1364.05.13: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «'''<big>روزشمار جنگ</big>''' '''<big>پنجشنبــــــه</big>''' '''<big>16 آبان 1364</big>''' '''<big>23 صفر 1406</big>''' '''<big>7 نوامبر 1985</big>''' == 1 == در تلاش برای ادامه طرح‌ریزی و آماده‌سازی عملیات گسترده سپاه پاسداران در سال جاری در منطقه فاو عراق (که منطقه عملیاتی فدک نام‌گذا...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۱: سطر ۱:
'''<big>روزشمار جنگ</big>'''
{{جعبه زندگینامه
|عنوان = روزشمار جنگ سال 1364
|نام = 1364.05.13
|نام دیگر=  سیزده مرداد
|روز= 13 مرداد 1364
|تاریخ شمسی= 1364.05.13
|تاریخ میلادی= 4 اوت 1985
|تاریخ قمری= 16 ذیقعده 1405
|اسامی عملیات=
|اسامی شهدا=
|اسامی اسرا=
}}
  <div class="bootstrap-btn">[[1359.05.13]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1360.05.13]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1361.05.13]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1362.05.13]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1363.05.13]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1365.05.13]]</div>
  <div class="bootstrap-btn">[[1366.05.13]]</div>


'''<big>پنجشنبــــــه</big>'''


'''<big>16 آبان  1364</big>'''
<div style="text-align:justify">


'''<big>23 صفر    1406</big>'''


'''<big>7 نوامبر 1985</big>'''
==  گزارش- 483 ==
بامداد امروز نيروهاي دشمن در منطقة عملياتي "قدس1" در شمال "هورالهويزه"، با پشتيباني آتش توپخانه و به كارگيري چند هلي‌كوپتر دست به يك پاتك زدند، ولي رزمندگان خودي با اجراي به موقع آتش، تعدادي از قايق‌هاي دشمن را منهدم و شماري از نيروهاي مهاجم را اسير كردند و تلفاتي نيز به آن‏ها وارد آوردند. به گزارش روزنامة كيهان، يكي از اسيران عراقي گفته‏است كه هلي‌كوپتري كه امروز هدف آتش پدافند نيروهاي اسلام قرار گرفته، حامل چند تن از افسران اطلاعاتي ارتش بعث بوده‏است كه همگي آن‏ها كشته شده‏اند. در اين عمليات تعدادي از قايق‌هاي دشمن سالم به غنيمت گرفته‏شد.<ref>روزنامة كيهان، 14/5/1364، ص2.</ref>


== 1 ==
== گزارش- 484 ==
در تلاش برای ادامه طرح‌ریزی و آماده‌سازی عملیات گسترده سپاه پاسداران در سال جاری در منطقه فاو عراق (که منطقه عملیاتی فدک نام‌گذاری شده است)، امروز در قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران جلسه‌ای با حضور فرماندهان ارشد سپاه پاسداران: رحیم صفوی فرمانده نیروی زمینی سپاه، غلامعلی رشید مسئول معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه قدس سپاه، عباس محتاج فرمانده قرارگاه سلمان و فرمانده ناحیه 4 سپاه، احمد غلامپور (جانشين قرارگاه كربلا) و... تشکیل شد. در این جلسه مسئولان نیروی زمینی سپاه، باتوجه‌به مشکلات بسیاری که در سر راه عبور از اروندرود و اجرای عملیات در منطقه فاو وجود دارد، مخالفت جدی خود را با اجرای عملیات در این منطقه اعلام کردند و برای اجرای عملیات در مناطق دیگر پیشنهادهایی دادند.
[[رده:1]]
به گزارش يك نشرية داخلي سپاه، در دو هفتة گذشته (1 تا 13/5/1364) درگيري‌هايي بين نيروهاي خودي و ضدانقلاب در مناطق نقده، پيرانشهر، اشنويه، بانه و تكاب روي داده‏است. در اين درگيري‌ها، از نيروهاي دشمن حداقل 48 تن هلاك و 4 تن اسير شده‏اند و يك تن نيز زخمي شده‏است. از نيروهاي خودي هم دو تن شهيد، دو تن مفقود و 15 تن اسير شدند.<ref>سند شمارة 226062 دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، نشرية "رويدادها" شمارة 56 (25/5/1364)، ص17.</ref>
خلاصه‌ای از گزارش امروز راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه مرکزی سپاه، درباره دیدگاه‌های مسئولان نیروی زمینی سپاه چنین است:
گزارش‌هاي ديگر حاكي است كه جسد "استاد حسن" فرمانده هيز افشار حزب دمكرات، در ميان كشته‌شدگان مي‌باشد.<ref>سند شمارة 200029 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش روزانه"، شمارة 15 (15/5/1364)، ص2.</ref>


پس از یک‌ روز وقفه در بررسی طرح‌‌های عملیاتی ـ که صرف پیگیری کار مهندسی در مناطق عملیاتی هور و فدک (منطقه عملیاتی فاو) گردید ـ از اوایل امروز بار دیگر مباحث اصلی عملیات آغاز شد. در طول روز مسئولان نیروی زمینی سپاه گفت‌وگو‌های بسیاری کردند و درباره مطالب متعددی ازجمله تأمین شرایط لازم برای اجرای عملیات تبادل‌نظر شد. به‌تدریج مباحث گسترده‌تر و موضوعات جدیدی مطرح شد تا جایی که غلامعلی رشید مسیر بحث را تغییر داد و گفت:
==  گزارش- 485 ==
در پي ادعاي روز گذشتة عراق مبني بر اين كه ميدان نفتي نوروز را مورد تهاجم قرار داده‏است<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، نشرية "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 138 (14/5/1364)، ص 1.</ref>  و با توجه به انعكاس وسيع آن در راديوهاي بيگانه، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي امروز در تماسي با دفتر "محمد غرضي" وزير نفت، كسب اطلاع كرده كه طبق گزارش‌هاي رسيده از جزيرة خارك، نيروهاي عراقي موشكي را به طرف سكوي نفتي نوروز شليك كرده‌اند كه در حوالي اين سكو در آب منفجر شده و هيچ‏گونه خسارتي نداشته‏است.<ref>همان، ص 7، تهران - خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.</ref>


«اصلاً بیاییم پیشنهاد بدهیم که امسال در جنوب، عملیات وسیع انجام ندهیم. تا عید 15 عملیات قدس [عملیات محدود] می‌توانیم انجام دهیم و در این فاصله دو الی سه منطقه را از هر نظر آماده کنیم و در سال آینده عملیات بزرگ انجام دهیم. امر غافلگیری برای ما مهم است. با نیرویی که حداکثر تا 70 گردان می‌رسد می‌توانیم در شمال‌غرب عملیاتی نسبتاً خوب انجام دهیم.»
==  گزارش- 486 ==
ناخدا محمدحسين ملك‏زادگان فرمانده نيروي دريايي جمهوري‌اسلامي ايران، در مصاحبه‏اي مطبوعاتي و راديو تلويزيوني، درخصوص نقش نيروي دريايي در خليج‌فارس مبني بر حراست و دفاع از سواحل و آب‌هاي سرزميني، آب‌هاي ساحلي، منابع حياتي و حساس، فلات قاره و حفظ و حراست از جزاير و بندرهاي ميهن اسلامي، گفت:
«نيروها و يگان‌هاي شناور دريايي، هوايي و نيروهاي زميني كه به صورت آبي خاكي عمل مي‌كنند، طوري در اين منطقه گسترش يافته‏اند كه پوشش كامل را به منطقة خليج‌فارس و درياي عمان مي‌دهند.»
وي با تأكيد بر نقش و آمادگي كامل نيروي دريايي در جنگ، گفت: «ما هدف‌هاي تهاجمي در جنگ نداريم وليكن مصمم هستيم قاطعانه با هرگونه تهاجمي مقابله كنيم و آن‏ها را سركوب كنيم. هدف ما اهداف استراتژيك است.» ناخدا ملك‏زادگان در مورد دخالت امريكا و نيروهاي بيگانه در خليج‌فارس، چنين موضع‌گيري كرد: «ما معتقديم منطقة خليج‌فارس بايد توسط كشورهاي خود منطقه حفاظت و حراست بشود و براي ما قابل قبول نيست نيروي ديگري از ده‌ها هزار كيلومتري اين‌جا بخواهد حضور خود را در منطقه نشان دهد.»
فرمانده نيروي دريايي در خاتمه با اشاره به اين كه "نيروهاي خارج از منطقه را تحت كنترل داريم و هرگونه توطئه‌اي عليه جمهوري‌اسلامي ايران سركوب خواهد شد"، در خصوص بازرسي كشتي‌ها گفت: «اين حق مسلم و قانوني ماست كه از عبور هرگونه محموله‌اي كه در توان رزمي دشمن اثر مي‌گذارد، جلوگيري كنيم.»<ref>روزنامة كيهان، 13/5/1364، ص2.</ref>
در اين حال، راديو اسرائيل به نقل از سخنان فرمانده نيروي دريايي جمهوري‌اسلامي ايران گفت: «حكومت اسلامي براي مقابله با تهديد‌هاي بالقوه كه از حضور ناوگان ايالات متحده در خليج‌فارس در مانور دريايي كويت ناشي مي‌شود، طرح‌هايي تهيه كرده‏است. وي (فرمانده نيروي دريايي) بي‏آن‏كه به ماهيت اين طرح‌ها اشاره نمايد تهديد كرد كه ايران در صورت احساس هرگونه خطري، آن‏ها را به مورد اجرا خواهد گذاشت.» راديو اسرائيل همچنين گزارش داد كه ايران اعلام داشت پدافند هوايي خود را در نواحي مرزي تقويت بخشيده و سقوط هواپيماي جنگي عراق كه به گفتة مقامات تهران پيش از ظهر ديروز در شمال غربي خوزستان سرنگون شد، از نتايج آن بوده‏است.<ref>مأخذ 4، ص 26، راديو اسرائيل، 13/5/1364.</ref>


حاضران در جلسه با این پیشنهاد که پیش‌ازظهر و بدون حضور محسن رضایی مطرح شد، موافقت و هریک به‌نوعی آن را تصدیق ‌کردند. در ادامه بحث مزیت‌هایی برای این طرح پیشنهادی بیان شد:
==  گزارش- 487 ==
رسانه‌هاي گروهي و مطبوعات امريكا اخيراً به‌طور گسترده‌اي به مسئله قاچاق اسلحه از امريكا به ايران پرداخته‌اند تا جايي كه اين مباحث با دست‏گيري تعدادي از دلالان اسلحه، ابعاد تازه‌تري به خود ‌گرفته‏است.<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، نشرية"گزارش‌هاي ويژه"، شمارة 125 (1/5/1364)، ص 8؛</ref>
راديو امريكا به نقل از نشرية "لوس‌آنجلس تايمز" در تفسيري در اين باره گفت: «ايران مي‌كوشد كه از طريق بازرگانان، وزارت دفاع امريكا و ساير منابع، موشك‌ها و قطعات يدكي جت‌هاي جنگندة اف - 14 خود را كه ساخت امريكاست، به دست آورد تصور مي‌شود كه از ميان 80 جت اف - 14 كه توسط دولت شاه فقيد ايران خريداري شده‏بود، اكنون بيش از ده هواپيما قابليت پرواز و انجام مأموريت‌هاي نظامي را نداشته باشند. بنابراين گزارش، در ابتداي عمليات قاچاق اسلحه، عمال ايران فريب دلالان را مي‌خوردند اما اخيراً در اين كار تبحر زيادي پيدا كرده و اكنون سعي دارند مستقيماً به سيستم تداركات نظامي امريكا رخنه كنند.»
همچنين به گزارش خبرگزاري فرانسه، لوس‌آنجلس تايمز امروز (يكشنبه) به نقل از مسئولان دولت فدرال امريكا نوشته‏است: «علي‌رغم محاصرة تسليحاتي كه در پي بحران گروگان‌گيري تهران از سوي واشنگتن اتخاذ شده‏است، صدها محمولة سلاح امريكايي ظرف پنج سال گذشته به ايران ارسال شده‏است. [...] منابع رسمي امريكايي با قبول اين نكته كه تقاضاي ايران براي سلاح بسيار شديد است، خاطرنشان مي‌كنند كه عمليات موفقيت‌آميز قاچاق، تنها ده درصد از نيازهاي تسليحاتي تهران را برآورده مي‌كند و سلاح‌هايي كه ظرف پنج سال گذشته توسط ايران در جنگ عليه عراق مورد استفاده قرار گرفته‌اند، يا از انبارهاي پنتاگون و يا از طريق شركت‌هاي خصوصي در اختيار ايران قرار مي‌گيرند، اين در حالي‏ است كه مأموران ايراني كه مسئول خريد آن‏ها هستند، از اعتبارهاي تقريباً نامحدودي برخوردار مي‌باشند [...] ايران توجه خاصي به لوازم يدكي ناو جنگي، هواپيما، هلي‌كوپتر و همچنين تجهيزات رادار و عينك‌هاي رؤيت كننده در شب، مبذول مي‌دارد.
يك سرهنگ دوم امريكايي كه - كارشناس موشك - است هفتة گذشته متهم شد كه سعي داشته است مقاديري موشك ساخت فرانسه و امريكا به ارزش 140 ميليون دلار به ايران بفروشد. يك هفته قبل از آن نيز هفت تن ديگر در شهر "سان‌ديه‌گو" كاليفرنيا به سرقت و ارسال لوازم يدكي موشك‌هاي "فونيكس" و لوازم يدكي جت‌هاي اف - 14 به ايران، متهم شدند.»<ref>مأخذ 4، صص 13 و 14، خبرگزاري يونايتدپرس از لوس‌آنجلس.</ref>


1. رعایت غافلگیری.
==  گزارش- 488 ==
كشورهاي الجزاير و ليبي در قبال شركت در كنفرانس فوق‌العادة سران عرب كه عراق و متحدانش در برگزاري آن مصرّند، صراحتاً موضع‌گيري كردند. وزير خارجة الجزاير در مورد هدف از عدم شركت اين كشور در كنفرانس فوق‌العاده سران عرب در "كازابلانكا"، گفت: «اهداف اين كنفرانس در خدمت منافع ضروري امت عرب نيست.» خبرگزاري الجزاير با اعلام اين خبر، افزود: «وزارت امور خارجة الجزاير اين اقدام شاه حسن دوم را يك عمل تفرقه‏افكنانه خوانده و معتقد است اين حركت، اعتبار و قدرت امت عرب را زير سؤال خواهد برد.»
در همين حال، آسوشيتدپرس در گزارشي از طرابلس (ليبي)، با اشاره به اين كه ليبي به سه شرط در كنفرانس سران عرب شركت خواهد كرد، به نقل از خبرگزاري جانا (خبرگزاري ليبي) اعلام كرد‌: «به شرطي كه رفتار "خيانت بار" عراق و اردن و نيز اشغال مصر از سوي امريكا، در اين كنفرانس مورد بحث قرار بگيرد و بخشي از مباحثات خود را به محاكمة رژيم‌هاي عراق و اردن به خاطر جنايت آن‏ها در برقراري رابطه با مصر اختصاص دهد، ما در كنفرانس شركت خواهيم نمود. ]...[ ليبي در اين كنفرانس شركت مي‌كند به شرطي كه موضوع وحدت اعراب و آزادي فلسطين در برنامه‌هايش گنجانده شود.»
اين در حالي است كه برخلاف ليبي و الجزاير، عراق و متحدانش در برگزاري اين كنفرانس اصرار دارند و براي آن تبليغات بسياري در رسانه‌هاي جهان كرده‌اند.<ref>مأخذ 1، ص 24، خبرگزاري فرانسه از الجزاير.</ref>


2. آماده‌کردن سه منطقه فدک (فاو)، حیدر (روطه ـ قرنه) در هور و شمال منطقه عملیاتی بدر.
==  گزارش- 489 ==
در حالي كه در ميان كشورهاي عربي در مورد شركت يا عدم شركت در كنفرانس سران عرب در مراكش، نوعي جناح‌بندي وجود دارد كه حكومت عراق و متحدان و دوستان آن از جمله عرفات و اردن در يك طرف‏ آن‌اند، امروز يك هيئت فلسطيني مخالف مشي ساف و عرفات وارد تهران شد. در اين هيئت سرهنگ " ابوموسي" رهبر بخش انقلابي فتح، " احمد جبرئيل" دبيركل جبهة خلق براي آزادي فلسطين (فرماندهي كل)، " ابوماهراليماني" عضو دفتر سياسي اين جبهه و "فرحان ابوالهجا" عضو رهبري جنبش الصاعقه، حضور دارند. اين هيئت، پس از ورود به تهران، در مصاحبه‏اي مطبوعاتي به سؤالات خبرنگاران داخلي پاسخ داد.
ابتدا سرهنگ ابوموسي در جواب يكي از خبرنگاران كه پرسيد: «نظر شما در مورد سياست عراق در قبال مسئله فلسطين چيست؟» گفت:
«من به‌طور خلاصه آنچه را كه مي‌توانم بگويم آن است كه اين جنگي كه به‌وسيلة صدام‌حسين عليه انقلاب اسلامي تحميل شده را ظالمانه به‌حساب مي‌آوريم. ايران در زمان شاه تحت حاكميت امريكا و تكيه‌گاه اصلي آن در منطقه بود، لذا پس از پيروزي انقلاب‌اسلامي صدام آتش جنگ را عليه اين انقلاب كه شعارهاي اوليه آن آزادسازي فلسطين و قدس است، شعله‌ور ساخت. ما معتقديم كه اين امكانات و اين وسايل جنگي بايد عليه دشمن صهيونيستي در منطقه به‌كار گرفته شود. رژيم عراق كه وانمود مي‌كرد مدافع انقلاب فلسطين است، امروز دست در دست ارتجاع منطقه كه از حسني مبارك و شاه حسين اردني تشكيل شده‏است، در جهت خدمت به منافع ارتجاع و امپرياليسم گام بر مي‌دارد. ما به‌طور كلي مي‌گوييم كه سياست صدام در قبال ايران، بسيار احمقانه است و اين دريافت ما از جنگ است.»
خبرنگار ديگري پرسيد: «شما هم‌زمان با تدارك برگزاري كنفرانس سران عرب، به ايران آمده‌ايد، هدف ديدار شما چيست؟» ابوموسي پاسخ داد:
«ما به ايران آمديم تا بر روابط مستحكم انقلاب فلسطين با انقلاب اسلامي ايران دوباره تأكيد كنيم. ما برگزاري اين اجلاس در فاس و در كشور مغرب كه كنفرانس فاس اول در آن‏جا برگزار شد و به‌طور ضمني اسرائيل را به‌رسميت شناخت، محكوم مي‌كنيم. ما معتقديم مادامي كه پيمان‌هاي ارتجاعي ميان كشورهاي ارتجاعي به‌وجود مي‌آيد و صدام و حسني مبارك و شاه‌حسين ميان خود پيمان به‌وجود مي‌آورند، بايد انقلابيون هم دست به تشكيل پيمان‌هايي ميان خود بزنند تا بتوانيم اين توطئه بزرگ را كه به سركردگي امريكا عليه ملّت فلسطين و كشورهاي پيشرو منطقه انجام مي‌گيرد، خنثي كنيم. ما بر اين باوريم چنانچه اين جنگي كه به‌وسيلة صدام به‌وجود آمده، برافروخته نمي‌گرديد، معادلات جديدي در منطقه حكم فرما مي‌شد كه مسلماً به نفع نيروهاي انقلابي بود.»
خبرنگار ديگري پرسيد: «نظر شما دربارة كوشش‌هاي عرفات براي برپا كردن اتحاد كنفدراتيو با اردن، چيست؟» ابوموسي گفت:
«تشكيل دولت كنفدراسيون با اردن يك دروغ بزرگ است و هيچ‌گاه نمي‌توان يك اتحاد كنفدرالي به‌وجود آورد، زيرا يك اتحاد كنفدرالي ميان دو دولت مستقل و صاحب زمين و داراي رژيم مستقل تشكيل مي‌شود، در حالي كه سازمان آزادي‌بخش فلسطين دولت نيست و سرزمين مستقلي ندارد و به‌علاوه، ملت فلسطين در جهان آواره و سرگردان هستند. بنابراين چگونه مي‌خواهند كنفدراسيون تشكيل بدهند؟! آن‏هايي كه در صدد اجراي اين موضوع هستند، مي‌خواهند مسئله فلسطين را به رژيم اردن واگذار كنند و تلاش شاه‌حسين در اين زمينه، بيش‏تر از حفظ تاج و تخت خود نشأت مي‌گيرد. در موافقت‌نامة حسين و عرفات آمده است كه "صلح در مقابل زمين داده مي‌شود"، در حالي‌كه شاه‌حسين نمي‌تواند صلح بدهد.»


3. آمادگی تجهیزات.
مصاحبه مطبوعاتي سران تعدادي از گروه‌هاي فلسطيني در تهران
سرهنگ ابوموسي (انشعابي فتح)، احمد جبرئيل (جبهه خلق براي آزادي فلسطين)، فرحان ابوالهجا (الصاعقه) و... :
سياست صدام در قبال ايران بسيار احمقانه و در جهت خدمت به ارتجاع منطقه و امپرياليسم است.
خبرنگار كيهان پرسيد: «توافقي ميان جبهة نجات ملي فلسطين و جنبش امل در دمشق به‌منظور پايان دادن به نبرد اردوگاه‌ها منعقد شد، امّا اخيراً جبهة نجات ملي فلسطين، جنبش امل را متهم ساخته‏است كه از تصميمات متخذة اجلاس دمشق عدول كرده‏است. نظر شما چيست؟»
احمد جبرئيل در پاسخ گفت:
«شكي نيست كه جنگ اردوگاه‌ها كه در بيروت صورت گرفت، در خدمت منافع ارتجاع بوده‏است ولي به هرحال پس از يك‌ماه كشمكش و نبرد، بالاخره توافقي براي جلوگيري از خون‌ريزي به‌دست آمد. البته ناگفته نماند كه جمهوري‌اسلامي نقش مهمي در جلوگيري از ادامة اين خون‌ريزي مبذول داشته‏است و اين امر از خلال رفت‌وآمدهاي مداوم به سوريه انجام شده‏است و به‌نوبة خود تأثير جمهوري‌اسلامي را نمايان مي‌سازد.
ما توافق دمشق را به‌عنوان راه‌حل پذيرفتني و مورد قبول براي مسئله نبرد اردوگاه‌ها مي‌دانيم ولي معتقديم كه طرف‌هاي عربي و لبناني و بين‌المللي و فلسطيني وجود دارند كه از توافق دمشق ناراضي و ناراحت هستند، زيرا اجراي مفاد اين موافقت‌نامه را خاموش كردن آتش فتنه مي‌دانند. به‌علاوه، آن‏ها مي‌خواهند از لبنان به‌عنوان پوششي براي مخفي نگه‌داشتن توافق‌هاي خود با شاه‌حسين استفاده نمايند.
بنابراين، طرف‌هاي عربي و فلسطيني وجود دارند كه راضي به اين كار نيستند، لذا در همين زمينه ما در جبهة نجات ملي فلسطين توافق دمشق را كه ميان جبهه نجات ملي و امل حاصل شد، قبول داريم و اميدواريم كه در سريع‌ترين فرصت بتوان از خون‌ريزي جلوگيري و آشتي ملي در لبنان ميان اردوگاه‌هاي فلسطيني و همسايگان آن به‌وجود آورد.
در اين زمينه بايد افزود كه فرماندهي جبهه امل به توافق دمشق مقيد مي‌باشد و در هيئت هماهنگي شركت فعالانه‌اي دارد، ولي 36 ساعت پيش نيروهايي از جنبش امل و تيپ ششم هنوز در اردوگاه‌ها به سر مي‌برند كه با توافقي كه حاصل شد، از اردوگاه‌ها عقب‌نشيني كردند. ما اميدواريم كه از اين توطئه‌ها جلوگيري به‌عمل آيد.
در اينجا تأكيد مي‌كنم كه نقش جمهوري‌اسلامي در لبنان و در جنوب بسيار مهم و مؤثر بوده‏است و از جمهوري‌اسلامي خواستاريم كه تلاش و سعي بيش‏تري به‌كار گيرد تا بتوان توطئه‌ها را در لبنان كه بر عليه انقلاب نوين فلسطين صورت مي‌گيرد، خنثي كرد. اين انقلاب ديگر به عرفات مربوط نيست؛ اين انقلاب نوين عليه عرفات و گروه خائن‌اش كه در صدد انجام مذاكرات سازش‌كارانه مي‌باشند، صورت گرفته‏است.»
در اين‏جا خبرنگاري پرسيد: «در لبنان "نبيه‌بري" اعلام كرد كه "جبهه اتحاد ملي تشكيل شده‏است"، نظر شما چيست؟» ابوماهر يماني پاسخ داد:
«نيروهاي محلي و مترقي و اسلامي كه حضور گسترده در لبنان دارند، توافق كردند كه با رژيمي كه با صهيونيست‌ها روابط نزديكي دارد، به مقابله برخيزند. اين نيروها با حمايت كشور سوريه تماس‌هاي خود را براي ايجاد جبهه‌اي متحد افزايش دادند. دو هفته پيش ميان اين نيروها، ملاقات‌ها و تماس‌هايي در سوريه و لبنان صورت گرفت و بر تشكيل يك جبهة اتحاد ملي كه همة نيروها در محور آن جمع شوند، به توافق رسيدند. شايد فردا اين نيروها جلسه‌اي را برگزار كنند كه منشور اين جبهه را مورد تصويب قرار دهند.»<ref>مأخذ 1، ص24.</ref>


4. امکان فراهم‌آوردن نیروی بیشتر برای جنوب در زمستان آینده.
==  گزارش- 490 ==
در آستانة برگزاري مراسم حج، روزنامة كيهان در نشستي با "مهدي كروبي" نمايندة امام در حج، به گفت‌وگو پرداخت و با توجه به سخنان اخير امام، چگونگي حركت سياسي تبليغي حج امسال را جويا شد كه آقاي كروبي در پاسخ گفت:
«حركت‌هاي سياسي و تبليغي حج امسال طبق فرمودة امام امت، همان روال گذشته را دارد. در كنار مراسم عبادي حج، تظاهرات عظيم مكه و مدينه و شعار عليه امريكا و اسرائيل و قدرت‌هاي استكباري جهان و نيز بازگو كردن مشكلات مسلمين در همة بلاد، به‌خصوص بيان مشكلات مردم محروم لبنان، فلسطين و افغانستان مظلوم، از كارهاي اصلي ماست.»<ref>مأخذ 6 ، (ويژه‏نامة هفتة حج)، ص 3.</ref>
در اين حال، راديو اسرائيل اعلام كرد: «مدير كل سياسي وزارت خارجة ايران - كه اخيراً از عربستان‌سعودي و چند كشور ديگر منطقه بازگشت - پاسخ ملك فهد به پيام اخير حجت‌الاسلام خامنه‌اي را امروز به وي تسليم كرد. از متن اين پيام و پاسخ، خبري در دست نيست، ولي ناظران آن را با ماجراي تظاهرات سياسي حجاج ايراني و مسئله تعداد زائران مربوط مي‌دانند.»<ref>مأخذ 4، ص‌ 28، راديو اسرائيل.</ref>
از سوي ديگر، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي از كويت گزارش داد كه روزنامة كويتي "السياسه" در سرمقاله‌اي به قلم سردبير خود، از ساير حجاج خانة خدا خواسته است كه حاجيان ايراني را هنگام زيارت، مورد حمله قرار دهند. در اين سرمقاله تحت عنوان "ايراني از مراسم حج چه مي‌خواهد "آمده‏است: «اگر ايراني اعتقاد دارد كه مراسم حج بايد به جايي براي فحش دادن به كشورهايي كه با آن اختلاف دارد، تبديل شود، در مقابل، اين كشورها حق دارند حجاج ايراني فحش دهنده را مهار كنند و سيلي آنان را با دو سيلي پاسخ دهند.» در اين سرمقاله از مقام‏هاي عربستان خواسته شده‏است كه تدابير لازم جهت سركوب هرگونه تظاهرات و يا تحرك سياسي حجاج ايراني، اتخاذ شود.<ref>مأخذ 4، ص‌ 9.</ref>


5. تکمیل و تثبیت تشکیلات نیروی زمینی سپاه تا سال آینده.
==  گزارش- 491 ==
كليات لايحة اصلاح تبصرة 2 مادة 91 قانون استخدام ارتش جمهوري‌اسلامي ايران تصويب شد. آقاي "اكرمي" مخبر كميسيون امور دفاعي در اين مورد چنين توضيح داده‏است: «در قوانين سابق ارتش دو ماده بود: يكي مادة 90 و يكي مادة 91؛ مادة 90 اين بوده كه "اگر كسي در حين انجام وظيفه معلول بشود" و مادة 91 اين بوده كه "اگر در حين انجام وظيفه فوت كند يا شهيد بشود، حقوق آن معلول و يا آن فوت شده براساس پرسنل كادر ثابت هم درجه به او داده مي‌شود". در نظام جمهوري‌اسلامي ايران در سال 60 آمده يك تبصره‌اي بر آن زده شده‏است كه آن مربوط به زمان صلح بوده، آمده‌اند يك قيدي زده‌اند مربوط به زمان جنگ را بر آن اضافه كرده‌اند و به مدت سه سال آن را تصويب كردند. الآن دو نكته قابل توجه است: يكي اين‌كه سه سال آن تمام شده و ما مي‌خواهيم اين خلأ قانوني برطرف بشود و اين لايحه به صورت يك قانون دربيايد، منتها با يك قيد كه تا هنگام تصويب طرح اصلاح قوانين ارتش، اين قيد بماند و همين‌طور تمديد آن تا زماني كه خلأ قانوني يادشده از بين برود.»<ref>اداره كل تندنويسي مجلس شوراي اسلامي "روزنامه رسمي‌" مشروح مذاكرات جلسه علني مجلس، نشريه 11817، دورة دوم، جلسة 165 (13/5/1364) ص28.</ref>


در مخالفت با اجرای عملیات در منطقه فاو نیز دلایل زیر برشمرده شد:


1. رعایت غافلگیری ناممکن است.


2. شرایطی که فرماندهان برای اجرای عملیات مشخص کرده‌اند، تأمین نشده است.


3. زمان کافی برای آماده‌کردن زمین ازجنبه مهندسی دراختیار نیست.


4. نیروی موردنیاز تأمین نشده است.
== <big>منابع و مآخذ روزشمار 1364/05/13 </big> ==


5. هماهنگی در فعالیت‌هایی که برای تأمین امکانات می‌شود وجود ندارد.
{{پانویس}}


6. اجرای تک پشتیبانی در جزیره مینو میسر نیست.
<references/>


درمجموع هرچه مباحث عمیق‌تر می‌شد، انگیزه اصلی و دلیل انتخاب منطقه عملیاتی فاو با ابهام بیشتر مواجه و حتی گفته می‌شد که منطقه فاو براثر فشارهای سیاسی برای عملیات انتخاب شده است.


درنهایت رحیم‌ صفوی، غلامعلی ‌رشید، عزیز جعفری، احمد ‌غلامپور و... برای دادن پیشنهادهای جدید و مخالفت با اجرای عملیات در منطقه فاو به نتیجه قطعی رسیدند و قرار شد در جلسه‌ای با فرمانده کل سپاه دراین‌باره به بحث بپردازند.<ref>سند شماره 0634/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: انتخاب منطقه عملیاتی فدک (فاو)، گزارش راوی قرارگاه خاتم، در عملیات والفجر8، داوود رنجبر، صص 92 ـ 91.</ref>


== 2 ==
[[رده:2]]
در ادامه بحث درباره طراحی عملیات در منطقه فاو، بعدازظهر امروز جلسه‌ای با حضور محسن رضایی فرمانده کل سپاه پاسداران، و برادرانی که در جلسه صبح حضور داشتند. در قرارگاه مرکزی سپاه پاسداران تشکیل شد. نخست رحیم صفوی شروع به صحبت کرد:


برادران حاضر در این جلسه از ابتدای جنگ، در جنگ بوده‌اند و فلسفه وجودی‌شان در جنگ یک فلسفه محکم زیربنایی و عقیدتی است و براساس پایبندی به مقام ولایت آمدند در جنگ و با اعتقاد به اینکه این جنگ، جنگ بین حق و باطل است و جبهه حسینی‌ها علیه یزید‌ی‌هاست و اینکه هر زمانی هم که امام تکلیف کند، حاضر به ریختن خونشان به پای درخت ایمان و عقیده‌شان هستند... .


... برادران با یک دید واقع‌بینانه می‌خواهند روی مسئله جنگ فکر و کار کنند. ما دید واقع‌بینانه را از این نظر می‌گوییم که اگر به یک چیزهایی که می‌دانیم آماده نمی‌شود و در زمان لازم امکان فراهم‌شدن آن نیست توجه نکنیم، این یک دید غیرواقع‌بینانه است. من اساس تردید را عدم واقع‌بینی مسائل می‌دانم؛ اگر کسی واقع‌بینانه وارد یک صحنه و یک عملی بشود، در او هیچ تردیدی نیست.
</div>


ما از عملیات‌های رمضان تا والفجرها و حتی خیبر و بدر به این نتیجه قطعی رسیده‌ایم که با مقدورات و امکانات موجود نمی‌توانیم عملیات گسترده‌ای داشته باشیم. البته عملیات گسترده در توان جمهوری اسلامی هست ولی در توان سپاه پاسداران نیست. الآن هیچ‌کدام از شرایط اجرای عملیات حاصل نیست. شما از شرایط اجرای عملیات را "حفظ غافلگیری" اعلام کرده‌اید. خوب ما چشممان را ببندیم و بگوییم دشمن نفهمیده؟ این‌همه اقدامات مهندسی شده، این‌همه جاسوس‌های دشمن در منطقه‌ هست. شما گفته بودید که از شرایط اجرای عملیات این است که "ما 150 گردان نیرو" داشته باشیم. فرماندهان مناطق ما می‌گویند که این نیرو فراهم نمی‌شود. شورای عالی سپاه می‌گوید این نیرو حاصل نمی‌شود و از 76 هزار بسیجی که باید داشته باشیم الآن حدود 26 هزار نفر موجود داریم، یعنی یک‌سوم؛ این دوسوم نیروی دیگری که به‌صورت بسیجی باید بیاید، با این مسائلی که الآن هست و باتوجه‌به زمان و آموزش و... نمی‌آیند. ما می‌گوییم وقتی نیرو آمد 55 الی 60 روز وقت لازم است تا برای عملیات آماده بشوند.


می‌گوییم مهمات‌ در وضع بسیار بدی است، ما حدود یک‌چهارم، یک‌پنجم، مهمات لازم را داریم و این چیزی نیست که در یک‌ ماه یا دو ماه آینده دست ما برسد. آمار برخی از اقلام مهمات یک‌دهم و یک‌ششم تعداد لازم است. ما اگر بخواهیم اینها را نادیده بگیریم که همان عملیات بدر می‌شود. آن مقدار تجهیزات موردنیاز که برآورد شده برای عملیات، برخی تا شش ماه و یک سال دیگر قابل‌تهیه‌شدن نیست. ...


برای این عملیات‌ها ما قرارگاه‌ها و لشکرهایمان هنوز هیچ شکلی نگرفته است.


مسئله‌مان الآن عملیات گسترده آینده است؛ بیشتر فرماندهان از آقای مرتضی قربانی و احمد کاظمی تا دیگر برادران به ما اعتراض می‌کنند که اینجا نمی‌توانیم عمل کنیم.
{{#css:/bootstrap.css}}
 
از شرایط دیگر برای عملیات این بود که در جزیره مینو تک پشتیبانی انجام بگیرد که 50 درصد موفقیت در این است؛ این شرط هم آماده نیست.
 
حاصل‌نشدن این شرایط، برابر است با شکست و این شکست هم دیگر شکست بدر و خیبر نیست، شکستی است که هم فرماندهان ما روحیه‌شان خرد و شکسته می‌شود و هم نسبت به رده‌های بالاتر اصلاً بی‌اعتقاد می‌شوند. الآن بسیجی‌های کاظمی [لشکر8 نجف] به فرمانده‌شان ایرادی ندارند، به مسئولین جنگ و مملکت اعتراض دارند. می‌گویند اینها چه مسئولینی هستندکه نمی‌آیند ببینند چه شده؟ در عملیات قادر چه گذشته؟ یعنی یک اعتراض عمومی را خواهیم داشت، الآن فرمانده لشکرها به قرارگاه‌ها بی‌اعتمادند، این بی‌اعتمادی اوج می‌گیرد.[[پرونده:Rahim-safavi-1.jpg|بندانگشتی|رحيم صفوي فرمانده نيروي زميني سپاه، اجراي عمليات محدود در سال 1364 و آمادگي براي عمليات گسترده در سال 1365 را پيشنهاد مي‌كند.]]رحیم صفوی در ادامه، پیشنهاد خود و دیگر مسئولان نیروی زمینی سپاه را چنین مطرح می‌کند:
 
«با این نیرو‌هایی که دارند می‌آیند، تا اوایل سال آینده 10 الی 15 عملیات محدود و موفق انجام بدهیم و هم‌زمان با این عملیات‌ها، خودمان را آماده کنیم و برای اوایل سال آینده در منطقه شمال‌غرب بجنگیم و هم‌زمان با آنها منطقه فدک و منطقه حیدر و حتی منطقه بالاتر را یعنی شمال منطقه عملیات بدر را آماده کنیم. یعنی تمام کارهایش آماده بشود و در این سه منطقه بعد از عملیات‌های شمال‌غرب عملیات کنیم. عملیات‌های شمال‌غرب را با نیرویی به‌اندازه 60 تا 70 گردان عمل کنیم، ولی عملیات‌های جنوب را که ارزش و اهمیتش کاملاً روشن است احتیاج به غافلگیری، آماده‌کردن منطقه و آمادگی تجهیزات، وسایل و امکانات دارد، آماده بشوند تا عملیات را جلو ببریم. ما شرایط خودمان را با [عملیات‌های] خیبر و بدر بسنجیم، اگر موفقیتی نمی‌بینیم دست به عملی نزنیم که باعث ناراحتی بشود. برویم محکم به مسئولین بگوییم ما عملیات‌های محدود را ادامه می‌دهیم تا چندین ماه دیگر، بعد هم در شمال‌غرب می‌جنگیم و بعد از آن در جنوب.»<ref>همان، صص 94 ـ 92.</ref>[[پرونده:Mohsen-rezaii-1.jpg|بندانگشتی|فرمانده كل سپاه محسن رضايي، در جلسه قرارگاه مركزي سپاه با اشاره به اهميت اجراي عمليات آتي (فاو)، اين جلسه را تلخ‌ترين جلسه در طول دوران فرماندهي‌اش ناميد.]]پس از سخنان رحیم صفوی، محسن رضایی درحالی‌که ناراحتی در چهره‌اش نمایان بود، پس از چند دقیقه تأمل شروع به صحبت کرد که بخش‌هایی از آن چنین است: «متأسفانه این جلسه برای ما تلخ‌ترین جلسه‌ای است که در تاریخ عمر جنگ دارم. تازه می‌فهمم که عمق ترمزی که الآن در آن پایین و عمق سدی که در بالای ما ایجاد شده، از پایین داریم ترمز می‌کنیم و از بالا یک سدی شده هم آن سد و هم ترمز شما، درست آن بن‌بستی که در جنگ پیدا شده، الآن پیدا کرده است. شما در بدر آمدید گفتید که بیاییم عملیات شماره 2 را، اول انجام بدهیم، گفتیم برادران این حرف را نزنید اگر یک ماه به شما فرصت دادیم، رفتید روی عملیات شماره 2 کار کردید، شاید وسط کار دوباره گفتید که نباید انجام بدهیم... چقدر استدلال شما یا برادرمان رشید آوردید که چرا نباید عملیات شماره 2 را انجام بدهیم؟... الآن تنها راه ما "فاو" است، فاو مهم است. حالا می‌گوییم فاو، اول می‌گویید القرنه بعد از القرنه می‌آیید می‌گویید نخیر، شمال‌غرب. خدا وکیلی همه‌تان می‌توانید بزنید روی قرآن که اگر یک ‌ماه دیگر رفتید روی شمال‌غرب فکر کردید، دوباره نیایید بگویید که نمی‌شود و... زمان دارد می‌گذرد و این دو ضعف که ضعف اساسی است و مبنای ترمز را تشکیل داده از پایین داریم ترمز می‌کنیم، از بالا هم که سد راه رشد توان رزمی و رشد قوه رزمی پیدا شده، حالا این وسط چه باید کرد؟ ما باید بفهمیم می‌خواهیم بجنگیم ولو با 2 نفر، حتی با یک‌گروهان می‌شود جنگید و می‌شود از دشمن تلفات گرفت. با 2 نفر هم می‌شود جنگید. ضعف سومی که هست این است که شما می‌گویید که توان جمهوری اسلامی می‌رسد، توان جمهوری اسلامی می‌رسد یعنی ضعف سوم. این ترمز و آن سد، جنگ را به بن‌بست رساندند، کی می‌گوید توان جمهوری اسلامی می‌رسد جمهوری اسلامی معجونی است از دستاورد انقلاب و رژیم سابق که دست ما مانده، شما صحبت از یک توان بالقوه‌ای می‌کنید که می‌گویید ما می‌توانیم این را به فعل در بیاوریم... مگر توان یک چیز ساده‌ای است، فهم توان پنج سال وقت می‌خواهد شما تا پنج سال دیگر نمی‌توانید بفهمانید. الآن 100 تا کمپرسی در جنگ می‌خواهید. همین الآن اگر بگویید 100 تا کمپرسی، می‌گویند ببینید اینها بهانه آوردند که می‌خواهند نجنگند که 100 کمپرسی را گفتند. چه کسی این را می‌گوید، جز افراد بالای شما این را می‌گویند، چرا؟ با شما لج دارند؟ اینها غیرانقلابی‌اند؟ نه، طبیعی است، ما هم به‌جای آنها بودیم همین حرف را می‌زدیم، برای اینکه در جنگ نیستند ما چه انتظاری داریم؟ چهار سال است خواستیم اینها را در جنگ بیاوریم، اما ورود ناقص اینها در جنگ کار را بدتر کرد. پس این توانی که از جمهوری اسلامی می‌گویید، شما خودتان را دارید بازی می‌دهید، یک ذهنیتی را درست می‌کنید که عذاب وجدانتان را حل کنید بعد آن را می‌گویید نه ما اگر این حرف را می‌زنیم خوب دلیل داریم. می‌گویید توان جمهوری اسلامی باید بیاید جلو، کدام توان؟ کدام کار؟ پس این هم ضعف سوم شما. جمهوری اسلامی یعنی در کل دولت 100 نفر آدم، تازه این 100 نفر که حزب‌اللهی و انقلابی هستند نمی‌دانند جنگ چیست چهار سال و پنج سال دیگر می‌فهمند. باوجوداین باید پیش برویم، پس این توان که می‌گویید، این است. من یک‌مرتبه نسبت به برخورد شما غافلگیر شدم، فکر نمی‌کردم، حالا بعد فکر می‌کنم که چه ضعف‌های دیگری ما داریم باید این ضعف‌ها را در‌آوریم و آنها را حل کنیم. ...» سخنان رحیم صفوی و محسن رضایی در این جلسه آغازی بود برای ادامه بحث: رحیم صفوی: ما می‌گوییم با این توان، نه می‌شود در القرنه بجنگیم و نه در فاو. حال شما هی می‌خواهید فشار بیاورید... اگر شما می‌فرمایید که متناسب با توانمان منطقه تعیین کنیم، الآن این منطقه تناسبی با توانمان ندارد، اگر برویم شکست می‌خوریم. سپاه با این توان قادر به اجرای عملیات گسترده نیست، باید توان بالاتری به دست بیاورد تا بتواند بجنگد. محسن رضایی: این کلی است، این را چه کسی از شما قبول می‌کند؟ شما با استدلال ثابت کنید که اینجا چند گردان می‌خواهد و چند گردان تابه‌حال رسیده. این بحث‌های نارس شما، کار شما را سد کرده و وقتی که این کار سد بشود معلوم است که نمی‌توانید آماده بشوید». در ادامه جلسه یکی دیگر از مسئولان نیروی زمینی سپاه، وارد بحث می‌شود. غلامعلی رشید: ما این‌را به‌وضوح می‌بینیم که اگر 50، 60 گردان نیروی بسیجی بدون امکانات و تجهیزات لازم فراهم شود، دستور عملیات صادر می‌شود؛ چشم‌پوشی می‌شود از غافلگیری؛ چشم‌پوشی می‌شود از برآورد مهمات و... ما می‌گوییم ما یک تاجر ورشکسته هستیم، نمی‌توانیم یک معامله بزرگ انجام دهیم. این خیالی است که ما قبلاً می‌کردیم. ما در فتح‌المبین یک تاجر خوب بودیم، می‌توانستیم معامله کنیم. الآن دیگر قادر نیستیم آن معامله بزرگ را بکنیم. ما می‌گوییم با یک‌ نفر هم می‌شود جنگید، اما یک‌ نفر وقتی بجنگد، سه نفر عراقی را بکشد و خودش هم شهید بشود، این پیروزی است، اما مجموعه عملیات‌های بدر و خیبر می‌شود شکست؛ پیروزی نیست. قضیه عاشورا پیروزی است، 72 نفر بودند به 30 هزار نفر. می‌شود جنگید، اما تا یک‌ ماه دیگر این 50، 60 گردان می‌شود قوی‌ترین عامل فشار. رضایی: صحیح است که شما می‌خواهید از من اعتراف بگیرید که اگر همه توان فراهم نشد نجنگید؟ کجای مردانگی این‌طور است؟ غلامعلی رشید: ما نسبت به فرماندهی خودمان اعتمادمان کم نشده، تردید نداریم. ما عقل شما و علم و تدبیر شما را عالی‌ترین تدبیر برای خودمان می‌شناسیم. ما بی‌اعتمادیم به اینکه امکانات نمی‌رسد، این تردید در بچه‌ها به وجود می‌آورد. یکی از علت تردیدها این است که بی‌اعتمادند به امکانات، بی‌اعتمادند به این نیرویی که باید فراهم شود، ... و دیدند هم این فراهم نشده و نیرو می‌آید پای‌کار و بعد می‌گویند عمل کنید و عمل هم کردند. ما می‌گوییم جلوگیری کنیم از این‌کار. ما اگر هم یک مقدار پارسال منطقه 2 را پیشنهاد می‌دادیم، می‌دیدیم که آن‌موقع پذیرای این نیست که بگوییم عملیات گسترده، در جنوب نمی‌توانیم انجام دهیم. ولی الآن به این نتیجه رسیدیم که واقعیات را ببینیم. در این جنوب هدف‌های بسیار ارزشمندی هست که زیر زبان همه مزه می‌کند. تا گفتیم فاو، گفتند: به‌به، چه چیز خوبی است و... اینجا هدف‌هایش ارزشمند است و امکانات و نیرو می‌خواهد و ما سه سال است که در اینجا تلاش می‌کنیم، نتوانستیم یک گام قوی برداریم، ما به‌عنوان یک پیشنهاد می‌گوییم که: تا پایان سال عملیات محدود انجام دهیم، 15تا عملیات محدود انجام می‌دهیم، بعد برویم شمال‌غرب؛ آنجا می‌شود با 50، 60 گردان جنگ کرد، بعد به جنوب برگردیم. در این فاصله کار مهندسی بکنیم که بشود غافلگیری را رعایت کرد. الآن تمام یگان‌های ما در سرزمین جنوب هستند. غافلگیری از بین رفته است، دیگر معنی و مفهوم ندارد. کار مهندسی که ما می‌کنیم فردایش می‌خواهیم عمل کنیم. شما کار مهندسی جزیره آبادان را انجام دهید و یک ‌سال بعد عملیات کنید. این معنای دیگری پیدا می‌کند. غافلگیری، آب حیات ماست.
 
<references />
ُ

نسخهٔ کنونی تا ‏۱۱ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۱۸

روزشمار جنگ سال 1364
1364.05.13
نام‌های دیگر سیزده مرداد
تاریخ شمسی 1364.05.13
تاریخ میلادی 4 اوت 1985
تاریخ قمری 16 ذیقعده 1405
1359.05.13
1360.05.13
1361.05.13
1362.05.13
1363.05.13
1365.05.13
1366.05.13



گزارش- 483

بامداد امروز نيروهاي دشمن در منطقة عملياتي "قدس1" در شمال "هورالهويزه"، با پشتيباني آتش توپخانه و به كارگيري چند هلي‌كوپتر دست به يك پاتك زدند، ولي رزمندگان خودي با اجراي به موقع آتش، تعدادي از قايق‌هاي دشمن را منهدم و شماري از نيروهاي مهاجم را اسير كردند و تلفاتي نيز به آن‏ها وارد آوردند. به گزارش روزنامة كيهان، يكي از اسيران عراقي گفته‏است كه هلي‌كوپتري كه امروز هدف آتش پدافند نيروهاي اسلام قرار گرفته، حامل چند تن از افسران اطلاعاتي ارتش بعث بوده‏است كه همگي آن‏ها كشته شده‏اند. در اين عمليات تعدادي از قايق‌هاي دشمن سالم به غنيمت گرفته‏شد.[۱]

گزارش- 484

به گزارش يك نشرية داخلي سپاه، در دو هفتة گذشته (1 تا 13/5/1364) درگيري‌هايي بين نيروهاي خودي و ضدانقلاب در مناطق نقده، پيرانشهر، اشنويه، بانه و تكاب روي داده‏است. در اين درگيري‌ها، از نيروهاي دشمن حداقل 48 تن هلاك و 4 تن اسير شده‏اند و يك تن نيز زخمي شده‏است. از نيروهاي خودي هم دو تن شهيد، دو تن مفقود و 15 تن اسير شدند.[۲] گزارش‌هاي ديگر حاكي است كه جسد "استاد حسن" فرمانده هيز افشار حزب دمكرات، در ميان كشته‌شدگان مي‌باشد.[۳]

گزارش- 485

در پي ادعاي روز گذشتة عراق مبني بر اين كه ميدان نفتي نوروز را مورد تهاجم قرار داده‏است[۴] و با توجه به انعكاس وسيع آن در راديوهاي بيگانه، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي امروز در تماسي با دفتر "محمد غرضي" وزير نفت، كسب اطلاع كرده كه طبق گزارش‌هاي رسيده از جزيرة خارك، نيروهاي عراقي موشكي را به طرف سكوي نفتي نوروز شليك كرده‌اند كه در حوالي اين سكو در آب منفجر شده و هيچ‏گونه خسارتي نداشته‏است.[۵]

گزارش- 486

ناخدا محمدحسين ملك‏زادگان فرمانده نيروي دريايي جمهوري‌اسلامي ايران، در مصاحبه‏اي مطبوعاتي و راديو تلويزيوني، درخصوص نقش نيروي دريايي در خليج‌فارس مبني بر حراست و دفاع از سواحل و آب‌هاي سرزميني، آب‌هاي ساحلي، منابع حياتي و حساس، فلات قاره و حفظ و حراست از جزاير و بندرهاي ميهن اسلامي، گفت: «نيروها و يگان‌هاي شناور دريايي، هوايي و نيروهاي زميني كه به صورت آبي خاكي عمل مي‌كنند، طوري در اين منطقه گسترش يافته‏اند كه پوشش كامل را به منطقة خليج‌فارس و درياي عمان مي‌دهند.» وي با تأكيد بر نقش و آمادگي كامل نيروي دريايي در جنگ، گفت: «ما هدف‌هاي تهاجمي در جنگ نداريم وليكن مصمم هستيم قاطعانه با هرگونه تهاجمي مقابله كنيم و آن‏ها را سركوب كنيم. هدف ما اهداف استراتژيك است.» ناخدا ملك‏زادگان در مورد دخالت امريكا و نيروهاي بيگانه در خليج‌فارس، چنين موضع‌گيري كرد: «ما معتقديم منطقة خليج‌فارس بايد توسط كشورهاي خود منطقه حفاظت و حراست بشود و براي ما قابل قبول نيست نيروي ديگري از ده‌ها هزار كيلومتري اين‌جا بخواهد حضور خود را در منطقه نشان دهد.» فرمانده نيروي دريايي در خاتمه با اشاره به اين كه "نيروهاي خارج از منطقه را تحت كنترل داريم و هرگونه توطئه‌اي عليه جمهوري‌اسلامي ايران سركوب خواهد شد"، در خصوص بازرسي كشتي‌ها گفت: «اين حق مسلم و قانوني ماست كه از عبور هرگونه محموله‌اي كه در توان رزمي دشمن اثر مي‌گذارد، جلوگيري كنيم.»[۶] در اين حال، راديو اسرائيل به نقل از سخنان فرمانده نيروي دريايي جمهوري‌اسلامي ايران گفت: «حكومت اسلامي براي مقابله با تهديد‌هاي بالقوه كه از حضور ناوگان ايالات متحده در خليج‌فارس در مانور دريايي كويت ناشي مي‌شود، طرح‌هايي تهيه كرده‏است. وي (فرمانده نيروي دريايي) بي‏آن‏كه به ماهيت اين طرح‌ها اشاره نمايد تهديد كرد كه ايران در صورت احساس هرگونه خطري، آن‏ها را به مورد اجرا خواهد گذاشت.» راديو اسرائيل همچنين گزارش داد كه ايران اعلام داشت پدافند هوايي خود را در نواحي مرزي تقويت بخشيده و سقوط هواپيماي جنگي عراق كه به گفتة مقامات تهران پيش از ظهر ديروز در شمال غربي خوزستان سرنگون شد، از نتايج آن بوده‏است.[۷]

گزارش- 487

رسانه‌هاي گروهي و مطبوعات امريكا اخيراً به‌طور گسترده‌اي به مسئله قاچاق اسلحه از امريكا به ايران پرداخته‌اند تا جايي كه اين مباحث با دست‏گيري تعدادي از دلالان اسلحه، ابعاد تازه‌تري به خود ‌گرفته‏است.[۸] راديو امريكا به نقل از نشرية "لوس‌آنجلس تايمز" در تفسيري در اين باره گفت: «ايران مي‌كوشد كه از طريق بازرگانان، وزارت دفاع امريكا و ساير منابع، موشك‌ها و قطعات يدكي جت‌هاي جنگندة اف - 14 خود را كه ساخت امريكاست، به دست آورد تصور مي‌شود كه از ميان 80 جت اف - 14 كه توسط دولت شاه فقيد ايران خريداري شده‏بود، اكنون بيش از ده هواپيما قابليت پرواز و انجام مأموريت‌هاي نظامي را نداشته باشند. بنابراين گزارش، در ابتداي عمليات قاچاق اسلحه، عمال ايران فريب دلالان را مي‌خوردند اما اخيراً در اين كار تبحر زيادي پيدا كرده و اكنون سعي دارند مستقيماً به سيستم تداركات نظامي امريكا رخنه كنند.» همچنين به گزارش خبرگزاري فرانسه، لوس‌آنجلس تايمز امروز (يكشنبه) به نقل از مسئولان دولت فدرال امريكا نوشته‏است: «علي‌رغم محاصرة تسليحاتي كه در پي بحران گروگان‌گيري تهران از سوي واشنگتن اتخاذ شده‏است، صدها محمولة سلاح امريكايي ظرف پنج سال گذشته به ايران ارسال شده‏است. [...] منابع رسمي امريكايي با قبول اين نكته كه تقاضاي ايران براي سلاح بسيار شديد است، خاطرنشان مي‌كنند كه عمليات موفقيت‌آميز قاچاق، تنها ده درصد از نيازهاي تسليحاتي تهران را برآورده مي‌كند و سلاح‌هايي كه ظرف پنج سال گذشته توسط ايران در جنگ عليه عراق مورد استفاده قرار گرفته‌اند، يا از انبارهاي پنتاگون و يا از طريق شركت‌هاي خصوصي در اختيار ايران قرار مي‌گيرند، اين در حالي‏ است كه مأموران ايراني كه مسئول خريد آن‏ها هستند، از اعتبارهاي تقريباً نامحدودي برخوردار مي‌باشند [...] ايران توجه خاصي به لوازم يدكي ناو جنگي، هواپيما، هلي‌كوپتر و همچنين تجهيزات رادار و عينك‌هاي رؤيت كننده در شب، مبذول مي‌دارد. يك سرهنگ دوم امريكايي كه - كارشناس موشك - است هفتة گذشته متهم شد كه سعي داشته است مقاديري موشك ساخت فرانسه و امريكا به ارزش 140 ميليون دلار به ايران بفروشد. يك هفته قبل از آن نيز هفت تن ديگر در شهر "سان‌ديه‌گو" كاليفرنيا به سرقت و ارسال لوازم يدكي موشك‌هاي "فونيكس" و لوازم يدكي جت‌هاي اف - 14 به ايران، متهم شدند.»[۹]

گزارش- 488

كشورهاي الجزاير و ليبي در قبال شركت در كنفرانس فوق‌العادة سران عرب كه عراق و متحدانش در برگزاري آن مصرّند، صراحتاً موضع‌گيري كردند. وزير خارجة الجزاير در مورد هدف از عدم شركت اين كشور در كنفرانس فوق‌العاده سران عرب در "كازابلانكا"، گفت: «اهداف اين كنفرانس در خدمت منافع ضروري امت عرب نيست.» خبرگزاري الجزاير با اعلام اين خبر، افزود: «وزارت امور خارجة الجزاير اين اقدام شاه حسن دوم را يك عمل تفرقه‏افكنانه خوانده و معتقد است اين حركت، اعتبار و قدرت امت عرب را زير سؤال خواهد برد.» در همين حال، آسوشيتدپرس در گزارشي از طرابلس (ليبي)، با اشاره به اين كه ليبي به سه شرط در كنفرانس سران عرب شركت خواهد كرد، به نقل از خبرگزاري جانا (خبرگزاري ليبي) اعلام كرد‌: «به شرطي كه رفتار "خيانت بار" عراق و اردن و نيز اشغال مصر از سوي امريكا، در اين كنفرانس مورد بحث قرار بگيرد و بخشي از مباحثات خود را به محاكمة رژيم‌هاي عراق و اردن به خاطر جنايت آن‏ها در برقراري رابطه با مصر اختصاص دهد، ما در كنفرانس شركت خواهيم نمود. ]...[ ليبي در اين كنفرانس شركت مي‌كند به شرطي كه موضوع وحدت اعراب و آزادي فلسطين در برنامه‌هايش گنجانده شود.» اين در حالي است كه برخلاف ليبي و الجزاير، عراق و متحدانش در برگزاري اين كنفرانس اصرار دارند و براي آن تبليغات بسياري در رسانه‌هاي جهان كرده‌اند.[۱۰]

گزارش- 489

در حالي كه در ميان كشورهاي عربي در مورد شركت يا عدم شركت در كنفرانس سران عرب در مراكش، نوعي جناح‌بندي وجود دارد كه حكومت عراق و متحدان و دوستان آن از جمله عرفات و اردن در يك طرف‏ آن‌اند، امروز يك هيئت فلسطيني مخالف مشي ساف و عرفات وارد تهران شد. در اين هيئت سرهنگ " ابوموسي" رهبر بخش انقلابي فتح، " احمد جبرئيل" دبيركل جبهة خلق براي آزادي فلسطين (فرماندهي كل)، " ابوماهراليماني" عضو دفتر سياسي اين جبهه و "فرحان ابوالهجا" عضو رهبري جنبش الصاعقه، حضور دارند. اين هيئت، پس از ورود به تهران، در مصاحبه‏اي مطبوعاتي به سؤالات خبرنگاران داخلي پاسخ داد. ابتدا سرهنگ ابوموسي در جواب يكي از خبرنگاران كه پرسيد: «نظر شما در مورد سياست عراق در قبال مسئله فلسطين چيست؟» گفت: «من به‌طور خلاصه آنچه را كه مي‌توانم بگويم آن است كه اين جنگي كه به‌وسيلة صدام‌حسين عليه انقلاب اسلامي تحميل شده را ظالمانه به‌حساب مي‌آوريم. ايران در زمان شاه تحت حاكميت امريكا و تكيه‌گاه اصلي آن در منطقه بود، لذا پس از پيروزي انقلاب‌اسلامي صدام آتش جنگ را عليه اين انقلاب كه شعارهاي اوليه آن آزادسازي فلسطين و قدس است، شعله‌ور ساخت. ما معتقديم كه اين امكانات و اين وسايل جنگي بايد عليه دشمن صهيونيستي در منطقه به‌كار گرفته شود. رژيم عراق كه وانمود مي‌كرد مدافع انقلاب فلسطين است، امروز دست در دست ارتجاع منطقه كه از حسني مبارك و شاه حسين اردني تشكيل شده‏است، در جهت خدمت به منافع ارتجاع و امپرياليسم گام بر مي‌دارد. ما به‌طور كلي مي‌گوييم كه سياست صدام در قبال ايران، بسيار احمقانه است و اين دريافت ما از جنگ است.» خبرنگار ديگري پرسيد: «شما هم‌زمان با تدارك برگزاري كنفرانس سران عرب، به ايران آمده‌ايد، هدف ديدار شما چيست؟» ابوموسي پاسخ داد: «ما به ايران آمديم تا بر روابط مستحكم انقلاب فلسطين با انقلاب اسلامي ايران دوباره تأكيد كنيم. ما برگزاري اين اجلاس در فاس و در كشور مغرب كه كنفرانس فاس اول در آن‏جا برگزار شد و به‌طور ضمني اسرائيل را به‌رسميت شناخت، محكوم مي‌كنيم. ما معتقديم مادامي كه پيمان‌هاي ارتجاعي ميان كشورهاي ارتجاعي به‌وجود مي‌آيد و صدام و حسني مبارك و شاه‌حسين ميان خود پيمان به‌وجود مي‌آورند، بايد انقلابيون هم دست به تشكيل پيمان‌هايي ميان خود بزنند تا بتوانيم اين توطئه بزرگ را كه به سركردگي امريكا عليه ملّت فلسطين و كشورهاي پيشرو منطقه انجام مي‌گيرد، خنثي كنيم. ما بر اين باوريم چنانچه اين جنگي كه به‌وسيلة صدام به‌وجود آمده، برافروخته نمي‌گرديد، معادلات جديدي در منطقه حكم فرما مي‌شد كه مسلماً به نفع نيروهاي انقلابي بود.» خبرنگار ديگري پرسيد: «نظر شما دربارة كوشش‌هاي عرفات براي برپا كردن اتحاد كنفدراتيو با اردن، چيست؟» ابوموسي گفت: «تشكيل دولت كنفدراسيون با اردن يك دروغ بزرگ است و هيچ‌گاه نمي‌توان يك اتحاد كنفدرالي به‌وجود آورد، زيرا يك اتحاد كنفدرالي ميان دو دولت مستقل و صاحب زمين و داراي رژيم مستقل تشكيل مي‌شود، در حالي كه سازمان آزادي‌بخش فلسطين دولت نيست و سرزمين مستقلي ندارد و به‌علاوه، ملت فلسطين در جهان آواره و سرگردان هستند. بنابراين چگونه مي‌خواهند كنفدراسيون تشكيل بدهند؟! آن‏هايي كه در صدد اجراي اين موضوع هستند، مي‌خواهند مسئله فلسطين را به رژيم اردن واگذار كنند و تلاش شاه‌حسين در اين زمينه، بيش‏تر از حفظ تاج و تخت خود نشأت مي‌گيرد. در موافقت‌نامة حسين و عرفات آمده است كه "صلح در مقابل زمين داده مي‌شود"، در حالي‌كه شاه‌حسين نمي‌تواند صلح بدهد.»

مصاحبه مطبوعاتي سران تعدادي از گروه‌هاي فلسطيني در تهران سرهنگ ابوموسي (انشعابي فتح)، احمد جبرئيل (جبهه خلق براي آزادي فلسطين)، فرحان ابوالهجا (الصاعقه) و... : سياست صدام در قبال ايران بسيار احمقانه و در جهت خدمت به ارتجاع منطقه و امپرياليسم است. خبرنگار كيهان پرسيد: «توافقي ميان جبهة نجات ملي فلسطين و جنبش امل در دمشق به‌منظور پايان دادن به نبرد اردوگاه‌ها منعقد شد، امّا اخيراً جبهة نجات ملي فلسطين، جنبش امل را متهم ساخته‏است كه از تصميمات متخذة اجلاس دمشق عدول كرده‏است. نظر شما چيست؟» احمد جبرئيل در پاسخ گفت: «شكي نيست كه جنگ اردوگاه‌ها كه در بيروت صورت گرفت، در خدمت منافع ارتجاع بوده‏است ولي به هرحال پس از يك‌ماه كشمكش و نبرد، بالاخره توافقي براي جلوگيري از خون‌ريزي به‌دست آمد. البته ناگفته نماند كه جمهوري‌اسلامي نقش مهمي در جلوگيري از ادامة اين خون‌ريزي مبذول داشته‏است و اين امر از خلال رفت‌وآمدهاي مداوم به سوريه انجام شده‏است و به‌نوبة خود تأثير جمهوري‌اسلامي را نمايان مي‌سازد. ما توافق دمشق را به‌عنوان راه‌حل پذيرفتني و مورد قبول براي مسئله نبرد اردوگاه‌ها مي‌دانيم ولي معتقديم كه طرف‌هاي عربي و لبناني و بين‌المللي و فلسطيني وجود دارند كه از توافق دمشق ناراضي و ناراحت هستند، زيرا اجراي مفاد اين موافقت‌نامه را خاموش كردن آتش فتنه مي‌دانند. به‌علاوه، آن‏ها مي‌خواهند از لبنان به‌عنوان پوششي براي مخفي نگه‌داشتن توافق‌هاي خود با شاه‌حسين استفاده نمايند. بنابراين، طرف‌هاي عربي و فلسطيني وجود دارند كه راضي به اين كار نيستند، لذا در همين زمينه ما در جبهة نجات ملي فلسطين توافق دمشق را كه ميان جبهه نجات ملي و امل حاصل شد، قبول داريم و اميدواريم كه در سريع‌ترين فرصت بتوان از خون‌ريزي جلوگيري و آشتي ملي در لبنان ميان اردوگاه‌هاي فلسطيني و همسايگان آن به‌وجود آورد. در اين زمينه بايد افزود كه فرماندهي جبهه امل به توافق دمشق مقيد مي‌باشد و در هيئت هماهنگي شركت فعالانه‌اي دارد، ولي 36 ساعت پيش نيروهايي از جنبش امل و تيپ ششم هنوز در اردوگاه‌ها به سر مي‌برند كه با توافقي كه حاصل شد، از اردوگاه‌ها عقب‌نشيني كردند. ما اميدواريم كه از اين توطئه‌ها جلوگيري به‌عمل آيد. در اينجا تأكيد مي‌كنم كه نقش جمهوري‌اسلامي در لبنان و در جنوب بسيار مهم و مؤثر بوده‏است و از جمهوري‌اسلامي خواستاريم كه تلاش و سعي بيش‏تري به‌كار گيرد تا بتوان توطئه‌ها را در لبنان كه بر عليه انقلاب نوين فلسطين صورت مي‌گيرد، خنثي كرد. اين انقلاب ديگر به عرفات مربوط نيست؛ اين انقلاب نوين عليه عرفات و گروه خائن‌اش كه در صدد انجام مذاكرات سازش‌كارانه مي‌باشند، صورت گرفته‏است.» در اين‏جا خبرنگاري پرسيد: «در لبنان "نبيه‌بري" اعلام كرد كه "جبهه اتحاد ملي تشكيل شده‏است"، نظر شما چيست؟» ابوماهر يماني پاسخ داد: «نيروهاي محلي و مترقي و اسلامي كه حضور گسترده در لبنان دارند، توافق كردند كه با رژيمي كه با صهيونيست‌ها روابط نزديكي دارد، به مقابله برخيزند. اين نيروها با حمايت كشور سوريه تماس‌هاي خود را براي ايجاد جبهه‌اي متحد افزايش دادند. دو هفته پيش ميان اين نيروها، ملاقات‌ها و تماس‌هايي در سوريه و لبنان صورت گرفت و بر تشكيل يك جبهة اتحاد ملي كه همة نيروها در محور آن جمع شوند، به توافق رسيدند. شايد فردا اين نيروها جلسه‌اي را برگزار كنند كه منشور اين جبهه را مورد تصويب قرار دهند.»[۱۱]

گزارش- 490

در آستانة برگزاري مراسم حج، روزنامة كيهان در نشستي با "مهدي كروبي" نمايندة امام در حج، به گفت‌وگو پرداخت و با توجه به سخنان اخير امام، چگونگي حركت سياسي تبليغي حج امسال را جويا شد كه آقاي كروبي در پاسخ گفت: «حركت‌هاي سياسي و تبليغي حج امسال طبق فرمودة امام امت، همان روال گذشته را دارد. در كنار مراسم عبادي حج، تظاهرات عظيم مكه و مدينه و شعار عليه امريكا و اسرائيل و قدرت‌هاي استكباري جهان و نيز بازگو كردن مشكلات مسلمين در همة بلاد، به‌خصوص بيان مشكلات مردم محروم لبنان، فلسطين و افغانستان مظلوم، از كارهاي اصلي ماست.»[۱۲] در اين حال، راديو اسرائيل اعلام كرد: «مدير كل سياسي وزارت خارجة ايران - كه اخيراً از عربستان‌سعودي و چند كشور ديگر منطقه بازگشت - پاسخ ملك فهد به پيام اخير حجت‌الاسلام خامنه‌اي را امروز به وي تسليم كرد. از متن اين پيام و پاسخ، خبري در دست نيست، ولي ناظران آن را با ماجراي تظاهرات سياسي حجاج ايراني و مسئله تعداد زائران مربوط مي‌دانند.»[۱۳] از سوي ديگر، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي از كويت گزارش داد كه روزنامة كويتي "السياسه" در سرمقاله‌اي به قلم سردبير خود، از ساير حجاج خانة خدا خواسته است كه حاجيان ايراني را هنگام زيارت، مورد حمله قرار دهند. در اين سرمقاله تحت عنوان "ايراني از مراسم حج چه مي‌خواهد "آمده‏است: «اگر ايراني اعتقاد دارد كه مراسم حج بايد به جايي براي فحش دادن به كشورهايي كه با آن اختلاف دارد، تبديل شود، در مقابل، اين كشورها حق دارند حجاج ايراني فحش دهنده را مهار كنند و سيلي آنان را با دو سيلي پاسخ دهند.» در اين سرمقاله از مقام‏هاي عربستان خواسته شده‏است كه تدابير لازم جهت سركوب هرگونه تظاهرات و يا تحرك سياسي حجاج ايراني، اتخاذ شود.[۱۴]

گزارش- 491

كليات لايحة اصلاح تبصرة 2 مادة 91 قانون استخدام ارتش جمهوري‌اسلامي ايران تصويب شد. آقاي "اكرمي" مخبر كميسيون امور دفاعي در اين مورد چنين توضيح داده‏است: «در قوانين سابق ارتش دو ماده بود: يكي مادة 90 و يكي مادة 91؛ مادة 90 اين بوده كه "اگر كسي در حين انجام وظيفه معلول بشود" و مادة 91 اين بوده كه "اگر در حين انجام وظيفه فوت كند يا شهيد بشود، حقوق آن معلول و يا آن فوت شده براساس پرسنل كادر ثابت هم درجه به او داده مي‌شود". در نظام جمهوري‌اسلامي ايران در سال 60 آمده يك تبصره‌اي بر آن زده شده‏است كه آن مربوط به زمان صلح بوده، آمده‌اند يك قيدي زده‌اند مربوط به زمان جنگ را بر آن اضافه كرده‌اند و به مدت سه سال آن را تصويب كردند. الآن دو نكته قابل توجه است: يكي اين‌كه سه سال آن تمام شده و ما مي‌خواهيم اين خلأ قانوني برطرف بشود و اين لايحه به صورت يك قانون دربيايد، منتها با يك قيد كه تا هنگام تصويب طرح اصلاح قوانين ارتش، اين قيد بماند و همين‌طور تمديد آن تا زماني كه خلأ قانوني يادشده از بين برود.»[۱۵]



منابع و مآخذ روزشمار 1364/05/13

  1. ↑ روزنامة كيهان، 14/5/1364، ص2.
  2. ↑ سند شمارة 226062 دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، نشرية "رويدادها" شمارة 56 (25/5/1364)، ص17.
  3. ↑ سند شمارة 200029 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "گزارش روزانه"، شمارة 15 (15/5/1364)، ص2.
  4. ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، نشرية "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 138 (14/5/1364)، ص 1.
  5. ↑ همان، ص 7، تهران - خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.
  6. ↑ روزنامة كيهان، 13/5/1364، ص2.
  7. ↑ مأخذ 4، ص 26، راديو اسرائيل، 13/5/1364.
  8. ↑ خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، نشرية"گزارش‌هاي ويژه"، شمارة 125 (1/5/1364)، ص 8؛
  9. ↑ مأخذ 4، صص 13 و 14، خبرگزاري يونايتدپرس از لوس‌آنجلس.
  10. ↑ مأخذ 1، ص 24، خبرگزاري فرانسه از الجزاير.
  11. ↑ مأخذ 1، ص24.
  12. ↑ مأخذ 6 ، (ويژه‏نامة هفتة حج)، ص 3.
  13. ↑ مأخذ 4، ص‌ 28، راديو اسرائيل.
  14. ↑ مأخذ 4، ص‌ 9.
  15. ↑ اداره كل تندنويسي مجلس شوراي اسلامي "روزنامه رسمي‌" مشروح مذاكرات جلسه علني مجلس، نشريه 11817، دورة دوم، جلسة 165 (13/5/1364) ص28.






برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1364.05.13&oldid=4254»