم؛ 20 رأس دام؛ 1050 عدد گوني خالي؛ 577 قالب و جعبه‌ي صابون و پودر رخت‌شويي؛ 25 تخته پتو و مقدار زيادي قرآن و كتاب دعا و اجناس متفرقه. • اهدايي مردم شهرستان شوشتر شامل مبلغ 563 هزار و 282 ريال وجه نقد؛ 6 قطعه زيورآلات طلا؛ 34 كارتن كمپوت و كنسرو؛ 25 كارتن مواد خوراكي؛ 4 كيسه قند و شكر؛ 6 كارتن آبليمو و شربت؛ 11 رأس احشام؛ 85 تخته پتو؛ 8 كيسه البسه و 369 قالب و جعبه‌ي صابون و پودر رختشويي. • كاركنان برق نيشابور مبلغ 100,80 ريال وجه نقد. • كاركنان و دانش‌آموزان آموزشگاه‌هاي جزيره‌ي خارك، مبلغ 112 هزار ريال وجه نقد. • كاركنان و دانش‌آموزان [آموزشگاه‌هاي] اميركبير، شهيد پاسدار و محمد دواني هليله‌ي بوشهر، جمعاً مبلغ 56 هزار ريال براي بازسازي مناطق جنگي. • توسط كارگران كارخانه‌ي كبريت‌سازي زنجان؛ تعاوني درب و پنجره‌سازان شهرستان ابهر؛ اهالي منطقه‌ي هيدج از توابع ابهر؛ ميني‌بوس‌داران شهرستان ابهر؛ كاركنان شركت ابهرپلاست شهرستان ابهر و آموزشياران نهضت‌ سوادآموزي زنجان، جمعاً مبلغ يك ميليون و 850 هزار و دويست ريال وجه نقد به حساب‌هاي مخصوص بازسازي مهران و ستاد پشتيباني مناطق جنگي جهاد سازندگي زنجان و نيز 616 تكه پوشاك گرم. در همين رابطه نيز از سوي ستاد پشتيباني مناطق جنگي مستقر در جهاد سازندگي زنجان، تعداد 13 كاميون اجناس جمع‌آوري‌شده از اقشار مختلف مردم استان زنجان شامل انواع مواد غذايي؛ البسه‌ي گرم و وسايل زندگي؛ توسط پرسنل پليس راه‌آهن شمال‌غرب زنجان نيز 226 تكه پوشاك؛ 47 جفت جوراب؛ مقاديري اوركت و وسايل سربازي. • همچنين به منظور كمك به بازسازي و نوسازي مناطق جنگي از سوي صنف جوشكاران و درب و پنجره‌سازان شهرستان ابهر، مبلغ 420 هزار ريال وجه نقد؛ صنف قماش فروشان ابهر، اختصاص مبلغ 200 هزار ريال وجه نقد به حساب 7600 ستاد بازسازي مستقر در شهرستان ابهر. • از سوي ستاد مراكز خدمات روستايي استان اصفهان براي بازسازي مناطق دشت آزادگان، 2 دستگاه بيل مكانيكي؛ يك‌دستگاه ژنراتور؛ 30 تخته تشك و متكا؛ 30 عدد لامپ و 9 دستگاه چراغ گرمكن. • كمك‌ها و اهدايي مردم ايثارگر و حزب‌اللهي سبزوار توسط كميته‌ي امداد اين شهرستان به منطقه‌ي دهلران، 39 كاميون حامل يك‌صد دستگاه تانكر؛ مقاديري مواد غذايي، پوشاك، پتو، ظروف غذاخوري، پودر لباس‌شويي و صابون. • از سوي كارگران و كاركنان كارخانجات كارتن‌سازي پارس؛ فرش پارس؛ فرش اكباتان؛ چيني اركيد؛ ايران دوچرخ؛ كفش اسپورت آلوپن؛ كنتورسازي؛ ويني فلكس؛ سي‌كاپ؛ قوه‌ي پارس؛ مهرام؛ سراميك البرز؛ ميخ غرب و واحد توزيع برنج؛ پست مهندسي پادگان و قريه‌ي‌ نظام‌آباد قزوين، جمعاً اختصاص مبلغ 9 ميليون و 685 هزار و 857 ريال وجه نقد به حساب 555 صندوق ذخيره‌ي ولي عصر(عج) قزوين براي بازسازي مهران. • مردم خير گرگان و حومه، طي چند روز گذشته، مبلغ 148 هزار و 907 ريال وجه نقد و همچنين مقادير قابل توجهي كمك جنسي شامل مقداري آرد، برنج و ديگر مواد غذايي؛ پوشاك؛ گوني خالي؛ چراغ والور؛ پودر لباس‌شويي و صابون. • در استان فارس نيز اهالي روستاهاي باغان؛ هرمود؛ مهرخوي؛ دوقبايي و شيخ عامل لارستان، جمعاً مبلغ 176 هزار و 650 ريال وجه نقد؛ 5 تخته پتو و يك عدد اوركت. • توسط كاركنان شبكه‌ي بهداري سپيدان فارس، اختصاص مبلغ 240 هزار و 418 ريال جهت بازسازي شهر مقاوم آبادان. • فرهنگيان و دانش‌آموزان مدارس ايلام، مبلغ 55 هزار و 480 ريال وجه نقد و نيز از كمك‌هاي ايثارگرانه‌ي برادران اهل تسنن و تشيع استان فارس از جمله برادران اهل تسنن گله‌دار، مبلغ 572 هزار ريال؛ مردم روستاي چاه‌محمد گله‌دار، 110 هزار ريال؛ اهالي دهنو و سحرگاه گله‌دار، 227 هزار ريال وجه نقد؛ يك حلقه انگشتر و 2 عدد ميل نقره؛ مردم دارالميران 137 هزار و پانصد ريال؛ روستاييان چاه‌بيد 40 هزار ريال؛ روستاييان اهل تشيع گله‌دار اسير و فال 318 هزار ريال وجه نقد؛ 3 عدد ساعت زنانه؛ دو كيلو و ربع نقره؛ دو عدد گوشواره؛ يك عدد ميل و 3 حلقه انگشتر طلا؛ دانش‌آموزان و كاركنان مدارس راهنمايي كاريان و بلغان مبلغ 72 هزار و 500 ريال وجه نقد؛ يكي از خواهران و يكي از برادران يك عدد گوشواره و انگشتر طلا و مبلغ 10 هزار ريال وجه نقد. • كاركنان آموزش و پرورش منطقه‌ي اشنويه نيز اختصاص مبلغ 469,165 ريال وجه نقد جهت بازسازي مدارس مناطق جنگي. • اهدايي مردم مسلمان هرمزگان شامل مقدار 3 تن خرما؛ 26 صندوق نارنگي؛ 95 كيسه برنج؛ 8 گوني قند و شكر؛ 25 كارتن مربا؛ 8 كارتن از انواع شيريني‌جات؛ 40 كارتن حاوي كنسرو و كمپوت؛ 100 قوطي رب گوجه فرنگي؛ 1492 پاكت چاي؛ يك گوني عدس؛ 4 حلب روغن خوراكي؛ 7 كارتن كشمش؛ 979 جفت كفش؛ 3565 عدد زيرپوش؛ 1463 عدد ناخن‌گير؛ 44 تخته پتو؛ 2 كارتن تايد؛ يك كارتون شامپو؛ 56 دستگاه چراغ والور؛ 95 دست لباس گرم و كار؛ 15 جفت پوتين و 500 گوني سنگري. • اهدايي پرسنل متعهد ندامتگاه شهرباني مشهد، مبلغ 300 هزار ريال از محل پاداش حسن خدمت خود به برادران حماسه‌آفرين خود در جبهه‌هاي جنگ تحميلي؛ كمك‌هاي مردم خواف، تربت حيدريه و كاشمر، 19 دستگاه كاميون و كمپرسي حامل 500 كارتن كمپوت و كنسرو؛ 2 تن قند؛ 3 تن آرد و يك تن پودر لباس‌شويي و صابون و ديگر مواد غذايي و ضروري جبهه‌ها. • اهدايي طلاب حوزه‌ي علميه‌ي مشهد براي ششمين بار، مبلغ يك ميليون و 206 هزار و 700 ريال وجه نقد براي جبهه‌ها به حساب 12500 نماينده‌ي امام و توليت آستان قدس رضوي. • همچنين، 4 تن از هم‌وطنان ايراني از اهالي بخش نفجه‌ي شهركرد به نمايندگي از طرف اهالي بخش مذكور در سركنسول‌گري ايران در بمبئي حضور يافتند و ضمن تجديد ميثاق با امام امت و امت شهيدپرور ايران، مبلغ 315 هزار روپيه جهت خريد دارو و ارسال آن به جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل تحويل نمايندگي ايران در بمبئي دادند. • كمك‌هاي مردم مهدي‌شهر شامل مقداري وسايل و لوازم از قبيل كمپوت؛ پتو؛ لباس گرم. • عشاير دو زهير، مبلغ 60 هزار و 457 ريال وجه نقد؛ پرسنل پايگاه نيروي هوايي سمنان، مبلغ 230 هزار ريال وجه نقد؛ دانش‌آموزان و معلمين استان سمنان، مبلغ 723 هزار و 550 ريال وجه نقد و يك كاميون مواد خوراكي و پوشاكي شامل: برنج؛ گندم؛ بيسكويت؛ شكلات؛ بادام؛ قند؛ چاي؛ شكر؛ كمپوت؛ مربا؛ آجيل؛ پودر لباسشويي؛ صابون؛ دارو؛ لباس گرم و چراغ والور. • مردم مسلمان دامغان، 2 كاميون حاوي 20 تن نان و مقدار زيادي انواع پوشاك زمستاني و بسته‌ي زمستاني و پسته. • همچنين، كمك‌هاي مردم هميشه در صحنه‌ي شاهرود؛ بخش بيارجمند و روستاي ده‌ملا از توابع شهرستان شاهرود شامل 15 تن سيب‌زميني؛ 80 كيلو سيب درختي؛ 400 كيلو خرما؛ 732 كيلو مربا؛ 30 تخته پتو؛ 220 جفت چكمه؛ 60 عدد چراغ والور؛ 200 كيلو پلاستيك عريض براي روي سنگر؛ 24 كيلو پودر لباسشويي؛ 60 عدد گالن 20 ليتري؛ 400 عدد باطري؛ 20 عدد فانوس؛ 25 كيلو پسته؛ 500 كيلو نان و مقدار قابل توجهي انواع فيتيله؛ قابلمه؛ كشمش؛ ليوان؛ كنسرو؛ انواع پوشاك و حبوبات. • كمك‌هاي اهالي مسلمان ايثارگر روستاهاي تشان؛ دربان؛ انارستان؛ زگي؛ قلعه‌باغ؛ حرمي اناري؛ كوه‌چر؛ تنگ‌حنا؛ حرميك؛ بيدوي؛ بالا؛ بنگو؛ چرموك. • اهالي متعهد و انقلابي روستاهاي قلعه‌كهنه‌كوه بردگان؛ بيدوي پايين؛ موردي؛ سرچشمه؛ اهجت و عشايرنشين پشتو از توابع بخش ريز شهرستان كنگان، طي روزهاي گذشته، جمعاً با اهداي مبلغ 30 هزار و 892 ريال وجه نقد به هم‌راه 46 رأس بز؛ مقادير بسيار زيادي خرما؛ آبليمو؛ انواع پوشاك؛ كفش؛ تعدادي پتو، و 2 قطعه زيورآلات نقره. • همچنين اهدايي طوايف كلاش، مبلغ 420,70 ريال؛ گيگ‌لو، مبلغ 67 هزار ريال؛ ساري قشلاق، مبلغ 36 هزار ريال؛ قشلاق گورتلي، 15 هزار ريال وجه نقد، از ديگر كمك‌هاي مردم براي مهاجرين جنگي به شمار مي‌رود.[۲۸]



منابع و مآخذ روزشمار 1361/11/20

  1. سند شماره 162/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتم(ص) در عمليات والفجر مقدماتي (داود رنجبر)، 17/11/1361 تا 6/1/1362، صص 106 و 120 ـ 113.
  2. روزنامه‌ي كيهان، 21/11/1361، ص 2.
  3. سند شماره 18282 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از كمپ اسراي قرارگاه نجف به كمپ اسراي 11 قدر، 20/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ مأخذ 2، واحد مركزي خبر از قرارگاه كربلا؛ و ـ سند شماره 55098 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات)، 21/11/1361، ص 7.
  4. سند شماره 18404 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌يي اطلاعاتي، قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص)، شماره 756، 29/11/1361، ص2.
  5. روزنامه‌ي كيهان، 20/11/1361، ص 21؛ و ـ روزنامه‌ي اطلاعات، 21/11/1361، ص 28.
  6. سند شماره 353291 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌يي، از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) (ركن2) به فرماندهي نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات) شعبه طرح و عمليات فرماندهي نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات) شعبه غير نظاميان، شماره 178، صص 1 و 2؛ و ـ سند شماره 55158 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌يي، از مركز فرماندهي قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) به مركز فرماندهي ستاد مركزي، 23/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ مأخذ 3، بخش سوم، ص 1؛ و ـ سند شماره 353442 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه بعثت به فرماندهي قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، 21/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 353471 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي نقده به فرماندهي قرارگاه بعثت، 20/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 232117 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن اخبار مناطق كردنشين، از دفتر نخست‌وزيري، شماره 83، 26/11/1361، ص 2.
  7. مأخذ 3، بخش سوم، ص 2.
  8. مأخذ 6، بخش دوم؛ و ـ مأخذ 6، بخش ششم، ص 1؛ و ـ سند شماره 344869 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شهرباني استان كردستان به استاندار محترم استان كردستان، 24/11/1361، سند تك‌برگي؛ و ـ مأخذ 3، بخش سوم، ص 2.
  9. سند شماره 353310 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) (ركن3) به فرماندهي نزاجا (معاونت عمليات و اطلاعات)، 21/11/1361، ص 5؛ و ـ سند شماره 294783 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از لشكر28 پياده (ركن2) به فرماندهي ناحيه 4 (ركن2)، 21/11/1361، ص 1.
  10. سند شماره 88267 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نشريه‌ي بولتن هفتگي، دفتر فرماندهي كل سپاه پاسداران انقلاب اسلامي (مركز فرماندهي)، شماره 17، 3/12/1361، ص 5، بجنورد؛ و ـ سند شماره 55251 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه4 (فرماندهي) به ستاد مركزي، 25/11/1361، سند تك‌برگي.
  11. مأخذ 10، بخش اول، ص 10، گزارش رسيده از منطقه6، بندرعباس.
  12. سند شماره 55073 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي منطقه3 به ستاد مركزي (مركز فرماندهي) 21/11/1361، ص 1.
  13. سند شماره 55190 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه3 (فرماندهي) به ستاد مركزي (فرماندهي) 25/11/1361، ص 5، رودسر.
  14. سند شماره 089326 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: اخبار مناطق يازده‌گانه، مركز اخبار و رسانه‌ها (ارتباطات تبليغات و انتشارات ستاد مركزي سپاه)، 16/11/1361 الي 28/11/1361، ص 1، به گزارش ستاد منطقه2 سپاه؛ و ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 327، 21/11/1361، ص 5، شهركرد ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي 20/11/1361.
  15. روزنامه‌ي جمهوري اسلامي، 21/11/1361، ص 15.
  16. مأخذ 2، ص 2.
  17. مأخذ 15، الجزيره، خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  18. واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي، بولتن راديوهاي بيگانه، 20/11/1361، ص 24، راديو اسرائيل.
  19. مأخذ 5، بخش دوم، ص 3.
  20. مأخذ 5، بخش دوم، ص 32.
  21. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 328، 22/11/1361، صص 5 و 6، خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از خبرگزاري ابوظبي امارات ، 21/11/1361.
  22. مأخذ 14، بخش آخر، ص 37، بخش عربي راديو صوت‌الجماهير، 20/11/1361، به نقل از اتحاديه‌ي عرب در تونس.
  23. مأخذ 5، بخش اول، ص آخر، خبرگزاري فرانسه به نقل از روزنامه‌ي عربي زبان الشرق‌الاوسط از عربستان سعودي در لندن.
  24. سند شماره 213689 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نشريه‌ي خبرها و نظرها (اطلاعاتي، سياسي، خارجي)، دفتر مطالعات و پژوهش‌هاي وزارت امور خارجه‌، شماره 374، 30/11/61، ص 1.
  25. مأخذ 14، بخش آخر، صص 10 و 11، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 20/11/1361.
  26. مأخذ 14، بخش آخر، صص 6 تا 8، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 20/11/1361.
  27. مأخذ 5، بخش دوم.
  28. مأخذ 5، بخش اول.