1359.07.03

روزشمار جنگ سال 1359 1359.07.03
نام‌های دیگر	سه مهر
تاریخ شمسی	1359.07.03
تاریخ میلادی	25 سپتامبر 1980
تاریخ قمری	15 ذی‌القعده 1400

1360.07.03

1361.07.03

1362.07.03

1363.07.03

1364.07.03

1365.07.03

1366.07.03

روز چهارم - تشديد فشار دشمن براي پيشروي در جبهه جنوبي

گزارشهاي چهارمين روز، تلاش نيروهاي عراقي را براي اشغال نقاطمهم و پيشروي در عمق منطقه جنوب نشان مي‌دهد. دشمن تجهيزاتزرهي بيشتري به كار گرفت و به آبادان و خرمشهر نزديك‌تر شد و بستان را در آستانه سقوط قرار داد. همچنين منطقه مياني، شاهد ورود نيروهايمهاجم به داخل شهرهاي قصرشيرين و سرپل‌ذهاب بود. در منطقه شمالغرب، پيرانشهر و مهاباد تهديد شدند. هواپيماهاي دشمن امروز بيش از 10شهر را مورد هجوم قرار داده و نقاط مختلفي از اين شهرها را بمباران كردندكه علاوه برخسارات مالي، تعدادي از مردم نيز كشته و مجروح شدند. درجريان اين تجاوزات چند هواپيماي دشمن سرنگون گرديد.

حملات و درگيري زميني

جبهه‌جنوبي

با آغاز روشنايي هوا، ميگهاي دشمن بمباران خرمشهر و نقاط مهم آن، مخصوصاً تأسيسات نيرويدريايي را آغاز كردند، از شب گذشته تانكهاي بيشتري از دشمن ( تا 500 تانك گزارش شده )، در نقاطمرزي خرمشهر و آبادان مستقر شده، تعدادي از آنها شروع به پيشروي در خاك ايران كردند. اوايل صبححدود 50 تانك تا 8 7 كيلومتري خرمشهر رسيدند كه توسط هواپيماهاي خودي بمباران شدند. به گزارش اداره مركزي اطلاعات سپاه، دشمن با استفاده از نيروهاي تازه‌نفس و با پشتيباني هوايي، باز هم از طريق مرز شلمچه به سوي خرمشهر پيشروي كرد و حوالي ظهر به پليس‌راه خرمشهر رسيد و نيروي زرهي‌اش در 5 كيلومتري خرمشهر مستقر گرديد. بمبارانها و آتش دوربرد دشمن تعداد زيادي از مردم را شهيد و مجروح كرده است. تا اين زمان اكثر سكنه مجبور به تخلية شهر شده‌اند، ولي نيروهايمردمي و نظامي با وجود كمبود امكانات و سلاح به مقاومت خود ادامه داده، سقوط خرمشهر را هشدارمي‌دهند. به علت شدت آتش، سربازان مجبور به ترك پادگان دژ شده‌اند. از سوي ديگر قسمتي از ستون زرهي دشمن كه از محور جاده خرمشهر اهواز قصد محاصره خرمشهر را داشت، با آتش خوديفلج شده، از حركت باز مانده است و تعدادي هم در گل فرو رفته‌اند. از سوي ديگر نيروي زميني ارتش اعلام كرد»: تعداد 100 تانك در جاده خرمشهر اهواز مستقرشده‌اند و پمپ‌بنزين و پادگان دژ را زير آتش شديد قرار داده‌اند. توپخانه 175 م.م خودي از كار افتادهو گردان تانك در محاصره دشمن است. اداره مركزي اطلاعات سپاه در ساعت 22 اعلام كرد: «وضعيت خرمشهر خوب نيست. به توپخانهو زرهي نياز شديد است. خرمشهر از دو طرف در محاصرة نيروهاي بعثي است. آنها از راه شلمچه تاچهار كيلومتري خرمشهر آمده‌اند. از راه شمال هم تا 5 4 كيلومتري رسيده‌اند. نياز به كمك فورياست.». آبادان نيز امروز زيرآتش شديد دشمن قرار داشت و نقاط مختلف شهر، از جمله بيمارستانها، پالايشگاه و اسكله‌ها و ديگر تأسيسات شهر بمباران گرديد و تعداد زيادي كشته و مجروح شدند.كشته‌هاي روز قبل 200 نفر و مجروحين بسيار ذكر شده و آب و برق قطع گرديده است. توپخانهمستقر در آبادان با توپهاي دوربرد دشمن اجراي آتش مي‌كند. در پي اعلام پيشروي 200 دستگاه تانك به سوي اهواز، بسياري از نقاط حساس شهر سنگربنديشده، مردم و نيروهاي نظامي به حال آماد‌ه‌باش درآمدند. تعدادي از اين تانكها كه به سوي اهواز پيشمي‌رفتند در باتلاقها گير كرده با آتش خودي منهدم شدند. به گزارش اداره مركزي اطلاعات سپاه: «در منطقه بستان، نيمه‌شب گذشته، تانكهاي خودي به دشمن هجوم بردند. درگيري چند ساعت ادامه داشت و 13 تانك خودي منهدم شد. قبل از روشناييهوا درگيري شدت يافت و تانكهاي دشمن از طرف چزابه و پشت تپه‌هاي الله‌اكبر به نزديكي بستانرسيدند. هرچند در طول درگيري توپهاي دوربرد خودي روي دشمن اجراي آتش مي‌كردند و برادرانپاسدار نيز درگير بودند، ولي حدود ظهر تانكهاي دشمن به يك كيلومتري بستان رسيدند. در اين زمانبرادران پاسدار به شهر بازگشته، تصميم گرفتند در صورت پيشروي دشمن، تنها پل ارتباطي را منهدم كنند تا از ورود دشمن جلوگيري شود. » طبق آخرين خبر «بستان در حال سقوط و نيروي خودي در حال عقب‌نشيني است. در شمال بستان دشمن پاسگاه سوبله را اشغال كرده و با نيروهاي خوديدرگير است. ژاندارمري سوسنگرد نيز اعلام كرد: «نيروهاي پاسگاه حقيريه مجبور به عقب‌نشيني شده‌اند».

جبهه مياني

در ابتداي منطقه مياني، طبق اعلام ژاندارمري ايلام: «پاسگاههاي مرزي سعيده و پيچ‌انگيزهارتباطشان قطع شده و به خاطر بسته‌شدن راه و نرسيدن پشتيباني مواد غذايي در حال سقوط هستند». در محور مهران، «ارتش 40 كيلومتر به طرف دهلران عقب‌نشيني كرده و جاده دهلران به مهرانمسدود است. مردم ايلام بسيج شده، در كوههاي اطراف مشغول سنگربندي هستند». از صبح امروز در محور شهرك قره‌بلاغ ( چند كيلومتري پل‌ذهاب )، درگيري به شدت ادامه دارد. از طرف ديگر، حدود ساعت 11، چهار تانك عراقي از بيراهه ناگهان وارد سرپل‌ذهاب شده، به طرفمقر سپاه آتش گشودند كه با پاسخ برادران پاسدار مجبور به فرار شدند و در پي آن با حمايتهلي‌كوپترهاي كبري، نيروهاي سپاه و ارتش، 35 تانك دشمن را منهدم و نيروهاي عراقي را تعقيبكردند. پاسگاههاي مرزي قصرشيرين با دشمن درگير و ارتباطشان با مركز قطع شده است. ارتش قادر به پشتيباني از آنها نيست و پاسگاه تنكاب‌نو تخليه شده است. اجراي آتش روي شهر ادامه دارد. تنها راهارتباطي، مسير گيلان غرب است كه دشمن براي تصرف آن تلاش مي‌كند. شهر قصرشيرين در حالمحاصره كامل است. تيپ ابوذر دستور عقب‌نشيني داده است. مسئولين و فرماندهان نظامي مكرراً سقوط قصرشيرين را هشدار داده و درخواست كمك كرده‌اند.در آغاز شب، سپاه غرب كشور اعلام كرد: نيروهاي مهاجم در ساعت 18، از طريق قلعه‌سفيد و هدايت وارد قصرشيرين شده، مقر تخليه شده سپاه و راديو تلويزيون را تصرف كردند.

جبهه شمالي برابر گزارش ركن دو ستاد مشترك ارتش جمهوري‌اسلامي: در حال حاضر جاده بزميرآباد كه راهتردد به دالاهو، جوانرود، سنجابي و روانسر است در اختيار ارتش عراق است و مهاجمين قصد دارندبه زودي از طريق كوزران سنجابي به كرمانشاه حمله كنند. طبق گزارش اداره مركزي اطلاعات سپاه: ارتش عراق قصد دارد فردا از راه مرز كلاشين و پيرانشهر و سردشت با 150 تانك حمله كند. گزارش ديگري از منبع فوق حاكي است: در مهاباد به دليل عدم همكاري ارتش، نيروهاي سپاهمجبور شدند مراكز خود را تخليه كرده، به مقر اصلي خود در نزديكي پادگان بروند كه بين راه موردحمله قرار گرفتند. همچنين ساختمان ترابري كه در اختيار نيروهاي سپاه بوده و قسمتي از پايگاهژاندارمري مهاباد ويران شده است.

حملات و درگيريهاي هوايي

بوشهر: از نيمه‌شب گذشته هر ساعت يك‌بار هواپيماهاي دشمن به بوشهر حمله كردند. اينتجاوزات در تمام روز و تا اواخر شب ادامه يافت. چند هواپيماي دشمن سقوط كرد و 3 فانتوم خوديدچار سانحه شد.

اميديه: ساعت 16، پايگاه هوايي اميديه مورد اصابت چند بمب هواپيماهاي دشمن قرار گرفت و خساراتي به آن وارد شد. آغاجاري: در حمله هواپيماهاي دشمن به آغاجاري، ساختمان اداره راه مورد اصابت واقع شد.

آبادان: خوابگاه دانشجويان در آبادان، هدف راكت ميگهاي عراقي قرار گرفت.

اهواز: شهر اهواز امروز چندين بار مورد تجاوز هواپيماهاي دشمن قرار گرفت اطراف پل هلالي، صنايع فولاد، و تاسيسات گاز و نفت در نزديكي پادگان دقاقله بمباران شد. همچنين در محله زيتونكارمندي چند منزل ويران و بيش از 12 نفر كشته و 12 نفر مجروح شدند.

مسجد‌سليمان: در بمباران 2 نقطه از شهر مسجد‌سليمان در بعدازظهر امروز، 21 نفركشته و حدود 40 نفر مجروح شدند.

دزفول: هواپيماهاي دشمن امروز باند پايگاه هوايي دزفول را بمباران كردند.

كرمانشاه: در ساعتهاي 20/6 و 50/8، هواپيماهاي دشمن كرمانشاه را بمباران كردند كه چنديننفر كشته و مجروح شدند.

اروميه: چند ميگ عراقي، ساعت 7، به انبار مهمات كنار درياچه اروميه حمله كردند كه دو فروندآنها سقوط كرد.

تبريز: امروز چهار ميگ عراقي پالايشگاه تبريز را هدف قرار دادند كه چند نفر كشته و مجروح شدندو دو ميگ مورد اصابت قرار گرفت.

خلاصه اطلاعيه‌هاي ستاد مشترك ارتش جمهوري‌اسلامي ايران

اطلاعيه 46 انفجارات و شليك گلوله‌هاي پپاپي در بغداد همچنان به گوش مي‌رسد كه نشانگر فتح دريچهجديدي از نبرد با صدام است. همچنين خبرمي‌رسد كه امراء و افسران بازنشسته ايراني وفادار به ملت و حكومت جمهوري‌اسلامي ايران در خارج از كشور به سفارتخانه‌هاي جمهوري‌اسلامي ايران مراجعه و اعلام آمادگي كرده‌اند تا به عنوان يك سرباز ساده در خدمت اسلام عليه حكومت بعثي وارد ميدانشوند.

اطلاعيه 47 .. شب گذشته ( 2/7/59 )، پنجاه تانك عراقي در شلمچه كه به اراده خداوند به گل نشسته بود، مورد حملات نيروهاي ايراني قرار گرفت. مهاجمين پا به فرار نهادند.... در پي هجوم ارتش عراق به مردم بي‌دفاع شهرهاي قزوين، تبريز، كرمانشاه و خارك، چند نفر از مردم غيرنظامي شهيد و مجروح شدند. در مقابله با اين حمله، نيروهاي مسلح سه‌گانه ارتش به مقابلهبرخاسته، تا ساعت 9 بامداد پنجشنبه 3/7/59 سه فروند در جزيره خارك در دريا سرنگونشدند. در پي حمله 6 ميگ عراقي به تبريز، چهار فروند آنها سقوط كرده‌اند. از دو فروند فراري يكيدر درياچه اروميه سقوط كرد و آخرين ميگ را رزمندگان اروميه سرنگون كردند. صبح امروز يك ميگدر ياسوج سقوط كرد و خلبان آن دستگير شد....

اطلاعيه 49 دنباله كارنامه عملياتي امروز صبح ( 3/7/59 ) ارتش: 1. ساعت 30/7، در پي حمله ميگهاي عراقي به دزفول نيروهاي ايراني به مقابله برخاسته، در هجومي گسترده آنها را مجبور به فرار و يك ميگ عراقي را سرنگون كردند. 2. توپخانه دشمن، بيمارستان شركت نفت را در آبادان به توپ بست. 3. در حمله هوايي فانتوم‌هاي ارتش ايران، پاسگاه صفريه عراق به كلي منهدم شد. 4. هم‌اكنون حريم فضايي خوزستان در حفاظت كامل نيروي هوايي ارتش است. 5. صبح امروز حملات وسيع هوايي ارتش ايران به تأسيسات نفتي و پايگاههاي هوايي بغداد، اربيل، موصل و كركوك در عراق آغاز و مواضع نظامي و تأسيسات نفتي دشمن به شدت كوبيده شد. در جريان اين حملات ميگهاي عراقي به مقابله برخاستند كه 8 ميگ سرنگون و يك فانتوم ارتش ايرانمورد اصابت گلوله قرار گرفت. 6. پيش‌از ظهر امروز پالايشگاه نفتي خانقين توسط دو جنگندة ايران بمباران شد. 7. در ساعت 40/12 دو ميگ مهاجم عراقي در بوشهر توسط فانتومهاي ايران سرنگون شدند.

قسمتي از اطلاعيه 161 ... اقدامات نيروي هوايي در روز 3/7/59: 1 باند اصلي و فرعي و تأسيسات نظامي كركوك زده شد. 2 پالايشگاه كركوك براي چندمين بار مورد حمله واقع و خسارت زيادي به آن وارد شد. 3 يازده فروند هواپيماي متجاوز عراقي توسط نيروهاي ايراني منهدم شدند.

خلاصه بيانيه‌هاي نظامي عراق

بيانيه 23

.. خسارات نيروهاي تجاوزگر به ترتيب زير است: 1. در ساعت 30/5 بامداد امروز يك فروند جنگنده در شهر اربيل سرنگون شد. 2. در شهر موصل جنگنده‌هاي ايراني مجبور به فرار شدند، دو فروند آنها سرنگون شدند. 3. در ساعت 50/5 جنگنده‌هاي ايراني فرودگاه كركوك و تأسيسات نفتي را زير آتش گرفتند. در اثرآتش آتشبارهاي عراق چند فروند جنگنده ايراني سرنگون شدند. 4.در ساعت 42/6 امروز، 5 جنگنده ايراني كه پالايشگاه نفت دوره و مناطق مسكوني شهر بغداد را بمباران كردند، سرنگون شدند.

بيانيه 24 ... خسارات نيروهاي خميني به شرح زير است: 1. تصرف نفت شهر. 2. در ساعت 5/7 صبح امروز، شهرستان مهران به تصرف نيروهاي عراقي درآمد و سه افسر و 127درجه‌دار ايراني اسير شدند. 3. مهمات نظامي زير به غنيمت گرفته شد: 13 سكوي موشك، 14 تانك، 14 توپ كاليبر 175ميلي‌متري اتوماتيك، 4 بلدوزر، 18 توپ كاليبرهاي مختلف، خمپاره‌انداز 2 عدد، آتشبار ضدهوايي 2 عدد. همچنين 29 تانك، 3 كاميون، يك زره‌پوش و مجموعه‌اي از سكوهاي موشكسالت منهدم شد. امروز يازده فروند جنگنده سرنگون شد كه به اين ترتيب تاكنون 44 فروند جنگندهايراني منهدم شده است. تلفات جاني نيروهاي ايراني 22 كشته است. همچنين يك نيروي چتربازكه در نزديكي واحدهاي عراقي در منطقه قصرشيرين فرود آمد، به شدت سركوب شد. راديو بغداد: 3/7/59 .... جنگنده‌هاي ايراني كه امروز سرنگون شده‌اند: 2 فروند در كركوك، 3 فروند در شهر خور و يك هلي‌كوپتر.بدين‌ترتيب تعداد جنگنده‌هاي ايراني كه تا تهيه اين اطلاعيه سرنگون شده‌اند، به 19فروند رسيد.

بازتاب حملات و درگيريها

راديو لندن نيروهاي عراقي از دو جبهه عبور كرده، وارد ايران شدند يك دسته از شط‌العرب ( اروند رود ) عبوركردند و دسته دوم وارد شهرهاي ايلام و كرمانشاه شدند. در جبهه شمالي، طبق ادعاي عراق، قصرشيرين و مهران و همچنين ساير مناطق مرزي به دست عراق افتاده است و امروز نير نفت شهر را تصرف كرده و در آستانه تصرف سرپل‌ذهاب است. ايران اين ادعا را تكذيب كرد. در دو روز گذشتهنيروهاي عراقي به مواضع ايران در داخل و خارج خرمشهر و آبادان حمله كرده‌اند. با اين كه گزارشهايدو طرف متناقض است، به نظر مي‌رسد خسارات وارده به اين شهرها زياد باشد. عراق مدعي استامروز دو شهر ديگر را تسخير كرده است. با اين حساب شهرهاي تحت تصرف نيروهاي عراقي اكنون به 5 شهر بالغ مي‌شود. عراق مي‌گويد كه فقط سرزمينهايي را به تصرف خود درمي‌آورد كه به آن كشورتعلق دارند. امّا به نظر مي‌رسد عراق در پي سرزمينهاي بيشتري است تا اگر كار به مذاكره كشيد، در موقعيت‌قوي‌تري قرار داشته باشد.

راديومونت كارلو: درگيريهاي زميني در دو جبهه اصلي جريان دارد: يكي در منطقه ميانقصرشيرين و مهران ( كه به نظر ناظران نظامي غرب، اوضاع نظامي در اين جبهه تغييري نكرده است )، و ديگري در منطقه شط‌العرب كه نيروهاي عرقاي پيروزيهاي مهمي در اين جبهه به دست آورده‌اند. بهعقيده همين ناظران پيشرفت نيروهاي عراقي در اين منطقه متوقف شده است.

راديو لندن: عراق ادعا كرد امروز 19 هواپيماي ايران را سرنگون ساخته است. اين كشور مدعي است تاكنون بيش از 130 هواپيماي ايراني را سرنگون كرده است كه اين رقم بيش از يك چهارم نيرويهوايي ايران را تشكيل مي‌دهد. راديو لندن به نقل از خبرنگار خود در بغداد گزارش داد: در سحرگاه امروز هواپيماهاي ايران به بغداد حمله كردند و ساعتي بعد موج حمله ديگري آغاز شد و دو هواپيماي ايران در ارتفاع كمي بر فرازشهر پرواز مي‌كردند تا مورد اصابت گلوله‌ها قرار نگيرند. عراق مدعي است صبح امروز سه فانتومايران را سرنگون كرده، ولي كارمندان سفارت انگليس در بغداد كه شاهد جريان بودند، مي‌گويندعراقيها نتوانستند هواپيماها را سرنگون كنند.

راديو آمريكا: راديو تهران اعلام كرد هواپيماهاي اين كشور روز گذشته ( 3/7/59 ) به بغداد، كركوك و موصل حمله كرده‌اند. از طرف ديگر به گفته منابع عراقي، ديروز ( 3/7/59 )، 36 هواپيمايايراني به وسيله عراق سرنگون شده است و در همين حال ايران نيز ادعا كرد كه حداقل 10 هواپيمايعراقي را سرنگون و خسارات سختي به تانكهاي عراقي در مرز غربي ايران وارد ساخته است.

راديو اسرائيل: شب گذشته ( 3/7/59 ) هواپيماهاي ايران مجدداً به بصره حمله كردند. اينسومين حمله هوايي ايران به بصره است. در اين حمله هواپيماهاي عراق و آتشبارهاي ضدهوايي اينكشور وارد عمل شدند و صداي انفجارهاي شديد و متعددي در اطراف بصره و پادگان نيروي دريايي آنبه گوش رسيد.

راديو مونت كارلو: رئيس هلال احمر ايران گفت: هواپيماهاي عراقي به شهر آبادان حمله كرده، شصت تن را در بيمارستانهاي شهر كسته‌اند. طارق‌عزيز، معاون نخست‌وزير عراق گفت: نيروهايعراقي از آغاز عمليات تاكنون 140 فروند هواپيماي ايراني را از بين برده‌اند.  

روزشمار سياسي 3/7/59

به نظر مي‌رسد در جمهوري‌اسلامي اختلافات بر سر چگونگي ادامه جنگو به كارگيري نيروها بالا گرفته است. بني‌صدر بر استفاده از ارتش و انجامعمليات كلاسيك تاكيد دارد و تلاش مي‌كند خود را يگانه حامي ارتشمعرفي كرده و از اين طريق موقعيت خود را در داخل كشور تثبيت كند. در مقابل، نيروهاي خط امام اتكا به جنگهاي كلاسيك و جنگ‌افزارهاكلاسيك را كافي ندانسته، خواستار استفاده از شيوه‌هاي انقلابي و جنگمردمي عليه عراق هستند. از سوي ديگر استراتژي جنگ سريع عراق آثار شكست خود را كم‌كم نشانمي‌دهد و رژيم عراق كه موفق نشده به اهداف سه‌روزه خود در جنگ نايلآيد و خود را رو در روي يك جنگ طولاني مي‌بيند، تلاش گسترده‌اي را جهت دريافت سلاح از شوروي و فرانسه در پيش گرفته است. برايهمين، طارق‌عزيز پس از ديدار از مسكو، بلافاصله براي ملاقات با ژيسكار‌دستن وارد فرانسه شد. در خاورميانه، جنگ ايران و عراق منجر به بروز شكاف بيشتر در جهانعرب گرديده است. كشورهاي مصر، اردن، مراكش، قطر، كويت، عربستان‌سعودي، يمن‌شمالي، از عراق حمايت مي‌كنند وكشورهاي يمنجنوبي، سوريه و ليبي در كنار ايران قرار گرفته‌اند. در سطح بين‌المللي، آمريكا به منظور پيش‌گيري از آثار ناشي از عدم موفقيت عراق، مشورتهايي را با متحدين خود آغاز كرده است. آمريكا در پي ايجاد يك نيروي درياييمشترك جهت محافظت از تنگه‌هرمز است. شوروي كه از حضور بيشترناوگانهاي آمريكا به همراه ناتو در خليج‌فارس نگران است واشنگتن را به تدارك تجاوز عليه ايران و ساير كشورهاي منطقه متهم مي‌سازد.

جمهوري ‌اسلامي ايران ( اوضاع داخلي، مواضع و... )

مواضع مسئولين پيام امام‌خميني: در دو سه ساعت قبل يك صدايي در بالاي آسمان پيدا شد و از جاهاي مختلف، از قراري كه گفتند اظهار‌نگراني كردند. درصورتي كه مسئله‌اي نبود كه نگراني داشته ‌باشد... و فقط آنطوري كه به ما اطلاع دادند، يك مانور هوايي بوده است براي امتحان و هيچ خوفي نيست. همه ما سالمو سلامت هستيم و در اينجا هم هيچ قضيه‌اي واقع نشده... ما از آن قدرتهاي بزرگ نترسيديم. اين كه قدرتي ندارد، عراق كه چيزي نيست... با دست قوي ملت، تأييد خداي تبارك و تعالي اين ريشه‌هايفساد قطع خواهد شد و اسلام گسترش پيدا خواهد كرد.

رئيس جمهور: بعدازظهر ( 3/7/59 )، گفتند كه مردم خرمشهر دارند شهر را تخليه مي‌كنند و هر آن ممكن است شهر سقوط كند، در راه ديديم كه اتومبيلها دارند مي‌آيند و يك قطار طولاني از وسايلنقليه تشكيل شده بود. امروز معلوم مي‌شود كه ارتش ما توانا بوده و فقط لازم بوده به او روحيه بدهيم مابا استقامت و مقاومت اين ارتش را با چنان روحيه‌اي وارد كارزار كرديم كه... مايه شگفتي هموطنان ما... و افكار عمومي دنيا گشت.

رئيس ديوانعالي كشور ( دكتر بهشتي ): ملت ما، مسئولان كشور هيچگاه خواهان برخوردمسلحانه با همسايگان خود نبودند، امّا وقتي رژيم بعثي دست نشانده عراق به مرزها و شهرهاي ما تجاوزمي‌كند و به جاي تل‌آوي شهرهاي ايران را بمباران مي‌كند.. راه ما اين است كه با قدرت و فداكاريهرچه بيشتر با متجاوز روبرو شويم... ... جنگهاي انقلاب غير از جنگ‌هاي كلاسيك است... انقلاب ما با اتكاء بر جنگهاي كلاسيك و جنگ‌افزارهاي كلاسيك بر دشمن خودش كه به همه اينها مجهز بود، پيروز نشد، با اتكاء به شيوه‌هايانقلاب بر دشمن پيروز شد.

رئيس مجلس شوراي اسلامي ( آقاي هاشمي ):... متجاوزان عراقي حمله‌هايشان را بيشترروي مواضع غيرنظامي متمركز كرده‌اند. ديروز در آبادان به مدارس حمله كردند و رئيس مدرسه‌اي را با جمعي از دانش‌آموزان شهيد كردند. رژيم عراق به هيچ حدي پايبند نيست و هيچ يك از موازين بين‌المللي جنگ را مراعات نمي‌كند.علاوه بر اين كه اصل اقدامشان تجاوز بي‌دليل است، در عين حال با پررويي مي‌خواهند مسئوليتشروع جنگ را به گردن ايران بيندازند، ولي همه دنيا فهميده‌اند كه ايران شروع‌كننده جنگ نبودهاست. كاردار ايران در پاريس: ايران قدرت نظامي را براي پيروزي دارد، مشروط برآن كه ابرقدرتها دردرگيري شركت نكنند... آتش‌بس مشروط به عقب‌نشيني نيروهاي عراقي از سرزمينهاي ايران است.

مواضع و اقدامات سازمانها و ضدانقلاب

خبرهاي رسيده از غرب كشور حاكي است: مياندوآب و بوكان پس از ناآراميهاي 3 روز گذشته روبه آرامش نهاده است. در مهاباد ضدانقلاب به ضرب‌الاجل مقامات لشكر و كشوري در زمينه تسليمسلاح و ترك مواضع توجهي نكرده، و با حفظ مواضع به مقاومت خود ادامه مي‌دهند. از سوي ديگر، درگيري‌ها در نوار مرزي آذربايجان‌غربي بالا گرفت و به شهر اروميه كشيده شد. اين شهر از ناحيهجنوب و جنوب غربي مورد هجوم ضدانقلاب قرار گرفت و مهاجمين با سلاح سنگين به پادگان و داخلشهر تيراندازي كردند.

سازمان جاما: بالاخره دست امپرياليسم آمريكا و شيد هم ابرقدرت شرق از آستين عراق درآمد و حملات خود را بي‌وقفه در يك جبهه گشوده، از جنوب و غرب آغاز كرد.. اگر بدون شبهه گفته شود نتيجه جسارت عراق، عملكردهاي غلط در داخل بوده است، سخني به گزاف نگفته‌ايم.

حزب توده: جنگ راهزنانه حكومت بعثي عراق بر‌ضد ميهن اسلامي ما جنگي است به سود امپرياليسم به سركردگي آمريكا و به زيان خلقهاي عرب... ادعاي دولت عراق مبني بر پس گرفتنحقوق از دست رفته خود در زمان شاه، ادعاي بي‌اساسي بيش نيست. آنچه دولت بعثي عراقمي‌خواهد اين است كه نمي‌تواند انقلاب ايران را كه خواهان وحدت تمام خلقهاي مسلمان در مبارزهعليه امپرياليسم آمريكاست، تحمل كند.

راديو صداي ملي ايران: مسائل مورد اختلاف ايران و عراق مسائلي نيستند كه نتوان آنها رابا مذاكره حل كرد. بايد مقامات هر دو كشور با بردباري عمل كنند و به عمليات جنگي پايان دهند.

حزب رنجبران ايران: رژيم بعثي صدام هيزم‌كش جنگ‌افروزي دو ابرقدرت براي نابودكردنانقلاب ما شده، گستاخانه خاك ميهن ما را مورد تجاوز قرار داده است... اين جنگ تجاوزكارانه...نشان داده كه ما به ارتشي منظم، قوي و رزمنده احتياج داريم كه بايد تا آنجا كه به استقلال و حاكميتكشور لطمه نزند، به تكنيك پيشرفته جنگها مجهز باشد.

عراق ( اوضاع داخلي، مواضع و... )

طارق عزيز، معاون نخست‌وزير عراق در پاريس: ايران مواد قرارداد الجزاير را به نفع عراقبود، نقض كرده و حقوق مشروع عراق را ناديده گرفته است. بنابراين ما مجبور شديم سرزمينهاي خودرا با قدرت آزاد و حاكميت كامل عراق را بر شط‌العرب برقرار و قرارداد 1975 را لغو كنيم. ما به شرطي آمادة مذاكره با ايران هستيم كه دولت ايران به حاكميت ما بر شط‌العرب و سرزمينهايي را كه چندروز پيش آزاد ساخته‌ايم احترام بگذارد... جزاير تنب بزرگ، تنب كوچك و ابوموسي، جزاير عربيهستند نه عراقي و حاكميت آنها بايد به دولت امارات باز گردد و عراقي وظيفه آزاد ساختن آنها راندارند. طارق عزيز، پس از يك ديدار برق‌آسا از شوروي ورد پاريس شد. وي پس از ملاقات و گفتگو با والري ژيسكار‌دستن، رئيس جمهوري فرانسه گفت: ملاقات من با ژيسكار‌دستن كاملاً سياسي بود و در مورد اسلحه صحبت نكرديم.

وزير دفاع عراق: عراق هنوز از شوروي تقاضا اسلحه بيشتري نكرده است. امّا عراق برايرسيدن به اهداف خود هر قدر لازم باشد، جنگ را ادامه خواهد داد.

نمايندگي عراق در جده ضمن بيانيه‌اي اعلام كرد: تصميم عراق داير بر لغو قرارداد 1975الجزاير لغو يك طرفه نبوده، زيرا ايران بند 4 اين قرارداد و ماده 4 معاهده مرزهاي بين‌المللي و حسنهمجواري را نقض كرده است.

وزارت خارجه عراق: دولت يونان طي پيامي از اين كه عراق به دفاع از حق حاكميت و منافعحياتي‌اش برخاسته، مراتب همدردي خود را ابراز داشته است. به دنبال بمباران مجتمع بزرگ پتروشيمي عراق توسط هواپيماهاي ايران، صدها تن از اتباعكشورهاي آمريكا، آلمان غربي، انگلستان، پاكستان، هندوستان، كانادا، استراليا، بلژيك، چين، هلند، ايتاليا، ژاپن، يوگسلاوي، يونان و مجارستان از عراق وارد كويت شده‌اند.

براساس گفته اتباع ايتاليا كه از عراق وارد رم شده‌اند، مجتمع پتروشيمي و فرودگاه نظامي بصره براثر بمباران هواپيماهاي ايران، كاملاً ويران شده‌اند. عراق تصميم گرفت صدور نفت خود را از شمال عراق به بندر طرابلس لبنان، از طريق خطوطلوله‌اي كه از سوريه مي‌گذرد، از سر‌گيرد. با اين خطوط عراق سالانه بيست ميليون تن نفت صادرمي‌كند.

تلاشهاي صلح

كورت والدهايم، دبيركل سازمان‌ملل از طيب‌سليم رئيس شوراي امنيت سازمان خواست تاجلسه فوق‌العاده اين شورا را در مورد نبرد ايران و عراق تشكيل دهد. وي بالا گرفتن نبرد ايران و عراقرا تهديدي بالقوه شديد نسبت به صلح و امنيت جهاني توصيف كرد و از ايران و عراق خواست دستورآتش‌بس را صادر كنند.

دبيركل سازمان‌ملل در نامه‌اي به شوراي امنيت عنوان مي‌كند كه با وجود تماسي تلاشها، جنگايران و عراق در زمين هوا و دريا به شدت ادامه داشته، تلفات جاني و خسارات مادي بسياري بار آوردهاست. دبيركل بار ديگر تكرار مي‌كند اين وضعيت بدون ترديد صلح و امنيت بين‌المللي را در معرضتهديد قرار مي‌دهد، بنابراين پيشنهاد مي كند كه شوراي‌امنيت اين مسأله را به فوريت مورد توجه قراردهد. با گسترش ابعاد جنگ ايران و عراق، مجامع بين‌المللي از جمله شوراي امنيت، مجمع عموميسازمان‌ملل‌متحد، كشورهاي 9 گانه بازار مشترك اروپا، كشورهاي آمريكا، شوروي، ژاپن و تعدادكثيري از كشورهاي بي‌طرف و مسلمان خواهان آتش‌بس ميان ايران و عراق شدند.

وزير خارجه كوبا جهت ميانجيگري ميان ايران و عراق پس از يك توقف كوتاه در دمشق، عازمبغداد و تهران شد.

مواضع و اقدامات كشورها

كارتر: آمريكا به هيچ‌وجه در اين حادثه دخالت ندارد.... اين جنگ رنجها و مصائب بي‌دليلي برايمردم دو كشور به بار آورده و براي صلح و ثبات منطقه خطري بزرگ به شمار مي‌رود. بايد فوراً خاتمهيابد و هيچ كشور ديگري نبايد در اين منازعه مداخله كند.

ادموند‌ماسكي، وزير امور خارجه آمريكا: آمريكا و شوروي كه در جنگ ايران و عراق‌بي‌طرف هستند، معتقدند احتمال شدت درگيري وجود دارد... ايالات متحده در حال مشورت با متحدين خود در مورد ايجاد يك نيروي دريايي در صورت مسدود شدن خليج‌فارس است... هم روسها و هم ما ميدانيم اين اوضاع به سود هيچ‌كس نيست و هر دو برآنيم راهي براي پايان آن بياييم.

گروميكو، وزير خارجه شوروي در سي‌و پنجمين اجلاسيه مجمع عمومي سازمان‌ملل متحد:بر ايران علناً فشار وارد مي‌آيد، و واشنگتن ضمن تدارك تجاوز عليه ايران و ساير كشورهاي خليج‌فارسبه هر وسيله مي‌كوشد جنگ ايران و عراق را شدت دهد.

سخنگوي رئيس جمهور فرانسه: براي اختلاف ايران و عراق بايد يك راه‌حل سياسي پيدا شود.وي از ابرقدرتها خواست از خود خويشتن‌داري نشان دهند.

انورسادات: جنگ ايران و عراق بهترين فرصت را براي سرنگون كردن رژيم غيرمسئول خميني، در اختيار ارتش ايران قرار داده است. به دنبال اردن، قطر و كويت، امروز عربستان سعودي، مغرب، يمن شمالي و موريتاني از عراق پشتيباني كردند.

ملك حسن، پادشاه مغرب، پشتيباني معنوي، مادي و نظامي خود از عراق را به اطلاع سفير عراقدر مغرب رساند. ملك حسن، در دو پيام مشابه به رهبران ايران و عراق ابراز داشت كه اين جنگ به منزله خودكشياست و بايد در مورد آن به تاريخ و نسلهاي آينده حساب پس داده شود.

نخست‌وزير اسرائيل: آمريكا نمي‌تواند بي‌تفاوت و بي‌طرف بماند و بايد امكانات خود را عليهمسلمانان منطقه خصوصاً ايران به كار بندد.

معاون وزير خارجه اسرائيل: جنگ ايران و عراق در حال حاضر براي تل‌آويومسكن است، ليكندر درازمدت خطراتي براي دولت يهود خواهد داشت.

سخنگوي وزارت امور خارجه چين: آرزمنديم دو كشور ( ايران و عراق ) از يك موضع معتدلپيروي كرده، اختلافات خود را از راه گفتگو حل نمايند....

مسائل خليج‌فارس و اقتصاد بين‌الملل

كارتر: لازم است راههاي آبي... خليج‌فارس، به خصوص تنگه هرمز كه ايران و عمان را از هم جدا مي‌سازند، باز بماند... آمريكا براي بازماندن راه آبي خليج‌فارس با ساير كشورها تماس‌هايي گرفته است. مهم‌ترين رويداد جنگ اخير، بمباران جزيره خارك از طرف عراق است. واكنش ايران در مقابل اينبمباران، تهديد به مسدود نمودن تنگه هرمز در دهانه خليج‌فارس بود كه موجب نگراني بسيار شدهاست. چنانچه اين موضوع عملي گردد، باعث قطع صدور 40% از نفت مورد نياز كشورهاي غيركمونيست جهان خواهد شد.

مركز رسمي نفتي روتردام اعلام كرد: قيمت نفت‌خام در چند روز اخير كه درگيريهاي عراق و ايران شدت گرفته، افزايش يافته است. بهاي هر تن نفت در 24 سپتامبر 281 دلار بود كه امروز تا 300دلار افزايش پيدا كرده است.

يك مقام شركت ميتسوبيشي: عراق ارسال محموله‌هاي نفتي را از تمامي بنادر خود متوقف كردهاست. ژاپن كه 72 درصد نفت خود را از خليج‌فارس وارد مي‌كند، از احتمال بسته‌شدن تنگه هرمز به شدت نگران است.

دبيرخانه اوپك: ما عميقاً از درگيري ايران و عراق متألم هستيم، زيرا اين جنگ با مواضع اوپكمغايرت دارد. ما از دو كشور مي‌خواهيم به خصومت خاتمه دهند.

يك مقام رسمي وزارت خارجه آمريكا: انتظار مي‌رود عراق و ايران امروز ( 3/7/59 )صادرات نفت خود را قطع كنند... اين عمل بر ايالات متحده اثر ناچيزي دارد، زيرا نفت وارداتي ازعراق بسيار كم است. ايران هم كه صادرات خود را به آمريكا قطع كرده است.

تحليلها و تفسيرها

راديو آمريكا

شواهد و دلايل جنگ ايران و عراق: 1 هر دو كشور مي‌خواهند خليج‌فارس را زير كنترل كامل خود داشته باشند. 2 جنگ ناشي از اختلافات تاريخي بين ايرانيان شيعه و اعراب سني مذهب است. 3 عراق مخالف تقسيم حاكميت شط‌العرب است و ادعاي حاكميت مطلق برآن را دارد. 4 سقوط رژيم شاه و متلاشي شدن ارتش نيرومند ايران كه قدرت دست بالا را در خاورميانه داشتو اينك عراق به صورت قدرت مسلم منطقه درآمده است.

راديو مسكو آمريكا پرواز هواپيماهاي اكتشافي خود را در خليج فارس افزايش داده تا از اين طريق حركت سريعنيروي دريايي آمريكا را كه در اقيانوس هند مستقرند، تضمين كند، از سوي ديگر، كارتر به پنتاگوندستور سري داده تا چگونگي استفاده از سلاح اتمي را در منطقه بي‌ثبات خاورميانه طرح‌ريزي نمايد.اين شواهد نشان مي‌دهد كه آمريكا براي مداخله فعالانه در امور كشورهاي خليج‌فارس آماده مي‌شود. آمريكا مدعي است كه خواهان همكاري با كشورهاي اسلامي برپايه برابري حقوقي و احترام به حقحاكميت ملي است، ولي در عمل خواستار ان است كه كشورهاي اسلامي يا كاملاً تابع اوامر واشنگتنباشند يا حداقل روش نيك‌خواهانه در پيش گيرند، و اگر يك كشور اسلامي خط‌مشي مستقل اتخاذ كند... كليه وسايل زور و اقشار اقتصادي و ديپلماتيك تا مداخله نظامي را عليه آن به كار مي‌گيرد. برايهمين است كه جمهوري‌اسلامي ايران را تحت شانتاژ و فشار بي‌سابقه قرار داده و ناوگان بزرگ خود را در نزديكي سواحل آن مستقر كرده و در آوريل گذشته عمليات تجاوزكارانه مستقيم عليه ايران انجام دادهاست.

راديو لندن

واقعيت امر آن است كه شوروي با نگراني بين ايران و عراق موضع گرفته است... شوروي مايلنيست روابط خود را با هيچ يك از دو كشور قطع كند. امّا ادامه جنگ نه تنها دو كشور را در معرض خطرقرار خواهد داد، بلكه بي‌طرفي شوروي را نيز زير سؤال خواهد برد. شوروي يا بايد تجهيزات نظاميبيشتري در اختيار عراق بگذارد و خطر قطع روابط خود را با ايران بپذيرد يا با رد تقاضاي عراق، سببلغو قرارداد دوستي 1972 گردد. بنابراين، تشويق و نگراني شوروي از ادامه جنگ واقعي است.

راديو كلن

گويا چندي قبل سوريه بي‌سر و صدا و مخفيانه به ايران اسلحه و تجهيزات نظامي تحويل داده است.اين موضوع را روزنامه انگليسي ديلي‌تلگراف اعلام كرد، امّا تقاضاي ايران مبني بر پشتيباني سياسي و مانورهاي انحرافي در مرز سوريه و عراق از طرف حافظ‌اسد رد شده است.

آسوشيتدپرس

صدام در اين جنگ دنبال چه منافعي است؟ عراقيها در جستجوي رهبري منطقه و به دست گرفتنرهبري كشورهاي غيرمتعهد هستند، ولي سرنگرون كردن رژيم آيه‌الله خميني و تسلط بر خوزستان و شط‌العرب از اهداف اوليه رهبري عراق است.

راديو امان

روزنامه كويتي الانبا مي‌نويسد: صلح ايران و عراق برقرار نمي‌شود مگر اين كه خميني از سياست توسعه‌جويانه خود عدول كند. تهران بايد سرزمينهاي عربي غصب شده و سه جزيره ابوموسيو تنب‌بزرگ و تنب‌كوچك را مستردد دارد.

منابع و مآخذ روزشمار 1359/07/03