1366.12.29: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1366 |نام = 1366.12.29 |نام دیگر= بیست و نه اسفند |روز=29 اسفند 1366 |تاریخ شمسی= 1366.12.29 |تاریخ میلادی=19 مارس 1988 |تاریخ قمری= 30 رجب 1408 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.12.29</div> <div class="bootstrap-btn">[...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۵: | ||
==گزارش - 1== | ==گزارش - 113 == | ||
نيروهاي 3 لشكر سپاه پاسداران كه حركت خود را از غروب روز قبل براي اجراي مرحلهي چهارم عمليات والفجر10 با هدف اصلاح و تحكيم خط پدافندي در محور شمالي عمليات آغاز كرده بودند، پس از نيمه‌شب با دشمن درگير شدند. ساعت 1:45 بامداد، نيروهاي لشكر فجر در تپه ريشن و تپه دوقلو به دشمن زدند. لشكر ثارالله(ع) نيز از تپه‌ي سه‌تپان شروع به احداث خاكريز كرد. اين يگان در اين مرحله با دشمن درگير نشده است و بايد با پيشرفت احداث خاكريز، نيروهاي خود را پشت آن مستقر كند. در ساعت 3:35 بامداد، نيروهاي لشكر فجر موفق به تصرف تپه ريشن و تپه دوقلو شدند و بلافاصله دستگاه‌هاي مهندسي براي احداث خاكريز از تپه ريشن به طرف تپه دوقلو حركت كردند. در ساعت 3:47، لشكر علي بن ابي‌طالب(ع) استقرار كامل نيروهاي خود را بر روي يال ميرسور به اطلاع قرارگاه رساند. روي اين يال دشمن حضور نداشت و نيروها بدون درگيري روي آن مستقر شدند. با شروع عمليات و تصرف اهداف مرحلهي چهارم، دشمن در منطقه آتش سنگيني اجرا كرد. همچنين تانك‌هاي عراقي با نورافكن‌هاي روشن به سمت مواضع تصرف‌شده شليك كردند و همين امر سبب شد كه كار احداث خاكريز در تپه ريشن به روشنايي روز بكشد.<ref>سند شماره 683/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در عمليات والفجر10 (داود رنجبر و غلامرضا ظريفيان شفيعي)، صص 57 و 103؛ و ـ سند شماره 482/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه قدس در عمليات والفجر10 (احمد نيك‌روش)، ص 24.</ref> پس از تصرف تپه ريشن و يال ميرسور، دشمن براي نخستين بار در طول عمليات والفجر10 در محور قرارگاه قدس براي بازپس‌گيري ريشن اقدام به ضد حمله كرد. در ساعت 7 صبح، نيروهاي پياده‌ي دشمن به استعداد يك گردان با پشتيباني زرهي از دو سمت كاني اسكان و پل ريشن به سمت مواضع رزمندگان در ريشن حمله‌ور شدند، اما با آتش سنگين ادوات و توپ‌خانه‌ي خودي، قبل از رسيدن به مواضع رزمندگان عقب‌نشيني كردند. واحد زرهي دشمن هنگام اجراي اين پاتك نتوانست مانور مناسبي در دشت انجام دهد. به اين ترتيب، نخستين پاتك دشمن با به‌كارگيري آتش توپ‌خانه و ادوات به شكست انجاميد. گزارش شنود نيز حاكي از آن است كه صبح امروز، يگاني از دشمن اعلام كرد از آب عبور كرده و به سمت حلبچه و برخي مواضع رزمندگان در حال پيشروي است كه محسن رضايي بلافاصله وضعيت را در تماس با فرماندهان لشكر25 كربلا و 41 ثارالله(ع) كنترل كرد و آنان صحت خبر را تكذيب كردند. به نظر مي‌رسد عراق در دو روز گذشته تا كنون از اين طريق اقدام به جنگ رواني كرده است.<ref>مأخذ 1، بخش دوم، ص 25؛ و ـ سند شماره 1636/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در عمليات والفجر10 (داود رنجبر)، 25/12/1366 تا 30/12/1366، صص 93 ـ 92.</ref> بدين ترتيب، با اجراي مرحلهي چهارم عمليات و استقرار رزمندگان در يال ميرسور و تپه ريشن، قرارگاه قدس به اهداف نهايي خود و تشكيل خط پدافندي دست يافت. در طول اين مرحله جناح راست عمليات والفجر10 كامل شد و تنگه‌ي دربنديخان ـ سورن به طور صددرصد تثبيت گرديد. | |||
امروز، لشكر41 ثارالله(ع) پس از چند ساعت وقفه كه به دليل تمام شدن سوخت بولدزرها به وجود آمد، احداث خاكريز جاده‌ي سه‌تپان به تپه‌ي 557 را تا بعد از ظهر تكميل كرد. لشكر17 | |||
علي بن ابي‌طالب(ع) نيز پس از برقراري و الحاق و تحكيم خط پدافندي در حد فاصل تپه ريشن و يال ميرسور يك خاكريز احداث كرد. لشكر19 فجر هم در سمت راست تپه ريشن در امتداد جاده موفق به احداث خاكريز شد و خط پدافندي مرحلهي چهارم عمليات استحكام مناسبي يافت. علاوه بر اين، تصرف يال ميرسور و تپه ريشن، امكان الحاق نيروهاي مستقر در اين نقاط را با رزمندگان مستقر در ارتفاع چناره كه در مرحلهي اول عمليات تصرف شده بود، فراهم كرد. اين اقدام سبب شد تا علاوه بر تثبيت جناح راست عمليات والفجر10، تسلط يگان‌هاي خودي بر عقبه‌ي دشمن در شهرهاي سيدصادق و شاندري دو چندان شده، خط پدافندي وسيعي به ارتش عراق تحميل گردد.<ref>مأخذ 1، بخش اول، صص 105 ـ 103.</ref> بدين ترتيب، علاوه بر تحكيم رده‌هاي دفاعي در جناح راست عمليات، تمركز آتش توپ‌خانه، زرهي و ادوات بر نقاط تجمع نيروهاي پياده و زرهي عراق در اين منطقه و حضور روي ارتفاعات مسلط، رزمندگان را در موقعيت برتري قرار داد تا بتوانند تحرك يگان‌هاي عراقي را كنترل كنند. | |||
دومين منطقه‌ي پدافندي، حاشيه‌ي درياچه‌ي دربنديخان است كه پوشش گياهي منطقه و وجود درختان و نهرهاي متعدد و فراوان، كنترل آن را تا حدي مشكل كرده و هنوز نيروهاي پراكنده‌ي عراقي و عناصر گروه‌هاي مسلح ضد انقلاب ايراني در اين نقاط پراكنده‌اند و درصدد راهي براي گريز از منطقه هستند. بال‌گردهاي عراقي در آسمان آن سوي درياچه فعال هستند. گاهي قايق‌هاي عراقي نيز در دوردست درياچه ديده مي‌شوند و تحركاتي هم در منطقه دارند. بيم از اقدام عراق از اين سمت سبب شده است براي احداث خاكريز در حاشيه‌ي درياچه و محكم كردن خط دفاعي در اين منطقه، تدبيري اتخاذ شود. عراق نيز 3 تا 4 گردان به استعداد توپ‌خانه‌ي خود در اين منطقه افزوده است.<ref>سند شماره 683/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در عمليات والفجر10 (داود رنجبر و غلامرضا ظريفيان شفيعي)، صص 57 و 103؛ و ـ سند شماره 482/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه قدس در عمليات والفجر10 (احمد نيك‌روش)، ص 24.</ref> تغيير شرايط جوي و ابري شدن هوا و مه‌آلود بودن فضاي منطقه از صبح امروز سبب شده است هواپيماهاي عراقي مانند روزهاي قبل در آسمان حضور نداشته باشند. امروز همچنين علاوه بر اسير شدن تعدادي از نظاميان عراقي، 5 نفر از عناصر گروه رزگاري كه خود را در شيارهاي منطقه‌ي بياره مخفي كرده بودند دست‌گير شدند.<ref>سند شماره 411809 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي سپاه مريوان به فرماندهي سپاه يازدهم امام حسن عسگري(ع)، 29/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> براي سامان‌دهي غنائم به دست آمده نيز به دستور رحيم صفوي جانشين نيروي زميني سپاه، مقرر گرديد يگان‌ها ليست همه‌ي غنائم اعم از نظامي و دولتي را تهيه كرده به نيروي زميني ارائه كنند و در خصوص حفظ اموال مردم مراقبت لازم انجام شود.<ref>سند شماره 1640/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 (اسدالله احمدي)، 28/12/1366 تا 3/1/1367، ص 59.</ref> علاوه بر امور فوق، درباره‌ي چگونگي اجراي عمليات در ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سورمر كه از هم‌اكنون عمليات بيت‌المقدس4 نام گرفته است، در دو جلسه‌ي قرارگاه خاتم(ص) و نيروي زميني بحث شد. عراق نيز با صدور اطلاعيه‌ي نظامي شماره3087 با اعلام شروع عمليات عليه كردهاي معارض عراقي به نام "انفال" در منطقه‌ي سرگلو و زيوه، به از دست دادن حلبچه اعتراف كرد، اما كوشيد از اهميت نظامي اين اقدام ايران بكاهد. لذا، اعلام كرد كردها ورود نيروهاي نظامي ايران به قصبه‌ي مرزي(!) حلبچه و روستاهاي ديگر را تسهيل كرده‌اند.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 366، 30/12/1366، ص 2، راديو صوت‌الجماهير، 29/12/1366.</ref> | |||
==گزارش - 114 == | |||
امروز علاوه بر استمرار سامان‌دهي انتقال اهالي حلبچه به داخل ايران، چگونگي تدفين جنازه‌ي شهيدان بمب‌باران‌هاي شيميايي عراق و امحاي اجساد احشام مردم كه در سراسر منطقه پراكنده‌اند نيز مورد توجه قرار گرفت. پاسخ امام خميني به دو سؤال فرماندهان درباره‌ي اموال مردم و چگونگي دفن اجساد زنان شهيد تا حدود زيادي راه‌گشاي رزمندگان شده است. امام خميني اعلام كرد رزمندگان مي‌توانند مواد فاسدشدني متعلق به مردم را كه در منطقه‌ي عملياتي رها شده استفاده كنند و در صورتي كه صاحب مال پيدا شد بايد مثل آن را به وي عودت دهند. همچنين براي دفن زنان شهيد حلبچه در صورتي كه محدوديت نيروي زن براي اجراي اين كار وجود دارد مي‌توان جنازه را با لباس دفن كرد.** همچنين بر اساس اجازه‌ي آيت‌الله منتظري مقرر گرديد براي جلوگيري از انتقال آلودگي شيميايي جنازه‌هاي شهداي حلبچه، پس از شناسايي و تعيين هويت با رعايت موارد ايمني و بهداشتي تيمم و دفن شود. لذا، قرار شد با هم‌كاري واحد بهداري، تعاون و مهندسي اين كار انجام شود.<ref>مأخذ 2، بخش دوم، ص 116؛ و ـ سند شماره 28249/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه خاتم(ع)، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28249)، داود رنجبر، صص 41 ـ 39.</ref> امروز اعلام شد ميرحسين موسوي نخست‌وزير، براي بازديد از منطقه‌ي حلبچه و انجام دادن هماهنگي براي استفاده از امكانات دولت در حال آمدن به منطقه است. همچنين هماهنگي براي استفاده از امكانات چند استان و حضور چند استاندار از جمله استانداران خراسان و باختران براي كمك‌رساني از مقدورات استان‌ها براي اسكان اهالي حلبچه در حال انجام است.<ref>سند شماره 1640/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 (اسدالله احمدي)، 28/12/1366 تا 3/1/1367، ص 59.</ref> امروز همچنين 5060 نفر از اهالي حلبچه در بخش هرسين و 500 نفر نيز در سنقر اسكان داده شدند.<ref>سند شماره 86547 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر2) مركز فرماندهي به دفتر نخست‌وزير، 29/12/1366، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 86539 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر2) مركز فرماندهي به نخست‌وزير، 29/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> | |||
==گزارش - 115 == | |||
از صبح امروز فرماندهان نيروي زميني سپاه در جلسات جداگانه نتايج عمليات بيت‌المقدس3 در ارتفاع گوجار، وضعيت منطقه‌ي حلبچه و مستحكم كردن مواضع و خطوط پدافندي در محدوده‌ي قرارگاه قدس در جناح شمالي عمليات و حاشيه‌ي شرقي و جنوبي درياچه‌ي دربنديخان را بررسي كردند. در اولين جلسه كه صبح امروز در قرارگاه نيروي زميني در نقطه‌يي در شمال غربي ارتفاع شيندروي برگزار شد، فرماندهان درباره‌ي چگونگي اجراي مرحلهي چهارم عمليات والفجر10 و برخي رخدادهاي منطقه‌ي حلبچه از جمله انتقال مردم و مصدومان بمب‌باران‌هاي شيميايي عراق بحث و گفت و گو كردند. در ابتداي جلسه درباره‌ي نتايج عمليات قرارگاه قدس در تصرف يال سورمر و تپه ريشن و اقدامات اين قرارگاه براي تحكيم مواضع و ايجاد چند خاكريز و احداث سكوهاي تانك در پشت آن به عنوان رده‌هاي پدافندي در جناح شمالي عمليات والفجر10 گزارش‌هايي داده شد.** در جلسه همچنين درباره‌ي چگونگي اجراي عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات شاخ سورمر و شاخ شميران بحث شد.<ref>مأخذ 6، صص 37 ـ 36.</ref> | |||
در دومين جلسه‌ي نيروي زميني كه با حضور فرماندهان قرارگاه قدس تشكيل شد،<ref>مأخذ 6، ص 39.</ref>*** ابتدا، احمد سوداگر مسئول اطلاعات قرارگاه قدس از تشكيل 3 خط پدافندي ناپيوسته توسط ارتش عراق در مقابل خط دفاعي يگان‌هاي قرارگاه قدس در جناح شمالي عمليات والفجر10 و همچنين مين‌گذاري و آرايش تانك در اين خطوط خبر داد. از سوي ديگر، گزارش‌ها حاكي از تسلط ديد و تير نيروهاي خودي از تپه‌ي سه‌تپان و ارتفاع ريشن بر مواضع دشمن است. سوداگر در اين باره گفت: «ما بالا ايستاده‌ايم، توپ‌خانه پيش ما است، همه پيش ما هستند. وقتي دشمن جلو بيايد مي‌گوييم توپ‌خانه بزند؛ يعني تسلط و ديد قرارگاه قدس خيلي خوب است. نيروي هوايي ارتش هم خيلي خوب كار مي‌كنند. يك بار بمب را روي تانك دشمن انداختند و هواپيماهاي خيلي خوب جلو فشار دشمن را گرفتند.» عزيز جعفري فرمانده قرارگاه قدس نيز درباره‌ي تسلط رزمندگان بر خطوط مقدم دشمن در جناح شمالي عمليات اظهار كرد: | |||
«قبل از اين‌كه يگان‌ها تجمع دشمن را ببينند و به ما اطلاع دهند كه فلان جا را بزنيد خودمان با دوربين 20120 دشمن را كنترل مي‌كنيم و دشمن تا تحرك نشان مي‌دهد، هواپيما درخواست مي‌كنيم. مختصات مي‌دهيم. 15 دقيقه بعد هواپيما آن‌جا را مي‌زند. علاوه بر آن، هر تحركي از دشمن ببينيم به تانك‌ها مي‌گوييم بزنند و توپ‌خانه هم مي‌زند و فعال است.»<ref>سند شماره 2315/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه نيروي زميني، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28291)، اسدالله احمدي، صص 7 ـ 6؛ و ـ مأخذ 6، صص 46 ـ 40.</ref> فرمانده قرارگاه قدس همچنين در مورد خط پدافندي جناح شمالي عمليات گزارش داد* و پس از آن درباره‌ي امكان تداوم عمليات در جناح شمالي عمليات تا ارتفاع باني‌بنوك مشورت شد، لكن بر اساس براورد قرارگاه قدس، حداقل به 10 تا 12 گردان نيرو براي تصرف و حفظ و پدافند اين ارتفاع نياز بود. از سوي ديگر، فرمانده نيروي زميني سپاه نيز استدلال كرد كه تصرف يكي دو ارتفاع كوچك قبل از رسيدن به يك دره يا شيار عميق قابل پدافند لزومي ندارد و اولويت عمليات در منطقه‌ي عمومي والفجر10، مناطقي است كه دشمن حضور جدي ندارد. بنابراين، بر اساس اين منطق، ادامه‌ي پيشروي در جناح شمالي عمليات عملاً منتفي شد و مقرر گرديد يگان‌ها خط‌هاي دفاعي خود به‌ويژه در ارتفاع چناره، ريشن و يال ميرسور را محكم كنند. علي شمخاني در پاسخ عزيز جعفري كه پيشروي بيش‌تر در محور شمالي عمليات را موجب تسلط بر شهر شاندري عراق مي‌داند گفت: ما كه قصد توسعه نداريم. ما مي‌خواهيم پدافند كنيم. ما اين‌جا دنبال يك خط پدافندي مناسب مي‌گرديم وگرنه ما چه 3 كيلومتر دورتر از شاندري باشيم چه 6 كيلومتر، براي ما تأثيري ندارد. اين‌جا ـ جناح راست ـ تثبيت و تقويت و تحكيم خط بسيار مهم است، يعني تمام كارهاي مهندسي شامل خاكريز، جاده‌ها، مواضع، سوله انجام شده و بايد مين و سيم خاردار هم زده شود. ما دنبال آفند نيستيم. | |||
رحيم صفوي نيز اضافه كرد: آقاي جعفري! اين تدبير فرماندهي است.<ref>مأخذ 13، بخش اول، صص 18 ـ 17.</ref> اين تصميم در جلسه‌ي عصر قرارگاه خاتم(ص) و نيروي زميني مورد تأييد فرمانده كل سپاه نيز قرار گرفت و وي ضمن تأكيد بر رفع برخي نواقص جزئي خط دفاعي فعلي و تقويت خط پدافندي قرارگاه قدس تصريح كرد كه مأموريت آفندي قرارگاه قدس به اتمام رسيده است.<ref>مأخذ 9، صص 77 ـ 73.</ref> جلسه‌ي بعدي با مسئولان قرارگاه ثامن‌الائمه(ع) بود كه با حضور رحيم صفوي جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه، حمزه حميدي‌نيا فرمانده قرارگاه ثامن‌الائمه(ع)، يعقوب زهدي مسئول توپ‌خانه‌ي نيروي زميني سپاه، محمدرضا نقدي (شمس) فرمانده لشكر9 بدر و برادر عظيمي سرپرست تيپ انصارالرسول(ص) برگزار گرديد. در اين جلسه درباره‌ي تحكيم مواضع در شرق درياچه‌ي دربنديخان؛ جلوگيري از رخنه‌ي احتمالي عناصر پراكنده‌ي دشمن و ضرورت پاك‌سازي همه‌ي روستاها و شهرهاي دشت زور گفت و گو و بر اجراي آن‌ها تأكيد شد. گزارش ارائه‌شده در اين جلسه حاكي از آن بود كه مناطق حاشيه‌يي درياچه‌ي دربنديخان هنوز به طور كامل پاك‌سازي نشده و عراق در ساحل غربي اين درياچه تعدادي قايق مستقر كرده و درصدد خارج كردن نيروهاي پراكنده خود از منطقه است، با اين حال و تنها در طول شب گذشته از مناطق حاشيه‌ي شرقي درياچه‌ي دربنديخان بالغ بر 100 نظامي عراقي به اسارت درآمده‌اند. در پايان جلسه قرار شد يگان‌ها به تحكيم مواضع خود در ساحل درياچه بپردازند و قرارگاه نيز امكانات مورد نياز را در اختيار آنان قرار دهد و از نظر آتش پشتيباني نيز آن‌ها را تقويت كند.<ref>مأخذ 6، صص 49 ـ 46؛ و ـ مأخذ 13، بخش اول، صص 39 ـ 27.</ref> در اين جلسه همچنين درباره‌ي ابعاد بمب‌باران شيميايي حلبچه و روستاهاي اطراف آن و ضرورت انتقال هر چه سريع‌تر مصدومان و اهالي آواره در ارتفاعات و شيارهاي منطقه‌ي حلبچه بحث شد.<ref>مأخذ 13، بخش اول، صص 18 ـ 17.</ref> | |||
==گزارش - 116 == | |||
صبح امروز جلسه‌يي در قرارگاه تاكتيكي نيروي زميني سپاه برگزار شد و آخرين وضعيت عمليات بيت‌المقدس3 در ارتفاع گوجار در منطقه‌ي عمومي ماووت و موقعيت يگان‌هاي تحت امر قرارگاه نجف در اين منطقه بررسي شد. در اين جلسه نورعلي شوشتري فرمانده قرارگاه نجف كه براي صحبت با فرمانده و جانشين نيروي زميني سپاه پاسداران و جلب موافقت آنان براي در اختيار قرار دادن حداقل يك يگان به قرارگاه نجف* به حلبچه آمده بود، مهم‌ترين مشكل منطقه‌ي عمليات بيت‌المقدس را نداشتن گردان‌هاي جديد براي استفاده در خط دفاعي ارتفاع گوجار و نبود جاده در اين ارتفاع و وجود برف زياد** و مشكل تدارك و پشتيباني نيروها عنوان و تأكيد كرد، حداقل تا 20 روز آينده امكان تدارك زميني نيروها بسيار سخت است و لزوماً بايستي از هوانيروز استفاده كرد. (ضميمه دارد) فرمانده قرارگاه نجف همچنين حفظ ارتفاع گوجار را منوط به تحكيم مواضع و اصلاح خطوط پدافندي در اين ارتفاع اعلام كرد و آن را نيز مستلزم پيشروي در بعضي يال‌هاي گوجار به طرف ارتفاع شيخ محمد و از طرف ديگر به طرف ارتفاع دلبشك و الاغلو و نيازمند در اختيار داشتن حداقل دو گردان جديد دانست. وي همچنين گفت كه فرماندهان ارتش عراق معتقدند، هدف اصلي ايران از اجراي عمليات بيت‌المقدس3، متصل كردن ارتفاع گوجار به مناطق در تصرف گروه‌هاي كرد معارض عراقي است. از اين رو، ارتش عراق از روز گذشته به مواضع اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق در دره‌ي سرگلو در استان سليمانيه حمله كرده و كردها هم مواضع خود را در اين منطقه ترك كرده‌اند.* | |||
شوشتري همچنين افزود: عراق در حال حاضر3 تيپ74، 412 و 603 را روي ارتفاع دلبشك و 2 تيپ هم روي ارتفاع الاغلو مستقر كرده است.<ref>همان، صص 20 ـ 6؛ و ـ مأخذ 6، صص 30 ـ 25.</ref> | |||
==گزارش - 117 == | |||
پس از برگزاري چند جلسه درباره‌ي عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات جنوب درياچه‌ي دربنديخان در طول روزهاي گذشته، امروز نيز نيروي زميني سپاه با برگزاري دو جلسه پيشرفت كار را بررسي و تصميمات تكميلي براي اجراي اين عمليات را اتخاذ كرد. در اولين جلسه، رحيم صفوي جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه آخرين تصميم‌ها را درباره‌ي عمليات به فرماندهان حاضر در جلسه اين‌گونه ابلاغ كرد: «قرارگاه فتح به قوت خودش باقي است و آقاي غلامپور آمده و در ارتفاع تمورژنان مستقر مي‌شوند. عمليات در همين منطقه [جنوب درياچه دربنديخان] است.» وي همچنين تأكيد كرد مأموريت يگان‌هاي عملياتي بر اساس تصميمات قبل است و تغييري نكرده و لشكرهاي 14 امام حسين(ع) و 8 نجف احتياط عمليات هستند و لشكر11 اميرالمؤمنين(ع)، تيپ91 بقية‌الله(عج) و تيپ44 قمر بني‌هاشم(ع) نيز ضمن پدافند در بخشي از مناطق تصرف‌شده در محور جنوبي عمليات والفجر10، در حد توان عمليات را با آتش توپ‌خانه، زرهي، ادوات، مهندسي، وسايل شناور و پدافندي پشتيباني مي‌كنند. نوع كمك هر يك از اين يگان‌ها را نيز قرارگاه كربلا تعيين مي‌كند. در عين حال، قرار شد براي شركت در عمليات، لشكر10 سيدالشهدا(ع)، خط پدافندي تيپ44 قمر بني‌هاشم(ع) و لشكر27 محمد رسول‌الله(ص) خط دفاعي لشكر11 اميرالمؤمنين(ع) را تحويل بگيرند. زمان اجراي عمليات نيز غروب روز سه شنبه 2/1/1367 اعلام شد. رحيم صفوي همچنين به فرماندهان تأكيد كرد كه منطقه‌ي عمليات را از مقابل (سمت رودخانه‌ي زيمكان) شناسايي كنند، چون اگر ارتفاع شاخ شميران تصرف شود، عقبه‌ي زمين عمليات در چم سراژين در شرق ارتفاع شاخ شميران باز مي‌شود. بنابراين، يگان‌ها همه‌ي امكانات خود را يك جا جمع نكنند، بلكه در ابتداي عمليات، يگان‌ها بخشي از امكانات مورد نياز خود را در عقبه‌ي آبي درياچه‌ي دربنديخان وارد منطقه كنند و بخشي ديگر را پس از تصرف شاخ شميران و باز شدن عقبه‌ي خشكي از جاده‌ي چم سراژين به منطقه بياورند.<ref>مأخذ 6، صص 63 ـ 57.</ref> | |||
دومين جلسه، جلسه‌ي مشترك قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) و نيروي زميني سپاه بود كه ساعت 16 در | |||
محل جديد قرارگاه نيروي زميني سپاه در يكي از يال‌هاي شرقي ارتفاع شيندروي تشكيل شد. در ابتداي اين جلسه فرمانده نيروي زميني سپاه وضعيت كلي منطقه را تشريح كرد. اطلاعات موجود نشان مي‌داد كه آخرين خط پدافندي قرارگاه فتح از روز دوم عمليات والفجر10 كه شامل قسمت‌هايي از دامنه‌ي شرقي شاخ سورمر بود، تغييري نكرده است و تيپ بقية‌الله(عج) و تيپ انصارالرسول(ع) از يال‌هاي شرقي ارتفاع شاخ سورمر با اتصال رودخانه‌ي آوه‌زيمكان به رودخانه‌ي درياچه‌ي دربنديخان داراي خط پدافندي هستند.<ref>سند شماره 678/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات بيت‌المقدس4 (درويشي)، ص 9؛ و ـ مأخذ 2، بخش دوم، ص 97.</ref> | |||
پس از آن، خط حد واگذارشده به يگان‌ها اعلام شد كه بر اساس آن حمله‌ي يگان‌ها از شمال به جنوب، يعني از سمت ارتفاع تمورژنان به سمت ارتفاعات شاخ شميران، شاخ سورمر و برددكان طراحي شده بود. يگان‌ها پس از عبور از آب‌هاي شاخه‌ي جنوب شرقي درياچه‌ي پشت سد دربنديخان مي‌بايست وارد منطقه مي‌شدند و تصرف ارتفاع شاخ سورمر به لشكر10 سيدالشهدا(ع)؛ ارتفاع شاخ شميران به لشكر57 ابوالفضل(ع) و تسخير ارتفاع برددكان به لشكر27 حضرت رسول(ص) واگذار شده بود. تيپ18 الغدير و لشكر55 ويژه‌ي شهدا نيز تصرف ارتفاع زيمنانكو را بر عهده داشتند. همچنين پيشنهاد شد لشكرهاي 8 نجف و 14 امام حسين(ع) كه هنوز جمعاً در حد 5 گردان داراي توان عملياتي هستند به گونه‌يي در اين عمليات شركت داده شوند. بدين ترتيب كه هم‌زمان با عمليات، اين دو يگان يك سرپل در جنوب درياچه‌ي دربنديخان تصرف كنند كه اين اقدام تك پشتيباني محسوب مي‌گرديد. پس از بحث در مورد جزئيات مانور، تصميمات ذيل اتخاذ شد: | |||
- ادامه‌ي پيشروي در جناح شمالي عمليات والفجر10، با توجه به برخي كاستي‌ها و نواقص در خط پدافندي متوقف و خط پدافندي در اين جناح تقويت شود. همچنين خطوط پدافندي در ساحل شرقي درياچه‌ي دربنديخان ايجاد و مستحكم شود. اولويت ادامه‌ي عمليات نيز در جناح جنوبي و در جنوب درياچه‌ي دربنديخان تعيين گرديد. | |||
- با توجه به سمت مانور عمليات بيت‌المقدس4 كه از شمال به جنوب است، همه‌ي يگان‌ها بايد از آب عبور كنند. بنابراين، براي تأمين قايق مورد نياز، علاوه بر مقدورات يگان‌هاي عملياتي و پشتيباني تداركات، از توان واحد دريايي لشكرهاي 14 امام حسين(ع) و 8 نجف نيز استفاده شود. | |||
- با توجه به احتمال تقويت دشت حد فاصل ارتفاع شاخ شميران و درياچه‌ي دربنديخان توسط دشمن، بر اجراي هر چه سريع‌تر عمليات و به تأخير نيفتادن آن تأكيد شد. | |||
- مقرر گرديد تا قبل از صبح عمليات، از اسكله‌هاي موجود در ساحل غربي درياچه‌ي دربنديخان استفاده شود و پس از شروع عمليات و تصرف دشت جنوب درياچه، اسكله‌ها به نقاط جنوبي‌تر و در نزديك‌ترين نقطه به منطقه‌ي عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات جنوب درياچه‌ي دربنديخان منتقل شود.<ref>مأخذ 9، صص 73 ـ 69؛ و ـ مأخذ 2، بخش اول، صص 103 ـ 96.</ref> در پايان جلسه، فرمانده نيروي زميني سپاه بر اساس سخنان فرماندهان حاضر در جلسه و با اشاره به عمق زياد اهداف در ارتفاع برددكان و ارتفاع زيمنانكو و توان محدود موجود و از سوي ديگر، مشكل تدارك نيروها در روزهاي اول عمليات به دليل نبود جاده پيشنهاد كرد تصرف ارتفاعات جنوبي درياچه‌ي دربنديخان در دو مرحله انجام شود. در اولين مرحله ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سورمر و زمين‌هاي شمال آن تصرف شود و پس از كسب آمادگي‌هاي مجدد و فراهم شدن شرايط، روي برددكان و زيمنانكو عمليات انجام شود. با گفت و گوهايي كه انجام شد، در نهايت درباره‌ي عمليات روي ارتفاعات شاخ سورمر و شاخ شميران و دشت شمال آن و نهايتاً تا اول ارتفاع برددكان اتفاق نظر حاصل شد.<ref>مأخذ 2، بخش اول، ص 103؛ و ـ مأخذ 9، صص 120 ـ 114 و 147 ـ 126.</ref> درباره‌ي فرماندهي عمليات نيز بر اساس تصميم روز گذشته‌ي نيروي زميني سپاه درباره‌ي برپايي قرارگاه فتح به فرماندهي احمد غلامپور، وي همانند جلسه‌ي روز قبل نيروي زميني، مجدداً مشكل تشكيلات قرارگاه را مطرح كرد و گفت: اگر قرار شود 2 ـ 3 شب تا يك هفته‌ي ديگر عمل بكنيم، ما كه تشكيلاتي اين‌جا نداريم، مگر اين‌كه خودمان دو سه نفر بياييم يا همان قرارگاه احمد كاظمي (فتح) باشد. آقاي شمخاني هم تشكيلات ندارد، اين طوري نمي‌شود يك عمليات را هدايت كرد. غلامپور در مخالفت با آمدن كادر قرارگاه كربلا به غرب افزود: اگر بخواهيم مقدورات بياوريم مقدورات قرارگاه كربلا و جنوب يكي است؛ يعني اگر الآن غلامرضا محرابي را بياوريم اطلاعات جنوب تعطيل است. پيشنهاد خود من اين است كه به احمد كاظمي مسئوليت بدهيم.<ref>سند شماره 16734/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه قرارگاه خاتم(ص) (29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28249)، اسدالله احمدي، صص 100 ـ 92.</ref> پس از آن فرماندهان يگان‌ها به‌ترتيب درباره‌ي اقدامات انجام‌شده شامل انتقال عقبه؛ شناسايي‌هاي انجام‌شده؛ مشكلات عبور؛ كمبودها؛ حساسيت دشمن و... گزارش دادند و همگي بر تسريع اجراي عمليات در اين منطقه تأكيد كردند. | |||
جمع‌بندي فرمانده كل سپاه در پايان جلسه شامل موارد زير بود: | |||
- تأكيد به همه‌ي فرماندهان و نيروها بر دقت در حفظ اموال اهالي منطقه‌ي دشت زور. | |||
- ضرورت كمك لشكر14 امام حسين(ع) و 8 نجف به عمليات به دليل داشتن اسكله، امكانات و عقبه در اين منطقه. | |||
- اهميت عمليات بيت‌المقدس4 براي تصرف سد دربنديخان كه نقطه‌يي كليدي بين دو سپاه عراق و دروازه‌يي به سمت جبهه‌هاي مياني است. | |||
- تأكيد بر اهميت تصرف حلبچه و نزديكي آن به منطقه‌ي سيدصادق در شمال و سد دربنديخان در جنوب.<ref>سند شماره 683/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در عمليات والفجر10 (داود رنجبر و غلامرضا ظريفيان شفيعي)، صص 57 و 103؛ و ـ سند شماره 482/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه قدس در عمليات والفجر10 (احمد نيك‌روش)، ص 24.</ref> | |||
==گزارش - 118 == | |||
ساعت يك بامداد امروز، نيروهاي تكاور تيپ65 هجرت از قرارگاه رمضان با هم‌كاري پيش‌مرگان حزب‌الله كرد عراق با اجراي يك عمليات چريكي در منطقه‌ي كوران در جاده‌ي ميرگسور و شيروان از توابع استان اربيل عراق به 5 پايگاه ارتش عراق حمله كردند. در اين عمليات 3 پايگاه به طور كلي منهدم گرديد و تعدادي از نظاميان عراقي كشته يا مجروح شدند. همچنين مقاديري تجهيزات نظامي از جمله يك قبضه ضد هوايي دولول منهدم شد.<ref>همان، صص 20 ـ 6؛ و ـ مأخذ 6، صص 30 ـ 25.</ref> | |||
نيروهاي معارض كرد عراقي در چهار عمليات جداگانه نيز تعدادي از نظاميان عراقي را در استان‌هاي كردستان و دهوك عراق به هلاكت رسانده يا اسير كردند. | |||
در اولين عمليات، ساعت 7 صبح امروز، يك خودرو نظامي در منطقه‌ي عماديه در كردستان عراق در كمين نيروهاي حزب دمكرات كردستان عراق افتاد و در نتيجه هر 6 سرنشين آن كشته شدند و 9 قبضه اسلحه و مقداري مهمات نيز به دست معارضين افتاد. | |||
در عمليات بعدي، يك دسته از پيش‌مرگان اين حزب با ورود به روستاي كفركي در نزديكي شهر دهوك، 9 تن از عناصر حزبي و نظامي را به اسارت درآوردند.<ref>مأخذ 2، بخش اول، ص 103؛ و ـ مأخذ 9، صص 120 ـ 114 و 147 ـ 126.</ref> | |||
عمليات سوم نيز مربوط به عمليات پيش‌مرگان حزب‌الله كردستان عراق است كه با نفوذ به شهر دهوك ضمن انهدام يك خودرو نظامي ارتش عراق، معاون سازمان امنيت اين شهر و 4 تن از هم‌راهان وي را كه نقش عمده‌يي در سركوب و قتل عام مبارزان كرد اين منطقه داشتند، به قتل رساندند.<ref>مأخذ 6، صص 49 ـ 46؛ و ـ مأخذ 13، بخش اول، صص 39 ـ 27.</ref> | |||
در عمليات ديگري، يك عضو فعال استخبارات اربيل كه اهل پيرانشهر بود و بعد از انقلاب به عراق پناهنده شده، مسئول اين تشكيلات در شهرهاي پيرانشهر، سردشت و نقده بود، به قتل رسيد.<ref>سند شماره 171951 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش ويژه‌ي عمليات والفجر10، از اداره اطلاعات قرارگاه رمضان، 23/12/1366، صص 8 ـ 7.</ref> | |||
==گزارش - 119 == | |||
گزارش‌هاي دريافتي درباره‌ي تحركات ارتش عراق در جبهه‌هاي جنوب، همانند روزهاي گذشته همچنان مؤيد آن مي‌باشد كه دشمن يگان‌هايي را از جنوب به سوي شمال غرب در منطقه‌ي عملياتي والفجر10 منتقل كرده است. فرماندهان سپاه اين امر را عدم تحرك احتمالي عراق در مناطق عملياتي جنوب تلقي كردند. سرعت بالاي اجراي عمليات در حلبچه و موفقيت‌هاي به دست آمده در اين منطقه و همچنين عمليات ارتش عراق عليه معارضين كرد عراقي در شمال استان سليمانيه نيز به تقويت اين تحليل كه توجه ارتش عراق به جبهه‌هاي شمالي متمركز شده كمك كرد. قسمتي از گزارش امروز معاونت اطلاعات قرارگاه كربلا درباره‌ي تحركات 48 ساعت گذشته‌ي ارتش عراق در جنوب اين‌گونه است: در طول دوره، دشمن ضمن حفظ و حراست از مواضع پدافندي خود در منطقه‌ي جنوب اقدام به ستون‌كشي‌هايي در منطقه‌ي شرق العماره و شرق دجله و تا حدودي در منطقه‌ي شرق بصره و غرب اروند و فاو كرد كه اغلب اين ستون‌كشي‌ها شامل ايفاها و جيپ‌هاي حامل نيرو به استعداد 4 گردان؛ تريلرهاي حامل توپ به استعداد يك گردان و كمرشكن‌هاي حامل تانك به استعداد 2 تيپ زرهي بوده است. اكثر قريب به اتفاق اين تحركات از جنوب به شمال و به منظور جلوگيري از ضربات پياپي رزمندگان اسلام كه در محورهاي عملياتي غرب بر دشمن وارد شده و همچنان ادامه دارد انجام گرفته است.<ref>سند شماره 30324 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از معاونت اطلاعات قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه در جنوب كربلا، 29/12/1366، ص 1.</ref> معاونت اطلاعات قرارگاه كربلا گزارش ديگري نيز با عنوان "تحركات مهم اخير دشمن" درباره‌ي اقدامات ارتش عراق از روز 24/12/1366 تا 29/12/1366 تهيه كرده كه در آن آمده است: دشمن در طول اين مدت هوشياري خود را در جنوب حفظ كرده است و به رغم پيروزي ايرانيان در عمليات والفجر10، همه‌ي يگان‌هاي مانوري دشمن در جنوب مانده‌اند. البته، با شروع عمليات والفجر10، دشمن از تاريخ 24/12/1366 تا آخر اين دوره بعضي از يگان‌هاي آزاد خود شامل ادوات زرهي مكانيزه را به وسيله‌ي تريلي‌هاي كمرشكن و كفي و همچنين خودروهاي مختلف كه اكثراً حامل نيرو بودند، به منظور تقويت منطقه‌ي عملياتي شمال غرب اعزام كرده است. با توجه به براورد ستون‌كشي‌ها، احتمالاً دشمن نيرويي به استعداد 6 الي 8 تيپ پياده و حدود يك الي دو تيپ زرهي مكانيزه و همچنين 8 الي 10 گردان توپ‌خانه با بار مهمات و غيره را از جنوب خارج كرده است. هويت يگان‌هاي خارج‌شده از مناطق عملياتي جنوب به احتمال زياد عبارت‌اند از: 1. همه‌ي تيپ‌هاي كماندويي سپاه‌هاي 3، 4، 6 و 7. 2. از منطقه‌ي غرب اروند، 3 گردان توپ‌خانه؛ از شرق بصره، 2 گردان؛ از شرق دجله، يك گردان و از شرق العماره، 2 گردان توپ‌خانه. 3. تيپ5 نيروي مخصوص يگان‌ها از لشكر گارد جمهوري و واحدهايي از لشكر18، 32، 04 و احتمالاً تيپ18 پياده‌ي كوهستاني.<ref>سند شماره 2179/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه نيروي زميني، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28290)، اسدالله احمدي، صص 48 ـ 30.</ref> اين در حالي است كه گزارش معاونت قرارگاه نوح از حساسيت فوق‌العاده‌ي عراق به منطقه‌ي فاو و شمال خليج فارس حكايت مي‌كند. البته، اين گزارش مربوط به فعاليت ارتش عراق در ماه‌هاي گذشته‌ي منتهي به امروز است، لكن در آن اطلاعاتي از كاهش فعاليت‌هاي عراق در منطقه‌ي عمومي فاو پس از عمليات والفجر10 مشاهده نمي‌شود. در گزارش قرارگاه نوح درباره‌ي فعاليت‌هاي ارتش عراق براي مقابله با رزمندگان، آمده است كه ارتش عراق به استفاده از فرماندهاني كه در عمليات‌هاي گذشته‌ي عراق براي بازپس‌گيري منطقه فاو شركت داشته‌اند، اصرار مي‌ورزد. همچنين به جمع‌بندي فعاليت‌هاي مهم دشمن در سه ماهه‌ي اخير اشاره شده است كه مهم‌ترين آن‌ها عبارت‌اند از: كارگذاردن موانع متعدد و گسترده؛ مراقبت شديد و حضور فعال در ساحل آبراه خور عبدالله؛ تقويت يگان‌ها و توپ‌خانه‌ي منطقه‌ي عمومي فاو؛ تهيه‌ي عكس هوايي از منطقه؛ فعاليت گسترده‌ي مهندسي و فعاليت قابل توجه واحدهاي نيروهاي دريايي دشمن از جمله بال‌گردهاي هوا دريا و ناوچه‌هاي جنگي و شناور‌هاي كوچك و بزرگ گشتي رزمي و تداركاتي در نيمي از انتهاي خور عبدالله و خور شيطان و خور بوبيان و حد فاصل سكوهاي نفتي البكر و الاميه.<ref>سند شماره 108586 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از معاونت اطلاعات به فرماندهي قرارگاه مقدم نوح(ع)، 28/12/1366، صص 3 ـ 1.</ref> برخي گزارش‌هاي يگان‌هايي مانند لشكر25 كربلا نيز بيان‌كننده‌ي بالا بودن حساسيت يگان‌هاي عراقي مستقر در منطقه‌ي كارخانه‌ي نمك در فاو است.<ref>سند شماره 257326 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات عمليات (محور3) به فرماندهي لشكر ويژه 25 كربلا، 29/12/1366، صص 5 ـ 1.</ref> با اين حال، از نظر فرماندهان سپاه احتمال اجراي عمليات در فاو توسط ارتش عراق آن قدر ضعيف به نظر مي‌رسد كه احمد غلامپور فرمانده قرارگاه كربلا، امروز براي هدايت عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سورمر به منطقه‌ي حلبچه آمده است. همچنين فرمانده كل سپاه پاسداران در جلسه‌يي كوتاه كه با حضور علي شمخاني فرمانده نيروي زميني، رحيم صفوي جانشين فرمانده نيروي زميني و نورعلي شوشتري فرمانده قرارگاه نجف تشكيل شد، درباره‌ي اجراي عمليات در منطقه‌ي حلبچه ابراز خرسندي كرد و گفت: خوب شد كه ما در بصره نجنگيديم. لكن شمخاني فرمانده نيروي زميني سپاه معتقد بود كه از دست رفتن منطقه‌ي حلبچه سبب خواهد شد تا عراق به تلافي اين عمليات به جاي ديگري حمله كرده، يا جنگ شهرها را تشديد كند. بدين ترتيب، به رغم وجود دو ديدگاه فوق در ميان فرماندهان ارشد سپاه و حتي نگراني‌هاي فرماندهي كل از عدم تحرك جدي عراق در حلبچه، باز با آمدن قرارگاه كربلا به شمال غرب موافقت شد.<ref>سند شماره 28290/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه نيروي زميني (29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28290)، اسدالله احمدي، ص 31؛ و ـ مأخذ 6، صص 69 ـ 67.</ref> | |||
==گزارش - 120 == | |||
حمله‌ي بسيار سنگين بيش از 20 فروند جنگنده‌ي عراقي به پايانه‌ي نفتي جزيره‌ي خارك و سايت موشكي پايگاه هوايي بوشهر در ساعت 12:32 امروز تلفات و خسارات فراواني برجاي گذاشت. در نتيجه‌ي اين حمله، يك مخزن نفت و 2 نفت‌كش ايراني "آوج" و "سنندج" در خارك بر اثر اصابت چندين بمب و راكت دچار آتش‌سوزي وسيع شدند و بر اثر آن 2 ايراني به شهادت رسيدند و 45 نفر از كاركنان اين دو كشتي شامل يك انگليسي، يك هندي، يك سوئدي، 2 آلماني و 37 فيليپيني كشته شدند، اما راكت‌هاي پرتاب‌شده به سايت موشكي بوشهر به هدف اصابت نكرد.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 1، 1/1/1367، ص 9، بوشهر، 30/12/1366؛ و ـ سند شماره 157913 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شركت ملي نفت‌كش ايران (امور امداد و نجات) به قائم‌مقام معاونت جنگ وزارت نفت، 29/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> در حمله به خارك، 3 نقطه از كشتي آوج كه بارگيري آن به اتمام رسيده و حاوي 280 هزار تن نفت خام سبك بود، مورد اصابت قرار گرفت و بلافاصله دچار آتش‌سوزي وسيع شد و از مجموع 24 نفر كاركنان آن، 4 نفر نجات يافتند و بقيه كشته شدند كه در ميان آن‌ها يك نفر ايراني به نام ناو استوار دوم منصور لك ديده مي‌شود.<ref>سند شماره 157914 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شركت ملي نفت‌كش ايران (امور امداد و نجات) به قائم‌مقام معاونت جنگ وزارت نفت، 30/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> هم‌زمان، 3 بمب نيز به نفت‌كش سنندج كه در حال بارگيري و داراي 60896 تن نفت بود، اصابت كرد و از مجموع 29 نفر كاركنان آن، 4 نفر نجات يافتند و 25 نفر كشته شدند كه در ميان آنان يك نفر ايراني رابط نيروي دريايي به نام ناوبان يار دوم ابوالفضل صياديان حضور داشت.<ref>مأخذ 6، صص 37 ـ 36.</ref> هواپيماهاي عراقي همچنين در ارتفاع پايين لنج‌هاي صيادي را به رگبار بستند كه يك ماهي‌گير مجروح شد.<ref>سند شماره 86549 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نيروي دريايي سپاه (معاونت عمليات) به ستاد كل سپاه (معاونت عمليات)، 29/12/1366، صص 2 ـ 1؛ و ـ سند شماره 86557 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر3) مركز فرماندهي به دفتر نخست‌وزير، 30/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> در حين عمليات دشمن، بر اثر تيراندازي پدافند هوايي منطقه‌ي دوم نيروي دريايي مستقر بر روي كشتي ايراني "شفاعت"، يك فروند ميگ23 عراقي هدف قرار گرفت و در خليج فارس سرنگون شد.<ref>سند شماره 157907 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده نيروي دريايي سپاه به فرمانده كل سپاه، 30/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> هم‌زمان با حمله به جزيره‌ي خارك، چند فروند هواپيماي عراقي به سايت موشكي نيروي هوايي ارتش چند راكت شليك كردند. در اين حمله، يكي از رادارهاي سايت مورد هدف قرار گرفته، يكي از دو برج رادار منهدم شد و رادار آن از كار افتاد، اما به كسي آسيب نرسيد. خسارات واردشده به اين سايت جزئي و قابل مرمت براورد گرديد. هواپيماهاي عراقي همچنين دو موشك به سوي جزيره‌ي خاركو (در شمال جزيره‌ي خارك) پرتاب كردند كه به مناطق ساحلي اين جزيره اصابت كرد و تلفات و خساراتي به بار نياورد.<ref>مأخذ 2، بخش دوم، ص 116؛ و ـ سند شماره 28249/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه خاتم(ع)، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28249)، داود رنجبر، صص 41 ـ 39.</ref> دقايقي پس از اين اقدام هواپيماهاي عراقي، چند فروند هواپيماي شكاري بمب‌افكن نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي به قصد تعقيب هواپيماهاي دشمن، در آسمان منطقه به پرواز درآمدند و 6 فروند كشتي و قايق امداد و نجات آتش‌نشان براي مقابله با آتش‌سوزي و نجات سرنشينان و كاركنان دو كشتي آوج و سنندج در منطقه‌ي حادثه حاضر شدند. شدت حريق در نفت‌كش‌ها به‌ويژه آوج به حدي بود كه شعله‌هاي آتش از شهرهاي گناوه و بوشهر مشاهده مي‌شد و دود آن فضاي زيادي از منطقه را پوشانده بود.<ref>سند شماره 2315/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه نيروي زميني، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28291)، اسدالله احمدي، صص 7 ـ 6؛ و ـ مأخذ 6، صص 46 ـ 40.</ref> ارتش عراق نيز در اطلاعيه‌ي 3086 به عمليات هوايي خود در خارك اشاره كرد.<ref>مأخذ 7، ص 1، راديو صوت‌الجماهير، 29/12/1366.</ref> | |||
حمله به خارك و هدف قرار گرفتن دو نفت‌كش ايراني در رسانه‌هاي خارجي بازتاب يافت. از جمله خبرگزاري فرانسه با اعلام كشته شدن 54 خدمه‌ي كشتي به نقل از منابع دريايي در خليج فارس اين آمار را مهلك‌ترين حمله به كشتي‌هاي در خليج فارس از آغاز جنگ نفت‌كش‌ها در سال 1984 (1363 ـ 1362) اعلام كرد و خبرگزاري آسوشيتدپرس از منامه نيز اعلام كرد كه دو نفت‌كش آوج و سنندج به طور غير قابل كنترل دچار آتش‌سوزي شدند و ممكن است آمار تلفات بيش‌تر از 50 نفر باشد، زيرا آتش‌سوزي ادامه دارد و سردرگمي زيادي بر خارك حاكم است.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 3، 3/1/1367، ص 11، تهران، 2/1/1367.</ref> خبرگزاري يونايتدپرس هم اعلام كرد: در حمله‌ي عراق عليه دو نفت‌كش ايراني در نزديكي جزيره‌ي خارك ـ كه شديدترين حمله از زمان آغاز جنگ نفت‌كش‌ها در 4 سال پيش مي‌باشد ـ حداقل 50 ملوان كشته شدند. اين حمله مرگ‌بارترين حمله در خليج فارس از هفدهم ماه مه (27/2/1366) است كه طي آن يك موشك اگزوست پرتاب‌شده از هواپيماهاي عراقي به كشتي استارك اصابت كرد و سبب كشته شدن 37 امريكايي گرديد.<ref>همان، ص 12، منامه، 2/1/1367.</ref> | |||
==گزارش - 121 == | |||
به رغم تشديد جنگ نفت‌كش‌ها در منطقه‌ي خليج فارس، كويت كه براي حمايت از نفت‌كش‌ها با دادن طرحي از ناوگان دريايي امريكا براي اسكورت نفت‌كش‌هاي اين كشور در خليج فارس دعوت كرده است، اجراي اين طرح را موفقيت‌آميز خواند و خواهان ادامه‌ي اجراي آن شد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، عبدالفتاح بدر رئيس شركت نفت‌كش‌هاي كويت در سخناني كه در شماره‌ي امروز روزنامه‌ي كويتي الوطن منتشر شد، طرح اسكورت نفت‌كش‌هاي كويتي به وسيله‌ي ناوگان دريايي امريكا را كاملاً موفقيت‌آميز خواند و گفت: نفت‌كش‌هاي كويتي بدون هيچ گونه مزاحمت در آب‌هاي خليج فارس تردد مي‌كنند. وي با اشاره به اين‌كه نفت كويت بدون هيچ گونه مشكلي صادر مي‌شود گفت: جنگ نفت‌كش‌ها تا كنون تأثيري بر ميزان صدور نفت كويت نداشته است. وي افزود: جنگ نفت‌كش‌ها در منطقه هزينه‌هاي صدور نفت را افزايش داده و نرخ بيمه را بالا برده است و كويت به دليل هزينه‌هاي سنگين بيمه‌ي دريايي، كشتي‌هاي خود را بيمه نكرده است و اين امر موجب صرفه‌جويي صدها ميليون دلار براي دولت شده است. وي ضمن بعيد دانستن احتمال وقوع يك آلودگي نفتي گسترده در آب‌هاي خليج فارس گفت: در حمله به نفت‌كش‌ها و مراكز نفتي لكه‌هاي نشت نفت در نتيجه‌ي گرماي هوا و عوامل جوي، تبخير يا در اعماق دريا ته‌نشين شده‌اند.<ref>مأخذ 7، ص 34، كويت، 29/12/1366؛ و ـ دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، بولتن رويدادها و تحليل، شماره 189، 15/1/1367، ص 38.</ref> | |||
==گزارش - 122 == | |||
امروز تهران مورد اصابت يك فروند موشك قرار گرفت و چهار شهر كشور نيز بمب‌باران شدند كه بر اثر آن 5 نفر شهيد و حداقل 31 نفر مجروح شدند و تعدادي منزل و محل كسب و كار مردم تخريب گرديد. | |||
در حمله به تهران، يك فروند موشك در ساعت 21:08 به تپه‌يي در محوطه‌ي ستاد مركزي سپاه پاسداران در پادگان قصر فيروزه‌ي سابق در انتهاي خيابان پيروزي اصابت كرد و بر اثر آن 5 نفر از نيروهاي سپاه بر اثر اصابت تكه‌هاي شيشه، در حوالي محل انفجار مجروح شدند. در اين انفجار به تأسيسات پادگان آسيبي نرسيد.<ref>مأخذ 7، ص 12، تهران، 29/12/1366.</ref> سخن‌گوي نظامي ارتش عراق ضمن اعلام شليك اين موشك اعلام كرد: اين سي و يكمين حمله‌ي موشكي به تهران و صدمين موشك الحسين شليك‌شده از سوي نيروهاي عراقي به ايران (در چهارمين دوره‌ي جنگ شهرها) است.<ref>مأخذ 7، ص 5، راديو بغداد، 29/12/1366.</ref> | |||
هواپيماهاي عراقي صبح امروز در دو نوبت شهرستان دزفول و يكي از روستاهاي اطراف آن را نيز بمب‌باران كردند. در حمله به شهر دزفول كه ساعت 11:55 انجام شد، 8 راكت به 8 نقطه‌ي شهر شامل، 2 نقطه در خيابان آيت‌الله قاضي؛ يك منطقه در خيابان شهيد بهشتي؛ كوچه‌ي 17 شهريور در خيابان آيت‌الله طالقاني؛ يك نقطه در خيابان امام علي(ع)؛ خيابان منتظري پشت مسجد حصيربافان؛ خيابان امام خميني مقابل مسجد امام علي(ع) و خيابان فجر نبش مسجد حضرت رسول(ص) اصابت كرد كه موجب شهادت 3 نفر و مجروح شدن 24 نفر گرديد. در اين حادثه 29 باب منزل مسكوني تخريب و به 20 منزل ديگر آسيب وارد شد. همچنين 10 دستگاه خودرو منهدم گرديد.<ref>مأخذ 7، ص 14، اهواز، 29/12/1366؛ و ـ سند شماره 86553 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهي سپاه ششم به دفتر روابط عمومي نيروي زميني سپاه، 29/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> | |||
ساعت8:20 بامداد نيز يك فروند هواپيماي عراقي 4 بمب به سوي روستاي بندبال از توابع دزفول پرتاب كرد كه سبب مجروح شدن چند نفر از اهالي روستا شد.<ref>مأخذ 34، بخش اول، ص 12، تهران، 30/12/1366.</ref> | |||
هواپيماي عراقي در 2 نوبت شهر همدان را بمب‌باران كردند: نخست، ساعت 6:30 بامداد به منطقه‌ي حصار پياز ـ كه يك منطقه‌ي مستضعف‌نشين محسوب مي‌شود ـ حمله كردند كه بر اثر آن، 2 نفر شهيد و چند نفر مجروح شدند. حمله‌ي بعدي ساعت 9:30 رخ داد و 6 بمب در مناطق حاشيه‌يي شهر رها شد كه يكي از آن‌ها در مقابل بيمارستان ارتش فرود آمد و سبب شكسته شدن شيشه‌هاي بيمارستان و تخريب 2 منزل مسكوني شد و به چند واحد ديگر خساراتي وارد گرديد. هواپيماهاي مهاجم عراقي هم‌زمان با اين اقدام، اقدام به شكستن ديوار صوتي بر فراز شهر ملاير كردند.<ref>مأخذ 7، ص 13، همدان، 29/12/1366؛ و ـ سند شماره 86130 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه سوم قدس (اطلاعات) به ستاد مركزي سپاه (اطلاعات)، 18/1/1367، ص 1.</ref> | |||
در ساعت 23:25 نيز در حمله‌ي 3 فروند هواپيماي دشمن به شهر اراك، چند نقطه در منطقه‌ي راه‌آهن و حومه‌ي آن مورد اصابت 5 بمب قرار گرفت كه بر اثر آن 2 تن از كاركنان راه‌آهن مجروح شدند و به تعدادي از واحدهاي مسكوني اطراف آسيب وارد شد. هواپيماهاي مهاجم پس از بمب‌باران، ديوار صوتي را در آسمان شهر شكستند.<ref>مأخذ 34، بخش اول، صص 10 ـ 9، اراك، 30/12/1366.</ref> همچنين ساعت 11:15 صبح، هواپيماهاي عراقي به حريم هوايي شهر باختران (كرمانشاه) تجاوز كرده، در چند نقطه از محدوده‌ي پادگان نظامي صالح‌آباد در حومه‌ي اين شهر كه تحت امر لشكر81 زرهي ارتش است، 6 بمب رها كردند كه چند نفر زخمي شدند، اما خسارات عمده‌يي به بار نيامد.<ref>سند شماره 86543 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر2) مركز فرماندهي به دفتر نخست‌وزير، 29/12/1366، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 86566 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نمايندگي امام در قرارگاه نجف به دفتر سياسي امام در سپاه پاسداران، 30/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> | |||
در حمله‌ي هواپيماهاي دشمن به قزوين، چند بمب در ارتفاعات روستاي نم‌آباد در 15 كيلومتري شمال پليس راه قزوين ـ رشت رها شد كه به شكسته شدن شيشه‌ي منازل روستا انجاميد، اما به كسي آسيب وارد نشد. حمله به شهر بروجرد هم به دليل رها شدن بمب‌ها در اطراف شهر خسارت مالي و جاني نداشت.<ref>مأخذ 34، بخش اول، ص 11، تهران، 30/12/1366؛ و ـ سند شماره 333678 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از استاندار لرستان به نخست‌وزيري، 29/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> | |||
هواپيماهاي عراقي ساعت 19:25 به حريم شهرهاي خرم‌آباد و كوهدشت و ساعت 22:40 به آسمان كبوترآهنگ تجاوز كرده، اقدام به شكستن ديوار صوتي كردند.<ref>مأخذ 7، ص 15، خرم‌آباد، 29/12/1366؛ و ـ مأخذ 34، بخش اول، صص 11 ـ 10، همدان، 30/12/1366.</ref> | |||
عراق در اطلاعيه‌ي شماره3089 حمله به چند شهر را تأييد كرد.<ref>مأخذ 7، صص 3 ـ 2، راديو صوت‌الجماهير، 29/12/1366.</ref> نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي نيز اعلام كرد كه عراق در حملات امروز خود از 35 فروند هواپيما از جمله 6 فروند ميگ25 استفاده كرده است كه از 18 مسير 1 الي 4 فروندي براي اجراي عمليات خود استفاده كردند.<ref>سند شماره 86561 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ف نهاجا م اطلاعاتي مد عمليات به ر سماجا اداره دوم م اطلاعات، 30/12/1366، سند تك‌برگي.</ref> | |||
==گزارش - 123 == | |||
در پاسخ به حملات موشكي و هوايي عراق به نقاط مسكوني ايران، يگان موشكي سپاه پاسداران و ارتش جمهوري اسلامي تأسيسات نظامي و اقتصادي شهرهاي بغداد، خانقين، العماره و ام‌القصر را به وسيله‌ي موشك هدف قرار دادند. | |||
ساعت 13 امروز، يك فروند موشك زمين به زمين سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به سوي شهر بغداد هدف‌گيري و شليك شد. | |||
در چند اقدام ديگر، تأسيسات شهرهاي العماره و خانقين هدف موشك‌هاي دوربرد نيروي هوايي ارتش قرار گرفت. | |||
سپاه پاسداران همچنين 12 فروند موشك زمين به زمين به سوي ام‌القصر شليك كرد. | |||
علاوه بر اين‌ها، يگان‌هاي توپ‌خانه‌ي سپاه و ارتش مناطق نظامي و اقتصادي شهرهاي بصره، العماره، قلعه‌صالح، القرنه، الحلفائيه، قلعه‌ديزه، سليمانيه، خانقين، بانميل، نفتخانه، علي غربي و علي شرقي را هدف آتش خود قرار دادند.<ref>روزنامه‌ي اطلاعات، 6/1/1367، ص 11.</ref> | |||
ستاد مشترك ارتش نيز اعلام كرد: تأسيسات نظامي شهر العماره در ساعت 8:02 صبح امروز هدف يك فروند موشك زمين به زمين نيروي هوايي ارتش قرار گرفت. ناوگان نيروي دريايي ارتش نيز ضمن كنترل تردد كشتي‌راني در منطقه‌ي تنگه‌ي هرمز، پس از بازرسي تعداد 5 فروند كشتي تجاري و نفت‌كش خارجي و اطمينان از عدم حمل كالا براي عراق، به آن‌ها اجازه‌ي ادامه‌ي مسير داد.<ref>مأخذ 6، صص 63 ـ 57.</ref> | |||
==گزارش - 124 == | |||
اهداف عراق از شروع مجدد جنگ شهرها و تأثير اين اقدام به‌ويژه بر مردم پايتخت ايران و عراق و استفاده‌ي وسيع عراق از سلاح‌هاي شيميايي در منطقه‌ي عملياتي حلبچه از جمله موضوعاتي است كه امروز برخي رسانه‌هاي بين‌المللي به آن پرداخته‌اند. | |||
خبرگزاري فرانسه در گزارشي تعداد موشك‌هاي شليك‌شده به شهرهاي دو كشور را تا آخرين ساعت‌هاي امروز اين گونه اعلام كرد: بر اساس آماري كه تا ساعت 21:45 امشب (شنبه شب) به وقت تهران تهيه شده است، ايران و عراق اعلام كردند، مجموعاً 225 موشك به سوي خاك يك‌ديگر شليك كرده‌اند. بدين ترتيب، به طور متوسط، روزانه 10 فروند موشك شليك شده است. در دور جديد جنگ شهرها پس از ترك مخاصمه‌ي 48 ساعته در اواخر هفته‌ي گذشته، ايران تأكيد كرده 125 موشك و عراق 100 موشك به خاك يك‌ديگر شليك كرده‌اند. در ميان 125 موشك ايران، 34 موشك به بغداد و 91 موشك به ديگر شهرهاي عراق شليك شده است. مقامات ايراني تعداد موشك‌هايي را كه به تهران اصابت كرده است و رقم صحيح قربانيان را ذكر نكرده‌اند و تنها آمار موقتي كه در پايان اصابت موشك با بمب‌باران‌ها منتشر مي‌شود حاكي از 585 كشته و 1100 زخمي مي‌باشد. از يك‌صد موشكي كه عراق اعلام كرده به سوي خاك ايران شليك نموده، 90 فروند به سوي تهران؛ 8 فروند به قم و 2 فروند به اصفهان بوده است. عراق تأييد كرده كه 26 موشك ايران به بغداد اصابت كرده است.<ref>مأخذ 34، بخش اول، ص 16، نيكوزيا ـ خبرگزاري فرانسه، 29/12/1366.</ref> | |||
راديو بي‌بي‌سي نيز در بخش انگليسي با اشاره به دلايل اوج‌گيري جنگ شهرها به تأثير جنگ شهرها بر مردم تهران و بغداد پرداخته، گزارش مي‌دهد: عراق در جنگي محبوس شده كه ايران حاضر نيست به آن پايان دهد. بنابراين، آيا مي‌توان گفت كه يأس عراق دليل اصلي اوج‌گيري جنگ است؟ | |||
خبرنگار بي‌بي‌سي در بغداد در اين باره گفت: | |||
«در ذهن مردم منطقه كوچك‌ترين ترديدي وجود ندارد كه اين عراق بود كه بار ديگر جنگ را شدت بخشيد تا بار ديگر توجه جهان خارج را به آن جلب كند و اين عراق بوده است كه خواسته با حملات تلافي‌جويانه‌ي ايران بهانه‌ي تلافي‌جويي مجدد بيابد. وي در پاسخ به سؤالي درباره‌ي تأثير حمله‌ي مستمر موشكي عراق به تهران گفت: در كوتاه‌مدت اين حملات بسيار مؤثر بوده، زيرا دقيق و ويران‌گر بوده‌اند، اما پس از آن، استمرار حملات موشكي عراق اثر معكوس داشته است، زيرا مرتباً يك موضوع را از ايراني‌هايي كه به خارج مسافرت مي‌كنند مي‌شنويم و آن اين‌كه مردم ايران اكنون بيش از هر زماني به پشتيباني از دولت خود برخاسته‌اند و اين پشتيباني به مراتبي بيش‌تر از پشتيباني سه هفته‌ي پيش، زماني كه حملات موشكي شروع شد، مي‌باشد و اصلاً موضوع سازش با عراق به هيچ وجه مطرح نبوده و تنها نتيجه‌ي استمرار حملات موشكي عراق به شهرهاي ايران مصمم‌تر شدن مردم در ادامه‌ي جنگ با عراق بوده است.<ref>سند شماره 1640/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 (اسدالله احمدي)، 28/12/1366 تا 3/1/1367، ص 59.</ref> | |||
خبرگزاري رويتر نيز به نقل از خبرنگار خود در كويت كه اخيراً از بغداد ديدن كرده است، درباره‌ي تأثير جنگ شهرها بر مردم پايتخت عراق اعلام كرد: در بسياري از قسمت‌هاي شهر بغداد، اهالي از طولاني شدن جنگ ابراز خستگي و بي‌صبري مي‌كنند، اما حداقل در جوامع عمومي از خود اطمينان نشان مي‌دهند. ايران شهر كاظمين را كه مدفن دو امام شيعيان است در برابر حملات خود شهري امن اعلام كرده است و اين سبب رونق يافتن كاظمين و بازار آن شده است. ساكنان اين شهر مي‌گويند گاهي اوقات حتي از بمب‌باران‌هايي كه تقريباً تمامي روزهاي 3 هفته‌ي گذشته نزديكي جنگ را به شهروندان پايتخت نشان داده است، چيزي نمي‌شنوند.<ref>مأخذ 7، صص 22 ـ 20، تهران، 29/12/1366.</ref> | |||
خبرنگاران روزنامه‌هاي انگليسي تايمز و گاردين نيز در گزارش‌هاي خود به تأثير حملات موشكي عراق بر مردم تهران و ترك گروه‌هاي وسيعي از مردم پايتخت، تأكيد مي‌كنند. اين خبرنگاران كه براي تهيه‌ي خبر از آثار و نتايج بمب‌باران شيميايي عراق در حلبچه و دستاوردهاي عمليات والفجر10 به ايران آمده‌اند، در گزارش خود بر خلوت بودن خيابان‌هاي تهران در آستانه‌ي نوروز و در عين حال كم‌تأثير بودن انفجارهاي موشكي اشاره كرده‌اند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، در روزنامه‌ي تايمز ادعا شده، تأثيرات رواني حملات موشكي و هوايي عراق بر تهران در حال بروز است. خبرنگار گاردين نيز در همين زمينه در گزارشي بر مهاجرت مردم از تهران تأكيد دارد و در عين حال به تعطيلات نوروزي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: سفر مردم تهران بيش از حد مواقع مشابه است و اين بار تا پنجاه درصد جمعيت شهر را دربرمي‌گيرد. در گزارش وي يك راننده‌ي تاكسي كه خبرنگار گاردين را از فرودگاه به شهر برده نقل مي‌كند كه وي پس از آن‌كه در مسير خود محل اصابت يك موشك عراق به تهران را نشان مي‌داد، گفت: تمام اين‌ها نشان مي‌دهد كه نيروهاي ما در جبهه بسيار خوب عمل كرده‌اند و صدام از دست آن‌ها بسيار عصباني است. در گزارش گاردين كه با تيتر "حملات عراق باعث مهاجرت از تهران شده"، چنين آمده است: علائم باقي‌مانده از حملات عراق در تهران نشان مي‌دهد كه اين حملات خيلي مؤثر نبوده‌اند.<ref>مأخذ 7، ص 17، لندن، 29/12/1366.</ref> | |||
==گزارش - 125 == | |||
آيت‌الله هاشمي رفسنجاني فرمانده جنگ و نماينده‌ي امام در شوراي عالي دفاع، در مصاحبه با تلويزيون و خبرگزاري جمهوري اسلامي، دستاوردهاي نظامي و سياسي عمليات والفجر10 را تشريح كرد و در پاسخ به اظهار نظرهاي يكي از مقامات سياسي حكومت عراق نيز درباره‌ي اين‌كه در زمان اجراي عمليات ايران، هيچ نظامي عراقي در حلبچه حضور نداشته است، گفت: در شرايطي كه دشمنان ما با تبليغات خود مي‌خواستند القا كنند كه جنگ به بن‌بست رسيده و ما پيروزي نظامي نخواهيم داشت ـ تا از اين راه حاميان صدام و شيوخ نادان جزيرة‌‌العرب را دل‌گرمي دهند ـ اين ضربه، كاري بود. رژيم عراق حرف‌هاي عجيب و غريبي زد كه در تاريخ به صورت يك مسخره‌بافي خواهد ماند، اين رژيم مدعي شد كه نيروهاي نظامي در منطقه نداشته است، اگر اين رژيم راست مي‌گويد چگونه مي‌تواند پاسخ مردم را بدهد و اين‌كه چرا نيروي نظامي در منطقه‌يي بدين حساسي نداشته است و البته اين يك دروغ است و همه‌ي دنيا مي‌داند كه ما بيش از 4 هزار اسير عراقي گرفته‌ايم و تعداد اسرا به‌تدريج زياد مي‌شوند و ده‌ها هزار تن مجروح و كشته شده‌اند. منطقه‌ي عملياتي كاملاً يك منطقه‌ي نظامي بوده و مردم شهرها در محاصره‌ي نظاميان بودند و خطوط نظامي عراق بسيار قوي بوده و نمي‌توانست قوي نباشد، چراكه اين منطقه مدخلي براي ورود به عراق است. براي مردم ما هم اين پيروزي لازم بود، زيرا در شرايطي قرار گرفته بوديم كه مردم توقع داشتند. البته ما عمليات خود را زماني انجام مي‌دهيم كه همه‌ي شرايط فراهم آمده باشد، چون ما نمي‌خواهيم صرفاً يك ماجراجويي نظامي بكنيم و مايل‌ايم آثار عمليات را در نظر داشته باشيم و با شرايطي كه بر ما تحميل كردند بخشي از عمليات را كه بعداً بايد انجام مي‌داديم جلو انداختيم و اين عمليات را انجام داديم و لازم هم بود كه انجام مي‌داديم. آقاي هاشمي رفسنجاني همچنين به آزاد شدن شهر مرزي نوسود اشاره كرد و گفت: از ابتداي انقلاب شهر نوسود كه يك شهر مرزي و منطقه بسيار مهمي است توسط نيروهاي عراقي تصرف شد. اين شهر را تحويل ضد انقلاب داده بودند و با توپ‌خانه از آن حفاظت مي‌كردند و كانوني براي فعاليت نيروهاي ضد انقلاب بود و عمدتاً دمكرات‌ها، كومه‌‌له و رزگاري در اين مكان جمع مي‌شدند و فعاليت مي‌كردند و اول عمليات هم اين گروه با عراق هم‌كاري كرده و به كمك آن‌ها آمدند، ولي با يك ضربه‌ي اين‌ها تسليم شدند و ما شهر را گرفتيم و 800 تن از اين ضد انقلابيون در زندان هستند. فرمانده عالي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در پايان افزود: عمليات همچنان ادامه خواهد داشت و برگي از كتابي است كه بايد تاريخ آن را بنويسد.<ref>مأخذ 56، ص 2.</ref> | |||
==گزارش - 126 == | |||
پس از استفاده‌ي وسيع عراق از سلاح‌هاي شيميايي در روستاهاي مرزي و تهديد اين رژيم مبني بر بمب‌باران شيميايي شهرهاي بزرگ ايران، ستاد ش.م.ه. در استان‌ها تشكيل و جلسات آن به طور منظم برگزار شد. از جمله جلسه‌ي ستاد ش.م.ه. استان لرستان بعد از ظهر امروز در محل استانداري تشكيل شد و پس از بحث و تبادل نظر درباره‌ي ايجاد آمادگي براي مقابله با حملات شيميايي احتمالي عراق تصميم گرفته شد در همه‌ي نقاط استان، ستاد ش.م.ه. تشكيل و محل استقرار ستاد و فرماندهي آن مشخص گردد. به علاوه، در 10 روز آينده 3 مانور در سطح استان با هماهنگي ستاد استان برگزار شود. اين مانورها بايد در مراكز شهرها برگزار شده، علاوه بر آن، در يك روستا نيز مانور مشابهي اجرا گردد.<ref>سند شماره 333647 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دبير ستاد پشتيباني جنگ استان لرستان، 10/1/1367، صص 8 ـ 1.</ref> | |||
==گزارش - 127 == | |||
امروز نمايندگان ايران و عراق در سازمان ملل متحد جمعاً 5 نامه درباره‌ي موضوعات مربوط به جنگ دو كشور را تسليم اين سازمان كردند كه يكي از آن‌ها مربوط به ايران و بقيه مربوط به عراق بود. نامه‌ي جانشين نمايندگي دائمي جمهوري اسلامي ايران انعكاس نامه‌ي علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه‌ي ايران خطاب به دبيركل درباره‌ي استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي عليه مردم كرد منطقه‌ي عمومي حلبچه و اعتراض به بي‌تفاوتي شوراي امنيت سازمان ملل و عدم اتخاذ تصميمات مؤثر براي جلوگيري از تكرار جنايات جنگي عراق است كه به عنوان سند شماره S/19664 شوراي امنيت منتشر گرديد. قسمتي از نامه‌ي وزير امور خارجه‌ي ايران چنين است: استفاده‌ي حكومت عراق از سلاح‌هاي شيميايي عليه شهرها و غير نظاميان كه نقض آشكار اساسي‌ترين اصول حقوق بين‌المللي به‌ويژه پروتكل 1925 ژنو است، مكرراً توجه جامعه‌ي بين‌المللي را به خود جلب كرده و در چند مورد هيئت كارشناسان سازمان ملل گزارش‌هاي مستندي ارائه كرده است. جاي تأسف است به رغم روشني و وضوح مدارك ارائه‌شده و نيز با وجود گزارش‌هاي قاطع هيئت كارشناسان سازمان ملل، شوراي امنيت از اتخاذ هرگونه اقدامات مؤثري جهت جلوگيري از ارتكاب بيش‌تر جنايات جنگي ددمنشانه‌ي حكام عراق ناتوان است. اين نگرش غير مسئولانه و بي‌تفاوتي شوراي امنيت در واقع مشوق عراق در به‌كارگيري تسليحات شيميايي حتي عليه غير نظاميان بي‌گناه عراقي است. بر اساس اطلاعات موجود مورخ 18 مارس 1988، حكومت عراق به بمب‌باران شيميايي ناجوانمردانه‌ي شهرهاي آزادشده خرمال و حلبچه و نيز روستاهاي اطراف آن‌ها متوسل شده است كه بر اثر آن بيش از 5000 تن از غير نظاميان كرد عراقي شهيد شده و بيش از 4000 نفر ديگر به‌سختي مجروح شدند. متأسفانه اغلب اين قربانيان زنان و نوجوانان بوده‌اند. لازم است به‌صراحت تكرار كنم اين جنايات بي‌سابقه و عدم اقدام و سكوت مجامع بين‌المللي تنها به تقويت روحيه‌ي مردم بزرگ ما جهت خشكاندن ريشه‌هاي تجاوز و شرارت منجر خواهد شد. بديهي است كه رژيم عراق و حاميانش مجبورند مسئوليت كامل پيامدهاي جنايات جنگي خود را بپذيرند. | |||
نماينده‌ي عراق نيز 3 نامه درباره‌ي موارد ادعايي اين كشور درباره‌ي شليك 4 موشك به شهرهاي بغداد، موصل و كركوك و بمب‌باران مناطق مسكوني چند شهر و روستاي عراق در روزهاي 26 و 28 اسفند تحويل سازمان ملل داد. آخرين نامه‌ي نماينده‌ي عراق انعكاس بخشي از سخنان آيت‌الله خامنه‌اي در نماز جمعه‌ي روز گذشته‌ي تهران بود كه در آن به گوشه‌هايي از عمليات والفجر10 و تحركات سياسي بين‌المللي در شوراي امنيت براي تحت فشار قرار دادن جمهوري اسلامي و قبولاندن قطع‌نامه‌ي598 اشاره شده بود. عراق در اين نامه با اشاره به اين مطالب نتيجه‌گيري كرده بود كه ايران مخالف قطع‌نامه‌ي598 و تلاش‌هاي جامعه‌ي بين‌الملل براي تحقق آن است، لذا، شوراي امنيت در عمل مشوق ايران براي ادامه‌ي جنگ بوده است.<ref>مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل، ترجمه‌ي محمدعلي خرمي، جلد 8، تهران: مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، 1389، صص 130 ـ 126 و 133 ـ 132.</ref> | |||
==گزارش - 128 == | |||
نمايندگان ايران و عراق در جلسه‌يي مقدماتي كه به منظور تنظيم دستور كار اجلاس وزيران خارجه‌ي سازمان كنفرانس اسلامي در امان پايتخت اردن تشكيل شده بود، شركت كردند، اما اميد چنداني را براي صلح نيافريدند. خبرگزاري رويتر با طرح اين موضوع كه تصميم ايران در اعزام يك هيئت نمايندگي نشان‌دهنده‌ي تغييري در طرز برخورد اين كشور با اين گروه اسلامي مي‌باشد به‌ويژه اين‌كه اردن يكي از سرسخت‌ترين متحدان عراق بوده است، اعلام كرد: حجت‌الاسلام تسخيري معاونت امور بين‌الملل سازمان تبليغات اسلامي و رئيس هيئت نمايندگي ايران در اين نشست به خبرنگاران گفت: سازمان كنفرانس اسلامي بايد قطع‌نامه‌ي واقع‌بينانه‌يي تصويب كند كه در آن عراق به عنوان متجاوز محكوم شود. وي تأكيد كرد: قطع‌نامه‌هاي قبل سازمان كنفرانس اسلامي در مورد جنگ ايران و عراق به سطح مورد نظر نرسيده است. | |||
عراقي‌ها ايده‌ي ملاقات با ايرانيان را در امان رد كردند. رياض القبسي رئيس بخش سازمان بين‌المللي وزارت امور خارجه‌ي عراق به خبرنگار رويتر گفت: اين بر عهده‌ي جامعه‌ي بين‌المللي است آن‌هايي را كه صلح نمي‌خواهند به اين كار وادارد. راديو مونت كارلو نيز با مهم خواندن تصميم ايران مبني بر شركت در اين كنفرانس اعلام كرد: ايران كنفرانس سران اسلامي را كه در ژانويه‌ي 1987 (دي و بهمن 1365) در كويت تشكيل شد، تحريم كرد.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 365، 29/12/1366، ص 36، تهران، 28/12/1366.</ref> | |||
روزنامه‌ي اردني صوت‌الجماهير نيز در سرمقاله‌ي امروز خود ابراز اميدواري كرد كه اجلاس وزيران خارجه‌ي كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي بتواند در جهت متوقف كردن جنگ عراق و ايران موفقيت كسب كند.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 366، 30/12/1366، ص 2، راديو صوت‌الجماهير، 29/12/1366.</ref> | |||
==گزارش - 129 == | |||
پس از صدور بيانيه‌ي اخير شوراي امنيت سازمان ملل متحد درباره‌ي ضرورت پايان دادن به موشك‌باران و بمب‌باران شهرها و آغاز گفت و گوها درباره‌ي خاتمه‌ي جنگ كه ضمن آن دبيركل سازمان مأمور به گفت و گو با ايران و عراق شده بود، وزير امور خارجه‌ي عراق در مصاحبه با راديو مونت كارلو به تشريح مواضع عراق در اين باره پرداخت. طارق يوحنا عزيز در اين گفت و گو با اتخاذ موضعي حق به جانب، بدون اشاره به آغاز جنگ توسط عراق، مدعي تحميل شدن جنگ به اين كشور شد و از برخي اعضاي شوراي امنيت به دليل نوع برخورد با موضوع جنگ انتقاد كرد. قسمتي از سخنان طارق عزيز در پاسخ به سؤالات مطرح‌شده به شرح زير است: | |||
وي در مورد مفيد بودن يا نبودن تماس دبيركل با طرفين جنگ، مدعي شد جنگ بر عراق تحميل شده و اين كشور تا كنون هم‌كاري شايسته‌يي با شوراي امنيت سازمان ملل براي پايان دادن به جنگ داشته، اما برخي كشورهاي عضو دائمي و غير دائمي اين شورا در برخورد با وضع موجود ميان عراق و ايران تنگ‌نظرانه برخورد كرده و در حد مطلوب ظاهر نشده‌اند. ايران قطع‌نامه‌ي598 را پيش از صدورش رد كرد. قطع‌نامه‌ي598 غير منتظره نبوده و ظرف دو سه روز تدوين و صادر نشده، بلكه از ژانويه‌ي سال 1987 شروع و چند ماه به طول انجاميده است. ايران با سفر به اين كشور و آن كشور درصدد عقيم گذاشتن اين اقدام برآمد. البته آن را به طور علني رد نكرد، اما به مانور و اتلاف وقت پرداخت. وي افزود: | |||
«عضو شورا اخيراً چه كاري انجام داده‌اند؟ آن‌ها از دبيركل براي انجام گفت و گو با طرفين جنگ درخواست كردند و اين يعني تكرار مكررات. دبيركل چه خواهد كرد؟ از من سؤال خواهد كرد، موضع شما در قبال قطع‌نامه‌ي598 چيست؟ من خواهم گفت اين قطع‌نامه را از 8 ماه پيش پذيرفتيم و سندي با امضاي من نزد شما هست و از طرف ايراني خواهد پرسيد؟ و ايران در جواب همان صحبت‌هاي هشت ماه گذشته را تكرار خواهد كرد.» وزير خارجه‌ي عراق همچنين درباره‌ي اين‌كه عراق نمي‌خواهد از موضع خود در برابر جنگ شهرها چشم‌پوشي كند و در پاسخ به اين سؤالات كه آيا موشك‌هاي در اختيار عراق ساخت شوروي بوده و غربي‌ها تغييراتي روي آن انجام داده‌اند و شرايط عراق براي پايان دادن به جنگ شهرها چيست، جواب داد: عراق هرگز علاقه‌يي به جنگ شهرها ندارد. عراق معتقد است ايران نبايد بمب‌باران اهداف اقتصادي استراتژيك و مناطق صرف مسكوني را يكي به حساب بياورد. پالايشگاه نفت در ده كيلومتري تهران موادي را توليد مي‌كند كه تانك و هواپيما و توپ و همه‌ي ماشين جنگي ايران را به حركت مي‌آورد. لذا، اين مركز نيمه‌جنگي يا جنگي است. بنابراين، حق مسلم عراق است كه چنين تأسيساتي را درهم بكوبد. اين عمل موجب تضعيف ماشين جنگي مي‌شود. اما درباره‌ي موشك‌ها، اين موشك‌ها صددرصد عراقي بوده و همه‌ي گفته‌هاي ايرانيان و گزارش‌هايي كه برخي مطبوعات منتشر كرده‌اند بي‌اساس است. | |||
خبرگزاري جمهوري اسلامي‌كه خبر مصاحبه‌ي طارق عزيز با راديو مونت كارلو را مخابره كرده است، به انتقاد وزير خارجه‌ي عراق به شوروي براي آنچه او آن را فرار از تصميم‌گيري شوراي امنيت براي اعمال تحريم اسلحه عليه ايران خواند، اشاره كرده و به نقل از خبرگزاري فرانسه آورده است: طارق عزيز وزير امور خارجه‌ي عراق روز جمعه شوروي را به دليل ملاحظاتي كه براي اين كشور روشن است به فرار از تصميم‌گيري شوراي امنيت براي اعمال تحريم اسلحه عليه ايران متهم كرد. عزيز تأكيد كرد: مسكو در تحريم اسلحه عليه ايران مساعدت نمي‌كند، در حالي كه بايد براي اجراي قطع‌نامه‌ي598 كه در تدوين آن شركت داشته اقدام كند. عزيز گفت كه اگر اين قطع‌نامه اجرا نشود بايد عليه جناح نافرمان اعمال مجازات شود. عراق روز چهارشنبه بعضي از اعضاي شوراي امنيت را بدون ذكر نام به ممانعت از اجراي قطع‌نامه‌ي598 از طريق ايجاد راه حل‌هاي جزئي متهم كرد. عزيز روز پنجشنبه گفت كه پيشنهاد شوروي براي توقف جنگ شهرها شبهه‌آميز است. طارق عزيز سپس مواضع غربي‌ها از جمله فرانسه، امريكا و انگليس را در مورد جنگ عراق و ايران مسئولانه و رضايت‌بخش خواند.<ref>سند شماره 28290/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه نيروي زميني (29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28290)، اسدالله احمدي، ص 31؛ و ـ مأخذ 6، صص 69 ـ 67.</ref> | |||
==گزارش - 130 == | |||
جلال طالباني رهبر اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق در مصاحبه با روزنامه‌ي فرانسوي لوموند با اشاره به دستور مستقيم صدام براي بمب‌باران شيميايي مناطق مسكوني استان سليمانيه با رد هرگونه | |||
گفت و گو با حكومت عراق، خواستار خودمختاري در كردستان عراق شد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از پاريس، وي در اين گفت و گو تأكيد كرد: صدام بايد سرنگون شود، زيرا همه‌ي جنايت‌هايي كه در كردستان عراق انجام شده فقط و فقط به دستور شخص او بوده و هر موضع و شرايطي كه پيش آيد ما هرگز با او مذاكره نخواهيم كرد. رهبر اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق خاطرنشان كرد: بر اثر بمب‌باران‌هاي شيميايي انجام شده به دست حاكمان عراق كه سه روز پيش در منطقه‌ي حلبچه در كردستان عراق انجام شده است، بيش از 2 هزار كرد جان سپردند. وي افزود: رژيم بغداد از ابتداي ماه مارس (اسفندماه) جاري تا كنون، 23 بار سلاح شيميايي را در كردستان به كار برده و در حال حاضر در پي نابود كردن موجوديت كردها و همه‌ي آثار و نشانه‌هاي متعلق به اين قوم مي‌باشد. طالباني از اين‌كه افكار عمومي بين‌المللي از آنچه هم‌اكنون به دستور حكومت بغداد عليه كردهاي عراق انجام مي‌شود چندان احساس تأثر نمي‌كنند، ابراز شگفتي كرد. طالباني در پاسخ به اين سؤال كه آيا شما موافق تجزيه‌ي عراق به چند كشور كوچك شيعه يا سني و كرد هستيد، گفت: ما خواهان خودمختاري كردستان عراق و تعيين سرنوشت كردها به دست خودشان هستيم و اگر حكومتي دمكراتيك در عراق مستقر شود، حاضريم در مورد امكان ايجاد فدراسيوني كه چارچوب آن بايد مشخص شود مذاكره كنيم، ولي اگر حكومت عراق به همين صورت استبدادي بماند براي بنياد يك كردستان مستقل و دمكراتيك تلاش و مبارزه خواهيم كرد. به نوشته‌ي لوموند، جلال طالباني در ادامه‌ي مصاحبه از اين‌كه در گذشته فرستادگان صدام را افرادي با حسن نيت مي‌پنداشته خود را ملامت و بر اين موضوع تأكيد كرد كه در آن موقع حكومت بغداد با آغاز مذاكره با كردها در پي فرصت بوده تا با خطر اصلي كه از تهران متوجه بغداد است بهتر بتواند مقابله كند. وي در ادامه گفت: برخلاف آنچه مي‌پنداشتيم تهديد واقعي عليه نهضت ناسيوناليست كرد از ناحيه‌ي تهران نيست. طالباني افزود: پس از شكست مذاكرات‌مان با بغداد، ايرانيان به ما پيشنهاد كمك كردند مشروط بر آن‌كه ما سرزمين‌هاي آزادشده‌ي خودمان را از وجود نهضت‌هاي گوناگون كرد كه مخالف حكومت تهران هستند پاك كنيم. تقريباً ما هم پاسخ داديم كه آرمان و هدف ما مبارزه با برادران كرد نيست و ايرانيان پس از گذشت تقريباً دو سال خود را با اين انديشه وفق داده‌اند. لوموند در ادامه آورده است: در واقع جلال طالباني در اين مصاحبه بر اين عقيده است كه اتحاد منعقدشده ميان اتحاديه‌ي ميهني كردستان و حزب دمكرات كردستان به رهبري مسعود بارزاني و حكومت ايران مطلقاً جنبه‌ي تاكتيكي دارد و در اين مورد مي‌گويد: حق و وظيفه‌ي ماست كه با آنان كه با دشمنان ما مي‌جنگند متحد باشيم بي‌آن‌كه استقلال خود را از دست بدهيم و اين مطلب واقعيت دارد كه ما ديگر به برادران كرد ايراني كه با حكومت تهران مي‌جنگند كمك نمي‌كنيم، اما از جنگيدن با آنان نيز امتناع مي‌ورزيم.<ref>مأخذ 7، صص 42 ـ 41، پاريس، 29/12/1366.</ref> | |||
به گزارش راديو بي‌بي‌سي، طالباني ـ كه در اروپا به سر مي‌برد ـ در مصاحبه با خبرنگار اين راديو با اشاره به عمليات ارتش عراق در دره‌ي سرگلو مقر اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق در استان سليمانيه‌ي عراق و عقب‌نشيني نيروهاي اين اتحاديه به دليل بمب‌باران‌هاي مكرر شيميايي اين منطقه به وسيله‌ي هواپيماهاي عراقي افزود: عقب‌نشيني از دره‌ي سرگلو را تصرف شهر حلبچه به‌خوبي جبران كرده است. در پايان اين گزارش، بي‌بي‌سي مي‌افزايد: اتحاديه‌ي ميهني كردستان كه از طرف ايران حمايت مي‌شود، مي‌گويد كه حلبچه را نه نيروهاي دولتي ايران، بلكه چريك‌هاي كرد در تصرف خود دارند.<ref>مأخذ 36، بخش دوم، صص 17 ـ 16، راديو بي‌بي‌سي، 1/1/1367.</ref> | |||
==گزارش - 131 == | |||
شيرين هانتر، تحليل‌گر دانشگاه جورج تاون امريكا، در مصاحبه با راديو دولتي امريكا پيشنهاد كرد: براي پايان دادن به جنگ، با تغيير در بندهاي قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت سازمان ملل ممكن است بتوان ايراني‌ها را قانع كرد كه از طريق مسالمت‌آميز و ديپلماتيك و با استفاده از محافل بين‌المللي بتوانند تا حدودي حقوق خود را احقاق كنند و جنگ را خاتمه بدهند. راديو امريكا در گزارش منطقه‌يي شنبه شب خود گفت و گويي را با معاون بخش خاورميانه در مركز مطالعات بين‌المللي و استراتژيك دانشگاه جورج تاون پخش كرد كه در آن شيرين هانتر به بيان مطالبي درباره‌ي جنبه‌هايي از آراي مقامات ايران ـ كه محافل بين‌المللي بايد به آن توجه كنند. و همچنين راه‌هاي خاتمه‌ي جنگ پرداخت. قسمت‌هايي از اين گزارش كه خبرگزاري جمهوري اسلامي آن را مخابره كرده به شرح زير است: | |||
در سال گذشته ايران بسياري از شرايط خود را تعديل كرد و مانعي كه الآن وجود دارد كه از طريق سازمان ملل به جنگ خاتمه داده شود اين است كه دولت ايران خواستار شناخته شدن اين حقيقت است كه عراق متجاوز اصلي بوده است و اين موضوع براي دولت ايران مهم است. من احساس مي‌كنم ايراني‌ها واقعاً احساس مي‌كنند مظلوم واقع شده‌اند، مورد تجاوز واقع شده‌اند و بالاخره محافل بين‌المللي به گونه‌يي بايد اين موضوع را شناسايي كنند. هانتر همچنين در پاسخ به اين سؤال كه چرا سازمان ملل متحد و محافل بين‌المللي عراق را متجاوز معرفي نمي‌كنند و آيا اصولاً اين مسئله از نظر حقوق بين‌الملل امكان‌پذير است يا نه؟ با اشاره به اين‌كه اقدامات سازمان ملل تا حدود زيادي تحت تأثير سياست‌هاي كشورهاي بزرگ قرار دارد، گفت: در سازمان ملل متحد تا حدودي پيشرفت حاصل شده و در آخرين قطع‌نامه (598)، آن سازمان پذيرفته است كه بايد كميته‌يي براي بررسي عوامل آغاز جنگ و شناسايي متجاوز اوليه تشكيل شود. هانتر افزود: اگر از آغاز حمله‌ي عراق به ايران منشور و مقررات سازمان ملل اجرا مي‌شد، اكنون اين مشكل وجود نداشت، ولي متأسفانه به دليل سياست‌هاي بعضي كشورها، سازمان ملل به وظيفه‌ي خود عمل نكرد و اكنون هم همان عوامل سبب مي‌شود دبيركل سازمان ملل نتواند آن طور كه بايد نقش خودش را در خاتمه دادن به اين جنگ خانمان‌سوز به انجام برساند. در قسمت ديگري از اين گفت و گو، هانتر درباره‌ي دلايل عراق براي ازسرگيري مجدد جنگ شهرها گفت: هدف عراق از اين حملات مانند حملات گذشته، بين‌المللي كردن جنگ و وارد كردن ديگر كشورها به معركه و عليه ايران است. عراق قصد دارد با ايجاد نگراني بيش‌تر در محافل بين‌المللي آن‌ها را وادار به اعمال فشار بيش‌تر بر ايران كند. عراق مدت‌هاست كه درصدد است وضع جنگ را كه خود موفق به برد در آن نبود، با وارد كردن كشورهاي ديگر عليه ايران عوض كند.<ref>مأخذ 34، بخش اول، صص 22 ـ 20، تهران، 29/12/1366.</ref> | |||
==گزارش - 132 == | |||
موضوع فروش موشك‌هاي ميان‌برد چيني به عربستان و متقابلاً تعهد چين به دولت امريكا مبني بر خودداري از تمديد قرارداد‌هاي جديد فروش موشك‌هاي ضد كشتي "كرم ابريشم" به ايران و ارتباط آن با تلاش‌هاي امريكا براي به تصويب رساندن قطع‌نامه‌يي درباره‌ي تحريم تسليحاتي ايران در شوراي امنيت سازمان ملل متحد امروز در برخي رسانه‌هاي امريكايي انعكاس يافت. از جمله روزنامه‌ي نيويورك تايمز با درج مقاله‌يي اعلام كرد: عدم مخالفت امريكا با فروش موشك‌هاي چيني به عربستان منوط به وعده‌ي چين به خودداري از تحويل موشك‌هاي كرم ابريشم به ايران بوده و اكنون امريكا نگران فروش تسليحات ديگر چيني به ايران است. اين نشريه در ادامه آورده است: به گفته‌ي مقامات دولت امريكا، وزير امور خارجه‌ي چين در ديدار اخير خود از واشنگتن قول داد كه از فروش موشك‌هاي كرم ابريشم به ايران خودداري خواهد شد، اما به گفته‌ي اين مقامات، قول و قرار چين ممكن است ديگر برنامه‌هاي اين كشور براي فروش ساير جنگ‌افزارهاي پيچيده و پيشرفته به ايران را شامل نشود. امريكا با فروش همه گونه جنگ‌افزار به ايران مخالف است و براي تحريم تحويل اسلحه به ايران در شوراي امنيت سازمان ملل متحد پافشاري كرده است. چين گفته كه ممكن است از اين تدبير شوراي امنيت پشتيباني كند. به نوشته‌ي روزنامه‌ي نيويورك تايمز، مقامات امريكا به‌ويژه نگران آن هستند كه چين در آستانه‌ي فروش هواپيماهاي جنگنده‌ي اف7 مدل چيني هواپيماهاي ميگ21 شوروي به ايران باشد. در ادامه‌ي اين گزارش كه در بخش خبري 20:30 راديو امريكا پخش شد، درباره‌ي حضور چين در بازار فروش اقلام نظامي خاورميانه و تعهدات متقابل چين و امريكا درباره‌ي كنترل تسليحاتي ايران آمده است: روزنامه‌ي نيويورك تايمز به نقل از مقامات امريكا مي‌نويسد كه در سال گذشته، چين احتمالاً تا يك ميليارد دلار جنگ‌افزار به ايران تحويل داده است. آنچه كه به گفته‌ي مقامات دولت در جهت خنثي كردن اين منافع عمل مي‌كند، تنش در روابط امريكا و چين است كه از فروش اسلحه و به‌ويژه موشك‌هاي كرم ابريشم نشئت گرفته است. امريكا در مقابل، بررسي‌هايي را كه به منظور صدور اجازه‌ي فروش احتمالي تكنولوژي پيشرفته به چين به عنوان تدبيري براي اعمال فشار جهت قطع فروش موشك‌هاي كرم ابريشم انجام مي‌گرفت، معوق گذارد. اين تعويق در هفته‌يي كه گذشت با تعهد چين به قطع تحويل اين موشك‌ها به ايران پايان گرفت.<ref>مأخذ 7، صص 45 ـ 44، راديو امريكا، 29/12/1366.</ref> | |||
==گزارش - 133 == | |||
خروج مردم از شهرها در جريان حملات هوايي و موشكي عراق، كه هم‌زمان با تعطيلات نوروزي افزايش يافته، دست‌مايه‌ي يكي از مسئولان سازمان فداييان خلق ـ اكثريت ـ براي درج يادداشتي در آخرين نشريه‌ي سازمان شده است. در اين مطلب تلاش شده موضوع خروج مردم شهرها، به‌ويژه از تهران كه طبق معمول اين ايام در هر سال نيز وجود داشته و با حمايت و هدايت سازمان‌هاي مسئول و مرتبط در حال انجام است، امري منفي و صرفاً تحت تأثير اقدام عراق در پرتاب موشك به تهران قلمداد شود. نويسنده‌ي چپ‌فكر سازمان در عين حال از اعتراض نكردن عموم مردم به اين وضعيت ابراز نارضايتي مي‌كند. در قسمتي از اين گزارش آمده است: | |||
«مردم روحيه‌يي يأس‌آلود و دل‌مرده پيدا كرده‌اند، از بهبود وضعيت نوميد هستند. در روحيه‌ي مردم با وجود افسردگي شديد به طور كلي بي‌تفاوتي رنج‌آوري نسبت به كشتار و خانه‌خرابي همشهريان‌شان به وجود آمده است. تقريباً هر خانواده يا هر فردي بي‌هيچ اعتراضي براي جان به در بردن به طور جداگانه تلاش مي‌كند. هيچ اعتراض جديدي حتي در جمع‌هاي كوچك نسبت به وضعيت موجود ديده نمي‌شود. انگار ترس ناشي از جو اختناق و سركوب پليسي در شرايط جديد و بحران روحي كه مردم گرفتار آن شده‌اند بيش از گذشته بر آن‌ها غلبه كرده است، چراكه قبلاً لااقل اعتراضات فردي و شكايت‌هايي از اوضاع اغلب با تأييد و هم‌راهي ديگران مواجه مي‌شد.»<ref>سند شماره 200765 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش روزانه، وزارت اطلاعات، شماره 787، 7/1/1367، صص 3 ـ 2.</ref> | |||
==گزارش - 134 == | |||
راديو امريكا در برنامه‌ي گزارش منطقه‌يي در گفت و گو با يك روزنامه‌نگار ناشناخته‌ي امريكايي ـ كه وي را فردي معرفي مي‌كند كه سال‌ها عليه جمهوري اسلامي به مبارزه‌ي سياسي پرداخته است ـ به طرح اين موضوعات مي‌پردازد: وابستگي مالي و سياسي اپوزيسيون خارج از كشور به كشورهاي بيگانه؛ موضع جمهوري اسلامي ايران در برابر قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت سازمان ملل؛ ستايش از ايستادگي مردم و نيروهاي مسلح ايران در مقابل تجاوز عراق و ادعاي هم‌بستگي با ملت ايران به عنوان تنها راه حل اپوزيسيون. | |||
در بخشي از اين گفت و گو كه صبح امروز پخش شد، ناصر رنج‌بين در پاسخ به خبرنگار بخش فارسي اين راديو درباره‌ي وضعيت اپوزيسيون و تأثير تظاهرات اخير تعدادي از ايرانيان خارج از كشور در اعتراض به حوادث جاري ايران از جمله جنگ، در عين اين‌كه تظاهرات را به نفع عراق مي‌خواند، به نوعي سخن مي‌گويد گو اين‌كه اپوزيسيون در مقابل تهاجم عراق به ايران ايستاده است. وي مي‌گويد: | |||
«بعد از 9 سال مبارزه، با صراحت و با شجاعت اعتراف مي‌كنم پرده‌هاي كركره‌ي اپوزيسيون را پايين كشيدم. هر كس به نوعي آلوده شد در اين 9 سال؛ يكي از خارجي پول گرفت، يكي از عرب پول گرفت، يكي از عجم پول گرفت. همه هم دنبال بيزنس (تاجر) شدن هستند و اپوزيسيون شده يك بيزنس براي اين عده و به همين دليل نقطه‌ي شكست اپوزيسيون در اين مسئله است كه ما ظرف 9 سال زديم، كوبيديم، خوانديم و كنسرت گذاشتيم و بر جنازه‌هاي اين مملكت و ملت رقصيديم و متأسفانه امروز به اين‌جايي رسيدم كه جز راه پيوند با ملت ايران هيچ راه ديگري براي ما وجود ندارد. ... راجع به اين تظاهرات كه در خارج از كشور داره ميشه چرا سومار و نفت‌شهرمان امروز در اختيار عراق است، انبار نفت ايران سومار است و قطع‌نامه‌ي سازمان ملل متحد دقيقاً به نفع عراق نوشته شده است، به خاطر اين‌كه مي‌گويد عقب‌نشيني به مرزهاي بين‌المللي، [به فرض] ما آمديم و عقب‌نشيني كرديم، روي آقاي صدام را هم بوسيديم و نشستيم قطع‌نامه‌ي سازمان ملل را پذيرفتيم. آيا بعد از آن فكر نمي‌كنيد ما از موضع ضعف نشستيم تفاهم كرديم. ما امروز در موضع قدرت هستيم و ملت پشتيبان اين جنگ است تا حقش را بگيره و خسارت بگيره … اگر ما بايستيم و مسئله‌ي قطع‌نامه‌ي سازمان ملل را توأم بكنيم با مسئله‌ي غرامت، به عقيده‌ي من مصالح ملت ايران و حقوق حقه‌ي ملت ايران مراعات شده، در غير اين صورت، من فكر نمي‌كنم اين تظاهرات جز اين‌كه عراق از اين كار استفاده بكند صلحي تحميل ايران بكنه. فرياد از حلقوم رجوي دربيايد. رجوي كيه؟ در دارالخلافه‌ي بغداد نشسته، صلحي كه او مي‌گويد صلحي است كه صدام حسين مي‌گويد و اين‌جا دولت ايران هوشيار باشد… درسته من با دولت خميني اختلاف دارم، ولي در اين مقطع تاريخي من حمله به خميني را صلاح نمي‌دانم چون براي دفاع از حقوق حقه‌ي ملت ايران ايستاده، مي‌گويد: آن قطع‌نامه را قبول نمي‌كنم و كل حقوق حقه‌ي ملت ايران بايد تأمين شود.»<ref>مأخذ 9، صص 77 ـ 73.</ref> | |||
ضميمه‌ي گزارش116: مشكل پشتيباني از نيروهاي مستقر در ارتفاع گوجار | |||
نورعلي شوشتري فرمانده قرارگاه نجف كه مسئوليت اجراي عمليات بيت‌المقدس3 در ارتفاع گوجار را بر عهده دارد، درباره‌ي مشكل نبود جاده و ضعف تدارك و پشتيباني رزمندگان مستقر در اين ارتفاع و برخي كوتاهي‌هاي هوانيروز مطالبي را مطرح كرد. وي گفت: بيش‌تر مجروحان ما روي ارتفاع گوجار شهيد مي‌شوند، زيرا بعضي از مجروحان را روي پلاستيك مي‌گذارند و آن‌ها را روي برف‌ها مي‌كشند و پايين مي‌آورند يا يك سر برانكارد را يك نفر مي‌گيرد و سر ديگر آن را روي برف مي‌گذارند و مي‌كشند و پايين مي‌روند. خيلي از مجروحان در اين‌جا به اين صورت شهيد مي‌شوند. حتي مجروحاني كه جراحت آن‌ها عميق نيست به پايين ارتفاع نرسيده شهيد مي‌شوند. وضعيت هوانيروزها هم خوب نيست. يكي دو روز وضع‌شان خراب بود، همين الآن هم وضع خوبي ندارند، ولي قبلاً وضع‌شان خيلي خراب بود كه من با آن‌ها (مسئولان هوانيروز) دعوا كردم، شايد هم حالا به شما گزارش بدهند. در اين‌جا بچه‌ها زير بمب‌باران شيميايي بودند، جاده هم خراب و بد بود. آن وقت هلي‌كوپتر هم به اين طرف نمي‌آمد. شبي كه ما بمب‌باران شيميايي شده بوديم، تا ساعت 4 بعد از ظهر روز بعد، هيچ‌كس را نتوانستيم از آن‌جا به عقب بياوريم. 123 نفر شهيد شدند. عراق در كم‌تر از 20 دقيقه كل دشت هرمدان را با كاتيوشا شيميايي زد و هزار نفر از ما را شيميايي كرد. آن وقت ما تا ساعت 4 بعد از ظهر نتوانستيم يك مجروح شيميايي را تخليه كنيم. هوانيروز هم نيامد. | |||
شوشتري همچنين درباره‌ي نامناسب بودن جاده‌ها و فعاليت هواپيماهاي عراقي براي بمب‌باران پل‌ها در منطقه‌ي عملياتي قرارگاه نجف افزود: جاده‌هاي عقبه هم از بالا تا به منطقه برسيم، همه راه‌بندان است. ما هم تا قبل از عمليات، 48 ساعت دژبان شده بوديم. 10 دستگاه ماشين از آن طرف، 10 دستگاه هم از اين طرف راه مي‌داديم كه بتوانيم نيرو عبور بدهيم. از نظر عقبه در منطقه وضعيت خيلي بدي داشتيم. جاده را هم يك مقدار تغيير داده بودند، ولي به هر حال خراب است. اما نهايتش ماشين مي‌تواند تردد بكند. مهم پل است كه دشمن هم الآن بيش‌تر توانش را روي پل‌هاي آن‌جا گذاشته است. در منطقه‌ي بيت‌المقدس3، ديروز كه ما مي‌خواستيم بياييم، شايد 3 ساعت معطل مانديم تا هوا كمي خوب بشود و هلي‌كوپتر بتواند پرواز كند. اين (هواپيماهاي عراقي) مي‌رفت، آن يكي مي‌آمد، باز اين مي‌رفت، آن يكي مي‌آمد. بمب‌بارانش خيلي زياد است.<ref>مأخذ 17، صص 10 ـ 6.</ref> | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۸:۴۷
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.12.29 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و نه اسفند |
| تاریخ شمسی | 1366.12.29 |
| تاریخ میلادی | 19 مارس 1988 |
| تاریخ قمری | 30 رجب 1408 |
گزارش - 113
نيروهاي 3 لشكر سپاه پاسداران كه حركت خود را از غروب روز قبل براي اجراي مرحلهي چهارم عمليات والفجر10 با هدف اصلاح و تحكيم خط پدافندي در محور شمالي عمليات آغاز كرده بودند، پس از نيمه‌شب با دشمن درگير شدند. ساعت 1:45 بامداد، نيروهاي لشكر فجر در تپه ريشن و تپه دوقلو به دشمن زدند. لشكر ثارالله(ع) نيز از تپه‌ي سه‌تپان شروع به احداث خاكريز كرد. اين يگان در اين مرحله با دشمن درگير نشده است و بايد با پيشرفت احداث خاكريز، نيروهاي خود را پشت آن مستقر كند. در ساعت 3:35 بامداد، نيروهاي لشكر فجر موفق به تصرف تپه ريشن و تپه دوقلو شدند و بلافاصله دستگاه‌هاي مهندسي براي احداث خاكريز از تپه ريشن به طرف تپه دوقلو حركت كردند. در ساعت 3:47، لشكر علي بن ابي‌طالب(ع) استقرار كامل نيروهاي خود را بر روي يال ميرسور به اطلاع قرارگاه رساند. روي اين يال دشمن حضور نداشت و نيروها بدون درگيري روي آن مستقر شدند. با شروع عمليات و تصرف اهداف مرحلهي چهارم، دشمن در منطقه آتش سنگيني اجرا كرد. همچنين تانك‌هاي عراقي با نورافكن‌هاي روشن به سمت مواضع تصرف‌شده شليك كردند و همين امر سبب شد كه كار احداث خاكريز در تپه ريشن به روشنايي روز بكشد.[۱] پس از تصرف تپه ريشن و يال ميرسور، دشمن براي نخستين بار در طول عمليات والفجر10 در محور قرارگاه قدس براي بازپس‌گيري ريشن اقدام به ضد حمله كرد. در ساعت 7 صبح، نيروهاي پياده‌ي دشمن به استعداد يك گردان با پشتيباني زرهي از دو سمت كاني اسكان و پل ريشن به سمت مواضع رزمندگان در ريشن حمله‌ور شدند، اما با آتش سنگين ادوات و توپ‌خانه‌ي خودي، قبل از رسيدن به مواضع رزمندگان عقب‌نشيني كردند. واحد زرهي دشمن هنگام اجراي اين پاتك نتوانست مانور مناسبي در دشت انجام دهد. به اين ترتيب، نخستين پاتك دشمن با به‌كارگيري آتش توپ‌خانه و ادوات به شكست انجاميد. گزارش شنود نيز حاكي از آن است كه صبح امروز، يگاني از دشمن اعلام كرد از آب عبور كرده و به سمت حلبچه و برخي مواضع رزمندگان در حال پيشروي است كه محسن رضايي بلافاصله وضعيت را در تماس با فرماندهان لشكر25 كربلا و 41 ثارالله(ع) كنترل كرد و آنان صحت خبر را تكذيب كردند. به نظر مي‌رسد عراق در دو روز گذشته تا كنون از اين طريق اقدام به جنگ رواني كرده است.[۲] بدين ترتيب، با اجراي مرحلهي چهارم عمليات و استقرار رزمندگان در يال ميرسور و تپه ريشن، قرارگاه قدس به اهداف نهايي خود و تشكيل خط پدافندي دست يافت. در طول اين مرحله جناح راست عمليات والفجر10 كامل شد و تنگه‌ي دربنديخان ـ سورن به طور صددرصد تثبيت گرديد. امروز، لشكر41 ثارالله(ع) پس از چند ساعت وقفه كه به دليل تمام شدن سوخت بولدزرها به وجود آمد، احداث خاكريز جاده‌ي سه‌تپان به تپه‌ي 557 را تا بعد از ظهر تكميل كرد. لشكر17 علي بن ابي‌طالب(ع) نيز پس از برقراري و الحاق و تحكيم خط پدافندي در حد فاصل تپه ريشن و يال ميرسور يك خاكريز احداث كرد. لشكر19 فجر هم در سمت راست تپه ريشن در امتداد جاده موفق به احداث خاكريز شد و خط پدافندي مرحلهي چهارم عمليات استحكام مناسبي يافت. علاوه بر اين، تصرف يال ميرسور و تپه ريشن، امكان الحاق نيروهاي مستقر در اين نقاط را با رزمندگان مستقر در ارتفاع چناره كه در مرحلهي اول عمليات تصرف شده بود، فراهم كرد. اين اقدام سبب شد تا علاوه بر تثبيت جناح راست عمليات والفجر10، تسلط يگان‌هاي خودي بر عقبه‌ي دشمن در شهرهاي سيدصادق و شاندري دو چندان شده، خط پدافندي وسيعي به ارتش عراق تحميل گردد.[۳] بدين ترتيب، علاوه بر تحكيم رده‌هاي دفاعي در جناح راست عمليات، تمركز آتش توپ‌خانه، زرهي و ادوات بر نقاط تجمع نيروهاي پياده و زرهي عراق در اين منطقه و حضور روي ارتفاعات مسلط، رزمندگان را در موقعيت برتري قرار داد تا بتوانند تحرك يگان‌هاي عراقي را كنترل كنند. دومين منطقه‌ي پدافندي، حاشيه‌ي درياچه‌ي دربنديخان است كه پوشش گياهي منطقه و وجود درختان و نهرهاي متعدد و فراوان، كنترل آن را تا حدي مشكل كرده و هنوز نيروهاي پراكنده‌ي عراقي و عناصر گروه‌هاي مسلح ضد انقلاب ايراني در اين نقاط پراكنده‌اند و درصدد راهي براي گريز از منطقه هستند. بال‌گردهاي عراقي در آسمان آن سوي درياچه فعال هستند. گاهي قايق‌هاي عراقي نيز در دوردست درياچه ديده مي‌شوند و تحركاتي هم در منطقه دارند. بيم از اقدام عراق از اين سمت سبب شده است براي احداث خاكريز در حاشيه‌ي درياچه و محكم كردن خط دفاعي در اين منطقه، تدبيري اتخاذ شود. عراق نيز 3 تا 4 گردان به استعداد توپ‌خانه‌ي خود در اين منطقه افزوده است.[۴] تغيير شرايط جوي و ابري شدن هوا و مه‌آلود بودن فضاي منطقه از صبح امروز سبب شده است هواپيماهاي عراقي مانند روزهاي قبل در آسمان حضور نداشته باشند. امروز همچنين علاوه بر اسير شدن تعدادي از نظاميان عراقي، 5 نفر از عناصر گروه رزگاري كه خود را در شيارهاي منطقه‌ي بياره مخفي كرده بودند دست‌گير شدند.[۵] براي سامان‌دهي غنائم به دست آمده نيز به دستور رحيم صفوي جانشين نيروي زميني سپاه، مقرر گرديد يگان‌ها ليست همه‌ي غنائم اعم از نظامي و دولتي را تهيه كرده به نيروي زميني ارائه كنند و در خصوص حفظ اموال مردم مراقبت لازم انجام شود.[۶] علاوه بر امور فوق، درباره‌ي چگونگي اجراي عمليات در ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سورمر كه از هم‌اكنون عمليات بيت‌المقدس4 نام گرفته است، در دو جلسه‌ي قرارگاه خاتم(ص) و نيروي زميني بحث شد. عراق نيز با صدور اطلاعيه‌ي نظامي شماره3087 با اعلام شروع عمليات عليه كردهاي معارض عراقي به نام "انفال" در منطقه‌ي سرگلو و زيوه، به از دست دادن حلبچه اعتراف كرد، اما كوشيد از اهميت نظامي اين اقدام ايران بكاهد. لذا، اعلام كرد كردها ورود نيروهاي نظامي ايران به قصبه‌ي مرزي(!) حلبچه و روستاهاي ديگر را تسهيل كرده‌اند.[۷]
گزارش - 114
امروز علاوه بر استمرار سامان‌دهي انتقال اهالي حلبچه به داخل ايران، چگونگي تدفين جنازه‌ي شهيدان بمب‌باران‌هاي شيميايي عراق و امحاي اجساد احشام مردم كه در سراسر منطقه پراكنده‌اند نيز مورد توجه قرار گرفت. پاسخ امام خميني به دو سؤال فرماندهان درباره‌ي اموال مردم و چگونگي دفن اجساد زنان شهيد تا حدود زيادي راه‌گشاي رزمندگان شده است. امام خميني اعلام كرد رزمندگان مي‌توانند مواد فاسدشدني متعلق به مردم را كه در منطقه‌ي عملياتي رها شده استفاده كنند و در صورتي كه صاحب مال پيدا شد بايد مثل آن را به وي عودت دهند. همچنين براي دفن زنان شهيد حلبچه در صورتي كه محدوديت نيروي زن براي اجراي اين كار وجود دارد مي‌توان جنازه را با لباس دفن كرد.** همچنين بر اساس اجازه‌ي آيت‌الله منتظري مقرر گرديد براي جلوگيري از انتقال آلودگي شيميايي جنازه‌هاي شهداي حلبچه، پس از شناسايي و تعيين هويت با رعايت موارد ايمني و بهداشتي تيمم و دفن شود. لذا، قرار شد با هم‌كاري واحد بهداري، تعاون و مهندسي اين كار انجام شود.[۸] امروز اعلام شد ميرحسين موسوي نخست‌وزير، براي بازديد از منطقه‌ي حلبچه و انجام دادن هماهنگي براي استفاده از امكانات دولت در حال آمدن به منطقه است. همچنين هماهنگي براي استفاده از امكانات چند استان و حضور چند استاندار از جمله استانداران خراسان و باختران براي كمك‌رساني از مقدورات استان‌ها براي اسكان اهالي حلبچه در حال انجام است.[۹] امروز همچنين 5060 نفر از اهالي حلبچه در بخش هرسين و 500 نفر نيز در سنقر اسكان داده شدند.[۱۰]
گزارش - 115
از صبح امروز فرماندهان نيروي زميني سپاه در جلسات جداگانه نتايج عمليات بيت‌المقدس3 در ارتفاع گوجار، وضعيت منطقه‌ي حلبچه و مستحكم كردن مواضع و خطوط پدافندي در محدوده‌ي قرارگاه قدس در جناح شمالي عمليات و حاشيه‌ي شرقي و جنوبي درياچه‌ي دربنديخان را بررسي كردند. در اولين جلسه كه صبح امروز در قرارگاه نيروي زميني در نقطه‌يي در شمال غربي ارتفاع شيندروي برگزار شد، فرماندهان درباره‌ي چگونگي اجراي مرحلهي چهارم عمليات والفجر10 و برخي رخدادهاي منطقه‌ي حلبچه از جمله انتقال مردم و مصدومان بمب‌باران‌هاي شيميايي عراق بحث و گفت و گو كردند. در ابتداي جلسه درباره‌ي نتايج عمليات قرارگاه قدس در تصرف يال سورمر و تپه ريشن و اقدامات اين قرارگاه براي تحكيم مواضع و ايجاد چند خاكريز و احداث سكوهاي تانك در پشت آن به عنوان رده‌هاي پدافندي در جناح شمالي عمليات والفجر10 گزارش‌هايي داده شد.** در جلسه همچنين درباره‌ي چگونگي اجراي عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات شاخ سورمر و شاخ شميران بحث شد.[۱۱] در دومين جلسه‌ي نيروي زميني كه با حضور فرماندهان قرارگاه قدس تشكيل شد،[۱۲]*** ابتدا، احمد سوداگر مسئول اطلاعات قرارگاه قدس از تشكيل 3 خط پدافندي ناپيوسته توسط ارتش عراق در مقابل خط دفاعي يگان‌هاي قرارگاه قدس در جناح شمالي عمليات والفجر10 و همچنين مين‌گذاري و آرايش تانك در اين خطوط خبر داد. از سوي ديگر، گزارش‌ها حاكي از تسلط ديد و تير نيروهاي خودي از تپه‌ي سه‌تپان و ارتفاع ريشن بر مواضع دشمن است. سوداگر در اين باره گفت: «ما بالا ايستاده‌ايم، توپ‌خانه پيش ما است، همه پيش ما هستند. وقتي دشمن جلو بيايد مي‌گوييم توپ‌خانه بزند؛ يعني تسلط و ديد قرارگاه قدس خيلي خوب است. نيروي هوايي ارتش هم خيلي خوب كار مي‌كنند. يك بار بمب را روي تانك دشمن انداختند و هواپيماهاي خيلي خوب جلو فشار دشمن را گرفتند.» عزيز جعفري فرمانده قرارگاه قدس نيز درباره‌ي تسلط رزمندگان بر خطوط مقدم دشمن در جناح شمالي عمليات اظهار كرد: «قبل از اين‌كه يگان‌ها تجمع دشمن را ببينند و به ما اطلاع دهند كه فلان جا را بزنيد خودمان با دوربين 20120 دشمن را كنترل مي‌كنيم و دشمن تا تحرك نشان مي‌دهد، هواپيما درخواست مي‌كنيم. مختصات مي‌دهيم. 15 دقيقه بعد هواپيما آن‌جا را مي‌زند. علاوه بر آن، هر تحركي از دشمن ببينيم به تانك‌ها مي‌گوييم بزنند و توپ‌خانه هم مي‌زند و فعال است.»[۱۳] فرمانده قرارگاه قدس همچنين در مورد خط پدافندي جناح شمالي عمليات گزارش داد* و پس از آن درباره‌ي امكان تداوم عمليات در جناح شمالي عمليات تا ارتفاع باني‌بنوك مشورت شد، لكن بر اساس براورد قرارگاه قدس، حداقل به 10 تا 12 گردان نيرو براي تصرف و حفظ و پدافند اين ارتفاع نياز بود. از سوي ديگر، فرمانده نيروي زميني سپاه نيز استدلال كرد كه تصرف يكي دو ارتفاع كوچك قبل از رسيدن به يك دره يا شيار عميق قابل پدافند لزومي ندارد و اولويت عمليات در منطقه‌ي عمومي والفجر10، مناطقي است كه دشمن حضور جدي ندارد. بنابراين، بر اساس اين منطق، ادامه‌ي پيشروي در جناح شمالي عمليات عملاً منتفي شد و مقرر گرديد يگان‌ها خط‌هاي دفاعي خود به‌ويژه در ارتفاع چناره، ريشن و يال ميرسور را محكم كنند. علي شمخاني در پاسخ عزيز جعفري كه پيشروي بيش‌تر در محور شمالي عمليات را موجب تسلط بر شهر شاندري عراق مي‌داند گفت: ما كه قصد توسعه نداريم. ما مي‌خواهيم پدافند كنيم. ما اين‌جا دنبال يك خط پدافندي مناسب مي‌گرديم وگرنه ما چه 3 كيلومتر دورتر از شاندري باشيم چه 6 كيلومتر، براي ما تأثيري ندارد. اين‌جا ـ جناح راست ـ تثبيت و تقويت و تحكيم خط بسيار مهم است، يعني تمام كارهاي مهندسي شامل خاكريز، جاده‌ها، مواضع، سوله انجام شده و بايد مين و سيم خاردار هم زده شود. ما دنبال آفند نيستيم. رحيم صفوي نيز اضافه كرد: آقاي جعفري! اين تدبير فرماندهي است.[۱۴] اين تصميم در جلسه‌ي عصر قرارگاه خاتم(ص) و نيروي زميني مورد تأييد فرمانده كل سپاه نيز قرار گرفت و وي ضمن تأكيد بر رفع برخي نواقص جزئي خط دفاعي فعلي و تقويت خط پدافندي قرارگاه قدس تصريح كرد كه مأموريت آفندي قرارگاه قدس به اتمام رسيده است.[۱۵] جلسه‌ي بعدي با مسئولان قرارگاه ثامن‌الائمه(ع) بود كه با حضور رحيم صفوي جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه، حمزه حميدي‌نيا فرمانده قرارگاه ثامن‌الائمه(ع)، يعقوب زهدي مسئول توپ‌خانه‌ي نيروي زميني سپاه، محمدرضا نقدي (شمس) فرمانده لشكر9 بدر و برادر عظيمي سرپرست تيپ انصارالرسول(ص) برگزار گرديد. در اين جلسه درباره‌ي تحكيم مواضع در شرق درياچه‌ي دربنديخان؛ جلوگيري از رخنه‌ي احتمالي عناصر پراكنده‌ي دشمن و ضرورت پاك‌سازي همه‌ي روستاها و شهرهاي دشت زور گفت و گو و بر اجراي آن‌ها تأكيد شد. گزارش ارائه‌شده در اين جلسه حاكي از آن بود كه مناطق حاشيه‌يي درياچه‌ي دربنديخان هنوز به طور كامل پاك‌سازي نشده و عراق در ساحل غربي اين درياچه تعدادي قايق مستقر كرده و درصدد خارج كردن نيروهاي پراكنده خود از منطقه است، با اين حال و تنها در طول شب گذشته از مناطق حاشيه‌ي شرقي درياچه‌ي دربنديخان بالغ بر 100 نظامي عراقي به اسارت درآمده‌اند. در پايان جلسه قرار شد يگان‌ها به تحكيم مواضع خود در ساحل درياچه بپردازند و قرارگاه نيز امكانات مورد نياز را در اختيار آنان قرار دهد و از نظر آتش پشتيباني نيز آن‌ها را تقويت كند.[۱۶] در اين جلسه همچنين درباره‌ي ابعاد بمب‌باران شيميايي حلبچه و روستاهاي اطراف آن و ضرورت انتقال هر چه سريع‌تر مصدومان و اهالي آواره در ارتفاعات و شيارهاي منطقه‌ي حلبچه بحث شد.[۱۷]
گزارش - 116
صبح امروز جلسه‌يي در قرارگاه تاكتيكي نيروي زميني سپاه برگزار شد و آخرين وضعيت عمليات بيت‌المقدس3 در ارتفاع گوجار در منطقه‌ي عمومي ماووت و موقعيت يگان‌هاي تحت امر قرارگاه نجف در اين منطقه بررسي شد. در اين جلسه نورعلي شوشتري فرمانده قرارگاه نجف كه براي صحبت با فرمانده و جانشين نيروي زميني سپاه پاسداران و جلب موافقت آنان براي در اختيار قرار دادن حداقل يك يگان به قرارگاه نجف* به حلبچه آمده بود، مهم‌ترين مشكل منطقه‌ي عمليات بيت‌المقدس را نداشتن گردان‌هاي جديد براي استفاده در خط دفاعي ارتفاع گوجار و نبود جاده در اين ارتفاع و وجود برف زياد** و مشكل تدارك و پشتيباني نيروها عنوان و تأكيد كرد، حداقل تا 20 روز آينده امكان تدارك زميني نيروها بسيار سخت است و لزوماً بايستي از هوانيروز استفاده كرد. (ضميمه دارد) فرمانده قرارگاه نجف همچنين حفظ ارتفاع گوجار را منوط به تحكيم مواضع و اصلاح خطوط پدافندي در اين ارتفاع اعلام كرد و آن را نيز مستلزم پيشروي در بعضي يال‌هاي گوجار به طرف ارتفاع شيخ محمد و از طرف ديگر به طرف ارتفاع دلبشك و الاغلو و نيازمند در اختيار داشتن حداقل دو گردان جديد دانست. وي همچنين گفت كه فرماندهان ارتش عراق معتقدند، هدف اصلي ايران از اجراي عمليات بيت‌المقدس3، متصل كردن ارتفاع گوجار به مناطق در تصرف گروه‌هاي كرد معارض عراقي است. از اين رو، ارتش عراق از روز گذشته به مواضع اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق در دره‌ي سرگلو در استان سليمانيه حمله كرده و كردها هم مواضع خود را در اين منطقه ترك كرده‌اند.* شوشتري همچنين افزود: عراق در حال حاضر3 تيپ74، 412 و 603 را روي ارتفاع دلبشك و 2 تيپ هم روي ارتفاع الاغلو مستقر كرده است.[۱۸]
گزارش - 117
پس از برگزاري چند جلسه درباره‌ي عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات جنوب درياچه‌ي دربنديخان در طول روزهاي گذشته، امروز نيز نيروي زميني سپاه با برگزاري دو جلسه پيشرفت كار را بررسي و تصميمات تكميلي براي اجراي اين عمليات را اتخاذ كرد. در اولين جلسه، رحيم صفوي جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه آخرين تصميم‌ها را درباره‌ي عمليات به فرماندهان حاضر در جلسه اين‌گونه ابلاغ كرد: «قرارگاه فتح به قوت خودش باقي است و آقاي غلامپور آمده و در ارتفاع تمورژنان مستقر مي‌شوند. عمليات در همين منطقه [جنوب درياچه دربنديخان] است.» وي همچنين تأكيد كرد مأموريت يگان‌هاي عملياتي بر اساس تصميمات قبل است و تغييري نكرده و لشكرهاي 14 امام حسين(ع) و 8 نجف احتياط عمليات هستند و لشكر11 اميرالمؤمنين(ع)، تيپ91 بقية‌الله(عج) و تيپ44 قمر بني‌هاشم(ع) نيز ضمن پدافند در بخشي از مناطق تصرف‌شده در محور جنوبي عمليات والفجر10، در حد توان عمليات را با آتش توپ‌خانه، زرهي، ادوات، مهندسي، وسايل شناور و پدافندي پشتيباني مي‌كنند. نوع كمك هر يك از اين يگان‌ها را نيز قرارگاه كربلا تعيين مي‌كند. در عين حال، قرار شد براي شركت در عمليات، لشكر10 سيدالشهدا(ع)، خط پدافندي تيپ44 قمر بني‌هاشم(ع) و لشكر27 محمد رسول‌الله(ص) خط دفاعي لشكر11 اميرالمؤمنين(ع) را تحويل بگيرند. زمان اجراي عمليات نيز غروب روز سه شنبه 2/1/1367 اعلام شد. رحيم صفوي همچنين به فرماندهان تأكيد كرد كه منطقه‌ي عمليات را از مقابل (سمت رودخانه‌ي زيمكان) شناسايي كنند، چون اگر ارتفاع شاخ شميران تصرف شود، عقبه‌ي زمين عمليات در چم سراژين در شرق ارتفاع شاخ شميران باز مي‌شود. بنابراين، يگان‌ها همه‌ي امكانات خود را يك جا جمع نكنند، بلكه در ابتداي عمليات، يگان‌ها بخشي از امكانات مورد نياز خود را در عقبه‌ي آبي درياچه‌ي دربنديخان وارد منطقه كنند و بخشي ديگر را پس از تصرف شاخ شميران و باز شدن عقبه‌ي خشكي از جاده‌ي چم سراژين به منطقه بياورند.[۱۹] دومين جلسه، جلسه‌ي مشترك قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) و نيروي زميني سپاه بود كه ساعت 16 در محل جديد قرارگاه نيروي زميني سپاه در يكي از يال‌هاي شرقي ارتفاع شيندروي تشكيل شد. در ابتداي اين جلسه فرمانده نيروي زميني سپاه وضعيت كلي منطقه را تشريح كرد. اطلاعات موجود نشان مي‌داد كه آخرين خط پدافندي قرارگاه فتح از روز دوم عمليات والفجر10 كه شامل قسمت‌هايي از دامنه‌ي شرقي شاخ سورمر بود، تغييري نكرده است و تيپ بقية‌الله(عج) و تيپ انصارالرسول(ع) از يال‌هاي شرقي ارتفاع شاخ سورمر با اتصال رودخانه‌ي آوه‌زيمكان به رودخانه‌ي درياچه‌ي دربنديخان داراي خط پدافندي هستند.[۲۰] پس از آن، خط حد واگذارشده به يگان‌ها اعلام شد كه بر اساس آن حمله‌ي يگان‌ها از شمال به جنوب، يعني از سمت ارتفاع تمورژنان به سمت ارتفاعات شاخ شميران، شاخ سورمر و برددكان طراحي شده بود. يگان‌ها پس از عبور از آب‌هاي شاخه‌ي جنوب شرقي درياچه‌ي پشت سد دربنديخان مي‌بايست وارد منطقه مي‌شدند و تصرف ارتفاع شاخ سورمر به لشكر10 سيدالشهدا(ع)؛ ارتفاع شاخ شميران به لشكر57 ابوالفضل(ع) و تسخير ارتفاع برددكان به لشكر27 حضرت رسول(ص) واگذار شده بود. تيپ18 الغدير و لشكر55 ويژه‌ي شهدا نيز تصرف ارتفاع زيمنانكو را بر عهده داشتند. همچنين پيشنهاد شد لشكرهاي 8 نجف و 14 امام حسين(ع) كه هنوز جمعاً در حد 5 گردان داراي توان عملياتي هستند به گونه‌يي در اين عمليات شركت داده شوند. بدين ترتيب كه هم‌زمان با عمليات، اين دو يگان يك سرپل در جنوب درياچه‌ي دربنديخان تصرف كنند كه اين اقدام تك پشتيباني محسوب مي‌گرديد. پس از بحث در مورد جزئيات مانور، تصميمات ذيل اتخاذ شد: - ادامه‌ي پيشروي در جناح شمالي عمليات والفجر10، با توجه به برخي كاستي‌ها و نواقص در خط پدافندي متوقف و خط پدافندي در اين جناح تقويت شود. همچنين خطوط پدافندي در ساحل شرقي درياچه‌ي دربنديخان ايجاد و مستحكم شود. اولويت ادامه‌ي عمليات نيز در جناح جنوبي و در جنوب درياچه‌ي دربنديخان تعيين گرديد. - با توجه به سمت مانور عمليات بيت‌المقدس4 كه از شمال به جنوب است، همه‌ي يگان‌ها بايد از آب عبور كنند. بنابراين، براي تأمين قايق مورد نياز، علاوه بر مقدورات يگان‌هاي عملياتي و پشتيباني تداركات، از توان واحد دريايي لشكرهاي 14 امام حسين(ع) و 8 نجف نيز استفاده شود. - با توجه به احتمال تقويت دشت حد فاصل ارتفاع شاخ شميران و درياچه‌ي دربنديخان توسط دشمن، بر اجراي هر چه سريع‌تر عمليات و به تأخير نيفتادن آن تأكيد شد. - مقرر گرديد تا قبل از صبح عمليات، از اسكله‌هاي موجود در ساحل غربي درياچه‌ي دربنديخان استفاده شود و پس از شروع عمليات و تصرف دشت جنوب درياچه، اسكله‌ها به نقاط جنوبي‌تر و در نزديك‌ترين نقطه به منطقه‌ي عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات جنوب درياچه‌ي دربنديخان منتقل شود.[۲۱] در پايان جلسه، فرمانده نيروي زميني سپاه بر اساس سخنان فرماندهان حاضر در جلسه و با اشاره به عمق زياد اهداف در ارتفاع برددكان و ارتفاع زيمنانكو و توان محدود موجود و از سوي ديگر، مشكل تدارك نيروها در روزهاي اول عمليات به دليل نبود جاده پيشنهاد كرد تصرف ارتفاعات جنوبي درياچه‌ي دربنديخان در دو مرحله انجام شود. در اولين مرحله ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سورمر و زمين‌هاي شمال آن تصرف شود و پس از كسب آمادگي‌هاي مجدد و فراهم شدن شرايط، روي برددكان و زيمنانكو عمليات انجام شود. با گفت و گوهايي كه انجام شد، در نهايت درباره‌ي عمليات روي ارتفاعات شاخ سورمر و شاخ شميران و دشت شمال آن و نهايتاً تا اول ارتفاع برددكان اتفاق نظر حاصل شد.[۲۲] درباره‌ي فرماندهي عمليات نيز بر اساس تصميم روز گذشته‌ي نيروي زميني سپاه درباره‌ي برپايي قرارگاه فتح به فرماندهي احمد غلامپور، وي همانند جلسه‌ي روز قبل نيروي زميني، مجدداً مشكل تشكيلات قرارگاه را مطرح كرد و گفت: اگر قرار شود 2 ـ 3 شب تا يك هفته‌ي ديگر عمل بكنيم، ما كه تشكيلاتي اين‌جا نداريم، مگر اين‌كه خودمان دو سه نفر بياييم يا همان قرارگاه احمد كاظمي (فتح) باشد. آقاي شمخاني هم تشكيلات ندارد، اين طوري نمي‌شود يك عمليات را هدايت كرد. غلامپور در مخالفت با آمدن كادر قرارگاه كربلا به غرب افزود: اگر بخواهيم مقدورات بياوريم مقدورات قرارگاه كربلا و جنوب يكي است؛ يعني اگر الآن غلامرضا محرابي را بياوريم اطلاعات جنوب تعطيل است. پيشنهاد خود من اين است كه به احمد كاظمي مسئوليت بدهيم.[۲۳] پس از آن فرماندهان يگان‌ها به‌ترتيب درباره‌ي اقدامات انجام‌شده شامل انتقال عقبه؛ شناسايي‌هاي انجام‌شده؛ مشكلات عبور؛ كمبودها؛ حساسيت دشمن و... گزارش دادند و همگي بر تسريع اجراي عمليات در اين منطقه تأكيد كردند. جمع‌بندي فرمانده كل سپاه در پايان جلسه شامل موارد زير بود: - تأكيد به همه‌ي فرماندهان و نيروها بر دقت در حفظ اموال اهالي منطقه‌ي دشت زور. - ضرورت كمك لشكر14 امام حسين(ع) و 8 نجف به عمليات به دليل داشتن اسكله، امكانات و عقبه در اين منطقه. - اهميت عمليات بيت‌المقدس4 براي تصرف سد دربنديخان كه نقطه‌يي كليدي بين دو سپاه عراق و دروازه‌يي به سمت جبهه‌هاي مياني است. - تأكيد بر اهميت تصرف حلبچه و نزديكي آن به منطقه‌ي سيدصادق در شمال و سد دربنديخان در جنوب.[۲۴]
گزارش - 118
ساعت يك بامداد امروز، نيروهاي تكاور تيپ65 هجرت از قرارگاه رمضان با هم‌كاري پيش‌مرگان حزب‌الله كرد عراق با اجراي يك عمليات چريكي در منطقه‌ي كوران در جاده‌ي ميرگسور و شيروان از توابع استان اربيل عراق به 5 پايگاه ارتش عراق حمله كردند. در اين عمليات 3 پايگاه به طور كلي منهدم گرديد و تعدادي از نظاميان عراقي كشته يا مجروح شدند. همچنين مقاديري تجهيزات نظامي از جمله يك قبضه ضد هوايي دولول منهدم شد.[۲۵] نيروهاي معارض كرد عراقي در چهار عمليات جداگانه نيز تعدادي از نظاميان عراقي را در استان‌هاي كردستان و دهوك عراق به هلاكت رسانده يا اسير كردند. در اولين عمليات، ساعت 7 صبح امروز، يك خودرو نظامي در منطقه‌ي عماديه در كردستان عراق در كمين نيروهاي حزب دمكرات كردستان عراق افتاد و در نتيجه هر 6 سرنشين آن كشته شدند و 9 قبضه اسلحه و مقداري مهمات نيز به دست معارضين افتاد. در عمليات بعدي، يك دسته از پيش‌مرگان اين حزب با ورود به روستاي كفركي در نزديكي شهر دهوك، 9 تن از عناصر حزبي و نظامي را به اسارت درآوردند.[۲۶] عمليات سوم نيز مربوط به عمليات پيش‌مرگان حزب‌الله كردستان عراق است كه با نفوذ به شهر دهوك ضمن انهدام يك خودرو نظامي ارتش عراق، معاون سازمان امنيت اين شهر و 4 تن از هم‌راهان وي را كه نقش عمده‌يي در سركوب و قتل عام مبارزان كرد اين منطقه داشتند، به قتل رساندند.[۲۷] در عمليات ديگري، يك عضو فعال استخبارات اربيل كه اهل پيرانشهر بود و بعد از انقلاب به عراق پناهنده شده، مسئول اين تشكيلات در شهرهاي پيرانشهر، سردشت و نقده بود، به قتل رسيد.[۲۸]
گزارش - 119
گزارش‌هاي دريافتي درباره‌ي تحركات ارتش عراق در جبهه‌هاي جنوب، همانند روزهاي گذشته همچنان مؤيد آن مي‌باشد كه دشمن يگان‌هايي را از جنوب به سوي شمال غرب در منطقه‌ي عملياتي والفجر10 منتقل كرده است. فرماندهان سپاه اين امر را عدم تحرك احتمالي عراق در مناطق عملياتي جنوب تلقي كردند. سرعت بالاي اجراي عمليات در حلبچه و موفقيت‌هاي به دست آمده در اين منطقه و همچنين عمليات ارتش عراق عليه معارضين كرد عراقي در شمال استان سليمانيه نيز به تقويت اين تحليل كه توجه ارتش عراق به جبهه‌هاي شمالي متمركز شده كمك كرد. قسمتي از گزارش امروز معاونت اطلاعات قرارگاه كربلا درباره‌ي تحركات 48 ساعت گذشته‌ي ارتش عراق در جنوب اين‌گونه است: در طول دوره، دشمن ضمن حفظ و حراست از مواضع پدافندي خود در منطقه‌ي جنوب اقدام به ستون‌كشي‌هايي در منطقه‌ي شرق العماره و شرق دجله و تا حدودي در منطقه‌ي شرق بصره و غرب اروند و فاو كرد كه اغلب اين ستون‌كشي‌ها شامل ايفاها و جيپ‌هاي حامل نيرو به استعداد 4 گردان؛ تريلرهاي حامل توپ به استعداد يك گردان و كمرشكن‌هاي حامل تانك به استعداد 2 تيپ زرهي بوده است. اكثر قريب به اتفاق اين تحركات از جنوب به شمال و به منظور جلوگيري از ضربات پياپي رزمندگان اسلام كه در محورهاي عملياتي غرب بر دشمن وارد شده و همچنان ادامه دارد انجام گرفته است.[۲۹] معاونت اطلاعات قرارگاه كربلا گزارش ديگري نيز با عنوان "تحركات مهم اخير دشمن" درباره‌ي اقدامات ارتش عراق از روز 24/12/1366 تا 29/12/1366 تهيه كرده كه در آن آمده است: دشمن در طول اين مدت هوشياري خود را در جنوب حفظ كرده است و به رغم پيروزي ايرانيان در عمليات والفجر10، همه‌ي يگان‌هاي مانوري دشمن در جنوب مانده‌اند. البته، با شروع عمليات والفجر10، دشمن از تاريخ 24/12/1366 تا آخر اين دوره بعضي از يگان‌هاي آزاد خود شامل ادوات زرهي مكانيزه را به وسيله‌ي تريلي‌هاي كمرشكن و كفي و همچنين خودروهاي مختلف كه اكثراً حامل نيرو بودند، به منظور تقويت منطقه‌ي عملياتي شمال غرب اعزام كرده است. با توجه به براورد ستون‌كشي‌ها، احتمالاً دشمن نيرويي به استعداد 6 الي 8 تيپ پياده و حدود يك الي دو تيپ زرهي مكانيزه و همچنين 8 الي 10 گردان توپ‌خانه با بار مهمات و غيره را از جنوب خارج كرده است. هويت يگان‌هاي خارج‌شده از مناطق عملياتي جنوب به احتمال زياد عبارت‌اند از: 1. همه‌ي تيپ‌هاي كماندويي سپاه‌هاي 3، 4، 6 و 7. 2. از منطقه‌ي غرب اروند، 3 گردان توپ‌خانه؛ از شرق بصره، 2 گردان؛ از شرق دجله، يك گردان و از شرق العماره، 2 گردان توپ‌خانه. 3. تيپ5 نيروي مخصوص يگان‌ها از لشكر گارد جمهوري و واحدهايي از لشكر18، 32، 04 و احتمالاً تيپ18 پياده‌ي كوهستاني.[۳۰] اين در حالي است كه گزارش معاونت قرارگاه نوح از حساسيت فوق‌العاده‌ي عراق به منطقه‌ي فاو و شمال خليج فارس حكايت مي‌كند. البته، اين گزارش مربوط به فعاليت ارتش عراق در ماه‌هاي گذشته‌ي منتهي به امروز است، لكن در آن اطلاعاتي از كاهش فعاليت‌هاي عراق در منطقه‌ي عمومي فاو پس از عمليات والفجر10 مشاهده نمي‌شود. در گزارش قرارگاه نوح درباره‌ي فعاليت‌هاي ارتش عراق براي مقابله با رزمندگان، آمده است كه ارتش عراق به استفاده از فرماندهاني كه در عمليات‌هاي گذشته‌ي عراق براي بازپس‌گيري منطقه فاو شركت داشته‌اند، اصرار مي‌ورزد. همچنين به جمع‌بندي فعاليت‌هاي مهم دشمن در سه ماهه‌ي اخير اشاره شده است كه مهم‌ترين آن‌ها عبارت‌اند از: كارگذاردن موانع متعدد و گسترده؛ مراقبت شديد و حضور فعال در ساحل آبراه خور عبدالله؛ تقويت يگان‌ها و توپ‌خانه‌ي منطقه‌ي عمومي فاو؛ تهيه‌ي عكس هوايي از منطقه؛ فعاليت گسترده‌ي مهندسي و فعاليت قابل توجه واحدهاي نيروهاي دريايي دشمن از جمله بال‌گردهاي هوا دريا و ناوچه‌هاي جنگي و شناور‌هاي كوچك و بزرگ گشتي رزمي و تداركاتي در نيمي از انتهاي خور عبدالله و خور شيطان و خور بوبيان و حد فاصل سكوهاي نفتي البكر و الاميه.[۳۱] برخي گزارش‌هاي يگان‌هايي مانند لشكر25 كربلا نيز بيان‌كننده‌ي بالا بودن حساسيت يگان‌هاي عراقي مستقر در منطقه‌ي كارخانه‌ي نمك در فاو است.[۳۲] با اين حال، از نظر فرماندهان سپاه احتمال اجراي عمليات در فاو توسط ارتش عراق آن قدر ضعيف به نظر مي‌رسد كه احمد غلامپور فرمانده قرارگاه كربلا، امروز براي هدايت عمليات بيت‌المقدس4 در ارتفاعات شاخ شميران و شاخ سورمر به منطقه‌ي حلبچه آمده است. همچنين فرمانده كل سپاه پاسداران در جلسه‌يي كوتاه كه با حضور علي شمخاني فرمانده نيروي زميني، رحيم صفوي جانشين فرمانده نيروي زميني و نورعلي شوشتري فرمانده قرارگاه نجف تشكيل شد، درباره‌ي اجراي عمليات در منطقه‌ي حلبچه ابراز خرسندي كرد و گفت: خوب شد كه ما در بصره نجنگيديم. لكن شمخاني فرمانده نيروي زميني سپاه معتقد بود كه از دست رفتن منطقه‌ي حلبچه سبب خواهد شد تا عراق به تلافي اين عمليات به جاي ديگري حمله كرده، يا جنگ شهرها را تشديد كند. بدين ترتيب، به رغم وجود دو ديدگاه فوق در ميان فرماندهان ارشد سپاه و حتي نگراني‌هاي فرماندهي كل از عدم تحرك جدي عراق در حلبچه، باز با آمدن قرارگاه كربلا به شمال غرب موافقت شد.[۳۳]
گزارش - 120
حمله‌ي بسيار سنگين بيش از 20 فروند جنگنده‌ي عراقي به پايانه‌ي نفتي جزيره‌ي خارك و سايت موشكي پايگاه هوايي بوشهر در ساعت 12:32 امروز تلفات و خسارات فراواني برجاي گذاشت. در نتيجه‌ي اين حمله، يك مخزن نفت و 2 نفت‌كش ايراني "آوج" و "سنندج" در خارك بر اثر اصابت چندين بمب و راكت دچار آتش‌سوزي وسيع شدند و بر اثر آن 2 ايراني به شهادت رسيدند و 45 نفر از كاركنان اين دو كشتي شامل يك انگليسي، يك هندي، يك سوئدي، 2 آلماني و 37 فيليپيني كشته شدند، اما راكت‌هاي پرتاب‌شده به سايت موشكي بوشهر به هدف اصابت نكرد.[۳۴] در حمله به خارك، 3 نقطه از كشتي آوج كه بارگيري آن به اتمام رسيده و حاوي 280 هزار تن نفت خام سبك بود، مورد اصابت قرار گرفت و بلافاصله دچار آتش‌سوزي وسيع شد و از مجموع 24 نفر كاركنان آن، 4 نفر نجات يافتند و بقيه كشته شدند كه در ميان آن‌ها يك نفر ايراني به نام ناو استوار دوم منصور لك ديده مي‌شود.[۳۵] هم‌زمان، 3 بمب نيز به نفت‌كش سنندج كه در حال بارگيري و داراي 60896 تن نفت بود، اصابت كرد و از مجموع 29 نفر كاركنان آن، 4 نفر نجات يافتند و 25 نفر كشته شدند كه در ميان آنان يك نفر ايراني رابط نيروي دريايي به نام ناوبان يار دوم ابوالفضل صياديان حضور داشت.[۳۶] هواپيماهاي عراقي همچنين در ارتفاع پايين لنج‌هاي صيادي را به رگبار بستند كه يك ماهي‌گير مجروح شد.[۳۷] در حين عمليات دشمن، بر اثر تيراندازي پدافند هوايي منطقه‌ي دوم نيروي دريايي مستقر بر روي كشتي ايراني "شفاعت"، يك فروند ميگ23 عراقي هدف قرار گرفت و در خليج فارس سرنگون شد.[۳۸] هم‌زمان با حمله به جزيره‌ي خارك، چند فروند هواپيماي عراقي به سايت موشكي نيروي هوايي ارتش چند راكت شليك كردند. در اين حمله، يكي از رادارهاي سايت مورد هدف قرار گرفته، يكي از دو برج رادار منهدم شد و رادار آن از كار افتاد، اما به كسي آسيب نرسيد. خسارات واردشده به اين سايت جزئي و قابل مرمت براورد گرديد. هواپيماهاي عراقي همچنين دو موشك به سوي جزيره‌ي خاركو (در شمال جزيره‌ي خارك) پرتاب كردند كه به مناطق ساحلي اين جزيره اصابت كرد و تلفات و خساراتي به بار نياورد.[۳۹] دقايقي پس از اين اقدام هواپيماهاي عراقي، چند فروند هواپيماي شكاري بمب‌افكن نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي به قصد تعقيب هواپيماهاي دشمن، در آسمان منطقه به پرواز درآمدند و 6 فروند كشتي و قايق امداد و نجات آتش‌نشان براي مقابله با آتش‌سوزي و نجات سرنشينان و كاركنان دو كشتي آوج و سنندج در منطقه‌ي حادثه حاضر شدند. شدت حريق در نفت‌كش‌ها به‌ويژه آوج به حدي بود كه شعله‌هاي آتش از شهرهاي گناوه و بوشهر مشاهده مي‌شد و دود آن فضاي زيادي از منطقه را پوشانده بود.[۴۰] ارتش عراق نيز در اطلاعيه‌ي 3086 به عمليات هوايي خود در خارك اشاره كرد.[۴۱] حمله به خارك و هدف قرار گرفتن دو نفت‌كش ايراني در رسانه‌هاي خارجي بازتاب يافت. از جمله خبرگزاري فرانسه با اعلام كشته شدن 54 خدمه‌ي كشتي به نقل از منابع دريايي در خليج فارس اين آمار را مهلك‌ترين حمله به كشتي‌هاي در خليج فارس از آغاز جنگ نفت‌كش‌ها در سال 1984 (1363 ـ 1362) اعلام كرد و خبرگزاري آسوشيتدپرس از منامه نيز اعلام كرد كه دو نفت‌كش آوج و سنندج به طور غير قابل كنترل دچار آتش‌سوزي شدند و ممكن است آمار تلفات بيش‌تر از 50 نفر باشد، زيرا آتش‌سوزي ادامه دارد و سردرگمي زيادي بر خارك حاكم است.[۴۲] خبرگزاري يونايتدپرس هم اعلام كرد: در حمله‌ي عراق عليه دو نفت‌كش ايراني در نزديكي جزيره‌ي خارك ـ كه شديدترين حمله از زمان آغاز جنگ نفت‌كش‌ها در 4 سال پيش مي‌باشد ـ حداقل 50 ملوان كشته شدند. اين حمله مرگ‌بارترين حمله در خليج فارس از هفدهم ماه مه (27/2/1366) است كه طي آن يك موشك اگزوست پرتاب‌شده از هواپيماهاي عراقي به كشتي استارك اصابت كرد و سبب كشته شدن 37 امريكايي گرديد.[۴۳]
گزارش - 121
به رغم تشديد جنگ نفت‌كش‌ها در منطقه‌ي خليج فارس، كويت كه براي حمايت از نفت‌كش‌ها با دادن طرحي از ناوگان دريايي امريكا براي اسكورت نفت‌كش‌هاي اين كشور در خليج فارس دعوت كرده است، اجراي اين طرح را موفقيت‌آميز خواند و خواهان ادامه‌ي اجراي آن شد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، عبدالفتاح بدر رئيس شركت نفت‌كش‌هاي كويت در سخناني كه در شماره‌ي امروز روزنامه‌ي كويتي الوطن منتشر شد، طرح اسكورت نفت‌كش‌هاي كويتي به وسيله‌ي ناوگان دريايي امريكا را كاملاً موفقيت‌آميز خواند و گفت: نفت‌كش‌هاي كويتي بدون هيچ گونه مزاحمت در آب‌هاي خليج فارس تردد مي‌كنند. وي با اشاره به اين‌كه نفت كويت بدون هيچ گونه مشكلي صادر مي‌شود گفت: جنگ نفت‌كش‌ها تا كنون تأثيري بر ميزان صدور نفت كويت نداشته است. وي افزود: جنگ نفت‌كش‌ها در منطقه هزينه‌هاي صدور نفت را افزايش داده و نرخ بيمه را بالا برده است و كويت به دليل هزينه‌هاي سنگين بيمه‌ي دريايي، كشتي‌هاي خود را بيمه نكرده است و اين امر موجب صرفه‌جويي صدها ميليون دلار براي دولت شده است. وي ضمن بعيد دانستن احتمال وقوع يك آلودگي نفتي گسترده در آب‌هاي خليج فارس گفت: در حمله به نفت‌كش‌ها و مراكز نفتي لكه‌هاي نشت نفت در نتيجه‌ي گرماي هوا و عوامل جوي، تبخير يا در اعماق دريا ته‌نشين شده‌اند.[۴۴]
گزارش - 122
امروز تهران مورد اصابت يك فروند موشك قرار گرفت و چهار شهر كشور نيز بمب‌باران شدند كه بر اثر آن 5 نفر شهيد و حداقل 31 نفر مجروح شدند و تعدادي منزل و محل كسب و كار مردم تخريب گرديد. در حمله به تهران، يك فروند موشك در ساعت 21:08 به تپه‌يي در محوطه‌ي ستاد مركزي سپاه پاسداران در پادگان قصر فيروزه‌ي سابق در انتهاي خيابان پيروزي اصابت كرد و بر اثر آن 5 نفر از نيروهاي سپاه بر اثر اصابت تكه‌هاي شيشه، در حوالي محل انفجار مجروح شدند. در اين انفجار به تأسيسات پادگان آسيبي نرسيد.[۴۵] سخن‌گوي نظامي ارتش عراق ضمن اعلام شليك اين موشك اعلام كرد: اين سي و يكمين حمله‌ي موشكي به تهران و صدمين موشك الحسين شليك‌شده از سوي نيروهاي عراقي به ايران (در چهارمين دوره‌ي جنگ شهرها) است.[۴۶] هواپيماهاي عراقي صبح امروز در دو نوبت شهرستان دزفول و يكي از روستاهاي اطراف آن را نيز بمب‌باران كردند. در حمله به شهر دزفول كه ساعت 11:55 انجام شد، 8 راكت به 8 نقطه‌ي شهر شامل، 2 نقطه در خيابان آيت‌الله قاضي؛ يك منطقه در خيابان شهيد بهشتي؛ كوچه‌ي 17 شهريور در خيابان آيت‌الله طالقاني؛ يك نقطه در خيابان امام علي(ع)؛ خيابان منتظري پشت مسجد حصيربافان؛ خيابان امام خميني مقابل مسجد امام علي(ع) و خيابان فجر نبش مسجد حضرت رسول(ص) اصابت كرد كه موجب شهادت 3 نفر و مجروح شدن 24 نفر گرديد. در اين حادثه 29 باب منزل مسكوني تخريب و به 20 منزل ديگر آسيب وارد شد. همچنين 10 دستگاه خودرو منهدم گرديد.[۴۷] ساعت8:20 بامداد نيز يك فروند هواپيماي عراقي 4 بمب به سوي روستاي بندبال از توابع دزفول پرتاب كرد كه سبب مجروح شدن چند نفر از اهالي روستا شد.[۴۸] هواپيماي عراقي در 2 نوبت شهر همدان را بمب‌باران كردند: نخست، ساعت 6:30 بامداد به منطقه‌ي حصار پياز ـ كه يك منطقه‌ي مستضعف‌نشين محسوب مي‌شود ـ حمله كردند كه بر اثر آن، 2 نفر شهيد و چند نفر مجروح شدند. حمله‌ي بعدي ساعت 9:30 رخ داد و 6 بمب در مناطق حاشيه‌يي شهر رها شد كه يكي از آن‌ها در مقابل بيمارستان ارتش فرود آمد و سبب شكسته شدن شيشه‌هاي بيمارستان و تخريب 2 منزل مسكوني شد و به چند واحد ديگر خساراتي وارد گرديد. هواپيماهاي مهاجم عراقي هم‌زمان با اين اقدام، اقدام به شكستن ديوار صوتي بر فراز شهر ملاير كردند.[۴۹] در ساعت 23:25 نيز در حمله‌ي 3 فروند هواپيماي دشمن به شهر اراك، چند نقطه در منطقه‌ي راه‌آهن و حومه‌ي آن مورد اصابت 5 بمب قرار گرفت كه بر اثر آن 2 تن از كاركنان راه‌آهن مجروح شدند و به تعدادي از واحدهاي مسكوني اطراف آسيب وارد شد. هواپيماهاي مهاجم پس از بمب‌باران، ديوار صوتي را در آسمان شهر شكستند.[۵۰] همچنين ساعت 11:15 صبح، هواپيماهاي عراقي به حريم هوايي شهر باختران (كرمانشاه) تجاوز كرده، در چند نقطه از محدوده‌ي پادگان نظامي صالح‌آباد در حومه‌ي اين شهر كه تحت امر لشكر81 زرهي ارتش است، 6 بمب رها كردند كه چند نفر زخمي شدند، اما خسارات عمده‌يي به بار نيامد.[۵۱] در حمله‌ي هواپيماهاي دشمن به قزوين، چند بمب در ارتفاعات روستاي نم‌آباد در 15 كيلومتري شمال پليس راه قزوين ـ رشت رها شد كه به شكسته شدن شيشه‌ي منازل روستا انجاميد، اما به كسي آسيب وارد نشد. حمله به شهر بروجرد هم به دليل رها شدن بمب‌ها در اطراف شهر خسارت مالي و جاني نداشت.[۵۲] هواپيماهاي عراقي ساعت 19:25 به حريم شهرهاي خرم‌آباد و كوهدشت و ساعت 22:40 به آسمان كبوترآهنگ تجاوز كرده، اقدام به شكستن ديوار صوتي كردند.[۵۳] عراق در اطلاعيه‌ي شماره3089 حمله به چند شهر را تأييد كرد.[۵۴] نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي نيز اعلام كرد كه عراق در حملات امروز خود از 35 فروند هواپيما از جمله 6 فروند ميگ25 استفاده كرده است كه از 18 مسير 1 الي 4 فروندي براي اجراي عمليات خود استفاده كردند.[۵۵]
گزارش - 123
در پاسخ به حملات موشكي و هوايي عراق به نقاط مسكوني ايران، يگان موشكي سپاه پاسداران و ارتش جمهوري اسلامي تأسيسات نظامي و اقتصادي شهرهاي بغداد، خانقين، العماره و ام‌القصر را به وسيله‌ي موشك هدف قرار دادند. ساعت 13 امروز، يك فروند موشك زمين به زمين سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به سوي شهر بغداد هدف‌گيري و شليك شد. در چند اقدام ديگر، تأسيسات شهرهاي العماره و خانقين هدف موشك‌هاي دوربرد نيروي هوايي ارتش قرار گرفت. سپاه پاسداران همچنين 12 فروند موشك زمين به زمين به سوي ام‌القصر شليك كرد. علاوه بر اين‌ها، يگان‌هاي توپ‌خانه‌ي سپاه و ارتش مناطق نظامي و اقتصادي شهرهاي بصره، العماره، قلعه‌صالح، القرنه، الحلفائيه، قلعه‌ديزه، سليمانيه، خانقين، بانميل، نفتخانه، علي غربي و علي شرقي را هدف آتش خود قرار دادند.[۵۶] ستاد مشترك ارتش نيز اعلام كرد: تأسيسات نظامي شهر العماره در ساعت 8:02 صبح امروز هدف يك فروند موشك زمين به زمين نيروي هوايي ارتش قرار گرفت. ناوگان نيروي دريايي ارتش نيز ضمن كنترل تردد كشتي‌راني در منطقه‌ي تنگه‌ي هرمز، پس از بازرسي تعداد 5 فروند كشتي تجاري و نفت‌كش خارجي و اطمينان از عدم حمل كالا براي عراق، به آن‌ها اجازه‌ي ادامه‌ي مسير داد.[۵۷]
گزارش - 124
اهداف عراق از شروع مجدد جنگ شهرها و تأثير اين اقدام به‌ويژه بر مردم پايتخت ايران و عراق و استفاده‌ي وسيع عراق از سلاح‌هاي شيميايي در منطقه‌ي عملياتي حلبچه از جمله موضوعاتي است كه امروز برخي رسانه‌هاي بين‌المللي به آن پرداخته‌اند. خبرگزاري فرانسه در گزارشي تعداد موشك‌هاي شليك‌شده به شهرهاي دو كشور را تا آخرين ساعت‌هاي امروز اين گونه اعلام كرد: بر اساس آماري كه تا ساعت 21:45 امشب (شنبه شب) به وقت تهران تهيه شده است، ايران و عراق اعلام كردند، مجموعاً 225 موشك به سوي خاك يك‌ديگر شليك كرده‌اند. بدين ترتيب، به طور متوسط، روزانه 10 فروند موشك شليك شده است. در دور جديد جنگ شهرها پس از ترك مخاصمه‌ي 48 ساعته در اواخر هفته‌ي گذشته، ايران تأكيد كرده 125 موشك و عراق 100 موشك به خاك يك‌ديگر شليك كرده‌اند. در ميان 125 موشك ايران، 34 موشك به بغداد و 91 موشك به ديگر شهرهاي عراق شليك شده است. مقامات ايراني تعداد موشك‌هايي را كه به تهران اصابت كرده است و رقم صحيح قربانيان را ذكر نكرده‌اند و تنها آمار موقتي كه در پايان اصابت موشك با بمب‌باران‌ها منتشر مي‌شود حاكي از 585 كشته و 1100 زخمي مي‌باشد. از يك‌صد موشكي كه عراق اعلام كرده به سوي خاك ايران شليك نموده، 90 فروند به سوي تهران؛ 8 فروند به قم و 2 فروند به اصفهان بوده است. عراق تأييد كرده كه 26 موشك ايران به بغداد اصابت كرده است.[۵۸] راديو بي‌بي‌سي نيز در بخش انگليسي با اشاره به دلايل اوج‌گيري جنگ شهرها به تأثير جنگ شهرها بر مردم تهران و بغداد پرداخته، گزارش مي‌دهد: عراق در جنگي محبوس شده كه ايران حاضر نيست به آن پايان دهد. بنابراين، آيا مي‌توان گفت كه يأس عراق دليل اصلي اوج‌گيري جنگ است؟ خبرنگار بي‌بي‌سي در بغداد در اين باره گفت: «در ذهن مردم منطقه كوچك‌ترين ترديدي وجود ندارد كه اين عراق بود كه بار ديگر جنگ را شدت بخشيد تا بار ديگر توجه جهان خارج را به آن جلب كند و اين عراق بوده است كه خواسته با حملات تلافي‌جويانه‌ي ايران بهانه‌ي تلافي‌جويي مجدد بيابد. وي در پاسخ به سؤالي درباره‌ي تأثير حمله‌ي مستمر موشكي عراق به تهران گفت: در كوتاه‌مدت اين حملات بسيار مؤثر بوده، زيرا دقيق و ويران‌گر بوده‌اند، اما پس از آن، استمرار حملات موشكي عراق اثر معكوس داشته است، زيرا مرتباً يك موضوع را از ايراني‌هايي كه به خارج مسافرت مي‌كنند مي‌شنويم و آن اين‌كه مردم ايران اكنون بيش از هر زماني به پشتيباني از دولت خود برخاسته‌اند و اين پشتيباني به مراتبي بيش‌تر از پشتيباني سه هفته‌ي پيش، زماني كه حملات موشكي شروع شد، مي‌باشد و اصلاً موضوع سازش با عراق به هيچ وجه مطرح نبوده و تنها نتيجه‌ي استمرار حملات موشكي عراق به شهرهاي ايران مصمم‌تر شدن مردم در ادامه‌ي جنگ با عراق بوده است.[۵۹] خبرگزاري رويتر نيز به نقل از خبرنگار خود در كويت كه اخيراً از بغداد ديدن كرده است، درباره‌ي تأثير جنگ شهرها بر مردم پايتخت عراق اعلام كرد: در بسياري از قسمت‌هاي شهر بغداد، اهالي از طولاني شدن جنگ ابراز خستگي و بي‌صبري مي‌كنند، اما حداقل در جوامع عمومي از خود اطمينان نشان مي‌دهند. ايران شهر كاظمين را كه مدفن دو امام شيعيان است در برابر حملات خود شهري امن اعلام كرده است و اين سبب رونق يافتن كاظمين و بازار آن شده است. ساكنان اين شهر مي‌گويند گاهي اوقات حتي از بمب‌باران‌هايي كه تقريباً تمامي روزهاي 3 هفته‌ي گذشته نزديكي جنگ را به شهروندان پايتخت نشان داده است، چيزي نمي‌شنوند.[۶۰] خبرنگاران روزنامه‌هاي انگليسي تايمز و گاردين نيز در گزارش‌هاي خود به تأثير حملات موشكي عراق بر مردم تهران و ترك گروه‌هاي وسيعي از مردم پايتخت، تأكيد مي‌كنند. اين خبرنگاران كه براي تهيه‌ي خبر از آثار و نتايج بمب‌باران شيميايي عراق در حلبچه و دستاوردهاي عمليات والفجر10 به ايران آمده‌اند، در گزارش خود بر خلوت بودن خيابان‌هاي تهران در آستانه‌ي نوروز و در عين حال كم‌تأثير بودن انفجارهاي موشكي اشاره كرده‌اند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، در روزنامه‌ي تايمز ادعا شده، تأثيرات رواني حملات موشكي و هوايي عراق بر تهران در حال بروز است. خبرنگار گاردين نيز در همين زمينه در گزارشي بر مهاجرت مردم از تهران تأكيد دارد و در عين حال به تعطيلات نوروزي اشاره مي‌كند و مي‌گويد: سفر مردم تهران بيش از حد مواقع مشابه است و اين بار تا پنجاه درصد جمعيت شهر را دربرمي‌گيرد. در گزارش وي يك راننده‌ي تاكسي كه خبرنگار گاردين را از فرودگاه به شهر برده نقل مي‌كند كه وي پس از آن‌كه در مسير خود محل اصابت يك موشك عراق به تهران را نشان مي‌داد، گفت: تمام اين‌ها نشان مي‌دهد كه نيروهاي ما در جبهه بسيار خوب عمل كرده‌اند و صدام از دست آن‌ها بسيار عصباني است. در گزارش گاردين كه با تيتر "حملات عراق باعث مهاجرت از تهران شده"، چنين آمده است: علائم باقي‌مانده از حملات عراق در تهران نشان مي‌دهد كه اين حملات خيلي مؤثر نبوده‌اند.[۶۱]
گزارش - 125
آيت‌الله هاشمي رفسنجاني فرمانده جنگ و نماينده‌ي امام در شوراي عالي دفاع، در مصاحبه با تلويزيون و خبرگزاري جمهوري اسلامي، دستاوردهاي نظامي و سياسي عمليات والفجر10 را تشريح كرد و در پاسخ به اظهار نظرهاي يكي از مقامات سياسي حكومت عراق نيز درباره‌ي اين‌كه در زمان اجراي عمليات ايران، هيچ نظامي عراقي در حلبچه حضور نداشته است، گفت: در شرايطي كه دشمنان ما با تبليغات خود مي‌خواستند القا كنند كه جنگ به بن‌بست رسيده و ما پيروزي نظامي نخواهيم داشت ـ تا از اين راه حاميان صدام و شيوخ نادان جزيرة‌‌العرب را دل‌گرمي دهند ـ اين ضربه، كاري بود. رژيم عراق حرف‌هاي عجيب و غريبي زد كه در تاريخ به صورت يك مسخره‌بافي خواهد ماند، اين رژيم مدعي شد كه نيروهاي نظامي در منطقه نداشته است، اگر اين رژيم راست مي‌گويد چگونه مي‌تواند پاسخ مردم را بدهد و اين‌كه چرا نيروي نظامي در منطقه‌يي بدين حساسي نداشته است و البته اين يك دروغ است و همه‌ي دنيا مي‌داند كه ما بيش از 4 هزار اسير عراقي گرفته‌ايم و تعداد اسرا به‌تدريج زياد مي‌شوند و ده‌ها هزار تن مجروح و كشته شده‌اند. منطقه‌ي عملياتي كاملاً يك منطقه‌ي نظامي بوده و مردم شهرها در محاصره‌ي نظاميان بودند و خطوط نظامي عراق بسيار قوي بوده و نمي‌توانست قوي نباشد، چراكه اين منطقه مدخلي براي ورود به عراق است. براي مردم ما هم اين پيروزي لازم بود، زيرا در شرايطي قرار گرفته بوديم كه مردم توقع داشتند. البته ما عمليات خود را زماني انجام مي‌دهيم كه همه‌ي شرايط فراهم آمده باشد، چون ما نمي‌خواهيم صرفاً يك ماجراجويي نظامي بكنيم و مايل‌ايم آثار عمليات را در نظر داشته باشيم و با شرايطي كه بر ما تحميل كردند بخشي از عمليات را كه بعداً بايد انجام مي‌داديم جلو انداختيم و اين عمليات را انجام داديم و لازم هم بود كه انجام مي‌داديم. آقاي هاشمي رفسنجاني همچنين به آزاد شدن شهر مرزي نوسود اشاره كرد و گفت: از ابتداي انقلاب شهر نوسود كه يك شهر مرزي و منطقه بسيار مهمي است توسط نيروهاي عراقي تصرف شد. اين شهر را تحويل ضد انقلاب داده بودند و با توپ‌خانه از آن حفاظت مي‌كردند و كانوني براي فعاليت نيروهاي ضد انقلاب بود و عمدتاً دمكرات‌ها، كومه‌‌له و رزگاري در اين مكان جمع مي‌شدند و فعاليت مي‌كردند و اول عمليات هم اين گروه با عراق هم‌كاري كرده و به كمك آن‌ها آمدند، ولي با يك ضربه‌ي اين‌ها تسليم شدند و ما شهر را گرفتيم و 800 تن از اين ضد انقلابيون در زندان هستند. فرمانده عالي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در پايان افزود: عمليات همچنان ادامه خواهد داشت و برگي از كتابي است كه بايد تاريخ آن را بنويسد.[۶۲]
گزارش - 126
پس از استفاده‌ي وسيع عراق از سلاح‌هاي شيميايي در روستاهاي مرزي و تهديد اين رژيم مبني بر بمب‌باران شيميايي شهرهاي بزرگ ايران، ستاد ش.م.ه. در استان‌ها تشكيل و جلسات آن به طور منظم برگزار شد. از جمله جلسه‌ي ستاد ش.م.ه. استان لرستان بعد از ظهر امروز در محل استانداري تشكيل شد و پس از بحث و تبادل نظر درباره‌ي ايجاد آمادگي براي مقابله با حملات شيميايي احتمالي عراق تصميم گرفته شد در همه‌ي نقاط استان، ستاد ش.م.ه. تشكيل و محل استقرار ستاد و فرماندهي آن مشخص گردد. به علاوه، در 10 روز آينده 3 مانور در سطح استان با هماهنگي ستاد استان برگزار شود. اين مانورها بايد در مراكز شهرها برگزار شده، علاوه بر آن، در يك روستا نيز مانور مشابهي اجرا گردد.[۶۳]
گزارش - 127
امروز نمايندگان ايران و عراق در سازمان ملل متحد جمعاً 5 نامه درباره‌ي موضوعات مربوط به جنگ دو كشور را تسليم اين سازمان كردند كه يكي از آن‌ها مربوط به ايران و بقيه مربوط به عراق بود. نامه‌ي جانشين نمايندگي دائمي جمهوري اسلامي ايران انعكاس نامه‌ي علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه‌ي ايران خطاب به دبيركل درباره‌ي استفاده‌ي عراق از سلاح‌هاي شيميايي عليه مردم كرد منطقه‌ي عمومي حلبچه و اعتراض به بي‌تفاوتي شوراي امنيت سازمان ملل و عدم اتخاذ تصميمات مؤثر براي جلوگيري از تكرار جنايات جنگي عراق است كه به عنوان سند شماره S/19664 شوراي امنيت منتشر گرديد. قسمتي از نامه‌ي وزير امور خارجه‌ي ايران چنين است: استفاده‌ي حكومت عراق از سلاح‌هاي شيميايي عليه شهرها و غير نظاميان كه نقض آشكار اساسي‌ترين اصول حقوق بين‌المللي به‌ويژه پروتكل 1925 ژنو است، مكرراً توجه جامعه‌ي بين‌المللي را به خود جلب كرده و در چند مورد هيئت كارشناسان سازمان ملل گزارش‌هاي مستندي ارائه كرده است. جاي تأسف است به رغم روشني و وضوح مدارك ارائه‌شده و نيز با وجود گزارش‌هاي قاطع هيئت كارشناسان سازمان ملل، شوراي امنيت از اتخاذ هرگونه اقدامات مؤثري جهت جلوگيري از ارتكاب بيش‌تر جنايات جنگي ددمنشانه‌ي حكام عراق ناتوان است. اين نگرش غير مسئولانه و بي‌تفاوتي شوراي امنيت در واقع مشوق عراق در به‌كارگيري تسليحات شيميايي حتي عليه غير نظاميان بي‌گناه عراقي است. بر اساس اطلاعات موجود مورخ 18 مارس 1988، حكومت عراق به بمب‌باران شيميايي ناجوانمردانه‌ي شهرهاي آزادشده خرمال و حلبچه و نيز روستاهاي اطراف آن‌ها متوسل شده است كه بر اثر آن بيش از 5000 تن از غير نظاميان كرد عراقي شهيد شده و بيش از 4000 نفر ديگر به‌سختي مجروح شدند. متأسفانه اغلب اين قربانيان زنان و نوجوانان بوده‌اند. لازم است به‌صراحت تكرار كنم اين جنايات بي‌سابقه و عدم اقدام و سكوت مجامع بين‌المللي تنها به تقويت روحيه‌ي مردم بزرگ ما جهت خشكاندن ريشه‌هاي تجاوز و شرارت منجر خواهد شد. بديهي است كه رژيم عراق و حاميانش مجبورند مسئوليت كامل پيامدهاي جنايات جنگي خود را بپذيرند. نماينده‌ي عراق نيز 3 نامه درباره‌ي موارد ادعايي اين كشور درباره‌ي شليك 4 موشك به شهرهاي بغداد، موصل و كركوك و بمب‌باران مناطق مسكوني چند شهر و روستاي عراق در روزهاي 26 و 28 اسفند تحويل سازمان ملل داد. آخرين نامه‌ي نماينده‌ي عراق انعكاس بخشي از سخنان آيت‌الله خامنه‌اي در نماز جمعه‌ي روز گذشته‌ي تهران بود كه در آن به گوشه‌هايي از عمليات والفجر10 و تحركات سياسي بين‌المللي در شوراي امنيت براي تحت فشار قرار دادن جمهوري اسلامي و قبولاندن قطع‌نامه‌ي598 اشاره شده بود. عراق در اين نامه با اشاره به اين مطالب نتيجه‌گيري كرده بود كه ايران مخالف قطع‌نامه‌ي598 و تلاش‌هاي جامعه‌ي بين‌الملل براي تحقق آن است، لذا، شوراي امنيت در عمل مشوق ايران براي ادامه‌ي جنگ بوده است.[۶۴]
گزارش - 128
نمايندگان ايران و عراق در جلسه‌يي مقدماتي كه به منظور تنظيم دستور كار اجلاس وزيران خارجه‌ي سازمان كنفرانس اسلامي در امان پايتخت اردن تشكيل شده بود، شركت كردند، اما اميد چنداني را براي صلح نيافريدند. خبرگزاري رويتر با طرح اين موضوع كه تصميم ايران در اعزام يك هيئت نمايندگي نشان‌دهنده‌ي تغييري در طرز برخورد اين كشور با اين گروه اسلامي مي‌باشد به‌ويژه اين‌كه اردن يكي از سرسخت‌ترين متحدان عراق بوده است، اعلام كرد: حجت‌الاسلام تسخيري معاونت امور بين‌الملل سازمان تبليغات اسلامي و رئيس هيئت نمايندگي ايران در اين نشست به خبرنگاران گفت: سازمان كنفرانس اسلامي بايد قطع‌نامه‌ي واقع‌بينانه‌يي تصويب كند كه در آن عراق به عنوان متجاوز محكوم شود. وي تأكيد كرد: قطع‌نامه‌هاي قبل سازمان كنفرانس اسلامي در مورد جنگ ايران و عراق به سطح مورد نظر نرسيده است. عراقي‌ها ايده‌ي ملاقات با ايرانيان را در امان رد كردند. رياض القبسي رئيس بخش سازمان بين‌المللي وزارت امور خارجه‌ي عراق به خبرنگار رويتر گفت: اين بر عهده‌ي جامعه‌ي بين‌المللي است آن‌هايي را كه صلح نمي‌خواهند به اين كار وادارد. راديو مونت كارلو نيز با مهم خواندن تصميم ايران مبني بر شركت در اين كنفرانس اعلام كرد: ايران كنفرانس سران اسلامي را كه در ژانويه‌ي 1987 (دي و بهمن 1365) در كويت تشكيل شد، تحريم كرد.[۶۵] روزنامه‌ي اردني صوت‌الجماهير نيز در سرمقاله‌ي امروز خود ابراز اميدواري كرد كه اجلاس وزيران خارجه‌ي كشورهاي عضو سازمان كنفرانس اسلامي بتواند در جهت متوقف كردن جنگ عراق و ايران موفقيت كسب كند.[۶۶]
گزارش - 129
پس از صدور بيانيه‌ي اخير شوراي امنيت سازمان ملل متحد درباره‌ي ضرورت پايان دادن به موشك‌باران و بمب‌باران شهرها و آغاز گفت و گوها درباره‌ي خاتمه‌ي جنگ كه ضمن آن دبيركل سازمان مأمور به گفت و گو با ايران و عراق شده بود، وزير امور خارجه‌ي عراق در مصاحبه با راديو مونت كارلو به تشريح مواضع عراق در اين باره پرداخت. طارق يوحنا عزيز در اين گفت و گو با اتخاذ موضعي حق به جانب، بدون اشاره به آغاز جنگ توسط عراق، مدعي تحميل شدن جنگ به اين كشور شد و از برخي اعضاي شوراي امنيت به دليل نوع برخورد با موضوع جنگ انتقاد كرد. قسمتي از سخنان طارق عزيز در پاسخ به سؤالات مطرح‌شده به شرح زير است: وي در مورد مفيد بودن يا نبودن تماس دبيركل با طرفين جنگ، مدعي شد جنگ بر عراق تحميل شده و اين كشور تا كنون هم‌كاري شايسته‌يي با شوراي امنيت سازمان ملل براي پايان دادن به جنگ داشته، اما برخي كشورهاي عضو دائمي و غير دائمي اين شورا در برخورد با وضع موجود ميان عراق و ايران تنگ‌نظرانه برخورد كرده و در حد مطلوب ظاهر نشده‌اند. ايران قطع‌نامه‌ي598 را پيش از صدورش رد كرد. قطع‌نامه‌ي598 غير منتظره نبوده و ظرف دو سه روز تدوين و صادر نشده، بلكه از ژانويه‌ي سال 1987 شروع و چند ماه به طول انجاميده است. ايران با سفر به اين كشور و آن كشور درصدد عقيم گذاشتن اين اقدام برآمد. البته آن را به طور علني رد نكرد، اما به مانور و اتلاف وقت پرداخت. وي افزود: «عضو شورا اخيراً چه كاري انجام داده‌اند؟ آن‌ها از دبيركل براي انجام گفت و گو با طرفين جنگ درخواست كردند و اين يعني تكرار مكررات. دبيركل چه خواهد كرد؟ از من سؤال خواهد كرد، موضع شما در قبال قطع‌نامه‌ي598 چيست؟ من خواهم گفت اين قطع‌نامه را از 8 ماه پيش پذيرفتيم و سندي با امضاي من نزد شما هست و از طرف ايراني خواهد پرسيد؟ و ايران در جواب همان صحبت‌هاي هشت ماه گذشته را تكرار خواهد كرد.» وزير خارجه‌ي عراق همچنين درباره‌ي اين‌كه عراق نمي‌خواهد از موضع خود در برابر جنگ شهرها چشم‌پوشي كند و در پاسخ به اين سؤالات كه آيا موشك‌هاي در اختيار عراق ساخت شوروي بوده و غربي‌ها تغييراتي روي آن انجام داده‌اند و شرايط عراق براي پايان دادن به جنگ شهرها چيست، جواب داد: عراق هرگز علاقه‌يي به جنگ شهرها ندارد. عراق معتقد است ايران نبايد بمب‌باران اهداف اقتصادي استراتژيك و مناطق صرف مسكوني را يكي به حساب بياورد. پالايشگاه نفت در ده كيلومتري تهران موادي را توليد مي‌كند كه تانك و هواپيما و توپ و همه‌ي ماشين جنگي ايران را به حركت مي‌آورد. لذا، اين مركز نيمه‌جنگي يا جنگي است. بنابراين، حق مسلم عراق است كه چنين تأسيساتي را درهم بكوبد. اين عمل موجب تضعيف ماشين جنگي مي‌شود. اما درباره‌ي موشك‌ها، اين موشك‌ها صددرصد عراقي بوده و همه‌ي گفته‌هاي ايرانيان و گزارش‌هايي كه برخي مطبوعات منتشر كرده‌اند بي‌اساس است. خبرگزاري جمهوري اسلامي‌كه خبر مصاحبه‌ي طارق عزيز با راديو مونت كارلو را مخابره كرده است، به انتقاد وزير خارجه‌ي عراق به شوروي براي آنچه او آن را فرار از تصميم‌گيري شوراي امنيت براي اعمال تحريم اسلحه عليه ايران خواند، اشاره كرده و به نقل از خبرگزاري فرانسه آورده است: طارق عزيز وزير امور خارجه‌ي عراق روز جمعه شوروي را به دليل ملاحظاتي كه براي اين كشور روشن است به فرار از تصميم‌گيري شوراي امنيت براي اعمال تحريم اسلحه عليه ايران متهم كرد. عزيز تأكيد كرد: مسكو در تحريم اسلحه عليه ايران مساعدت نمي‌كند، در حالي كه بايد براي اجراي قطع‌نامه‌ي598 كه در تدوين آن شركت داشته اقدام كند. عزيز گفت كه اگر اين قطع‌نامه اجرا نشود بايد عليه جناح نافرمان اعمال مجازات شود. عراق روز چهارشنبه بعضي از اعضاي شوراي امنيت را بدون ذكر نام به ممانعت از اجراي قطع‌نامه‌ي598 از طريق ايجاد راه حل‌هاي جزئي متهم كرد. عزيز روز پنجشنبه گفت كه پيشنهاد شوروي براي توقف جنگ شهرها شبهه‌آميز است. طارق عزيز سپس مواضع غربي‌ها از جمله فرانسه، امريكا و انگليس را در مورد جنگ عراق و ايران مسئولانه و رضايت‌بخش خواند.[۶۷]
گزارش - 130
جلال طالباني رهبر اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق در مصاحبه با روزنامه‌ي فرانسوي لوموند با اشاره به دستور مستقيم صدام براي بمب‌باران شيميايي مناطق مسكوني استان سليمانيه با رد هرگونه گفت و گو با حكومت عراق، خواستار خودمختاري در كردستان عراق شد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از پاريس، وي در اين گفت و گو تأكيد كرد: صدام بايد سرنگون شود، زيرا همه‌ي جنايت‌هايي كه در كردستان عراق انجام شده فقط و فقط به دستور شخص او بوده و هر موضع و شرايطي كه پيش آيد ما هرگز با او مذاكره نخواهيم كرد. رهبر اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق خاطرنشان كرد: بر اثر بمب‌باران‌هاي شيميايي انجام شده به دست حاكمان عراق كه سه روز پيش در منطقه‌ي حلبچه در كردستان عراق انجام شده است، بيش از 2 هزار كرد جان سپردند. وي افزود: رژيم بغداد از ابتداي ماه مارس (اسفندماه) جاري تا كنون، 23 بار سلاح شيميايي را در كردستان به كار برده و در حال حاضر در پي نابود كردن موجوديت كردها و همه‌ي آثار و نشانه‌هاي متعلق به اين قوم مي‌باشد. طالباني از اين‌كه افكار عمومي بين‌المللي از آنچه هم‌اكنون به دستور حكومت بغداد عليه كردهاي عراق انجام مي‌شود چندان احساس تأثر نمي‌كنند، ابراز شگفتي كرد. طالباني در پاسخ به اين سؤال كه آيا شما موافق تجزيه‌ي عراق به چند كشور كوچك شيعه يا سني و كرد هستيد، گفت: ما خواهان خودمختاري كردستان عراق و تعيين سرنوشت كردها به دست خودشان هستيم و اگر حكومتي دمكراتيك در عراق مستقر شود، حاضريم در مورد امكان ايجاد فدراسيوني كه چارچوب آن بايد مشخص شود مذاكره كنيم، ولي اگر حكومت عراق به همين صورت استبدادي بماند براي بنياد يك كردستان مستقل و دمكراتيك تلاش و مبارزه خواهيم كرد. به نوشته‌ي لوموند، جلال طالباني در ادامه‌ي مصاحبه از اين‌كه در گذشته فرستادگان صدام را افرادي با حسن نيت مي‌پنداشته خود را ملامت و بر اين موضوع تأكيد كرد كه در آن موقع حكومت بغداد با آغاز مذاكره با كردها در پي فرصت بوده تا با خطر اصلي كه از تهران متوجه بغداد است بهتر بتواند مقابله كند. وي در ادامه گفت: برخلاف آنچه مي‌پنداشتيم تهديد واقعي عليه نهضت ناسيوناليست كرد از ناحيه‌ي تهران نيست. طالباني افزود: پس از شكست مذاكرات‌مان با بغداد، ايرانيان به ما پيشنهاد كمك كردند مشروط بر آن‌كه ما سرزمين‌هاي آزادشده‌ي خودمان را از وجود نهضت‌هاي گوناگون كرد كه مخالف حكومت تهران هستند پاك كنيم. تقريباً ما هم پاسخ داديم كه آرمان و هدف ما مبارزه با برادران كرد نيست و ايرانيان پس از گذشت تقريباً دو سال خود را با اين انديشه وفق داده‌اند. لوموند در ادامه آورده است: در واقع جلال طالباني در اين مصاحبه بر اين عقيده است كه اتحاد منعقدشده ميان اتحاديه‌ي ميهني كردستان و حزب دمكرات كردستان به رهبري مسعود بارزاني و حكومت ايران مطلقاً جنبه‌ي تاكتيكي دارد و در اين مورد مي‌گويد: حق و وظيفه‌ي ماست كه با آنان كه با دشمنان ما مي‌جنگند متحد باشيم بي‌آن‌كه استقلال خود را از دست بدهيم و اين مطلب واقعيت دارد كه ما ديگر به برادران كرد ايراني كه با حكومت تهران مي‌جنگند كمك نمي‌كنيم، اما از جنگيدن با آنان نيز امتناع مي‌ورزيم.[۶۸] به گزارش راديو بي‌بي‌سي، طالباني ـ كه در اروپا به سر مي‌برد ـ در مصاحبه با خبرنگار اين راديو با اشاره به عمليات ارتش عراق در دره‌ي سرگلو مقر اتحاديه‌ي ميهني كردستان عراق در استان سليمانيه‌ي عراق و عقب‌نشيني نيروهاي اين اتحاديه به دليل بمب‌باران‌هاي مكرر شيميايي اين منطقه به وسيله‌ي هواپيماهاي عراقي افزود: عقب‌نشيني از دره‌ي سرگلو را تصرف شهر حلبچه به‌خوبي جبران كرده است. در پايان اين گزارش، بي‌بي‌سي مي‌افزايد: اتحاديه‌ي ميهني كردستان كه از طرف ايران حمايت مي‌شود، مي‌گويد كه حلبچه را نه نيروهاي دولتي ايران، بلكه چريك‌هاي كرد در تصرف خود دارند.[۶۹]
گزارش - 131
شيرين هانتر، تحليل‌گر دانشگاه جورج تاون امريكا، در مصاحبه با راديو دولتي امريكا پيشنهاد كرد: براي پايان دادن به جنگ، با تغيير در بندهاي قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت سازمان ملل ممكن است بتوان ايراني‌ها را قانع كرد كه از طريق مسالمت‌آميز و ديپلماتيك و با استفاده از محافل بين‌المللي بتوانند تا حدودي حقوق خود را احقاق كنند و جنگ را خاتمه بدهند. راديو امريكا در گزارش منطقه‌يي شنبه شب خود گفت و گويي را با معاون بخش خاورميانه در مركز مطالعات بين‌المللي و استراتژيك دانشگاه جورج تاون پخش كرد كه در آن شيرين هانتر به بيان مطالبي درباره‌ي جنبه‌هايي از آراي مقامات ايران ـ كه محافل بين‌المللي بايد به آن توجه كنند. و همچنين راه‌هاي خاتمه‌ي جنگ پرداخت. قسمت‌هايي از اين گزارش كه خبرگزاري جمهوري اسلامي آن را مخابره كرده به شرح زير است: در سال گذشته ايران بسياري از شرايط خود را تعديل كرد و مانعي كه الآن وجود دارد كه از طريق سازمان ملل به جنگ خاتمه داده شود اين است كه دولت ايران خواستار شناخته شدن اين حقيقت است كه عراق متجاوز اصلي بوده است و اين موضوع براي دولت ايران مهم است. من احساس مي‌كنم ايراني‌ها واقعاً احساس مي‌كنند مظلوم واقع شده‌اند، مورد تجاوز واقع شده‌اند و بالاخره محافل بين‌المللي به گونه‌يي بايد اين موضوع را شناسايي كنند. هانتر همچنين در پاسخ به اين سؤال كه چرا سازمان ملل متحد و محافل بين‌المللي عراق را متجاوز معرفي نمي‌كنند و آيا اصولاً اين مسئله از نظر حقوق بين‌الملل امكان‌پذير است يا نه؟ با اشاره به اين‌كه اقدامات سازمان ملل تا حدود زيادي تحت تأثير سياست‌هاي كشورهاي بزرگ قرار دارد، گفت: در سازمان ملل متحد تا حدودي پيشرفت حاصل شده و در آخرين قطع‌نامه (598)، آن سازمان پذيرفته است كه بايد كميته‌يي براي بررسي عوامل آغاز جنگ و شناسايي متجاوز اوليه تشكيل شود. هانتر افزود: اگر از آغاز حمله‌ي عراق به ايران منشور و مقررات سازمان ملل اجرا مي‌شد، اكنون اين مشكل وجود نداشت، ولي متأسفانه به دليل سياست‌هاي بعضي كشورها، سازمان ملل به وظيفه‌ي خود عمل نكرد و اكنون هم همان عوامل سبب مي‌شود دبيركل سازمان ملل نتواند آن طور كه بايد نقش خودش را در خاتمه دادن به اين جنگ خانمان‌سوز به انجام برساند. در قسمت ديگري از اين گفت و گو، هانتر درباره‌ي دلايل عراق براي ازسرگيري مجدد جنگ شهرها گفت: هدف عراق از اين حملات مانند حملات گذشته، بين‌المللي كردن جنگ و وارد كردن ديگر كشورها به معركه و عليه ايران است. عراق قصد دارد با ايجاد نگراني بيش‌تر در محافل بين‌المللي آن‌ها را وادار به اعمال فشار بيش‌تر بر ايران كند. عراق مدت‌هاست كه درصدد است وضع جنگ را كه خود موفق به برد در آن نبود، با وارد كردن كشورهاي ديگر عليه ايران عوض كند.[۷۰]
گزارش - 132
موضوع فروش موشك‌هاي ميان‌برد چيني به عربستان و متقابلاً تعهد چين به دولت امريكا مبني بر خودداري از تمديد قرارداد‌هاي جديد فروش موشك‌هاي ضد كشتي "كرم ابريشم" به ايران و ارتباط آن با تلاش‌هاي امريكا براي به تصويب رساندن قطع‌نامه‌يي درباره‌ي تحريم تسليحاتي ايران در شوراي امنيت سازمان ملل متحد امروز در برخي رسانه‌هاي امريكايي انعكاس يافت. از جمله روزنامه‌ي نيويورك تايمز با درج مقاله‌يي اعلام كرد: عدم مخالفت امريكا با فروش موشك‌هاي چيني به عربستان منوط به وعده‌ي چين به خودداري از تحويل موشك‌هاي كرم ابريشم به ايران بوده و اكنون امريكا نگران فروش تسليحات ديگر چيني به ايران است. اين نشريه در ادامه آورده است: به گفته‌ي مقامات دولت امريكا، وزير امور خارجه‌ي چين در ديدار اخير خود از واشنگتن قول داد كه از فروش موشك‌هاي كرم ابريشم به ايران خودداري خواهد شد، اما به گفته‌ي اين مقامات، قول و قرار چين ممكن است ديگر برنامه‌هاي اين كشور براي فروش ساير جنگ‌افزارهاي پيچيده و پيشرفته به ايران را شامل نشود. امريكا با فروش همه گونه جنگ‌افزار به ايران مخالف است و براي تحريم تحويل اسلحه به ايران در شوراي امنيت سازمان ملل متحد پافشاري كرده است. چين گفته كه ممكن است از اين تدبير شوراي امنيت پشتيباني كند. به نوشته‌ي روزنامه‌ي نيويورك تايمز، مقامات امريكا به‌ويژه نگران آن هستند كه چين در آستانه‌ي فروش هواپيماهاي جنگنده‌ي اف7 مدل چيني هواپيماهاي ميگ21 شوروي به ايران باشد. در ادامه‌ي اين گزارش كه در بخش خبري 20:30 راديو امريكا پخش شد، درباره‌ي حضور چين در بازار فروش اقلام نظامي خاورميانه و تعهدات متقابل چين و امريكا درباره‌ي كنترل تسليحاتي ايران آمده است: روزنامه‌ي نيويورك تايمز به نقل از مقامات امريكا مي‌نويسد كه در سال گذشته، چين احتمالاً تا يك ميليارد دلار جنگ‌افزار به ايران تحويل داده است. آنچه كه به گفته‌ي مقامات دولت در جهت خنثي كردن اين منافع عمل مي‌كند، تنش در روابط امريكا و چين است كه از فروش اسلحه و به‌ويژه موشك‌هاي كرم ابريشم نشئت گرفته است. امريكا در مقابل، بررسي‌هايي را كه به منظور صدور اجازه‌ي فروش احتمالي تكنولوژي پيشرفته به چين به عنوان تدبيري براي اعمال فشار جهت قطع فروش موشك‌هاي كرم ابريشم انجام مي‌گرفت، معوق گذارد. اين تعويق در هفته‌يي كه گذشت با تعهد چين به قطع تحويل اين موشك‌ها به ايران پايان گرفت.[۷۱]
گزارش - 133
خروج مردم از شهرها در جريان حملات هوايي و موشكي عراق، كه هم‌زمان با تعطيلات نوروزي افزايش يافته، دست‌مايه‌ي يكي از مسئولان سازمان فداييان خلق ـ اكثريت ـ براي درج يادداشتي در آخرين نشريه‌ي سازمان شده است. در اين مطلب تلاش شده موضوع خروج مردم شهرها، به‌ويژه از تهران كه طبق معمول اين ايام در هر سال نيز وجود داشته و با حمايت و هدايت سازمان‌هاي مسئول و مرتبط در حال انجام است، امري منفي و صرفاً تحت تأثير اقدام عراق در پرتاب موشك به تهران قلمداد شود. نويسنده‌ي چپ‌فكر سازمان در عين حال از اعتراض نكردن عموم مردم به اين وضعيت ابراز نارضايتي مي‌كند. در قسمتي از اين گزارش آمده است: «مردم روحيه‌يي يأس‌آلود و دل‌مرده پيدا كرده‌اند، از بهبود وضعيت نوميد هستند. در روحيه‌ي مردم با وجود افسردگي شديد به طور كلي بي‌تفاوتي رنج‌آوري نسبت به كشتار و خانه‌خرابي همشهريان‌شان به وجود آمده است. تقريباً هر خانواده يا هر فردي بي‌هيچ اعتراضي براي جان به در بردن به طور جداگانه تلاش مي‌كند. هيچ اعتراض جديدي حتي در جمع‌هاي كوچك نسبت به وضعيت موجود ديده نمي‌شود. انگار ترس ناشي از جو اختناق و سركوب پليسي در شرايط جديد و بحران روحي كه مردم گرفتار آن شده‌اند بيش از گذشته بر آن‌ها غلبه كرده است، چراكه قبلاً لااقل اعتراضات فردي و شكايت‌هايي از اوضاع اغلب با تأييد و هم‌راهي ديگران مواجه مي‌شد.»[۷۲]
گزارش - 134
راديو امريكا در برنامه‌ي گزارش منطقه‌يي در گفت و گو با يك روزنامه‌نگار ناشناخته‌ي امريكايي ـ كه وي را فردي معرفي مي‌كند كه سال‌ها عليه جمهوري اسلامي به مبارزه‌ي سياسي پرداخته است ـ به طرح اين موضوعات مي‌پردازد: وابستگي مالي و سياسي اپوزيسيون خارج از كشور به كشورهاي بيگانه؛ موضع جمهوري اسلامي ايران در برابر قطع‌نامه‌ي598 شوراي امنيت سازمان ملل؛ ستايش از ايستادگي مردم و نيروهاي مسلح ايران در مقابل تجاوز عراق و ادعاي هم‌بستگي با ملت ايران به عنوان تنها راه حل اپوزيسيون. در بخشي از اين گفت و گو كه صبح امروز پخش شد، ناصر رنج‌بين در پاسخ به خبرنگار بخش فارسي اين راديو درباره‌ي وضعيت اپوزيسيون و تأثير تظاهرات اخير تعدادي از ايرانيان خارج از كشور در اعتراض به حوادث جاري ايران از جمله جنگ، در عين اين‌كه تظاهرات را به نفع عراق مي‌خواند، به نوعي سخن مي‌گويد گو اين‌كه اپوزيسيون در مقابل تهاجم عراق به ايران ايستاده است. وي مي‌گويد: «بعد از 9 سال مبارزه، با صراحت و با شجاعت اعتراف مي‌كنم پرده‌هاي كركره‌ي اپوزيسيون را پايين كشيدم. هر كس به نوعي آلوده شد در اين 9 سال؛ يكي از خارجي پول گرفت، يكي از عرب پول گرفت، يكي از عجم پول گرفت. همه هم دنبال بيزنس (تاجر) شدن هستند و اپوزيسيون شده يك بيزنس براي اين عده و به همين دليل نقطه‌ي شكست اپوزيسيون در اين مسئله است كه ما ظرف 9 سال زديم، كوبيديم، خوانديم و كنسرت گذاشتيم و بر جنازه‌هاي اين مملكت و ملت رقصيديم و متأسفانه امروز به اين‌جايي رسيدم كه جز راه پيوند با ملت ايران هيچ راه ديگري براي ما وجود ندارد. ... راجع به اين تظاهرات كه در خارج از كشور داره ميشه چرا سومار و نفت‌شهرمان امروز در اختيار عراق است، انبار نفت ايران سومار است و قطع‌نامه‌ي سازمان ملل متحد دقيقاً به نفع عراق نوشته شده است، به خاطر اين‌كه مي‌گويد عقب‌نشيني به مرزهاي بين‌المللي، [به فرض] ما آمديم و عقب‌نشيني كرديم، روي آقاي صدام را هم بوسيديم و نشستيم قطع‌نامه‌ي سازمان ملل را پذيرفتيم. آيا بعد از آن فكر نمي‌كنيد ما از موضع ضعف نشستيم تفاهم كرديم. ما امروز در موضع قدرت هستيم و ملت پشتيبان اين جنگ است تا حقش را بگيره و خسارت بگيره … اگر ما بايستيم و مسئله‌ي قطع‌نامه‌ي سازمان ملل را توأم بكنيم با مسئله‌ي غرامت، به عقيده‌ي من مصالح ملت ايران و حقوق حقه‌ي ملت ايران مراعات شده، در غير اين صورت، من فكر نمي‌كنم اين تظاهرات جز اين‌كه عراق از اين كار استفاده بكند صلحي تحميل ايران بكنه. فرياد از حلقوم رجوي دربيايد. رجوي كيه؟ در دارالخلافه‌ي بغداد نشسته، صلحي كه او مي‌گويد صلحي است كه صدام حسين مي‌گويد و اين‌جا دولت ايران هوشيار باشد… درسته من با دولت خميني اختلاف دارم، ولي در اين مقطع تاريخي من حمله به خميني را صلاح نمي‌دانم چون براي دفاع از حقوق حقه‌ي ملت ايران ايستاده، مي‌گويد: آن قطع‌نامه را قبول نمي‌كنم و كل حقوق حقه‌ي ملت ايران بايد تأمين شود.»[۷۳]
ضميمه‌ي گزارش116: مشكل پشتيباني از نيروهاي مستقر در ارتفاع گوجار نورعلي شوشتري فرمانده قرارگاه نجف كه مسئوليت اجراي عمليات بيت‌المقدس3 در ارتفاع گوجار را بر عهده دارد، درباره‌ي مشكل نبود جاده و ضعف تدارك و پشتيباني رزمندگان مستقر در اين ارتفاع و برخي كوتاهي‌هاي هوانيروز مطالبي را مطرح كرد. وي گفت: بيش‌تر مجروحان ما روي ارتفاع گوجار شهيد مي‌شوند، زيرا بعضي از مجروحان را روي پلاستيك مي‌گذارند و آن‌ها را روي برف‌ها مي‌كشند و پايين مي‌آورند يا يك سر برانكارد را يك نفر مي‌گيرد و سر ديگر آن را روي برف مي‌گذارند و مي‌كشند و پايين مي‌روند. خيلي از مجروحان در اين‌جا به اين صورت شهيد مي‌شوند. حتي مجروحاني كه جراحت آن‌ها عميق نيست به پايين ارتفاع نرسيده شهيد مي‌شوند. وضعيت هوانيروزها هم خوب نيست. يكي دو روز وضع‌شان خراب بود، همين الآن هم وضع خوبي ندارند، ولي قبلاً وضع‌شان خيلي خراب بود كه من با آن‌ها (مسئولان هوانيروز) دعوا كردم، شايد هم حالا به شما گزارش بدهند. در اين‌جا بچه‌ها زير بمب‌باران شيميايي بودند، جاده هم خراب و بد بود. آن وقت هلي‌كوپتر هم به اين طرف نمي‌آمد. شبي كه ما بمب‌باران شيميايي شده بوديم، تا ساعت 4 بعد از ظهر روز بعد، هيچ‌كس را نتوانستيم از آن‌جا به عقب بياوريم. 123 نفر شهيد شدند. عراق در كم‌تر از 20 دقيقه كل دشت هرمدان را با كاتيوشا شيميايي زد و هزار نفر از ما را شيميايي كرد. آن وقت ما تا ساعت 4 بعد از ظهر نتوانستيم يك مجروح شيميايي را تخليه كنيم. هوانيروز هم نيامد. شوشتري همچنين درباره‌ي نامناسب بودن جاده‌ها و فعاليت هواپيماهاي عراقي براي بمب‌باران پل‌ها در منطقه‌ي عملياتي قرارگاه نجف افزود: جاده‌هاي عقبه هم از بالا تا به منطقه برسيم، همه راه‌بندان است. ما هم تا قبل از عمليات، 48 ساعت دژبان شده بوديم. 10 دستگاه ماشين از آن طرف، 10 دستگاه هم از اين طرف راه مي‌داديم كه بتوانيم نيرو عبور بدهيم. از نظر عقبه در منطقه وضعيت خيلي بدي داشتيم. جاده را هم يك مقدار تغيير داده بودند، ولي به هر حال خراب است. اما نهايتش ماشين مي‌تواند تردد بكند. مهم پل است كه دشمن هم الآن بيش‌تر توانش را روي پل‌هاي آن‌جا گذاشته است. در منطقه‌ي بيت‌المقدس3، ديروز كه ما مي‌خواستيم بياييم، شايد 3 ساعت معطل مانديم تا هوا كمي خوب بشود و هلي‌كوپتر بتواند پرواز كند. اين (هواپيماهاي عراقي) مي‌رفت، آن يكي مي‌آمد، باز اين مي‌رفت، آن يكي مي‌آمد. بمب‌بارانش خيلي زياد است.[۷۴]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/12/29
- ↑ سند شماره 683/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در عمليات والفجر10 (داود رنجبر و غلامرضا ظريفيان شفيعي)، صص 57 و 103؛ و ـ سند شماره 482/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه قدس در عمليات والفجر10 (احمد نيك‌روش)، ص 24.
- ↑ مأخذ 1، بخش دوم، ص 25؛ و ـ سند شماره 1636/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در عمليات والفجر10 (داود رنجبر)، 25/12/1366 تا 30/12/1366، صص 93 ـ 92.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، صص 105 ـ 103.
- ↑ سند شماره 683/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در عمليات والفجر10 (داود رنجبر و غلامرضا ظريفيان شفيعي)، صص 57 و 103؛ و ـ سند شماره 482/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه قدس در عمليات والفجر10 (احمد نيك‌روش)، ص 24.
- ↑ سند شماره 411809 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي سپاه مريوان به فرماندهي سپاه يازدهم امام حسن عسگري(ع)، 29/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 1640/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 (اسدالله احمدي)، 28/12/1366 تا 3/1/1367، ص 59.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 366، 30/12/1366، ص 2، راديو صوت‌الجماهير، 29/12/1366.
- ↑ مأخذ 2، بخش دوم، ص 116؛ و ـ سند شماره 28249/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه خاتم(ع)، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28249)، داود رنجبر، صص 41 ـ 39.
- ↑ سند شماره 1640/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 (اسدالله احمدي)، 28/12/1366 تا 3/1/1367، ص 59.
- ↑ سند شماره 86547 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر2) مركز فرماندهي به دفتر نخست‌وزير، 29/12/1366، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 86539 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر2) مركز فرماندهي به نخست‌وزير، 29/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 6، صص 37 ـ 36.
- ↑ مأخذ 6، ص 39.
- ↑ سند شماره 2315/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه نيروي زميني، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28291)، اسدالله احمدي، صص 7 ـ 6؛ و ـ مأخذ 6، صص 46 ـ 40.
- ↑ مأخذ 13، بخش اول، صص 18 ـ 17.
- ↑ مأخذ 9، صص 77 ـ 73.
- ↑ مأخذ 6، صص 49 ـ 46؛ و ـ مأخذ 13، بخش اول، صص 39 ـ 27.
- ↑ مأخذ 13، بخش اول، صص 18 ـ 17.
- ↑ همان، صص 20 ـ 6؛ و ـ مأخذ 6، صص 30 ـ 25.
- ↑ مأخذ 6، صص 63 ـ 57.
- ↑ سند شماره 678/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش عمليات بيت‌المقدس4 (درويشي)، ص 9؛ و ـ مأخذ 2، بخش دوم، ص 97.
- ↑ مأخذ 9، صص 73 ـ 69؛ و ـ مأخذ 2، بخش اول، صص 103 ـ 96.
- ↑ مأخذ 2، بخش اول، ص 103؛ و ـ مأخذ 9، صص 120 ـ 114 و 147 ـ 126.
- ↑ سند شماره 16734/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه قرارگاه خاتم(ص) (29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28249)، اسدالله احمدي، صص 100 ـ 92.
- ↑ سند شماره 683/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) در عمليات والفجر10 (داود رنجبر و غلامرضا ظريفيان شفيعي)، صص 57 و 103؛ و ـ سند شماره 482/گ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي قرارگاه قدس در عمليات والفجر10 (احمد نيك‌روش)، ص 24.
- ↑ همان، صص 20 ـ 6؛ و ـ مأخذ 6، صص 30 ـ 25.
- ↑ مأخذ 2، بخش اول، ص 103؛ و ـ مأخذ 9، صص 120 ـ 114 و 147 ـ 126.
- ↑ مأخذ 6، صص 49 ـ 46؛ و ـ مأخذ 13، بخش اول، صص 39 ـ 27.
- ↑ سند شماره 171951 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش ويژه‌ي عمليات والفجر10، از اداره اطلاعات قرارگاه رمضان، 23/12/1366، صص 8 ـ 7.
- ↑ سند شماره 30324 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از معاونت اطلاعات قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه در جنوب كربلا، 29/12/1366، ص 1.
- ↑ سند شماره 2179/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه نيروي زميني، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28290)، اسدالله احمدي، صص 48 ـ 30.
- ↑ سند شماره 108586 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از معاونت اطلاعات به فرماندهي قرارگاه مقدم نوح(ع)، 28/12/1366، صص 3 ـ 1.
- ↑ سند شماره 257326 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات عمليات (محور3) به فرماندهي لشكر ويژه 25 كربلا، 29/12/1366، صص 5 ـ 1.
- ↑ سند شماره 28290/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه نيروي زميني (29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28290)، اسدالله احمدي، ص 31؛ و ـ مأخذ 6، صص 69 ـ 67.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 1، 1/1/1367، ص 9، بوشهر، 30/12/1366؛ و ـ سند شماره 157913 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شركت ملي نفت‌كش ايران (امور امداد و نجات) به قائم‌مقام معاونت جنگ وزارت نفت، 29/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 157914 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شركت ملي نفت‌كش ايران (امور امداد و نجات) به قائم‌مقام معاونت جنگ وزارت نفت، 30/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 6، صص 37 ـ 36.
- ↑ سند شماره 86549 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نيروي دريايي سپاه (معاونت عمليات) به ستاد كل سپاه (معاونت عمليات)، 29/12/1366، صص 2 ـ 1؛ و ـ سند شماره 86557 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر3) مركز فرماندهي به دفتر نخست‌وزير، 30/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ سند شماره 157907 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده نيروي دريايي سپاه به فرمانده كل سپاه، 30/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 2، بخش دوم، ص 116؛ و ـ سند شماره 28249/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه خاتم(ع)، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28249)، داود رنجبر، صص 41 ـ 39.
- ↑ سند شماره 2315/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: (قرارگاه نيروي زميني، 29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28291)، اسدالله احمدي، صص 7 ـ 6؛ و ـ مأخذ 6، صص 46 ـ 40.
- ↑ مأخذ 7، ص 1، راديو صوت‌الجماهير، 29/12/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 3، 3/1/1367، ص 11، تهران، 2/1/1367.
- ↑ همان، ص 12، منامه، 2/1/1367.
- ↑ مأخذ 7، ص 34، كويت، 29/12/1366؛ و ـ دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه، بولتن رويدادها و تحليل، شماره 189، 15/1/1367، ص 38.
- ↑ مأخذ 7، ص 12، تهران، 29/12/1366.
- ↑ مأخذ 7، ص 5، راديو بغداد، 29/12/1366.
- ↑ مأخذ 7، ص 14، اهواز، 29/12/1366؛ و ـ سند شماره 86553 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهي سپاه ششم به دفتر روابط عمومي نيروي زميني سپاه، 29/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 34، بخش اول، ص 12، تهران، 30/12/1366.
- ↑ مأخذ 7، ص 13، همدان، 29/12/1366؛ و ـ سند شماره 86130 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه سوم قدس (اطلاعات) به ستاد مركزي سپاه (اطلاعات)، 18/1/1367، ص 1.
- ↑ مأخذ 34، بخش اول، صص 10 ـ 9، اراك، 30/12/1366.
- ↑ سند شماره 86543 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ژاجا (ر2) مركز فرماندهي به دفتر نخست‌وزير، 29/12/1366، سند تك‌برگي؛ و ـ سند شماره 86566 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از نمايندگي امام در قرارگاه نجف به دفتر سياسي امام در سپاه پاسداران، 30/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 34، بخش اول، ص 11، تهران، 30/12/1366؛ و ـ سند شماره 333678 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از استاندار لرستان به نخست‌وزيري، 29/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ مأخذ 7، ص 15، خرم‌آباد، 29/12/1366؛ و ـ مأخذ 34، بخش اول، صص 11 ـ 10، همدان، 30/12/1366.
- ↑ مأخذ 7، صص 3 ـ 2، راديو صوت‌الجماهير، 29/12/1366.
- ↑ سند شماره 86561 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ف نهاجا م اطلاعاتي مد عمليات به ر سماجا اداره دوم م اطلاعات، 30/12/1366، سند تك‌برگي.
- ↑ روزنامه‌ي اطلاعات، 6/1/1367، ص 11.
- ↑ مأخذ 6، صص 63 ـ 57.
- ↑ مأخذ 34، بخش اول، ص 16، نيكوزيا ـ خبرگزاري فرانسه، 29/12/1366.
- ↑ سند شماره 1640/د مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه‌ي ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي زميني در عمليات والفجر10 (اسدالله احمدي)، 28/12/1366 تا 3/1/1367، ص 59.
- ↑ مأخذ 7، صص 22 ـ 20، تهران، 29/12/1366.
- ↑ مأخذ 7، ص 17، لندن، 29/12/1366.
- ↑ مأخذ 56، ص 2.
- ↑ سند شماره 333647 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دبير ستاد پشتيباني جنگ استان لرستان، 10/1/1367، صص 8 ـ 1.
- ↑ مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل، ترجمه‌ي محمدعلي خرمي، جلد 8، تهران: مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، 1389، صص 130 ـ 126 و 133 ـ 132.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 365، 29/12/1366، ص 36، تهران، 28/12/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه‌ي گزارش‌هاي ويژه، شماره 366، 30/12/1366، ص 2، راديو صوت‌الجماهير، 29/12/1366.
- ↑ سند شماره 28290/پ ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه نيروي زميني (29/12/1366، دستنويس نوار شماره 28290)، اسدالله احمدي، ص 31؛ و ـ مأخذ 6، صص 69 ـ 67.
- ↑ مأخذ 7، صص 42 ـ 41، پاريس، 29/12/1366.
- ↑ مأخذ 36، بخش دوم، صص 17 ـ 16، راديو بي‌بي‌سي، 1/1/1367.
- ↑ مأخذ 34، بخش اول، صص 22 ـ 20، تهران، 29/12/1366.
- ↑ مأخذ 7، صص 45 ـ 44، راديو امريكا، 29/12/1366.
- ↑ سند شماره 200765 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش روزانه، وزارت اطلاعات، شماره 787، 7/1/1367، صص 3 ـ 2.
- ↑ مأخذ 9، صص 77 ـ 73.
- ↑ مأخذ 17، صص 10 ـ 6.