1364.04.04: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>روزشمار جنگ</big>''' '''<big>پنجشنبــــــه</big>''' '''<big>16 آبان 1364</big>''' '''<big>23 صفر 1406</big>''' '''<big>7 نوامبر 1985</big>''' == 1 == در تلاش برای ادامه طرح‌ریزی و آماده‌سازی عملیات گسترده سپاه پاسداران در سال جاری در منطقه فاو عراق (که منطقه عملیاتی فدک نام‌گذا...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
سطر ۱: سطر ۱:
'''<big>روزشمار جنگ</big>'''
{{جعبه زندگینامه
|عنوان = روزشمار جنگ سال 1364
|نام = 1364.04.04
|نام دیگر=  چهار تیر
|روز= 04 تیر 1364
|تاریخ شمسی= 1364.04.04
|تاریخ میلادی=6 شوال 1405
|تاریخ قمری= 25 ژوئن 1985
|اسامی عملیات=
|اسامی شهدا=
|اسامی اسرا=
}}


'''<big>پنجشنبــــــه</big>'''
  <div class="bootstrap-btn">[[1360.04.04]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1361.04.04]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1362.04.04]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1363.04.04]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1365.04.04]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1366.04.04]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1367.04.04]]</div>


'''<big>16 آبان  1364</big>'''


'''<big>23 صفر    1406</big>'''
<div style="text-align:justify">


'''<big>7 نوامبر 1985</big>'''


== 1 ==
== گزارش- 114 ==
در تلاش برای ادامه طرح‌ریزی و آماده‌سازی عملیات گسترده سپاه پاسداران در سال جاری در منطقه فاو عراق (که منطقه عملیاتی فدک نام‌گذاری شده است)، امروز در قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران جلسه‌ای با حضور فرماندهان ارشد سپاه پاسداران: رحیم صفوی فرمانده نیروی زمینی سپاه، غلامعلی رشید مسئول معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه قدس سپاه، عباس محتاج فرمانده قرارگاه سلمان و فرمانده ناحیه 4 سپاه، احمد غلامپور (جانشين قرارگاه كربلا) و... تشکیل شد. در این جلسه مسئولان نیروی زمینی سپاه، باتوجه‌به مشکلات بسیاری که در سر راه عبور از اروندرود و اجرای عملیات در منطقه فاو وجود دارد، مخالفت جدی خود را با اجرای عملیات در این منطقه اعلام کردند و برای اجرای عملیات در مناطق دیگر پیشنهادهایی دادند.
[[رده:1]]
خلاصه‌ای از گزارش امروز راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه مرکزی سپاه، درباره دیدگاه‌های مسئولان نیروی زمینی سپاه چنین است:


پس از یک‌ روز وقفه در بررسی طرح‌‌های عملیاتی ـ که صرف پیگیری کار مهندسی در مناطق عملیاتی هور و فدک (منطقه عملیاتی فاو) گردید ـ از اوایل امروز بار دیگر مباحث اصلی عملیات آغاز شد. در طول روز مسئولان نیروی زمینی سپاه گفت‌وگو‌های بسیاری کردند و درباره مطالب متعددی ازجمله تأمین شرایط لازم برای اجرای عملیات تبادل‌نظر شد. به‌تدریج مباحث گسترده‌تر و موضوعات جدیدی مطرح شد تا جایی که غلامعلی رشید مسیر بحث را تغییر داد و گفت:
به تدريج هرچه بيش‏تر اذهان فرماندهان سپاه به منطقة عملياتي آتي (فاو) - كه به منطقة عملياتي "فدك" موسوم است - معطوف مي‌شود. در اين عمليات (كه واجد پيچيدگي‌هاي خاص عملياتي آبي - خاكي، از جمله ضرورت عبور از رودخانه، است) رعايت حفاظت جهت غافل‏گير ساختن دشمن، شرط اوليه و قطعي كار است. به اين دليل، در همين مرحلة كار، پس از دستور فرماندهي كل (برادر محسن رضايي) به سازمان حفاظت سپاه براي تهية طرح حفاظتي، اين سازمان بدين منظور، بررسي مواردي را در دستور كار خود قرار داده است:<ref>سند شمارة 0642 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش "حفاظت: فريب، غافل‏گيري"، متون تحقيقاتي جنگ، گزارش راوايان، قرارگاه خاتم، عمليات والفجر8، ص 10.</ref> مقابله با فعاليت‌هاي جاسوسي دشمن؛ تخلية مردم (از منطقة نخلستاني بين بهمن‏شير و اروند)؛ تخلية ژاندارمري (از خطوط حاشية اروند و خطوط عقب‌تر)؛ يگان‌هاي پوششي منطقه؛ حفاظت پرسنل؛ تردد در منطقه؛ مهندسي؛ استتار و اختفاء؛ نقل و انتقالات؛ مخابرات؛ بهداري و تبليغات.
از سوي ديگر، با توجه به اين كه دشمن با استفاده از وضع طبيعي منطقه (نخلستان‌ها و نهرها و...)، قابليت و توانايي‌هاي چشم‏گيري در زمينة جمع‌آوري اطلاعات دارد، سازمان حفاظت سپاه، با ابراز حساسيت ويژه، ضمن يك دستورالعمل حفاظتي، توانايي‏هاي دشمن را چنين برشمرده است:
«1- ديده‌باني: دكل‌هاي ديده‌باني 100 متري دشمن كه يكي از آن‏ها در كنار شهر فاو قرار دارد و تعدادي دكل 43 متري كه تعدادي از آن‏ها فعال است، اين امكان را به دشمن مي‌دهد كه كلية جاده‌هاي موجود در منطقه به خصوص جادة حاشيه‌اي رودخانه و جاده‌هاي آنتني عمود بر آن را كاملاً زير ديد داشته باشد و كلية نقل و انتقالات و فعاليت‌هاي جديد مهندسي را ثبت نمايد.
2- گشتي‌هاي شناسايي دشمن در خط: اين گشتي‌ها تغييرات در خط لجمن و تغييرات در تعداد كمين‌ها و ... را ثبت و گزارش مي‌نمايند.
3- گشتي‌هاي شناسايي دشمن در عمق: اين گشتي‌ها به‏راحتي از فاصلة موجود بين سنگرهاي در خط و با استفاده از تاريكي هوا، پشت خطوط لجمن آمده و حتي چند مورد تا روي جادة بهمن‏شير آمده و اقدام به جمع‌آوري اطلاعات نموده‌اند، لذا استتارات بين نخل‌ها و تغييرات محسوس در اين منطقه و احداث جديد مي‌تواند مورد شناسايي اين‌ها قرار گيرد.
4- عكس‌هوايي: تا‏كنون دشمن در حالت عادي به طور متوسط هفته‌اي يك پرواز شناسايي در منطقه داشته است كه مي‌تواند با عكس‌هاي هوايي خود (و همچنين ماهواره) كلية تغييرات در سطح زمين (جاده، مواضع توپخانه، بنه مهمات، محل قرارگاه و ...) را دقيقاً ثبت نمايد.
5- رادار رازيت: دشمن به استعداد هر تيپ يك رادار رازيت در منطقه مستقر كرده است. اين رادارها روي بلندي حداقل ده متري به نحوي نصب گرديده‌اند كه منطقة هم‏ديگر را بپوشانند. اين نوع رادار تغييرات داخل نخلستان‌ها را نمي‌تواند ثبت كند لكن چون در ارتفاع مرتفع نصب گرديده، رفت و آمد وسايل نقليه در جادة خسروآباد و جاده‌هاي عمود بر آن ... را مي‌تواند ثبت نمايد.»<ref>همان، صص 11 و 12.</ref>
نكتة ديگر در امر حفاظت اين‏كه با جدايي مأموريت‌هاي ارتش و سپاه، عملاً اشراف فرماندهان سپاه بر همة نيرو‌هاي درگير ممكن شده و تا اندازه‌اي مقدمات اعمال حفاظت مناسب و نيز حصول اطمينان از تحقق حفاظت را فراهم ساخته بود. در اين زمينه از همان ابتداي كار سعي بر اين بود كه افراد‏، متناسب با مقتضيات كاري و طبق برنامه توجيه شوند و اسامي آن‏ها نيز در فهرست توجيه‏شدگان وارد شود و نيز كساني كه بعدها توجيه مي‌شوند با كسب اجازه فرماندهي بوده باشد تا بدين‏وسيله تسلط و كنترل لازم بر پرسنل انجام گيرد.
همچنين در توجيه‌ها و دستورالعمل‌هاي حفاظتي مسائل ديگري درج گرديده بود، از جمله: عوامل و عناصر شناسايي كننده با صلاحيت باشند و بعد از ورود به منطقه تا هنگام عمليات از منطقه خارج نشوند؛ عناصر مهندسي نيروي بومي نباشند و از صلاحيت لازم برخوردار باشند. ضمناً سعي مي‏شد نيروها حتي‌الامكان به صورت محدود، متناسب با كارشان در منطقه حضور يابند.<ref>همان، ص 17.</ref>
در دستورالعمل‌هاي حفاظتي دربارة مقررات تردد در منطقة فدك، بر اين موارد تأكيد شده‏است:
1- ممنوعيت تردد ساكنان قبلي و مردم بومي.
2- ممنوعيت تردد متفرقه ... .
3- ممنوعيت تردد وسايل سنگين در روز‏.
4- همة ترددها در شب و بدون استفاده از نور باشد.
5- ممنوعيت تردد خودروهاي استيشين فرماندهي.
6- تردد كلية يگان‌ها تحت پوشش ناو تيپ ماهشهر و ناو تيپ اميرالمؤمنين و با كارت پوششي آن‌ها.
7- كلية فعاليت‌هاي مهندسي، با اجازه و در شب باشد.
8- انتقال كلية وسايل و تجهيزات به منطقه در شب و سپس استتار كامل در لابه‏لاي نخل‌ها.<ref>سند شماره 009321 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه خاتم‏الانبياء(ص) سپاه، فرماندهي؛ به قرارگاه‏هاي كربلا، نوح و سلمان، دستورالعمل حفاظتي مانور، ص17، 4/4/64.</ref>
علاوه بر آن، در اين دستورالعمل گذشته از حفاظت پرسنل، نكاتي در نحوة كار آمده است:
- عمليات مهندسي در حداقل مقدار خود و به اندازة ضروري باشد و از عوارض طبيعي موجود بيش‏ترين استفاده شود.
- هيچ دكل جديد ديده‌باني در منطقه نصب نشود؛ مورد استثنا با كسب اجازه از اطلاعات - عمليات قرارگاه خاتم باشد.
- احداث مقرهاي توپخانه، پدافند، سايت موشكي، بيمارستان، در حداقل زمان ممكن قبل از روز "ر" خواهد بود، ...
- همة يگان‌ها در اولويت، جاده‌هاي آنتني واجب و ضروري خود را (به تشخيص مهندسي قرارگاه) احداث و از امكانات موجود در منطقه (عوارض طبيعي، ساختمان‏ها) نهايت استفاده را بكنند.<ref>همان، ص14 تا 16.</ref>
نقل و انتقالات در اين منطقه براساس روش "نفوذ" است، بدين معني كه از نقل و انتقالات فراون در زمان اندك (پي‏درپي)، خودداري شود، لذا تدابيري در دستورالعمل حفاظتي انديشيده شده است:
- انتقال كلية اقلام مورد نياز (از جمله: مهمات، پل، قايق،...) پس از غروب آفتاب و پس از پوشاندن محموله با چادر، انجام پذيرد. اين اقلام در جاهاي از پيش تعيين شده پياده و بلافاصله استتار گردد و خودروهاي حامل تا قبل از روشن شدن هوا از منطقه بروند.
- انتقال محموله‌ها با تقسيم حجم ترافيك روي جاده‌ها به تشخيص حفاظت اطلاعات قرارگاه خاتم و تداركات اين قرارگاه، صورت پذيرد.<ref>همان، ص‏ص23 و 24.</ref>
همچنين در خصوص مخابرات نيز به دليل آسيب‌پذيري كلية ارتباط‌هاي بي‌سيم و اف‌ايكس(FX) در مقابل سيستم‌ شنود دشمن، اتخاذ تدبير مناسب براي مقابله با اين وضعيت ضرورت دارد. به همين منظور در دستورالعمل حفاظتي جهت جلوگيري از لورفتن اطلاعات، بر تشكيل سيستم پيك (امربر) تأكيد شده است: ضروري است با استفادة هرچه بيش‏تر از امربرها (پيك)، كلية پيام‌هاي طبقه‌بندي شده از طريق امربرها منتقل شود تا از دست‌يابي دشمن به اطلاعات خودي - كه در مواقع عمليات جنبه حياتي دارد - جلوگيري به عمل آيد.»<ref>همان، ص19.</ref>


«اصلاً بیاییم پیشنهاد بدهیم که امسال در جنوب، عملیات وسیع انجام ندهیم. تا عید 15 عملیات قدس [عملیات محدود] می‌توانیم انجام دهیم و در این فاصله دو الی سه منطقه را از هر نظر آماده کنیم و در سال آینده عملیات بزرگ انجام دهیم. امر غافلگیری برای ما مهم است. با نیرویی که حداکثر تا 70 گردان می‌رسد می‌توانیم در شمال‌غرب عملیاتی نسبتاً خوب انجام دهیم.»
==  گزارش- 115 ==


حاضران در جلسه با این پیشنهاد که پیش‌ازظهر و بدون حضور محسن رضایی مطرح شد، موافقت و هریک به‌نوعی آن را تصدیق ‌کردند. در ادامه بحث مزیت‌هایی برای این طرح پیشنهادی بیان شد:
تحركات ايذايي عناصر ضدانقلاب داخلي به خصوص در كردستان، ادامه دارد. در بوكان نيروهاي وابسته به گروه كومه‏له به يك خودرو حامل پاسداران تيراندازي كردند كه اصابت گلوله‌اي به نارنجك همراه پاسداران و انفجار آن، يك شهيد و سه مجروح در پي داشت.<ref>سند شماره 141889 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: اسناد سياسي، 4/4/1366، ص9.</ref>
در قزوين به يك قطار باربري عده‏اي ناشناس حمله كردند. اين عده پس از به رگبار بستن قطار، سريعاً متواري شدند.<ref>سند شمارة 074545 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: روابط عمومي دفتر فرماندهي منطقة 2، 8/4/1364.</ref>
در تهران نيز شاخة اكثريت سازمان چريك‏هاي فدايي خلق در يكي از خيابان‌هاي شمالي شهر عليه جنگ و انقلاب اسلامي اعلاميه پخش كردند كه در آن آمده است: «براي پايان دادن به جنگ و ويراني، براي پايان دادن به گراني و بي‏كاري، براي پايان دادن به شكنجه و اعدام، براي پايان دادن به كشتار مردم كردستان، براي پايان دادن به توهين و تحقير زنان، براي رسيدن به صلح، استقلال، آزادي و عدالت اجتماعي متحد شويم و عليه ارتجاع حاكم مبارزه كنيم.»<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، نشرية "گزارش‌هاي ويژه"، شمارة 98 ‏(5/4/1364)، ص4.</ref>


1. رعایت غافلگیری.
==  گزارش- 116 ==


2. آماده‌کردن سه منطقه فدک (فاو)، حیدر (روطه ـ قرنه) در هور و شمال منطقه عملیاتی بدر.
آقاي هاشمي‌رفسنجاني در يك مصاحبه مطبوعاتي با اشاره به مسائلي كه در مورد تشكيل يك دادگاه براي خاتمة جنگ (حول پيام اخير وي به كشورها از طريق سفيران و كارداران) مطرح مي‌شود، مجدداً نظر جمهوري‌اسلامي ايران را در اين باره توضيح داد. وي تأكيد كرد: «ما نمي‌پذيريم كه دادگاه براي مشخص كردن متجاوز جلسه تشكيل دهد و اگر بخواهد تشكيل شود، اول بايد بپذيرد كه آغازگر جنگ، رژيم عراق بوده است و بعد بيايد روي مسئلة كيفر متجاوز نتيجه‌گيري كند و اگر دادگاه مورد قبول ما تشكيل شود و اعضاي دادگاه نيز با مشورت ما انتخاب شوند، ما در مورد كيفر متجاوز به اين دادگاه ديكته نمي‌كنيم.» رئيس مجلس در ادامة اين گفت‌وگو در پاسخ به پرسشي دربارة نقش ديپلماسي در خاتمه‏دادن به جنگ، گفت: «از طريق ديپلماسي صرف نمي‌توان به نتيجه‌اي رسيد چرا كه ديپلماسي مؤثر امروز در اختيار دوستان ما نيست و معلوم است كه هيچ متجاوزي از طريق ديپلماسي به كيفر جنايت خود تن در نمي‌دهد. اما اگر حركت نظامي قوي در جبهه انجام شود، ممكن است اين ديپلماسي مؤثر باشد و اگر فشار جدي در جبهه‌ها نباشد، دشمنان انقلاب دست از رژيم صدام برنمي‌دارند اما اگر فشار جدي وارد شود و آن‏ها ببينند كه اگر مقاومت ادامه داشته باشد آثار بدتري گريبان‏گير آن‏ها خواهد شد، مي‌توان اميدوار بود كه به اين مسئله تن دهند.»<ref>روزنامة اطلاعات، 5/4/1364، ص3.</ref>


3. آمادگی تجهیزات.
==  گزارش- 117 ==


4. امکان فراهم‌آوردن نیروی بیشتر برای جنوب در زمستان آینده.
آقاي هاشمي‌رفسنجاني پس از بازگشت از سفر ليبي و سوريه، در يك مصاحبة مطبوعاتي داخلي شركت كرد و نتايج سفر خود به اين دو كشور را برخلاف تحليل‌هاي رسانه‌هاي بيگانه، ثمربخش خواند و افزود: «ما موفق شديم برنامه‌هاي اجرايي خوبي با دو كشور دوست - ليبي و سوريه - تنظيم كنيم كه امكانات سه كشور بتواند در جنگ تحميلي بيش‏تر مؤثر شود.»<ref>همان.</ref>
رئيس مجلس شوراي اسلامي با توجه به دست‌يابي به اهداف مدنظر در اين سفر، به پاي‏بندي دو كشور ليبي و سوريه به دوستي خود در جنگ تحميلي، داشتن وحدت نظر و تأييد شرايط جمهوري‌اسلامي در جنگ تحميلي، اشاره كرد و گفت: «هرگونه حمايتي كه ما از آن‏ها تقاضا داشتيم و امكاناتي كه آن‏ها در اختيارشان بود، از ما دريغ نكردند.»<ref>همان.</ref>
وي همچنين با اشاره به "جنگ اردوگاه‌هاي فلسطيني" گفت: «مسائلي نيز در رابطه با لبنان و اصل همكاري جبهة پايداري و همكاري سوريه و ليبي مطرح شد، چرا كه اخيراً به نظر مي‌رسيد در لبنان توطئه‌اي عليه دوستي اين دو كشور در جريان اردوگاه‌ها در شرف وقوع بود كه اين مسئله در اين سفر مورد تأييد قرار گرفت و همكاري‌هاي بهتري پايه‌ريزي شد.»<ref>همان.</ref>


5. تکمیل و تثبیت تشکیلات نیروی زمینی سپاه تا سال آینده.
تهران ـ 4/4/1364
گفت‌وگو با خبرنگاران در بازگشت از سفر ليبي و سوريه


در مخالفت با اجرای عملیات در منطقه فاو نیز دلایل زیر برشمرده شد:
==  گزارش- 118 ==


1. رعایت غافلگیری ناممکن است.
سفر آقاي هاشمي‌رفسنجاني به ليبي در مورخ 29/3/1364 و سپس در 2/4/1364 از ليبي به سوريه با توجه به اوضاع كنوني: تشديد فشارهاي بين‌المللي براي خاتمه بخشيدن به جنگ و از طرف ديگر تشديد حملات هوايي و موشكي عراق به شهرهاي ايران، حائز اهميت مي‌باشد، به طوري كه اين سفر در رسانه‌هاي جهان بازتاب‌هاي گسترده‌اي داشته و در تفسيرهايي به تجزيه و تحليل آن پرداخته‌اند.
مفسران و تحليل‌گران عمدتاً سفر رئيس مجلس شوراي اسلامي به ليبي و سوريه را تلاش آقاي رفسنجاني جهت نزديك كردن هرچه بيش‏تر مواضع سه كشور ايران، سوريه و ليبي در مقابل هرگونه تلاشي كه تحت عنوان همبستگي اعراب به منظور ايجاد شكاف بين ايران و اعراب صورت مي‌گيرد، دانسته‌اند. علاوه بر اين، تلاش‌ها و اهدافي چون جلب حمايت سوريه و ليبي در جنگ، خريد تسليحات (از جمله: ضدهوايي، موشك‌هاي اسكاد - بي و ... جهت مقابله با حملات هوايي و موشكي عراق) و حل جنگ اردوگاه‌هاي فلسطينيان را نيز مورد تجزيه و تحليل قرار داده‌اند. ولي در سفر به سوريه علاوه بر اين موارد، يك محور عمدة بحث و تبادل‌نظر، بررسي مسئلة گروگان‌گيري هواپيماي "تي‌.دبليو.اي." بوده است.<ref>روزشمار جنگ، روزهاي 29/3 تا 4/4/1364، همين كتاب.</ref>
در گزارش نشرية "لوماتن" چاپ پاريس، دربارة سفر آقاي هاشمي‌رفسنجاني به سوريه، آمده است: «اخبار پشت پرده حاكي از آن است كه رئيس‏جمهوري ايالات متحدة امريكا از حافظ اسد خواسته است با اتخاذ تصميمات مشترك با حكومت آيت‌الله خميني، به مسئلة گروگان‌گيري چهل مسافر امريكايي هواپيماي تي‌.دبليو‏.اي. خاتمه دهد. براساس اطلاعات به دست آمده، به دنبال تقاضاي ريگان از حافظ اسد بود كه هاشمي‌رفسنجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي در سفرش به ليبي مدت چند ساعت در دمشق توقف كرد و مذاكراتي را با مقامات درجه اول سوري انجام داد ... .»<ref>مأخذ 10، ص48، راديو صداي آزاد ايران، 4/4/1364، به نقل از روزنامة "لوماتن" چاپ پاريس.</ref>
شبكة تلويزيوني ا.بي.‌سي. امريكا هدف سفر حجت‌الاسلام هاشمي‌رفسنجاني به سوريه را اقدامي از حافظ اسد جهت آزادسازي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان دانسته و به نقل از گزارش‌گر خود - جان دنوان - خبر داده است:
«رئيس‌جمهور سوريه به مقامات امريكايي قول داده است كه از نفوذ خود در لبنان به ويژه در ميان شيعيان جهت آزاد ساختن گروگان‌هاي امريكايي استفاده نمايد.»<ref>مأخذ 10، ص18، گزارش شبكة تلويزيوني ا.بي‌.سي. امريكا.</ref>
گزارش‌گر اين شبكه سپس با اشاره به سفر آقاي هاشمي‌رفسنجاني و شيخ محمدحسين فضل‌الله به سوريه، خاطرنشان كرده كه ايران نفوذ عميقي در لبنان دارد به ويژه در ميان شيعيان بنيادگرا كه عامل هواپيماربايي هستند.<ref>همان.</ref> اين گزارش‏گر هر چند در ادامه گفته است كه آقاي رفسنجاني در يك كنفرانس مطبوعاتي در دمشق هرگونه دخالت ايران در هواپيماربايي را تكذيب كرده است، ولي در پايان گزارش خود حضور آقاي رفسنجاني و شيخ‌فضل‌الله در پايتخت سوريه و سفر قريب‌الوقوع نبيه‌بري به اين كشور را مرتبط با اقدام سوريه جهت آزادسازي گروگان‌ها دانسته و افزوده است: «به احتمال قوي اين ديدار‏كنندگان از دمشق در جريان هواپيماربايي دخيل بوده‌اند.»<ref>همان، ص18.</ref>
راديو بي.بي.سي. نيز درباره سفر آقاي هاشمي‌رفسنجاني به سوريه مفصلاً به تحليل و تفسير پرداخت. اين راديو در تفسيري با اشاره به خشمگين بودن امريكا از ربودن هواپيما و نيز با اعلام سخنان "كاسپار واين برگر" وزير دفاع امريكا كه گفته است: «امريكا حق تلافي عليه ربايندگان هواپيما را كه چهل امريكايي را در گروگان دارند، براي خود محفوظ مي‌دارد.»، افزود: «مقامات امريكا با مقامات سوريه درباره اين بحران تماس داشته‌اند و سوريه از شدت احساس امريكاييان نسبت به قضيه گروگان‌گيري آگاه است.»<ref>همان، ص32، راديو بي.بي.سي.، 4/4/1364.</ref>
بي.بي.سي. با اشاره به اين كه حجت‌الاسلام هاشمي‌رفسنجاني دومين شخصيت قدرت‏مند ايران كه برگروه حزب‌اللهي‌ها نفوذ دارد و با بسياري از رهبران شيعه از جمله شيخ محمدحسين فضل‌الله رهبر حزب‏اللهي‌ها، در سوريه ملاقات كرده است، ادامه داد: «حجت‌الاسلام ‌رفسنجاني توصيه‌هاي سوريه، ميزبان خود را در نظر داشته است. احتمال دارد كه حزب‌اللهي‌ها را از هرگونه اقدام سريعي كه خاورميانه را احتمالاً به بحران عمدة ديگري بكشاند، برحذر داشته است.»<ref>همان، ص 33.</ref>
اين راديو در پايان تفسير خود به طور ضمني و سر بسته ايران را از عواقب اين بحران كه به از دست‏دادن حامي‏اش (سوريه) خواهد انجاميد، برحذر داشت: «رژيم ايران، از هدف صادر كردن انقلاب كه بگذريم، هنوز با عراق در حال جنگ است و در اين رابطه سوريه براي رژيم ايران متحدي با ارزش است كه به دليل آن كه عليه عراق طرف‌گيري كرده، با بسياري از كشورهاي عربي خود را بيگانه نموده است. از اين رو به نفع ايران است كه به اختلافات بين گرو‌ه‌هاي شيعه لبنان يعني حزب‌اللهي‏ها و پيروان نبيه‌بري كه سوريه مي‌خواهد آن‏ها را كنترل كند، دامن نزند.»<ref>همان.</ref> بي.بي.سي. سپس نتيجه‌گيري كرد كه مجموعه‌اي از منافع گروه‌ها و كشورهاي مختلف، مانند تار عنكبوت در اطراف گروگان‌هاي امريكايي در بيروت پيچيده شده و بيش‏تر گروه‌هاي درگير به خطر پايان ناخوشايند اين بازي واقف‏اند.<ref>همان.</ref>
آسوشيتدپرس در تفسيري با اشاره به سفر پنج روزة آقاي هاشمي‌رفسنجاني در رأس يك هيئت سياسي نظامي به ليبي و سوريه به منظور خريد اسلحه و تبادل‏نظر با سران اين دو كشور دربارة يك سلسله مسائل سياسي و به ويژه جنگ ايران و عراق، نتيجه‌گيري كرد: «حكومت اسلامي به شدت تلاش مي‌كند تا به شبكه پدافند هوايي مدرن مجهز شود تا از ادامة حملات گستردة هوايي عراق عليه تهران و ساير شهرهاي ايران جلوگيري نمايد.» اين خبرگزاري سپس ‏افزود: «در حالي كه ايران و ليبي يك پيمان همكاري‌هاي نظامي و سياسي منعقد نموده‌اند، به احتمال قوي حجت‌الاسلام رفسنجاني در اين زمينه با دست خالي از سوريه بازگشته است.»<ref>همان، ص 38، راديو اسرائيل، 4/4/1364، به نقل از آسوشيتدپرس.</ref>


2. شرایطی که فرماندهان برای اجرای عملیات مشخص کرده‌اند، تأمین نشده است.
==  گزارش- 119 ==


3. زمان کافی برای آماده‌کردن زمین ازجنبه مهندسی دراختیار نیست.
با موضع‏گيري خشمگينانة امروز رونالدريگان رئيس‌جمهور امريكا، بحران هواپيما‌ربايي اخير بيروت مي‌تواند وارد مرحله جديدي شود. به گزارش يونايتدپرس، امريكا تهديد كرده كه چنانچه تلاش‌هاي ديپلماتيك در جهت آزادي گروگان‌هاي امريكايي در چند روز آينده مثمرثمر واقع نشود، لبنان را محاصره خواهد كرد و اقدام ديگري براي مجازات عليه اين كشور خواهد كرد.
"لاري‌اسپيكس" سخن‏گوي كاخ سفيد، امروز به خبرنگاران گفت: «ريگان چند روز ديگر نيز در انتظار نتايج تلاش‌هاي ديپلماتيك خواهد نشست تا شايد پيش از اعمال فشار بر ربايندگان هواپيما، اين تلاش‌ها كارگر افتد.» وي تأكيد كرد كه تلاش‌هاي ديپلماتيك شامل معامله با نبيه‌بري بر سر آزادي گروگان‌ها نخواهد بود.<ref>مأخذ 11، ص آخر.</ref>
از طرفي ديگر، ريگان كه براي دومين روز متوالي با مشاوران بلندپاية خود در زمينه امنيت ملي ملاقات كرده، ضمن ارزيابي اوضاع، راه‌هاي مختلفي را كه بتواند نبيه‌بري را تحت فشار قرار دهد مورد توجه و بررسي قرار داده است.<ref>همان.</ref> به‏گفتة سخن‏گوي كاخ سفيد، از جمله اقدامات تحت بررسي دولت ريگان، محاصرة نظامي لبنان براي جلوگيري از رسيدن كالاها و خدمات به اين كشور است و ريگان نيز فقط عمليات قهر‌آميز را براي نجات جان گروگان‌ها منتفي دانسته است، هرچند كه الزاماً شامل ساير راه‌هاي نظامي نمي‌شود.<ref>همان.</ref>
راديو صداي مسيحيان لبنان به نقل از منابعي كه نام آن‏ها را فاش نساخته است خبر داد امريكا علاوه بر تهديد به بستن فرودگاه بيروت، دارايي‌هاي شيعيان را در امريكا مسدود خواهد كرد و از دادن ويزاي امريكا و اجازة كار به شيعيان لبنان امتناع خواهد ورزيد و شركت‌هاي متعلق به شيعيان و نيز كارگران شيعه را در امريكا و اروپا تحريم مي‌كند.<ref>همان.</ref>
همچنين لاري اسپيكس گفته است كه اقدامات دربارة كساني كه به تروريست‌ها كمك مي‌كنند ممكن است ايران، ليبي و سوريه را نيز شامل شود.<ref>اداره كل مطبوعات و رسانه‏هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، نشرية "بررسي مطبوعات جهان"، شمارة 864، ص28 (20/4/1364)، نشرية "لوكوتيدين" چاپ فرانسه، 26 ژوئن 1985 برابر با 5/4/1364.</ref> وي افزوده است: «جهت آزادسازي گروگان‌ها، ايالات متحده با دولت سوريه در تماس بوده است و حافظ اسد علي‏رغم اين كه قادر است در حل اين بحران كمك كند مع‏ذالك هيچ فعاليت چشم‌گيري از جانب مقامات سوري مشاهده نكرده‌ايم.»<ref>همان.</ref>
از طرف ديگر، يك منبع نزديك به "امل" در بيروت اعلام كرده كه سوريه با جنبش امل تماس‌هايي گرفته است تا بحران گروگان‌ها را حل كند. به‏‏گفتة اين منبع، طرحي براي حل سياسي اين بحران با ميانجي‌گري سوريه در دست اقدام است.<ref>همان.</ref>
تلاش براي دست‌يابي امريكا به نتايجي مطلوب و قابل حل، از كانال‌هاي ارتباطي متعددي از جمله برخي كشورهاي اروپايي صورت مي‌گيرد. امروز سفيران كشورهاي انگليس و ايتاليا در لبنان با نبيه‌بري ملاقات كردند. در اين باره نبيه‌بري اعلام كرد كه گفت‌وگوها حاصلي نداشته است و آن‏ها در واقع پيشنهادي كه ارائه داده‌اند، بيش‏تر معطوف به حل مسئله از راه نظامي است تا حل و فصل به طريق مسالمت‌آميز.<ref>مأخذ 11، ص آخر.</ref>
روزنامة "السفير" چاپ بيروت، به نقل از منابع ديپلماتيك غرب نوشته است: «سفيران كشورهاي اروپايي به نبيه‌بري گفته‌اند مي‌خواهند به مصالحه‌اي غيرمستقيم كه موجب تحقير امريكا و اسرائيل و يا امل نگردد، دست يابند ... آنان طي ملاقات خود با نبيه‌بري كوشيدند وي را مطمئن سازند كه زندانيان لبناني در اسرائيل، آزاد خواهند شد، لكن تاريخي در اين مورد ذكر نكرده‌اند.»<ref>مأخذ 11، ص آخر.</ref>
اين در حالي است كه يونايتدپرس از بيروت گزارش داده كه سوريه با درخواست‌هاي امريكا داير بر ميانجي‌گري اين كشور براي تأمين آزادي چهل گروگان امريكا موافقت كرده است. اين گزارش سپس به نقل از روزنامة السفير افزوده است: «منابع كاملاً آگاه مي‌گويند سوريه خواسته است تلاش‌هاي اين كشور در امر ميانجي‌گري مشروط به تعهد اسرائيل داير بر آزادسازي كلية زندانيان لبناني از زندان اتليت واقع در نزديكي حيفا، باشد.»<ref>مأخذ 11، ص آخر.</ref>


4. نیروی موردنیاز تأمین نشده است.
==  گزارش- 120 ==


5. هماهنگی در فعالیت‌هایی که برای تأمین امکانات می‌شود وجود ندارد.
اخيراً بخشي از اخبار و تحليل‌هاي سياسي موجود نشان‌دهندة آن است كه جرياني در محافل سياسي و خبري غرب خطي را دنبال مي‌كند كه براساس آن دولت امريكا از اقدام خصومت‌آميز عليه ايران منع مي‌شود و جهت برقراري تماس‌هاي ديپلماتيك با مقام‏هاي جمهوري‌اسلامي تشويق و ترغيب مي‌گردد و متقابلاً به جمهوري‌اسلامي نيز تلويحاً در اين باره پيام‌هاي غيرمستقيمي داده مي‌شود. گزارش امروز آسوشيتدپرس و نيز اظهارات يكي از مقام‏هاي معتبر سوئيس - كه حافظ منافع امريكا در ايران است - نمونه‌هايي از اين گونه خبرها و تحليل‌ها هستند.
در گزارش آسوشيتدپرس آمده است: «دو تن از كارشناسان امريكايي اظهار عقيده كردند كه اقدام تلافي‌جويانه امريكا عليه ايران به خاطر ربودن هواپيماي "تي.‌دبليو.اي." صرفاً ممكن است باعث ايجاد موج بزرگ‌تري از خصومت اسلامي عليه امريكا شود. "هرمان‌ايلتر" سفير سابق امريكا در مصر، گفت: "تنها هنگامي كه گروگان‌ها در جريان هواپيماربايي كشته شوند، انجام يك اقدام نظامي موجه است. اما اين اقدام بايد عليه هواپيماربايان صورت گيرد نه ايران ولو با فرض اين كه ايران در جريان گروگان‌گيري دست داشته باشد." پروفسور ديگري به نام "جان‌اسپوزيتو" از كالج "هايزكراس" گفت: "يك تهاجم به شهر زيارتي قم كه براساس گزارش‌ها از سوي مقامات امريكايي مورد بررسي قرار گرفته، منجر به شهيد شدن و ايجاد قهرمان‌هاي جديدي مي‌شود و به يك تمايل شيعي براي انتقام دامن مي‌زند و اين تهاجمي بي‌هدف يا بي‌پروا خواهد بود." وي افزود: "بسياري از مسلمانان مخالف هواپيماربايي هستند و به تنبيه هواپيماربايان از سوي امريكا، اعتراض ندارند اما اگر امريكا اقدامي بر عليه يك منطقة مهم جغرافيايي به عمل آورد و تعداد بسياري از مردم كشته شوند، اين امر براي بسياري از مردم اين احساس را پديد مي‌آورد كه امريكا اساساً در رفتار خود در قبال جهان سوم بي‌هدف يا بي‌پروا است."<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، نشريه "گزارش‏هاي ويژه"، شمارة 99 (6/4/1364)، صص 19 و 20، آسوشيتدپرس از واشنگتن.</ref>
همچنين اظهارات يك مقام سوئيسي در ملاقات با يكي از مقام‏هاي وزارت خارجه ايران چنين است: «من مي‌توانم اگر هدف شما را بفهمم، كار كنم. دولت من مي‌تواند مذاكرات محرمانه‌اي را مانند افغانستان، لبنان و ... در سوئيس ترتيب دهد ... ما حاضريم اين مذاكرات در حال آرامش انجام شود. ما حاضريم هر كاري را انجام دهيم بدون تبليغات و سر و صدا در هر سطحي كه ممكن است و مي‌گوييم مثلاً مذاكرات الجزاير و آزادي آن، نمي‌گوييم ملاقات بين صدام و آقاي خامنه‌اي. بلكه اين‌جا دو ملت وجود دارند و در آرزوي صلح هستند و ممكن است قبل از سقوط و بعد از سقوط صدام بنشينند و با هم صحبت كنند. من نمي‌گويم چه كسي ولي مي‌گويم دو ملت. من سعي مي‌كنم تعادلي بين موقعيت اروپا و شما برقرار كنم.»<ref>مأخذ 8، ص 2.</ref>


6. اجرای تک پشتیبانی در جزیره مینو میسر نیست.
==  گزارش- 121 ==


درمجموع هرچه مباحث عمیق‌تر می‌شد، انگیزه اصلی و دلیل انتخاب منطقه عملیاتی فاو با ابهام بیشتر مواجه و حتی گفته می‌شد که منطقه فاو براثر فشارهای سیاسی برای عملیات انتخاب شده است.
در يك ميهماني "ديپلماتيك"، سفير هند به سفير جمهوري‌اسلامي ايران گفت: «هم اكنون دربارة مسئله جنگ با ديگر همكاران صحبت مي‌كرديم و نظر همگي اين است كه ما به عمق جنايت آگاهيم ليكن ايران موضعي در قبال جنگ اتخاذ كرده (سرنگوني صدام) كه قابل قبول هيچ يك از كشورهاي دنيا نيست و درست است كه صدام چهرة انساني خود را در جهان از دست داده وليكن هيچ كشوري نمي‌تواند از سقوط حكومت قانوني كشور ديگري پشتيباني كند.
در اين سه سال (پس از آزادي خرمشهر) شما با هوس سرنگوني صدام، او را قوي‏تر و خودتان را ضعيف‌تر كرده‌ايد. به طور كلي هرگاه شعار سرنگوني حكومتي داده شود، حاميان آن حكومت به پشتيباني آن بيش‏تر ترغيب مي‌شوند.»
همچنين سفير تركيه به همتاي ايراني خود گفت: «شما زياد پا روي دم امريكا مي‌گذاريد، اين به ضرر شماست چون عراق منتظر استفاده است. او خواهان موشك‌هاي دوربرد از شرق و غرب است و شديداً فعاليت مي‌كند. همچنين وقتي كه ايران اعلام كرد كه روشي ابداع كرده كه از نفوذ عراق به عمق خاك خود جلوگيري خواهد كرد، عراق حملات بيش‏تري به تهران و ساير شهرها نمود و در عمل ادعاي ايران را بي‌اعتبار كرد. [آن‏گاه خنديد و افزود] شما هم مثل ترك‌ها اول حرف مي‌زنيد بعد عمل مي‌كنيد و اين در جنگ فرصت را از شما مي‌گيرد.»<ref>مأخذ 8، ص‏ص 4 و 5.</ref>


درنهایت رحیم‌ صفوی، غلامعلی ‌رشید، عزیز جعفری، احمد ‌غلامپور و... برای دادن پیشنهادهای جدید و مخالفت با اجرای عملیات در منطقه فاو به نتیجه قطعی رسیدند و قرار شد در جلسه‌ای با فرمانده کل سپاه دراین‌باره به بحث بپردازند.<ref>سند شماره 0634/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: انتخاب منطقه عملیاتی فدک (فاو)، گزارش راوی قرارگاه خاتم، در عملیات والفجر8، داوود رنجبر، صص 92 ـ 91.</ref>
==  گزارش- 122 ==


== 2 ==
معاون وزير خارجة ژاپن گفت: «هم اكنون بدهي‌هاي عراق به شركت‌هاي ژاپني به تعويق افتاده است و با توجه به اين‏كه اين شركت‌ها از سرمايه‌گذاري در عراق به‏شدت پرهيز دارند و فقط در پژوهش‌هاي ساختماني به‌عنوان مجري عمل مي‌كنند، با اين حال مطالبات بسياري از اين شركت‌ها پرداخت نشده كه علت آن، بدي وضع اقتصادي عراق مي‌باشد.»<ref>مأخذ 8، ص 4.</ref>
[[رده:2]]
در ادامه بحث درباره طراحی عملیات در منطقه فاو، بعدازظهر امروز جلسه‌ای با حضور محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران، و برادرانی که در جلسه صبح حضور داشتند. در قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران تشکیل شد. نخست رحیم صفوی شروع به صحبت کرد:


برادران حاضر در این جلسه از ابتدای جنگ، در جنگ بوده‌اند و فلسفه وجودی‌شان در جنگ یک فلسفه محکم زیربنایی و عقیدتی است و براساس پایبندی به مقام ولایت آمدند در جنگ و با اعتقاد به اینکه این جنگ، جنگ بین حق و باطل است و جبهه حسینی‌ها علیه یزید‌ی‌هاست و اینکه هر زمانی هم که امام تکلیف کند، حاضر به ریختن خونشان به پای درخت ایمان و عقیده‌شان هستند... .
==  گزارش- 123 ==


... برادران با یک دید واقع‌بینانه می‌خواهند روی مسئله جنگ فکر و کار کنند. ما دید واقع‌بینانه را از این نظر می‌گوییم که اگر به یک چیزهایی که می‌دانیم آماده نمی‌شود و در زمان لازم امکان فراهم‌شدن آن نیست توجه نکنیم، این یک دید غیرواقع‌بینانه است. من اساس تردید را عدم واقع‌بینی مسائل می‌دانم؛ اگر کسی واقع‌بینانه وارد یک صحنه و یک عملی بشود، در او هیچ تردیدی نیست.
به گزارش خبرنگار خبرگزاري جمهوري‌اسلامي: «هنگام ديدار وزير بهداري به همراه استاندار باختران از يكي از اردوگاه‌هاي جنگ‌زدگان باختران، ساكنان اين اردوگاه كمبودها و نارسايي‌هاي خود را مطرح كردند و خواهان بهبود وضع نان، خدمات پزشكي و درماني و وسيلة رفت و آمد شدند. يك بانوي خانه‌دار در حالي كه مقداري نان لواش را به فرماندار نشان مي‌داد گفت: "آقاي فرماندار آيا اين نان قابل خوردن است؟!" جواني كه در جمع بود افزود: "گناه ما چيست كه بايد به اين وضع دچار شويم؟!" تني چند از ساكنان اين اردوگاه از گرماي طاقت‌فرساي محيط زندگي‌شان شكوه كردند. استاندار باختران به خواست‌ها و درد دل مردم ساكن اين اردوگاه گوش داد و سپس ارائه خدمات بيش‏تر به جنگ‏زدگان را به آن‏ها وعده داد.» در اين گزارش همچنين آمده است: «اردوگاه در يك فضاي باز و قابل ديد هوايي قرار دارد و از نظر ايمني (در قبال حملات هوايي) مي‌‌بايست از هم‌اكنون براي آن چاره‌انديشي شود.»<ref>مأخذ 35، ص7، از باختران - خبرگزاري جمهوري اسلامي.</ref>


ما از عملیات‌های رمضان تا والفجرها و حتی خیبر و بدر به این نتیجه قطعی رسیده‌ایم که با مقدورات و امکانات موجود نمی‌توانیم عملیات گسترده‌ای داشته باشیم. البته عملیات گسترده در توان جمهوری اسلامی هست ولی در توان سپاه پاسداران نیست. الآن هیچ‌کدام از شرایط اجرای عملیات حاصل نیست. شما از شرایط اجرای عملیات را "حفظ غافلگیری" اعلام کرده‌اید. خوب ما چشممان را ببندیم و بگوییم دشمن نفهمیده؟ این‌همه اقدامات مهندسی شده، این‌همه جاسوس‌های دشمن در منطقه‌ هست. شما گفته بودید که از شرایط اجرای عملیات این است که "ما 150 گردان نیرو" داشته باشیم. فرماندهان مناطق ما می‌گویند که این نیرو فراهم نمی‌شود. شورای عالی سپاه می‌گوید این نیرو حاصل نمی‌شود و از 76 هزار بسیجی که باید داشته باشیم الآن حدود 26 هزار نفر موجود داریم، یعنی یک‌سوم؛ این دوسوم نیروی دیگری که به‌صورت بسیجی باید بیاید، با این مسائلی که الآن هست و باتوجه‌به زمان و آموزش و... نمی‌آیند. ما می‌گوییم وقتی نیرو آمد 55 الی 60 روز وقت لازم است تا برای عملیات آماده بشوند.


می‌گوییم مهمات‌ در وضع بسیار بدی است، ما حدود یک‌چهارم، یک‌پنجم، مهمات لازم را داریم و این چیزی نیست که در یک‌ ماه یا دو ماه آینده دست ما برسد. آمار برخی از اقلام مهمات یک‌دهم و یک‌ششم تعداد لازم است. ما اگر بخواهیم اینها را نادیده بگیریم که همان عملیات بدر می‌شود. آن مقدار تجهیزات موردنیاز که برآورد شده برای عملیات، برخی تا شش ماه و یک سال دیگر قابل‌تهیه‌شدن نیست. ...


برای این عملیات‌ها ما قرارگاه‌ها و لشکرهایمان هنوز هیچ شکلی نگرفته است.


مسئله‌مان الآن عملیات گسترده آینده است؛ بیشتر فرماندهان از آقای مرتضی قربانی و احمد کاظمی تا دیگر برادران به ما اعتراض می‌کنند که اینجا نمی‌توانیم عمل کنیم.


از شرایط دیگر برای عملیات این بود که در جزیره مینو تک پشتیبانی انجام بگیرد که 50 درصد موفقیت در این است؛ این شرط هم آماده نیست.


حاصل‌نشدن این شرایط، برابر است با شکست و این شکست هم دیگر شکست بدر و خیبر نیست، شکستی است که هم فرماندهان ما روحیه‌شان خرد و شکسته می‌شود و هم نسبت به رده‌های بالاتر اصلاً بی‌اعتقاد می‌شوند. الآن بسیجی‌های کاظمی [لشکر8 نجف] به فرمانده‌شان ایرادی ندارند، به مسئولین جنگ و مملکت اعتراض دارند. می‌گویند اینها چه مسئولینی هستندکه نمی‌آیند ببینند چه شده؟ در عملیات قادر چه گذشته؟ یعنی یک اعتراض عمومی را خواهیم داشت، الآن فرمانده لشکرها به قرارگاه‌ها بی‌اعتمادند، این بی‌اعتمادی اوج می‌گیرد.[[پرونده:Rahim-safavi-1.jpg|بندانگشتی|رحيم صفوي فرمانده نيروي زميني سپاه، اجراي عمليات محدود در سال 1364 و آمادگي براي عمليات گسترده در سال 1365 را پيشنهاد مي‌كند.]]رحیم صفوی در ادامه، پیشنهاد خود و دیگر مسئولان نیروی زمینی سپاه را چنین مطرح می‌کند:


«با این نیرو‌هایی که دارند می‌آیند، تا اوایل سال آینده 10 الی 15 عملیات محدود و موفق انجام بدهیم و هم‌زمان با این عملیات‌ها، خودمان را آماده کنیم و برای اوایل سال آینده در منطقه شمال‌غرب بجنگیم و هم‌زمان با آنها منطقه فدک و منطقه حیدر و حتی منطقه بالاتر را یعنی شمال منطقه عملیات بدر را آماده کنیم. یعنی تمام کارهایش آماده بشود و در این سه منطقه بعد از عملیات‌های شمال‌غرب عملیات کنیم. عملیات‌های شمال‌غرب را با نیرویی به‌اندازه 60 تا 70 گردان عمل کنیم، ولی عملیات‌های جنوب را که ارزش و اهمیتش کاملاً روشن است احتیاج به غافلگیری، آماده‌کردن منطقه و آمادگی تجهیزات، وسایل و امکانات دارد، آماده بشوند تا عملیات را جلو ببریم. ما شرایط خودمان را با [عملیات‌های] خیبر و بدر بسنجیم، اگر موفقیتی نمی‌بینیم دست به عملی نزنیم که باعث ناراحتی بشود. برویم محکم به مسئولین بگوییم ما عملیات‌های محدود را ادامه می‌دهیم تا چندین ماه دیگر، بعد هم در شمال‌غرب می‌جنگیم و بعد از آن در جنوب.»<ref>همان، صص 94 ـ 92.</ref>[[پرونده:Mohsen-rezaii-1.jpg|بندانگشتی|فرمانده كل سپاه محسن رضايي، در جلسه قرارگاه مركزي سپاه با اشاره به اهميت اجراي عمليات آتي (فاو)، اين جلسه را تلخ‌ترين جلسه در طول دوران فرماندهي‌اش ناميد.]]پس از سخنان رحیم صفوی، محسن رضایی درحالی‌که ناراحتی در چهره‌اش نمایان بود، پس از چند دقیقه تأمل شروع به صحبت کرد که بخش‌هایی از آن چنین است: «متأسفانه این جلسه برای ما تلخ‌ترین جلسه‌ای است که در تاریخ عمر جنگ دارم. تازه می‌فهمم که عمق ترمزی که الآن در آن پایین و عمق سدی که در بالای ما ایجاد شده، از پایین داریم ترمز می‌کنیم و از بالا یک سدی شده هم آن سد و هم ترمز شما، درست آن بن‌بستی که در جنگ پیدا شده، الآن پیدا کرده است. شما در بدر آمدید گفتید که بیاییم عملیات شماره 2 را، اول انجام بدهیم، گفتیم برادران این حرف را نزنید اگر یک ماه به شما فرصت دادیم، رفتید روی عملیات شماره 2 کار کردید، شاید وسط کار دوباره گفتید که نباید انجام بدهیم... چقدر استدلال شما یا برادرمان رشید آوردید که چرا نباید عملیات شماره 2 را انجام بدهیم؟... الآن تنها راه ما "فاو" است، فاو مهم است. حالا می‌گوییم فاو، اول می‌گویید القرنه بعد از القرنه می‌آیید می‌گویید نخیر، شمال‌غرب. خدا وکیلی همه‌تان می‌توانید بزنید روی قرآن که اگر یک ‌ماه دیگر رفتید روی شمال‌غرب فکر کردید، دوباره نیایید بگویید که نمی‌شود و... زمان دارد می‌گذرد و این دو ضعف که ضعف اساسی است و مبنای ترمز را تشکیل داده از پایین داریم ترمز می‌کنیم، از بالا هم که سد راه رشد توان رزمی و رشد قوه رزمی پیدا شده، حالا این وسط چه باید کرد؟ ما باید بفهمیم می‌خواهیم بجنگیم ولو با 2 نفر، حتی با یک‌گروهان می‌شود جنگید و می‌شود از دشمن تلفات گرفت. با 2 نفر هم می‌شود جنگید. ضعف سومی که هست این است که شما می‌گویید که توان جمهوری اسلامی می‌رسد، توان جمهوری اسلامی می‌رسد یعنی ضعف سوم. این ترمز و آن سد، جنگ را به بن‌بست رساندند، کی می‌گوید توان جمهوری اسلامی می‌رسد جمهوری اسلامی معجونی است از دستاورد انقلاب و رژیم سابق که دست ما مانده، شما صحبت از یک توان بالقوه‌ای می‌کنید که می‌گویید ما می‌توانیم این را به فعل در بیاوریم... مگر توان یک چیز ساده‌ای است، فهم توان پنج سال وقت می‌خواهد شما تا پنج سال دیگر نمی‌توانید بفهمانید. الآن 100 تا کمپرسی در جنگ می‌خواهید. همین الآن اگر بگویید 100 تا کمپرسی، می‌گویند ببینید اینها بهانه آوردند که می‌خواهند نجنگند که 100 کمپرسی را گفتند. چه کسی این را می‌گوید، جز افراد بالای شما این را می‌گویند، چرا؟ با شما لج دارند؟ اینها غیرانقلابی‌اند؟ نه، طبیعی است، ما هم به‌جای آنها بودیم همین حرف را می‌زدیم، برای اینکه در جنگ نیستند ما چه انتظاری داریم؟ چهار سال است خواستیم اینها را در جنگ بیاوریم، اما ورود ناقص اینها در جنگ کار را بدتر کرد. پس این توانی که از جمهوری اسلامی می‌گویید، شما خودتان را دارید بازی می‌دهید، یک ذهنیتی را درست می‌کنید که عذاب وجدانتان را حل کنید بعد آن را می‌گویید نه ما اگر این حرف را می‌زنیم خوب دلیل داریم. می‌گویید توان جمهوری اسلامی باید بیاید جلو، کدام توان؟ کدام کار؟ پس این هم ضعف سوم شما. جمهوری اسلامی یعنی در کل دولت 100 نفر آدم، تازه این 100 نفر که حزب‌اللهی و انقلابی هستند نمی‌دانند جنگ چیست چهار سال و پنج سال دیگر می‌فهمند. باوجوداین باید پیش برویم، پس این توان که می‌گویید، این است. من یک‌مرتبه نسبت به برخورد شما غافلگیر شدم، فکر نمی‌کردم، حالا بعد فکر می‌کنم که چه ضعف‌های دیگری ما داریم باید این ضعف‌ها را در‌آوریم و آنها را حل کنیم. ...» سخنان رحیم صفوی و محسن رضایی در این جلسه آغازی بود برای ادامه بحث: رحیم صفوی: ما می‌گوییم با این توان، نه می‌شود در القرنه بجنگیم و نه در فاو. حال شما هی می‌خواهید فشار بیاورید... اگر شما می‌فرمایید که متناسب با توانمان منطقه تعیین کنیم، الآن این منطقه تناسبی با توانمان ندارد، اگر برویم شکست می‌خوریم. سپاه با این توان قادر به اجرای عملیات گسترده نیست، باید توان بالاتری به دست بیاورد تا بتواند بجنگد. محسن رضایی: این کلی است، این را چه کسی از شما قبول می‌کند؟ شما با استدلال ثابت کنید که اینجا چند گردان می‌خواهد و چند گردان تابه‌حال رسیده. این بحث‌های نارس شما، کار شما را سد کرده و وقتی که این کار سد بشود معلوم است که نمی‌توانید آماده بشوید». در ادامه جلسه یکی دیگر از مسئولان نیروی زمینی سپاه، وارد بحث می‌شود. غلامعلی رشید: ما این‌را به‌وضوح می‌بینیم که اگر 50، 60 گردان نیروی بسیجی بدون امکانات و تجهیزات لازم فراهم شود، دستور عملیات صادر می‌شود؛ چشم‌پوشی می‌شود از غافلگیری؛ چشم‌پوشی می‌شود از برآورد مهمات و... ما می‌گوییم ما یک تاجر ورشکسته هستیم، نمی‌توانیم یک معامله بزرگ انجام دهیم. این خیالی است که ما قبلاً می‌کردیم. ما در فتح‌المبین یک تاجر خوب بودیم، می‌توانستیم معامله کنیم. الآن دیگر قادر نیستیم آن معامله بزرگ را بکنیم. ما می‌گوییم با یک‌ نفر هم می‌شود جنگید، اما یک‌ نفر وقتی بجنگد، سه نفر عراقی را بکشد و خودش هم شهید بشود، این پیروزی است، اما مجموعه عملیات‌های بدر و خیبر می‌شود شکست؛ پیروزی نیست. قضیه عاشورا پیروزی است، 72 نفر بودند به 30 هزار نفر. می‌شود جنگید، اما تا یک‌ ماه دیگر این 50، 60 گردان می‌شود قوی‌ترین عامل فشار. رضایی: صحیح است که شما می‌خواهید از من اعتراف بگیرید که اگر همه توان فراهم نشد نجنگید؟ کجای مردانگی این‌طور است؟ غلامعلی رشید: ما نسبت به فرماندهی خودمان اعتمادمان کم نشده، تردید نداریم. ما عقل شما و علم و تدبیر شما را عالی‌ترین تدبیر برای خودمان می‌شناسیم. ما بی‌اعتمادیم به اینکه امکانات نمی‌رسد، این تردید در بچه‌ها به وجود می‌آورد. یکی از علت تردیدها این است که بی‌اعتمادند به امکانات، بی‌اعتمادند به این نیرویی که باید فراهم شود، ... و دیدند هم این فراهم نشده و نیرو می‌آید پای‌کار و بعد می‌گویند عمل کنید و عمل هم کردند. ما می‌گوییم جلوگیری کنیم از این‌کار. ما اگر هم یک مقدار پارسال منطقه 2 را پیشنهاد می‌دادیم، می‌دیدیم که آن‌موقع پذیرای این نیست که بگوییم عملیات گسترده، در جنوب نمی‌توانیم انجام دهیم. ولی الآن به این نتیجه رسیدیم که واقعیات را ببینیم. در این جنوب هدف‌های بسیار ارزشمندی هست که زیر زبان همه مزه می‌کند. تا گفتیم فاو، گفتند: به‌به، چه چیز خوبی است و... اینجا هدف‌هایش ارزشمند است و امکانات و نیرو می‌خواهد و ما سه سال است که در اینجا تلاش می‌کنیم، نتوانستیم یک گام قوی برداریم، ما به‌عنوان یک پیشنهاد می‌گوییم که: تا پایان سال عملیات محدود انجام دهیم، 15تا عملیات محدود انجام می‌دهیم، بعد برویم شمال‌غرب؛ آنجا می‌شود با 50، 60 گردان جنگ کرد، بعد به جنوب برگردیم. در این فاصله کار مهندسی بکنیم که بشود غافلگیری را رعایت کرد. الآن تمام یگان‌های ما در سرزمین جنوب هستند. غافلگیری از بین رفته است، دیگر معنی و مفهوم ندارد. کار مهندسی که ما می‌کنیم فردایش می‌خواهیم عمل کنیم. شما کار مهندسی جزیره آبادان را انجام دهید و یک ‌سال بعد عملیات کنید. این معنای دیگری پیدا می‌کند. غافلگیری، آب حیات ماست.


<references />
 
 
== <big>منابع و مآخذ روزشمار 1364/04/04 </big> ==
 
{{پانویس}}
 
<references/>
 
 
 
 
 
</div>
 
 
 
 
{{#css:/bootstrap.css}}

نسخهٔ ‏۱۰ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۴۹

روزشمار جنگ سال 1364
1364.04.04
نام‌های دیگر چهار تیر
تاریخ شمسی 1364.04.04
تاریخ میلادی 6 شوال 1405
تاریخ قمری 25 ژوئن 1985
1360.04.04
1361.04.04
1362.04.04
1363.04.04
1365.04.04
1366.04.04
1367.04.04



گزارش- 114

به تدريج هرچه بيش‏تر اذهان فرماندهان سپاه به منطقة عملياتي آتي (فاو) - كه به منطقة عملياتي "فدك" موسوم است - معطوف مي‌شود. در اين عمليات (كه واجد پيچيدگي‌هاي خاص عملياتي آبي - خاكي، از جمله ضرورت عبور از رودخانه، است) رعايت حفاظت جهت غافل‏گير ساختن دشمن، شرط اوليه و قطعي كار است. به اين دليل، در همين مرحلة كار، پس از دستور فرماندهي كل (برادر محسن رضايي) به سازمان حفاظت سپاه براي تهية طرح حفاظتي، اين سازمان بدين منظور، بررسي مواردي را در دستور كار خود قرار داده است:[۱] مقابله با فعاليت‌هاي جاسوسي دشمن؛ تخلية مردم (از منطقة نخلستاني بين بهمن‏شير و اروند)؛ تخلية ژاندارمري (از خطوط حاشية اروند و خطوط عقب‌تر)؛ يگان‌هاي پوششي منطقه؛ حفاظت پرسنل؛ تردد در منطقه؛ مهندسي؛ استتار و اختفاء؛ نقل و انتقالات؛ مخابرات؛ بهداري و تبليغات. از سوي ديگر، با توجه به اين كه دشمن با استفاده از وضع طبيعي منطقه (نخلستان‌ها و نهرها و...)، قابليت و توانايي‌هاي چشم‏گيري در زمينة جمع‌آوري اطلاعات دارد، سازمان حفاظت سپاه، با ابراز حساسيت ويژه، ضمن يك دستورالعمل حفاظتي، توانايي‏هاي دشمن را چنين برشمرده است: «1- ديده‌باني: دكل‌هاي ديده‌باني 100 متري دشمن كه يكي از آن‏ها در كنار شهر فاو قرار دارد و تعدادي دكل 43 متري كه تعدادي از آن‏ها فعال است، اين امكان را به دشمن مي‌دهد كه كلية جاده‌هاي موجود در منطقه به خصوص جادة حاشيه‌اي رودخانه و جاده‌هاي آنتني عمود بر آن را كاملاً زير ديد داشته باشد و كلية نقل و انتقالات و فعاليت‌هاي جديد مهندسي را ثبت نمايد. 2- گشتي‌هاي شناسايي دشمن در خط: اين گشتي‌ها تغييرات در خط لجمن و تغييرات در تعداد كمين‌ها و ... را ثبت و گزارش مي‌نمايند. 3- گشتي‌هاي شناسايي دشمن در عمق: اين گشتي‌ها به‏راحتي از فاصلة موجود بين سنگرهاي در خط و با استفاده از تاريكي هوا، پشت خطوط لجمن آمده و حتي چند مورد تا روي جادة بهمن‏شير آمده و اقدام به جمع‌آوري اطلاعات نموده‌اند، لذا استتارات بين نخل‌ها و تغييرات محسوس در اين منطقه و احداث جديد مي‌تواند مورد شناسايي اين‌ها قرار گيرد. 4- عكس‌هوايي: تا‏كنون دشمن در حالت عادي به طور متوسط هفته‌اي يك پرواز شناسايي در منطقه داشته است كه مي‌تواند با عكس‌هاي هوايي خود (و همچنين ماهواره) كلية تغييرات در سطح زمين (جاده، مواضع توپخانه، بنه مهمات، محل قرارگاه و ...) را دقيقاً ثبت نمايد. 5- رادار رازيت: دشمن به استعداد هر تيپ يك رادار رازيت در منطقه مستقر كرده است. اين رادارها روي بلندي حداقل ده متري به نحوي نصب گرديده‌اند كه منطقة هم‏ديگر را بپوشانند. اين نوع رادار تغييرات داخل نخلستان‌ها را نمي‌تواند ثبت كند لكن چون در ارتفاع مرتفع نصب گرديده، رفت و آمد وسايل نقليه در جادة خسروآباد و جاده‌هاي عمود بر آن ... را مي‌تواند ثبت نمايد.»[۲] نكتة ديگر در امر حفاظت اين‏كه با جدايي مأموريت‌هاي ارتش و سپاه، عملاً اشراف فرماندهان سپاه بر همة نيرو‌هاي درگير ممكن شده و تا اندازه‌اي مقدمات اعمال حفاظت مناسب و نيز حصول اطمينان از تحقق حفاظت را فراهم ساخته بود. در اين زمينه از همان ابتداي كار سعي بر اين بود كه افراد‏، متناسب با مقتضيات كاري و طبق برنامه توجيه شوند و اسامي آن‏ها نيز در فهرست توجيه‏شدگان وارد شود و نيز كساني كه بعدها توجيه مي‌شوند با كسب اجازه فرماندهي بوده باشد تا بدين‏وسيله تسلط و كنترل لازم بر پرسنل انجام گيرد. همچنين در توجيه‌ها و دستورالعمل‌هاي حفاظتي مسائل ديگري درج گرديده بود، از جمله: عوامل و عناصر شناسايي كننده با صلاحيت باشند و بعد از ورود به منطقه تا هنگام عمليات از منطقه خارج نشوند؛ عناصر مهندسي نيروي بومي نباشند و از صلاحيت لازم برخوردار باشند. ضمناً سعي مي‏شد نيروها حتي‌الامكان به صورت محدود، متناسب با كارشان در منطقه حضور يابند.[۳] در دستورالعمل‌هاي حفاظتي دربارة مقررات تردد در منطقة فدك، بر اين موارد تأكيد شده‏است: 1- ممنوعيت تردد ساكنان قبلي و مردم بومي. 2- ممنوعيت تردد متفرقه ... . 3- ممنوعيت تردد وسايل سنگين در روز‏. 4- همة ترددها در شب و بدون استفاده از نور باشد. 5- ممنوعيت تردد خودروهاي استيشين فرماندهي. 6- تردد كلية يگان‌ها تحت پوشش ناو تيپ ماهشهر و ناو تيپ اميرالمؤمنين و با كارت پوششي آن‌ها. 7- كلية فعاليت‌هاي مهندسي، با اجازه و در شب باشد. 8- انتقال كلية وسايل و تجهيزات به منطقه در شب و سپس استتار كامل در لابه‏لاي نخل‌ها.[۴] علاوه بر آن، در اين دستورالعمل گذشته از حفاظت پرسنل، نكاتي در نحوة كار آمده است: - عمليات مهندسي در حداقل مقدار خود و به اندازة ضروري باشد و از عوارض طبيعي موجود بيش‏ترين استفاده شود. - هيچ دكل جديد ديده‌باني در منطقه نصب نشود؛ مورد استثنا با كسب اجازه از اطلاعات - عمليات قرارگاه خاتم باشد. - احداث مقرهاي توپخانه، پدافند، سايت موشكي، بيمارستان، در حداقل زمان ممكن قبل از روز "ر" خواهد بود، ... - همة يگان‌ها در اولويت، جاده‌هاي آنتني واجب و ضروري خود را (به تشخيص مهندسي قرارگاه) احداث و از امكانات موجود در منطقه (عوارض طبيعي، ساختمان‏ها) نهايت استفاده را بكنند.[۵] نقل و انتقالات در اين منطقه براساس روش "نفوذ" است، بدين معني كه از نقل و انتقالات فراون در زمان اندك (پي‏درپي)، خودداري شود، لذا تدابيري در دستورالعمل حفاظتي انديشيده شده است: - انتقال كلية اقلام مورد نياز (از جمله: مهمات، پل، قايق،...) پس از غروب آفتاب و پس از پوشاندن محموله با چادر، انجام پذيرد. اين اقلام در جاهاي از پيش تعيين شده پياده و بلافاصله استتار گردد و خودروهاي حامل تا قبل از روشن شدن هوا از منطقه بروند. - انتقال محموله‌ها با تقسيم حجم ترافيك روي جاده‌ها به تشخيص حفاظت اطلاعات قرارگاه خاتم و تداركات اين قرارگاه، صورت پذيرد.[۶] همچنين در خصوص مخابرات نيز به دليل آسيب‌پذيري كلية ارتباط‌هاي بي‌سيم و اف‌ايكس(FX) در مقابل سيستم‌ شنود دشمن، اتخاذ تدبير مناسب براي مقابله با اين وضعيت ضرورت دارد. به همين منظور در دستورالعمل حفاظتي جهت جلوگيري از لورفتن اطلاعات، بر تشكيل سيستم پيك (امربر) تأكيد شده است: ضروري است با استفادة هرچه بيش‏تر از امربرها (پيك)، كلية پيام‌هاي طبقه‌بندي شده از طريق امربرها منتقل شود تا از دست‌يابي دشمن به اطلاعات خودي - كه در مواقع عمليات جنبه حياتي دارد - جلوگيري به عمل آيد.»[۷]

گزارش- 115

تحركات ايذايي عناصر ضدانقلاب داخلي به خصوص در كردستان، ادامه دارد. در بوكان نيروهاي وابسته به گروه كومه‏له به يك خودرو حامل پاسداران تيراندازي كردند كه اصابت گلوله‌اي به نارنجك همراه پاسداران و انفجار آن، يك شهيد و سه مجروح در پي داشت.[۸] در قزوين به يك قطار باربري عده‏اي ناشناس حمله كردند. اين عده پس از به رگبار بستن قطار، سريعاً متواري شدند.[۹] در تهران نيز شاخة اكثريت سازمان چريك‏هاي فدايي خلق در يكي از خيابان‌هاي شمالي شهر عليه جنگ و انقلاب اسلامي اعلاميه پخش كردند كه در آن آمده است: «براي پايان دادن به جنگ و ويراني، براي پايان دادن به گراني و بي‏كاري، براي پايان دادن به شكنجه و اعدام، براي پايان دادن به كشتار مردم كردستان، براي پايان دادن به توهين و تحقير زنان، براي رسيدن به صلح، استقلال، آزادي و عدالت اجتماعي متحد شويم و عليه ارتجاع حاكم مبارزه كنيم.»[۱۰]

گزارش- 116

آقاي هاشمي‌رفسنجاني در يك مصاحبه مطبوعاتي با اشاره به مسائلي كه در مورد تشكيل يك دادگاه براي خاتمة جنگ (حول پيام اخير وي به كشورها از طريق سفيران و كارداران) مطرح مي‌شود، مجدداً نظر جمهوري‌اسلامي ايران را در اين باره توضيح داد. وي تأكيد كرد: «ما نمي‌پذيريم كه دادگاه براي مشخص كردن متجاوز جلسه تشكيل دهد و اگر بخواهد تشكيل شود، اول بايد بپذيرد كه آغازگر جنگ، رژيم عراق بوده است و بعد بيايد روي مسئلة كيفر متجاوز نتيجه‌گيري كند و اگر دادگاه مورد قبول ما تشكيل شود و اعضاي دادگاه نيز با مشورت ما انتخاب شوند، ما در مورد كيفر متجاوز به اين دادگاه ديكته نمي‌كنيم.» رئيس مجلس در ادامة اين گفت‌وگو در پاسخ به پرسشي دربارة نقش ديپلماسي در خاتمه‏دادن به جنگ، گفت: «از طريق ديپلماسي صرف نمي‌توان به نتيجه‌اي رسيد چرا كه ديپلماسي مؤثر امروز در اختيار دوستان ما نيست و معلوم است كه هيچ متجاوزي از طريق ديپلماسي به كيفر جنايت خود تن در نمي‌دهد. اما اگر حركت نظامي قوي در جبهه انجام شود، ممكن است اين ديپلماسي مؤثر باشد و اگر فشار جدي در جبهه‌ها نباشد، دشمنان انقلاب دست از رژيم صدام برنمي‌دارند اما اگر فشار جدي وارد شود و آن‏ها ببينند كه اگر مقاومت ادامه داشته باشد آثار بدتري گريبان‏گير آن‏ها خواهد شد، مي‌توان اميدوار بود كه به اين مسئله تن دهند.»[۱۱]

گزارش- 117

آقاي هاشمي‌رفسنجاني پس از بازگشت از سفر ليبي و سوريه، در يك مصاحبة مطبوعاتي داخلي شركت كرد و نتايج سفر خود به اين دو كشور را برخلاف تحليل‌هاي رسانه‌هاي بيگانه، ثمربخش خواند و افزود: «ما موفق شديم برنامه‌هاي اجرايي خوبي با دو كشور دوست - ليبي و سوريه - تنظيم كنيم كه امكانات سه كشور بتواند در جنگ تحميلي بيش‏تر مؤثر شود.»[۱۲] رئيس مجلس شوراي اسلامي با توجه به دست‌يابي به اهداف مدنظر در اين سفر، به پاي‏بندي دو كشور ليبي و سوريه به دوستي خود در جنگ تحميلي، داشتن وحدت نظر و تأييد شرايط جمهوري‌اسلامي در جنگ تحميلي، اشاره كرد و گفت: «هرگونه حمايتي كه ما از آن‏ها تقاضا داشتيم و امكاناتي كه آن‏ها در اختيارشان بود، از ما دريغ نكردند.»[۱۳] وي همچنين با اشاره به "جنگ اردوگاه‌هاي فلسطيني" گفت: «مسائلي نيز در رابطه با لبنان و اصل همكاري جبهة پايداري و همكاري سوريه و ليبي مطرح شد، چرا كه اخيراً به نظر مي‌رسيد در لبنان توطئه‌اي عليه دوستي اين دو كشور در جريان اردوگاه‌ها در شرف وقوع بود كه اين مسئله در اين سفر مورد تأييد قرار گرفت و همكاري‌هاي بهتري پايه‌ريزي شد.»[۱۴]

تهران ـ 4/4/1364 گفت‌وگو با خبرنگاران در بازگشت از سفر ليبي و سوريه

گزارش- 118

سفر آقاي هاشمي‌رفسنجاني به ليبي در مورخ 29/3/1364 و سپس در 2/4/1364 از ليبي به سوريه با توجه به اوضاع كنوني: تشديد فشارهاي بين‌المللي براي خاتمه بخشيدن به جنگ و از طرف ديگر تشديد حملات هوايي و موشكي عراق به شهرهاي ايران، حائز اهميت مي‌باشد، به طوري كه اين سفر در رسانه‌هاي جهان بازتاب‌هاي گسترده‌اي داشته و در تفسيرهايي به تجزيه و تحليل آن پرداخته‌اند. مفسران و تحليل‌گران عمدتاً سفر رئيس مجلس شوراي اسلامي به ليبي و سوريه را تلاش آقاي رفسنجاني جهت نزديك كردن هرچه بيش‏تر مواضع سه كشور ايران، سوريه و ليبي در مقابل هرگونه تلاشي كه تحت عنوان همبستگي اعراب به منظور ايجاد شكاف بين ايران و اعراب صورت مي‌گيرد، دانسته‌اند. علاوه بر اين، تلاش‌ها و اهدافي چون جلب حمايت سوريه و ليبي در جنگ، خريد تسليحات (از جمله: ضدهوايي، موشك‌هاي اسكاد - بي و ... جهت مقابله با حملات هوايي و موشكي عراق) و حل جنگ اردوگاه‌هاي فلسطينيان را نيز مورد تجزيه و تحليل قرار داده‌اند. ولي در سفر به سوريه علاوه بر اين موارد، يك محور عمدة بحث و تبادل‌نظر، بررسي مسئلة گروگان‌گيري هواپيماي "تي‌.دبليو.اي." بوده است.[۱۵] 

در گزارش نشرية "لوماتن" چاپ پاريس، دربارة سفر آقاي هاشمي‌رفسنجاني به سوريه، آمده است: «اخبار پشت پرده حاكي از آن است كه رئيس‏جمهوري ايالات متحدة امريكا از حافظ اسد خواسته است با اتخاذ تصميمات مشترك با حكومت آيت‌الله خميني، به مسئلة گروگان‌گيري چهل مسافر امريكايي هواپيماي تي‌.دبليو‏.اي. خاتمه دهد. براساس اطلاعات به دست آمده، به دنبال تقاضاي ريگان از حافظ اسد بود كه هاشمي‌رفسنجاني رئيس مجلس شوراي اسلامي در سفرش به ليبي مدت چند ساعت در دمشق توقف كرد و مذاكراتي را با مقامات درجه اول سوري انجام داد ... .»[۱۶]

شبكة تلويزيوني ا.بي.‌سي. امريكا هدف سفر حجت‌الاسلام هاشمي‌رفسنجاني به سوريه را اقدامي از حافظ اسد جهت آزادسازي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان دانسته و به نقل از گزارش‌گر خود - جان دنوان - خبر داده است: «رئيس‌جمهور سوريه به مقامات امريكايي قول داده است كه از نفوذ خود در لبنان به ويژه در ميان شيعيان جهت آزاد ساختن گروگان‌هاي امريكايي استفاده نمايد.»[۱۷] گزارش‌گر اين شبكه سپس با اشاره به سفر آقاي هاشمي‌رفسنجاني و شيخ محمدحسين فضل‌الله به سوريه، خاطرنشان كرده كه ايران نفوذ عميقي در لبنان دارد به ويژه در ميان شيعيان بنيادگرا كه عامل هواپيماربايي هستند.[۱۸] اين گزارش‏گر هر چند در ادامه گفته است كه آقاي رفسنجاني در يك كنفرانس مطبوعاتي در دمشق هرگونه دخالت ايران در هواپيماربايي را تكذيب كرده است، ولي در پايان گزارش خود حضور آقاي رفسنجاني و شيخ‌فضل‌الله در پايتخت سوريه و سفر قريب‌الوقوع نبيه‌بري به اين كشور را مرتبط با اقدام سوريه جهت آزادسازي گروگان‌ها دانسته و افزوده است: «به احتمال قوي اين ديدار‏كنندگان از دمشق در جريان هواپيماربايي دخيل بوده‌اند.»[۱۹] راديو بي.بي.سي. نيز درباره سفر آقاي هاشمي‌رفسنجاني به سوريه مفصلاً به تحليل و تفسير پرداخت. اين راديو در تفسيري با اشاره به خشمگين بودن امريكا از ربودن هواپيما و نيز با اعلام سخنان "كاسپار واين برگر" وزير دفاع امريكا كه گفته است: «امريكا حق تلافي عليه ربايندگان هواپيما را كه چهل امريكايي را در گروگان دارند، براي خود محفوظ مي‌دارد.»، افزود: «مقامات امريكا با مقامات سوريه درباره اين بحران تماس داشته‌اند و سوريه از شدت احساس امريكاييان نسبت به قضيه گروگان‌گيري آگاه است.»[۲۰] بي.بي.سي. با اشاره به اين كه حجت‌الاسلام هاشمي‌رفسنجاني دومين شخصيت قدرت‏مند ايران كه برگروه حزب‌اللهي‌ها نفوذ دارد و با بسياري از رهبران شيعه از جمله شيخ محمدحسين فضل‌الله رهبر حزب‏اللهي‌ها، در سوريه ملاقات كرده است، ادامه داد: «حجت‌الاسلام ‌رفسنجاني توصيه‌هاي سوريه، ميزبان خود را در نظر داشته است. احتمال دارد كه حزب‌اللهي‌ها را از هرگونه اقدام سريعي كه خاورميانه را احتمالاً به بحران عمدة ديگري بكشاند، برحذر داشته است.»[۲۱] اين راديو در پايان تفسير خود به طور ضمني و سر بسته ايران را از عواقب اين بحران كه به از دست‏دادن حامي‏اش (سوريه) خواهد انجاميد، برحذر داشت: «رژيم ايران، از هدف صادر كردن انقلاب كه بگذريم، هنوز با عراق در حال جنگ است و در اين رابطه سوريه براي رژيم ايران متحدي با ارزش است كه به دليل آن كه عليه عراق طرف‌گيري كرده، با بسياري از كشورهاي عربي خود را بيگانه نموده است. از اين رو به نفع ايران است كه به اختلافات بين گرو‌ه‌هاي شيعه لبنان يعني حزب‌اللهي‏ها و پيروان نبيه‌بري كه سوريه مي‌خواهد آن‏ها را كنترل كند، دامن نزند.»[۲۲] بي.بي.سي. سپس نتيجه‌گيري كرد كه مجموعه‌اي از منافع گروه‌ها و كشورهاي مختلف، مانند تار عنكبوت در اطراف گروگان‌هاي امريكايي در بيروت پيچيده شده و بيش‏تر گروه‌هاي درگير به خطر پايان ناخوشايند اين بازي واقف‏اند.[۲۳] آسوشيتدپرس در تفسيري با اشاره به سفر پنج روزة آقاي هاشمي‌رفسنجاني در رأس يك هيئت سياسي نظامي به ليبي و سوريه به منظور خريد اسلحه و تبادل‏نظر با سران اين دو كشور دربارة يك سلسله مسائل سياسي و به ويژه جنگ ايران و عراق، نتيجه‌گيري كرد: «حكومت اسلامي به شدت تلاش مي‌كند تا به شبكه پدافند هوايي مدرن مجهز شود تا از ادامة حملات گستردة هوايي عراق عليه تهران و ساير شهرهاي ايران جلوگيري نمايد.» اين خبرگزاري سپس ‏افزود: «در حالي كه ايران و ليبي يك پيمان همكاري‌هاي نظامي و سياسي منعقد نموده‌اند، به احتمال قوي حجت‌الاسلام رفسنجاني در اين زمينه با دست خالي از سوريه بازگشته است.»[۲۴]

گزارش- 119

با موضع‏گيري خشمگينانة امروز رونالدريگان رئيس‌جمهور امريكا، بحران هواپيما‌ربايي اخير بيروت مي‌تواند وارد مرحله جديدي شود. به گزارش يونايتدپرس، امريكا تهديد كرده كه چنانچه تلاش‌هاي ديپلماتيك در جهت آزادي گروگان‌هاي امريكايي در چند روز آينده مثمرثمر واقع نشود، لبنان را محاصره خواهد كرد و اقدام ديگري براي مجازات عليه اين كشور خواهد كرد. "لاري‌اسپيكس" سخن‏گوي كاخ سفيد، امروز به خبرنگاران گفت: «ريگان چند روز ديگر نيز در انتظار نتايج تلاش‌هاي ديپلماتيك خواهد نشست تا شايد پيش از اعمال فشار بر ربايندگان هواپيما، اين تلاش‌ها كارگر افتد.» وي تأكيد كرد كه تلاش‌هاي ديپلماتيك شامل معامله با نبيه‌بري بر سر آزادي گروگان‌ها نخواهد بود.[۲۵] از طرفي ديگر، ريگان كه براي دومين روز متوالي با مشاوران بلندپاية خود در زمينه امنيت ملي ملاقات كرده، ضمن ارزيابي اوضاع، راه‌هاي مختلفي را كه بتواند نبيه‌بري را تحت فشار قرار دهد مورد توجه و بررسي قرار داده است.[۲۶] به‏گفتة سخن‏گوي كاخ سفيد، از جمله اقدامات تحت بررسي دولت ريگان، محاصرة نظامي لبنان براي جلوگيري از رسيدن كالاها و خدمات به اين كشور است و ريگان نيز فقط عمليات قهر‌آميز را براي نجات جان گروگان‌ها منتفي دانسته است، هرچند كه الزاماً شامل ساير راه‌هاي نظامي نمي‌شود.[۲۷] راديو صداي مسيحيان لبنان به نقل از منابعي كه نام آن‏ها را فاش نساخته است خبر داد امريكا علاوه بر تهديد به بستن فرودگاه بيروت، دارايي‌هاي شيعيان را در امريكا مسدود خواهد كرد و از دادن ويزاي امريكا و اجازة كار به شيعيان لبنان امتناع خواهد ورزيد و شركت‌هاي متعلق به شيعيان و نيز كارگران شيعه را در امريكا و اروپا تحريم مي‌كند.[۲۸] همچنين لاري اسپيكس گفته است كه اقدامات دربارة كساني كه به تروريست‌ها كمك مي‌كنند ممكن است ايران، ليبي و سوريه را نيز شامل شود.[۲۹] وي افزوده است: «جهت آزادسازي گروگان‌ها، ايالات متحده با دولت سوريه در تماس بوده است و حافظ اسد علي‏رغم اين كه قادر است در حل اين بحران كمك كند مع‏ذالك هيچ فعاليت چشم‌گيري از جانب مقامات سوري مشاهده نكرده‌ايم.»[۳۰] از طرف ديگر، يك منبع نزديك به "امل" در بيروت اعلام كرده كه سوريه با جنبش امل تماس‌هايي گرفته است تا بحران گروگان‌ها را حل كند. به‏‏گفتة اين منبع، طرحي براي حل سياسي اين بحران با ميانجي‌گري سوريه در دست اقدام است.[۳۱] تلاش براي دست‌يابي امريكا به نتايجي مطلوب و قابل حل، از كانال‌هاي ارتباطي متعددي از جمله برخي كشورهاي اروپايي صورت مي‌گيرد. امروز سفيران كشورهاي انگليس و ايتاليا در لبنان با نبيه‌بري ملاقات كردند. در اين باره نبيه‌بري اعلام كرد كه گفت‌وگوها حاصلي نداشته است و آن‏ها در واقع پيشنهادي كه ارائه داده‌اند، بيش‏تر معطوف به حل مسئله از راه نظامي است تا حل و فصل به طريق مسالمت‌آميز.[۳۲] روزنامة "السفير" چاپ بيروت، به نقل از منابع ديپلماتيك غرب نوشته است: «سفيران كشورهاي اروپايي به نبيه‌بري گفته‌اند مي‌خواهند به مصالحه‌اي غيرمستقيم كه موجب تحقير امريكا و اسرائيل و يا امل نگردد، دست يابند ... آنان طي ملاقات خود با نبيه‌بري كوشيدند وي را مطمئن سازند كه زندانيان لبناني در اسرائيل، آزاد خواهند شد، لكن تاريخي در اين مورد ذكر نكرده‌اند.»[۳۳] اين در حالي است كه يونايتدپرس از بيروت گزارش داده كه سوريه با درخواست‌هاي امريكا داير بر ميانجي‌گري اين كشور براي تأمين آزادي چهل گروگان امريكا موافقت كرده است. اين گزارش سپس به نقل از روزنامة السفير افزوده است: «منابع كاملاً آگاه مي‌گويند سوريه خواسته است تلاش‌هاي اين كشور در امر ميانجي‌گري مشروط به تعهد اسرائيل داير بر آزادسازي كلية زندانيان لبناني از زندان اتليت واقع در نزديكي حيفا، باشد.»[۳۴]

گزارش- 120

اخيراً بخشي از اخبار و تحليل‌هاي سياسي موجود نشان‌دهندة آن است كه جرياني در محافل سياسي و خبري غرب خطي را دنبال مي‌كند كه براساس آن دولت امريكا از اقدام خصومت‌آميز عليه ايران منع مي‌شود و جهت برقراري تماس‌هاي ديپلماتيك با مقام‏هاي جمهوري‌اسلامي تشويق و ترغيب مي‌گردد و متقابلاً به جمهوري‌اسلامي نيز تلويحاً در اين باره پيام‌هاي غيرمستقيمي داده مي‌شود. گزارش امروز آسوشيتدپرس و نيز اظهارات يكي از مقام‏هاي معتبر سوئيس - كه حافظ منافع امريكا در ايران است - نمونه‌هايي از اين گونه خبرها و تحليل‌ها هستند. در گزارش آسوشيتدپرس آمده است: «دو تن از كارشناسان امريكايي اظهار عقيده كردند كه اقدام تلافي‌جويانه امريكا عليه ايران به خاطر ربودن هواپيماي "تي.‌دبليو.اي." صرفاً ممكن است باعث ايجاد موج بزرگ‌تري از خصومت اسلامي عليه امريكا شود. "هرمان‌ايلتر" سفير سابق امريكا در مصر، گفت: "تنها هنگامي كه گروگان‌ها در جريان هواپيماربايي كشته شوند، انجام يك اقدام نظامي موجه است. اما اين اقدام بايد عليه هواپيماربايان صورت گيرد نه ايران ولو با فرض اين كه ايران در جريان گروگان‌گيري دست داشته باشد." پروفسور ديگري به نام "جان‌اسپوزيتو" از كالج "هايزكراس" گفت: "يك تهاجم به شهر زيارتي قم كه براساس گزارش‌ها از سوي مقامات امريكايي مورد بررسي قرار گرفته، منجر به شهيد شدن و ايجاد قهرمان‌هاي جديدي مي‌شود و به يك تمايل شيعي براي انتقام دامن مي‌زند و اين تهاجمي بي‌هدف يا بي‌پروا خواهد بود." وي افزود: "بسياري از مسلمانان مخالف هواپيماربايي هستند و به تنبيه هواپيماربايان از سوي امريكا، اعتراض ندارند اما اگر امريكا اقدامي بر عليه يك منطقة مهم جغرافيايي به عمل آورد و تعداد بسياري از مردم كشته شوند، اين امر براي بسياري از مردم اين احساس را پديد مي‌آورد كه امريكا اساساً در رفتار خود در قبال جهان سوم بي‌هدف يا بي‌پروا است."[۳۵] همچنين اظهارات يك مقام سوئيسي در ملاقات با يكي از مقام‏هاي وزارت خارجه ايران چنين است: «من مي‌توانم اگر هدف شما را بفهمم، كار كنم. دولت من مي‌تواند مذاكرات محرمانه‌اي را مانند افغانستان، لبنان و ... در سوئيس ترتيب دهد ... ما حاضريم اين مذاكرات در حال آرامش انجام شود. ما حاضريم هر كاري را انجام دهيم بدون تبليغات و سر و صدا در هر سطحي كه ممكن است و مي‌گوييم مثلاً مذاكرات الجزاير و آزادي آن، نمي‌گوييم ملاقات بين صدام و آقاي خامنه‌اي. بلكه اين‌جا دو ملت وجود دارند و در آرزوي صلح هستند و ممكن است قبل از سقوط و بعد از سقوط صدام بنشينند و با هم صحبت كنند. من نمي‌گويم چه كسي ولي مي‌گويم دو ملت. من سعي مي‌كنم تعادلي بين موقعيت اروپا و شما برقرار كنم.»[۳۶]

گزارش- 121

در يك ميهماني "ديپلماتيك"، سفير هند به سفير جمهوري‌اسلامي ايران گفت: «هم اكنون دربارة مسئله جنگ با ديگر همكاران صحبت مي‌كرديم و نظر همگي اين است كه ما به عمق جنايت آگاهيم ليكن ايران موضعي در قبال جنگ اتخاذ كرده (سرنگوني صدام) كه قابل قبول هيچ يك از كشورهاي دنيا نيست و درست است كه صدام چهرة انساني خود را در جهان از دست داده وليكن هيچ كشوري نمي‌تواند از سقوط حكومت قانوني كشور ديگري پشتيباني كند. در اين سه سال (پس از آزادي خرمشهر) شما با هوس سرنگوني صدام، او را قوي‏تر و خودتان را ضعيف‌تر كرده‌ايد. به طور كلي هرگاه شعار سرنگوني حكومتي داده شود، حاميان آن حكومت به پشتيباني آن بيش‏تر ترغيب مي‌شوند.» همچنين سفير تركيه به همتاي ايراني خود گفت: «شما زياد پا روي دم امريكا مي‌گذاريد، اين به ضرر شماست چون عراق منتظر استفاده است. او خواهان موشك‌هاي دوربرد از شرق و غرب است و شديداً فعاليت مي‌كند. همچنين وقتي كه ايران اعلام كرد كه روشي ابداع كرده كه از نفوذ عراق به عمق خاك خود جلوگيري خواهد كرد، عراق حملات بيش‏تري به تهران و ساير شهرها نمود و در عمل ادعاي ايران را بي‌اعتبار كرد. [آن‏گاه خنديد و افزود] شما هم مثل ترك‌ها اول حرف مي‌زنيد بعد عمل مي‌كنيد و اين در جنگ فرصت را از شما مي‌گيرد.»[۳۷]

گزارش- 122

معاون وزير خارجة ژاپن گفت: «هم اكنون بدهي‌هاي عراق به شركت‌هاي ژاپني به تعويق افتاده است و با توجه به اين‏كه اين شركت‌ها از سرمايه‌گذاري در عراق به‏شدت پرهيز دارند و فقط در پژوهش‌هاي ساختماني به‌عنوان مجري عمل مي‌كنند، با اين حال مطالبات بسياري از اين شركت‌ها پرداخت نشده كه علت آن، بدي وضع اقتصادي عراق مي‌باشد.»[۳۸]

گزارش- 123

به گزارش خبرنگار خبرگزاري جمهوري‌اسلامي: «هنگام ديدار وزير بهداري به همراه استاندار باختران از يكي از اردوگاه‌هاي جنگ‌زدگان باختران، ساكنان اين اردوگاه كمبودها و نارسايي‌هاي خود را مطرح كردند و خواهان بهبود وضع نان، خدمات پزشكي و درماني و وسيلة رفت و آمد شدند. يك بانوي خانه‌دار در حالي كه مقداري نان لواش را به فرماندار نشان مي‌داد گفت: "آقاي فرماندار آيا اين نان قابل خوردن است؟!" جواني كه در جمع بود افزود: "گناه ما چيست كه بايد به اين وضع دچار شويم؟!" تني چند از ساكنان اين اردوگاه از گرماي طاقت‌فرساي محيط زندگي‌شان شكوه كردند. استاندار باختران به خواست‌ها و درد دل مردم ساكن اين اردوگاه گوش داد و سپس ارائه خدمات بيش‏تر به جنگ‏زدگان را به آن‏ها وعده داد.» در اين گزارش همچنين آمده است: «اردوگاه در يك فضاي باز و قابل ديد هوايي قرار دارد و از نظر ايمني (در قبال حملات هوايي) مي‌‌بايست از هم‌اكنون براي آن چاره‌انديشي شود.»[۳۹]






منابع و مآخذ روزشمار 1364/04/04

  1. ↑ سند شمارة 0642 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش "حفاظت: فريب، غافل‏گيري"، متون تحقيقاتي جنگ، گزارش راوايان، قرارگاه خاتم، عمليات والفجر8، ص 10.
  2. ↑ همان، صص 11 و 12.
  3. ↑ همان، ص 17.
  4. ↑ سند شماره 009321 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه خاتم‏الانبياء(ص) سپاه، فرماندهي؛ به قرارگاه‏هاي كربلا، نوح و سلمان، دستورالعمل حفاظتي مانور، ص17، 4/4/64.
  5. ↑ همان، ص14 تا 16.
  6. ↑ همان، ص‏ص23 و 24.
  7. ↑ همان، ص19.
  8. ↑ سند شماره 141889 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: اسناد سياسي، 4/4/1366، ص9.
  9. ↑ سند شمارة 074545 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: روابط عمومي دفتر فرماندهي منطقة 2، 8/4/1364.
  10. ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، نشرية "گزارش‌هاي ويژه"، شمارة 98 ‏(5/4/1364)، ص4.
  11. ↑ روزنامة اطلاعات، 5/4/1364، ص3.
  12. ↑ همان.
  13. ↑ همان.
  14. ↑ همان.
  15. ↑ روزشمار جنگ، روزهاي 29/3 تا 4/4/1364، همين كتاب.
  16. ↑ مأخذ 10، ص48، راديو صداي آزاد ايران، 4/4/1364، به نقل از روزنامة "لوماتن" چاپ پاريس.
  17. ↑ مأخذ 10، ص18، گزارش شبكة تلويزيوني ا.بي‌.سي. امريكا.
  18. ↑ همان.
  19. ↑ همان، ص18.
  20. ↑ همان، ص32، راديو بي.بي.سي.، 4/4/1364.
  21. ↑ همان، ص 33.
  22. ↑ همان.
  23. ↑ همان.
  24. ↑ همان، ص 38، راديو اسرائيل، 4/4/1364، به نقل از آسوشيتدپرس.
  25. ↑ مأخذ 11، ص آخر.
  26. ↑ همان.
  27. ↑ همان.
  28. ↑ همان.
  29. ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‏هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، نشرية "بررسي مطبوعات جهان"، شمارة 864، ص28 (20/4/1364)، نشرية "لوكوتيدين" چاپ فرانسه، 26 ژوئن 1985 برابر با 5/4/1364.
  30. ↑ همان.
  31. ↑ همان.
  32. ↑ مأخذ 11، ص آخر.
  33. ↑ مأخذ 11، ص آخر.
  34. ↑ مأخذ 11، ص آخر.
  35. ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، نشريه "گزارش‏هاي ويژه"، شمارة 99 (6/4/1364)، صص 19 و 20، آسوشيتدپرس از واشنگتن.
  36. ↑ مأخذ 8، ص 2.
  37. ↑ مأخذ 8، ص‏ص 4 و 5.
  38. ↑ مأخذ 8، ص 4.
  39. ↑ مأخذ 35، ص7، از باختران - خبرگزاري جمهوري اسلامي.






برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1364.04.04&oldid=4183»