1361.11.04

روزشمار جنگ سال 1361 1361.11.04
نام‌های دیگر	چهار بهمن
تاریخ شمسی	1361.11.04
تاریخ میلادی	24 ژانویه 1983
تاریخ قمری	9 ربيع‌الثاني 1403

1359.11.04

1360.11.04

1362.11.04

1363.11.04

1364.11.04

1365.11.04

1366.11.04

1367.11.04

گزارش - 360

ساعت 6:30 بامداد امروز، جلسه‌يي به منظور بررسي طرح مانور مرحله‌ي اول عمليات در منطقه‌ي فكه ـ چزابه با حضور تعدادي از فرماندهان سپاه پاسداران در محل قرارگاه نجف در ارتفاعات برغازه تشكيل شد. در اين جلسه محسن رضايي، رحيم صفوي، علي شمخاني، عزيز جعفري، احمد غلامپور، محمدابراهيم همت، حسين خرازي، غلامحسين بشردوست (مسئول طرح و عمليات قرارگاه نجف)، مرتضي قرباني، حسن باقري و حبيب‌اللهي (مسئول طرح و برنامه‌ي سپاه سوم) حضور داشتند. حاضران پس از بحث و بررسي در مورد مانور قرارگاه نجف در مرحله‌ي اول و دوم عمليات، در مرور اوليه توافق كردند كه شب اول، يك تيپ از لشكر27 از محور دويرج و يك تيپ از لشكر عاشورا از محور طاوسيه خط دشمن را شكسته و پس از پيشروي تا كانال دوم در غرب خط مرزي، در پشت اين كانال پدافند كنند و تيپ امام صادق(ع)‌ از لشكر5 نصر پدافند جناح راست عمليات (پشت رودخانه‌ي دويرج) را بر عهده داشته باشد. همچنين مقرر شد در شب دوم (مرحله‌ي بعد) تيپ جوادالائمه(ع) و يك تيپ از لشكر علي بن ابي‌طالب(ع) با عبور از دويرج حد فاصل جاده‌ي آسفالت مرزي تا كانال دوم سرپل دويرج را تأمين كنند و تيپ امام رضا(ع) نيز مسئول تأمين شرق جاده‌ي مرزي تا جاده‌ي فكه شود. هدف از عمليات در شب دوم توسط قرارگاه نجف تأمين جاده‌ي فكه و جناح راست عمليات تعيين شد. در اين جلسه علاوه بر مذاكره در مورد عمليات در جناح راست عمليات (محدوده‌ي قرارگاه نجف) درباره‌ي جناح چپ عمليات نحوه‌ي رسيدن يگان‌ها به پل غزيله نيز صحبت و مشورت شد. در پي اين گفت و گوهاي اوليه، فرمانده كل سپاه پاسداران پس از مشورت كوتاهي با فرمانده نيروي زميني ارتش، تصميم خود را در مورد مانور عمليات در قالب جمع‌بندي به حاضران ابلاغ كرد: «در يك مرحله، از صفريه تا جاده‌ي چزابه ـ غزيله را عمل مي‌كنيم و ضمناً جاده‌ي فكه را آزاد مي‌كنيم. از طاوسيه تا كانال‌ها را و در امتداد به طرف جنوب تا هور را در مرحله‌ي اول انجام دهيم و در قسمت صفريه تا جاده‌ي چزابه ـ غزيله در غرب كانال انهدام كنند و اگر توانستند در آن‌جا بمانند و ساعت 5 بعد از ظهر همان روز با چند فروند شنوك از داخل هور روي پل غزيله پياده شوند و در مرحله‌ي دوم همان شب عمل شود و اگر هلي‌برن موفق بود، روي بزرگان هلي‌برن كنند. لشكر نجف، 2 گردان براي پل غزيله در نظر بگيرد و لشكر حضرت رسول(ص)، 2 گردان براي هلي‌برن روي بزرگان در نظر بگيرد.» از آن‌جا كه اين سخنان فرمانده كل سپاه پس از يك دوره‌ي نسبتاً طولاني ـ كه بحث‌ها در مورد طرح مانور كم‌تر به نتيجه مي‌رسيد ـ به نوعي، فصل الخطاب تلقي مي‌شد، راوي قرارگاه خاتم(ص)، در يادداشت خود آورده است: «بالاخره محسن رضايي در مورد طرح مانور تصميم خود را گرفت.»(1)

گزارش - 361

امروز شهر آبادان زير آتش توپ‌هاي سنگين عراق قرار گرفت كه بر اثر آن 3 نفر مجروح و يك حمام و منزل مسكوني تخريب شدند.(2) در گلوله‌باران خرمشهر و اطراف آن نيز 4 نفر مجروح شدند.(3)

گزارش - 362

امروز در درگيري‌هايي در شمال غرب كشور و در مين‌گذاري در شمال اروميه، 2 نفر از نيروهاي خودي شهيد، 4 نفر زخمي و تعدادي از افراد مسلح غير قانوني نيز كشته يا مجروح شدند. يكي از اعضاي حزب دمکرات هم دست‌گير شد. 1. در درگيري بين نيروهاي خودي و افراد مسلح غير قانوني در چم مجيدخان مياندوآب، 9 تن از افراد چريك‌هاي فدايي خلق كه به هم‌راه نيروهاي لق 2 هيز پيشوا در عمليات شركت داشتند، كشته و 5 تن نيز زخمي شدند. از افراد خودي نيز يك تن شهيد و يك تن زخمي شد.(4) 2. در حمله‌ي افراد مسلح به پايگاه دارساوين در 15 كيلومتري شرق سردشت، يك تن از نيروهاي خودي شهيد و 2 تن زخمي شدند.(5) 3. در شمال اشنويه، يك تن از افراد حزب دمكرات كردستان عراق (بارزاني) در درگيري با افراد مسلح برانداز كشته شد.(6) 4. يك سرباز نيز در منطقه‌ي سرو در شمال اروميه، روي مين رفت و بر اثر انفجار آن مجروح شد.(7) يك زن كه از اعضاي حزب دمكرات بود و در فعاليت‌هاي مسلحانه‌ي اين حزب، مشاركت داشت، امروز در بوكان دست‌گير شد. وي اطلاعات مفيدي را درباره‌ي فعاليت اين حزب در برخي مناطق تحت نفوذ در اختيار مأموران گذاشت.(8)

گزارش - 363

امروز يكي از افراد سازمان مجاهدين خلق در تهران دست‌گير شد. همچنين با حكم دادگاه انقلاب اسلامي 5 تن از افراد سازمان مجاهدين محكوم به حبس شدند و يك عضو سازمان پيكار نيز اعدام شد. يكي از نيروهاي عملياتي سازمان مجاهدين خلق نيز در تهران دست‌گير شد.(9) دادگاه انقلاب اسلامي تربت حيدريه، 5 تن از وابستگان به سازمان مجاهدين خلق را به 2 تا 15 سال حبس محكوم كرد.(10) در شيراز نيز يكي از افراد وابسته به سازمان كمونيستي پيكار در راه آزادي طبقه‌ي كارگر به جرم فعاليت مسلحانه عليه جمهوري اسلامي به اعدام محكوم و حكم درباره‌ي وي اجرا شد، گفتني است اين فرد از رابطان رده بالاي سازمان پيكار با سازمان مجاهدين خلق بود.(11)

گزارش - 364

امام خميني امروز در ديدار نمايندگان مجلس با ايشان، راه‌كارهاي اساسي موفقيت مجلس در تنظيم قوانين را برشمرد. برتر بودن شأن مجلس فعلي نسبت به مجالس صدر مشروطيت از آن حيث كه منتخب واقعي مردم هستند و دخيل نبودن برخي افراد صاحب قدرت همچون متنفذين منطقه، خان‌ها و... در انتخابات مجلس؛ تأكيد بر برتري مجلس نسبت به ساير ارگان‌ها به اين دليل كه مجلس تبلور خواست مردم است؛ تذكر به نمايندگان مجلس براي رفع نواقص و تلاش براي ارائه‌ي مصوباتي كه در شوراي نگهبان رد نشود؛ يادآوري اهميت جايگاه شوراي نگهبان؛ لزوم پافشاري بر اين نكته كه مردم براي اسلام همه‌ي سختي‌ها را تحمل كردند و انقلاب نيز دستاورد اسلام‌خواهي آحاد ملت بوده است؛ تأكيد بر وفق و سازگاري مصوبات با قوانين اسلامي؛ نام بُردن از احكام ثانويه به منزله‌ي راه‌كارهاي قانوني مصلحت در جامعه‌ي اسلامي؛ دعوت به رعايت افكار عمومي و هشدار در خصوص خطر دوري مردم از نظام اسلامي؛ اولويت داشتن جنگ در مقايسه با ساير مشكلات و توصيه به تلاش بيش‌تر براي پيروزي در جنگ از محورهاي اصلي سخنان امام خميني در اين ديدار بود. بخشي از بيانات ايشان به اين شرح است: «من در اين مسأله هيچ شكي ندارم كه اين مجلس بهترينِ مجالسي است كه در همه دنيا هست و بهترينِ مجالسي است كه از صدر مشروطيت تا حالا بوده است. من از همه شما بيشتر زمان‌هاي سابق را ادراك كرده‌ام. من از زمان قاجار و تا حالا مجالس را ديده‌ام و كيفيت اينكه مردم چه جور انتخاب كردند و چقدر دخالت داشتند مردم و افرادي كه در مجلس آمدند چطور بودند و اين سنوات آخر را كه همه آقايان مي‌بينند و ديده‌اند. در تمام طول مشروطيت، اين مجلس به اين ترتيب كه تمام افرادش تقريباً متدين و معتقد به اينكه بايد اسلام حكومت كند، در تمام دوره‌ها نبوده است اين و در انتخاباتي كه من از بچگي انتخابات را در حدود خودمان و بعد هم كه از جاهاي ديگر هي شنيده ‌شده است، انتخابات هيچ گاه به ‌طور كلي در دست مردم نبوده است. يك مدت زيادي به دست متنفذين منطقه، مناطق، خان‌ها و مالكين بزرگ و اينها بوده است و در آنوقتي كه ديگر آن بساط آنها، قدرت‌هايشان از بين رفت، دربست در دست حكومت وقت بوده. اگر در تهران مثلاً يكي دو نفر، چند نفر كه انتخاب مي‌شدند، انتخاب مردم بود و باقي‌اش نبود (براي اينكه تهران ـ فرض كنيد ـ جايي بود كه خيلي نمي‌شد فشار بياورند) اما جاهاي ديگر مسأله، مسأله مردم در كار نبود، يعني شوراي ملي ما در هيچ وقت نداشتيم. اگر چند نفر هم ملي در آنها بوده است، لكن مجلس همچو مجلسي نبود كه يك شوراي ملي باشد، و ما امروز داريم يك شوراي اسلامي و ملي به حسب آن بُعد صحيحش مشاهده مي‌كنيم. من در اين شك ندارم، در اينكه آقايان و كلا همه به حسب نوع (و اگر استثنا بشود يك استثناي بسيار نادر است) حسن نيت دارند، در اين هم من هيچ ترديدي ندارم و در اين معنا هم كه مجلس در رأس همه ارگان‌ها واقع است و مجلس، ملت است كه متبلور ‌شده است و تحقق پيدا كرده در يك جاي محدود، اين هم بي‌اشكال است. بناءً عليه ما تا اينجايش با همه آقايان موافقيم و اعتقاد هم همان طوري كه داريد، داريم. لكن هيچ كس و هيچ دستگاهي و هيچ فردي نمي‌تواند ادعا كند كه من نقص هيچ ندارم. اگر كسي ادعا كرد اين را، اين بزرگ‌ترين نقصش همين ادعاست. كسي نيست كه بتواند بگويد كه من ديگر بي‌عيب هستم. اگر بعضي اشخاص پيدا بشوند كه خوب، بسياري از عيوب را ندارند، لكن بي‌عيب ما نداريم در دنيا و ما بايد هميشه توجه‌مان به آن عيوب خودمان باشد. عيوب احتمالي، نمي‌گويم عيوب دارند، عيوب احتمالي و انسان كه بخواهد براي خدا كار بكند و به مقام انسانيت برسد، بايد هميشه دنبال اين باشد كه ببيند چه عيبي دارد، دنبال اين نباشد كه ببيند چه حسني دارد، براي اين‌كه دنبال اين‌كه چه عيبي دارد، مي‌شود كه انسان درصدد رفع آن برآيد و دنبال اينكه چه حسني دارد، پرده مي‌شود در چشم انسان و نمي‌تواند عيوب خودش را ببيند. من ميل دارم كه اين مجلس، يعني همه ميل داريد كه اين مجلس كه از همين ملت تشكيل ‌شده است و با رأي همين ملت تشكيل ‌شده است و همه مي‌دانيد كه اين ملت جز اسلام انگيزه‌اي نداشت، حتي مذاهبي كه رسمي هستند، آنها هم ديانت را مي‌خواهند، خدا را مي‌خواهند، رضاي خدا را مي‌خواهند، ما بايد فكر اين معنا باشيم كه اين معنا كه رضاي خداست و آرمان اسلام است، اين معنا را به تمام معنا درصدد باشيم كه متحقق كنيم. من ميل دارم كه، شما هم ميل داريد كه اين مجلس طوري باشد كه اگر قانوني را گذراند وقتي كه شوراي نگهبان برود بي‌چون و چرا قبول كنند. شما مي‌دانيد كه مردم اسلام را مي‌خواهند، ديانت را مي‌خواهند، رضاي خدا را مي‌خواهند، اينهمه مردمي كه در ايران در اين طول مدت مبارزه كردند و حالا هم دارند در جبهه‌ها مبارزه مي‌كنند و در پشت جبهه‌ها هم مبارزه مي‌كنند، اينها همه براي اسلام است و براي خداست. اينها را ما بايد فكر اين باشيم كه اين نظري كه به مجلس دارند و نظر اسلامي دارند، اين نظر محفوظ بماند. اين نه مخصوص مجلس است، دولت هم همين‌طور است. همه كساني كه مشغول يك شغلي در دولت هستند اين معنا را بايد توجه كنند كه مردم توجه به اسلام دارند، انحراف مختصري اگر پيدا بشود در يكي از اين‌ها، اين انحراف را مردم نمي‌پذيرند و ما بايد براي خدا درصدد رضايت اين مردم باشيم، يعني اين مردمي كه آن مجلس‌هاي طاغوتي را به هم زدند و يك مجلس اسلامي درست كردند، دست بسياري را از توي حبس‌ها گرفتند و بيرون آوردند، از تبعيدها، تبعيد‌شده‌ها را برگرداندند. اينها همه چيز‌هايي بود كه مردم كردند، ما ادعا نمي‌توانيم بكنيم كه من كردم، شما كردي؛ جامعه كرد منتها به توفيق خداي تبارك و تعالي. خداوند اين جامعه را طوري قرار داد و عنايت به طوري شد كه اين جامعه با ديد اسلامي جلو افتادند. جوان‌هاي‌شان را فدا كردند و همه چيزشان را دادند و آن رژيم را و آن كساني كه آن رژيم را تقويت مي‌كردند رفتند و يك جمهوري اسلامي پيدا شد و از اين جهت مردم دنبال اسلام هستند. خدا اين طور نيست كه در نظر نگرفته باشد كه مصلحت چي است براي يك ملت يا براي يك جمعيت مصلحت چي است و مصلحت حالا بايد اين باشد، آنوقت آن باشد. آنجاهايش هم كه مصلحتي در تغييرات بوده است خدا گفته است آنها را. احكام ثانويه براي همين معناست كه گاهي يك مسائلي در جامعه‌ها پيش مي‌آيد كه بايد يك احكام ثانويه‌اي در كار باشد، آن هم احكام الهي است، منتها احكام ثانويه الهي است. ما بايد درصدد اين معنا باشيم كه اگر رأي به يك پيشنهادي مي‌دهيم، توجه بكنيم كه ما تحت تأثير يك مكتبي از مكتب‌هاي دنيا واقع نشويم. ما تحت تأثير قرآن باشيم، تحت تأثير احاديث از ناحيه پيغمبر صلي‌‌الله عليه و آله، اگر اين طور بشود كارها زودتر مي‌گذرد و كارها بهتر مي‌گذرد و نظر مردم به شما، همان نظري است كه حالا هست. خطر بزرگ اين است كه امروز ـ ما را آن خطر ـ احتمال مي‌رود كه آن خطر براي ما باشد، اين است كه يك وقت ملت از حكومت برگردد. ملت را ديگران نمي‌توانند برگردانند. آمريكا هر چه به حكومت ما فحش بدهد و به مجلس ما فحش بدهد يا به افراد فحش بدهد، پيش مردم، آنها معتبرتر مي‌شوند و از آن طرف ديگران، منحرفين هر چه شما را بدگوئي كنند برايتان بهتر است. مصيبت آنوقت بود كه از شما تعريف كنند. اگر چهار مرتبه آمريكا، من آن اوايل مي‌گفتم اين را كه اينها نمي‌فهمند چطور اشخاص را زمين بزنند، چهار دفعه تعريف كنند از يك كسي، تعريف كنند از يك چيزي، وقتي تعريف كردند، مردم مي‌فهمند اين عيبي دارد كه اينها تعريف مي‌كنند از او، لكن خدا خواسته است كه اينها نفهمند. اگر چند مرتبه مردم ببينند كه در مجلس آنهايي كه فرستادند در مجلس و همه را به ديانت مي‌شناسند، اينها رأي‌هايي مي‌دهند كه فقهاي شوراي نگهبان براي خاطر مخالفتش با اسلام رد مي‌كند، خوب، درشان شبهه پيدا مي‌شود. شما كاري بكنيد كه تحت تأثير هيچ كس، خودتان را از تمام مكاتب دنيا، خودتان را تبرئه كنيد و نصب‌العين شما اسلام و قرآن و احاديث اسلامي باشد، منتها چه احكام اوليه، چه گاهي احكام ثانويه. من هم اميدوارم انشاءالله كه اين جنگ به زودي تمام بشود و به نفع شما تمام بشود، به نفع اسلام تمام بشود و اشخاص اگر چنانچه يك وقت احتياج به آنها شد باز بروند به جبهه‌ها، اگر احتياج باشد واجب است بروند، اگر احتياج نباشد، نه، لازم نيست. گاهي وقت‌ها هم آنها مي‌گويند نبايد بيايند و كمك كنند و انشاءالله با دولت هم كمك كنند راجع به شاهراه‌سازي‌ها، راجع به اين مسائل، بايد دنبال اين باشند كه كمك بكنند. و الان ما كارمان آني كه در رأس امور است همه مي‌دانيد كه الان جنگ است، اگر اين حل شود مسائل ديگر چيزي نيستند، حل مي‌شوند انشاءالله. خداوند همه شما را حفظ كند و موفق كند و سلامت بدارد و براي اسلام همه ما خدمت كنيم.»(12)

گزارش - 365

دومين روز نشست فوق‌العاده‌ي اوپك امروز در ژنو پايان يافت. خبرگزاري يونايتدپرس درباره‌ي نتايج اين نشست گزارش داد: وزير نفت قطر‌ تأييد كرد اجلاس فوق‌العاده‌ي اوپك با شكست رو به رو ‌شده است. وي گفت: مذاكرات در همه‌ي زمينه‌ها با شكست هم‌راه بود. مقام‌هاي اوپك نيز گفتند: وزيران شركت‌كننده در اجلاس فوق‌العاده‌ي اوپك با وجود سعي بسيار، نتوانستند در مورد قيمت پايه، سهميه‌بندي توليد و قيمت‌هاي ترجيحي براي نفت مرغوب افريقا به توافق برسند. به گزارش يونايتدپرس، شكست مذاكرات فوق‌العاده‌ي وزيران نفت كشورهاي عضو اوپك مي‌تواند به يك جنگ كاهش قيمت بين اعضاي اين سازمان و احتمالاً شكاف در داخل آن بينجامد. منابع آگاه گفتند عربستان سعودي و متحدانش در منطقه‌ي خليج فارس خواهان اين بودند كه به ويژه ايران، سهميه‌ي كم‌تري را قبول كند كه ايران اين تقاضا را رد كرد.(13) امبرتو كالدرون برتي وزير نفت ونزوئلا نيز در گفت و گويي با خبرنگاران گفت: «وزراي نفت كشورهاي عضو بر سر توليد 5/17 ميليون بشكه نفت در روز به عنوان ميزان كل توليدات اوپك به توافق رسيدند، لكن در مورد قيمت نفت و سهميه‌بندي هر يك از كشورها به توافقي دست نيافتيم.»(14) بي‌بي‌سي نيز در اين باره گفت: «جلسه‌ي دو روزه‌ي كشورهاي عضو اوپك طبق معمول با عدم توافق پايان يافت. عدم توافق بر سرچگونگي كاهش سطح توليد نفت در بين كشورهاي عضو بود. بعضي از وزراي نفت كشورهاي عربي پس از مذاكرات مقدماتي‌شان در روز يكشنبه نسبت به اين جلسه خوش‌بين بودند، اما خوش‌بيني آن‌ها بي‌دليل از كار درآمد. خبرنگار ما از ژنو گزارش مي‌دهد كه شيخ احمد زكي يماني وزير نفت عربستان سعودي در حالي كه توسط اعضاي هيئت نمايندگي كشورش احاطه ‌شده بود، از سالن كنفرانس خارج شد و نتيجه‌ي كنفرانس را شكست كامل اعلام كرد. حاصل كنفرانس آن‌طور كه توسط ديگر اعضا نيز مورد اشاره قرار گرفت عدم موافقت بر سر سياست قيمت‌گذاري بود بين دولت‌هاي عربي از يك طرف و ونزوئلا و كشورهاي توليدكننده‌ي افريقايي از طرف ديگر.» اين راديو در بررسي دلايل وضع به وجود آمده در اوپك گفت: «ظاهراً ديروز، سيزده كشور عضو اين سازمان موافقت كردند كه حداكثر سطح توليد براي چند ماه آينده از 5/18 ميليون بشكه به 17 الي 5/17 ميليون بشكه در روز كاهش يابد. منظور از اين اقدام كاهش مازاد نفت خام موجود در بازارهاي جهان و در نتيجه تثبيت بهاي كنوني نفت بود و به اعتقاد ناظران نيز اين تصميم كشورهاي عضو سازمان اوپك نشانه‌ي تعهد آن‌ها به حفظ بهاي پايه‌ي نفت اوپك به ميزان بشكه‌يي 34 دلار بود، اما كشورهاي توليدكننده‌ي نفت سازمان اوپك در جلسه‌ي ملاقات امروزشان بايد در مورد اين مسئله تصميم مي‌گرفتند كه سهميه‌ي يك يك اعضا در عمل چگونه بايد تقسيم شود و آن‌جايي‌كه قسمتي از مشكلات كنوني سازمان اوپك ناشي از آن است كه برخي از كشورهاي عضو بيش از سهميه‌هاي تعيين‌شده نفت توليد مي‌كنند. مسئله‌ي تعيين سهميه در جلسه‌ي امروز مسئله‌يي بسيار حساس بود، با توجه به آن‌كه ايران، ليبي و ونزوئلا كشورهاي عمده‌ي صادركننده‌ي نفت، براي حفظ منافع خود مقررات اوپك را ناديده گرفته‌اند. از تشكيل جلسه‌ي ملاقات وزراي نفت اوپك در ژنو، مي‌توان چنين نتيجه گرفت كه قبل از تشكيل اين جلسه موافقت كشورهاي مزبور در مورد تعيين سهميه‌ي توليد جلب ‌شده بوده است. عده‌يي از ناظران حدس مي‌زدند كه تنها علت هم‌راهي كشورهاي مزبور با ساير اعضاي سازمان اوپك، افزايش قابل ملاحظه‌ي سهميه‌ي توليد ليبي و ايران و در مقابل كاهش فراوان حداكثر سطح توليد عربستان سعودي بوده است، اما در عمل علي‌رغم آن‌كه اعضاي اوپك ظاهراً در مورد اين‌گونه مسائل موافقت كرده بودند نتوانستند در مورد مسئله‌ي اختلاف قيمت نفت خام كشورهاي حوزه‌ي خليج فارس و نفت خام بسيار مرغوب افريقا به توافق برسند. با آن‌كه ظاهراً انتظار مي‌رود كه سازمان اوپك بتواند بر اين مشكلات غلبه كند، عدم موافقت اعضاي اين سازمان در جلسه‌ي ملاقات‌شان در ژنو اين تصور را به وجود خواهد آورد كه بر قدرت، وحدت و اعتبار سازمان اوپك ضربه‌ي سختي وارد آمده است. در نتيجه‌ي شكست مذاكرات سازمان اوپك، احتمالاً شرايطي بحراني به وجود خواهد آمد كه در كاهش ناگهاني بهاي نفت اوپك مؤثر خواهد بود و همين امر احتمالاً به كاهش شديد بهاي نفت در بازارهاي جهان منجر خواهد شد.»(15) در اين حال، احمد زكي يماني وزير نفت عربستان سعودي، گفت: نتيجه‌ي به دست آمده به معناي پايان اوپك نيست. يماني گفت: «همه به اوپك احتياج دارند از جمله مصرف‌كنندگان و ما از هيچ تلاشي براي حفاظت از اوپك خودداري نخواهيم كرد.» وزير نفت عربستان سعودي افزود: «ما خواهان بروز يك جنگ قيمت نيستيم و عربستان سعودي از هيچ تلاشي براي دفاع از قيمت كنوني پايه‌ي نفت يعني 34 دلار در هر بشكه كوتاهي نخواهد كرد.»(16) از سوي ديگر محمد غرضي وزير نفت ايران، نتايج اين نشست را مثبت ارزيابي كرد. به گزارش واحد مركزي خبر، مهندس غرضي وزير نفت جمهوري اسلامي ايران در پايان جلسه‌ي وزراي نفت اوپك در جمع خبرنگاران رسانه‌هاي گروهي جهان ـ كه در محل اجلاس وزراي نفت اوپك گرد آمده بودند ـ حضور يافته و به سؤال‌هاي آنان پاسخ داد. غرضي در مورد وضعيت فعلي اوپك گفت: «ما در حال تلاش براي قدرتمند كردن موقعيت اوپك هستيم.» وي درباره‌ي دليل دست نيافتن به توافق نهايي در جلسه‌ي شب گذشته، گفت: «دست‌يابي به توافق احتياج به زمان دارد.» غرضي در مورد پايين آوردن سطح فعلي توليد و ميزان سهميه‌بندي نفت اظهار كرد: «موافقت خوبي حاصل شد. اكنون بايد ببينيم مشكلاتي كه ديگران مطرح مي‌كنند چه خواهد بود.» وي در زمينه‌ي توليد روزانه‌ي نفت اوپك، گفت: «به نظر ما 17 ميليون بشكه در روز رقم خوبي است و بيش‌تر اعضاي اوپك اين رقم را تأييد كرده‌اند.» وزير نفت كشورمان درباره‌ي احتمال كاهش قيمت نفت افزود: «ما براي كم كردن قيمت نفت به اين‌جا نيامديم و به كسي اجازه نمي‌دهيم كه درباره‌ي كم كردن قيمت نفت صحبت كند. اين قيمت بايد 34 دلار باقي بماند و من مطمئن هستم كه هيچ كس نمي‌تواند عليه 34 دلار كودتا كند.»(17) خبرگزاري فرانسه نيز با اشاره به رقابت ايران و عربستان در اين نشست به نقل از غرضي اعلام كرد: «غرضي وزير نفت ايران تأييد كرد كه پادشاهي سعودي نقش عمده‌ي خود را در داخل اوپك از دست داده است. غرضي گفت: عربستان سعودي مجبور به كاهش توليد خود و رساندن آن به حدود 5/4 ميليون بشكه در روز گرديد و اين ناشي از قدرت سياسي ايران بود، وزير نفت ايران كه در پايان اجلاس وزراي نفت كشورهاي عضو اوپك با نمايندگان وسايل ارتباط جمعي سخن مي‌گفت، افزود: هر كاهشي در توليد نفت عربستان يك پيروزي براي ساير كشورهاي عضو اوپك محسوب مي‌شود.»(18) راديو بي‌بي‌سي نيز در گزارشي با اشاره به رقابت ديرينه‌ي ايران و عربستان در اوپك گفت: «آقاي غرضي وزير نفت ايران، ديروز پس از پايان كار كنفرانس اوپك اشاره‌يي به علل و مسائل فني شكست كنفرانس نكرد بلكه در سخنان كوتاه كه در برابر خبرنگاران بيان داشت گفت كه او ترجيح مي‌دهد راجع به سياست ايران و قدرت سياسي ايران سخن بگويد. وي افزود: عربستان فكر مي‌كرد كه هميشه در بازاري كه برپا است با قدرت توليدي خودش مي‌تواند سياست منطقه را هدايت كند. كاهش توليد نفت عربستان كه اكنون به مرز 5/4 ميليون بشكه نزديك ‌شده آن هم از حدود 11 ميليون بشكه در هنگام انعقاد قرارداد كمپ‌ديويد، به نظر آقاي غرضي نشان‌دهنده‌ي شكست عربستان است.»(19)

گزارش - 366

آقاي محمد منوچهري، مشاور نخست‌وزير ايران، امروز براي ديدار از الجزاير كه دليل و موضوع آن معلوم نشده است، وارد اين كشور شد. خبرگزاري فرانسه با اعلام اين خبر گفت: آقاي منوچهري هنگام ورود به الجزاير مورد استقبال بوعلم باقي‌ وزير دادگستري‌ و عضو دفتر سياسي جبهه‌ي آزادي‌بخش ملي الجزاير قرار گرفت، سفر منوچهري به اين كشور سه هفته پس از ديدار احمد طالب ابراهيمي‌ وزير امور خارجه‌ي الجزاير‌ از تهران انجام مي‌شود. كسي درباره‌ي ارتباط سفر آقاي منوچهري با كوشش‌هاي ميانجي‌گرانه‌يي كه الجزاير از يك سال قبل براي پايان جنگ ميان ايران و عراق شروع كرده است، چيزي نمي‌داند. كوشش‌هاي الجزاير بار ديگر در اوايل ماه ژانويه (اواسط دي ماه) با سفر طالب ابراهيمي به تهران از سر گرفته شد.(20)

گزارش - 367

در پي نشست سه جانبه‌ي دمشق كه با شركت كشورهاي ايران، سوريه و ليبي برگزار شد و به صدور بيانيه‌يي از جانب اين سه كشور انجاميد، دولت عراق بيانيه‌يي در اين باره منتشر كرد. راديو بي‌بي‌سي با اعلام اين كه دولت عراق به بيانيه‌ي مشترك ايران، سوريه و ليبي پاسخ داده است گفت: «در بيانيه‌ي مشترك كه روز گذشته انتشار يافته در ميان مسائل مختلف، حمله‌ي عراق به ايران محكوم ‌شده است و از مردم عراق خواسته ‌شده كه عليه دولت خود شورش كنند. مقامات عراق اينك مي‌گويند كه دست داشتن دولت‌هاي سوريه و ليبي در تهيه‌ي بيانيه‌ي مشترك، قوانين اساسي هم‌بستگي اعراب و پيمان مشترك دفاعي اعراب را نقض مي‌كند. مقامات عراق همچنين اظهار اميدواري كرده‌اند كه جامعه‌ي عرب اين بيانيه را تقبيح نمايد و اقدامات مقتضي را عليه رژيم‌هاي سوريه و ليبي به مورد اجرا گذارد.» ناكامي تلاش‌هاي عربستان براي نزديكي دو كشور سوريه و عراق، اتحاد استراتژيك دو كشور ايران و سوريه در مقابل اتحاد عراق، مصر و عربستان با پشتيباني امريكا، ناچار بودن شوروي براي پشتيباني از اتحاد جديد سه كشور (ايران، سوريه، ليبي) از جمله نكاتي است كه مفسر بي‌بي‌سي در تحليل اين بيانيه‌ي مشترك به آن‌ها اشاره كرده است: «به نظر مي‌رسد بيانيه‌يي كه به دنبال سفر دكتر علي‌اكبر ولايتي وزير خارجه‌ي ايران به دمشق از طرف سوريه و ليبي منتشر شد، عقب‌نشيني بزرگي براي كوشش‌هاي سياسي ولي‌عهد عربستان سعودي است كه به منظور رفع اختلافات بين حكومت‌هاي بعثي عراق و سوريه ـ اختلافاتي كه سابقه‌ي طولاني دارد ـ به بغداد و دمشق سفر كرده بود. هفته‌ي گذشته، النهار روزنامه‌ي چاپ بيروت گزارش داد كه مذاكرات ولي‌عهد عربستان سعودي با پيشرفت قابل ملاحظه‌يي هم‌راه بوده است و موافقت عراق براي رفع اختلافاتش با سوريه، سبب مي‌شود كه سوريه لوله‌ي نفت بين كركوك و بنادر مديترانه را كه از خاك سوريه عبور مي‌كند دوباره بگشايد. سوريه از ماه آوريل سال گذشته لوله‌ي نفتي كركوك به بندر مديترانه را بسته بود و به اين دليل صادرات نفت عراق به كم‌تر از 500 هزار بشكه در روز رسيده بود. با وجود كوشش عربستان سعودي، سوريه موافقت نكرده است كه لوله‌ي نفت مزبور را بگشايد. سفر دكتر علي‌اكبر ولايتي وزير خارجه‌ي ايران به دمشق و حضور نماينده‌ي ليبي در دمشق، كافي بود كه نشان دهد مقامات سوريه با پيشنهاد ولي‌عهد عربستان سعودي با سردي برخورد كرده‌اند. در گذشته سوريه اين موضع را پنهان نمي‌كرد كه در جنگ ايران و عراق، پشتيبان ايران است. هم جمهوري اسلامي ايران و هم سوريه نگران‌اند از اين‌كه اگر اتحادي بين عراق، مصر و عربستان سعودي با پشتيباني امريكا به وجود آيد منافع آن‌ها به خطر خواهد افتاد. سال گذشته سوريه در كوشش‌هايي‌ كه عربستان سعودي به منظور پايان دادن جنگ ايران و عراق انجام مي‌داد شركت كرد و تجديد خصومت با عراق در اين هنگام، بازتاب سرخوردگي سوريه از پيشرفت كند مذاكرات مربوط به خروج نيروهاي اسرائيل از لبنان بود، كوشش عربستان سعودي براي ميانجي‌گري بين عراق و سوريه به كوشش‌هايش براي جلب موافقت كشورهاي عربي نسبت به پيشنهاد كنفرانس فاس و طرح ريگان براي صلح خاورميانه مربوط مي‌شود. به نظر مي‌رسد كه اكنون اين كوشش‌ها با پافشاري اسرائيل به ادامه‌ي حضور نظامي در لبنان سخت به خطر افتاده است. در بيانيه‌ي صادرشده در دمشق، علاوه بر خواست سرنگوني صدام حسين و پشتيباني از ايران، خواست تشكيل جلسه‌ي جديدي از جبهه‌‌ي مقابله و پايداري مطرح ‌شده است و اين‌كه ايران در اين جلسه شركت نمايد. بيانيه در حالي كه بلندگوي جبهه‌ي معارض فلسطين در جلسه‌ي آينده‌ي شوراي ملي فلسطين ‌شده است، به امريكا نيز هشدار مي‌دهد كه اگر در مورد لبنان به فوريت عمل نكند، سياستش در خاورميانه به زودي با خطر نابودي رو به رو خواهد بود. با پشتيباني ايران و ليبي از سوريه و تركيب ضد غربي نيرومندي كه در منطقه به وجود آمده، دستگاه رهبري جديد شوروي مشكل است كه بتواند در مقابل پشتيباني از آن مقاومت ورزد.»(21) راديو اسرائيل نيز كه با حساسيت خاصي اين نشست را دنبال مي‌كرد، به سير تلاش‌هاي ناموفق دولت عربستان در هم‌گرايي دولت عراق و سوريه اشاره كرد. هر چند در اين گفتار سعي ‌شده است به گونه‌يي بي‌طرفي عمل شود، اما خشم تنظيم‌كنندگان متن در بخش‌هاي انتهايي آن به خوبي آشكار است، راديو اسرائيل در اين باره گفت: «همين روزهايي كه وزير خارجه‌ي سوريه عجولانه رهسپار عربستان سعودي شد و سپس وليعهد عربستان به دمشق آمد و به دنبال آن وزير دفاع سوريه‌ به رياض رفت و به موازات اين ديدارهاي متقابل، صدام حسين نيز راهي عربستان شد و اميرعبدالله بن عبدالعزيز وليعهد خاندان آل سعود، از بغداد نيز ديدن كرد، شايع شد كه عربستان در رفع اختلافات رژيم بعثي سوريه و عراق به دستاوردهايي نائل‌ شده و به مجرد آن‌كه دمشق و بغداد آشتي كنند تبعاً سوريه از ايران جدا خواهد شد و جنگ خليج فارس فروكش خواهد كرد. تصور مي‌شود كه اين گزارش‌ها چنان موجب ناراحتي سران حكومت اسلامي ايران گرديد كه بلافاصله وزير خارجه‌ي خود را به دمشق فرستادند تا دولت سوريه را از چنين كاري بازدارند. به موازات آن وزير دادگستري‌ ليبي و شايد وزير خارجه‌ي آن كشور نيز به دمشق دعوت شدند و گفت و گوهاي دو روزه صورت گرفت كه در پايان آن يك بيانيه‌ي سه‌جانبه انتشار يافت. معلوم نيست حكومت جمهوري اسلامي چه وعده‌هايي به سوريه داده تا موفق‌شده آن كشور را از رفع اختلافات خويش با عراق باز دارد. مسلم آن است كه سوريه منزوي و رژيم حافظ اسد كه روز به روز متزلزل‌تر مي‌شود و به نوشته‌ي هفته‌نامه‌ي الوطن العربي، سقوط آن حتمي مي‌باشد به آشتي با عراق و دوستي با عربستان بسيار نيازمند است.»(22)

گزارش - 368

شوراي فرماندهي انقلاب عراق در نشست امروز خود سعدون حمادي وزير امور خارجه‌ي اين كشور را بركنار و طارق ميخائيل يوحنا عزيز را كه معاون نخست‌وزير بود با حفظ سمت به جاي وي منصوب كرد، مقامات عراق در اين باره توضيحي نداده‌اند.(23) روزنامه‌ي اطلاعات درباره‌ي نقش طارق عزيز در حكومت عراق نوشته است: انتصاب طارق عزيز به سمت وزارت خارجه‌ي عراق زماني انجام گرفت كه عراق تمايل خود را براي برقراري امنيت رژيم صهيونيستي رسماً اعلام كرده است. در عرصه‌ي جهاني، پيروزي جمهوري اسلامي در تفهيم و اثبات اين‌كه بغداد براي برگزاري كنفرانس سران جنبش عدم تعهد مكان مناسبي نيست و در نتيجه تغيير محل آن به دهلي‌نو، شكست سختي را براي حكومت عراق در عرصه‌ي ديپلماسي كه سعدون حمادي مسئوليت خاص آن را به عهده گرفته بود، در بر داشت. از همان زمان شنيده مي‌شد كه حمادي در درون حزب بعث عفلقي و دولت مزدور عراق به شدت مورد اعتراض قرار گرفته است. شكست بعدي حكومت عراق نيز بر ابعاد اين اعتراضات افزود تا سرانجام ديروز خبرگزاري عراق گزارش داد: سعدون حمادي پس از بركناري از پست وزارت خارجه به حد وزير مشاور دفتر صدام‌ سقوط كرد و جاي او را طارق يوحنا ميخائيل عزيز گرفت. طارق يوحنا ميخائيل عزيز كه حكومت بغداد براي پنهان كردن ماهيت صهيونيستي او با حذف ميخائيل يوحنا فقط به ذكر طارق عزيز بسنده مي‌كند، يكي از فعال‌ترين مهره‌هاي حكومت صدام در دهه‌ي اخير مي‌باشد كه نقش عمده‌يي در خارج كردن حكومت مصر از انزوا و بازگرداندن آن به "دامن اعراب" به عهده گرفته و به تازگي در جلب حمايت امريكا از حكومت عراق و كمك به روند كمپ‌ديويد موفق بوده است. ميخائيل يوحنا در اين باره گفته بود: «رژيم عراق آماده است سطح روابط سياسي مصر و عراق را تا حد پيوندهاي استراتژيك افزايش دهد.» ميخائيل يوحنا به ويژه مدتي است كه عمدتاً مسئوليت مذاكره با سفرا و نمايندگان خارجي به ويژه كشورهاي غربي را به عهده گرفته است. وي اخيراً در پاريس ضمن ديداري 4 ساعته با رجوي خائن، به پيوند منافقين و حكومت عراق رسميت سياسي داد، و بلندگوهاي صدام از اين اقدام او به عنوان يك شاهكار نام مي‌برند.(24)

گزارش - 369

طه ياسين رمضان عضو شوراي فرماندهي انقلاب و فرماندهي كل ارتش خلقي عراق با نيروهاي سوداني اعزام ‌شده به عراق ديدار كرد. وي در اين ديدار گفت: «شركت داوطلبان عرب در نبرد قادسيه‌ي صدام قوميت نبرد عادلانه‌‌ي ما را تأكيد كرده است، ايمان داوطلبان عرب با صورتي‌كه عراقي‌ها به خاطر آن مي‌جنگند و آن‌هم دفاع از وطن عربي و حيثيت و علاقه‌مندي آن‌ها جهت مشاركت در نبرد عادلانه‌ي ما علي‌رغم وضع ويژه‌يي كه وطن عربي با آن رو به رو است، بيان‌گر صادقانه‌ي روحيه‌ي اصيل عربي و پاسخ دندان‌شكن به خائنان امت عرب است و حالت ازهم‌پاشيدگي خبري به جز يك وضعيت ناتوان براي ايستادگي در برابر خواست اعراب نمي‌باشد.» (25) عضو شوراي فرماندهي انقلاب عراق افزود: «جوهر قوي اين مشاركت وجداني است سرچشمه گرفته از آمادگي نامحدود توده‌هاي عرب براي اداره‌ي رسالت دفاع از مرز و بوم و شرافت امت عرب كه موجب قدرداني و تجليل ملت بزرگ عراق از شما است و اين تجليل باقي خواهد ماند.» طه ياسين رمضان همچنين گفت: «ايستادگي مردم سودان در كنار عراق در جنگ قومي‌اش بيانگر شجاعت توده‌يي عرب است كه مشتاقانه و فداكارانه بدون توجه به كثرت توطئه‌ها و نقشه‌ها جهت قطع پيوندهاي كشورهاي عربي و تبديل آن‌ها به مستعمره‌ها، خود از سرزمين عربي دفاع مي‌كنند.»(26)

منابع و مآخذ روزشمار 1361/11/04