1362.07.24

روزشمار جنگ سال 1362 1362.07.24
نام‌های دیگر	بیست و چهار مهر
تاریخ شمسی	1362.07.24
تاریخ میلادی	16 اکتبر 1983
تاریخ قمری	9 محرم 1404

1359.07.24

1360.07.24

1361.07.24

1363.07.24

1364.07.24

1365.07.24

1366.07.24

گزارش - 18

مباحث مطرح‌شده در جلسه امروز سیدرحیم صفوی مسئول عملیات ستاد مرکزی سپاه، علی شمخانی جانشین فرمانده سپاه و عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، از منتفی‌شدن عملیات تصرف ارتفاع قلاویزان که به‌عنوان پشتیبانی عملیات والفجر4 مورد نظر بود، به‌علت مخالفت سرهنگ صیاد شیرازی حکایت داشت.* عزیز جعفری دراین‌باره گفت: چون سرهنگ صیاد شیرازی قلاویزان را پشتیبان عملیات والفجر4 نمی‌داند، لذا اعتقادی به اجرای عملیات در آن منطقه ندارد و ازطرفی چون تصرف قلاویزان نیاز به توپخانه و سایت موشکی ضدهوایی دارد و سپاه نیز دراین‌زمینه نیازمند کمک ارتش است، لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) که در منطقه مهران حضور داشت، به منطقه بانه فراخوانده شد. از سوی دیگر، فرمانده نیروی زمینی ارتش باتوجه‌به تأکیدی که بر اجرای هم‌زمان عملیات در ارتفاع بمو و ارتفاع شاخ خشیک در جنوب منطقه عمومی دربندیخان دارد نظر کارشناسی سپاه را مبنی‌بر ناموفق‌بودن عملیات در بمو بدون اجرای عملیات در شاخ خشیک پذیرفت و با اجرای هم‌زمان عملیات بر روی این دو ارتفاع موافقت کرد. بدین‌ترتیب مقرر شد درصورت موفقیت لشکر27 حضرت رسول(ص) در منطقه بمو، عملیات در این منطقه ادامه یابد و در غیر این صورت، بلافاصله نیروهای این یگان به منطقه عملیاتی والفجر4 منتقل شوند. عزیز جعفری نیز پیشنهاد داد که یک تیپ برای کمک احتمالی به لشکر27 حضرت رسول(ص) در نظر گرفته شود. در ادامه، علی رضائیان فرمانده قرارگاه تاکتیکی حمزه و مسئولان ستاد این قرارگاه در جلسه حضور یافتند و درباره آمادگی یگان‌ها، مشکلات موجود در اجرای مأموریت لشکر14 امام حسین(ع) و راه‌حل‌های آن مباحثی مطرح شد.* فرمانده قرارگاه تاکتیکی حمزه ابتدا درمورد شناسایی‌های انجام‌شده توسط یگان‌های تحت امر این قرارگاه مطالبی را بیان کرد.** گزارش وی بیانگر این بود که دشمن معابر و شیارهایی را که لشکر14 امام حسین(ع) برای شناسایی استفاده می‌کرده، بسته است. بدین‌ترتیب علاوه‌بر مشکلاتی که درزمینه شناسایی‌های در عمق برای این یگان به‌وجود آمده، شناسایی از خط نیز در برخی از محورها ناقص انجام شده است. رضائیان آمادگی‌ لشکر14 امام حسین(ع) در سایر زمینه‌ها و همچنین آمادگی تیپ قمر بنی‌هاشم(ع) را رضایت‌بخش خواند. وی درباره میزان آمادگی لشکر31 عاشورا هم گفت: به‌علت آنکه این یگان دیر به منطقه آمده و احداث بنه، قرارگاه، آشپزخانه و... برای این یگان وقت‌گیر می‌باشد، پیشنهاد شده است که لشکر31 با لشکر8 نجف ادغام و با استفاده از امکانات تأسیساتی این یگان (آشپزخانه، بهداری و...) در مرحله اول وارد عمل شود. رضائیان در ادامه گزارش خود با اشاره به آمادگی نسبی یگان‌ها، به سؤال رحیم صفوی درخصوص زمان مناسب برای اجرای عملیات این‌طور پاسخ داد: نظر ما روز یازدهم محرم (26 مهرماه) است، ولی تعیین زمان قطعی را بر عهده یگان‌ها گذاشته‌ایم تا باتوجه‌به پیشرفت کارشان روز نهایی آمادگی خود را به ما اعلام کنند. وی اضافه کرد: البته این زمان برای یگان‌های 14 امام حسین(ع) و 44 قمر بنی‌هاشم(ع) مناسب نیست. چون تکمیل شناسایی‌ها و جا‌به‌جایی آنها زمان‌بر است. بااین‌حال با یک یا دو روز جابه‌جایی این مسئله قابل‌حل است و از آنجا که لشکر امام حسین(ع) دو روز بعد از لشکر نجف و لشکر عاشورا عمل می‌کند این مسئله به‌طور طبیعی حل می‌شود. فرمانده قرارگاه تاکتیکی حمزه همچنین در پاسخ سؤال علی شمخانی درمورد معقول‌بودن تأخیر دوروزه اجرای عملیات در محور مریوان نسبت به محور بانه، اظهار کرد: «ما به این نتیجه رسیده‌ایم که برای تضعیف عراق در جبهه مریوان، ابتدا در محور بانه عملیات کنیم و تا آن زمان نیز در جبهه مریوان راهکارهای مناسبی پیدا می‌شود.» در ادامه جلسه، اکبر غمخوار مسئول لجستیک و مجید برزمهری مسئول مهندسی قرارگاه مقدم حمزه و حسن شفیع‌زاده مسئول توپخانه این قرارگاه راجع به میزان آمادگی واحدهای خود توضیحاتی دادند. برزمهری از کمبود کمرشکن برای نقل‌وانتقال دستگاه‌های مهندسی، شفیع‌زاده از کمبود گلوله توپ122 میلی‌متری و کم‌بودن سهمیه گلوله‌ برای انواع توپ‌ها و به‌خصوص توپ‌های دوربرد که باید عقبه‌های دشمن در پشت ارتفاعات کانی‌مانگا و سیدصادق را هدف قرار دهند، اظهار نارضایتی کردند.

گزارش - 19

در ادامه مباحث عملیاتی در جلسه فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه امروز مانور عملیات، آخرین وضعیت دشمن و راهکارهای پیش‌ رو مورد بحث قرار گرفت. ابتدا، علی رضائیان ضمن اظهار تأسف از تعلل به‌وجودآمده در تصرف ارتفاعات لری هنگام عقب‌نشینی عراق از سورکوه و ارتفاع آسمان‌بین در شانزدهم شهریورماه، گفت: در آن زمان باتوجه‌به وضعیت ناپایدار نیروهای عراق این امکان فراهم بود تا با به‌کارگیری نیروی اندک و بدون تلفات این ارتفاع مهم تصرف شود.* سپس علی فدوی در گزارشی از محل و نحوه استقرار نیروهای دشمن، به حضور 9 تیپ و 9 گردان عراقی در منطقه اشاره کرد و با بیان اینکه هرروز به تعداد یگان‌های دشمن اضافه می‌شود، افزود: حدود یک ماه پیش کلاً 3 تیپ و 2 گردان از عراق در منطقه حضور داشت و عراق هیچ کانالی هم احداث نکرده بود و سیم‌خاردار و مانعی نیز در زمین وجود نداشت. وی همچنین با یادآوری وجود نیروهای احتیاط دشمن در مناطق چوارتا، برزنجه و کانی‌مانگا و نزدیکی این مناطق به منطقه درگیری در مرحله‌ اول، گفت که درصورت درگیری، دشمن در عرض یک ساعت نیروهای احتیاط را به منطقه‌ وارد خواهد کرد. در ادامه جلسه، روی طرح مانور بحث شد. نظر کلی فرماندهان بر آن بود که عملیات در مرحله‌ اول از محور بانه، ارتفاع لری و از ارتفاعات شرق آن بین کنگرک، گرمک، ‌بلاله و مارو اجرا شود و تصرف سورن و کانی‌مانگا در مراحل بعد صورت گیرد. علی رضائیان در توجیه نظر مثبت خود درباره‌ طرح مذکور گفت: ما نباید ابتدا بر روی هدف‌های بزرگ عمل کنیم، بلکه باید روی مارو، لری و... محکم عمل کرده و تثبیت کنیم و بعد در پنجوین وارد عمل شویم یا اینکه ابتدا ازسمت لری به روی کانی‌مانگا (از شمال به جنوب) عمل کنیم. وی اضافه کرد: جمهوری اسلامی ایران تحمل شکست و تلفات زیاد را نخواهد داشت و ندارد.

گزارش - 20

در جلسه‌ای که بعدازظهر امروز با حضور برخی فرماندهان قرارگاه خاتم و فرماندهان یگان‌های عمل‌کننده در عملیات والفجر4 به‌مدت چهار ساعت در قرارگاه تاکتیکی حمزه برگزار شد،* درباره آخرین جابه‌جایی یگان‌های مأمور در منطقه، استعداد نیروهای دشمن، میزان آگاهی دشمن از تحرکات و استعداد خودی، نقاط قوت‌ دشمن، چگونگی استقرار و آرایش نیروهای عراقی، مانور یگان‌ها و نحوه ادغام نیروهای سپاه و ارتش، استعداد توپخانه و کمبودهای آن و خطرهای ناشی‌از تأخیر احتمالی در اجرای عملیات بحث و گفت‌وگو شد. در پایان این جلسه نیز روز اجرای عملیات تعیین و درباره تقدم به‌کارگیری یگان‌ها تصمیم‌گیری شد. در این جلسه، ابتدا سرهنگ امیربیگی فرمانده قرارگاه مقدم حمزه (ارتش) به جابه‌جایی‌های یگان‌ها اشاره کرد و گفت: لشکر31 عاشورا (سپاه) به محور بانه آمد و قرار است با لشکر8 نجف (به‌‌عنوان قرارگاه حمزه3) مأموریت خود را اجرا کند. لشکر41 ثارالله(ع) (سپاه) نیز از احتیاط محور مریوان خارج شد و با لشکر14 امام حسین(ع) (به‌عنوان قرارگاه حمزه1) در این محور وارد عمل می‌شود و لشکر28 کردستان (ارتش) نیز احتیاط محور مریوان است. سپس سرگرد شقاقی افسر اطلاعاتی قرارگاه تاکتیکی حمزه (ارتش)، استعداد یگان‌های عراقی* را چنین تشریح کرد: «در منطقه کلاً 30 گردان مانوری عراقی با ما درگیر هستند و 12 گردان توپخانه، آنها را پشتیبانی می‌کند و 28 گردان نیز تقویت منطقه را بر عهده دارند، به‌نحوی‌که یگان‌های تقویت نزدیک در 2 ساعت و 40 دقیقه، [و نیروهای] تقویت دور، طی 7 ساعت و 30 دقیقه می‌توانند وارد منطقه درگیری شوند.» سرگرد شقاقی همچنین درباره اطلاعات دشمن از وضعیت نیروهای خودی افزود: «دشمن از سمت تک‌ها و اهداف ما آگاه است حتی از تغییرات پاسگاه فرماندهی از دره واران به دره تفی (از شمال مریوان به غرب مریوان) اطلاع دارد. همچنین از حضور یگان‌های ارتش و ترکیب آنها آگاهی کامل دارد ولی از ترکیب نیروهای سپاه مطلبی نمی‌داند.» وی درمورد تدابیر تاکتیکی دشمن در خطوط مقدم نیز اظهار کرد: «دشمن چون می‌داند خطوط اولیه‌اش سقوط خواهد کرد، نیروهای ضعیف‌تر را در خط مستقر کرده و نیروهای قوی‌تر را در خطوط بعدی گذاشته است و اجرای پاتک، تاکتیک اصلی دشمن برای مقابله با نیروهای ایرانی است. ... دشمن شناسایی وسیع و دقیقی توسط هواپیما انجام داده و برخی مناطق را تا 20 بار توسط هلیکوپتر شناسایی کرده است.» سرگرد شقاقی در توضیح تاکتیک‌های دفاعی و نحوه آرایش دشمن گفت: «نیروهای عراقی بهترین خطوط دفاعی را اشغال کرده‌اند (در بهترین مواضع پدافندی مستقر شده‌اند) و تمام خطوط متکی به میدان مین، کانال و سیم‌خاردار است و در هرجا که مانع طبیعی وجود ندارد با کارگذاشتن بشکه‌های آتش‌زا و بمب‌های انفجاری مانع ایجاد کرده است.» وی سپس تأکید کرد که نیروهای دشمن در هیچ منطقه‌ای مجتمع نیستند بلکه در همه ارتفاعات از ردة دسته تا ردة گروهان به‌صورت پایگاهی آرایش گرفته‌اند و این پایگاه‌ها نیز توسط میادین مین، تله‌های انفجاری و... مجهز شده و به‌وسیله کانال‌های باریکی به همدیگر ارتباط دارند و تصرف هرکدام از آنها باعث سقوط بقیه پایگاه‌ها نمی‌شود؛ یعنی اگر پایگاهی سقوط کرد نیروهای خودی باید برای تصرف پایگاه بعدی از صفر شروع کنند و تمامی این پایگاه‌ها نیز انواع سلاح‌ها را به میزان کافی در اختیار دارند. افسر اطلاعاتی ارتش در قرارگاه تاکتیکی حمزه در ادامه درباره توانایی‌های دشمن در کنترل و هدایت منطقه درگیری و هوشیاری آنان درخصوص حمله نیروهای خودی اعلام کرد: دشمن از رادارهای رازیت و دستگاه‌های کنترل میدان نبرد برخوردار است و با این دستگاه‌ها می‌تواند نیروهای خود را هنگام درگیری هدایت کند. وی درعین‌حال در توصیف ضعف نیروهای دشمن به افزایش تعداد افراد فراری از یگان‌های عراقی اشاره کرد و گفت حتی برخی گزارش‌ها حاکی است از یک گروهان عراقی 20 نفر فرار کرده‌اند. وی در پایان گزارش خود اضافه کرد که فرماندهان رده بالای عراقی به نیروهای مستقر در منطقه گفته‌اند که از 25 مهر به بعد آمادة حمله ایران باشند. در ادامه جلسه، علی فدوی مسئول واحد اطلاعات قرارگاه مقدم حمزه (سپاه)، درباره مناطق استحفاظی نیروها، هدایت یگان‌های عراقی، اهمیت جاده‌های موجود در منطقه تحت تسلط عراق و نوع استفادة نیروهای عراقی از این جاده‌ها مطالبی را به اطلاع حاضران رساند. وی سپس درمورد تحلیل دشمن از وسعت منطقه مورد نظر ایران برای حمله گفت: «دشمن تصور می‌کند که ما از سورکوه* جنوب‌غربی بانه تا حلبچه (شمال‌غربی نوسود) به او حمله خواهیم کرد.» فدوی افزود: «موانع دشمن در منطقه عملیاتی مخصوصاً در منطقه پنجوین کامل و مستحکم است، ولی چون یگان‌های عراقی در محور بانه فرصت زیادی برای ایجاد موانع و احداث میادین مین نداشته‌اند لذا از رده‌های بالا به آنها تأکید شده است که درصورت هرگونه سهل‌انگاری، مجازات‌های سنگین در انتظارشان خواهد بود.» وی اقدام دشمن در ایجاد موانع جدید در محور بانه را محتمل دانست و درباره هوشیاری و اطلاعات دشمن از وضعیت نیروهای خودی گفت: «دشمن از اجرای عملیات توسط ما کاملاً آگاه است و اطلاعات دقیق از وضعیت نیروهای ما دارد تا جایی‌که یگان در خط عراق، مسیر دقیق رفت‌وآمد سرهنگ صیاد شیرازی و اینکه با کدام وسیله‌ و چه ساعتی به منطقه آمد را به رده بالاتر اطلاع داده است.» پس از گزارش عناصر ستادی قرارگاه مقدم حمزه، برخی از فرماندهان یگان‌ها درخصوص موضوعات مختلف مربوط به یگان خود گزارش دادند. ابتدا سرهنگ مظفری فرمانده تیپ2 از لشکر21 حمزه (ارتش)، که قرار است با لشکر14 امام حسین(ع) در قرارگاه فرعی حمزه1 عملیات شرکت کند، درباره مأموریت کلی یگان خود و نحوه ادغام نیروهای ارتش و سپاه گفت: «با توافقی که شده است قرار است در مرحله اول نیروهای ما وارد عمل نشوند و فقط گردان‌های لشکر14 امام حسین(ع) عمل کنند و قرار شد یک گردان ما در مرحله اول در خط پدافندی باشد و یک گردان هم برای تأمین جاده‌ها در نظر گرفته‌ایم و یک گردان هم در احتیاط است و در مرحله دوم بنا بر وضعیت منطقه نبرد و فشار دشمن سه گردان تیپ2 را به ‌کار خواهیم گرفت.» وی علت وارد عمل نشدن گردان‌های تیپ2 لشکر21 حمزه در مرحله اول عملیات را این‌طور بیان کرد: «نظر برادر حسین خرازی [فرمانده لشکر14 امام حسین(ع)] این است که باتوجه‌به اینکه باید واحدهایش را جمع کند و واحدهای آن لشکر شناسایی بیشتری دارند و خود ایشان هم بیشتر کار کرده است و می‌خواهد یک مقدار وضعیت بهتر در دستش باشد، لذا گردان‌های مانوری در مرحله اول از لشکر14 امام حسین(ع) انتخاب شدند.» حسین خرازی نیز در تأیید مقدورنبودن به‌کارگیری واحدهای ارتش در مرحله اول عملیات گفت: «الآن عملیات نزدیک است و وقت نیست که نیروهای [لشکر14 و تیپ2 لشکر21 حمزه] باهم به شناسایی بروند، لذا در مرحله اول ان‌شاءالله خودمان عمل می‌کنیم و تصمیم‌ گرفته‌ایم که یک گردان از ارتش، جاده عقبه اصلی ما را به‌طور 24 ساعته تأمین کند و یک گردان هم ان‌شاء‌الله بعد از عملیات مرحله اول آماده ادغام است.» فرمانده لشکر14 امام حسین(ع) مشکلات منطقه واگذارشده به این یگان را چنین برشمرد: «دشمن خودش را مستحکم کرده، نیروی ما باید 4 ساعت پیاده‌روی کند و تا 50 متری [ارتفاع] کله‌قندی برود و از آنجا درگیر بشود، لکن باتوجه‌به استحکامات و موانع موجود تا 2 کیلومتر قبل از هدف، نمی‌تواند این کار را بکند. لذا هنوز به طرح مشخصی نرسیده‌ایم. رسیدن به کله‌قندی و سنگ معدن یک عملیات واسطه‌ای می‌خواهد و این کار زمان لازم دارد.» سپس سرهنگ فرتاش فرمانده تیپ3 لشکر28 کردستان از قرارگاه حمزه2، درباره آخرین وضعیت نیروها، نواقص موجود در شناسایی‌ها و مشکلات طرح مانور و آمادگی نسبی این یگان مطالبی بیان کرد. وی با اشاره به طرح مانور یگان خود با تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) یادآور شد که باتوجه‌به بُعد مسافت در یکی از محورها، باید امکاناتی را فراهم سازیم که پس از تصرف هفت‌توانان نیروهای بعدی بتوانند خود را به اهداف بعدی (قلة مسعود در غرب هفت‌توانان) برسانند و با یگان سمت چپ‌ الحاق کنند. کریم نصر فرمانده تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) هم به‌ تبیین هماهنگی‌های انجام‌شده با تیپ2 لشکر21 حمزه، چگونگی ادغام نیروها، وضعیت منطقه واگذارشده به این یگان و مشکلات ناشی‌از وجود موانع پرداخت و ضمن اظهار نگرانی از نبود هماهنگی کامل در الحاق با جناح‌های خود (قرارگاه حمزه‌1 در جنوب و قرارگاه حمزه‌3 در شمال) خواهان توجه بیشتر فرماندهی به امر الحاق شد. فرماندهان قرارگاه حمزه4 (سرهنگ درافشان فرمانده تیپ1 از لشکر28 کردستان و کوسه‌چی از لشکر25 کربلا) نیز درمورد آخرین وضعیت یگان‌های خود، مشکلات پیش رو و شناسایی‌های انجام‌شده توضیحاتی دادند. این دو فرمانده درباره نوع ادغام نیروها اختلاف نظرهایی داشتند. سرهنگ درافشان بر واگذاری نیرو به گردان هم‌جوار و استقلال فرماندهی گردان‌ها تأکید داشت، درحالی‌که نظر کوسه‌چی ادغام کامل 2 گردان تیپ1 با 2 تیپ لشکر25 کربلا و اشتراک فرماندهی بود، که اغلب فرماندهان حاضر در جلسه اشکالاتی را درمورد این نوع ادغام مطرح کردند. سرهنگ رشید نخعی فرمانده واحد توپخانه قرارگاه مقدم حمزه هم درباره استعداد کلی توپخانه، تعداد و نوع توپ‌های اختصاص‌یافته به قرارگاه‌های فرعی، نحوه سازماندهی توپ‌ها برای پاسخ‌گویی به درخواست یگان‌ها در حین عملیات، شیوه عمل توپخانه‌ها در عملیات، نقش افسران رابط توپخانه و مشکلات پیش روی این واحد توضیحاتی بیان کرد. پس از آن، علی رضائیان فرمانده قرارگاه مقدم حمزه (سپاه) از کم‌بودن سهمیه گلوله‌های توپ‌ اظهار نارضایتی کرد و گفت: می‌گویند یک "گردان توپخانه" ولی هر توپ آن 7 گلوله سهمیه دارد. در 24 ساعت می‌شود 42 گلوله، یعنی یک گردان آتشبار 120 گلوله در 24 ساعت سهمیه دارد که این بسیار اندک است. سرهنگ جمالی جانشین فرمانده نیروی زمینی ارتش، دراین‌باره پاسخ داد: گلوله‌های واگذارشده نهایت مقدورات جمهوری اسلامی ایران است. این چیزی است که به ما واگذار شده است و ما هیچ چیزی را پنهان نمی‌کنیم و اگر مهماتی باشد که پای کار نیاوریم، این خیانت است، تمام مقدورات ما همین است. رضائیان همچنین خواستار سرعت‌عمل یگان‌ها برای آغاز عملیات شد و افزود: هرچند برخی یگان‌ها، نواقصی در شناسایی دارند، ولی هوشیاری و اقدامات روزانه دشمن برای تسلیح زمین و واردکردن نیروهای جدید، ممکن است باعث بسته‌شدن راهکارهای فعلی و آسیب‌دیدن کل عملیات شود. وی در ادامه با اشاره به تاکتیک‌های عملیات در کوهستان تأکید کرد: «جنگ ما در اینجا جنگ پایگاهی است، چه‌بسا دو یا سه دستة ده نفری با هدایت خوب بتوانند یک پایگاه را تصرف کنند که یک گردان نتواند، اینجا ما هرچه بیشتر نیرو وارد کنیم، بیشتر آسیب خواهیم دید و گردان‌ها باید به‌صورت دسته‌ای وارد عمل بشوند.» پس از گزارش فرماندهان و تذکرات مسئولان، جلسه به فرماندهان قرارگاه خاتم محدود شد.* در این جلسه فرماندهان درباره تقدم و تأخّر به‌کارگیری یگان‌ها و زمان آغاز عملیات گفت‌وگو کردند و سرانجام قرار شد در مرحله اول در محور بانه قرارگاه حمزه3 (لشکر8 نجف، لشکر31 عاشورا و تیپ2 لشکر28 کردستان) با هدف تصرف ارتفاعات لری و ارتفاعات شرق آن و در محور مریوان قرارگاه حمزه‌2 (تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) و تیپ3 لشکر28 کردستان) با هدف تصرف ارتفاعات مارو و خلوزه وارد عمل شوند و دو روز پس از آن لشکر14 امام حسین(ع) ( قرارگاه حمزه1) برای تصرف ارتفاعات پنجوین اقدام کند. فرماندهان حاضر در این جلسه روز عملیات را چهارشنبه 27 مهرماه تعیین کردند، ولی ساعت قطعی حمله را به نظرخواهی از فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه موکول کردند. پس از طرح این مباحث به‌منظور مشورت و تصمیم‌گیری نهایی فرماندهان قرارگاه مقدم حمزه (علی رضائیان و سرهنگ امیربیگی) به جلسه فراخوانده شدند. آنان نیز باتوجه‌به هوشیاری و اقدامات روزافزون دشمن برای ایجاد موانع در محورهای عملیاتی خواهان اجرای هرچه سریع‌تر عملیات شدند و درنهایت روز 27 مهرماه به‌عنوان زمان اجرای عملیات تعیین شد ولی درباره ساعت شروع عملیات تصمیم قطعی اتخاذ نشد. بعد از آن، بار دیگر همة فرماندهان یگان‌ها و مسئولان واحدها در جلسه حاضر شدند و زمان قطعی عملیات به آنان ابلاغ شد. در پایان این جلسه علی شمخانی قائم‌مقام فرمانده کل سپاه پاسداران، نکاتی را بدین‌شرح به افراد حاضر در جلسه متذکر شد: 1. قرارگاه مقدم حمزه سریعاً برآوردهای لجستیکی را تهیه کند و یگان‌ها آماده عملیات شوند. 2. نحوه و نوع به‌کارگیری احتیاط قرارگاه‌ها مشخص شود، هماهنگی‌های انجام‌شده برای ادغام نیروها کافی نیست و شناسایی‌ها نیز ناهماهنگ است. همچنین یگان‌های عمل‌کننده با یگان‌های جانبی خود هماهنگی کامل انجام نداده‌اند، لذا قرارگاه حمزه و یگان‌های عمل‌کننده باید تا قبل از عملیات این امور را به نتیجه برسانند. وی تقدم به‌کارگیری یگان‌ها را چنین اعلام کرد: در روز چهارشنبه (27 مهر) قرارگاه‌های حمزه3 و حمزه2 وارد عملیات می‌شوند. قرارگاه حمزه4 آماده به‌کارگیری در منطقه حمزه2 باشد؛ حمزه1 هم در مرحله بعد وارد عمل می‌شود. راوی قرارگاه مقدم حمزه آن بخش از مذاکرات فرماندهان را که مربوط به طرح مانور یگان‌ها و اختلاف‌نظر در به‌کارگیری نیروهای ارتش در برخی یگان‌ها می‌شود این‌طور جمع‌بندی کرده است: «جلسه با حضور کلیه یگان‌های ارتش و سپاه تشکیل و قرار شد چهارشنبه‌شب عملیات انجام شود. نظر بچه‌های سپاه این است که ارتش به‌خصوص لشکر28 سنندج [کردستان] - که تا حالا عملیات منظم انجام نداده است - توجیه نیست. دلایل دیگر آنها این است که ادغام با ارتش را دست‌وپاگیر می‌دانند ... به همین دلایل بچه‌های شناسایی هنگام توجیه درمورد راهکارها و محورها [به آنها چیزی] نمی‌گویند. ... اغلب یگان‌ها، نیروهای ادغامی ارتش را برای تأمین جاده‌ها و احتیاط گذاشته‌اند. قرار شد که ابتدا روی ارتفاعات پنجوین عمل نشود. خود فرمانده گردان‌های لشکر14 امام حسین(ع) با عملیات مخالف هستند، لذا لشکرهای 14 امام حسین(ع) و 41 ثارالله(ع) برای پنجوین [در نظر گرفته شدند] که البته لشکر41 ثارالله(ع) احتیاط خواهد بود. ابتدا نیروهای برادران احمد کاظمی و کریم نصر با ارتش روی لری و مارو عمل می‌کنند و لشکر25 کربلا احتیاط قرارگاه خواهد بود. درضمن لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) برای عمل در کانی‌مانگا به بانه رفته است.»

گزارش - 21

فرماندهی قرارگاه مقدم حمزه در نامه‌ای به قرارگاه تاکتیکی حمزه2 (تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) از سپاه پاسداران و تیپ3 لشکر28 کردستان از ارتش) ضمن ابلاغ مأموریت این قرارگاه برای تصرف ارتفاعات مارو، براله، سربراله، خلوزه1، خلوزه2 و هفت‌توانان در محور مریوان به برخی یگان‌های پشتیبانی نزدیک و دور، سازمان رزم، و امکانات و نقاط قوت و ضعف دشمن اشاره کرده است. طبق اطلاعات ارائه‌شده در این نامه، یگان‌های پشتیبانی نزدیک دشمن که در منطقه عمومی پنجوین قرار دارند شامل 3 تیپ و 1 گردان پیاده کوهستانی، 1 گردان و 1 گروهان تانک، 2 گردان توپخانه و 8 گروهان کماندویی است و یگان‌های پشتیبانی دور دشمن نیز که در سلیمانیه، سیدصادق، عربت و قره‌داغ مستقر هستند، شامل 2 گردان پیاده کوهستانی، 20 گردان پیاده، 9 گردان گارد مرزی، یگ گردان کماندویی و 12 گردان توپخانه می‌باشد. در نامه فرماندهی قرارگاه مقدم حمزه برخی روش‌های دشمن برای جلوگیری از نفوذ نیروهای ایرانی گوشزد شده است که مهم‌ترین آنها عبارت‌اند از: استقرار واحدهای گشتی و کمین در جلوی مواضع دفاعی (خط اصلی)؛ مراقبت دائمی از میادین مین و معابر موجود؛ نصب سیم‌خاردار و تله منور در جلوی مواضع و مسیر عبور نیروهای خودی؛ اجرای آتش ایذایی در اغلب اوقات و پیش‌بینی نیروی احتیاط برای مقابله با وضعیت‌های فوق‌العاده. در قسمت دیگری از این نامه آمده است: دشمن برای دید‌بانی از چته‌های سازمان کومه‌له و حزب دمکرات کردستان استفاده می‌کند* و هنگام پیشروی نیروهای خودی، تا رزمندگان به 50 متری مواضع عراقی نرسند اجرای آتش نمی‌کند. در ادامه نامه نیز نقاط قوت و ضعف و امکانات نیروهای عراقی این‌گونه ذکر شده است: • نقاط ضعف دشمن: دشمن در مقابل عملیات شبانه و تک‌های غافلگیرانه آسیب‌پذیر است. هنگام اجرای آتش خودی نیروهای عراقی به سنگرهای خود پناه می‌برند و این زمان بهترین زمان غافلگیری دشمن است. • نقاط قوت دشمن: ارتش عراق دارای سلاح‌های شیمیایی است. دشمن از آتش سنگین و حجیم توپخانه برخوردار است. دشمن می‌تواند با استفاده از نیروهای سازمان کومه‌له و حزب دمکرات کردستان ایران برای نیروهای خودی در نقاط مرزی ایجاد مزاحمت کند. • امکانات دشمن: برخورداری از امکان نقل‌وانتقال سریع، آتش سنگین و زیاد، دراختیارداشتن مهمات و اسلحه فراوان و بهره‌گیری از آتش هوایی قوی و برتری هوایی.*

گزارش - 22

امروز فرماندهی تیپ15 تکاور دریایی امام حسن(ع) در نامه‌ای به طرح و عملیات قرارگاه کربلا، مانور این تیپ را برای اجرای عملیات در منطقه عمومی فاو با هدف تصرف منطقه رأس‌البیشه و انهدام تأسیسات نظامی فاو و سایت و رادار موشکی عراق در این منطقه اعلام کرد.** نیازمندی‌های تیپ امام حسن(ع) برای اجرای این عملیات، وضعیت و عوارض منطقه و سازمان رزمی گردان‌های این تیپ*** از دیگر مواردی است که در این نامه به آن پرداخته شده است. بخش‌هایی از نامه بدین‌شرح است: «تیپ١٥ تکاور دریایی امام حسن مجتبی(ع) (با عبور از اروندرود) با سه گردان به منطقه عملیاتی قشله [در جنوب فاو] تک خواهد نمود. الف) گردان١: به استعداد ٣ گروهان مأموریت دارد از نهر بلامه به‌طرف خط دشمن فاصله بین دو نهر سیدمحمد و قشله با دشمن درگیر شده، پس از عبور از خط و پاک‌سازی منطقه تا (خلی٢) و جناح راست (جاده قشله) و نوک رادار در امتداد جاده اصلی فاو - رأس‌البیشه تأمین می‌نماید. ب) گردان٢: به استعداد ٣ گروهان مأموریت دارد از نهر عوفی به‌طرف خط دشمن در فاصله بین دو نهر (خلی١) و عبدالعزیز با دشمن درگیر شده، ضمن پاک‌سازی تا (خلی٢) و تصرف پادگان هوا، دریا و انهدام رادار و تصرف خط پدافندی در کنار خور عبدالله، سمت راست رأس‌البیشه در جاده اصلی فاو، رأس‌البیشه در امتداد گردان١ به‌طرف خور عبدالله پدافند می‌نماید. پ) گردان3: پشتیبانی ٢ گردان عمل‌کننده گردان سوم می‌باشد که درصورت ضرورت بنا به دستور، وارد عمل خواهد شد. توضیح اینکه درصورت کشف تک، آتش سنگین روی خط دشمن اجرا و گردان در زیر آتش تهیه شروع به پیشروی و رساندن خود به ساحل خواهد نمود.» طبق این نامه، تیپ امام حسن(ع) برای اجرای مأموریت خود، نیازمند ١٨ قبضه توپ130 میلی‌متری، 18 قبضه توپ105‌ میلی‌متری، یک قبضه کاتیوشا، ١ قبضه مینی‌کاتیوشا، ٢٠ قبضه خمپاره‌انداز 120 و 81 میلی‌متری (جمعاً 58 قبضه) می‌باشد همچنین برای این تعداد قبضه در هر روز عملیات، درخواست 19200 گلوله شده است.

گزارش - 23

ارتش عراق امروز علاوه‌بر گلوله‌باران شهرهای آبادان، خرمشهر و مناطق مرزی این دو شهر، اقدام به بمباران اطراف مریوان کرد. در همین حال شهر بانه نیز به‌دنبال بمباران‌های اخیر عراق به‌طور کامل خالی از سکنه شده است. توپخانه‌های عراقی امروز مناطق مختلف شهر آبادان ازجمله بازار، ساختمان دادگستری، پارکینگ شهرداری، پالایشگاه و منازل مسکونی واقع در منطقه بوارده جنوبی این شهر را هدف قرار دادند. در خرمشهر نیز مناطق دیری‌فارم، نیروی دریایی، ساختمان گمرک، راه‌آهن، پل‌نو و جزیره مینو گلوله‌باران شد. در این حملات 2 تن شهید و 26 نفر هم زخمی شدند و خساراتی به ‌بار آمد. امروز همچنین هواپیماهای عراقی شهر مریوان و آبادی‌های اطراف آن را بمباران کردند که تلفاتی در بر نداشت. در همین حال، خبرگزاری جمهوری اسلامی از اقدام مردم به تخلیه شهر بانه درپی بمباران‌های چند روز گذشته خبر داد. این خبرگزاری اعلام کرد: «درپی بمباران‌های چند روز گذشته شهر مرزی بانه، این شهر به‌طورکامل از سکنه خالی شده و اهالی آن سعی در بیرون‌بردن باقیمانده اثاثیه منازل خود دارند. درحالی‌که به‌ دستور استانداری کردستان ادارات نیز تعطیل شده‌اند و احتمال بمباران‌های مجدد نیز وجود دارد، اقدامی نظیر ساختن سنگر و جان‌پناه جهت کارکنان اداراتی که لزوماً باید در شهر باشند، صورت نگرفته است و حال آنکه باید جهت نگهداری حداقل جوانان شهر در محله‌های مختلف سنگرهای دسته‌جمعی ساخته شود تا در مواقع بمباران مردم در آن جای گیرند و در موارد نیاز به نیروی انسانی، به کمک مسئولان اجرایی بشتابند. گزارشات رسیده حاکی‌است پزشکان متخصص و عمومی شبکه بهداری بانه ضمن ابراز ناراحتی از اینکه بدون سنگر به خدمت خود ادامه می‌دهند اظهار داشته‌اند به‌هیچ‌وجه شهر را ترک نخواهند کرد.»

گزارش - 24

براثر اقدامات گروه‌های مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین آذربایجان‌غربی، 2 نفر به شهادت رسیدند و خساراتی نیز به ‌بار آمد. در همین ‌حال در عملیات مشترک نیروهای سپاه کامیاران، قروه و باختران در منطقه عمومی گازرخانی، شماری از عاملان حملات اخیر به پایگاه‌های خودی در این منطقه کشته یا مجروح شدند. حدود 40 تن از عناصر حزب دمکرات با تیربار و آر.پی.جی7 شبانه به پایگاه نیروهای خودی در روستای گلوان واقع در 8 کیلومتری جنوب‌غربی نقده حمله کردند که با مقاومت سرسختانه نیروهای پایگاه مواجه شده و با تحمل تلفاتی ناچار به ترک منطقه شدند. در این درگیری که سه ساعت ادامه داشت، 8 تن از مهاجمان کشته و 2 تن از نیروهای پایگاه زخمی شدند. در حادثه دیگری در جنوب مهاباد، افراد وابسته به گروه‌های مسلح غیرقانونی 5 تن از اهالی روستای خورخوره را دستگیر و به روستای برده‌گوره منتقل کردند. مهاجمان سپس یکی از این افراد را به شهادت رسانده و جنازه وی را در کنار جاده انداختند. در همین منطقه، چته‌های حزب دمکرات بر سر راه نیروهای پایگاه شهید سپاهی عملیات کمین اجرا کردند. در این حادثه یک تن از افراد خودی به شهادت رسید و یک دستگاه تریلر وزارت راه که حامل یک بلدوزر بود به آتش کشیده شد. شهربانی جمهوری اسلامی هم در گزارشی اعلام کرد که چند فرد مسلح در شهر مهاباد به اداره شهربانی و پایگاه‌های مستقر در بانک ملی این شهر حمله کردند، اما با واکنش به‌موقع نیروهای شهربانی متواری شدند. در محور بوکان - میاندوآب نیز یکی از نیروهای بسیج بر روی مینی که عناصر ضدانقلاب کار گذاشته بودند رفته و مجروح شد. علاوه‌براین، در سردشت عناصر گروه‌های مسلح ضدانقلاب چندین گلوله خمپاره به نقاط مختلف شهر شلیک کردند که موجب واردآمدن خساراتی به چند منزل و زخمی‌شدن تعدادی از مردم شد. اغلب مجروحان به‌طور سرپایی معالجه و ترخیص شدند. از سوی دیگر به‌دنبال عملیات‌های چند روز اخیر عناصر گروه‌های مسلح غیرقانونی در منطقه عمومی گازرخانی در جنوب محور سنندج - مریوان و سقوط پایگاه‌های تنگی‌سر، مهراب، نیر و همچنین حمله افراد ضدانقلاب به پایگاه آویهنگ در روز قبل که خسارات و تلفات فراوانی را به نیروهای خودی وارد ساخت، امروز نیروهای سپاه کامیاران با هماهنگی و همکاری نیروهای سپاه قروه و باختران عملیاتی را برای به‌دام‌انداختن مهاجمان اجرا کردند. در جریان این عملیات و درپی یک تعقیب‌و‌گریز، عناصر مسلح مذکور در سرچین محاصره شده و 50 تن از آنان کشته یا زخمی شدند. در این درگیری 7 تن از نیروهای خودی نیز شهید و 4 نفر هم مجروح شدند.

گزارش - 25

هم‌زمان با تحرکات وسیع نیروهای خودی در آستانه عملیات والفجر4، گزارش‌های برخی منابع خبری حاکی است مقامات عراق در انتظار حملات نظامی ایران در جبهه‌های شمالی جنگ هستند. خبرگزاری تانیوگ به نقل از یک بیانیه نظامی عراق که از رادیو بغداد پخش شد، گزارش داد: مواضع نیروهای ایران در بخش شمالی جبهه برای یک دوره طولانی هدف عملیات نیروی هوایی عراق واقع شده است. تانیوگ افزود: «بغداد چندین‌بار اعلام کرده است که انتظار حملات جدیدی را ازجانب ایرانیان در این بخش از جبهه دارد.» خبرگزاری عراق نیز به نقل از صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، اعلام کرد: «ایران از یک ماه پیش، خود را برای اجرای حمله جدیدی به خاک آن کشور [عراق] آماده ساخته، ولی هنوز برای شروع این حمله دچار تردید است.» صدام با بیان این مطلب در جمع گروهی از مردم سلیمانیه عراق که برای امور جنگی پول و طلا هدیه کرده‌اند، گفت: یک ماه بعد از حمله ایران به حاج‌عمران در اوایل ماه اوت، عراق درها را به روی داوطلبین کردستان باز کرده و ده روز قبل تعداد آنها به 70 هزار نفر رسیده است. وی افزود: «رهبران ایران به حمایت کردها امیدوار بودند، اما آنها از دیدن اینکه اعراب و کردها هر دو از عراق دفاع می‌کنند، متعجب شدند.» از سوی دیگر به گزارش خبرگزاری فرانسه، سعدی توما فرمانده سپاه سوم ارتش عراق، امروز در یک نشست مطبوعاتی با خبرنگاران فرانسوی درحالی‌که از آمادگی این ارتش برای آتش‌زدن شهر آبادان و آزادکردن قسمتی از اراضی عراق در مناطق جنوبی جبهه جنگ خبر داد، افزود: البته «فرمانده سیاسی در بغداد» چراغ سبز برای این امر نداده است. خبرگزاری فرانسه اضافه ‌کرد: منظور وی صدور اجازه ازسوی صدام و شورای انقلاب عراق است که شامل مسئولان غیرنظامی حزب بعث و عدنان خیرالله یکی از خویشاوندان بسیار نزدیک رئیس‌جمهور عراق می‌باشد. این گزارش به نقل از یکی از فرماندهان بخش مرکزی جبهه افزود دستورات بغداد کاملاً قاطع هستند و تأکید دارند که فقط موضع دفاعی را حفظ کنید. گزارشگر خبرگزاری فرانسه عقیده دارد: «این دستورات می‌تواند آرامش نسبی که خبرنگاران در بصره واقع در جنوب جبهه مشاهده کردند توجیه نماید.» به گفته سعدی توما، این آرامش مگر در مواردی جزئی، از 14 ماه پیش به‌ وجود آمده است. این ژنرال عراقی در توصیف موقعیت این منطقه گفت: «ایران یک خط یازده در سه کیلومتر را تحت اشغال خود دارد و عراق، قسمت محدودی از سرزمین ایران را در تصرف خود دارد.»

گزارش - 26

مراسم روز تاسوعا در تهران به‌دلیل شعارهای عزاداران در اعتراض به فروش پنج فروند هواپیمای فرانسوی سوپراتاندارد به عراق، مورد توجه ویژه خبرگزاری فرانسه قرار گرفت. این خبرگزاری امروز گزارش داد: «صدها هزار ایرانی در جریان تظاهرات مذهبی خود به دادن شعار علیه فرانسه که قرار است هواپیماهای جنگنده مدرن تحویل عراق دهد پرداختند.» براساس این گزارش، افراد معتقد مذهبی در این مراسم شعار مرگ بر فرانسه و مرگ بر میتران (رئیس‌جمهور این کشور) سر دادند و یکی از گویندگان در پشت میکروفون، فرانسه را متهم کرد که این کشور جنایتکار به کمک ابرقدرت‌ها تسلیحات مرگ‌بار تحویل عراق می‌دهد.

گزارش - 27

روابط اقتصادی یوگسلاوی با عراق گسترش می‌یابد، خانم ملیکا بلانیتس نخست‌وزیر یوگسلاوی، در رأس یک هیئت عالی‌رتبه سیاسی برای یک دیدار رسمی سه‌روزه، بلگراد را به مقصد بغداد ترک کرد. این درحالی است که یک هیئت عالی‌رتبه اقتصادی به ریاست زون دراگان معاون نخست‌وزیر یوگسلاوی نیز به‌منظور گفت‌وگو درباره مسائل اقتصادی و فراهم‌کردن مقدمات سفر بلانیتس در بغداد به سر می‌برد. علاوه‌براین هیئتی نظامی به ریاست یک سرلشکر عراقی در بلگراد مشغول مذاکره با مقامات عالی‌رتبه نظامی یوگسلاوی است. رادیو بغداد ضمن اعلام خبر ورود نخست‌وزیر یوگسلاوی به بغداد گفت: وی درطول دیدارش از بغداد با مسئولان عراق درخصوص گسترش و تحکیم مناسبات دوستی و همکاری میان دو کشور در تمام زمینه‌ها به گفت‌وگو خواهد پرداخت. درباره انگیزه این دیدار روزنامه جمهوری اسلامی در گزارشی نوشت: یوگسلاوی در سال‌های اخیر اقدام به سرمایه‌گذاری هنگفتی به ارزش جمعاً 11 میلیارد دلار در عراق کرده است. بیش از 25 هزار متخصص و کارگر یوگسلاوی نیز به کارهای عمرانی در عراق اشتغال دارند. از آنجا که این کشور خود با مشکلات اقتصادی شدیدی مواجه است امیدوار است با رفع مشکلات مالی عراق زمینه اجرای تعهدات و پرداخت بدهی‌هایش به یوگسلاوی فراهم آید.

گزارش - 28

سرنوشت هواپیماهای سوپراتاندارد خریداری‌شده ازسوی عراق همچنان در پرده ابهام قرار دارد. روزنامه آبزرور به نقل از منابع اطلاعاتی واشنگتن نوشت: هواپیماهای تجسسی امریکا هفته گذشته شاهد برخاستن پنج هواپیمای سوپراتاندارد از پایگاه فرانسه بوده‌اند اما بعد رد این هواپیماها را گم کرده‌اند. به‌ نوشته این روزنامه، اکنون بجز حلقه کوچکی از مردان سیاسی و نظامی در فرانسه و عراق، دیگران از محل فعلی هواپیماهای فرانسوی که به مقصد عراق حرکت کرده‌اند، بی‌خبر هستند. در همین حال، روزنامه دولتی الجمهوریه (چاپ بغداد)، ضمن انتقاد از امریکا و انگلستان مدعی شد که این دو کشور فرانسه را برای تحویل‌ندادن هواپیماها تحت فشار قرار داده‌اند. این روزنامه همچنین نوشت: هدف عراق از دریافت جنگنده‌های سوپراتاندارد استفاده از آن در جنگ نیست، بلکه می‌خواهد از این جنگنده‌ها برای تحت فشار قراردادن ایران به قبول صلح استفاده کند. الجمهوریه افزود: فرانسه موضع مثبت و صحیحی درمورد جنگ و تعهداتش در قبال عراق اتخاذ کرده و آنهایی که چنین فشارهایی را اعمال کرده‌اند، باید بدانند با انجام این کار خدمتی به صلح نمی‌کنند بلکه متجاوز را تشویق می‌کنند.

گزارش - 29

دلایل و آثار تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد بر جنگ ایران و عراق موضوع میزگردی خبری در یک برنامه تلویزیونی در واشنگتن بود. شیرین هانتر معاون ایرانی برنامه مطالعات خاورمیانه مرکز مطالعات سوق‌الجیشی و بین‌المللی دانشگاه جورج تاون، سعید رجایی خراسانی سفیر دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل و ویلیام اولسون کارشناس مسائل خلیج‌فارس در این میزگرد خبری شرکت داشتند. به‌ گزارش رادیو امریکا، هانتر درباره نیاز عراق به هواپیماهای فرانسوی سوپراتاندارد گفت: عراقی‌ها مدتی است به‌ویژه ازلحاظ اقتصادی در وضعیت دشواری قرار دارند. تاکنون عراق با کمک‌های مالی سخاوتمندانه کشورهایی چون کویت و عربستان سعودی دوام آورده است، اما اشباع بازارهای نفتی جهان سبب شده که این کشورها هم نتوانند به‌اندازه گذشته به عراق کمک مالی بدهند. عراق می‌کوشد با پایان‌دادن به جنگ از این وضعیت دشوار اقتصادی خلاص شود. وی خاطرنشان کرد: «هدف اصلی عراق این است که ظرفیت صادراتی ایران را اگر کاملاً از بین نبرد اقلاً آن را کاهش بدهد تا ایران هم به وضعیت عراق دچار شود و ناچار به مذاکره برای صلح باشد.» معاون برنامه مطالعات خاورمیانه دانشگاه جورج تاون در پاسخ به این سؤال که آیا نقشه جنگی عراق برای نیل به صلح، واقع‌بینانه است و عملی خواهد شد، اظهار کرد: پاسخ به این پرسش دشوار است، زیرا متأسفانه منطق و اعمال عاقلانه از خصوصیات دولت ایران و عراق دست‌کم در ابتدای جنگ نبوده است. در شرایط عادی هر دو طرف بازنده‌اند. حتی اگر عراق تأسیسات پایانه خارک را نابود نکند، خطر حمله به نفتکش‌ها سبب می‌شود که آنها برای حمل نفت ایران به خارک نزدیک نشوند. عراق در گذشته توانایی اجرای تهدیدهای خود را نداشت. همچنین ممکن است قیمت بیمه دریایی به‌قدری بالا برود که کشتی‌ها حاضر نشوند نفت ایران را حمل کنند. از هانتر سؤال شد که دراین‌صورت عراق تحت فشار اقتصادی است و مجبور است جنگ را به نحوی از انحاء خاتمه دهد. وی پاسخ داد: کاملاً درست است؛ پس از آخرین حمله بزرگ ایران که شکست خورد و به سقوط صدام حسین که هدف اصلی آیت‌الله (خمینی) است نینجامید، ایران تصمیم گرفت به جنگ فرسایشی دست بزند تا اقتصاد عراق تحلیل برود و صدام نتواند به حکومت ادامه بدهد. مجری این برنامه تلویزیونی سپس برای آشنایی با دیدگاه ایران، نظر سعید رجایی خراسانی سفیر جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل را درمورد نقش دستیابی عراق به این سلاح‌ها در پایان‌دادن سریع به جنگ جویا شد. رجایی خراسانی پاسخ داد: «فکر نمی‌کنم که این هواپیماها [بتوانند] جنگ را به پایان بیاورند. آنها ممکن است وضع را بدتر کنند. البته فقط ممکن است. من چندان مطمئن نیستم که آنها [عراقی‌ها] چندان موفق شوند... .» سفیر جمهوری اسلامی ایران در پاسخ به سؤالی درمورد دلیل ناراحتی ایران از تحویل این هواپیماها به عراق، گفت: «ما اصلاً ناراحت نیستیم. ما داریم وضعیت را تشریح می‌کنیم. ما فکر می‌کنیم که عراق می‌کوشد جنگ جنبه بین‌المللی پیدا کند. ما می‌خواهیم به کشورهایی که عامل بین‌المللی‌شدن این جنگ هستند بگوییم که این کار بسیار خطرناکی است و آنها نباید اهرمی در دست عراق بشوند.» وی ضمن ابراز تردید در موفقیت‌آمیز بودن حملات عراق درصورت استفاده از سوپراتانداردها گفت: «اما درصورتی‌که حمله عراق مؤثر بیفتد و تأسیسات نفتی ما نابود شود و ما نتوانیم دیگر نفت صادر کنیم آن‌گاه صدور نفت از خلیج‌فارس به‌طورکلی قطع خواهد شد.» رجایی خراسانی درمورد موضع ایران درقبال تلاش امریکا یا عربستان برای بازنگه‌داشتن خلیج‌فارس، اظهار کرد: «چون این تهدید بسیار جدی است فکر می‌کنم ایران این احتمالات را هم به حساب آورده است.» وی همچنین یادآور شد: «ما امیدواریم دیگران دخالت نکنند، زیرا این کار عاقلانه‌ای نخواهد بود. من کاملاً مطمئنم آماده مقابله با این وضعیت هستیم. بنابراین بهترین راه برای دیگران این است که کاری را که دقیقاً عراق می‌خواهد، انجام بدهند، انجام ندهند.» سفیر ایران در سازمان ملل خاطرنشان کرد که درباره پایان جنگ از راه مذاکره در این مرحله زیاد خوش‌بین نیست. مجری برنامه در ادامه، برای تشریح دیدگاه امریکا از ویلیام اولسون کارشناس مسائل خلیج‌فارس و تحلیل‌گر امنیت منطقه‌ای در کالج نظامی ارتش امریکا پرسید که آیا او هم به‌اندازه سفیر جمهوری اسلامی ایران درمورد امکان حل صلح‌آمیز منازعه بدبین است؟ اولسون پاسخ داد: «فکر نمی‌کنم درحال‌حاضر چندان امکانی برای حل مسئله از راه گفت‌وگو وجود داشته باشد.» وی درخصوص استفاده‌های احتمالی عراق از این هواپیماها گفت: «ازنظر عراق هواپیماهای فرانسوی یک اسلحه مطمئن است. خلبانان عراقی مجبور نخواهند بود مستقیماً به تأسیسات دریانوردی ایران حمله کنند بلکه می‌توانند از فاصله 24 کیلومتری موشک‌های خود را به هدف بزنند.» اولسون خاطرنشان کرد: «از سوی دیگر، جزیره خارک هدف بزرگی است و عراق نمی‌تواند به آن چندان آسیب برساند. اما عراق خواهد توانست نه‌تنها به بنادر نفتی ایران بلکه به کلیه بنادر ایران آسیب برساند و به این وسیله ایران را در محاصره اقتصادی قرار دهد. اما آنچه که عراق می‌خواهد این است که جامعه بین‌المللی، ایران را وادار به مذاکره و پایان‌دادن به جنگ کند.» اولسون در تحلیل توانایی ایران در اجرای تهدید خود به بستن تنگه هرمز و نیز توانایی امریکا و سایر قدرت‌های غربی برای جلوگیری از آن، واکنش ایران را غیرقابل پیش‌بینی خواند و با اشاره به احتمال مین‌گذاری در تنگه هرمز یا حمله به کشتی‌ها با استفاده از توپخانه و موشک‌های ساحلی، ناوها و یا کماندوهای دریایی نتیجه‌گیری کرد: «اما ایران چندان قابلیت مین‌گذاری ندارد و سایر تهدیدهای ایران هم عملی‌کردنش دشوار است. موشک‌ها و توپخانه‌های ساحلی ایران و آنهایی که در جزایر دارد چندان دقیق نیستند. تنها خطر واقعی این است که شرکت‌های کشتیرانی باور کنند که این تهدیدها واقعی است و به اراده خود از ورود به آب‌های خلیج‌فارس خودداری کنند.»

گزارش - 30

نگرانی از خطرهای احتمالی ناشی‌از تحویل هواپیماهای فرانسوی سوپراتاندارد به عراق همچنان تعیین‌کننده تلاش‌های تازه شورای همکاری خلیج‌فارس برای پایان‌دادن به جنگ ایران و عراق است. رادیو امان در گزارشی به عوامل تأثیرگذار در موفقیت این تلاش‌ها پرداخت. این رادیو با اشاره به عواملی نظیر خطرهایی که با ادامه جنگ کشورهای خلیج‌فارس را تهدید می‌کند ازجمله آنچه این رادیو به‌عنوان "نقشه‌های توسعه‌طلبانه ایران" از آن نام ‌برد؛ آلودگی شدید ناشی‌از نشت نفت چاه‌های ایران در میدان نوروز و احتمال اقدام ایران به بستن تنگه هرمز و خطر مداخله کشورهای بیگانه در منطقه گفت: «عوامل مذکور باعث تسریع در امر تلاش‌های [کشورهای عضو شورای همکاری] خلیج [فارس] گردیده و آنها حداکثر تلاش‌های خود را برای خاتمه‌دادن به جنگ بیش از سه‌ساله به کار می‌گیرند.» رادیو امان همچنین افزود: «تلاش‌های فشرده‌ای در [ارتباط‌با] دمشق به‌منظور پایان‌دادن به محاصره اقتصادی عراق که در قطع جریان نفت از خاک سوریه به‌سوی دریای مدیترانه تجلی می‌کند، صورت می‌گیرد. علی‌رغم اینکه دیپلماسی الجزایر با سکوت کامل اعمال می‌شود، ولی برخی از منابع سیاسی خاطرنشان می‌سازند که وساطت الجزایر به‌خوبی پیش می‌رود. منابع خلیجی پیش‌بینی می‌کنند که در خلال ماه جاری یا ماه آینده (میلادی) بالفعل پیشرفتی حاصل شود.» به گفته این رادیو پیشرفت مورد انتظار به برداشته‌شدن گام‌های عملی در اجلاس ماه آینده سران شورای همکاری خلیج‌فارس و نشست سران عرب در ریاض برای تحت فشار قراردادن ایران و سوق‌دادن آن به میز مذاکرات بستگی دارد. بااین‌حال امروز رادیو کلن به نقل از روزنامه بحرینی اخبار الخلیج، اعلام کرد: اجلاس سران کشورهای اتحادیه عرب که برای روز 20 نوامبر پیش‌بینی شده بود، به تعویق افتاد تا کشورهای عربی فرصت یابند اختلاف‌نظرهای خود را درمورد جنگ ایران و عراق و همچنین مسائل موجود میان سوریه و سازمان آزادی‌بخش فلسطین و ازسرگیری مناسبات سیاسی با قاهره برطرف سازند.

گزارش - 31

انتشار اخبار و تحلیل‌ها درباره اقدام احتمالی ایران به بستن تنگه هرمز و پیامدهای آن ادامه دارد. روزنامه عربی الوطن به نقل از کارمند بلندپایه یکی از امیرنشین‌های عربی نوشت: ایالات متحده به ایران اخطار کرده که اگر تنگه هرمز را ببندد با حمله گسترده امریکا روبه‌رو خواهد شد. به نوشته این روزنامه، امریکا «تهدید کرده است به بازگشایی تنگه هرمز اکتفا نخواهد کرد و به حمله به داخل خاک ایران نیز دست خواهد زد.» در همین حال، روزنامه کثیرالانتشار فولهاد سائوپائولوی برزیل گزارش داد: «برزیل در باز نگه‌داشتن تنگه هرمز دارای منافعی است، اما این بدان معنی نیست که از هرگونه تلاش امریکا در به‌کارگرفتن نیرو در منطقه خلیج [فارس] لزوماً حمایت کند.» این روزنامه با اشاره به تلاش دولت برزیل در ارزیابی وضعیت انشعابات سیاسی هرگونه حمایت از این اقدام، به نقل از دیپلمات‌ها نوشت: «فشارهای بیش از حدی که اکنون توسط امریکا و دیگر کشورهای غربی روی ایران اعمال می‌شود هر حرکت انسانی روی این مسئله را ازجانب برزیل بی‌فایده می‌کند. برزیل درگیر مسائل عرضه نفت است، ولی متأسفانه در شرایطی نیست که بتواند اقدامی انجام دهد.» این روزنامه خاطرنشان کرد: «برزیل دوسوم نفت خود را وارد می‌کند و حدود دوسوم از این نفت وارداتی از خاورمیانه [غرب آسیا] تأمین می‌شود. عراق و پادشاهی سعودی جمعاً روزانه 300 هزار بشکه نفت به این کشور صادر می‌کنند. درهرصورت، برزیل اخیراً درصدد تحکیم روابط خود با ایران بوده زیرا هر دو کشور مایل به گسترش روابط تجاری پایاپای بدون توسل به ارز معتبر هستند.» همچنین خبرگزاری چین در گزارشی ضمن آنکه خریداری هواپیماهای فرانسوی سوپراتاندارد را ازسوی عراق، رویدادی نگران‌کننده خواند، اعلام کرد: «بسته‌شدن تنگه هرمز به روی تردد دریایی بین‌المللی ازجانب ایران نتایج خطرناکی درپی خواهد داشت.» این خبرگزاری درعین‌حال اضافه کرد: «نظر به اینکه 90 درصد از صادرات و واردات و صدور نفت ایران از این طریق انجام می‌گیرد، بسته‌شدن تنگه هرمز ازسوی ایران بعید به نظر می‌رسد.» مناشه امیر کارشناس مسائل ایران در رادیو اسرائیل نیز در تفسیری با بیان اینکه «یک نوع عقب‌نشینی در روش ایران به‌ وجود آمده است»، گفت: «پس از اینکه ایران اظهار داشته بود که اگر صادرات نفت ایران دراثر حمله عراق به‌وسیله هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی آسیب ببیند اجازه نخواهد داد حتی یک قطره نفت عربی از تنگه هرمز عبور کند، اکنون اظهارات دیگری به گوش می‌رسد. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در خطبه نمازجمعه اظهار داشت اگر دراثر بمباران عراق به نیمی از صادرات نفتی ایران لطمه بخورد، ایران تنگه هرمز را نخواهد بست، چون بستن کامل تنگه هرمز باعث قطع صادرات نفتی ایران و اختلال در امر واردات مواد حیاتی برای ادامه زندگی اقتصادی منظم در ایران می‌گردد.» به عقیده مفسر رادیو اسرائیل، درعین‌حال به نظر می‌رسد که هم فرانسه و هم عراق نیز سعی دارند احساسات را آرام سازند و فرانسه ارسال هواپیماها را بدون ذکر دلیل به تعویق انداخته و صدام حسین نیز گفته انگیزه سروصداهایی که ایران به راه انداخته را درک نمی‌کند. مناشه امیر در پایان تفسیر خود چنین نتیجه‌گیری کرد: «عقب‌نشینی متقابل ایران و عراق از اظهارات افراطی خود به آن بازمی‌گردد که از یک‌سو برای ایران روشن شده که قادر به بستن تنگه هرمز نیست و از سوی دیگر، عراق به این نتیجه رسیده که هواپیماهای سوپراتاندارد نمی‌توانند صادرات نفت ایران را به‌طور کامل فلج سازند.» بااین‌حال وی با اشاره به اهمیت نفت به‌عنوان منبع درآمد اصلی ایران برای ادامه نبرد خاطرنشان کرد: «این عقب‌نشینی به معنای پایان بحران نیست و اگر عراق هواپیماهای مذکور را تحویل بگیرد یا نگیرد به‌طور قطع سعی خواهد کرد به تأسیسات نفتی ایران به خارک آسیب برساند و نفتکش‌های ایرانی را غرق کند و در مقابل، ایران مجبور خواهد شد تهدیدهای خود را اجرا و مانع کشتیرانی در خلیج‌فارس شود.» امروز همچنین در شماره جدید هفته‌نامه ساندی‌ تایمز مقاله‌ای به قلم امیر طاهری و جان هسکلی درج شد. در این مقاله تجهیز عراق با وسایل نظامی پیشرفته توسط فرانسه موجب افزایش امکان مداخله امریکا و بریتانیا در جنگ ذکر شده و آمده است: علی‌رغم گزارش‌های متناقض روزهای اخیر، مقامات ایرانی یقین دارند که پنج هواپیمای جنگنده فرانسوی هم‌اکنون در عراق می‌باشند. نویسندگان مقاله ساندی ‌تایمز معتقدند که تحویل این هواپیماها فقط بخشی از یک نقشه هوشیارانه و طراحی‌شده در فرانسه است که هدف آن پیشگیری از شکست عراق می‌باشد و بخش دیگر این نقشه کوشش بی‌وقفه در جبهه سیاسی است. نویسنده این مقاله در ادامه افزوده است: ایران سخت کوشیده است که بخت خود را باز نگه دارد و فقط درصورتی‌که عراق از تجهیزات نظامی که جدیداً در اختیارش قرار گرفته، علیه تأسیسات نفتی استفاده کند مبادرت به بستن خلیج‌فارس و ممانعت از ورود و خروج نفتکش‌ها کند. اما از سوی دیگر، در مقایسه با پنج سال پیش امروز حتی بسته‌شدن کامل خلیج‌فارس فاجعه اقتصادی نخواهد بود.

گزارش - 32

وزیر امور خارجه پاکستان از بحرانی‌تر شدن اوضاع بین‌المللی درصورت گسترش جنگ ایران و عراق خبر داد. صاحب‌زاده یعقوب‌خان وزیر امور خارجه پاکستان، پس از بازگشت از امریکا در مصاحبه با خبرنگاران در اسلام‌آباد گفت: احتمال گسترش جنگ عراق و ایران و به درازا کشیده‌شدن آن، تجاوز رژیم صهیونیستی به لبنان و دخالت‌های خارجی در افغانستان و کامبوج نشانه‌های روشنی از بحرانی‌تر شدن اوضاع بین‌المللی است. به‌ گزارش رادیو کویت، وی همچنین با اعلام اینکه گفت‌وگوهایش با بوش معاون رئیس‌جمهوری امریکا، درباره جنگ عراق و ایران "صریح و همه‌جانبه" بوده است، افزود: درگیری عراق و ایران یکی از مسائل مهم امریکا و پاکستان است. یعقوب‌خان با اشاره به مسئله افغانستان نیز خاطرنشان کرد قرار است سازمان ملل متحد تلاش‌های خود را دراین‌زمینه از اواسط ماه آینده (میلادی) از سر گیرد.

ضمیمه گزارش18: اهداف سه‌گانه عملیات والفجر4 و سازماندهی قرارگاه‌های فرعی حمزه برای تصرف این اهداف قرارگاه مقدم حمزه اهداف عملیات والفجر4 را بنا به اولویت اجرا، در سه گروه دسته‌بندی کرده بود: الف) ارتفاعات لری، کنگرک، گرمک، مارو، خلوزه1 و 2، براله، سربراله و ارتفاعات پنجوین ب) ارتفاعات کانی‌مانگا ج) ارتفاعات سورن و قرار بود اهداف الف در مرحله اول، اهداف ب در مرحله دوم و اهداف ج در مرحله سوم عملیات تصرف شوند. برای تصرف اهداف نیز سازماندهی زیر در نظر گرفته شده بود: • قرارگاه تاکتیکی حمزه1 شامل: لشکر14 امام حسین(ع) از سپاه و تیپ2 لشکر21 حمزه از ارتش برای تصرف ارتفاعات پنجوین در محور مریوان.* • قرارگاه تاکتیکی حمزه2 شامل: تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) از سپاه و تیپ3 لشکر28 کردستان از ارتش با هدف تصرف مارو، براله و سربراله در محور مریوان. • قرارگاه تاکتیکی حمزه3 شامل: لشکر8 نجف، لشکر31 عاشورا هر دو از سپاه و تیپ2 لشکر28 کردستان از ارتش با هدف تصرف ارتفاعات لری، کنگرک، گرمک در محور بانه در مرحله اول و تصرف ارتفاعات کانی‌مانگا در مرحله دوم. • قرارگاه تاکتیکی حمزه4 شامل: لشکر25 کربلا سپاه و تیپ1 از لشکر28 کردستان که به‌کارگیری آنها بنا به وضعیت عملیات اعلام شده بود.

ضمیمه گزارش19: گزارش راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) درباره چگونگی عقب‌نشینی عراق از ارتفاعات سورکوه و آسمان‌بین داود رنجبر راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه خاتم درباره علت و چگونگی عقب‌نشینی عراق از دو ارتفاع سورکوه و آسمان‌بین و اقدامات متقابل لشکر8 نجف می‌نویسد: نیروهای خودی روی ارتفاعات سورکوه خط پدافندی مناسب نداشتند و روی ارتفاع دارای موضعی محدود در بین دشمن بودند، لذا لشکر8 نجف برای بهبود خط دفاعی تصمیم به گسترش آن گرفت. پس از شناسایی و کسب آمادگی، این یگان متوجه شد که دشمن درحال جابه‌جایی از ارتفاعات آسمان‌بین است. لشکر نجف حین عقب‌نشینی واحدهای عراقی ضربه‌هایی به آنها زد و حدود دو روز در این محور با دشمن درگیر بود. در این مدت بسیاری از ارتفاعات شمال دره شیلر به تصرف لشکر نجف درآمد و تلفات زیادی به نیروها و تجهیزات دشمن وارد شد. به‌دنبال این موفقیت، لشکر نجف تصمیم گرفت تا سورکوه را نیز تصرف کند، به این منظور با همان نیروهایی که در ارتفاعات آسمان‌بین وارد عمل شده بودند به دشمن یورش برد. پس از شش، هفت ساعت درگیری، دشمن با تحمل تلفاتی سورکوه را نیز خالی کرده و تا پاسگاه شیرکل در غرب این ارتفاع عقب‌نشینی کرد. لشکر نجف به تعقیب دشمن ادامه داده و پاسگاه شیرکل را هم به تصرف خود درآورد. در جریان این اقدام 10 نفر از نیروهای عراق اسیر و 150 تا 200 تن از آنها کشته شدند. نیروهای لشکر نجف پس از مدتی با انهدام کلیة تجهیزات و وسایل به‌جای‌مانده در اطراف این پاسگاه، منطقه را رها کرده و با استقرار روی ارتفاع سورکوه خط پدافندی مناسبی تشکیل دادند. لازم به توضیح است که دشمن قصد عقب‌نشینی در محور سورکوه را نداشت و درحقیقت این عقب‌نشینی بر او تحمیل شد، صحبت‌های اسرای عراقی حاکی است هنگامی‌که دشمن قصد تعویض نیرو در این منطقه را داشته است، با هجوم شبانة لشکر نجف مواجه شده و مجبور به عقب‌نشینی می‌شود. احمد کاظمی فرمانده لشکر8 نجف نیز در گزارش به مسئولان قرارگاه خاتم اعلام کرد: دشمن در ابتدا در سورکوه قصد عقب‌نشینی نداشت و الآن هم می‌خواهد آنجا را بگیرد.

ضمیمه گزارش20: نحوة گسترش نیروهای دشمن در منطقه عملیاتی والفجر4 منطقه عملیاتی والفجر4 حدفاصل بانه از شمال و مریوان در جنوب که منطقه عمومی شیلر و جنوب آن یعنی منطقه پنجوین و سورن را شامل می‌شود، در حوزه استحفاظی سپاه یکم عراق به استعداد 7 یگان (تیپ و گردان) کماندویی و 5 گردان زرهی قرار دارد. مسئولیت پدافند این منطقه برعهده لشکر4 عراق از سپاه یکم است. حوزه مسئولیت این لشکر از سد دربندیخان تا سور‌کوه بوده و علاوه‌بر تیپ‌های سازمانی خود چند تیپ‌ و گردان‌ مستقل و نیروهای کماندویی نیز به لشکر4 مأمور هستند. در منطقه عملیاتی والفجر4، تعداد 15 تیپ (پیاده، گارد مرزی و نیروی مخصوص) و حدود 3 گردان مستقل وجود دارد و بیش از 11 گردان توپخانه آتش پشتیبانی نیروهای فوق را به ‌عهده دارند. مناطق تجمع دشمن در عقبه نزدیک شامل سیدصادق، سلمان‌آقا، کانی‌پنکه و عربت است. این نیروها در فاصله زمانی اندکی می‌توانند در منطقه عملیاتی حاضر شوند. هویت و گسترش نیروهای عراق در منطقه به این شرح است: تیپ29 پیاده کوهستانی از لشکر4، منطقه استحفاظی آن منطقه عمومی پنجوین است و از یال کوه هفت‌توانان تا ارتفاعات مشرف بر پنجوین گسترش دارد. تیپ96 پیاده در منطقه شیار توتمان رشان، مستقر است. تیپ424 دو گردان از آن در منطقه جنوبی سورن و یک گردان آن در مرانه و سرمرانه مستقر است. تیپ5 در منطقه جنوبی کوه سورن، تیپ116 در منطقه جنوبی کوه سورن، تیپ602 در ارتفاع کانی‌مانگا و شیخ گزنشین، تیپ605 در منطقه لری و شیار بین لری و کنگرک، تیپ428 در منطقه کنگرک و گرمک و تیپ105 در منطقه شرق چوارتا، مستقر هستند. همچنین تیپ66 و 65 نیروی مخصوص احتیاط منطقه پنجوین است. تیپ504 در منطقه پنجوین تحت‌ امر تیپ29 می‌باشد. تیپ101 در احتیاط منطقه دشت پنجوین است. تیپ704 و 26 احتیاط نیروهای پنجوین و محل آن در سیدصادق است. گردان55 مستقل در منطقه مارو و خلوزه و گردان56 مستقل در منطقه داخلی پنجوین و مارو مستقر هستند. علاوه‌برآن گردان7 کماندویی در منطقه لری و کنگرک، گروهان کماندویی التأمیم زیر امر تیپ424، گردان2 نیروی کماندویی المهدی در منطقه سورن و مرانه، نیروی کماندویی الفاروق در منطقه کانی‌مانگا و پنجوین، نیروهای کماندویی عقبه در منطقه لری، نیروهای کماندویی مقداد در منطقه کنگرک و گرمک، گردان زرهی ابن الحارثه در لاله حمرین (دشت بین لری و کنگرک)، گردان ابن‌الولید محل گسترش نامعلوم و گردان9 تانک نیز یک گروهان آن تحت‌ امر گردان1 تیپ29 و گردان4 تانک محل نامعلوم می‌باشد. ضمناً گردان667، 18 و 9 توپخانه پشتیبان منطقه تیپ‌های 96، 29، 424 و 428، گردان18 و 9 توپخانه و گردان 240 (آتشبار3) پشتیبان 602، گردان4 توپخانه یک آتشبار پشتیبانی منطقه نالپاریز، یک آتشبار از هرکدام از گردان‌های 137 و 632 و 165 در منطقه هستند که گسترش آنها معلوم نیست و گردان4 و 6 مهندسی هم در منطقه تیپ428 و 605 مستقر شده‌اند.

ضمیمه گزارش21: سازمان رزم و استعداد برخی یگان‌های ارتش عراق در منطقه عملیاتی قرارگاه حمزه2 در بخش پایانی نامه فرماندهی قرارگاه مقدم حمزه به قرارگاه تاکتیکی حمزه2 درباره سازمان رزم و تجهیزات نظامی یگان‌های عراقی در منطقه آمده است: 1. پیاده: هر گردان دارای 3 گروهان پیاده و یک گروهان ارکان (قرارگاه) می‌باشد و در هر گردان پیاده 14 رأس قاطر برای حمل مهمات و آذوقه موجود می‌باشد و در گردان‌های پیاده سلاح‌هایی ازقبیل خمپاره‌انداز106 و آر.پی.جی7 و تیربارهای سبک و سنگین موجود است. 2. پیاده کوهستانی: هر گردان پیاده کوهستانی تشکیل شده از چهار گردان پیاده کوهستانی و یک گروهان ادوات و یک گروهان ارکان و سلاح‌هایی ازقبیل کلاشینکف و خمپاره‌انداز82 و سلاح‌های ضدتانک و تیربار دوشکا و تفنگ106. 3. پیاده مکانیزه: هر گردان مکانیزه تشکیل شده از سه گردان مکانیزه و یک گردان پشتیبانی و یک گروهان ارکان و دارای 51 دستگاه نفربر پی.‌ام.‌پی و جنگ‌افزارهای آنها ازقبیل موشک آر.پی.جی7 و خمپاره‌اندازهای 60 و 120 میلی‌متری، تیربار سبک و سنگین و تفنگ کلاشینکف می‌باشد. 4. گردان تانک: هر گردان تانک شامل سه گروهان تانک و یک گروهان ارکان می‌باشد و دارای 36 دستگاه تانک و تیربارهای سبک و سنگین و تفنگ کلاشینکف و مسلسل ضدهوایی دوشکا می‌باشند، ضمناً هر گروهان تانک 12 دستگاه تانک دارد. 5. توپخانه: در هر گردان توپخانه 2 آتشبار و یک قرارگاه یا ارکان وجود دارد و هر آتشبار 6 قبضه دارد که در جمع گردان دارای 18 قبضه توپ است. 6. گروهان کماندو از سه دسته کماندو و یک دسته ارکان تشکیل شده است. هر گروهان کماندو از یک‌صد و سی الی یک‌صد و پنجاه نفر تشکیل شده و جنگ‌افزارهایی ازقبیل کلاشینکف، آر.پی.جی7 و نارنجک و مسلسل‌های سبک و بی‌سیم با برد 10 کیلومتری و خمپاره‌انداز60 میلی‌متری در اختیار دارند.

ضمیمه اول گزارش22: کلیاتی از طرح مانور عملیات درنظر گرفته‌شده در شمال خلیج‌فارس برای انهدام اسکله‌های البکر و العمیه طبق طرحی که قرار است در شمال خلیج‌فارس اجرا شود، سه ناوگروه سپاه با کمک نیروی دریایی ارتش و پشتیبانی سپاه پاسداران منطقه ٨ و ٩ کشوری با فرماندهی قرارگاه نوح سپاه و تیپ١٥ امام حسن(ع) به مسئولیت قرارگاه کربلا اهدافی را در خلیج‌فارس تصرف یا منهدم خواهند کرد. طبق این طرح، سه ناوگروه نوروز، قفاص و قاسمیه با شناورهای درنظر گرفته‌شده به‌ترتیب عقبه‌های خودی از سکوی نوروز، منطقه قفاص و شهر قاسمیه حرکت کرده و اسکله البکر(هدف فجر)، اسکله العمیه (هدف فتح) و خور عبدالله (هدف احد) را تصرف خواهند کرد. تیپ امام حسن(ع) نیز در منطقه روبه‌روی فاو، با عبور شناورها از اروندرود رأس‌البیشه را تصرف و تأسیسات فاو و سایت موشکی و رادار دشمن را که در این منطقه مستقر است، منهدم می‌کند. نداشتن تجهیزات کافی خصوصاً شناورهای مناسب برای اجرای مأموریت، دوری راه به‌ویژه در محور ناوگروه نوروز، نبود تجربه کافی برای طراحی و اجرای این نوع عملیات‌ها و عدم همکاری نیروی دریایی ارتش ازجمله مشکلاتی است که بر سر راه اجرای این عملیات وجود دارد.

ضمیمه دوم گزارش22: توضیحاتی درباره وضعیت و عوارض منطقه عملیاتی شمال خلیج‌فارس و سازمان رزم تیپ١٥ امام حسن(ع) فرماندهی تیپ15 تکاور دریایی امام حسن(ع) در نامه خود به طرح و عملیات قرارگاه کربلا، وضعیت منطقه خودی، عوارض طبیعی منطقه و سازمان رزم این تیپ را این‌طور تشریح کرده است: «وضعیت منطقه خودی: ١. راه‌های مراسلاتی: از نهر قاسمیه تا نهر قصر دارای سه عقبه در منطقه می‌باشد. عقبه اصلی جاده آبادان به نهر قاسمیه می‌باشد که خصوصیات آن بدین شرح است: آسفالت و عرض آن ٨ متر می‌باشد و ارتفاع آن از سطح زمین یک متر می‌باشد و عقبه‌های فرعی جاده نهر قصر آسفالت می‌باشد و عرض آن ٨ متر و 5/1 متر از سطح زمین مرتفع می‌باشد و عقبه فرعی جاده نهر قصر به نهرهای حد - میچری، بلامه و نهر علی‌شیر می‌باشد که خصوصیات آن 70% آسفالت می‌باشد و 30% شنی می‌باشد و عرض آن تا نهر بلامه حدود 20 متر و ارتباط بین دو نهر به‌وسیله پل‌های ماشین‌رو (سیمانی) برقرار می‌شود و از نهر علی‌شیر تا قاسمیه به‌وسیله پل‌های چوبی ارتباط برقرار است. ٢. عوارض طبیعی: وجود نخلستان‌های انبوه به عمق ٤ تا ٥ کیلومتر و وجود نهرهای اصلی به عمق ٣ الی ٤ کیلومتر و نهرهای فرعی به عمق ١ الی ٢ کیلومتر و همچنین وجود چولان‌هایی به عمق 200 متر الی 500 متر و باطلاق‌بودن کنار اروند و نهرها و گل‌ولای بودن زمین دراثر آب‌گرفتگی آب به‌وسیله جزرومد. ترکیب نیروی خودی در منطقه (پدافندی) گردان47 پیاده، گارد ساحلی و همچنین نیرویی از یگان سوم نیروها به استعداد ٣ گردان در نظر گرفته شده است. یک گردان عمل‌کننده و یک گردان پشتیبانی و یک گردان احتیاط. سازمان رزمی گردان تکاور دریایی به شرح زیر است: هر گردان دارای ١ تا ٣ گروهان؛ هرگروهان دارای ٤ دسته؛ هر دسته دارای ٣ تیم. استعداد کل گردان: 346. ١. تیربارچی:36 ٢. کمک تیربارچی: 36 ٣. آر.پی.‌جی‌زن: 36 ٤. کمک آر.پی.‌جی‌زن: 36 ٥. سکانی: 55 ٦. بی‌سیمچی: کل بی‌سیمچی‌های گردان تا دسته ٢ نفر. و برای هرگردان ١ تا ٥٥ قایق در نظر گرفته شده است. بدین‌ترتیب که ٣٦ تیم هرکدام یک قایق و به فرماندهی دسته و فرماندهی گروهان و فرماندهی گردان یک قایق داده می‌شود.»

پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/07/24