1366.08.25: تفاوت میان نسخه‌ها
(صفحه‌ای تازه حاوی «{{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1366 |نام = 1366.08.25 |نام دیگر=بیست و پنج آبان |روز=25 آبان 1366 |تاریخ شمسی= 1366.08.25 |تاریخ میلادی=16 نوامبر 1987 |تاریخ قمری=23 ربيع‌الاول 1408 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.08.25</div> <div class="b...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
| سطر ۲۵: | سطر ۲۵: | ||
==گزارش - 1== | == گزارش- 887 == | ||
عمليات نامنظم ظفر3 با هدف انهدام مراكز نظامي و تأسيسات اقتصادي دشمن در منطقه دربندي‌خان آغاز شد. بنا بر گزارش قرارگاه رمضان (مركز عمليات نامنظم سپاه پاسداران)، تكاوران تيپ75 ظفر قرارگاه رمضان با همكاري و مشاركت فعال پيشمرگان مبارز كُرد شاخه سليمانيه، سد دربندي‌خان، پايگاه‌هاي اطراف آن و مقر فرماندهي لشكر36 پياده ارتش عراق را هدف حمله قرار دادند. در اين حمله تأسيسات سد و برق دربندي‌خان به ميزان 70 درصد منهدم شده و برق كل استان دهوك و شهرهايي از توابع استان سليمانيه قطع گرديد. انهدام مركز پشتيباني و مقر فرماندهي لشكر36 پياده و 12 پايگاه حفاظتي دشمن در اطراف سد دربندي‌خان از نتايج عمليات ظفر3 است. در جريان اين عمليات جاده اصلي سليمانيه - بغداد در منطقه باني‌خلال به مدت 6 ساعت در كنترل نيروهاي تحت امر قرارگاه رمضان بود. در اين عمليات همچنين يك هلي‌كوپتر دشمن هدف قرار گرفت و سرنگون شد. چندين دستگاه تانك و نفربر و بيش از يك‌صد دستگاه انواع خودرو عراق به آتش كشيده شد و مقادير زيادي انواع سلاح سبك و نيمه‌سنگين به دست نيروهاي عمل‌كننده افتاد. از عناصر دشمن نيز بيش از 700 نفر كشته يا مجروح و 50 نفر اسير شدند.<ref>سند شماره 76016 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش، روابط عمومي فرماندهي قرارگاه رمضان، 28/8/1366.</ref> | |||
== گزارش- 888 == | |||
تلاش نيروي زميني سپاه پاسداران براي آمادگي جهت اجراي عمليات در غرب منطقه ماووت (ارتفاع گرده‌رش)، در زمان تعيين شده، ادامه دارد. امروز همچنين مأموريت اجراي عمليات روي تپه منافقين (شمال گرده‌رش) به لشكر5 نصر ابلاغ شد. | |||
راوي مركز مطالعات و تحقيقات جنگ در قرارگاه نجف (يدالله ايزدي) درباره اقدامات امروز اين قرارگاه چنين نوشته است: «با توجه به اهميت ارتفاع مرزي طالش (واقع در خاك ايران و شمال ماووت و ارتفاع گرده‌رش) و تپه منافقين (واقع در خاك عراق و غرب ارتفاع طالش) كه مسير تردد نيروهاي قرارگاه رمضان به داخل عراق مي‌باشد، قرارگاه نجف در صدد است كه با اجراي عملياتي، تپه منافقين را تصرف كند تا اين مسير تأمين شود و از بسته شدن آن جلوگيري گردد. فرمانده قرارگاه نجف براي اجراي اين مأموريت، لشكر5 نصر را پيشنهاد كرده است، لذا صبح امروز فرمانده قرارگاه نجف و فرمانده لشكر5 نصر عازم ارتفاع طالش شدند و از نزديك به بررسي تپه منافقين پرداختند. برادر شوشتري نيروي لازم براي اين عمليات را | |||
5 گردان برآورد كرد و گفت مي‌توان نيروهاي عمل‌كننده را شب قبل از عمليات در خانه‌هاي اطراف طالش مستقر كرد و شب عمليات به سوي تپه منافقين كه حدود 2 ساعت راه است حركت داد. برادران شوشتري و قاليباف بر اين نظر بودند كه بعد از تصرف تپه منافقين، دو تپة جلوِ آن نيز تصرف شود و در آنجا خط پدافندي تشكيل گردد.»<ref>سند شماره 1534 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نجف‌اشرف در عمليات نصر8 (يدالله ايزدي)، 24/8 تا 28/8/1366، ص34 تا 38.</ref> | |||
موضوع عمليات روي تپه منافقين، بعدازظهر امروز در قرارگاه امام رضا(ع) (محل استقرار فرماندهي قرارگاه نجف) با حضور جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه و فرماندهان قرارگاه نجف و لشكر5 نصر بررسي شد. پس از گزارش برادر شوشتري از شناسايي صبح امروز، باقر قاليباف گفت: «افراد عادي (غيرنظامي) در منطقه هستند كه بايد تخليه شوند، چون اگر يك ماشين جديد وارد منطقه شود، همه مي‌فهمند.» برادر صفوي: «عبور قرارگاه رمضان از اينجاست. جلال طالباني از همين راه به ايران آمد. منافقين نمي‌دانند ما از اينجا چه استفاده‌اي مي‌كنيم و اهميت منطقه براي آنها مشخص نيست.» برادر قاليباف: «اگر ما نيرو وارد كنيم، مي‌فهمند.» برادر صفوي: «اين بستگي به زرنگي شما دارد.» برادر قاليباف: «مسئلة بعد عقبه است، اگر برف بيايد عبور از گردنه مسير ممكن نيست. به نظر من براي عمليات، تثبيت و پدافند 10 گردان نيرو مي‌خواهد كه با اعزام بعدي نيرو توأم مي‌شود كه آن موقع هم با برف توأم است.» فرمانده لشكر5 نصر در ادامه گفت: «من نظرم اين است كه هم‌زمان با عمليات روي گرده‌رش، بچه‌هاي ما تپه منافقين را شناسايي كنند و عقبه‌هاي منطقه را تكميل نمايند. اگر گرده‌رش موفق بود، ادامه بدهيم و جلوتر برويم، ولي اگر خيلي موفق نبود، با گرفتن گرده‌رش، از مسير كوه نوري با زدن يك پل روي رودخانه "گلاس"، بدون دور زدن و طي كردن مسير طولاني، تپه منافقين را عمل كنيم.» | |||
پس از ادامه بحث در اين زمينه، برادر صفوي به فرمانده لشكر5 نصر گفت: «مأموريت اصلي شما تپه منافقين است و مسئول منطقه هم شما هستيد، طرح، حفاظت، ادوات و همه چيز لشكر شما مبناي كار است كه تمام لشكر را به‌عنوان مأموريت اصلي اينجا بگذاريد.» برادر قاليباف ضمن پذيرش اين مسئوليت، گفت: «زدن جاده‌اش را من قبول مي‌كنم شما پلي بزنيد كه در ديد عراقي‌ها نباشد، ضمانت عمليات 100 درصد است.» برادر صفوي نيز تأكيد كرد كه براي 5 آذر اعلام آمادگي كنيد. برادر قاليباف دراين‌باره گفت: هر موقع پل آماده و به ما اجازه عبور داده شد، 48 ساعت بعدش عمل مي‌كنيم. برادر صفوي در پايان اين بحث گفت: ما شايد پل ضربتي بزنيم. شما با توكل به خدا و نظارت امام رضا(ع) و آوردن امكانات لشكر از جنوب، برويد پاي كار. وي افزود: اتصال تپه منافقين به "سرگلو" براي ما خيلي مهم است.<ref>همان، ص38 تا 45.</ref> | |||
== گزارش- 889 == | |||
بررسي آمادگي براي عمليات روي ارتفاع گرده‌رش، موضوع ادامه جلسه مذكور با حضور جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه و فرمانده قرارگاه نجف بود. برادر شوشتري وضعيت حفاظت منطقه را چنين بيان كرد: ديده‌بانان دشمن روي ارتفاع گامو ترددها را زير نظر دارند. در اين وضعيت تيپ12 قائم روز گذشته نيروهايش را با كمپرسي به منطقه منتقل كرد و حفاظت را به خوبي رعايت نمود، طوري‌كه مركز شنود هيچ گزارشي از دشمن مبني بر انتقال نيروي خودي دريافت نكرده است. البته امروز دو يگان و فردا هم دو يگان ديگر نيرو مي‌آورند و حدود 30 دستگاه ماشين در روز به ترددها اضافه مي‌شود و چون از بانه تا بوالحسن جاده‌ها تأمين ندارد، ناچاريم نيروها را در روز منتقل كنيم كه تا غروب به بوالحسن برسند و شب وارد منطقه شوند. وي افزود كه يگان‌ها شب‌ها به تكميل شناسايي راه‌كارهاي خود مي‌پردازند. | |||
در ادامه جلسه، فرمانده تيپ12 قائم(عج) و فرماندهان گردان‌هاي عمل‌كننده اين تيپ در جلسه حضور يافتند و به گزارش اقدامات آماده‌سازي خود براي عمليات پرداختند. برادر مهدوي‌نژاد (فرمانده تيپ) گفت: «شناسايي انجام شده، مشكلي نداريم. در مورد عقبه هم مشكلي نداريم، نيروها مستقر شده‌اند. آنها را يك شب قبل از عمليات نزديك رودخانه [قلا‌چولان] مي‌آوريم. پل را هم در يك شيار گذاشته‌ايم. در شب عمليات ظرف 40 دقيقه آن را وصل مي‌كنيم.» | |||
مسئول واحد اطلاعات تيپ12 قائم(عج) (برادر چتري) در ادامه جلسه چگونگي شناسايي منطقه و راه‌كارها را توضيح داد: «از پنج شب قبل شروع كرديم. كل منطقه به مين آلوده است. شب اول يكي از نيروهاي تأمين روي مين رفت. ديشب خودم هم رفتم. دشمن 50 متر جلوتر آمده و سنگر كمين زده است. از 300 متري قله [گرده‌رش] منطقه آلوده است. دشمن ابتدا سيم‌خاردار تك‌رشته‌اي، 150 متر جلوتر سيم‌خاردار دورشته‌اي و بعد از آن سيم‌خاردار توپي دارد كه سنگر كمين پشت آن است و تا قله فاصله كمي دارد. تا چند متري سنگر كمين رفتيم. در برگشت در نزديك سيم‌خاردار تك‌رشته‌اي تخريب‌چي ما روي مين رفت ولي كمين دشمن كه در 250 متري ما بود عكس‌العملي نشان نداد. تخريب‌چي را سريع به اورژانس رسانديم. ارتفاع شيب تندي دارد ولي چون راه مال‌رو دارد، نيرو مي‌تواند برود. طي مسير براي نيرو حدود 5 ساعت طول مي‌كشد. با توجه به سنگر كمين دشمن و وجود مين‌ها، اگر دشمن آماده‌باش بدهد، اين راه‌كار تضميني ندارد و بايد آن را تعطيل كنيم. در محور سوم بچه‌ها تا نزديكي سنگر كمين رفتند و سيم‌خاردار توپي نديدند، بين رديف دوم و سوم سيم‌خاردارها بچه‌ها به ميدان مين برخوردند.» برادر چتري درخواست فرصت بيش‌تري براي شناسايي راه‌كارهاي ديگر كرد كه برادر صفوي پاسخ داد: «اصلاً فرصت نداريم، امشب را مي‌توانيد برويد شناسايي.» | |||
فرمانده تيپ12 قائم(عج) در ادامه جلسه توضيح داد كه اين تيپ 2 گردان (در مجموع 5 گروهان) براي عمليات آماده كرده كه مسئولين با تجربه‌اي دارند و نيروها نيز آموزش كوهستاني ديده‌اند. | |||
وي افزود: همچنين يك قبضه ميني‌كاتيوشا و 2 قبضه خمپاره‌انداز 120 ميلي‌متري و يك لودر و يك بولدوزر براي عمليات آماده شده است. | |||
جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه در پايان بر نكاتي تأكيد كرد: «برادران توجه كنند كه در دو جناح شما سه لشكر عمل مي‌كنند (سمت چپ لشكرهاي 11 امير‌المؤمنين(ع) و 21 امام رضا(ع) و سمت راست لشكر57 ابوالفضل(ع))، به فرض اينكه مسئله‌اي پيش بيايد، در روز بايد ادامه داد و كار را تمام كرد. در مدت باقي‌مانده فرماندهان گردان‌ها، گروهان‌ها و معاونان آنها حتماً بروند روي زمين آشنا شوند و مانور را چك كنند. روي احتمالات حتماً كار كنيد. در شناسايي‌‌ها به شدت حفاظت رعايت شود. از لحاظ جوي هم شرايط بارندگي و پشتيباني در آن شرايط را در نظر بگيريد و براي آن طرح داشته باشيد. دقيقاً روي جزءجزء طرح از مانور گرفته تا نحوه پشتيباني، طرح آتش، تخليه مجروح و ... كار كنيد. براي تانك دشمن مستقر روي گرده‌رش طرح داشته باشيد. مطلب اصلي شما مانور و اطلاعات است. انتظار ما اين است كه اطلاعات بيش‌ترين سرمايه‌گذاري‌ها را بكند. اگر دو تا از بچه‌هاي اطلاعات شهيد شوند بهتر از شهادت كل گردان است. ما انتظار داريم كه تيپ12 در اين عمليات بسيار پيچيده كه احتياج به ظرافت زياد دارد، موضع خوبي بگيرد كه حتي اگر لازم شد، بدون الحاق، يك تيربارچي بتواند به‌راحتي تا دو سه روز مقاومت كند. اينجا استراتژي ما، استراتژي امام است (تا آخرين نفر و آخرين سنگر). تمام فرماندهان تيپ بايد خود را قدرتمندتر از قبل حاضر كنند. زمان را هم نمي‌توانيم به تعويق بيندازيم.»<ref>همان، ص47 تا 57.</ref> | |||
بعد از جلسه مذكور فرمانده قرارگاه نجف به فرمانده لشكر ويژه شهدا دستور داد كه يك گردان آماده كند تا در صورت موفقيت عمليات، براي ادامه عمليات آماده باشد. برادر شوشتري همچنين ضمن توجيه فرمانده تيپ مسلم‌بن‌عقيل به طرح مانور عمليات، از وي خواست كه فرماندهان رده‌هاي اين تيپ را به منطقه توجيه كند كه براي مراحل بعدي عمليات آماده شوند. برادر صفوي نيز به رابط نيروي هوايي سپاه تأكيد زيادي بر تسريع انتقال مجروحان با هلي‌كوپتر كرد.<ref>همان، ص58.</ref> گفتني است كه براي اين عمليات 2 تيم (4 فروند) هلي‌كوپتر كبري، 2 فروند شنوك و 8 هلي‌كوپتر 214 از هوانيروز ارتش به نيروي هوايي سپاه مأمور شده است.<ref>سند شماره 1531 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه مركزي سپاه در عمليات نصر8 (حسين اردستاني)، 16/8 تا 26/8/1366، ص132.</ref> | |||
== گزارش- 890 == | |||
اقدامات مهم امروز دشمن را در جبهه جنوب، معاونت اطلاعات قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه در جنوب (قرارگاه كربلا)، چنين گزارش كرده است: «در ساعت 11 امروز يك ستون نظامي به استعداد 60 دستگاه كفي حامل تانك در منطقه شرق دجله از جنوب به شمال در حال حركت مشاهده شدند. همچنين دشمن از ساعت 10 تا 12 امروز ضلع جنوبي جزيره شمالي مجنون را زير آتش شديد قرار داد.» اين گزارش همچنين حاكي است كه از ساعت 11 تا 13 امروز پنج هواپيماي دشمن برفراز منطقه شلمچه و فاو مشاهده شده‌اند.<ref>سند شماره 029626 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه در جنوب (كربلا)، 26/8/1366.</ref> | |||
== گزارش- 891 == | |||
تجاوزات هوايي امروز ارتش عراق را فرماندهي نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران در تلكسي به مركز فرماندهي ستاد كل سپاه پاسداران چنين گزارش كرده است: «از ساعت 5:26 الي 16:46 مورخ 25/8/1366، تعداد 13 فروند از هواپيماهاي متجاوز عراقي در 8 مسير 1 الي 2 فروندي ضمن تجاوز به حوالي مناطق جزيره فارسي، اهواز، رامهرمز، اميديه، گناوه، دهلران، كوهدشت، دزفول، شوشتر، شادگان، آبادان و خرمشهر در ديد رادارهاي اين نيرو قرار گرفت كه بر عليه آنها اقدامات تاكتيكي به عمل آمد. ضمناً 2 فروند از هواپيماهاي فوق از نوع ميگ25 بود كه ضمن تجاوز به مناطق مذكور (به جز فارسي و دهلران)، اقدام به عكس‌برداري نمودند كه احتمال بمباران مناطق مذكور در آينده متصور مي‌باشد.»<ref>سند شماره 075974 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي نهاجا - معاونت اطلاعات، 26/8/1366.</ref> | |||
== گزارش- 892 == | |||
امروز در خليج فارس سه نفتكش حامل نفت عربستان هدف حمله قرار گرفت. نخستين حمله در ساعت 3 بامداد رخ داد. نفتكش لوسي كه با پرچم ليبريا حركت مي‌كرد در سواحل جنوبي خليج فارس و در چند مايلي تنگه هرمز هدف حمله يك قايق تندرو قرار گرفت و آسيب ديد.<ref>مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، نشريه "بررسي جنگ"، شماره 3، تاريخ 24/8/1366، ص28؛ و - روزنامه كيهان 26/8/1366، ص17، شركت بيمه لويدز لندن.</ref> اين نفتكش روز گذشته نيز هدف حمله قرار گرفته بود. در ساعت 11 نيز پنج قايق تندرو كه به توپ‌هاي 107 ميلي‌متري مجهز بودند، به نفتكش اسوفري پورت (Esso fre port) در 20 مايلي غرب جزيره ابوموسي حمله كردند و آن را به آتش كشيدند. به محض حمله قايق‌ها، هلي‌كوپتري كه ماهيت آن مشخص نبود به پرواز درآمد و چند مايل قايق‌ها را تعقيب كرد. نفتكش اسوفري پورت كه با پرچم باهاما حركت مي‌كرد، به شركت امريكايي اگزان تعلق داشت و حامل نفت عربستان بود.<ref>Sreedhar Kapil Kaul. Tanker War Aspect of Iraq-Iran War (1980-89). (New Delhi: ABC Publishing House, 1989). P.125.</ref> سومين نفتكشي كه امروز در آب‌هاي خليج فارس هدف حمله قرار گرفت "فيليكن.ال" (Filikon.L) نام داشت.<ref>همان، رديف اول.</ref> اين نفتكش كه با پرچم يونان حركت مي‌كرد، حامل نفت عربستان بود و هنگام حمله با بار كامل به سوي دهانه خروجي خليج فارس حركت مي‌كرد. در اين حمله 12 راكت 107 ميلي‌متري به سمت آن شليك شد كه بر اثر آن نفتكش دچار آتش‌سوزي شد. در زمان حمله رزم‌ناوي كه هويت آن مشخص نبود و در چند مايلي محل درگيري قرار داشت، به سوي قايق‌ها تيراندازي كرد ولي آسيبي به آنها نرسيد. اين حمله حدود ظهر امروز صورت گرفت.<ref>مأخذ 9، رديف اول؛ و - روزنامه رسالت، 26/8/1366، ص12، منامه - خبرگزاري جمهوري اسلامي.</ref> | |||
خبرگزاري آسوشيتدپرس به نقل از مقامات امداد دريايي در خليج فارس گزارش داد: «قايق‌هاي سريع‌السير ايران امروز در فاصله ده ساعت سه كشتي تجاري حامل نفت خام عربستان سعودي را در تنگه هرمز هدف حمله قرار دادند. اين مقامات اعلام كردند 15 دقيقه بعد از سومين حمله، كشتي چهارمي نيز علامت خطر مخابره كرد ليكن نام آن مشخص نبود.»<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 242، 26/8/1366، ص33، منامه - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 25/8/1366.</ref> | |||
راديو امريكا نيز گفت: «اقدام ايران در پي يك هفته حملات عراق به كشتي‌هاي نزديك سواحل ايران انجام گرفت. عراق در طول هفته گذشته دست‌كم دوازده حمله را به هدف‌هاي دريايي در خليج فارس از جمله دو حمله را در نخستين ساعات بامداد امروز گزارش داده است. در مقايسه، در اين مدت عمليات نيروي دريايي ايران محدودتر بود. اما ايران امروز ظرف چند ساعت با حمله به سه نفتكش در بخش جنوبي خليج فارس به آن واكنش نشان داد. هيچ‌كدام از سه نفتكش مذكور درباره زخمي يا كشته شدن كاركنان خويش گزارشي مخابره نكرده‌اند و به هيچ‌يك از سه نفتكش خسارات مالي شديدي وارد نشده است.»<ref>همان، ص33، راديو امريكا، 25/8/1366.</ref> | |||
== گزارش- 893 == | |||
رئيس شوراي عالي پشتيباني جنگ نحوه مشاركت مردم در جبهه‌ها و چگونگي مشاركت عمومي در جهاد مالي را تشريح كرد. روزنامه جمهوري اسلامي نوشت: «حجت‌الاسلام‌والمسلمين سيدعلي خامنه‌اي، رئيس‌جمهور و رئيس شوراي عالي پشتيباني جنگ، در پايان جلسه [امروز] اين شورا اعلام كرد: حساب شماره 55 بانك‌هاي ملي سراسر كشور براي شركت مردم ايران در صحنه جهاد مالي اختصاص يافته است كه امام امت با قبول مخارج 50 رزمنده اين حساب را متبرك كرده‌اند. شوراي عالي پشتيباني با در نظر گرفتن حقوق كم و ناچيز يك رزمنده، خوراك و پوشاك و برخي تجهيزات انفرادي مخارج يك رزمنده را براي مدت سه ماه 20 هزار تومان برآورد كرده است. ... رئيس شوراي عالي پشتيباني جنگ تأكيد كرد جهاد مالي جاي جهاد جاني را نخواهد گرفت. جهاد مالي را براي افرادي كه عذرها و مشكلات بزرگ دارند گذاشته‌ايم تا بدين طريق خلأ جهاد با نفس را پر كنند. رئيس‌جمهور در مورد حضور دانشجويان در جبهه‌هاي جنگ گفت: ما دانشگاه‌ها را تعطيل نمي‌كنيم اما دانشجويان را به نرفتن به جبهه نيز هرگز توصيه نمي‌كنيم. دانشجويان بايد همانند ساير اقشار در حركت عظيمي كه شروع شده سهيم باشند. دانشجويان به جبهه بروند و به تناوب در اين محل‌ها حضور داشته باشند. همين موضوع در مورد طلاب حوزه‌هاي علميه هم صادق است.»<ref>روزنامه جمهوري اسلامي، 26/8/1366، ص‌آخر.</ref> | |||
ستاد جذب و هدايت كمك‌هاي مردمي به جبهه‌ها با انتشار اطلاعيه‌اي از عموم ملت شهيدپرور دعوت كرد تا با تأمين وسايل مورد نياز جبهه‌هاي جنگ، رزمندگان سپاه توحيد را در مصاف با دشمن بيش از پيش ياري كنند. همچنين بانك مركزي جمهوري اسلامي به منظور جمع‌آوري كمك‌هاي نقدي مردم به جبهه‌هاي جنگ، شماره‌اي در بانك ملي قابل پرداخت در كليه بانك‌ها به عنوان "حساب جهاد مالي" افتتاح و از مردم خواست كه كمك‌هاي خود را به آن واريز نمايند. در همين حال اعلام حمايت‌ها از اطلاعيه شوراي عالي پشتيباني از جبهه و جنگ مبني بر استفاده بيشتر از امكانات كشور، از سوي اتحاديه‌ها، نهادها و اقشار و گروه‌هاي مختلف مردم ادامه دارد.<ref>روزنامه كيهان، 25/8/1366، ص3.</ref> | |||
== گزارش- 894 == | |||
رسانه‌هاي خارجي برنامه‌هاي اعلام شده براي تأمين نيرو و امكانات مورد نياز جبهه‌هاي جنگ را تلاش و تدارك ايران براي آغاز حمله‌اي گسترده در جنوب برشمردند. راديو بي‌بي‌سي با انعكاس مصاحبه رئيس‌جمهوري اسلامي ايران پس از جلسه شوراي عالي پشتيباني جنگ درباره تداوم بسيج نيروها و جهاد مالي گفت: «اظهارات خامنه‌اي حدس و گمان‌هايي را كه درباره تهاجم تازه ايران عليه عراق زده مي‌شد، به واقعيت نزديك مي‌كند. ايران اگر طي هفته‌هاي آينده حمله‌اي عمده را عليه عراق آغاز كند، بدون شك حمله غافل‌گيرانه نخواهد بود. در حقيقت ايران در روزهاي اخير پا را از حد معمول هم فراتر گذاشته و قصد خود را براي سازمان دادن يك حمله بزرگ از طريق راديو تلويزيون علناً اعلام كرده است. هفته گذشته شوراي عالي پشتيباني جنگ شروع يك بسيج بزرگ نيرو را به منظور تدارك چنين حمله‌اي اعلام داشت. حتي قبل از اظهارات رهبران ايران طي هفته اخير، اكثر ناظران يك حمله مهم ايران را طي ماه‌هاي پاييز و زمستان كه به‌طور سنتي ماه‌هاي تهاجمات ايران است، محتمل مي‌دانستند، اما با وجود اين، منابع اطلاعاتي غرب مي‌گويند كه تاكنون تنها نشانه‌هاي تداركات اوليه در جبهه‌هاي ايران مشهود بوده است.»<ref>مأخذ 13، ص10 و 11، راديو بي‌بي‌سي، 25/8/1366.</ref> | |||
خبرگزاري فرانسه نيز با مخابره اظهارات رئيس شوراي عالي پشتيباني جنگ نوشت: | |||
«امام خميني اعلام كرد كه وي با تقبل هزينه‌هاي 50 رزمنده به مدت سه ماه همچون تمامي ايراني‌ها در توان جنگي كشور شركت خواهد كرد، زيرا عدم توانايي جسمي به وي امكان نبرد در جبهه‌ها را نمي‌دهد.»<ref>مأخذ 13، ص16، پاريس - خبرگزاري فرانسه، 25/8/1366.</ref> | |||
== گزارش- 895 == | |||
درحالي‌كه جبهه‌هاي جنگ به نيروي انساني بيش‌تري نياز دارد و عده بسياري داوطلبانه با عنوان نيروي مردمي و بسيجي در جبهه‌ها حضور دارند و به‌طور مكرر حضور خود را تجديد مي‌كنند، جامعه با مسئله‌اي به نام مشمولان فراري روبه‌رو است. ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ناحيه كرمان با تأكيد بر لزوم جلب مشمولان فراري، اين معضل را متأثر از عدم پيگيري دقيق و مناسب دانسته و در گزارشي دراين‌باره نوشته است: «مجلس شوراي اسلامي در فروردين 1365 با تصويب قانوني در اين رابطه، جهت تأمين عدالت اجتماعي و اجراي قانون، نيروهاي سپاه، كميته، شهرباني و ژاندارمري را ملزم به دستگيري و جلب مشمولين فراري نمود. پس از اعلام قانون و مهلت‌هاي تعيين شده، عده‌اي از آنها خود را جهت انجام اين فريضه ملي ميهني و اسلامي به دستگاه‌هاي موظف معرفي و عازم خدمت سربازي شدند. اما متأسفانه عدم پيگيري و برخورد جدي با كساني‌كه خود را براي انجام اين مهم معرفي ننمودند باعث دلسردي و حتي فرار از خدمت مجدد عده‌اي ديگر شد و بعضاً افراد فرصت‌طلبي كه عدم اجراي محدوديت‌ها و سختگيري‌هاي پيش‌بيني شده در قانون را مشاهده مي‌كردند، ديگران را به استهزاء و تمسخر مي‌گرفتند، كه بر آثار منفي آن افزوده مي‌شد.» گفتني است كه در اين سند آمار مشمولان فراري استان كرمان حدود 30هزار نفر برآورد شده است.<ref>سند شماره 147567 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: رئيس ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ناحيه كرمان، دفتر جلب مشمولين، 25/8/1366، ص1 و 2.</ref> | |||
== گزارش- 896 == | |||
رژيم عراق ضمن اعلام آماده‌باش كامل به نيروهاي خود در جبهه‌هاي جنگ و انجام دادن اقداماتي ادعا كرد كه آماده است به هرگونه حمله احتمالي ايران پاسخ دهد. خبرگزاري كويت به نقل از طه ياسين رمضان، معاون اول صدام نوشت: «عراق با آمادگي‌هايي كه تدارك ديده است حمله قريب‌الوقوع ايران را به شكست خواهد كشاند و زيان‌هاي بيش‌تري را به اين كشور تحميل خواهد كرد. تهديدات ايران مبني بر آمادگي براي اجراي حمله‌اي گسترده عليه عراق همچون حباب‌هاي هوايي است كه هربار هم‌زمان با موفقيت‌هاي عربي و بين‌المللي از سوي ايران ايجاد مي‌شود. رمضان گفت: عراق آماده است حمله قريب‌الوقوع ايران را به سرنوشت آخرين حمله ايران عليه عراق دچار سازد. امكانات دفاعي عراق در شرايط كنوني در تمامي جبهه‌هاي جنگ بيش از پيش افزايش يافته است.»<ref>مأخذ 13، ص9، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 25/8/1366.</ref> | |||
از سوي ديگر، نماينده عراق در سازمان ملل امروز در نامه‌اي به دبيركل اين سازمان ادعا كرد كه در حمله نيروهاي ايران در روزهاي 12 و 13 نوامبر 1987 به مناطق مسكوني سليمانيه و بصره، دو غيرنظامي مجروح شدند و يك خودرو خسارت ديد.<ref>سند شماره S/19273 شوراي امنيت سازمان ملل، 17 نوامبر 1987، ترجمه مركز مطالعات و تحقيقات جنگ</ref> | |||
== گزارش- 897 == | |||
در پي تلاش جمهوري اسلامي براي تقويت جبهه‌ها، مطبوعات كويت حمايت خود را از رژيم عراق افزايش داده‌اند و پشتيباني سران عرب از رژيم عراق را موجب شكست‌ناپذيري اين رژيم اعلام مي‌كنند. روزنامه الانباء كه نظريات رژيم عراق را منعكس مي‌كند، شركت فعالانه مصر در مقابله با ايران را يك رويارويي تاريخي عنوان كرد و نوشت: «با بازگشت مصر به دامن اعراب و بسيج امكانات آن در برابر ايران، برتري ايران از نظر عامل انساني خنثي خواهد شد ... مصر قادر است از اين پس در جبهه‌هاي عراق، كويت و عربستان حضور پيدا كند و در برابر ايرانيان، اين دشمن اعراب، بايستد.» | |||
روزنامه الرأي‌العام نيز نوشت: «ايرانيان ظاهراً مفاد قطعنامه اجلاس امان را خوب نخوانده‌اند و يا هنوز ماهيت اجماع سران عرب در حمايت از يكديگر را درك نكرده‌اند.» اين روزنامه مدعي شد عراق امروز بيش از پيش قوي و پايدار است و قادر به ايستادگي در برابر حملات ايران مي‌باشد.<ref>مأخذ 13، ص7 و 8.</ref> | |||
از سوي ديگر روزنامه الوطن نوشت: «ايران بخش اعظم نيروهاي خود را در جبهه‌هاي جنوبي منطقه بصره و نيز سواحل جنوبي براي رويارويي با ناوگان‌هاي پيمان ناتو مستقر كرده است.» الوطن افزود: «شكست احتمالي تهاجم قابل پيش‌بيني و گسترده ايران عليه عراق، به معناي پايان يافتن جنگ ميان ايران و عراق تلقي خواهد شد و قدرت‌هاي بزرگ جهاني ديگر اجازه نخواهند داد كه ايران مجدداً به اقدامات تحريك‌آميز و اخلال در منطقه دست بزند.» اين روزنامه ضمن اينكه در صدر صفحه اول شماره امروز خود نوشته است: «ايران 250هزار سرباز در جبهه‌هاي جنوبي مستقر كرده است.»، با عنواني درشت نيز چنين درج كرده است: «عراق آماده است حمله ايرانيان را در هم بشكند.» <ref>مأخذ 13، ص8.</ref> | |||
== گزارش- 898 == | |||
ايتاليا تلاش مي‌كند به‌طور محترمانه مقدمات خروج ناوهاي خود را از خليج فارس فراهم سازد. مخالفت با حضور نيروهاي اين كشور در منطقه، كه در نتيجه فشار امريكا اعزام شده‌اند، هر روز بيشتر مي‌شود. 12هزار ملوان ايتاليايي كه در هشت كشتي جنگي مستقر در خليج فارس خدمت مي‌كنند، اين مأموريت را اقدامي بيهوده مي‌دانند. وزارت خارجه اين كشور نيز محفوظ بودن كشتي‌هاي ايتاليايي از حمله را، نه ناشي از حضور نظامي در خليج فارس بلكه نتيجه فعاليت ديپلماتيك مي‌شمارد. | |||
هفته‌نامه ايتاليايي اسپرسو در تحليلي اين مأموريت دريايي را بي‌معني توصيف كرده و با اشاره به مخالفت احزاب چپ ايتاليا با مداخله نظامي اين كشور در منطقه خليج فارس نوشت: «درحال‌حاضر "جوليو اندرئوتي" وزير امور خارجه از حزب دمكرات مسيحي نيز در تلاش است تا به‌طور محرمانه مقدمات خروج ناوهاي اين كشور را از منطقه فراهم سازد.» گفتني است كه طي چند روز اخير محافل خبري ايتاليا بر احتمال خروج ناوهاي اين كشور از منطقه خليج فارس تأكيد زيادي مي‌كنند.<ref>روزنامه رسالت، 26/8/1366، ص12، رم - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از هفته‌نامه اسپرسو چاپ ايتاليا.</ref> | |||
== گزارش- 899 == | |||
تغيير موضع دو ابرقدرت در قبال جنگ ايران و عراق و علل آن دو موضوعي است كه نشريه "اينكوايري"، چاپ لندن آن را مورد بررسي قرار داده است: «حالت انفعالي ابرقدرت‌ها در رابطه با اين جنگ هشت ساله ناگهان تبديل به يك حالت آماده‌باش و بهت و حيرت گرديد. آنها حساب كرده بودند كه با دادن قدرت آتش كافي به عراق، اين كشور خواهد توانست كه خود را سر پا نگه دارد و هنگامي‌كه ايران تشخيص داد كه جست‌وجو براي يك راه‌حل نظامي بي‌فايده مي‌باشد، صحنه براي يك راه‌حل از طريق مذاكره كه به‌طور مؤثر انقلاب اسلامي را در چارچوب مرزهاي آن محدود سازد، فراهم خواهد شد. بنابراين آنها توجه خود را بر فراهم ساختن هرچه بيشتر تسليحات پيشرفته و اطلاعات جاسوسي براي عراق به منظور افزايش برتري موضع اين كشور در جنگ و كمك به انجام حملات مؤثرتر به هدف‌هاي نظامي و غيرنظامي ايران متمركز نمودند. نتيجه هر بار بمباران كشتي‌ها، ترمينال‌ها و هدف‌هاي صنعتي ايران عبارت بود از يك صورت حساب هنگفت تعمير براي اين كشور، اما نتيجه مورد نظر يعني متوقف ساختن صدور نفت ايران هيچ‌گاه حاصل نگرديد. ديگر ابزار فشار غيرنظامي كه مي‌توان براي تغيير جهت‌گيري كشورها به‌كار برد، در مورد ايران قابل اجرا نيست. حقيقت آن است كه هدف اوليه از حضور نيروهاي ايالات متحده در خليج فارس آشكارا آن است كه از گسترش انقلاب اسلامي ممانعت نمايد و كوشيد اين هدف را ابتدا با نجات رژيم صدام‌حسين جامه عمل بپوشاند، اما در صورت عدم موفقيت در اين امر و هنگامي‌كه صدام دچار هزيمت مي‌شود بايد به حمايت از كشورهاي آسيب‌پذير خليج (فارس) به‌ويژه عربستان‌سعودي، كويت و بحرين بپردازد.»<ref>اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد </ref> | |||
== گزارش- 900 == | |||
سازمان چريك‌هاي فدايي (اكثريت) در چند مرحله در شرق تهران اقدام به توزيع اعلاميه‌اي در زمينه محكوميت ادامه جنگ كرد. اعلاميه اين گروه عنوان "پيك صلح" ارگان هواداران صلح را داشت كه به داخل منازل پرتاب شده و يا در جلو مغازه‌ها قرار داده بودند. در اين اعلاميه كه به مناسبت هشتمين سال جنگ ايران و عراق تهيه شده، جنگ تحميلي به‌عنوان جنگ (امام) خميني و صدام معرفي شده و آمده است: «اين جنگ ارتجاعي جز درد و ويراني و كشتار هيچ نتيجه‌اي نداشته است.» گروه مزبور در پايان اعلاميه ضمن حمايت از قطعنامه 598 شوراي امنيت، پشتيباني خود را از تلاش دولت‌ها، مجامع بين‌المللي و نيروهاي صلح‌دوست براي پايان‌دادن به جنگ اعلام كرده است.<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 243، 27/8/1366، ص22.</ref> | |||
نسخهٔ کنونی تا ۱۸ دسامبر ۲۰۲۲، ساعت ۰۹:۲۰
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.08.25 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و پنج آبان |
| تاریخ شمسی | 1366.08.25 |
| تاریخ میلادی | 16 نوامبر 1987 |
| تاریخ قمری | 23 ربيع‌الاول 1408 |
گزارش- 887
عمليات نامنظم ظفر3 با هدف انهدام مراكز نظامي و تأسيسات اقتصادي دشمن در منطقه دربندي‌خان آغاز شد. بنا بر گزارش قرارگاه رمضان (مركز عمليات نامنظم سپاه پاسداران)، تكاوران تيپ75 ظفر قرارگاه رمضان با همكاري و مشاركت فعال پيشمرگان مبارز كُرد شاخه سليمانيه، سد دربندي‌خان، پايگاه‌هاي اطراف آن و مقر فرماندهي لشكر36 پياده ارتش عراق را هدف حمله قرار دادند. در اين حمله تأسيسات سد و برق دربندي‌خان به ميزان 70 درصد منهدم شده و برق كل استان دهوك و شهرهايي از توابع استان سليمانيه قطع گرديد. انهدام مركز پشتيباني و مقر فرماندهي لشكر36 پياده و 12 پايگاه حفاظتي دشمن در اطراف سد دربندي‌خان از نتايج عمليات ظفر3 است. در جريان اين عمليات جاده اصلي سليمانيه - بغداد در منطقه باني‌خلال به مدت 6 ساعت در كنترل نيروهاي تحت امر قرارگاه رمضان بود. در اين عمليات همچنين يك هلي‌كوپتر دشمن هدف قرار گرفت و سرنگون شد. چندين دستگاه تانك و نفربر و بيش از يك‌صد دستگاه انواع خودرو عراق به آتش كشيده شد و مقادير زيادي انواع سلاح سبك و نيمه‌سنگين به دست نيروهاي عمل‌كننده افتاد. از عناصر دشمن نيز بيش از 700 نفر كشته يا مجروح و 50 نفر اسير شدند.[۱]
گزارش- 888
تلاش نيروي زميني سپاه پاسداران براي آمادگي جهت اجراي عمليات در غرب منطقه ماووت (ارتفاع گرده‌رش)، در زمان تعيين شده، ادامه دارد. امروز همچنين مأموريت اجراي عمليات روي تپه منافقين (شمال گرده‌رش) به لشكر5 نصر ابلاغ شد. راوي مركز مطالعات و تحقيقات جنگ در قرارگاه نجف (يدالله ايزدي) درباره اقدامات امروز اين قرارگاه چنين نوشته است: «با توجه به اهميت ارتفاع مرزي طالش (واقع در خاك ايران و شمال ماووت و ارتفاع گرده‌رش) و تپه منافقين (واقع در خاك عراق و غرب ارتفاع طالش) كه مسير تردد نيروهاي قرارگاه رمضان به داخل عراق مي‌باشد، قرارگاه نجف در صدد است كه با اجراي عملياتي، تپه منافقين را تصرف كند تا اين مسير تأمين شود و از بسته شدن آن جلوگيري گردد. فرمانده قرارگاه نجف براي اجراي اين مأموريت، لشكر5 نصر را پيشنهاد كرده است، لذا صبح امروز فرمانده قرارگاه نجف و فرمانده لشكر5 نصر عازم ارتفاع طالش شدند و از نزديك به بررسي تپه منافقين پرداختند. برادر شوشتري نيروي لازم براي اين عمليات را 5 گردان برآورد كرد و گفت مي‌توان نيروهاي عمل‌كننده را شب قبل از عمليات در خانه‌هاي اطراف طالش مستقر كرد و شب عمليات به سوي تپه منافقين كه حدود 2 ساعت راه است حركت داد. برادران شوشتري و قاليباف بر اين نظر بودند كه بعد از تصرف تپه منافقين، دو تپة جلوِ آن نيز تصرف شود و در آنجا خط پدافندي تشكيل گردد.»[۲] موضوع عمليات روي تپه منافقين، بعدازظهر امروز در قرارگاه امام رضا(ع) (محل استقرار فرماندهي قرارگاه نجف) با حضور جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه و فرماندهان قرارگاه نجف و لشكر5 نصر بررسي شد. پس از گزارش برادر شوشتري از شناسايي صبح امروز، باقر قاليباف گفت: «افراد عادي (غيرنظامي) در منطقه هستند كه بايد تخليه شوند، چون اگر يك ماشين جديد وارد منطقه شود، همه مي‌فهمند.» برادر صفوي: «عبور قرارگاه رمضان از اينجاست. جلال طالباني از همين راه به ايران آمد. منافقين نمي‌دانند ما از اينجا چه استفاده‌اي مي‌كنيم و اهميت منطقه براي آنها مشخص نيست.» برادر قاليباف: «اگر ما نيرو وارد كنيم، مي‌فهمند.» برادر صفوي: «اين بستگي به زرنگي شما دارد.» برادر قاليباف: «مسئلة بعد عقبه است، اگر برف بيايد عبور از گردنه مسير ممكن نيست. به نظر من براي عمليات، تثبيت و پدافند 10 گردان نيرو مي‌خواهد كه با اعزام بعدي نيرو توأم مي‌شود كه آن موقع هم با برف توأم است.» فرمانده لشكر5 نصر در ادامه گفت: «من نظرم اين است كه هم‌زمان با عمليات روي گرده‌رش، بچه‌هاي ما تپه منافقين را شناسايي كنند و عقبه‌هاي منطقه را تكميل نمايند. اگر گرده‌رش موفق بود، ادامه بدهيم و جلوتر برويم، ولي اگر خيلي موفق نبود، با گرفتن گرده‌رش، از مسير كوه نوري با زدن يك پل روي رودخانه "گلاس"، بدون دور زدن و طي كردن مسير طولاني، تپه منافقين را عمل كنيم.» پس از ادامه بحث در اين زمينه، برادر صفوي به فرمانده لشكر5 نصر گفت: «مأموريت اصلي شما تپه منافقين است و مسئول منطقه هم شما هستيد، طرح، حفاظت، ادوات و همه چيز لشكر شما مبناي كار است كه تمام لشكر را به‌عنوان مأموريت اصلي اينجا بگذاريد.» برادر قاليباف ضمن پذيرش اين مسئوليت، گفت: «زدن جاده‌اش را من قبول مي‌كنم شما پلي بزنيد كه در ديد عراقي‌ها نباشد، ضمانت عمليات 100 درصد است.» برادر صفوي نيز تأكيد كرد كه براي 5 آذر اعلام آمادگي كنيد. برادر قاليباف دراين‌باره گفت: هر موقع پل آماده و به ما اجازه عبور داده شد، 48 ساعت بعدش عمل مي‌كنيم. برادر صفوي در پايان اين بحث گفت: ما شايد پل ضربتي بزنيم. شما با توكل به خدا و نظارت امام رضا(ع) و آوردن امكانات لشكر از جنوب، برويد پاي كار. وي افزود: اتصال تپه منافقين به "سرگلو" براي ما خيلي مهم است.[۳]
گزارش- 889
بررسي آمادگي براي عمليات روي ارتفاع گرده‌رش، موضوع ادامه جلسه مذكور با حضور جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه و فرمانده قرارگاه نجف بود. برادر شوشتري وضعيت حفاظت منطقه را چنين بيان كرد: ديده‌بانان دشمن روي ارتفاع گامو ترددها را زير نظر دارند. در اين وضعيت تيپ12 قائم روز گذشته نيروهايش را با كمپرسي به منطقه منتقل كرد و حفاظت را به خوبي رعايت نمود، طوري‌كه مركز شنود هيچ گزارشي از دشمن مبني بر انتقال نيروي خودي دريافت نكرده است. البته امروز دو يگان و فردا هم دو يگان ديگر نيرو مي‌آورند و حدود 30 دستگاه ماشين در روز به ترددها اضافه مي‌شود و چون از بانه تا بوالحسن جاده‌ها تأمين ندارد، ناچاريم نيروها را در روز منتقل كنيم كه تا غروب به بوالحسن برسند و شب وارد منطقه شوند. وي افزود كه يگان‌ها شب‌ها به تكميل شناسايي راه‌كارهاي خود مي‌پردازند. در ادامه جلسه، فرمانده تيپ12 قائم(عج) و فرماندهان گردان‌هاي عمل‌كننده اين تيپ در جلسه حضور يافتند و به گزارش اقدامات آماده‌سازي خود براي عمليات پرداختند. برادر مهدوي‌نژاد (فرمانده تيپ) گفت: «شناسايي انجام شده، مشكلي نداريم. در مورد عقبه هم مشكلي نداريم، نيروها مستقر شده‌اند. آنها را يك شب قبل از عمليات نزديك رودخانه [قلا‌چولان] مي‌آوريم. پل را هم در يك شيار گذاشته‌ايم. در شب عمليات ظرف 40 دقيقه آن را وصل مي‌كنيم.» مسئول واحد اطلاعات تيپ12 قائم(عج) (برادر چتري) در ادامه جلسه چگونگي شناسايي منطقه و راه‌كارها را توضيح داد: «از پنج شب قبل شروع كرديم. كل منطقه به مين آلوده است. شب اول يكي از نيروهاي تأمين روي مين رفت. ديشب خودم هم رفتم. دشمن 50 متر جلوتر آمده و سنگر كمين زده است. از 300 متري قله [گرده‌رش] منطقه آلوده است. دشمن ابتدا سيم‌خاردار تك‌رشته‌اي، 150 متر جلوتر سيم‌خاردار دورشته‌اي و بعد از آن سيم‌خاردار توپي دارد كه سنگر كمين پشت آن است و تا قله فاصله كمي دارد. تا چند متري سنگر كمين رفتيم. در برگشت در نزديك سيم‌خاردار تك‌رشته‌اي تخريب‌چي ما روي مين رفت ولي كمين دشمن كه در 250 متري ما بود عكس‌العملي نشان نداد. تخريب‌چي را سريع به اورژانس رسانديم. ارتفاع شيب تندي دارد ولي چون راه مال‌رو دارد، نيرو مي‌تواند برود. طي مسير براي نيرو حدود 5 ساعت طول مي‌كشد. با توجه به سنگر كمين دشمن و وجود مين‌ها، اگر دشمن آماده‌باش بدهد، اين راه‌كار تضميني ندارد و بايد آن را تعطيل كنيم. در محور سوم بچه‌ها تا نزديكي سنگر كمين رفتند و سيم‌خاردار توپي نديدند، بين رديف دوم و سوم سيم‌خاردارها بچه‌ها به ميدان مين برخوردند.» برادر چتري درخواست فرصت بيش‌تري براي شناسايي راه‌كارهاي ديگر كرد كه برادر صفوي پاسخ داد: «اصلاً فرصت نداريم، امشب را مي‌توانيد برويد شناسايي.» فرمانده تيپ12 قائم(عج) در ادامه جلسه توضيح داد كه اين تيپ 2 گردان (در مجموع 5 گروهان) براي عمليات آماده كرده كه مسئولين با تجربه‌اي دارند و نيروها نيز آموزش كوهستاني ديده‌اند. وي افزود: همچنين يك قبضه ميني‌كاتيوشا و 2 قبضه خمپاره‌انداز 120 ميلي‌متري و يك لودر و يك بولدوزر براي عمليات آماده شده است. جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه در پايان بر نكاتي تأكيد كرد: «برادران توجه كنند كه در دو جناح شما سه لشكر عمل مي‌كنند (سمت چپ لشكرهاي 11 امير‌المؤمنين(ع) و 21 امام رضا(ع) و سمت راست لشكر57 ابوالفضل(ع))، به فرض اينكه مسئله‌اي پيش بيايد، در روز بايد ادامه داد و كار را تمام كرد. در مدت باقي‌مانده فرماندهان گردان‌ها، گروهان‌ها و معاونان آنها حتماً بروند روي زمين آشنا شوند و مانور را چك كنند. روي احتمالات حتماً كار كنيد. در شناسايي‌‌ها به شدت حفاظت رعايت شود. از لحاظ جوي هم شرايط بارندگي و پشتيباني در آن شرايط را در نظر بگيريد و براي آن طرح داشته باشيد. دقيقاً روي جزءجزء طرح از مانور گرفته تا نحوه پشتيباني، طرح آتش، تخليه مجروح و ... كار كنيد. براي تانك دشمن مستقر روي گرده‌رش طرح داشته باشيد. مطلب اصلي شما مانور و اطلاعات است. انتظار ما اين است كه اطلاعات بيش‌ترين سرمايه‌گذاري‌ها را بكند. اگر دو تا از بچه‌هاي اطلاعات شهيد شوند بهتر از شهادت كل گردان است. ما انتظار داريم كه تيپ12 در اين عمليات بسيار پيچيده كه احتياج به ظرافت زياد دارد، موضع خوبي بگيرد كه حتي اگر لازم شد، بدون الحاق، يك تيربارچي بتواند به‌راحتي تا دو سه روز مقاومت كند. اينجا استراتژي ما، استراتژي امام است (تا آخرين نفر و آخرين سنگر). تمام فرماندهان تيپ بايد خود را قدرتمندتر از قبل حاضر كنند. زمان را هم نمي‌توانيم به تعويق بيندازيم.»[۴] بعد از جلسه مذكور فرمانده قرارگاه نجف به فرمانده لشكر ويژه شهدا دستور داد كه يك گردان آماده كند تا در صورت موفقيت عمليات، براي ادامه عمليات آماده باشد. برادر شوشتري همچنين ضمن توجيه فرمانده تيپ مسلم‌بن‌عقيل به طرح مانور عمليات، از وي خواست كه فرماندهان رده‌هاي اين تيپ را به منطقه توجيه كند كه براي مراحل بعدي عمليات آماده شوند. برادر صفوي نيز به رابط نيروي هوايي سپاه تأكيد زيادي بر تسريع انتقال مجروحان با هلي‌كوپتر كرد.[۵] گفتني است كه براي اين عمليات 2 تيم (4 فروند) هلي‌كوپتر كبري، 2 فروند شنوك و 8 هلي‌كوپتر 214 از هوانيروز ارتش به نيروي هوايي سپاه مأمور شده است.[۶]
گزارش- 890
اقدامات مهم امروز دشمن را در جبهه جنوب، معاونت اطلاعات قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه در جنوب (قرارگاه كربلا)، چنين گزارش كرده است: «در ساعت 11 امروز يك ستون نظامي به استعداد 60 دستگاه كفي حامل تانك در منطقه شرق دجله از جنوب به شمال در حال حركت مشاهده شدند. همچنين دشمن از ساعت 10 تا 12 امروز ضلع جنوبي جزيره شمالي مجنون را زير آتش شديد قرار داد.» اين گزارش همچنين حاكي است كه از ساعت 11 تا 13 امروز پنج هواپيماي دشمن برفراز منطقه شلمچه و فاو مشاهده شده‌اند.[۷]
گزارش- 891
تجاوزات هوايي امروز ارتش عراق را فرماندهي نيروي هوايي ارتش جمهوري اسلامي ايران در تلكسي به مركز فرماندهي ستاد كل سپاه پاسداران چنين گزارش كرده است: «از ساعت 5:26 الي 16:46 مورخ 25/8/1366، تعداد 13 فروند از هواپيماهاي متجاوز عراقي در 8 مسير 1 الي 2 فروندي ضمن تجاوز به حوالي مناطق جزيره فارسي، اهواز، رامهرمز، اميديه، گناوه، دهلران، كوهدشت، دزفول، شوشتر، شادگان، آبادان و خرمشهر در ديد رادارهاي اين نيرو قرار گرفت كه بر عليه آنها اقدامات تاكتيكي به عمل آمد. ضمناً 2 فروند از هواپيماهاي فوق از نوع ميگ25 بود كه ضمن تجاوز به مناطق مذكور (به جز فارسي و دهلران)، اقدام به عكس‌برداري نمودند كه احتمال بمباران مناطق مذكور در آينده متصور مي‌باشد.»[۸]
گزارش- 892
امروز در خليج فارس سه نفتكش حامل نفت عربستان هدف حمله قرار گرفت. نخستين حمله در ساعت 3 بامداد رخ داد. نفتكش لوسي كه با پرچم ليبريا حركت مي‌كرد در سواحل جنوبي خليج فارس و در چند مايلي تنگه هرمز هدف حمله يك قايق تندرو قرار گرفت و آسيب ديد.[۹] اين نفتكش روز گذشته نيز هدف حمله قرار گرفته بود. در ساعت 11 نيز پنج قايق تندرو كه به توپ‌هاي 107 ميلي‌متري مجهز بودند، به نفتكش اسوفري پورت (Esso fre port) در 20 مايلي غرب جزيره ابوموسي حمله كردند و آن را به آتش كشيدند. به محض حمله قايق‌ها، هلي‌كوپتري كه ماهيت آن مشخص نبود به پرواز درآمد و چند مايل قايق‌ها را تعقيب كرد. نفتكش اسوفري پورت كه با پرچم باهاما حركت مي‌كرد، به شركت امريكايي اگزان تعلق داشت و حامل نفت عربستان بود.[۱۰] سومين نفتكشي كه امروز در آب‌هاي خليج فارس هدف حمله قرار گرفت "فيليكن.ال" (Filikon.L) نام داشت.[۱۱] اين نفتكش كه با پرچم يونان حركت مي‌كرد، حامل نفت عربستان بود و هنگام حمله با بار كامل به سوي دهانه خروجي خليج فارس حركت مي‌كرد. در اين حمله 12 راكت 107 ميلي‌متري به سمت آن شليك شد كه بر اثر آن نفتكش دچار آتش‌سوزي شد. در زمان حمله رزم‌ناوي كه هويت آن مشخص نبود و در چند مايلي محل درگيري قرار داشت، به سوي قايق‌ها تيراندازي كرد ولي آسيبي به آنها نرسيد. اين حمله حدود ظهر امروز صورت گرفت.[۱۲] خبرگزاري آسوشيتدپرس به نقل از مقامات امداد دريايي در خليج فارس گزارش داد: «قايق‌هاي سريع‌السير ايران امروز در فاصله ده ساعت سه كشتي تجاري حامل نفت خام عربستان سعودي را در تنگه هرمز هدف حمله قرار دادند. اين مقامات اعلام كردند 15 دقيقه بعد از سومين حمله، كشتي چهارمي نيز علامت خطر مخابره كرد ليكن نام آن مشخص نبود.»[۱۳] راديو امريكا نيز گفت: «اقدام ايران در پي يك هفته حملات عراق به كشتي‌هاي نزديك سواحل ايران انجام گرفت. عراق در طول هفته گذشته دست‌كم دوازده حمله را به هدف‌هاي دريايي در خليج فارس از جمله دو حمله را در نخستين ساعات بامداد امروز گزارش داده است. در مقايسه، در اين مدت عمليات نيروي دريايي ايران محدودتر بود. اما ايران امروز ظرف چند ساعت با حمله به سه نفتكش در بخش جنوبي خليج فارس به آن واكنش نشان داد. هيچ‌كدام از سه نفتكش مذكور درباره زخمي يا كشته شدن كاركنان خويش گزارشي مخابره نكرده‌اند و به هيچ‌يك از سه نفتكش خسارات مالي شديدي وارد نشده است.»[۱۴]
گزارش- 893
رئيس شوراي عالي پشتيباني جنگ نحوه مشاركت مردم در جبهه‌ها و چگونگي مشاركت عمومي در جهاد مالي را تشريح كرد. روزنامه جمهوري اسلامي نوشت: «حجت‌الاسلام‌والمسلمين سيدعلي خامنه‌اي، رئيس‌جمهور و رئيس شوراي عالي پشتيباني جنگ، در پايان جلسه [امروز] اين شورا اعلام كرد: حساب شماره 55 بانك‌هاي ملي سراسر كشور براي شركت مردم ايران در صحنه جهاد مالي اختصاص يافته است كه امام امت با قبول مخارج 50 رزمنده اين حساب را متبرك كرده‌اند. شوراي عالي پشتيباني با در نظر گرفتن حقوق كم و ناچيز يك رزمنده، خوراك و پوشاك و برخي تجهيزات انفرادي مخارج يك رزمنده را براي مدت سه ماه 20 هزار تومان برآورد كرده است. ... رئيس شوراي عالي پشتيباني جنگ تأكيد كرد جهاد مالي جاي جهاد جاني را نخواهد گرفت. جهاد مالي را براي افرادي كه عذرها و مشكلات بزرگ دارند گذاشته‌ايم تا بدين طريق خلأ جهاد با نفس را پر كنند. رئيس‌جمهور در مورد حضور دانشجويان در جبهه‌هاي جنگ گفت: ما دانشگاه‌ها را تعطيل نمي‌كنيم اما دانشجويان را به نرفتن به جبهه نيز هرگز توصيه نمي‌كنيم. دانشجويان بايد همانند ساير اقشار در حركت عظيمي كه شروع شده سهيم باشند. دانشجويان به جبهه بروند و به تناوب در اين محل‌ها حضور داشته باشند. همين موضوع در مورد طلاب حوزه‌هاي علميه هم صادق است.»[۱۵] ستاد جذب و هدايت كمك‌هاي مردمي به جبهه‌ها با انتشار اطلاعيه‌اي از عموم ملت شهيدپرور دعوت كرد تا با تأمين وسايل مورد نياز جبهه‌هاي جنگ، رزمندگان سپاه توحيد را در مصاف با دشمن بيش از پيش ياري كنند. همچنين بانك مركزي جمهوري اسلامي به منظور جمع‌آوري كمك‌هاي نقدي مردم به جبهه‌هاي جنگ، شماره‌اي در بانك ملي قابل پرداخت در كليه بانك‌ها به عنوان "حساب جهاد مالي" افتتاح و از مردم خواست كه كمك‌هاي خود را به آن واريز نمايند. در همين حال اعلام حمايت‌ها از اطلاعيه شوراي عالي پشتيباني از جبهه و جنگ مبني بر استفاده بيشتر از امكانات كشور، از سوي اتحاديه‌ها، نهادها و اقشار و گروه‌هاي مختلف مردم ادامه دارد.[۱۶]
گزارش- 894
رسانه‌هاي خارجي برنامه‌هاي اعلام شده براي تأمين نيرو و امكانات مورد نياز جبهه‌هاي جنگ را تلاش و تدارك ايران براي آغاز حمله‌اي گسترده در جنوب برشمردند. راديو بي‌بي‌سي با انعكاس مصاحبه رئيس‌جمهوري اسلامي ايران پس از جلسه شوراي عالي پشتيباني جنگ درباره تداوم بسيج نيروها و جهاد مالي گفت: «اظهارات خامنه‌اي حدس و گمان‌هايي را كه درباره تهاجم تازه ايران عليه عراق زده مي‌شد، به واقعيت نزديك مي‌كند. ايران اگر طي هفته‌هاي آينده حمله‌اي عمده را عليه عراق آغاز كند، بدون شك حمله غافل‌گيرانه نخواهد بود. در حقيقت ايران در روزهاي اخير پا را از حد معمول هم فراتر گذاشته و قصد خود را براي سازمان دادن يك حمله بزرگ از طريق راديو تلويزيون علناً اعلام كرده است. هفته گذشته شوراي عالي پشتيباني جنگ شروع يك بسيج بزرگ نيرو را به منظور تدارك چنين حمله‌اي اعلام داشت. حتي قبل از اظهارات رهبران ايران طي هفته اخير، اكثر ناظران يك حمله مهم ايران را طي ماه‌هاي پاييز و زمستان كه به‌طور سنتي ماه‌هاي تهاجمات ايران است، محتمل مي‌دانستند، اما با وجود اين، منابع اطلاعاتي غرب مي‌گويند كه تاكنون تنها نشانه‌هاي تداركات اوليه در جبهه‌هاي ايران مشهود بوده است.»[۱۷] خبرگزاري فرانسه نيز با مخابره اظهارات رئيس شوراي عالي پشتيباني جنگ نوشت: «امام خميني اعلام كرد كه وي با تقبل هزينه‌هاي 50 رزمنده به مدت سه ماه همچون تمامي ايراني‌ها در توان جنگي كشور شركت خواهد كرد، زيرا عدم توانايي جسمي به وي امكان نبرد در جبهه‌ها را نمي‌دهد.»[۱۸]
گزارش- 895
درحالي‌كه جبهه‌هاي جنگ به نيروي انساني بيش‌تري نياز دارد و عده بسياري داوطلبانه با عنوان نيروي مردمي و بسيجي در جبهه‌ها حضور دارند و به‌طور مكرر حضور خود را تجديد مي‌كنند، جامعه با مسئله‌اي به نام مشمولان فراري روبه‌رو است. ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ناحيه كرمان با تأكيد بر لزوم جلب مشمولان فراري، اين معضل را متأثر از عدم پيگيري دقيق و مناسب دانسته و در گزارشي دراين‌باره نوشته است: «مجلس شوراي اسلامي در فروردين 1365 با تصويب قانوني در اين رابطه، جهت تأمين عدالت اجتماعي و اجراي قانون، نيروهاي سپاه، كميته، شهرباني و ژاندارمري را ملزم به دستگيري و جلب مشمولين فراري نمود. پس از اعلام قانون و مهلت‌هاي تعيين شده، عده‌اي از آنها خود را جهت انجام اين فريضه ملي ميهني و اسلامي به دستگاه‌هاي موظف معرفي و عازم خدمت سربازي شدند. اما متأسفانه عدم پيگيري و برخورد جدي با كساني‌كه خود را براي انجام اين مهم معرفي ننمودند باعث دلسردي و حتي فرار از خدمت مجدد عده‌اي ديگر شد و بعضاً افراد فرصت‌طلبي كه عدم اجراي محدوديت‌ها و سختگيري‌هاي پيش‌بيني شده در قانون را مشاهده مي‌كردند، ديگران را به استهزاء و تمسخر مي‌گرفتند، كه بر آثار منفي آن افزوده مي‌شد.» گفتني است كه در اين سند آمار مشمولان فراري استان كرمان حدود 30هزار نفر برآورد شده است.[۱۹]
گزارش- 896
رژيم عراق ضمن اعلام آماده‌باش كامل به نيروهاي خود در جبهه‌هاي جنگ و انجام دادن اقداماتي ادعا كرد كه آماده است به هرگونه حمله احتمالي ايران پاسخ دهد. خبرگزاري كويت به نقل از طه ياسين رمضان، معاون اول صدام نوشت: «عراق با آمادگي‌هايي كه تدارك ديده است حمله قريب‌الوقوع ايران را به شكست خواهد كشاند و زيان‌هاي بيش‌تري را به اين كشور تحميل خواهد كرد. تهديدات ايران مبني بر آمادگي براي اجراي حمله‌اي گسترده عليه عراق همچون حباب‌هاي هوايي است كه هربار هم‌زمان با موفقيت‌هاي عربي و بين‌المللي از سوي ايران ايجاد مي‌شود. رمضان گفت: عراق آماده است حمله قريب‌الوقوع ايران را به سرنوشت آخرين حمله ايران عليه عراق دچار سازد. امكانات دفاعي عراق در شرايط كنوني در تمامي جبهه‌هاي جنگ بيش از پيش افزايش يافته است.»[۲۰] از سوي ديگر، نماينده عراق در سازمان ملل امروز در نامه‌اي به دبيركل اين سازمان ادعا كرد كه در حمله نيروهاي ايران در روزهاي 12 و 13 نوامبر 1987 به مناطق مسكوني سليمانيه و بصره، دو غيرنظامي مجروح شدند و يك خودرو خسارت ديد.[۲۱]
گزارش- 897
در پي تلاش جمهوري اسلامي براي تقويت جبهه‌ها، مطبوعات كويت حمايت خود را از رژيم عراق افزايش داده‌اند و پشتيباني سران عرب از رژيم عراق را موجب شكست‌ناپذيري اين رژيم اعلام مي‌كنند. روزنامه الانباء كه نظريات رژيم عراق را منعكس مي‌كند، شركت فعالانه مصر در مقابله با ايران را يك رويارويي تاريخي عنوان كرد و نوشت: «با بازگشت مصر به دامن اعراب و بسيج امكانات آن در برابر ايران، برتري ايران از نظر عامل انساني خنثي خواهد شد ... مصر قادر است از اين پس در جبهه‌هاي عراق، كويت و عربستان حضور پيدا كند و در برابر ايرانيان، اين دشمن اعراب، بايستد.» روزنامه الرأي‌العام نيز نوشت: «ايرانيان ظاهراً مفاد قطعنامه اجلاس امان را خوب نخوانده‌اند و يا هنوز ماهيت اجماع سران عرب در حمايت از يكديگر را درك نكرده‌اند.» اين روزنامه مدعي شد عراق امروز بيش از پيش قوي و پايدار است و قادر به ايستادگي در برابر حملات ايران مي‌باشد.[۲۲] از سوي ديگر روزنامه الوطن نوشت: «ايران بخش اعظم نيروهاي خود را در جبهه‌هاي جنوبي منطقه بصره و نيز سواحل جنوبي براي رويارويي با ناوگان‌هاي پيمان ناتو مستقر كرده است.» الوطن افزود: «شكست احتمالي تهاجم قابل پيش‌بيني و گسترده ايران عليه عراق، به معناي پايان يافتن جنگ ميان ايران و عراق تلقي خواهد شد و قدرت‌هاي بزرگ جهاني ديگر اجازه نخواهند داد كه ايران مجدداً به اقدامات تحريك‌آميز و اخلال در منطقه دست بزند.» اين روزنامه ضمن اينكه در صدر صفحه اول شماره امروز خود نوشته است: «ايران 250هزار سرباز در جبهه‌هاي جنوبي مستقر كرده است.»، با عنواني درشت نيز چنين درج كرده است: «عراق آماده است حمله ايرانيان را در هم بشكند.» [۲۳]
گزارش- 898
ايتاليا تلاش مي‌كند به‌طور محترمانه مقدمات خروج ناوهاي خود را از خليج فارس فراهم سازد. مخالفت با حضور نيروهاي اين كشور در منطقه، كه در نتيجه فشار امريكا اعزام شده‌اند، هر روز بيشتر مي‌شود. 12هزار ملوان ايتاليايي كه در هشت كشتي جنگي مستقر در خليج فارس خدمت مي‌كنند، اين مأموريت را اقدامي بيهوده مي‌دانند. وزارت خارجه اين كشور نيز محفوظ بودن كشتي‌هاي ايتاليايي از حمله را، نه ناشي از حضور نظامي در خليج فارس بلكه نتيجه فعاليت ديپلماتيك مي‌شمارد. هفته‌نامه ايتاليايي اسپرسو در تحليلي اين مأموريت دريايي را بي‌معني توصيف كرده و با اشاره به مخالفت احزاب چپ ايتاليا با مداخله نظامي اين كشور در منطقه خليج فارس نوشت: «درحال‌حاضر "جوليو اندرئوتي" وزير امور خارجه از حزب دمكرات مسيحي نيز در تلاش است تا به‌طور محرمانه مقدمات خروج ناوهاي اين كشور را از منطقه فراهم سازد.» گفتني است كه طي چند روز اخير محافل خبري ايتاليا بر احتمال خروج ناوهاي اين كشور از منطقه خليج فارس تأكيد زيادي مي‌كنند.[۲۴]
گزارش- 899
تغيير موضع دو ابرقدرت در قبال جنگ ايران و عراق و علل آن دو موضوعي است كه نشريه "اينكوايري"، چاپ لندن آن را مورد بررسي قرار داده است: «حالت انفعالي ابرقدرت‌ها در رابطه با اين جنگ هشت ساله ناگهان تبديل به يك حالت آماده‌باش و بهت و حيرت گرديد. آنها حساب كرده بودند كه با دادن قدرت آتش كافي به عراق، اين كشور خواهد توانست كه خود را سر پا نگه دارد و هنگامي‌كه ايران تشخيص داد كه جست‌وجو براي يك راه‌حل نظامي بي‌فايده مي‌باشد، صحنه براي يك راه‌حل از طريق مذاكره كه به‌طور مؤثر انقلاب اسلامي را در چارچوب مرزهاي آن محدود سازد، فراهم خواهد شد. بنابراين آنها توجه خود را بر فراهم ساختن هرچه بيشتر تسليحات پيشرفته و اطلاعات جاسوسي براي عراق به منظور افزايش برتري موضع اين كشور در جنگ و كمك به انجام حملات مؤثرتر به هدف‌هاي نظامي و غيرنظامي ايران متمركز نمودند. نتيجه هر بار بمباران كشتي‌ها، ترمينال‌ها و هدف‌هاي صنعتي ايران عبارت بود از يك صورت حساب هنگفت تعمير براي اين كشور، اما نتيجه مورد نظر يعني متوقف ساختن صدور نفت ايران هيچ‌گاه حاصل نگرديد. ديگر ابزار فشار غيرنظامي كه مي‌توان براي تغيير جهت‌گيري كشورها به‌كار برد، در مورد ايران قابل اجرا نيست. حقيقت آن است كه هدف اوليه از حضور نيروهاي ايالات متحده در خليج فارس آشكارا آن است كه از گسترش انقلاب اسلامي ممانعت نمايد و كوشيد اين هدف را ابتدا با نجات رژيم صدام‌حسين جامه عمل بپوشاند، اما در صورت عدم موفقيت در اين امر و هنگامي‌كه صدام دچار هزيمت مي‌شود بايد به حمايت از كشورهاي آسيب‌پذير خليج (فارس) به‌ويژه عربستان‌سعودي، كويت و بحرين بپردازد.»[۲۵]
گزارش- 900
سازمان چريك‌هاي فدايي (اكثريت) در چند مرحله در شرق تهران اقدام به توزيع اعلاميه‌اي در زمينه محكوميت ادامه جنگ كرد. اعلاميه اين گروه عنوان "پيك صلح" ارگان هواداران صلح را داشت كه به داخل منازل پرتاب شده و يا در جلو مغازه‌ها قرار داده بودند. در اين اعلاميه كه به مناسبت هشتمين سال جنگ ايران و عراق تهيه شده، جنگ تحميلي به‌عنوان جنگ (امام) خميني و صدام معرفي شده و آمده است: «اين جنگ ارتجاعي جز درد و ويراني و كشتار هيچ نتيجه‌اي نداشته است.» گروه مزبور در پايان اعلاميه ضمن حمايت از قطعنامه 598 شوراي امنيت، پشتيباني خود را از تلاش دولت‌ها، مجامع بين‌المللي و نيروهاي صلح‌دوست براي پايان‌دادن به جنگ اعلام كرده است.[۲۶]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/08/25
- ↑ سند شماره 76016 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش، روابط عمومي فرماندهي قرارگاه رمضان، 28/8/1366.
- ↑ سند شماره 1534 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه نجف‌اشرف در عمليات نصر8 (يدالله ايزدي)، 24/8 تا 28/8/1366، ص34 تا 38.
- ↑ همان، ص38 تا 45.
- ↑ همان، ص47 تا 57.
- ↑ همان، ص58.
- ↑ سند شماره 1531 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه مركزي سپاه در عمليات نصر8 (حسين اردستاني)، 16/8 تا 26/8/1366، ص132.
- ↑ سند شماره 029626 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت اطلاعات قرارگاه مقدم نيروي زميني سپاه در جنوب (كربلا)، 26/8/1366.
- ↑ سند شماره 075974 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي نهاجا - معاونت اطلاعات، 26/8/1366.
- ↑ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، نشريه "بررسي جنگ"، شماره 3، تاريخ 24/8/1366، ص28؛ و - روزنامه كيهان 26/8/1366، ص17، شركت بيمه لويدز لندن.
- ↑ Sreedhar Kapil Kaul. Tanker War Aspect of Iraq-Iran War (1980-89). (New Delhi: ABC Publishing House, 1989). P.125.
- ↑ همان، رديف اول.
- ↑ مأخذ 9، رديف اول؛ و - روزنامه رسالت، 26/8/1366، ص12، منامه - خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 242، 26/8/1366، ص33، منامه - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 25/8/1366.
- ↑ همان، ص33، راديو امريكا، 25/8/1366.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 26/8/1366، ص‌آخر.
- ↑ روزنامه كيهان، 25/8/1366، ص3.
- ↑ مأخذ 13، ص10 و 11، راديو بي‌بي‌سي، 25/8/1366.
- ↑ مأخذ 13، ص16، پاريس - خبرگزاري فرانسه، 25/8/1366.
- ↑ سند شماره 147567 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: رئيس ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ناحيه كرمان، دفتر جلب مشمولين، 25/8/1366، ص1 و 2.
- ↑ مأخذ 13، ص9، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 25/8/1366.
- ↑ سند شماره S/19273 شوراي امنيت سازمان ملل، 17 نوامبر 1987، ترجمه مركز مطالعات و تحقيقات جنگ
- ↑ مأخذ 13، ص7 و 8.
- ↑ مأخذ 13، ص8.
- ↑ روزنامه رسالت، 26/8/1366، ص12، رم - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از هفته‌نامه اسپرسو چاپ ايتاليا.
- ↑ اداره كل مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي وزارت ارشاد
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، شماره 243، 27/8/1366، ص22.