1361.04.30: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1361 |نام = 1361.04.30 |نام دیگر=سی تیر |روز=30 تیر 1361 |تاریخ شمسی= 1361.04.30 |تاریخ میلادی=21 ژوئیه 1982 |تاریخ قمری= 29 رمضان 1402 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.04.30</div> <div class="bootstrap-btn">1362.04.30...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(یک نسخهٔ میانیِ همین کاربر نمایش داده نشده است)
سطر ۲۳: سطر ۲۳:


<div style="text-align:justify">
<div style="text-align:justify">
==  گزارش- 390 ==
امروز مرحله سوم عمليات در حالي آغاز شده است كه نسبت به چند روز قبل اين تغييرات در منطقه رخ داده بود:
1ـ گسترش آب‌گرفتگي در منطقه بوبيان و خطر نفوذ آب به منطقه خودي.
2ـ به وجود آمدن تغييرات عمده در زمين منطقه عملياتي به وسيله مهندسي عراق در طول چند روز گذشته.
3ـ منتقل شدن نيروهاي زبدة دشمن از غرب به منطقه عملياتي(تيپ 17 زرهي و گردان 35 از تيپ 35 زرهي).<ref>سند شماره 016379، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي شماره 90، از اطلاعات عمليات قرارگاه نصر، به فرمانده قرارگاه كربلا، 31/4/1361؛ و: سند شماره 032892 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: 30/4/1361.</ref>
تدبير ويژة فرمانده قرارگاه كربلا در اين مرحله، شركت ندادن نيروهاي زرهي و نفربرهاي خودي در اين مرحله از عمليات رمضان است، زيرا احتمال مي‌رود كه عراق در سراسر جبهه پاتك كند. همچنين با توجه به تجربيات مراحل گذشته كه به هنگام درگيري تشخيص وسايل زرهي خودي از دشمن مشكل بود، فرمانده قرارگاه كربلا با وارد نكردن زرهي در اين عمليات، به نيروها دستور داده است كه هر نوع وسيله زره‌پوشي را كه در منطقه مشاهده كردند، منهدم سازند.<ref>سند شماره 104، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه راوي، قرارگاه فتح، عمليات رمضان، راوي: محسن رخصت‌طلب، 24/5/1361، ص191؛ و: معاونت سياسي ستاد كل سپاه، از خرمشهر تا فاو، تهران، انتشارات سپاه پاسداران، چاپ دوم، شهريور 1367، صص31 و 32.</ref>
طبق طرح، قرارگاه فتح به عنوان تلاش اصلي و قرارگاه فجر به عنوان پشتيباني، اجراي عمليات را به عهده دارند. قرارگاه‌هاي فرعي فتح به ترتيب از شمال به جنوب عبارتند از: فتح2: "تيپ 8 نجف" و "تيپ 2 از لشكر 92 زرهي"؛ فتح1: "تيپ 14 امام حسين(ع) و "تيپ 1 از لشكر 92 زرهي"؛ فتح5: "تيپ 7 ولي‌عصر(عج)" و "تيپ 2 از لشكر 21"؛ فتح3: "تيپ 27 حضرت رسول(ص)"؛ فتح4: تيپ 25 كربلا. اين قرارگاه‌ها مأموريت دارند تا ضمن پيش‌روي و انهدام دشمن، حدود 13 كيلومتر از ضلع شرقي كانال ماهي و آب‌گرفتگي كانال ماهي در منطقه شلمچه به طرف انتهاي كانال ماهي در منطقه كتيبان را تصرف و با قرارگاه فجر الحاق كنند.<ref>سند شماره 032053، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه كربلا، 30/4/1361؛ و: سند شماره 016375 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دستور جز به جز شماره 4، قرارگاه عمليات فتح (ركن 3)، 30/4/1361.</ref>
نقشه
مرحله سوم عمليات
قرارگاه فجر در شمال قرارگاه فتح عمل مي‌كند و قرارگاه‌هاي فرعي آن چنين‌اند: فجر1:"تيپ امام سجاد(ع)" و "تيپ 1 از لشكر 77"؛ فجر2: "تيپ جوادالائمه(ع)" و "تيپ 2 از لشكر 77"؛ فجر4: "تيپ 33 المهدي" و "تيپ 17 علي‌ابن ابيطالب(ع). اين قرارگاه‌ها مأموريت دارند تا ضمن درگيركردن دشمن در شمال منطقه، مثلثي اول را نيز تصرف كنند. تيپ 33 المهدي همچنين مأموريت دارد تا به كمك تيپ 17 علي‌بن‌ابيطالب(ع) خاك‌ريزي را كه اين تيپ در مراحل قبلي احداث كرده است، تصرف و تكميل كنند تا جناح راست "فتح 2" تأمين شود. مأموريت اصلي در اين قرارگاه برعهده "فجر4" است.<ref>سند شماره 58، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي تيپ جوادالائمه(ع)، عمليات رمضان، راوي: مهرداد خبازيان، 30/4/1361، صص9 تا 11؛ و: مأخذ 3.</ref>
هم‌زمان با سپري شدن آخرين مراحل آمادگي نيروهاي خودي، قراين نشان مي‌دهد كه نيروهاي عراقي قصد دارند تا در يك هجوم سراسري در كل منطقه پاتك كنند.<ref>مأخذ 2، قسمت دوم.</ref>
قرارگاه كربلا نيز اعلام كرده است كه صدام شب گذشته با حضور در منطقه عملياتي به فرماندهان يگان‌هاي عراقي اولتيماتوم داده تا حداكثر طي 10 روز منطقه از دست رفته را بازپس گيرند.<ref>سند شماره 016378، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي شماره 548، قرارگاه كربلا(ركن 2)، 31/4/1361.</ref>
وضعيت كلي منطقه عمليات تا آخرين ساعت امروز(ساعت 24) بدين شرح است:
قرارگاه فجر در محور راست، عمليات خود را در ساعت 2:40 دقيقه آغاز كرده است. نيروهاي فجر1 و2  با انهدام چندين تانك و نفربر شروع خوبي داشتند ولي در مرحله بعدي برخي نيروها مسير را گم كرده‌اند و زمين‌گير شده‌اند. قرارگاه در پي يافتن راهي براي هدايت و پيش راندن نيروها است. نيروهاي فجر4 نيز در ساعت مقرر درگير شدند و ضمن انهدام شمار قابل توجهي از ادوات دشمن، حدود سه كيلومتر پيش‌روي كرده‌اند.<ref>سند شماره 49، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، قرارگاه فجر، عمليات رمضان، راويان: مهرداد خبازيان و محمد گركاني، 30/4/1361، صص7 و 8.</ref>
قرارگاه فتح نيز از ساعت 2:40 دقيقه وارد عمل شده است. فتح 2 كه تصور مي‌رفت به‌سرعت پيش‌روي كند، با مقاومت دشمن رو به رو شده، امام تاكنون تانك‌ها و نفربرهاي بسياري را از دشمن منهدم كرده است.<ref>سند شماره 49، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، قرارگاه فجر، عمليات رمضان، راويان: مهرداد خبازيان و محمد گركاني، 30/4/1361، صص7 و 8.</ref>
فتح1 نيز در آغاز كار با مقاومت و هوشياري دشمن مواجه شد ولي با تدبير، نيروهاي عراقي را دور زد و شمار فراواني از تانك‌ها و نفربرهاي دشمن را منهدم كرد و هم‌اكنون به ميدان مين تازه‌اي برخورد كرده كه تا آخر وقت امروز(ساعت 24) مشغول پاك‌سازي آن بوده است.
فتح5 نيز كه با توان ناقص وارد عمل شده است، با غافل‌گير كردن نيروهاي دشمن، بسياري از تانك‌ها و نفربرهاي آن‌ها را ـ كه امروز به طور انبوه در همه منطقه عملياتي حضور داشتند ـ منهدم كرده‌اند.<ref>سند شماره 53، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، تيپ 14 امام حسين(ع)، عمليات رمضان، راوي: سيدمحمد اسحاقي، 30/4/1361، صص20 تا 34.</ref> ( ضميمه دارد)
تيپ 27 حضرت رسول(ص) ـ كه با نام فتح 3 براي اولين‌بار در اين عمليات شركت كرده است ـ هر چند به دليل كمبود بي‌سيم، در برقراري ارتباط مشكل دارد ولي با توجه به انبوه تانك‌ها و نفربرهاي دشمن، در چندين نوبت بسياري از آن‌ها را منهدم كرده است و پيش‌روي را به سوي كانال ماهي ادامه مي‌دهد.<ref>سند شماره 62، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، تيپ حضرت رسول(ص)، عمليات رمضان، راوي: اسدالله توفيقي.</ref>
تيپ 25 كربلا با نام "فتح 4" نيز با چهار گردان در جنوبي‌ترين منطقه عملياتي كار را شروع كرده است. وجود ميدان‌هاي تازه مين و آتش متمركز و انبوه نيروهاي دشمن، حركت اين يگان را متوقف نكرده است و در آخرين لحظات امروز نيروهاي اين تيپ همچنان در حال پيش‌روي به سوي كانال ماهي هستند.<ref>سند شماره 0166377، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي اطلاعاتي شماره 65، از قرارگاه مركزي سپاه ـ اطلاعات عمليات،30/1361، صص3 الي 7.</ref>
==  گزارش- 391 ==
به گفتة اسيران عراقي عمليات رمضان، ارتش عراق مهمات شيميايي در اختيار يگان‌هاي مستقر در منطقه عملياتي جنوبي قرار داده است. تاكنون به طور متوسط دو صندوق مهمات شيميايي در اختيار گردان‌هاي مستقر در منطقه جنوب قرار گرفته است و نيروهاي عراقي مستقر در اين منطقه نيز به امكانات مقابله با سلاح‌هاي شيميايي از جمله ماسك ضدگازهاي شيميايي مجهز شده‌اند.<ref>سند شماره 016491، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: لشكر فتح، عمليات رمضان، 6/5/1361.</ref>
به دنبال كسب اطلاعات از نقل و انتقال سلاح‌هاي شيميايي به وسيلة نيروهاي ارتش عراق در جنوب، به يگان‌هاي خودي مستقر در اين منطقه دستور داده شده است كه با همراه داشتن ماسك ضدگاز و وسايل لازم براي مقابله با حملات شيميايي، مراقبت لازم را به عمل آورند.<ref>سند شماره 016417، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از لشكر 92 زرهي ـ ركن سوم، 1/5/1361.</ref>
==  گزارش- 392 ==
800 تن از اسيران عراقي عمليات رمضان امروز با قطار از منطقه جنوب وارد تهران شدند و مردم در ايستگاه راه‌آهن از آنان استقبال كردند. اسيران كه شعارهاي "مرگ بر صدام" و "الله‌اكبر ، خميني رهبر" سر مي‌دادند، به اردوگاه‌هاي نگه‌داري اسيران عراقي انتقال يافتند.<ref>روزنامه كيهان، 3/5/1361، ص11، خبرگزاري جمهوري اسلامي.</ref>
==  گزارش- 393 ==
هواپيماهاي عراقي در ساعت 9:30 دقيقه امروز مناطق مسكوني شهر اهواز را بمباران كردند كه براثر آن، 30 منزل مسكوني<ref>سند شماره 072475، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سماجا 3 ـ مركز فرماندهي، به گيرندگان، 30/4/1361.</ref> و 17 فروشگاه ويران گرديد و 7 دستگاه خودرو نيز در آتش سوخت.<ref>سند شماره 112885، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي شماره 547، قرارگاه عملياتي كربلا، 30/4/1361، صص2 و 3.</ref> در اين بمباران همچنين ده تن از ساكنان اين شهر شهيد و 60 تن مجروح شده‌اند.<ref>سند شماره 072484، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد فرماندهي منطقه 8 سپاه، 30/4/1361.</ref>
==  گزارش- 394 ==
هواپيماهاي نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران پيش از ظهر امروز در يك عمليات فرودگاه بغداد، پالايشگاه نفت "الدوره" اين شهر و تأسيسات صنعتي غرب بغداد را بمباران كردند. در اين بمباران، خسارت‌هاي فراواني به پالايشگاه الدوره و فرودگاه بغداد وارد آمد و پس از اين عمليات، فرودگاه بغداد به روي كليه پروازها بسته شده است.<ref>روزنامه كيهان، 2/5/1361، ص16، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي.</ref>
جنگنده‌هاي ارتش جمهوري اسلامي ايران در عملياتي ديگر، تأسيسات و مخازن نفتي "بانميل" عراق را نيز بمباران كردند كه آسيب‌هاي بسياري بر آن وارد آمد و دود برخاسته از آتش‌سوزي اين تأسيسات تا ساعت‌ها از دور ديده مي‌شد. يكي از هواپيماهاي جنگي ايران در حين عمليات برفراز بغداد با آتش دشمن سقوط كرد كه يكي از خلبانان آن شهيد شد و ديگري را به گفته مقام‌هاي عراقي، نيروهاي اين كشور دستگير كرده‌اند. جمهوري اسلامي ايران با انتشار اطلاعيه‌اي هشدار داد كه بغداد مسئول حفاظت از جان اين خلبان است.<ref>روزنامه جمهوري اسلامي، 2/5/1361، ص11.</ref>
راديو بي.‌بي.‌سي. با اشاره به خبر حمله هوايي ايران به بغداد، گفت كه از آغاز مرحله جديد جنگ ايران و عراق، امروز بغداد براي نخستين‌بار و بدون اخطار قبلي مورد حمله هوايي قرار گرفت. اين راديو افزوده است كه هنگام حمله ايران آژير حمله هوايي به صدا درآمد و بعد از 20 دقيقه آژير پايان حمله پخش شد و وزارت اطلاعات عراق به دنبال آن اعلام كرد كه هواپيماهاي ايراني به بغداد حمله كرده بودند.<ref>واحد مركزي خبر صداو سيماي جمهوري اسلامي ايران، "راديوهاي بيگانه"، 1/5/1361، ص19، راديو بي.‌بي.‌سي. ، 30/4/1361.</ref>
امروز همچنين توپخانه خودي يك دستگاه رادار نيروي هوايي عراق مستقر در پايگاه شعيبه اين كشور را با شليك گلوله از كار انداخت و تأسيسات نفتي و كارخانه پتروشيمي شعيبه را نيز به آتش كشيد.<ref>سند شماره 016633، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي واطلاعاتي شماره 566، 18/5/1361 تا 19/5/1361، ص2.</ref>
==  گزارش- 395 ==
روزنامه فرانسوي "ليبراسيون" امروز دربارة آخرين وضعيت جبهه‌هاي جنگ نوشت: «دولت عراق از عمليات ارتش خويش و اوضاع جبهه‌ها بسيار راضي است.» اين روزنامه به نقل ازاطلاعيه‌هاي نظامي دولت عراق افزود: «نيروهاي ايران به عقب رانده شده‌اند و درگيري در 4 كيلومتري مرز دو كشور در داخل خاك عراق جريان دارد.» ليبراسيون سپس از كارشناسان نظامي خارجي نقل كرده كه ارتش ايران احتمالاً درحال تقويت نيروهاي خويش و تدارك حمله جديد به عراق است.
اين روزنامه همچنين گزارش داد: «در صحنه سياسي نيز لحن طرفين تغيير كرده است؛ نخست‌وزير عراق اعلام كرده است كه آماده است در جريان كنفرانس آتي سران عدم‌تعهد در بغداد از نماينده ايران پذيرايي نمايد. موسوي نخست‌وزير ايران نيز اعلام كرده است كه جمهوري اسلامي ايران مايل است با عراق روابط عادي برقرار كند.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 125، 1/5/1361، ص26، راديو ايران، 31/4/1361، به نقل از روزنامه فرانسوي "ليبراسيون".</ref>
==  گزارش- 396 ==
عراق خواستار دخالت شوراي امنيت براي پايان دادن به جنگ اين كشور با ايران شده‌است. به نوشتة روزنامه لبناني "السفير"، دولت عراق با ارسال پيامي به رئيس و اعضاي شوراي امنيت، از اين شورا خواسته است كه آن‌چه را اين دولت اوضاع خطرناك ناشي از اصرار ايران براي ادامه جنگ، ناميده است، مورد بررسي قراردهد. اين روزنامه به نقل از هيئت ديپلماتيك عراق در سازمان ملل، اعلام كرده است كه حكومت عراق بدون اشاره به اقدام خاصي، از شوراي امنيت خواسته است تا از اختيارات خود براي پايان دادن به جنگ استفاده كند.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 124، 31/4/1361، ص10، بيروت ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/4/1361، به نقل از رويتر، روزنامه لبناني "السفير"، 30/4/1361.</ref>
==  گزارش- 397 ==
موضع‌گيري جديد دولت فرانسه در جنگ عراق با ايران، تحليلي از موضع شوروي در اوضاع كنوني جنگ و تصميم جديد اجلاس وزيران خارجه كشورهاي عضو جامعه اقتصادي اروپا در خصوص جنگ، موضوع‌هايي است كه شرح آن در پي مي‌آيد. دولت فرانسه امروز(چهارشنبه) نگراني خود را از مناقشه ميان عراق و ايران و گسترش آن در منطقه، اعلام كرد. در پايان جلسه هيئت وزيران فرانسه بيانيه‌اي منتشر شد كه اين كشور در آن از ورود نيروهاي ايران به خاك عراق و همچنين خطرهاي ناشي از آن ـ كه به گمان اعضاي دولت فرانسه منجر به بي‌ثباتي منطقه مي‌شود ـ ابراز نگراني كرده است. در بيانيه دولت فرانسه همچنين آمده است: «نبايد فراموش كرد كه با گسترش مشاجره مرزي ايران، اين مناقشه تغيير ماهيت داده و ابعاد گسترده‌تري به خود خواهدگرفت.»<ref>مأخذ 23، ص10، پاريس ـ خبرگزاري فرانسه، 30/4/1361، به نقل از دولت فرانسه.</ref>
روزنامه "تايمز" چاپ لندن، در بررسي موضع شوروي در جنگ ايران و عراق با توجه به تحولات اخير جنگ، نوشت: «يك هفته پس از تهاجم نيروهاي ايران به عراق، اتحاد شوروي هنوز عكس‌العملي رسمي نشان نداده و تحولات را با نگراني دنبال مي‌كند. روس‌ها هنوز مشغول بررسي اثرات احتمالي پيش‌روي ايران هستند.»<ref>مأخذ 23، ص9، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/4/1361، به نقل از نشريه "تايمز"، چاپ لندن.</ref>
وزير خارجه هلند نيز در اجلاس وزيران خارجه كشورهاي عضو جامعه اقتصادي اروپا اعلام كرده است كه ظرف شش هفته آينده اين وزيران بار ديگر وضعيت جنگ ايران و عراق و نقش كشورهاي ميانه‌رو عرب را مورد بررسي قرارخواهند داد.<ref>روزنامه اطلاعات، 30/4/1361، ص16، خبرگزاري جمهوري اسلامي، تهران ـ به نقل از آسوشيتدپرس از بروكسل.</ref>
==  گزارش- 398 ==
تأثير عمليات رمضان بر اتباع بيگانه شاغل در عراق موضوع دو خبري است كه خبرگزاري جمهوري اسلامي و آسوشيتدپرس بدان پرداخته‌اند. خبرگزاري جمهوري اسلامي در اين‌باره گزارش داد: «تعداد زيادي از اتباع مصري كه در شهرهاي جنوب عراق مشغول به كار بودند با اوج گرفتن جنگ در اين منطقه، در حال ترك عراق و فرار به كويت مي‌باشند. تعداد زيادي از اين افراد كه قصد ورود غيرمجاز به كويت را داشته‌اند با پليس مرزي كويت درگير شده‌اند و پليس كويت نيز به وسيله آب جوش از ورود آنان به داخل كويت جلوگيري كرده است.»  طبق اين گزارش، شمار بسياري از اين افراد همچنان در پشت مرزهاي كويت خواهان ورود به اين كشور هستند.<ref>مأخذ 23، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/4/1361.</ref>
آسوشيتدپرس نيز گزارش داد: «مقامات دولتي كره جنوبي اعلام كرده‌اند كه يك كميته ويژة دولتي طرحي را تهيه كرده است كه براساس آن در صورت به مخاطره افتادن كارگران كره‌جنوبي مقيم در بصره به علت اوج‌گيري درگيري‌هاي بين ايران و عراق در اين منطقه، آنان را از اين منطقه تخليه نمايند. با اين حال، اين مقامات افزوده‌اند كه تاكنون هيچ دستورالعملي براي تخليه اين كارگران از اطراف بصره، صادر نشده است.
گفته مي‌شود كه حدود 1900 كارگر كره جنوبي در بصره سكونت دارند و در استخدام شركت‌هاي كره‌اي "هيونداي" و "سامسونگ" مي‌باشند. مقامات كره‌اي اعلام كرده‌اند كه تاكنون هيچ فرد كره‌اي به سبب جنگ ايران و عراق از عراق خارج نشده است.»<ref>مأخذ 23، ص17، سئول ـ به نقل از آسوشيتدپرس، 30/4/1361.</ref>
==  گزارش- 399 ==
بغداد سرگرم تهيه مقدمات ميزباني كنفرانس سران عدم‌تعهد است. وزارت خارجه عراق امروز از رؤساي تشريفات هيئت‌هاي كشورهاي غيرمتعهد دعوت كرده است تا از محل‌هاي پيش‌بيني شده براي اقامت سران اين كشورها و همچنين كاخ كنفرانس در بغداد ديدن كنند. خبرگزاري فرانسه كه اين خبر را از منامه مخابره كرده، افزوده است: «طارق عزيز معاون نخست‌وزير عراق، در جريان افتتاح يكي از سالن‌هاي كنفرانس خاطرنشان ساخته است كه عراق دعوت‌نامه‌هاي كنفرانس را تسليم كشورهاي عضو جنبش از جمله ايران و سوريه نموده و تاكنون 50 رئيس كشور عضو عدم‌تعهد به آن پاسخ مثبت داده‌اند.» اين خبرگزاري سپس به نقل از ايران مدعي شده است: «در صورت تشكيل چنين كنفرانسي در بغداد، ايران امنيت شركت‌كنندگان در آن را تضمين نمي‌كند.»<ref>مأخذ 23، منامه ـ خبرگزاري فرانسه، 30/4/1361.</ref>
==  گزارش- 400 ==
روزنامه كويتي "السياسه" امروز به تشريح وضعيت اجتماعي عراق پرداخته و دربارة سياست داخلي جديد صدام نوشته است: «دولت عراق در شرايط بحراني كنوني مقدمات عفو و آزادي زندانيان كرد و كمونيست را فراهم كرده و اين مسئله مراحل نهايي خود را مي‌گذراند.» به نوشته اين روزنامه، اين عفو، مبارزان مسلمان را شامل نمي‌شود بلكه فقط شامل كردها و كمونيست‌ها است. عفو كردها براي اين است كه از صحنه مخالفت خارج شوند و عفو كمونيست‌ها نيز مانور ماهرانه دولت عراق براي گرفتن كمك‌هاي تسليحاتي بيش‌تر از بلوك شرق است. اين روزنامه همچنين بر اين باور است كه عفو زندانيان كرد و كمونيست دليل ديگري نيز دارد و آن اين كه زندان‌ها براي دست‌گيري مبارزان مسلمان گنجايش بيش‌تري داشته باشند.
السياسه سپس به نقل از مسافراني كه به تازگي از عراق عازم كويت شده‌اند، نوشته است كه صدام به مأموران امنيتي دستور داده است كه در مورد استفاده از سلاح گرم براي سركوب تظاهرات مبارزان مسلمان اين كشور هيچ‌گونه ترديدي به خود راه ندهند. به گزارش اين روزنامه، به‌رغم دست‌گيري بسياري از تظاهركنندگان مسلمان در هفته‌هاي اخير، اوضاع داخلي عراق هر روز وخيم‌تر مي‌شود و وضعيت عمومي شهرهاي نجف، كربلا، كاظمين و كركوك بحراني شده است.<ref>روزنامه جمهوري اسلامي، 30/4/1361، ص16، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از روزنامه كويتي"السياسه".</ref>
==  گزارش- 401 ==
مجلة "ويزيون" چاپ آرژانتين، دربارة كمك‌هاي كشورهاي عرب به عراق نوشته است: «در رأس جنگ، كليه كشورهاي خليج فارس از جمله اردن، عربستان، كويت، مصر و مراكش به عراق كمك مي‌كردند؛ حدود پانزده هزار سرباز سوداني و اردني و غيره در جبهه‌هاي جنگ عراق عليه ايران مي‌جنگيدند؛ عربستان سعودي و كويت نيز نصف بودجه جنگي عراق را مي‌پرداختند ولي همه اين كمك‌ها بي‌فايده بود چرا كه به عقيده ناظران با وضعيت بحراني كنوني عراق، امكان شكست و سقوط صدام زياد است. احتمال وقوع جنگ داخلي عراق نيز هر روز بيش‌تر مي‌شود.»<ref>مأخذ 30، ص16، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از مجله"ويزيون"، چاپ آرژانتين.</ref>
روزنامه "تايمز مالي" نيز در بررسي اقدام‌هاي اردن در جنگ ايران و عراق، نوشت: «از زمان شروع جنگ ايران و عراق، اردن در يك حركت دور از انتظار براي حمايت از عراق پيش‌قدم شد و اين امر به بدتر شدن روابط تيره اردن و سوريه منجر شد.» اين مقاله سپس به تشريح منافعي كه اردن در قبال حمايت از عراق در جنگ عليه ايران، كسب كرده، پرداخته است: «اردن از به دست آوردن برخي منافع بي‌بهره نبوده است: عراق 35 تانك غنيمت گرفته شده "ام ـ 60" ايراني را به اردن تحويل داده است و اتحاد با عراق منافع سرشاري را براي اردن به دنبال داشته است. هر چند اردن پس از جنگ داخلي 1997 در لبنان، به يكي از بهترين مراكز تجاري خاورميانه تبديل شده بود، ليكن اتحاد اردن با عراق در جنگ عليه ايران، منافع بيش‌تري براي اردن در برداشته‌است؛ در اين زمينه اردن چندين قرارداد به امضاء رسانده است. دولت عراق در گسترش بندر عقبه به ميزان قابل توجهي سرمايه‌گذاري كرده است و در برنامه‌هاي گسترش جاده‌هاي ارتباطي ميان عقبه و عراق مطالعه امكان احداث يك خط راه‌آهن و پروازهاي مشترك آغاز شده است. در اين ميان شركت‌هاي مشترك حمل بار زميني و هوايي تشكيل شده است و دو كشور توافق كرده‌اند كه موضوع انتقال آب دجله و فرات را به شمال اردن مورد بررسي قرار دهند.»<ref>سند شماره 104، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه راوي، قرارگاه فتح، عمليات رمضان، راوي: محسن رخصت‌طلب، 24/5/1361، ص191؛ و: معاونت سياسي ستاد كل سپاه، از خرمشهر تا فاو، تهران، انتشارات سپاه پاسداران، چاپ دوم، شهريور 1367، صص31 و 32.</ref>
==  گزارش- 402 ==
به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از لندن، به دنبال اوج‌گيري اخير جنگ ايران و عراق، صاحبان كشتي‌ها با افزايش سريع حق بيمه رو‌به‌رو شده‌اند. انتظار مي‌رود كه نمايندگان بيمه‌هاي لندن حق بيمه را مجدداً بالا ببرند. اين گزارش حاكي است كه نرخ بيمه نُه كشتي كه عازم جزيره خارك و بندر امام خميني در ايران هستند، افزايش يافته است.<ref>مأخذ 23، ص5.</ref>
==  گزارش- 403 ==
امروز در زمينه همكاري‌هاي نفتي جمهوري اسلامي ايران و جمهوري دمكراتيك خلق يمن، وزيران نفت دو كشور يك قرارداد در تهران امضا كردند. بر اساس اين قرارداد 5 ساله كه هر ماه قابل تمديد خواهد بود، روزانه 50 هزار بشكه نفت ايران در پالايشگاه عدن تصفيه خواهد شد.<ref>سند شماره 53، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، تيپ 14 امام حسين(ع)، عمليات رمضان، راوي: سيدمحمد اسحاقي، 30/4/1361، صص20 تا 34.</ref>
روزنامه "تايمز مالي" در گزارشي از وضعيت توليد نفت ايران با عنوان "بارگيري نفت خام ايران دچار تأخير شده است." نوشت: «بارگيري نفت از پايانه‌هاي ايران در ماه جاري به علت شدت گرفتن جنگ، دچار تأخير شده است. پس از تهاجم هوايي عراق به جزيره خارك تعداد نفت‌كش‌هاي ژاپني عازم اين جزيره كاهش يافته و به اين علت بارگيري نفت از اين جزيره دچار تأخير شده است.» اين روزنامه در عين حال افزوده است كه شركت‌هاي بزرگ ژاپن واردكننده نفت از ايران، براي عقد قراردادهاي نفتي جديد با ايران ابراز تمايل كرده‌اند.<ref>مأخذ 23، ص6، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي،30/4/1361، به نقل از روزنامه تايمز مالي.</ref>
==  گزارش- 404 ==
راديو صداي امريكا اعلام كرد كه ايران حملات زميني بزرگ ديگري را در جنوب شرق عراق آغاز كرده است و به كشورهاي خليج فارس و قدرت‌هاي بزرگ هشدار داده تا در اين منازعه مداخله‌اي نكنند. اين راديو افزود: «علي خامنه‌اي رئيس‌جمهور ايران، هشدار داد هر كشوري كه كمك جديدي براي عراق فراهم كند، با عكس‌العمل ايران مواجه خواهد شد.» راديو امريكا سپس به نقل از راديو تهران گفت: «نيروهاي ايران با حمله بزرگ جديدي، در چندين محل به داخل خطوط دفاعي عراق نفوذ كرده و تلفات سنگيني به آن‌ها وارد كرده‌اند.» اين راديو همچنين به نقل از عراق مدعي شده كه ارتش اين كشور، حمله نيروهاي ايران را سركوب و آنان را وادار به عقب‌نشيني كرده است.<ref>مأخذ 22، ص12، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/4/1361، به نقل از راديو امريكا.</ref>
روزنامه آلماني "فرانكفورتر الگمانيه سايتونگ" نيز دربارة جنگ ايران و عراق و وضعيت نظامي عراق در جنگ، نوشت: «اين جنگ را رژيم عراق شروع كرد تا با اشغال قسمت‌هايي از نوار مرزي ايران، رژيم جمهوري اسلامي را تحت فشار قراردهد ولي حالا پس از پيروزي‌هاي ايران و انديشه آزادسازي عراق توسط ايران، حكام عراق اگر بتوانند مرزهاي سابق‌شان را نگه‌دارند، بسيار خوش‌شانس خواهند بود.<ref>روزنامه صبح آزادگان، 30/4/1361، به نقل از روزنامه فرانكفورتر الگمانيه سايتونگ.</ref> دولت بغداد مي‌خواست پس از پيروزي بر ايران، كويت را تحت فشار قراردهد و قدرت بزرگي در منطقه شود كه تمام اين خيال‌ها با موفقيت ايران در جنگ، بر باد رفته است.<ref>پيشين.</ref> اكنون رژيم عراق در يك حالت بيچارگي به سر مي‌برد زيرا همان حمله‌كنندگان ديروز(عراقي‌ها) سعي دارند كه شهر مهم و استراتژيكي بصره را از دست ندهند و در مقابل، ايراني‌ها در صدد هستند كه در خارج از مرزهاي خود از كشورشان دفاع كنند.» اين روزنامه در تشريح وضعيت نظامي عراق در اوايل جنگ و مقايسه آن با وضعيت كنوني‌اش، آورده است: «عراق در اوايل جنگ همه چيز را براي يك پيروزي سريع آماده كرده بود و در عمل پس‌از يك پيروزي ظاهري در اوايل جنگ ـ كه از نظر نظامي فاقد ارزش بود ـ شكست خورد و پيروزي‌هاي خود را از دست داد به طوري كه اكنون سربازان كافي براي دفاع از بصره در اختيار ندارد و بنادر فاو و ام‌القصر نيز در خطر حمله ايران قرار دارند.»<ref>مأخذ 37.</ref>
روزنامه "نيويورك تايمز" امروز در مقاله‌اي به قلم "باري روبين" در مورد تأثير جنگ ايران و عراق در وضعيت امنيتي منطقه خليج فارس، نوشت: «پيروزي ايران بر عراق چهار خطر براي عربستان سعودي و ساير كشورهاي كوچك‌تر محافظه‌كار منطقه در بردارد: اولين خطر احتمال خطر حمله مستقيم ايران به اين كشورها خصوصاً كويت كه در نزديكي جبهه نبرد قراردارد، مي‌باشد. مگر اين‌كه اين دولت‌ها خصوصاً كويت در آينده ارسال ملزومات جنگي به عراق را متوقف سازند. يكي ديگر از اين خطرات، افزايش تبليغات براندازي و آموزش و كمك به انقلابيون ساير كشورها است. سومين خطر ايران، الهام انقلابيون كشورهاي حاشيه خليج فارس از انقلاب اسلامي ايران است. و سرانجام اين‌كه انتظار مي‌رود ايران به عنوان قوي‌ترين كشور منطقه بتواند به همسايگانش سياست ضد‌امريكايي خود را ديكته كند.»
در اين مقاله سپس آمده است: «ايران شديداً نگران اين است كه پيروزي كنوني‌اش در صورت گسترش جنگ، با مداخله احتمالي امريكا بر باد رود. علاوه بر آن هر قدر كه كشورهاي حوزه خليج فارس از ايران هراس بيش‌تري داشته باشند، ضرورت حمايت از جانب امريكا را بيش‌تر درك مي‌كنند.»<ref>اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 232، 14/6/1361، صص11 تا 13، "نيويورك تايمز.</ref>
مجله لبناني "النهار" نيز دربارة پي‌آمد پيروزي نظامي ايران در عمليات اخير رمضان، نوشت: «اگر نيروهاي عراق نتوانند در مقابل حملات ايران مقاومت كنند، رژيم عراق سرنگون خواهدشد و پس از سرنگوني رژيم عراق، نوبت سرنگوني نخستين و نزديك‌ترين متحد آن يعني رژيم اردن فرا خواهد رسيد.» اين مجله در ادامه افزوده است كه هدف جمهوري اسلامي ايران از حمله به عراق، تنها بازپس گرفتن مناطق اشغالي خويش نيست، بلكه امام خميني به يك جهاد مقدس به معني كامل، دست زده است.<ref>مأخذ 26، ص16، واحد مركزي خبر از بيروت به نقل از سردبير مجله "النهار" عربي و بين‌المللي.</ref>
روزنامه "كوريره دلاسرا" چاپ ايتاليا، خبر محاصره شهر بندري "بصره" عراق را تكذيب كرد، اما افزوده است: «اخباري كه به طور مداوم از جبهه مي‌رسند از يك درگيري جدي بين طرفين حكايت دارد. عراق‌ها اعلام كرده‌اند كه موفق به عقب راندن نيروهاي ايراني به اسارت درآوردن تعدادي از آنان شده‌اند. آنان همچنين ادعا كرده‌اند كه تعدادي تانك و نفربر زرهي ايران را نيز منهدم نموده‌اند.»
اين روزنامه با اشاره به حملات ايران به بصره، نوشته است: «به احتمال زياد به علت اين‌كه اكثر مردم بصره را شيعيان تشكيل مي‌دهند، توپخانه ايران اين شهر را زير آتش نخواهد گرفت ولي ممكن است كه ايران بتواند وارد بصره شود كه در اين صورت، بصره بايد در انتظار جنگ‌هاي خياباني و خانه به خانه باشد.» به نوشتة اين نشريه، شهر بصره را براي مواقع احتمالي، سنگربندي كرده‌اند.<ref>اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 223، 24/5/1361، ص10، از روزنامه "كوريره دلاسرا"، چاپ ايتاليا، 30/4/1361.</ref>
==  گزارش- 405 ==
توطئه ترور سرهنگ صياد شيرازي و سرپرست دايره سياسي ـ ايدئولوژي لشكر 92 زرهي اهواز با دستگيري عاملان آن كشف و خنثي شد. اين افراد ـ كه اكثر نظامي بودند ـ قصد داشتند ساختماني را كه قرار بود محل جلسه اعضاي بخش‌هاي حفاظت و تحقيقات و ارزيابي و سرهنگ شيرازي و سرپرست دايره سياسي ايدئولوژي لشكر 92 زرهي اهواز باشد، منفجر كنند و آنان را به شهادت برسانند.<ref>مأخذ 23، ص11، اهواز ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/4/1361.</ref>
ضميمه گزارش شماره 390
برادر عبدالحميد "رئوفي" فرمانده تيپ ولي‌عصر(عج)، در تاريخ 30/4/1361 در نامه‌اي به فرمانده قرارگاه فتح، عدم آمادگي نيروهاي ارتش را اطلاع داد. وي در اين نامه با اشاره به اين‌كه با فرماندهان ارتشي هماهنگي قبلي براي عمليات صورت گرفته بود، نوشته است: «در زمان استقرار نيروها در خط، ساعت 14 روز 30/4/1361 بود، ولي در موعد مقرر خبري از گردان 141 ارتش نبوده و تا ساعت 7:25 ـ يعني زمان ارسال نامه ـ هنوز خبري از آن‌ها نشده است. پس از تحقيق متوجه اين مسئله شديم كه تعدادي از نيروهاي اين گردان براي استحمام به اهواز رفته‌اند. بنابراين تيپ ولي‌عصر(عج) با نيروهاي ناقص تيپ 2 از لشكر 21 حمزه براي اجراي عمليات آماده شده بود.»<ref>سند شماره 032880، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از تيپ ولي‌عصر(عج) دزفول، به قرارگاه فتح، 30/4/1361.</ref>




نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۵:۴۴

روزشمار جنگ سال 1361
1361.04.30
نام‌های دیگر سی تیر
تاریخ شمسی 1361.04.30
تاریخ میلادی 21 ژوئیه 1982
تاریخ قمری 29 رمضان 1402


1360.04.30
1362.04.30
1363.04.30
1364.04.30
1365.04.30
1366.04.30
1367.04.30




گزارش- 390

امروز مرحله سوم عمليات در حالي آغاز شده است كه نسبت به چند روز قبل اين تغييرات در منطقه رخ داده بود: 1ـ گسترش آب‌گرفتگي در منطقه بوبيان و خطر نفوذ آب به منطقه خودي. 2ـ به وجود آمدن تغييرات عمده در زمين منطقه عملياتي به وسيله مهندسي عراق در طول چند روز گذشته. 3ـ منتقل شدن نيروهاي زبدة دشمن از غرب به منطقه عملياتي(تيپ 17 زرهي و گردان 35 از تيپ 35 زرهي).[۱] تدبير ويژة فرمانده قرارگاه كربلا در اين مرحله، شركت ندادن نيروهاي زرهي و نفربرهاي خودي در اين مرحله از عمليات رمضان است، زيرا احتمال مي‌رود كه عراق در سراسر جبهه پاتك كند. همچنين با توجه به تجربيات مراحل گذشته كه به هنگام درگيري تشخيص وسايل زرهي خودي از دشمن مشكل بود، فرمانده قرارگاه كربلا با وارد نكردن زرهي در اين عمليات، به نيروها دستور داده است كه هر نوع وسيله زره‌پوشي را كه در منطقه مشاهده كردند، منهدم سازند.[۲] طبق طرح، قرارگاه فتح به عنوان تلاش اصلي و قرارگاه فجر به عنوان پشتيباني، اجراي عمليات را به عهده دارند. قرارگاه‌هاي فرعي فتح به ترتيب از شمال به جنوب عبارتند از: فتح2: "تيپ 8 نجف" و "تيپ 2 از لشكر 92 زرهي"؛ فتح1: "تيپ 14 امام حسين(ع) و "تيپ 1 از لشكر 92 زرهي"؛ فتح5: "تيپ 7 ولي‌عصر(عج)" و "تيپ 2 از لشكر 21"؛ فتح3: "تيپ 27 حضرت رسول(ص)"؛ فتح4: تيپ 25 كربلا. اين قرارگاه‌ها مأموريت دارند تا ضمن پيش‌روي و انهدام دشمن، حدود 13 كيلومتر از ضلع شرقي كانال ماهي و آب‌گرفتگي كانال ماهي در منطقه شلمچه به طرف انتهاي كانال ماهي در منطقه كتيبان را تصرف و با قرارگاه فجر الحاق كنند.[۳]


نقشه مرحله سوم عمليات


قرارگاه فجر در شمال قرارگاه فتح عمل مي‌كند و قرارگاه‌هاي فرعي آن چنين‌اند: فجر1:"تيپ امام سجاد(ع)" و "تيپ 1 از لشكر 77"؛ فجر2: "تيپ جوادالائمه(ع)" و "تيپ 2 از لشكر 77"؛ فجر4: "تيپ 33 المهدي" و "تيپ 17 علي‌ابن ابيطالب(ع). اين قرارگاه‌ها مأموريت دارند تا ضمن درگيركردن دشمن در شمال منطقه، مثلثي اول را نيز تصرف كنند. تيپ 33 المهدي همچنين مأموريت دارد تا به كمك تيپ 17 علي‌بن‌ابيطالب(ع) خاك‌ريزي را كه اين تيپ در مراحل قبلي احداث كرده است، تصرف و تكميل كنند تا جناح راست "فتح 2" تأمين شود. مأموريت اصلي در اين قرارگاه برعهده "فجر4" است.[۴] هم‌زمان با سپري شدن آخرين مراحل آمادگي نيروهاي خودي، قراين نشان مي‌دهد كه نيروهاي عراقي قصد دارند تا در يك هجوم سراسري در كل منطقه پاتك كنند.[۵] قرارگاه كربلا نيز اعلام كرده است كه صدام شب گذشته با حضور در منطقه عملياتي به فرماندهان يگان‌هاي عراقي اولتيماتوم داده تا حداكثر طي 10 روز منطقه از دست رفته را بازپس گيرند.[۶] وضعيت كلي منطقه عمليات تا آخرين ساعت امروز(ساعت 24) بدين شرح است: قرارگاه فجر در محور راست، عمليات خود را در ساعت 2:40 دقيقه آغاز كرده است. نيروهاي فجر1 و2 با انهدام چندين تانك و نفربر شروع خوبي داشتند ولي در مرحله بعدي برخي نيروها مسير را گم كرده‌اند و زمين‌گير شده‌اند. قرارگاه در پي يافتن راهي براي هدايت و پيش راندن نيروها است. نيروهاي فجر4 نيز در ساعت مقرر درگير شدند و ضمن انهدام شمار قابل توجهي از ادوات دشمن، حدود سه كيلومتر پيش‌روي كرده‌اند.[۷] قرارگاه فتح نيز از ساعت 2:40 دقيقه وارد عمل شده است. فتح 2 كه تصور مي‌رفت به‌سرعت پيش‌روي كند، با مقاومت دشمن رو به رو شده، امام تاكنون تانك‌ها و نفربرهاي بسياري را از دشمن منهدم كرده است.[۸] فتح1 نيز در آغاز كار با مقاومت و هوشياري دشمن مواجه شد ولي با تدبير، نيروهاي عراقي را دور زد و شمار فراواني از تانك‌ها و نفربرهاي دشمن را منهدم كرد و هم‌اكنون به ميدان مين تازه‌اي برخورد كرده كه تا آخر وقت امروز(ساعت 24) مشغول پاك‌سازي آن بوده است. فتح5 نيز كه با توان ناقص وارد عمل شده است، با غافل‌گير كردن نيروهاي دشمن، بسياري از تانك‌ها و نفربرهاي آن‌ها را ـ كه امروز به طور انبوه در همه منطقه عملياتي حضور داشتند ـ منهدم كرده‌اند.[۹] ( ضميمه دارد) تيپ 27 حضرت رسول(ص) ـ كه با نام فتح 3 براي اولين‌بار در اين عمليات شركت كرده است ـ هر چند به دليل كمبود بي‌سيم، در برقراري ارتباط مشكل دارد ولي با توجه به انبوه تانك‌ها و نفربرهاي دشمن، در چندين نوبت بسياري از آن‌ها را منهدم كرده است و پيش‌روي را به سوي كانال ماهي ادامه مي‌دهد.[۱۰] تيپ 25 كربلا با نام "فتح 4" نيز با چهار گردان در جنوبي‌ترين منطقه عملياتي كار را شروع كرده است. وجود ميدان‌هاي تازه مين و آتش متمركز و انبوه نيروهاي دشمن، حركت اين يگان را متوقف نكرده است و در آخرين لحظات امروز نيروهاي اين تيپ همچنان در حال پيش‌روي به سوي كانال ماهي هستند.[۱۱]

گزارش- 391

به گفتة اسيران عراقي عمليات رمضان، ارتش عراق مهمات شيميايي در اختيار يگان‌هاي مستقر در منطقه عملياتي جنوبي قرار داده است. تاكنون به طور متوسط دو صندوق مهمات شيميايي در اختيار گردان‌هاي مستقر در منطقه جنوب قرار گرفته است و نيروهاي عراقي مستقر در اين منطقه نيز به امكانات مقابله با سلاح‌هاي شيميايي از جمله ماسك ضدگازهاي شيميايي مجهز شده‌اند.[۱۲] به دنبال كسب اطلاعات از نقل و انتقال سلاح‌هاي شيميايي به وسيلة نيروهاي ارتش عراق در جنوب، به يگان‌هاي خودي مستقر در اين منطقه دستور داده شده است كه با همراه داشتن ماسك ضدگاز و وسايل لازم براي مقابله با حملات شيميايي، مراقبت لازم را به عمل آورند.[۱۳]

گزارش- 392

800 تن از اسيران عراقي عمليات رمضان امروز با قطار از منطقه جنوب وارد تهران شدند و مردم در ايستگاه راه‌آهن از آنان استقبال كردند. اسيران كه شعارهاي "مرگ بر صدام" و "الله‌اكبر ، خميني رهبر" سر مي‌دادند، به اردوگاه‌هاي نگه‌داري اسيران عراقي انتقال يافتند.[۱۴]

گزارش- 393

هواپيماهاي عراقي در ساعت 9:30 دقيقه امروز مناطق مسكوني شهر اهواز را بمباران كردند كه براثر آن، 30 منزل مسكوني[۱۵] و 17 فروشگاه ويران گرديد و 7 دستگاه خودرو نيز در آتش سوخت.[۱۶] در اين بمباران همچنين ده تن از ساكنان اين شهر شهيد و 60 تن مجروح شده‌اند.[۱۷]

گزارش- 394

هواپيماهاي نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران پيش از ظهر امروز در يك عمليات فرودگاه بغداد، پالايشگاه نفت "الدوره" اين شهر و تأسيسات صنعتي غرب بغداد را بمباران كردند. در اين بمباران، خسارت‌هاي فراواني به پالايشگاه الدوره و فرودگاه بغداد وارد آمد و پس از اين عمليات، فرودگاه بغداد به روي كليه پروازها بسته شده است.[۱۸] جنگنده‌هاي ارتش جمهوري اسلامي ايران در عملياتي ديگر، تأسيسات و مخازن نفتي "بانميل" عراق را نيز بمباران كردند كه آسيب‌هاي بسياري بر آن وارد آمد و دود برخاسته از آتش‌سوزي اين تأسيسات تا ساعت‌ها از دور ديده مي‌شد. يكي از هواپيماهاي جنگي ايران در حين عمليات برفراز بغداد با آتش دشمن سقوط كرد كه يكي از خلبانان آن شهيد شد و ديگري را به گفته مقام‌هاي عراقي، نيروهاي اين كشور دستگير كرده‌اند. جمهوري اسلامي ايران با انتشار اطلاعيه‌اي هشدار داد كه بغداد مسئول حفاظت از جان اين خلبان است.[۱۹] راديو بي.‌بي.‌سي. با اشاره به خبر حمله هوايي ايران به بغداد، گفت كه از آغاز مرحله جديد جنگ ايران و عراق، امروز بغداد براي نخستين‌بار و بدون اخطار قبلي مورد حمله هوايي قرار گرفت. اين راديو افزوده است كه هنگام حمله ايران آژير حمله هوايي به صدا درآمد و بعد از 20 دقيقه آژير پايان حمله پخش شد و وزارت اطلاعات عراق به دنبال آن اعلام كرد كه هواپيماهاي ايراني به بغداد حمله كرده بودند.[۲۰] امروز همچنين توپخانه خودي يك دستگاه رادار نيروي هوايي عراق مستقر در پايگاه شعيبه اين كشور را با شليك گلوله از كار انداخت و تأسيسات نفتي و كارخانه پتروشيمي شعيبه را نيز به آتش كشيد.[۲۱]

گزارش- 395

روزنامه فرانسوي "ليبراسيون" امروز دربارة آخرين وضعيت جبهه‌هاي جنگ نوشت: «دولت عراق از عمليات ارتش خويش و اوضاع جبهه‌ها بسيار راضي است.» اين روزنامه به نقل ازاطلاعيه‌هاي نظامي دولت عراق افزود: «نيروهاي ايران به عقب رانده شده‌اند و درگيري در 4 كيلومتري مرز دو كشور در داخل خاك عراق جريان دارد.» ليبراسيون سپس از كارشناسان نظامي خارجي نقل كرده كه ارتش ايران احتمالاً درحال تقويت نيروهاي خويش و تدارك حمله جديد به عراق است. اين روزنامه همچنين گزارش داد: «در صحنه سياسي نيز لحن طرفين تغيير كرده است؛ نخست‌وزير عراق اعلام كرده است كه آماده است در جريان كنفرانس آتي سران عدم‌تعهد در بغداد از نماينده ايران پذيرايي نمايد. موسوي نخست‌وزير ايران نيز اعلام كرده است كه جمهوري اسلامي ايران مايل است با عراق روابط عادي برقرار كند.[۲۲]

گزارش- 396

عراق خواستار دخالت شوراي امنيت براي پايان دادن به جنگ اين كشور با ايران شده‌است. به نوشتة روزنامه لبناني "السفير"، دولت عراق با ارسال پيامي به رئيس و اعضاي شوراي امنيت، از اين شورا خواسته است كه آن‌چه را اين دولت اوضاع خطرناك ناشي از اصرار ايران براي ادامه جنگ، ناميده است، مورد بررسي قراردهد. اين روزنامه به نقل از هيئت ديپلماتيك عراق در سازمان ملل، اعلام كرده است كه حكومت عراق بدون اشاره به اقدام خاصي، از شوراي امنيت خواسته است تا از اختيارات خود براي پايان دادن به جنگ استفاده كند.[۲۳]

گزارش- 397

موضع‌گيري جديد دولت فرانسه در جنگ عراق با ايران، تحليلي از موضع شوروي در اوضاع كنوني جنگ و تصميم جديد اجلاس وزيران خارجه كشورهاي عضو جامعه اقتصادي اروپا در خصوص جنگ، موضوع‌هايي است كه شرح آن در پي مي‌آيد. دولت فرانسه امروز(چهارشنبه) نگراني خود را از مناقشه ميان عراق و ايران و گسترش آن در منطقه، اعلام كرد. در پايان جلسه هيئت وزيران فرانسه بيانيه‌اي منتشر شد كه اين كشور در آن از ورود نيروهاي ايران به خاك عراق و همچنين خطرهاي ناشي از آن ـ كه به گمان اعضاي دولت فرانسه منجر به بي‌ثباتي منطقه مي‌شود ـ ابراز نگراني كرده است. در بيانيه دولت فرانسه همچنين آمده است: «نبايد فراموش كرد كه با گسترش مشاجره مرزي ايران، اين مناقشه تغيير ماهيت داده و ابعاد گسترده‌تري به خود خواهدگرفت.»[۲۴] روزنامه "تايمز" چاپ لندن، در بررسي موضع شوروي در جنگ ايران و عراق با توجه به تحولات اخير جنگ، نوشت: «يك هفته پس از تهاجم نيروهاي ايران به عراق، اتحاد شوروي هنوز عكس‌العملي رسمي نشان نداده و تحولات را با نگراني دنبال مي‌كند. روس‌ها هنوز مشغول بررسي اثرات احتمالي پيش‌روي ايران هستند.»[۲۵] وزير خارجه هلند نيز در اجلاس وزيران خارجه كشورهاي عضو جامعه اقتصادي اروپا اعلام كرده است كه ظرف شش هفته آينده اين وزيران بار ديگر وضعيت جنگ ايران و عراق و نقش كشورهاي ميانه‌رو عرب را مورد بررسي قرارخواهند داد.[۲۶]

گزارش- 398

تأثير عمليات رمضان بر اتباع بيگانه شاغل در عراق موضوع دو خبري است كه خبرگزاري جمهوري اسلامي و آسوشيتدپرس بدان پرداخته‌اند. خبرگزاري جمهوري اسلامي در اين‌باره گزارش داد: «تعداد زيادي از اتباع مصري كه در شهرهاي جنوب عراق مشغول به كار بودند با اوج گرفتن جنگ در اين منطقه، در حال ترك عراق و فرار به كويت مي‌باشند. تعداد زيادي از اين افراد كه قصد ورود غيرمجاز به كويت را داشته‌اند با پليس مرزي كويت درگير شده‌اند و پليس كويت نيز به وسيله آب جوش از ورود آنان به داخل كويت جلوگيري كرده است.» طبق اين گزارش، شمار بسياري از اين افراد همچنان در پشت مرزهاي كويت خواهان ورود به اين كشور هستند.[۲۷] آسوشيتدپرس نيز گزارش داد: «مقامات دولتي كره جنوبي اعلام كرده‌اند كه يك كميته ويژة دولتي طرحي را تهيه كرده است كه براساس آن در صورت به مخاطره افتادن كارگران كره‌جنوبي مقيم در بصره به علت اوج‌گيري درگيري‌هاي بين ايران و عراق در اين منطقه، آنان را از اين منطقه تخليه نمايند. با اين حال، اين مقامات افزوده‌اند كه تاكنون هيچ دستورالعملي براي تخليه اين كارگران از اطراف بصره، صادر نشده است. گفته مي‌شود كه حدود 1900 كارگر كره جنوبي در بصره سكونت دارند و در استخدام شركت‌هاي كره‌اي "هيونداي" و "سامسونگ" مي‌باشند. مقامات كره‌اي اعلام كرده‌اند كه تاكنون هيچ فرد كره‌اي به سبب جنگ ايران و عراق از عراق خارج نشده است.»[۲۸]

گزارش- 399

بغداد سرگرم تهيه مقدمات ميزباني كنفرانس سران عدم‌تعهد است. وزارت خارجه عراق امروز از رؤساي تشريفات هيئت‌هاي كشورهاي غيرمتعهد دعوت كرده است تا از محل‌هاي پيش‌بيني شده براي اقامت سران اين كشورها و همچنين كاخ كنفرانس در بغداد ديدن كنند. خبرگزاري فرانسه كه اين خبر را از منامه مخابره كرده، افزوده است: «طارق عزيز معاون نخست‌وزير عراق، در جريان افتتاح يكي از سالن‌هاي كنفرانس خاطرنشان ساخته است كه عراق دعوت‌نامه‌هاي كنفرانس را تسليم كشورهاي عضو جنبش از جمله ايران و سوريه نموده و تاكنون 50 رئيس كشور عضو عدم‌تعهد به آن پاسخ مثبت داده‌اند.» اين خبرگزاري سپس به نقل از ايران مدعي شده است: «در صورت تشكيل چنين كنفرانسي در بغداد، ايران امنيت شركت‌كنندگان در آن را تضمين نمي‌كند.»[۲۹]

گزارش- 400

روزنامه كويتي "السياسه" امروز به تشريح وضعيت اجتماعي عراق پرداخته و دربارة سياست داخلي جديد صدام نوشته است: «دولت عراق در شرايط بحراني كنوني مقدمات عفو و آزادي زندانيان كرد و كمونيست را فراهم كرده و اين مسئله مراحل نهايي خود را مي‌گذراند.» به نوشته اين روزنامه، اين عفو، مبارزان مسلمان را شامل نمي‌شود بلكه فقط شامل كردها و كمونيست‌ها است. عفو كردها براي اين است كه از صحنه مخالفت خارج شوند و عفو كمونيست‌ها نيز مانور ماهرانه دولت عراق براي گرفتن كمك‌هاي تسليحاتي بيش‌تر از بلوك شرق است. اين روزنامه همچنين بر اين باور است كه عفو زندانيان كرد و كمونيست دليل ديگري نيز دارد و آن اين كه زندان‌ها براي دست‌گيري مبارزان مسلمان گنجايش بيش‌تري داشته باشند. السياسه سپس به نقل از مسافراني كه به تازگي از عراق عازم كويت شده‌اند، نوشته است كه صدام به مأموران امنيتي دستور داده است كه در مورد استفاده از سلاح گرم براي سركوب تظاهرات مبارزان مسلمان اين كشور هيچ‌گونه ترديدي به خود راه ندهند. به گزارش اين روزنامه، به‌رغم دست‌گيري بسياري از تظاهركنندگان مسلمان در هفته‌هاي اخير، اوضاع داخلي عراق هر روز وخيم‌تر مي‌شود و وضعيت عمومي شهرهاي نجف، كربلا، كاظمين و كركوك بحراني شده است.[۳۰]

گزارش- 401

مجلة "ويزيون" چاپ آرژانتين، دربارة كمك‌هاي كشورهاي عرب به عراق نوشته است: «در رأس جنگ، كليه كشورهاي خليج فارس از جمله اردن، عربستان، كويت، مصر و مراكش به عراق كمك مي‌كردند؛ حدود پانزده هزار سرباز سوداني و اردني و غيره در جبهه‌هاي جنگ عراق عليه ايران مي‌جنگيدند؛ عربستان سعودي و كويت نيز نصف بودجه جنگي عراق را مي‌پرداختند ولي همه اين كمك‌ها بي‌فايده بود چرا كه به عقيده ناظران با وضعيت بحراني كنوني عراق، امكان شكست و سقوط صدام زياد است. احتمال وقوع جنگ داخلي عراق نيز هر روز بيش‌تر مي‌شود.»[۳۱] روزنامه "تايمز مالي" نيز در بررسي اقدام‌هاي اردن در جنگ ايران و عراق، نوشت: «از زمان شروع جنگ ايران و عراق، اردن در يك حركت دور از انتظار براي حمايت از عراق پيش‌قدم شد و اين امر به بدتر شدن روابط تيره اردن و سوريه منجر شد.» اين مقاله سپس به تشريح منافعي كه اردن در قبال حمايت از عراق در جنگ عليه ايران، كسب كرده، پرداخته است: «اردن از به دست آوردن برخي منافع بي‌بهره نبوده است: عراق 35 تانك غنيمت گرفته شده "ام ـ 60" ايراني را به اردن تحويل داده است و اتحاد با عراق منافع سرشاري را براي اردن به دنبال داشته است. هر چند اردن پس از جنگ داخلي 1997 در لبنان، به يكي از بهترين مراكز تجاري خاورميانه تبديل شده بود، ليكن اتحاد اردن با عراق در جنگ عليه ايران، منافع بيش‌تري براي اردن در برداشته‌است؛ در اين زمينه اردن چندين قرارداد به امضاء رسانده است. دولت عراق در گسترش بندر عقبه به ميزان قابل توجهي سرمايه‌گذاري كرده است و در برنامه‌هاي گسترش جاده‌هاي ارتباطي ميان عقبه و عراق مطالعه امكان احداث يك خط راه‌آهن و پروازهاي مشترك آغاز شده است. در اين ميان شركت‌هاي مشترك حمل بار زميني و هوايي تشكيل شده است و دو كشور توافق كرده‌اند كه موضوع انتقال آب دجله و فرات را به شمال اردن مورد بررسي قرار دهند.»[۳۲]

گزارش- 402

به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي از لندن، به دنبال اوج‌گيري اخير جنگ ايران و عراق، صاحبان كشتي‌ها با افزايش سريع حق بيمه رو‌به‌رو شده‌اند. انتظار مي‌رود كه نمايندگان بيمه‌هاي لندن حق بيمه را مجدداً بالا ببرند. اين گزارش حاكي است كه نرخ بيمه نُه كشتي كه عازم جزيره خارك و بندر امام خميني در ايران هستند، افزايش يافته است.[۳۳]

گزارش- 403

امروز در زمينه همكاري‌هاي نفتي جمهوري اسلامي ايران و جمهوري دمكراتيك خلق يمن، وزيران نفت دو كشور يك قرارداد در تهران امضا كردند. بر اساس اين قرارداد 5 ساله كه هر ماه قابل تمديد خواهد بود، روزانه 50 هزار بشكه نفت ايران در پالايشگاه عدن تصفيه خواهد شد.[۳۴] روزنامه "تايمز مالي" در گزارشي از وضعيت توليد نفت ايران با عنوان "بارگيري نفت خام ايران دچار تأخير شده است." نوشت: «بارگيري نفت از پايانه‌هاي ايران در ماه جاري به علت شدت گرفتن جنگ، دچار تأخير شده است. پس از تهاجم هوايي عراق به جزيره خارك تعداد نفت‌كش‌هاي ژاپني عازم اين جزيره كاهش يافته و به اين علت بارگيري نفت از اين جزيره دچار تأخير شده است.» اين روزنامه در عين حال افزوده است كه شركت‌هاي بزرگ ژاپن واردكننده نفت از ايران، براي عقد قراردادهاي نفتي جديد با ايران ابراز تمايل كرده‌اند.[۳۵]

گزارش- 404

راديو صداي امريكا اعلام كرد كه ايران حملات زميني بزرگ ديگري را در جنوب شرق عراق آغاز كرده است و به كشورهاي خليج فارس و قدرت‌هاي بزرگ هشدار داده تا در اين منازعه مداخله‌اي نكنند. اين راديو افزود: «علي خامنه‌اي رئيس‌جمهور ايران، هشدار داد هر كشوري كه كمك جديدي براي عراق فراهم كند، با عكس‌العمل ايران مواجه خواهد شد.» راديو امريكا سپس به نقل از راديو تهران گفت: «نيروهاي ايران با حمله بزرگ جديدي، در چندين محل به داخل خطوط دفاعي عراق نفوذ كرده و تلفات سنگيني به آن‌ها وارد كرده‌اند.» اين راديو همچنين به نقل از عراق مدعي شده كه ارتش اين كشور، حمله نيروهاي ايران را سركوب و آنان را وادار به عقب‌نشيني كرده است.[۳۶] روزنامه آلماني "فرانكفورتر الگمانيه سايتونگ" نيز دربارة جنگ ايران و عراق و وضعيت نظامي عراق در جنگ، نوشت: «اين جنگ را رژيم عراق شروع كرد تا با اشغال قسمت‌هايي از نوار مرزي ايران، رژيم جمهوري اسلامي را تحت فشار قراردهد ولي حالا پس از پيروزي‌هاي ايران و انديشه آزادسازي عراق توسط ايران، حكام عراق اگر بتوانند مرزهاي سابق‌شان را نگه‌دارند، بسيار خوش‌شانس خواهند بود.[۳۷] دولت بغداد مي‌خواست پس از پيروزي بر ايران، كويت را تحت فشار قراردهد و قدرت بزرگي در منطقه شود كه تمام اين خيال‌ها با موفقيت ايران در جنگ، بر باد رفته است.[۳۸] اكنون رژيم عراق در يك حالت بيچارگي به سر مي‌برد زيرا همان حمله‌كنندگان ديروز(عراقي‌ها) سعي دارند كه شهر مهم و استراتژيكي بصره را از دست ندهند و در مقابل، ايراني‌ها در صدد هستند كه در خارج از مرزهاي خود از كشورشان دفاع كنند.» اين روزنامه در تشريح وضعيت نظامي عراق در اوايل جنگ و مقايسه آن با وضعيت كنوني‌اش، آورده است: «عراق در اوايل جنگ همه چيز را براي يك پيروزي سريع آماده كرده بود و در عمل پس‌از يك پيروزي ظاهري در اوايل جنگ ـ كه از نظر نظامي فاقد ارزش بود ـ شكست خورد و پيروزي‌هاي خود را از دست داد به طوري كه اكنون سربازان كافي براي دفاع از بصره در اختيار ندارد و بنادر فاو و ام‌القصر نيز در خطر حمله ايران قرار دارند.»[۳۹] روزنامه "نيويورك تايمز" امروز در مقاله‌اي به قلم "باري روبين" در مورد تأثير جنگ ايران و عراق در وضعيت امنيتي منطقه خليج فارس، نوشت: «پيروزي ايران بر عراق چهار خطر براي عربستان سعودي و ساير كشورهاي كوچك‌تر محافظه‌كار منطقه در بردارد: اولين خطر احتمال خطر حمله مستقيم ايران به اين كشورها خصوصاً كويت كه در نزديكي جبهه نبرد قراردارد، مي‌باشد. مگر اين‌كه اين دولت‌ها خصوصاً كويت در آينده ارسال ملزومات جنگي به عراق را متوقف سازند. يكي ديگر از اين خطرات، افزايش تبليغات براندازي و آموزش و كمك به انقلابيون ساير كشورها است. سومين خطر ايران، الهام انقلابيون كشورهاي حاشيه خليج فارس از انقلاب اسلامي ايران است. و سرانجام اين‌كه انتظار مي‌رود ايران به عنوان قوي‌ترين كشور منطقه بتواند به همسايگانش سياست ضد‌امريكايي خود را ديكته كند.» در اين مقاله سپس آمده است: «ايران شديداً نگران اين است كه پيروزي كنوني‌اش در صورت گسترش جنگ، با مداخله احتمالي امريكا بر باد رود. علاوه بر آن هر قدر كه كشورهاي حوزه خليج فارس از ايران هراس بيش‌تري داشته باشند، ضرورت حمايت از جانب امريكا را بيش‌تر درك مي‌كنند.»[۴۰] مجله لبناني "النهار" نيز دربارة پي‌آمد پيروزي نظامي ايران در عمليات اخير رمضان، نوشت: «اگر نيروهاي عراق نتوانند در مقابل حملات ايران مقاومت كنند، رژيم عراق سرنگون خواهدشد و پس از سرنگوني رژيم عراق، نوبت سرنگوني نخستين و نزديك‌ترين متحد آن يعني رژيم اردن فرا خواهد رسيد.» اين مجله در ادامه افزوده است كه هدف جمهوري اسلامي ايران از حمله به عراق، تنها بازپس گرفتن مناطق اشغالي خويش نيست، بلكه امام خميني به يك جهاد مقدس به معني كامل، دست زده است.[۴۱] روزنامه "كوريره دلاسرا" چاپ ايتاليا، خبر محاصره شهر بندري "بصره" عراق را تكذيب كرد، اما افزوده است: «اخباري كه به طور مداوم از جبهه مي‌رسند از يك درگيري جدي بين طرفين حكايت دارد. عراق‌ها اعلام كرده‌اند كه موفق به عقب راندن نيروهاي ايراني به اسارت درآوردن تعدادي از آنان شده‌اند. آنان همچنين ادعا كرده‌اند كه تعدادي تانك و نفربر زرهي ايران را نيز منهدم نموده‌اند.» اين روزنامه با اشاره به حملات ايران به بصره، نوشته است: «به احتمال زياد به علت اين‌كه اكثر مردم بصره را شيعيان تشكيل مي‌دهند، توپخانه ايران اين شهر را زير آتش نخواهد گرفت ولي ممكن است كه ايران بتواند وارد بصره شود كه در اين صورت، بصره بايد در انتظار جنگ‌هاي خياباني و خانه به خانه باشد.» به نوشتة اين نشريه، شهر بصره را براي مواقع احتمالي، سنگربندي كرده‌اند.[۴۲]

گزارش- 405

توطئه ترور سرهنگ صياد شيرازي و سرپرست دايره سياسي ـ ايدئولوژي لشكر 92 زرهي اهواز با دستگيري عاملان آن كشف و خنثي شد. اين افراد ـ كه اكثر نظامي بودند ـ قصد داشتند ساختماني را كه قرار بود محل جلسه اعضاي بخش‌هاي حفاظت و تحقيقات و ارزيابي و سرهنگ شيرازي و سرپرست دايره سياسي ايدئولوژي لشكر 92 زرهي اهواز باشد، منفجر كنند و آنان را به شهادت برسانند.[۴۳] ضميمه گزارش شماره 390 برادر عبدالحميد "رئوفي" فرمانده تيپ ولي‌عصر(عج)، در تاريخ 30/4/1361 در نامه‌اي به فرمانده قرارگاه فتح، عدم آمادگي نيروهاي ارتش را اطلاع داد. وي در اين نامه با اشاره به اين‌كه با فرماندهان ارتشي هماهنگي قبلي براي عمليات صورت گرفته بود، نوشته است: «در زمان استقرار نيروها در خط، ساعت 14 روز 30/4/1361 بود، ولي در موعد مقرر خبري از گردان 141 ارتش نبوده و تا ساعت 7:25 ـ يعني زمان ارسال نامه ـ هنوز خبري از آن‌ها نشده است. پس از تحقيق متوجه اين مسئله شديم كه تعدادي از نيروهاي اين گردان براي استحمام به اهواز رفته‌اند. بنابراين تيپ ولي‌عصر(عج) با نيروهاي ناقص تيپ 2 از لشكر 21 حمزه براي اجراي عمليات آماده شده بود.»[۴۴]


منابع و مآخذ روزشمار 1361/04/30

  1. ↑ سند شماره 016379، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي شماره 90، از اطلاعات عمليات قرارگاه نصر، به فرمانده قرارگاه كربلا، 31/4/1361؛ و: سند شماره 032892 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: 30/4/1361.
  2. ↑ سند شماره 104، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه راوي، قرارگاه فتح، عمليات رمضان، راوي: محسن رخصت‌طلب، 24/5/1361، ص191؛ و: معاونت سياسي ستاد كل سپاه، از خرمشهر تا فاو، تهران، انتشارات سپاه پاسداران، چاپ دوم، شهريور 1367، صص31 و 32.
  3. ↑ سند شماره 032053، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه كربلا، 30/4/1361؛ و: سند شماره 016375 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دستور جز به جز شماره 4، قرارگاه عمليات فتح (ركن 3)، 30/4/1361.
  4. ↑ سند شماره 58، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي تيپ جوادالائمه(ع)، عمليات رمضان، راوي: مهرداد خبازيان، 30/4/1361، صص9 تا 11؛ و: مأخذ 3.
  5. ↑ مأخذ 2، قسمت دوم.
  6. ↑ سند شماره 016378، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي شماره 548، قرارگاه كربلا(ركن 2)، 31/4/1361.
  7. ↑ سند شماره 49، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، قرارگاه فجر، عمليات رمضان، راويان: مهرداد خبازيان و محمد گركاني، 30/4/1361، صص7 و 8.
  8. ↑ سند شماره 49، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، قرارگاه فجر، عمليات رمضان، راويان: مهرداد خبازيان و محمد گركاني، 30/4/1361، صص7 و 8.
  9. ↑ سند شماره 53، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، تيپ 14 امام حسين(ع)، عمليات رمضان، راوي: سيدمحمد اسحاقي، 30/4/1361، صص20 تا 34.
  10. ↑ سند شماره 62، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، تيپ حضرت رسول(ص)، عمليات رمضان، راوي: اسدالله توفيقي.
  11. ↑ سند شماره 0166377، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي اطلاعاتي شماره 65، از قرارگاه مركزي سپاه ـ اطلاعات عمليات،30/1361، صص3 الي 7.
  12. ↑ سند شماره 016491، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: لشكر فتح، عمليات رمضان، 6/5/1361.
  13. ↑ سند شماره 016417، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از لشكر 92 زرهي ـ ركن سوم، 1/5/1361.
  14. ↑ روزنامه كيهان، 3/5/1361، ص11، خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  15. ↑ سند شماره 072475، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سماجا 3 ـ مركز فرماندهي، به گيرندگان، 30/4/1361.
  16. ↑ سند شماره 112885، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي شماره 547، قرارگاه عملياتي كربلا، 30/4/1361، صص2 و 3.
  17. ↑ سند شماره 072484، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد فرماندهي منطقه 8 سپاه، 30/4/1361.
  18. ↑ روزنامه كيهان، 2/5/1361، ص16، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  19. ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 2/5/1361، ص11.
  20. ↑ واحد مركزي خبر صداو سيماي جمهوري اسلامي ايران، "راديوهاي بيگانه"، 1/5/1361، ص19، راديو بي.‌بي.‌سي. ، 30/4/1361.
  21. ↑ سند شماره 016633، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌‌اي واطلاعاتي شماره 566، 18/5/1361 تا 19/5/1361، ص2.
  22. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 125، 1/5/1361، ص26، راديو ايران، 31/4/1361، به نقل از روزنامه فرانسوي "ليبراسيون".
  23. ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 124، 31/4/1361، ص10، بيروت ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/4/1361، به نقل از رويتر، روزنامه لبناني "السفير"، 30/4/1361.
  24. ↑ مأخذ 23، ص10، پاريس ـ خبرگزاري فرانسه، 30/4/1361، به نقل از دولت فرانسه.
  25. ↑ مأخذ 23، ص9، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/4/1361، به نقل از نشريه "تايمز"، چاپ لندن.
  26. ↑ روزنامه اطلاعات، 30/4/1361، ص16، خبرگزاري جمهوري اسلامي، تهران ـ به نقل از آسوشيتدپرس از بروكسل.
  27. ↑ مأخذ 23، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/4/1361.
  28. ↑ مأخذ 23، ص17، سئول ـ به نقل از آسوشيتدپرس، 30/4/1361.
  29. ↑ مأخذ 23، منامه ـ خبرگزاري فرانسه، 30/4/1361.
  30. ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 30/4/1361، ص16، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از روزنامه كويتي"السياسه".
  31. ↑ مأخذ 30، ص16، خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از مجله"ويزيون"، چاپ آرژانتين.
  32. ↑ سند شماره 104، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه راوي، قرارگاه فتح، عمليات رمضان، راوي: محسن رخصت‌طلب، 24/5/1361، ص191؛ و: معاونت سياسي ستاد كل سپاه، از خرمشهر تا فاو، تهران، انتشارات سپاه پاسداران، چاپ دوم، شهريور 1367، صص31 و 32.
  33. ↑ مأخذ 23، ص5.
  34. ↑ سند شماره 53، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش راوي، تيپ 14 امام حسين(ع)، عمليات رمضان، راوي: سيدمحمد اسحاقي، 30/4/1361، صص20 تا 34.
  35. ↑ مأخذ 23، ص6، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي،30/4/1361، به نقل از روزنامه تايمز مالي.
  36. ↑ مأخذ 22، ص12، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/4/1361، به نقل از راديو امريكا.
  37. ↑ روزنامه صبح آزادگان، 30/4/1361، به نقل از روزنامه فرانكفورتر الگمانيه سايتونگ.
  38. ↑ پيشين.
  39. ↑ مأخذ 37.
  40. ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 232، 14/6/1361، صص11 تا 13، "نيويورك تايمز.
  41. ↑ مأخذ 26، ص16، واحد مركزي خبر از بيروت به نقل از سردبير مجله "النهار" عربي و بين‌المللي.
  42. ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 223، 24/5/1361، ص10، از روزنامه "كوريره دلاسرا"، چاپ ايتاليا، 30/4/1361.
  43. ↑ مأخذ 23، ص11، اهواز ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 30/4/1361.
  44. ↑ سند شماره 032880، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از تيپ ولي‌عصر(عج) دزفول، به قرارگاه فتح، 30/4/1361.






برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1361.04.30&oldid=3419»