1366.08.11: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1366 |نام = 1366.08.11 |نام دیگر=یازده آبان |روز=11 آبان 1366 |تاریخ شمسی= 1366.08.11 |تاریخ میلادی=2 نوامبر 1987 |تاریخ قمری=9 ربيع‌الاول 1408 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.08.11</div> <div class="bootstrap-b...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۲۵: سطر ۲۵:




==گزارش - 1==
== گزارش- 713 ==
ضرورت آمادگي مقابله با تهاجم احتمالي امريكا و ديگر دشمنان جمهوري اسلامي در منطقه خليج فارس، نيروي دريايي سپاه‌پاسداران را به تلاش بيش‌تري براي آماده‌سازي عمليات‌هاي آفندي و پدافندي با هدف دفاع از سواحل، جزاير، مرزها و منافع جمهوري اسلامي واداشته است. پيش‌از ظهر امروز در بوشهر طي جلسه‌اي با حضور فرمانده كل سپاه، فرمانده نيروي دريايي سپاه، معاون اطلاعات و چند تن ديگر از مسئولان اين نيرو، اين تلاش‌ها بررسي و بر ضرورت سرعت دادن به اين اقدامات تأكيد شد. در گزارش‌ راوي مركز مطالعات در نيروي دريايي سپاه (سعيد سرمدي) از اين جلسه آمده است:
در ابتدا مرتضي صفار (فرمانده منطقه سوم نيروي دريايي سپاه پاسداران) گزارشي از فعاليت‌هاي انجام شده در اين منطقه ارائه داد. از جمله اقدامات مهندسي روي سكوي نفتي سروش و آماده‌سازي آن براي استقرار نيروي دفاعي، ايجاد پاسگاهي در هنديجان، اقدام براي احداث سه جاده در ساحل فاو و تلاش براي آماده‌سازي سكوي ابوذر كه از بزرگ‌ترين سكوهاست. وي همچنين اقداماتي كه براي  شناسايي اهداف شده و آمادگي‌هاي عملياتي و آموزش‌‌‌‌‌‌هاي تخصصي نيروها را توضيح داد و از جمله مشكلات را كمبود اطلاعات، كمبود كمپرسي و موتور برق برشمرد و لزوم بازسازي توپخانه‌هاي دوربرد را براي افزايش كارايي و امكان اجراي آتش روي اهداف را يادآوري كرد.
در ادامه فتح‌الله محمدي (فرمانده منطقه دوم نيروي دريايي سپاه‌پاسداران) گزارشي از اقدامات انجام شده در اين منطقه ارائه كرد: طبق ابلاغيه ستاد خاتم قرار بود يك دسته نيروي دفاعي، 5 قبضه سهند و 4 قبضه كاتيوشا در جزيره فارسي مستقر كنيم و در زمان تهديد، تحت امر نيروي دريايي ارتش قرار گيريم كه به رغم نامناسب بودن اين ابلاغيه، براي اجرا آماده شده‌ايم. براي استقرار نيروي پياده در جزيره فارسي بايد جا بسازند. در عسلويه رادار گذاشته‌ايم كه تردد شناورها را كنترل مي‌كند. كمبود رادار داريم. براي كار آماده هستيم و مشكل ما فقط كمبود اطلاعات و اوضاع جوّي نامناسب است. وي افزود در زمينه نيروي بسيج و خدمة سلاح‌ها، كمبود نداريم بلكه نيروي سازماني و كادر كم داريم. فرمانده منطقه دوم دريايي در گزارشي از حمله امريكايي‌ها به سكوي آرـ4 گفت كه اين سكو را كاملاً بريده‌اند و در لولـه‌هاي توپ23 مستقر در آن مواد گذاشته و آن را منفجر كرده‌اند و رادار آنجا را هم برده‌اند. فرمانده نيروي دريايي نيز گفت كه ناوهاي امريكايي جزاير فارسي و ابوموسي و سكوي رشادت را دائماً كنترل مي‌كنند.<ref>سند شماره 1556 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي دريايي سپاه (سعيد سرمدي)، 11/8 تا 9/9/1366، ص1 تا 10.</ref>
در پايان اين جلسه فرمانده كل سپاه بر ضرورت آمادگي براي مقابله با تجاوزات امريكا تأكيد كرد و گفت: همّت كنيد و غيرت به خرج دهيد كه امريكا با پيروزي خارج نشود. البته كار زحمت دارد و مشكل است ولي فرصت تاريخي را از دست ندهيم.»
محسن رضايي در ادامه بر لزوم كسب مهارت و آمادگي براي عمليات تأكيد كرد و گفت: وقتي كسب مهارت مي‌شود كه نيروها هفته‌اي 4 روز روي آب باشند، تمرين كنند و با آب و دريا آشنا شوند. مسئله دوم، تردد و گشت عمل بسيار مهمي است. تأمين سراسري ايجاد كنيد. قايق‌ها شيفت عوض كنند و به هم علامت بدهند. تردد و گشت، مراقبت، پوشش راداري، ساختن و آماده كردن اسكله‌ها و سكوها و حضور در دريا خيلي مهم است. نكته سوم تاكتيك‌هاي دريايي است كه منحصر به درياست و براي ما ناشناخته است. تحرك مداوم، گم نشدن، ارتباطات … تاكتيك‌هاي دريايي كه بايد فكر و مطالعه و كار كنيد و در عمل پيدا كنيد. طرح‌ريزي‌ها بايد عميق‌تر شود، مرتب مانور و تمرين كنيد دقت در كار و غافل‌گير كردن دشمن خيلي مهم است. سرعت و عدم توقف در يك نقطه از شرايط غافل‌گيري است.<ref>همان، ص1/10 تا 1/12.</ref>
 
==  گزارش- 714 ==
تلاش براي آمادگي و هماهنگي جهت اجراي عمليات نامنظم در مناطق دوكان و سليمانيه عراق ادامه دارد. راوي مركز مطالعات در قرارگاه رمضان در يادداشت‌هاي امروز خود نوشته است: از فرماندهي لشكر ويژه پاسداران به قرارگاه رعد (تحت امر قرارگاه رمضان) پيام داده شد كه مسئولان اتحاديه ميهني كردستان عراق مي‌گويند تعداد پايگاه‌هاي دشمن در كسرت زياد است و ما همه را نمي‌توانيم بگيريم. در اين پيام از برادر جعفري خواسته شده كه موضوع پيگيري و حل شود. پس از بررسي‌هايي كه انجام شد و مذاكره فرمانده قرارگاه رعد با مسئولان اتحاديه ميهني، عصر امروز برادر جعفري (فرمانده قرارگاه رعد) پيامي به شرح زير به برادر فتاح (قائم‌مقام فرمانده لشكر ويژه پاسداران) ابلاغ گرديد: «طبق قراري كه داشتيم نيروهاي باقي مانده در كاني‌تو را سازمان‌دهي نموده و 50 نفر از آنان را به همراه كاك شيخ جعفر براي ايجاد كمين در جاده قلعه‌ديزه - دوكان اعزام كنيد. اگر برادران توانايي داشتند در تصرف دو پايگاه جاده هم كمك كنند، در غير اين صورت فقط كمين اجرا نمايند. بقيه نيروها در كاني‌تو آماده باشند. در ضمن قرار شد كاك شيخ دارا به آن طرف آب برود، به برادر رسول تأكيد كنيد با دوستان همكاري كافي داشته باشند.»<ref>سند شماره 1547 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه رمضان (مسعود سرمدي)، 2/8 تا 17/8/1366، ص1/109.</ref>
علاوه بر اين، در جواب پيام برادر رسول (از مسئولان لشكر ويژه پاسداران كه فرماندهي گروه حمله كننده به تأسيسات سد دوكان را دارد) مبني بر "اينكه اتحاديه بايد پادگان و پايگاه موشكي را بگيرد و سپس ما وارد تأسيسات شويم"، فرمانده قرارگاه رعد عصر امروز چنين پيام داد: «برادر رسول - سلام‌عليكم. برادران اتحاديه فقط متعهدند كه پايگاه‌هاي اطراف سد و تأسيسات برق در اطراف كسرت را تصرف كنند و در صورتي كه ميسّر بود بعضي از برادران را جهت شناسايي ببرند. ...»<ref>همان، ص109.</ref>
قرارگاه رعد امروز همچنين در پيامي به قرارگاه رمضان اعلام كرد كه فردا در سليمانيه روز جشن بيعت با صدام است و درخواست كرد كه با توپخانه از ساعت 10:30 صبح با ديده‌باني، اين مراسم زير آتش قرار گيرد و پس از آن - بنا به درخواست اتحاديه - اعلام گردد كه اتحاديه ميهني كردستان عراق جشن سران بعثي را زير آتش گرفتند و تلفات سنگيني به آنها وارد كردند.<ref>همان، ص108.</ref>
از سوي ديگر، امروز در درگيري نيروهاي تحت امر قرارگاه رمضان در يك عمليات تدافعي در منطقه دربندي‌خان عراق تعدادي از نيروهاي عراقي كشته يا اسير شدند. در درگيري نيروهاي حزب حركت اسلامي، رزمندگان خودي و پيشمرگان مبارز كرد با قواي دشمن در دفاع از مواضع به دست آمده در منطقه دربندي‌خان، 50 نيروي دشمن كشته و 40 تن اسير شدند. در اين درگيري تعدادي از ادوات و چند تانك و نفربر ارتش عراق هدف قرار گرفت و به آتش كشيده شد.<ref>سند 144647 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات‌هاي انجام شده توسط گروه‌هاي مختلف عراق"، 30/8/1366، ص32.</ref>
 
==  گزارش- 715 ==
تحركات نيروهاي دشمن در منطقه شرق بصره، طي دوره 9/8/1366 تا 11/8/1366 را معاونت اطلاعات قرارگاه كربلاي سپاه‌پاسداران در گزارش نوبه‌اي خود بررسي كرده و در پايان اين گزارش نتيجه‌گيري كرده است كه : «فعاليت نيروهاي پياده دشمن در جهت سنگر سازي، حفر كانال، تجمع و تردد، ديده‌باني، نقل و انتقال دستگاه‌هاي زرهي و اجراي آتش مستقيم تانك روي مواضع خودي ادامه دارد. آتش توپخانه دشمن در نيمه اول دوره عادي و در نيمه دوم دوره نيمه سنگين بوده است. فعاليت مهندسي دشمن براي احداث خاكريز، ترميم جاده، خاك‌برداري، حفر كانال و يك سري فعاليت‌هاي نامشخص تداوم دارد. در اين دوره همچنين فعاليت هوايي و هوانيروز در جهت شناسايي و عكس‌برداري ادامه داشته است.»<ref>سند شماره 089112 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزاش نوبه‌اي شماره 98، معاونت اطلاعات قرارگاه كربلا، 11/8/1366.</ref>
 
==  گزارش- 716 ==
امروز طرح آموزش و دفاع مقدس دانش‌آموزان خوزستاني آغاز شد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به منظور جذب نيروي انساني مورد نياز جبهه‌هاي جنگ اين طرح آموزشي را براي نخستين بار به اجرا گذاشت.<ref>روزنامه جمهوري اسلامي، 12/8/1366، ص2.</ref> بر اساس اين طرح دانش‌آموزان دبيرستان‌ها به مدت يك هفته زير نظر مسئولان سپاه آموزش عمومي بسيج از قبيلِ تاكتيك، تخريب، ش.م.ر، امداد، اسلحه‌شناسي و مسائل عقيدتي را طي خواهند كرد. مسئول آموزش اين طرح گفت: «در پايان اين دوره دانش‌آموزان آمادگي دارند تا به صورت داوطلب جذب ارتش 20 ميليوني شوند.»<ref>همان.</ref>
از سوي ديگر، نيروهاي داوطلب مردمي از 20 شهر كشور عازم جبهه‌هاي نبرد شدند. اين نيروها در قالب كاروان‌هاي رزمي تخصصي از شهرهاي خرم‌آباد، رشت، اصفهان، همدان، يزد، اردكان، تفت، ابركوه و ورامين بودند.<ref>همان.</ref>
 
==  گزارش- 717 ==
اوضاع خليج فارس پس از يك سلسله حملات متقابل ايران و امريكا و حملات هوايي عراق و اقدامات مقابله به مثل ايران، رو به آرامش گذاشت و اصابت يك موشك كرم ابريشم به پايانه نفتي بندر الاحمدي كويت، در پي حملات امريكا عليه چاه‌هاي نفتي رشادت، دفتر اين درگيري‌ها را فعلاً بسته است. با وجود اين، تفاسير تحليل‌گران و اقدامات دولت‌ها براي كسب آمادگي بيش‌تر همچنان ادامه دارد.
به گفته راديو امريكا، مديركل وزارت امور خارجه امريكا بار ديگر خواستار مذاكره با ايران شد. وي گفت: ما براي تبادل نظرهاي سازنده و قاطع با ايرانيان آماده‌ايم، زيرا معتقديم تماس مستقيم ميان دو كشور براي حل اختلاف يك اقدام درست تلقي مي‌شود. آمادگي دولت امريكا براي مذاكره بخشي از يك سياست دو بُعدي و يا سياست تهديد و تطميع است. راديو امريكا با اعلام اين مطلب افزود: «دولت امريكا آمادگي خود را براي مذاكره با ايران از طريق پيام‌هاي كتبي سفارت سوئيس در تهران و درخواست‌هاي شفاهي توسط كشورهاي ديگر ابراز داشته است. ايران با مطرح كردن شرايط غيرقابل قبول، كه وي حاضر نشد جزئيات آن را شرح دهد، به اين پيشنهادها پاسخ داده است.»<ref>روزنامه كيهان، 12/8/1366، ص‌آخر، راديو امريكا، به نقل از روزنامه نيويورك‌تايمز.</ref>
از سوي ديگر، گري سيك معاون اسبق وزارت امور خارجه امريكا اقدام دولت ريگان را در اسكورت نفتكش‌هاي كويتي، اشتباه توصيف كرد و گفت: «دولت امريكا در برآورد تأثير بازدارنده نيروهاي امريكايي پس از مستقر كردن آنها در خليج فارس و اين مسئله كه نصب پرچم امريكا روي كشتي‌هاي كويتي موجب جلوگيري از حملات تلافي‌جويانه ايرانيان خواهد شد، دچار اشتباه شده است. در عوض ايران درايت سرشاري از خود نشان داده است و به جاي آتش گشودن مستقيم بر روي امريكا، آب‌هاي بين‌المللي را مين‌گذاري كرده و با موشك‌هاي كرم ابريشم خاك كويت و نفتكش تغيير پرچم يافته اين كشور را در زماني كه تحت اسكورت امريكا نبود، هدف قرار داد. حمله امريكا به سكوهاي نفتي ايران باعث شده است تا ايران حول سياست امريكا در خليج فارس حركت كند و اهدافي را براي حمله انتخاب كند كه پاسخ جدي واشنگتن را به دنبال نداشته باشد.»<ref>مأخذ 9، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از خبرگزاري رويتر.</ref>
نشريه تايم نيز در مقاله‌اي به قلم مايكل سي‌سريل ديدگاه‌هاي موجود در كاخ سفيد درباره چگونگي مقابله با اقدامات ايران در خليج فارس را تشريح كرد و نوشت: «كاخ سفيد نيازي به نظرخواهي نداشت تا تصميم بگيرد به دنبال حمله به "سي.ايل.سيتي" ]ر.ك. به روزشمار 24/7/1366[ دست به اقدام تهاجمي بزند. در حمله مزبور دو امريكايي مجروح شدند. تنها اين پرسش‌ها مطرح بود كه چگونه و چه وقت بايد دست به عمل زد. از نظر عده‌اي، منطقي‌ترين كار فرستادن جت‌هاي نيروي دريايي بر فراز شبه‌جزيره فاو و نابود كردن موشك‌اندازهاي مهاجم كرم ابريشم بود. عاملي كه حمله به فاو را منتفي مي‌كرد اين تصور پنتاگون بود كه مواضع موشكي در شبه جزيره فاو مورد پشتيباني موشك‌اندازهاي هاوك مي‌باشد. مقامات امريكا پس از مردود دانستن حمله انتقام‌جويانه به مواضع موشك‌هاي كرم ابريشم به بررسي امكانات ديگري پرداختند. واينبرگر وزير دفاع و درياسالار كراو از غرق كردن يك ناوچه ايراني طرفداري كردند؛ ليكن مقامات كاخ سفيد اين پيشنهاد را رد كردند‎؛ زيرا ممكن بود در بين ايرانيان تلفاتي به بار آورد و همين امر سبب مي‌شد كه درخواست در جهت اجراي مجدد قانون اختيارات جنگي شدت بگيرد. پيشنهاد حمله به جزيره فارسي پايگاه سپاه پاسداران انقلاب كه براي كشتي‌راني در خليج‌(فارس) مزاحمت ايجاد مي‌كرد و نيز حمله به سكوي نفتي رشادت به عنوان يك هدف كامل، مورد موافقت قرار گرفت. اين سكوها بخشي از يك ميدان نفتي بزرگ‌تر به نام رشادت را تشكيل مي‌دهند.»<ref>اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، نشريه"بررسي مطبوعات جهان" شماره 1278،11/8/1366، ص5، مجله تايم.</ref>
 
==  گزارش- 718 ==
دبيركل سازمان ملل متحد پس از ملاقات با نمايندگان دائمي ايران و عراق در سازمان ملل متحد و مطالعه پاسخ‌هاي اين دو كشور به طرح9 ماده‌اي خود، از دولت‌هاي تهران و بغداد خواست به زودي نماينده‌اي بلندپايه با اختيارات و دستورات كافي جهت بحث و گفت‌وگو درباره اجراي يك طرح صلح به نيويورك اعزام كنند. خاويرپرز دكوئيار پاسخ‌هاي دو كشور ايران و عراق را به اعضاي دائمي و كيواكي كيلوچي، رئيس ژاپني شوراي امنيت كه مأمور آگاه ساختن اعضاي غيردائمي از محتواي اين پاسخ‌هاست تسليم كرد. رئيس شوراي امنيت در گفت‌وگويي پاسخ‌هاي ايران و عراق را چندان تشويق كننده ندانست.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 230، 14/8/1366، ص10 و 11، نيويورك - خبرگزاري فرانسه، 13/8/1366.</ref>
دكوئيار در تاريخ 15 اكتبر (23 مهر) از دو كشور متخاصم خواست كه به پيشنهادهاي جديد صلح وي پاسخ دهند. دستور داده شد كه جوابيه‌هاي مذكور محرمانه باقي بماند، ليكن خبرگزاري آسوشيتدپرس پس از دو روز از طريق منابع ديپلماتيك به آنها دست يافت و گزارش داد: «در جوابيه ايران كه علي‌اكبر ولايتي وزير خارجه اين كشور آن را امضا كرده آمده است: اعلام عراق به عنوان آغازگر اين جنگ، به عنوان نخستين گام در راه رسيدن به يك صلح عادلانه و پابرجا همچنان به قوت خود باقي است. ايران خاطرنشان كرده كه اين كشور استقرار آتش‌بس را دومين گام مي‌پندارد. ايران درباره عقب‌نشيني نيروها گفته است: اين كشور تنها پس از به اتمام رسيدن نتايج اقدامات مربوط به مشخص كردن آغازگر جنگ به ويژه مسئله غرامت‌هاي جنگي، به اين كار مبادرت مي‌نمايد. مرزهايي كه ايران نيروهاي خود را از آنجا خارج مي‌كند نيز بايستي مشخص گردد، زيرا عراق رسماً قرارداد 1975 الجزاير را فسخ كرده است. قرارداد مذكور مرز بين ايران و عراق در آبراه مورد منازعه شط‌العرب ]اروند رود[ را تعيين كرده است. ايران همچنين از دبيركل مي‌خواهد به تهيه و تدوين مفادي صريح در جهت اجراي بخش ديگر مصوبه شوراي امنيت يعني درخواست خويشتن‌داري از سوي گروه‌هاي ثالث در خليج فارس اقدام نمايد. اين درخواست ايران ظاهراً با هدف خروج نيروي دريايي امريكا از خليج فارس كه تاكنون در چند مورد با نيروهاي ايران درگير شده‌اند، مطرح شده است.
از سوي ديگر، عراق در جوابيه خود كه طارق عزيز وزير خارجه اين كشور آن را امضا كرده اعلام نموده است عراق استقرار آتش‌بس را رعايت خواهد كرد، ليكن تا زماني كه مراحل اجراي آتش‌بس و عقب‌نشيني نيروها به پايان نرسد، هيچ گونه مذاكراتي در جهت اجراي ديگر مفاد قطعنامه به‌عمل نخواهد آمد. وي افزوده است: زماني كه اجراي كامل و صديق اين ماده اصلي و محوري قطعنامه پايان گيرد، ما و گروه مقابل خواهيم توانست كه با كمك شما و در يك جوّ بين‌المللي و منطقه‌اي صحيح بلافاصله مذاكره درباره اجراي پارگراف‌هاي عملي بعدي را آغاز نماييم.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، شماره231، 15/8/1366، ص29 تا 31، سازمان ملل - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 14/8/1366.</ref>
 
==  گزارش- 719 ==
ديپلمات‌ها و ناظران سياسي در نيويورك پاسخ ايران و عراق به طرح9 ماده‌اي دبيركل را نااميدكننده و متفاوت توصيف كردند.<ref>- Sreedhar, Kapil Kaul Tanker War: Aspect of Iraq-Iran War (1980-88) (New Delhi: ABC Publishing House, 1989.) p.62.</ref>يكي از آنها به آسوشيتدپرس گفت: «به ويژه پاسخ عراق تكان دهنده بود. عراقي‌ها مشاهده كردند كه ايراني‌ها در حال پيشبرد خواسته‌هاي خود هستند و پس از يك بحث و جدل در هيئت حاكمه عراق به نظر مي‌رسد تندروها پيروز شده‌اند.»<ref>مأخذ 15، ص29 تا 31، سازمان ملل - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 14/8/1366.</ref> مقامات ديپلماتيك ديگر نيز گفتند پاسخ دو كشور عرصه مانور دبيركل سازمان ملل متحد را براي يافتن يك راه حل صلح‌آميز تنگ‌تر و سازش ميان طرفين جنگ را مشكل‌تر كرده است.<ref>مأخذ 14، ص10 و 11، نيويورك - خبرگزاري فرانسه، 13/8/1366.</ref> آسوشيتدپرس نيز به نقل از يك ديپلمات سازمان ملل متحد نوشت: «ايران هيولاي ما را بازيچه قرار داده است و اين در حالي است كه كنار آمدن با عراقي‌ها نيز هر روز سخت‌تر مي‌شود.»<ref>مأخذ 15، ص29 تا 31، سازمان ملل - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 14/8/1366.</ref>
 
==  گزارش- 720 ==
نماينده دائمي جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل پس از ملاقات يك و نيم ساعته خود با دبيركل اين سازمان در يك گفت‌وگوي مطبوعاتي شركت كرد و در تشريح مواضع جمهوري اسلامي ايران گفت: «مواضع فعلي ما با مواضع گذشته‌مان فرقي نكرده است. ما قبل از قطعنامه 598 هم بر يك نكته اصرار داشتيم و آن اين بود كه از مجامع بين‌المللي وابسته به سازمان ملل و شوراي امنيت خواستيم متجاوز را تعيين و محكوم كنند. شوراي امنيت بدون درخواست ما اين بند را كه متضمن معرفي متجاوز است در قطعنامه خود گنجانده و معني آن اين است كه جامعه بين‌المللي دريافته است تا از خواست‌هاي جمهوري اسلامي ايران حمايت نكند، نمي‌تواند به موفقيت برسد و به راه‌حلي دست يابد.» رجايي خراساني ضمن تأكيد بر حفظ توان نظامي و اهميت آن گفت: «مبادا كسي فكر كند كه روند جنگ به سياسي‌كاري كشيده شده است. ملت ما بايد بداند كه اگر از اهميت جنگ كاسته شود كلاه بزرگي در بخش سياسي سر ما خواهد رفت. امروز اگر دشمن يا حتي مجامع بين‌المللي حاضر شده‌اند نظرات ما را بپذيرند، به خاطر بيمي است كه از عمليات نظامي ما دارند. ما اگر در جبهه ضعيف باشيم حتماً در سياست هم شكست مي‌خوريم و اگر در جبهه قوي باشيم مثل امروز حتماً در سياست هم پيروز خواهيم شد.»
نماينده ايران در پاسخ به اينكه چه آينده‌اي را براي تحولات ديپلماتيك جاري در سازمان ملل متحد پيش‌بيني مي‌كنيد، گفت: «قطعاً عراقي‌ها اصرار خواهند كرد كه اول آتش‌بس صورت گيرد، بعد عقب‌نشيني نيروها آغاز شود و بعد كميته‌اي تشكيل شود كه به علل و ادامه جنگ بپردازد. خلاصه آنها مي‌خواهند مسئوليت آغازگر جنگ را لوث كنند، ولي ما هيچ آتش‌بس، عقب‌نشيني و اين جور مسائل را نخواهيم پذيرفت مگر آنكه كميته‌اي تشكيل شود و قبل از هر چيز ديگر متجاوز را معرفي كند. اگر متجاوز اعلام شود آنگاه بر آثار تجاوز اصرار خواهيم كرد و از جامعه بين‌المللي خواهيم خواست كه آثار تجاوز را تعيين نمايد، غرامت ما را تأمين كند و تكليف امنيت منطقه را مشخص سازد. ما اميدواريم كه جهان فراموش نكند كه خواست‌هاي نهايي ما را بايد بپذيرد.»<ref>روزنامه كيهان، 12/8/1366، ص19.</ref>
راديو امريكا به نقل از رجايي خراساني گفت: «جواب ايران يك نامه سه‌ صفحه‌اي بود و فقط ما اميدواريم سازمان ملل سريع‌تر كار كند. اميدواريم هر چه زودتر كميسيون تحقيق تشكيل و تجاوزگر را معرفي كند. وي همچنين گفت كه ايران انتخاب اعضاي كميته تحقيق را صرفاً به عهده خود دبيركل گذاشته است. رجايي خراساني گفت: براي آنكه از اقدامات بعدي دبيركل سازمان ملل آگاه شود خواستار ملاقات ديگري با او شده است.»<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 228، 12/8/1366، ص15 و 16، راديو امريكا، 11/8/1366.</ref>
راديو بي.بي.سي در تحليلي پاسخ ايران به قطعنامه 598 را منفي عنوان كرد و گفت: «ايران درخواست نموده است كه كميسيوني كه قرار است براي تعيين مسئول شروع جنگ تشكيل گردد، قبل از آنكه ايران تعهدي نسبت به خروج نيروهايش از خاك عراق به عمل آورد، شروع به كار كند؛ كه با اين امر بارقه اميدي كه مأموريت دو ماه پيش پرز دكوئيار براي خاتمه جنگ به وجود آورده بود، خاموش شده است.»<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره229، 13/8/1366، ص9 و 10، راديو بي‌بي‌سي، 12/8/1366.</ref>
 
==  گزارش- 721 ==
طه‌ياسين رمضان، معاون اول صدام حسين در مصاحبه با تلويزيون تركيه نظر رژيم عراق درباره جنگ، قطعنامه 598 شوراي امنيت و حضور نيروهاي امريكا در منطقه را تشريح كرد. وي گفت: «عراق رابطه‌اي با آمدن كشتي‌هاي جنگي به خليج ندارد. اين كشتي‌ها به منظور حفظ منافع اقتصادي كشورهاي حوزه خليج‌ در مقابل حملات ايران به منطقه آمده‌اند و مسئوليت اين عمل نيز به گردن كشورهاي حوزه خليج نيست.» وي درباره تأثير بهبود روابط ايران و شوروي بر روابط بغداد و مسكو گفت: «روابط ما با شوروي روال عادي خود را طي مي‌كند. اختلاف نظر ما در برخي موارد كه اخيراً به وجود آمده است، بر روابط دوجانبه تأثيري نخواهد داشت. ما با مواضع شوروي در قبال قطعنامه 598 شوراي امنيت سازمان ملل به طور كامل هم عقيده نيستيم و مواضع شوروي در اين مورد از تضاد بين دو ابرقدرت سرچشمه مي‌گيرد و مستقيماً موضعي عليه ما نيست. شايعات مربوط به نزديك شدن ايران به پذيرش يك صلح، كاملاً يك اقدام فربيكارانه و غير واقعي است. هدف ايران ادامه جنگ و مشغول كردن اذهان عمومي است. ما اعلام كرده‌ايم كه از قطعنامه 598 شوراي امنيت حمايت مي‌كنيم ولي آنها از اظهار نظر طفره مي‌روند.»<ref>مأخذ8، ص3 و 4، آنكارا - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 12/8/1366.</ref>
از سوي ديگر، نماينده عراق در سازمان ملل در نامه‌اي به دبيركل اين سازمان نوشت كه نيروهاي ايران در روزهاي 27، 28 و 29 اكتبر در گلولـه‌باران نقاط مختلف بصره، 10 تن را كشته و 57 تن را مجروح كردند و به تعدادي خانه و خودرو خسارت وارد كردند.<ref>سند شماره S/19245 شوراي امنيت سازمان، 2 نوامبر 1987، ترجمه مركز مطالعات و تحقيقات جنگ.</ref>
 
==  گزارش- 722 ==
با نزديك شدن به زمان برگزاري اجلاس سران كشورهاي عربي در امان، تلاش‌هاي ديپلماتيك و اظهار نظر درباره آن افزايش يافته است. معمر قذافي رهبر ليبي شركت خود در اجلاس امان را رد كرد و گفت: «من با حضور در كنفرانسي كه به دستور امريكا و به منظور جنگيدن با ايران و دفاع از منافع امريكا در منطقه خليج‌]فارس[ تشكيل مي‌شود، مخالفم. چنانچه اين كنفرانس به منظور پايان دادن به جنگ عراق و ايران برگزار مي‌شد شركت مي‌كردم؛ زيرا بر متوقف شدن جنگ اصرار دارم و ادامه آن را نوعي جنون مي‌دانم.»
رهبر ليبي تأكيد كرد: «به دليل آنكه جنگ خليج ]فارس[ براي اولين بار منافع امريكا را مورد تهديد قرار داد، امريكا به سرعت دستور برگزاري كنفرانس سران عرب را به رياست شاه‌حسين در امان صادر كرد. اين تحرك سريع امريكا براي برگزاري كنفرانس سران عرب به منظور دفاع از منافع امريكاست تا اعراب به نمايندگي از سوي امريكا از منافع امريكا دفاع كنند.»
قذافي فاش كرد: «هيچ يك از كشورهاي عربي عضو اتحاديه عرب از قبل در جريان زمان و مكان برگزاري كنفرانس سران عرب قرار نداشتند.» وي ضمن طرح اين پرسش كه چرا كنفرانس امان كنفرانس فوق‌العاده نام‌گذاري شده، در حالي كه هفت سال از جنگ عراق و ايران مي‌گذرد، افزود: «كنفرانس فوق‌العاده سران عرب بايد هنگامي تشكيل مي‌شد كه امريكا و پيمان ناتو شهرهاي ليبي را مورد حمله قرار دادند. اما آن موقع چنين كنفرانس ضد امريكايي تشكيل نشد.»<ref>مأخذ 21، ص31 و 32، طرابلس - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 11/8/1366.</ref>
از سوي ديگر، كشورهاي حوزه خليج فارس در نظر دارند در اجلاس سران عرب ضمن بازگرداندن مصر به جهان عرب، بيش‌ترين فشار را بر سوريه وارد كنند. خبرنگار بي.بي.سي از كويت در اين باره گزارش داد: «نخست‌وزير كويت ضمن اطلاعاتي كه به طور خصوصي به بازرگانان كويتي مي‌داد تأكيد كرد كه در كنفرانس سران عرب در هفته آينده ديگر براي اعطاي ميلياردها دلار به كشورهاي خط مقدم عليه اسرائيل يعني سوريه، اردن و سازمان آزاديبخش فلسطين تعهد نخواهد داد. يكي از مقامات كويت به خبرنگاران بي.بي.سي گفته است ما ديگر از كمك مالي براي جنگي كه وجود خارجي ندارد خسته شده‌ايم، مخصوصاً از كمك مالي به سوريه خسته شده‌ايم كه از يك كشور ديگر يعني ايران كه عملاً ما را مورد حمله قرار مي‌دهد، حمايت مي‌كند. اين مقام كويتي گفته است كه ما اكنون خودمان يك كشور خط مقدم هستيم. اين استراتژي كشورهاي حوزه خليج فارس متوجه سوريه است و ظاهراً بعد از فرونشستن سر و صداي كنفرانس، كويت و عربستان سعودي هر دو به كمك مالي به اردن، كه مشكلات اقتصادي حادي دارد، ادامه خواهند داد. يك هدف مهم ديگر كشورهاي عرب حوزه خليج فارس اين است كه مصر به نحوي شايسته به جهان عرب بازگردانده شود. عربستان سعودي و كويت
- كه 65 ميليون دلار هزينه اين كنفرانس فوق‌العاده در مورد خليج فارس را تأمين مي‌كنند - به طور كلي مي‌خواهند مطمئن شوند كه كنفرانس كاري را كه آنها انتظار دارند انجام دهد.»<ref>مأخذ 21، ص32 و 33، راديو بي‌بي‌سي، 11/8/1366.</ref>
مجله الكفاح العربي نيز فاش ساخت كه امريكا درخواست كرده است در كنفرانس امان از گفت‌وگو درباره خطر اسرائيل خودداري و به بحث درباره خطر ايران پرداخته شود. اين مجله به نقل از خبرنگار خود در واشنگتن افزود: «اين بند درخواستي امريكا به عنوان بهايي در مقابل ايفاي نقش نظامي امريكا در خليج فارس در مقابله با ايران و جلوگيري از پيروزي ايران بر عراق تلقي خواهد شد.»<ref>روزنامه رسالت، 12/8/1366، ص12، بيروت - واحد مركزي خبر، به نقل از مجله الكفاح‌العربي.</ref>
 
==  گزارش- 723 ==
پس از اعلام تحريم اقتصادي امريكا عليه ايران، جمهوري اسلامي ايران موافقت‌نامه‌هاي بازرگاني مهمي را با دو كشور پاكستان و تركيه امضا كرد. راديو هلند در بخش انگليسي امشب خود به بررسي و پيامدهاي گسترش روابط اقتصادي ايران با كشورهاي همسايه پرداخت و گفت: «در پي يك رشته فعاليت‌هاي ديپلماتيك، وزير امور اقتصادي و دارايي ايران به اسلام‌آباد سفر كرد و وزير نفت تركيه نيز به ايران اعزام گرديد. در اين سفرها موافقت‌نامه‌هايي بين ايران و دو كشور پاكستان و تركيه به امضا رسيد كه تأثير بسزايي در كاهش تأثير تحريم‌هاي تجاري امريكا خواهند داشت.» راديو هلند به نقل از خبرنگار خود در پاكستان افزود: «هر يك از سه كشوري كه در امضاي اين موافقت‌نامه‌ها دخيل بوده‌اند، دلايل خاص خود را براي عملي شدن اين قراردادها داشتند. دولت آنكارا با اين واقعيت نگران كننده روبه‌رو است كه مرزهاي مشتركي با سه كشور جنگ‌طلب منطقه يعني سوريه، ايران و عراق دارد. به اين دليل تاكنون قوياً از موضع بي‌طرفي در جنگ خليج ]فارس[ جانبداري كرده است. ترتيب اثر دادن به تقاضاي امريكا در اعمال تحريم‌ها عليه ايران، موضع بي‌طرفي آن كشور را به خطر انداخته و موجب برانگيختن خشم ايران نسبت به تركيه مي‌شود. طرف سوم پاكستان است كه خود داراي مسائلي با ايالات متحده امريكا مي‌باشد. دعواي اسلام‌آباد بر سر قاچاق مواد مخصوصي از امريكاست كه پاكستان براي توليد سلاح‌هاي هسته‌اي به آن نياز دارد و امريكايي‌ها را برانگيخته است تا مجموعه قراردادهاي اقتصادي و كمك‌هاي نظامي خود را به ارزش 2/4 ميليارد دلار طي شش سال آينده به آن كشور به حالت تعليق درآورد. اين امر موقعيت منحصر به فردي براي ايران به وجود آورده است تا از اين موضع عليه ايالات متحده بهره‌گيري نمايد.»<ref>مأخذ8، ص46 و 47، راديو هلند.</ref>
 
 




نسخهٔ کنونی تا ‏۱۸ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۷:۱۳

روزشمار جنگ سال 1366
1366.08.11
نام‌های دیگر یازده آبان
تاریخ شمسی 1366.08.11
تاریخ میلادی 2 نوامبر 1987
تاریخ قمری 9 ربيع‌الاول 1408


1359.08.11
1360.08.11
1361.08.11
1362.08.11
1363.08.11
1364.08.11
1365.08.11



گزارش- 713

ضرورت آمادگي مقابله با تهاجم احتمالي امريكا و ديگر دشمنان جمهوري اسلامي در منطقه خليج فارس، نيروي دريايي سپاه‌پاسداران را به تلاش بيش‌تري براي آماده‌سازي عمليات‌هاي آفندي و پدافندي با هدف دفاع از سواحل، جزاير، مرزها و منافع جمهوري اسلامي واداشته است. پيش‌از ظهر امروز در بوشهر طي جلسه‌اي با حضور فرمانده كل سپاه، فرمانده نيروي دريايي سپاه، معاون اطلاعات و چند تن ديگر از مسئولان اين نيرو، اين تلاش‌ها بررسي و بر ضرورت سرعت دادن به اين اقدامات تأكيد شد. در گزارش‌ راوي مركز مطالعات در نيروي دريايي سپاه (سعيد سرمدي) از اين جلسه آمده است: در ابتدا مرتضي صفار (فرمانده منطقه سوم نيروي دريايي سپاه پاسداران) گزارشي از فعاليت‌هاي انجام شده در اين منطقه ارائه داد. از جمله اقدامات مهندسي روي سكوي نفتي سروش و آماده‌سازي آن براي استقرار نيروي دفاعي، ايجاد پاسگاهي در هنديجان، اقدام براي احداث سه جاده در ساحل فاو و تلاش براي آماده‌سازي سكوي ابوذر كه از بزرگ‌ترين سكوهاست. وي همچنين اقداماتي كه براي شناسايي اهداف شده و آمادگي‌هاي عملياتي و آموزش‌‌‌‌‌‌هاي تخصصي نيروها را توضيح داد و از جمله مشكلات را كمبود اطلاعات، كمبود كمپرسي و موتور برق برشمرد و لزوم بازسازي توپخانه‌هاي دوربرد را براي افزايش كارايي و امكان اجراي آتش روي اهداف را يادآوري كرد. در ادامه فتح‌الله محمدي (فرمانده منطقه دوم نيروي دريايي سپاه‌پاسداران) گزارشي از اقدامات انجام شده در اين منطقه ارائه كرد: طبق ابلاغيه ستاد خاتم قرار بود يك دسته نيروي دفاعي، 5 قبضه سهند و 4 قبضه كاتيوشا در جزيره فارسي مستقر كنيم و در زمان تهديد، تحت امر نيروي دريايي ارتش قرار گيريم كه به رغم نامناسب بودن اين ابلاغيه، براي اجرا آماده شده‌ايم. براي استقرار نيروي پياده در جزيره فارسي بايد جا بسازند. در عسلويه رادار گذاشته‌ايم كه تردد شناورها را كنترل مي‌كند. كمبود رادار داريم. براي كار آماده هستيم و مشكل ما فقط كمبود اطلاعات و اوضاع جوّي نامناسب است. وي افزود در زمينه نيروي بسيج و خدمة سلاح‌ها، كمبود نداريم بلكه نيروي سازماني و كادر كم داريم. فرمانده منطقه دوم دريايي در گزارشي از حمله امريكايي‌ها به سكوي آرـ4 گفت كه اين سكو را كاملاً بريده‌اند و در لولـه‌هاي توپ23 مستقر در آن مواد گذاشته و آن را منفجر كرده‌اند و رادار آنجا را هم برده‌اند. فرمانده نيروي دريايي نيز گفت كه ناوهاي امريكايي جزاير فارسي و ابوموسي و سكوي رشادت را دائماً كنترل مي‌كنند.[۱] در پايان اين جلسه فرمانده كل سپاه بر ضرورت آمادگي براي مقابله با تجاوزات امريكا تأكيد كرد و گفت: همّت كنيد و غيرت به خرج دهيد كه امريكا با پيروزي خارج نشود. البته كار زحمت دارد و مشكل است ولي فرصت تاريخي را از دست ندهيم.» محسن رضايي در ادامه بر لزوم كسب مهارت و آمادگي براي عمليات تأكيد كرد و گفت: وقتي كسب مهارت مي‌شود كه نيروها هفته‌اي 4 روز روي آب باشند، تمرين كنند و با آب و دريا آشنا شوند. مسئله دوم، تردد و گشت عمل بسيار مهمي است. تأمين سراسري ايجاد كنيد. قايق‌ها شيفت عوض كنند و به هم علامت بدهند. تردد و گشت، مراقبت، پوشش راداري، ساختن و آماده كردن اسكله‌ها و سكوها و حضور در دريا خيلي مهم است. نكته سوم تاكتيك‌هاي دريايي است كه منحصر به درياست و براي ما ناشناخته است. تحرك مداوم، گم نشدن، ارتباطات … تاكتيك‌هاي دريايي كه بايد فكر و مطالعه و كار كنيد و در عمل پيدا كنيد. طرح‌ريزي‌ها بايد عميق‌تر شود، مرتب مانور و تمرين كنيد دقت در كار و غافل‌گير كردن دشمن خيلي مهم است. سرعت و عدم توقف در يك نقطه از شرايط غافل‌گيري است.[۲]

گزارش- 714

تلاش براي آمادگي و هماهنگي جهت اجراي عمليات نامنظم در مناطق دوكان و سليمانيه عراق ادامه دارد. راوي مركز مطالعات در قرارگاه رمضان در يادداشت‌هاي امروز خود نوشته است: از فرماندهي لشكر ويژه پاسداران به قرارگاه رعد (تحت امر قرارگاه رمضان) پيام داده شد كه مسئولان اتحاديه ميهني كردستان عراق مي‌گويند تعداد پايگاه‌هاي دشمن در كسرت زياد است و ما همه را نمي‌توانيم بگيريم. در اين پيام از برادر جعفري خواسته شده كه موضوع پيگيري و حل شود. پس از بررسي‌هايي كه انجام شد و مذاكره فرمانده قرارگاه رعد با مسئولان اتحاديه ميهني، عصر امروز برادر جعفري (فرمانده قرارگاه رعد) پيامي به شرح زير به برادر فتاح (قائم‌مقام فرمانده لشكر ويژه پاسداران) ابلاغ گرديد: «طبق قراري كه داشتيم نيروهاي باقي مانده در كاني‌تو را سازمان‌دهي نموده و 50 نفر از آنان را به همراه كاك شيخ جعفر براي ايجاد كمين در جاده قلعه‌ديزه - دوكان اعزام كنيد. اگر برادران توانايي داشتند در تصرف دو پايگاه جاده هم كمك كنند، در غير اين صورت فقط كمين اجرا نمايند. بقيه نيروها در كاني‌تو آماده باشند. در ضمن قرار شد كاك شيخ دارا به آن طرف آب برود، به برادر رسول تأكيد كنيد با دوستان همكاري كافي داشته باشند.»[۳] علاوه بر اين، در جواب پيام برادر رسول (از مسئولان لشكر ويژه پاسداران كه فرماندهي گروه حمله كننده به تأسيسات سد دوكان را دارد) مبني بر "اينكه اتحاديه بايد پادگان و پايگاه موشكي را بگيرد و سپس ما وارد تأسيسات شويم"، فرمانده قرارگاه رعد عصر امروز چنين پيام داد: «برادر رسول - سلام‌عليكم. برادران اتحاديه فقط متعهدند كه پايگاه‌هاي اطراف سد و تأسيسات برق در اطراف كسرت را تصرف كنند و در صورتي كه ميسّر بود بعضي از برادران را جهت شناسايي ببرند. ...»[۴] قرارگاه رعد امروز همچنين در پيامي به قرارگاه رمضان اعلام كرد كه فردا در سليمانيه روز جشن بيعت با صدام است و درخواست كرد كه با توپخانه از ساعت 10:30 صبح با ديده‌باني، اين مراسم زير آتش قرار گيرد و پس از آن - بنا به درخواست اتحاديه - اعلام گردد كه اتحاديه ميهني كردستان عراق جشن سران بعثي را زير آتش گرفتند و تلفات سنگيني به آنها وارد كردند.[۵] از سوي ديگر، امروز در درگيري نيروهاي تحت امر قرارگاه رمضان در يك عمليات تدافعي در منطقه دربندي‌خان عراق تعدادي از نيروهاي عراقي كشته يا اسير شدند. در درگيري نيروهاي حزب حركت اسلامي، رزمندگان خودي و پيشمرگان مبارز كرد با قواي دشمن در دفاع از مواضع به دست آمده در منطقه دربندي‌خان، 50 نيروي دشمن كشته و 40 تن اسير شدند. در اين درگيري تعدادي از ادوات و چند تانك و نفربر ارتش عراق هدف قرار گرفت و به آتش كشيده شد.[۶]

گزارش- 715

تحركات نيروهاي دشمن در منطقه شرق بصره، طي دوره 9/8/1366 تا 11/8/1366 را معاونت اطلاعات قرارگاه كربلاي سپاه‌پاسداران در گزارش نوبه‌اي خود بررسي كرده و در پايان اين گزارش نتيجه‌گيري كرده است كه : «فعاليت نيروهاي پياده دشمن در جهت سنگر سازي، حفر كانال، تجمع و تردد، ديده‌باني، نقل و انتقال دستگاه‌هاي زرهي و اجراي آتش مستقيم تانك روي مواضع خودي ادامه دارد. آتش توپخانه دشمن در نيمه اول دوره عادي و در نيمه دوم دوره نيمه سنگين بوده است. فعاليت مهندسي دشمن براي احداث خاكريز، ترميم جاده، خاك‌برداري، حفر كانال و يك سري فعاليت‌هاي نامشخص تداوم دارد. در اين دوره همچنين فعاليت هوايي و هوانيروز در جهت شناسايي و عكس‌برداري ادامه داشته است.»[۷]

گزارش- 716

امروز طرح آموزش و دفاع مقدس دانش‌آموزان خوزستاني آغاز شد. سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به منظور جذب نيروي انساني مورد نياز جبهه‌هاي جنگ اين طرح آموزشي را براي نخستين بار به اجرا گذاشت.[۸] بر اساس اين طرح دانش‌آموزان دبيرستان‌ها به مدت يك هفته زير نظر مسئولان سپاه آموزش عمومي بسيج از قبيلِ تاكتيك، تخريب، ش.م.ر، امداد، اسلحه‌شناسي و مسائل عقيدتي را طي خواهند كرد. مسئول آموزش اين طرح گفت: «در پايان اين دوره دانش‌آموزان آمادگي دارند تا به صورت داوطلب جذب ارتش 20 ميليوني شوند.»[۹] از سوي ديگر، نيروهاي داوطلب مردمي از 20 شهر كشور عازم جبهه‌هاي نبرد شدند. اين نيروها در قالب كاروان‌هاي رزمي تخصصي از شهرهاي خرم‌آباد، رشت، اصفهان، همدان، يزد، اردكان، تفت، ابركوه و ورامين بودند.[۱۰]

گزارش- 717

اوضاع خليج فارس پس از يك سلسله حملات متقابل ايران و امريكا و حملات هوايي عراق و اقدامات مقابله به مثل ايران، رو به آرامش گذاشت و اصابت يك موشك كرم ابريشم به پايانه نفتي بندر الاحمدي كويت، در پي حملات امريكا عليه چاه‌هاي نفتي رشادت، دفتر اين درگيري‌ها را فعلاً بسته است. با وجود اين، تفاسير تحليل‌گران و اقدامات دولت‌ها براي كسب آمادگي بيش‌تر همچنان ادامه دارد. به گفته راديو امريكا، مديركل وزارت امور خارجه امريكا بار ديگر خواستار مذاكره با ايران شد. وي گفت: ما براي تبادل نظرهاي سازنده و قاطع با ايرانيان آماده‌ايم، زيرا معتقديم تماس مستقيم ميان دو كشور براي حل اختلاف يك اقدام درست تلقي مي‌شود. آمادگي دولت امريكا براي مذاكره بخشي از يك سياست دو بُعدي و يا سياست تهديد و تطميع است. راديو امريكا با اعلام اين مطلب افزود: «دولت امريكا آمادگي خود را براي مذاكره با ايران از طريق پيام‌هاي كتبي سفارت سوئيس در تهران و درخواست‌هاي شفاهي توسط كشورهاي ديگر ابراز داشته است. ايران با مطرح كردن شرايط غيرقابل قبول، كه وي حاضر نشد جزئيات آن را شرح دهد، به اين پيشنهادها پاسخ داده است.»[۱۱] از سوي ديگر، گري سيك معاون اسبق وزارت امور خارجه امريكا اقدام دولت ريگان را در اسكورت نفتكش‌هاي كويتي، اشتباه توصيف كرد و گفت: «دولت امريكا در برآورد تأثير بازدارنده نيروهاي امريكايي پس از مستقر كردن آنها در خليج فارس و اين مسئله كه نصب پرچم امريكا روي كشتي‌هاي كويتي موجب جلوگيري از حملات تلافي‌جويانه ايرانيان خواهد شد، دچار اشتباه شده است. در عوض ايران درايت سرشاري از خود نشان داده است و به جاي آتش گشودن مستقيم بر روي امريكا، آب‌هاي بين‌المللي را مين‌گذاري كرده و با موشك‌هاي كرم ابريشم خاك كويت و نفتكش تغيير پرچم يافته اين كشور را در زماني كه تحت اسكورت امريكا نبود، هدف قرار داد. حمله امريكا به سكوهاي نفتي ايران باعث شده است تا ايران حول سياست امريكا در خليج فارس حركت كند و اهدافي را براي حمله انتخاب كند كه پاسخ جدي واشنگتن را به دنبال نداشته باشد.»[۱۲] نشريه تايم نيز در مقاله‌اي به قلم مايكل سي‌سريل ديدگاه‌هاي موجود در كاخ سفيد درباره چگونگي مقابله با اقدامات ايران در خليج فارس را تشريح كرد و نوشت: «كاخ سفيد نيازي به نظرخواهي نداشت تا تصميم بگيرد به دنبال حمله به "سي.ايل.سيتي" ]ر.ك. به روزشمار 24/7/1366[ دست به اقدام تهاجمي بزند. در حمله مزبور دو امريكايي مجروح شدند. تنها اين پرسش‌ها مطرح بود كه چگونه و چه وقت بايد دست به عمل زد. از نظر عده‌اي، منطقي‌ترين كار فرستادن جت‌هاي نيروي دريايي بر فراز شبه‌جزيره فاو و نابود كردن موشك‌اندازهاي مهاجم كرم ابريشم بود. عاملي كه حمله به فاو را منتفي مي‌كرد اين تصور پنتاگون بود كه مواضع موشكي در شبه جزيره فاو مورد پشتيباني موشك‌اندازهاي هاوك مي‌باشد. مقامات امريكا پس از مردود دانستن حمله انتقام‌جويانه به مواضع موشك‌هاي كرم ابريشم به بررسي امكانات ديگري پرداختند. واينبرگر وزير دفاع و درياسالار كراو از غرق كردن يك ناوچه ايراني طرفداري كردند؛ ليكن مقامات كاخ سفيد اين پيشنهاد را رد كردند‎؛ زيرا ممكن بود در بين ايرانيان تلفاتي به بار آورد و همين امر سبب مي‌شد كه درخواست در جهت اجراي مجدد قانون اختيارات جنگي شدت بگيرد. پيشنهاد حمله به جزيره فارسي پايگاه سپاه پاسداران انقلاب كه براي كشتي‌راني در خليج‌(فارس) مزاحمت ايجاد مي‌كرد و نيز حمله به سكوي نفتي رشادت به عنوان يك هدف كامل، مورد موافقت قرار گرفت. اين سكوها بخشي از يك ميدان نفتي بزرگ‌تر به نام رشادت را تشكيل مي‌دهند.»[۱۳]

گزارش- 718

دبيركل سازمان ملل متحد پس از ملاقات با نمايندگان دائمي ايران و عراق در سازمان ملل متحد و مطالعه پاسخ‌هاي اين دو كشور به طرح9 ماده‌اي خود، از دولت‌هاي تهران و بغداد خواست به زودي نماينده‌اي بلندپايه با اختيارات و دستورات كافي جهت بحث و گفت‌وگو درباره اجراي يك طرح صلح به نيويورك اعزام كنند. خاويرپرز دكوئيار پاسخ‌هاي دو كشور ايران و عراق را به اعضاي دائمي و كيواكي كيلوچي، رئيس ژاپني شوراي امنيت كه مأمور آگاه ساختن اعضاي غيردائمي از محتواي اين پاسخ‌هاست تسليم كرد. رئيس شوراي امنيت در گفت‌وگويي پاسخ‌هاي ايران و عراق را چندان تشويق كننده ندانست.[۱۴] دكوئيار در تاريخ 15 اكتبر (23 مهر) از دو كشور متخاصم خواست كه به پيشنهادهاي جديد صلح وي پاسخ دهند. دستور داده شد كه جوابيه‌هاي مذكور محرمانه باقي بماند، ليكن خبرگزاري آسوشيتدپرس پس از دو روز از طريق منابع ديپلماتيك به آنها دست يافت و گزارش داد: «در جوابيه ايران كه علي‌اكبر ولايتي وزير خارجه اين كشور آن را امضا كرده آمده است: اعلام عراق به عنوان آغازگر اين جنگ، به عنوان نخستين گام در راه رسيدن به يك صلح عادلانه و پابرجا همچنان به قوت خود باقي است. ايران خاطرنشان كرده كه اين كشور استقرار آتش‌بس را دومين گام مي‌پندارد. ايران درباره عقب‌نشيني نيروها گفته است: اين كشور تنها پس از به اتمام رسيدن نتايج اقدامات مربوط به مشخص كردن آغازگر جنگ به ويژه مسئله غرامت‌هاي جنگي، به اين كار مبادرت مي‌نمايد. مرزهايي كه ايران نيروهاي خود را از آنجا خارج مي‌كند نيز بايستي مشخص گردد، زيرا عراق رسماً قرارداد 1975 الجزاير را فسخ كرده است. قرارداد مذكور مرز بين ايران و عراق در آبراه مورد منازعه شط‌العرب ]اروند رود[ را تعيين كرده است. ايران همچنين از دبيركل مي‌خواهد به تهيه و تدوين مفادي صريح در جهت اجراي بخش ديگر مصوبه شوراي امنيت يعني درخواست خويشتن‌داري از سوي گروه‌هاي ثالث در خليج فارس اقدام نمايد. اين درخواست ايران ظاهراً با هدف خروج نيروي دريايي امريكا از خليج فارس كه تاكنون در چند مورد با نيروهاي ايران درگير شده‌اند، مطرح شده است. از سوي ديگر، عراق در جوابيه خود كه طارق عزيز وزير خارجه اين كشور آن را امضا كرده اعلام نموده است عراق استقرار آتش‌بس را رعايت خواهد كرد، ليكن تا زماني كه مراحل اجراي آتش‌بس و عقب‌نشيني نيروها به پايان نرسد، هيچ گونه مذاكراتي در جهت اجراي ديگر مفاد قطعنامه به‌عمل نخواهد آمد. وي افزوده است: زماني كه اجراي كامل و صديق اين ماده اصلي و محوري قطعنامه پايان گيرد، ما و گروه مقابل خواهيم توانست كه با كمك شما و در يك جوّ بين‌المللي و منطقه‌اي صحيح بلافاصله مذاكره درباره اجراي پارگراف‌هاي عملي بعدي را آغاز نماييم.[۱۵]

گزارش- 719

ديپلمات‌ها و ناظران سياسي در نيويورك پاسخ ايران و عراق به طرح9 ماده‌اي دبيركل را نااميدكننده و متفاوت توصيف كردند.[۱۶]يكي از آنها به آسوشيتدپرس گفت: «به ويژه پاسخ عراق تكان دهنده بود. عراقي‌ها مشاهده كردند كه ايراني‌ها در حال پيشبرد خواسته‌هاي خود هستند و پس از يك بحث و جدل در هيئت حاكمه عراق به نظر مي‌رسد تندروها پيروز شده‌اند.»[۱۷] مقامات ديپلماتيك ديگر نيز گفتند پاسخ دو كشور عرصه مانور دبيركل سازمان ملل متحد را براي يافتن يك راه حل صلح‌آميز تنگ‌تر و سازش ميان طرفين جنگ را مشكل‌تر كرده است.[۱۸] آسوشيتدپرس نيز به نقل از يك ديپلمات سازمان ملل متحد نوشت: «ايران هيولاي ما را بازيچه قرار داده است و اين در حالي است كه كنار آمدن با عراقي‌ها نيز هر روز سخت‌تر مي‌شود.»[۱۹]

گزارش- 720

نماينده دائمي جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل پس از ملاقات يك و نيم ساعته خود با دبيركل اين سازمان در يك گفت‌وگوي مطبوعاتي شركت كرد و در تشريح مواضع جمهوري اسلامي ايران گفت: «مواضع فعلي ما با مواضع گذشته‌مان فرقي نكرده است. ما قبل از قطعنامه 598 هم بر يك نكته اصرار داشتيم و آن اين بود كه از مجامع بين‌المللي وابسته به سازمان ملل و شوراي امنيت خواستيم متجاوز را تعيين و محكوم كنند. شوراي امنيت بدون درخواست ما اين بند را كه متضمن معرفي متجاوز است در قطعنامه خود گنجانده و معني آن اين است كه جامعه بين‌المللي دريافته است تا از خواست‌هاي جمهوري اسلامي ايران حمايت نكند، نمي‌تواند به موفقيت برسد و به راه‌حلي دست يابد.» رجايي خراساني ضمن تأكيد بر حفظ توان نظامي و اهميت آن گفت: «مبادا كسي فكر كند كه روند جنگ به سياسي‌كاري كشيده شده است. ملت ما بايد بداند كه اگر از اهميت جنگ كاسته شود كلاه بزرگي در بخش سياسي سر ما خواهد رفت. امروز اگر دشمن يا حتي مجامع بين‌المللي حاضر شده‌اند نظرات ما را بپذيرند، به خاطر بيمي است كه از عمليات نظامي ما دارند. ما اگر در جبهه ضعيف باشيم حتماً در سياست هم شكست مي‌خوريم و اگر در جبهه قوي باشيم مثل امروز حتماً در سياست هم پيروز خواهيم شد.» نماينده ايران در پاسخ به اينكه چه آينده‌اي را براي تحولات ديپلماتيك جاري در سازمان ملل متحد پيش‌بيني مي‌كنيد، گفت: «قطعاً عراقي‌ها اصرار خواهند كرد كه اول آتش‌بس صورت گيرد، بعد عقب‌نشيني نيروها آغاز شود و بعد كميته‌اي تشكيل شود كه به علل و ادامه جنگ بپردازد. خلاصه آنها مي‌خواهند مسئوليت آغازگر جنگ را لوث كنند، ولي ما هيچ آتش‌بس، عقب‌نشيني و اين جور مسائل را نخواهيم پذيرفت مگر آنكه كميته‌اي تشكيل شود و قبل از هر چيز ديگر متجاوز را معرفي كند. اگر متجاوز اعلام شود آنگاه بر آثار تجاوز اصرار خواهيم كرد و از جامعه بين‌المللي خواهيم خواست كه آثار تجاوز را تعيين نمايد، غرامت ما را تأمين كند و تكليف امنيت منطقه را مشخص سازد. ما اميدواريم كه جهان فراموش نكند كه خواست‌هاي نهايي ما را بايد بپذيرد.»[۲۰] راديو امريكا به نقل از رجايي خراساني گفت: «جواب ايران يك نامه سه‌ صفحه‌اي بود و فقط ما اميدواريم سازمان ملل سريع‌تر كار كند. اميدواريم هر چه زودتر كميسيون تحقيق تشكيل و تجاوزگر را معرفي كند. وي همچنين گفت كه ايران انتخاب اعضاي كميته تحقيق را صرفاً به عهده خود دبيركل گذاشته است. رجايي خراساني گفت: براي آنكه از اقدامات بعدي دبيركل سازمان ملل آگاه شود خواستار ملاقات ديگري با او شده است.»[۲۱] راديو بي.بي.سي در تحليلي پاسخ ايران به قطعنامه 598 را منفي عنوان كرد و گفت: «ايران درخواست نموده است كه كميسيوني كه قرار است براي تعيين مسئول شروع جنگ تشكيل گردد، قبل از آنكه ايران تعهدي نسبت به خروج نيروهايش از خاك عراق به عمل آورد، شروع به كار كند؛ كه با اين امر بارقه اميدي كه مأموريت دو ماه پيش پرز دكوئيار براي خاتمه جنگ به وجود آورده بود، خاموش شده است.»[۲۲]

گزارش- 721

طه‌ياسين رمضان، معاون اول صدام حسين در مصاحبه با تلويزيون تركيه نظر رژيم عراق درباره جنگ، قطعنامه 598 شوراي امنيت و حضور نيروهاي امريكا در منطقه را تشريح كرد. وي گفت: «عراق رابطه‌اي با آمدن كشتي‌هاي جنگي به خليج ندارد. اين كشتي‌ها به منظور حفظ منافع اقتصادي كشورهاي حوزه خليج‌ در مقابل حملات ايران به منطقه آمده‌اند و مسئوليت اين عمل نيز به گردن كشورهاي حوزه خليج نيست.» وي درباره تأثير بهبود روابط ايران و شوروي بر روابط بغداد و مسكو گفت: «روابط ما با شوروي روال عادي خود را طي مي‌كند. اختلاف نظر ما در برخي موارد كه اخيراً به وجود آمده است، بر روابط دوجانبه تأثيري نخواهد داشت. ما با مواضع شوروي در قبال قطعنامه 598 شوراي امنيت سازمان ملل به طور كامل هم عقيده نيستيم و مواضع شوروي در اين مورد از تضاد بين دو ابرقدرت سرچشمه مي‌گيرد و مستقيماً موضعي عليه ما نيست. شايعات مربوط به نزديك شدن ايران به پذيرش يك صلح، كاملاً يك اقدام فربيكارانه و غير واقعي است. هدف ايران ادامه جنگ و مشغول كردن اذهان عمومي است. ما اعلام كرده‌ايم كه از قطعنامه 598 شوراي امنيت حمايت مي‌كنيم ولي آنها از اظهار نظر طفره مي‌روند.»[۲۳] از سوي ديگر، نماينده عراق در سازمان ملل در نامه‌اي به دبيركل اين سازمان نوشت كه نيروهاي ايران در روزهاي 27، 28 و 29 اكتبر در گلولـه‌باران نقاط مختلف بصره، 10 تن را كشته و 57 تن را مجروح كردند و به تعدادي خانه و خودرو خسارت وارد كردند.[۲۴]

گزارش- 722

با نزديك شدن به زمان برگزاري اجلاس سران كشورهاي عربي در امان، تلاش‌هاي ديپلماتيك و اظهار نظر درباره آن افزايش يافته است. معمر قذافي رهبر ليبي شركت خود در اجلاس امان را رد كرد و گفت: «من با حضور در كنفرانسي كه به دستور امريكا و به منظور جنگيدن با ايران و دفاع از منافع امريكا در منطقه خليج‌]فارس[ تشكيل مي‌شود، مخالفم. چنانچه اين كنفرانس به منظور پايان دادن به جنگ عراق و ايران برگزار مي‌شد شركت مي‌كردم؛ زيرا بر متوقف شدن جنگ اصرار دارم و ادامه آن را نوعي جنون مي‌دانم.» رهبر ليبي تأكيد كرد: «به دليل آنكه جنگ خليج ]فارس[ براي اولين بار منافع امريكا را مورد تهديد قرار داد، امريكا به سرعت دستور برگزاري كنفرانس سران عرب را به رياست شاه‌حسين در امان صادر كرد. اين تحرك سريع امريكا براي برگزاري كنفرانس سران عرب به منظور دفاع از منافع امريكاست تا اعراب به نمايندگي از سوي امريكا از منافع امريكا دفاع كنند.» قذافي فاش كرد: «هيچ يك از كشورهاي عربي عضو اتحاديه عرب از قبل در جريان زمان و مكان برگزاري كنفرانس سران عرب قرار نداشتند.» وي ضمن طرح اين پرسش كه چرا كنفرانس امان كنفرانس فوق‌العاده نام‌گذاري شده، در حالي كه هفت سال از جنگ عراق و ايران مي‌گذرد، افزود: «كنفرانس فوق‌العاده سران عرب بايد هنگامي تشكيل مي‌شد كه امريكا و پيمان ناتو شهرهاي ليبي را مورد حمله قرار دادند. اما آن موقع چنين كنفرانس ضد امريكايي تشكيل نشد.»[۲۵] از سوي ديگر، كشورهاي حوزه خليج فارس در نظر دارند در اجلاس سران عرب ضمن بازگرداندن مصر به جهان عرب، بيش‌ترين فشار را بر سوريه وارد كنند. خبرنگار بي.بي.سي از كويت در اين باره گزارش داد: «نخست‌وزير كويت ضمن اطلاعاتي كه به طور خصوصي به بازرگانان كويتي مي‌داد تأكيد كرد كه در كنفرانس سران عرب در هفته آينده ديگر براي اعطاي ميلياردها دلار به كشورهاي خط مقدم عليه اسرائيل يعني سوريه، اردن و سازمان آزاديبخش فلسطين تعهد نخواهد داد. يكي از مقامات كويت به خبرنگاران بي.بي.سي گفته است ما ديگر از كمك مالي براي جنگي كه وجود خارجي ندارد خسته شده‌ايم، مخصوصاً از كمك مالي به سوريه خسته شده‌ايم كه از يك كشور ديگر يعني ايران كه عملاً ما را مورد حمله قرار مي‌دهد، حمايت مي‌كند. اين مقام كويتي گفته است كه ما اكنون خودمان يك كشور خط مقدم هستيم. اين استراتژي كشورهاي حوزه خليج فارس متوجه سوريه است و ظاهراً بعد از فرونشستن سر و صداي كنفرانس، كويت و عربستان سعودي هر دو به كمك مالي به اردن، كه مشكلات اقتصادي حادي دارد، ادامه خواهند داد. يك هدف مهم ديگر كشورهاي عرب حوزه خليج فارس اين است كه مصر به نحوي شايسته به جهان عرب بازگردانده شود. عربستان سعودي و كويت - كه 65 ميليون دلار هزينه اين كنفرانس فوق‌العاده در مورد خليج فارس را تأمين مي‌كنند - به طور كلي مي‌خواهند مطمئن شوند كه كنفرانس كاري را كه آنها انتظار دارند انجام دهد.»[۲۶] مجله الكفاح العربي نيز فاش ساخت كه امريكا درخواست كرده است در كنفرانس امان از گفت‌وگو درباره خطر اسرائيل خودداري و به بحث درباره خطر ايران پرداخته شود. اين مجله به نقل از خبرنگار خود در واشنگتن افزود: «اين بند درخواستي امريكا به عنوان بهايي در مقابل ايفاي نقش نظامي امريكا در خليج فارس در مقابله با ايران و جلوگيري از پيروزي ايران بر عراق تلقي خواهد شد.»[۲۷]

گزارش- 723

پس از اعلام تحريم اقتصادي امريكا عليه ايران، جمهوري اسلامي ايران موافقت‌نامه‌هاي بازرگاني مهمي را با دو كشور پاكستان و تركيه امضا كرد. راديو هلند در بخش انگليسي امشب خود به بررسي و پيامدهاي گسترش روابط اقتصادي ايران با كشورهاي همسايه پرداخت و گفت: «در پي يك رشته فعاليت‌هاي ديپلماتيك، وزير امور اقتصادي و دارايي ايران به اسلام‌آباد سفر كرد و وزير نفت تركيه نيز به ايران اعزام گرديد. در اين سفرها موافقت‌نامه‌هايي بين ايران و دو كشور پاكستان و تركيه به امضا رسيد كه تأثير بسزايي در كاهش تأثير تحريم‌هاي تجاري امريكا خواهند داشت.» راديو هلند به نقل از خبرنگار خود در پاكستان افزود: «هر يك از سه كشوري كه در امضاي اين موافقت‌نامه‌ها دخيل بوده‌اند، دلايل خاص خود را براي عملي شدن اين قراردادها داشتند. دولت آنكارا با اين واقعيت نگران كننده روبه‌رو است كه مرزهاي مشتركي با سه كشور جنگ‌طلب منطقه يعني سوريه، ايران و عراق دارد. به اين دليل تاكنون قوياً از موضع بي‌طرفي در جنگ خليج ]فارس[ جانبداري كرده است. ترتيب اثر دادن به تقاضاي امريكا در اعمال تحريم‌ها عليه ايران، موضع بي‌طرفي آن كشور را به خطر انداخته و موجب برانگيختن خشم ايران نسبت به تركيه مي‌شود. طرف سوم پاكستان است كه خود داراي مسائلي با ايالات متحده امريكا مي‌باشد. دعواي اسلام‌آباد بر سر قاچاق مواد مخصوصي از امريكاست كه پاكستان براي توليد سلاح‌هاي هسته‌اي به آن نياز دارد و امريكايي‌ها را برانگيخته است تا مجموعه قراردادهاي اقتصادي و كمك‌هاي نظامي خود را به ارزش 2/4 ميليارد دلار طي شش سال آينده به آن كشور به حالت تعليق درآورد. اين امر موقعيت منحصر به فردي براي ايران به وجود آورده است تا از اين موضع عليه ايالات متحده بهره‌گيري نمايد.»[۲۸]




منابع و مآخذ روزشمار 1366/08/11

  1. ↑ سند شماره 1556 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نيروي دريايي سپاه (سعيد سرمدي)، 11/8 تا 9/9/1366، ص1 تا 10.
  2. ↑ همان، ص1/10 تا 1/12.
  3. ↑ سند شماره 1547 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه رمضان (مسعود سرمدي)، 2/8 تا 17/8/1366، ص1/109.
  4. ↑ همان، ص109.
  5. ↑ همان، ص108.
  6. ↑ سند 144647 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "عمليات‌هاي انجام شده توسط گروه‌هاي مختلف عراق"، 30/8/1366، ص32.
  7. ↑ سند شماره 089112 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزاش نوبه‌اي شماره 98، معاونت اطلاعات قرارگاه كربلا، 11/8/1366.
  8. ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 12/8/1366، ص2.
  9. ↑ همان.
  10. ↑ همان.
  11. ↑ روزنامه كيهان، 12/8/1366، ص‌آخر، راديو امريكا، به نقل از روزنامه نيويورك‌تايمز.
  12. ↑ مأخذ 9، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از خبرگزاري رويتر.
  13. ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد اسلامي، نشريه"بررسي مطبوعات جهان" شماره 1278،11/8/1366، ص5، مجله تايم.
  14. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 230، 14/8/1366، ص10 و 11، نيويورك - خبرگزاري فرانسه، 13/8/1366.
  15. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، شماره231، 15/8/1366، ص29 تا 31، سازمان ملل - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 14/8/1366.
  16. ↑ - Sreedhar, Kapil Kaul Tanker War: Aspect of Iraq-Iran War (1980-88) (New Delhi: ABC Publishing House, 1989.) p.62.
  17. ↑ مأخذ 15، ص29 تا 31، سازمان ملل - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 14/8/1366.
  18. ↑ مأخذ 14، ص10 و 11، نيويورك - خبرگزاري فرانسه، 13/8/1366.
  19. ↑ مأخذ 15، ص29 تا 31، سازمان ملل - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 14/8/1366.
  20. ↑ روزنامه كيهان، 12/8/1366، ص19.
  21. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 228، 12/8/1366، ص15 و 16، راديو امريكا، 11/8/1366.
  22. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره229، 13/8/1366، ص9 و 10، راديو بي‌بي‌سي، 12/8/1366.
  23. ↑ مأخذ8، ص3 و 4، آنكارا - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 12/8/1366.
  24. ↑ سند شماره S/19245 شوراي امنيت سازمان، 2 نوامبر 1987، ترجمه مركز مطالعات و تحقيقات جنگ.
  25. ↑ مأخذ 21، ص31 و 32، طرابلس - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 11/8/1366.
  26. ↑ مأخذ 21، ص32 و 33، راديو بي‌بي‌سي، 11/8/1366.
  27. ↑ روزنامه رسالت، 12/8/1366، ص12، بيروت - واحد مركزي خبر، به نقل از مجله الكفاح‌العربي.
  28. ↑ مأخذ8، ص46 و 47، راديو هلند.






برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1366.08.11&oldid=2335»