1362.04.04: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1362 |نام = 1362.04.03 |نام دیگر= سه تیر |روز=03 تیر 1362 |تاریخ شمسی= 1362.04.03 |تاریخ میلادی= 24 ژوئن 1983 |تاریخ قمری= 12 رمضان 1403 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.04.03</div> <div class="bootstrap-btn">1361.04.03...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
سطر ۲: سطر ۲:
{{جعبه زندگینامه
{{جعبه زندگینامه
|عنوان =روزشمار جنگ سال 1362
|عنوان =روزشمار جنگ سال 1362
|نام = 1362.04.03
|نام = 1362.04.04
|نام دیگر= سه تیر
|نام دیگر= چهار تیر
|روز=03 تیر 1362
|روز=04 تیر 1362
|تاریخ شمسی= 1362.04.03
|تاریخ شمسی= 1362.04.04
|تاریخ میلادی= 24 ژوئن 1983
|تاریخ میلادی= 25 ژوئن 1983
|تاریخ قمری= 12 رمضان 1403
|تاریخ قمری= 13 رمضان 1403
|اسامی عملیات=  
|اسامی عملیات=  
|اسامی شهدا=
|اسامی شهدا=
سطر ۱۵: سطر ۱۵:




   <div class="bootstrap-btn">[[1360.04.03]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1360.04.04]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1361.04.03]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1361.04.04]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1363.04.03]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1363.04.04]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1364.04.03]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1364.04.04]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1365.04.03]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1365.04.04]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1366.04.03]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1366.04.04]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1367.04.03]]</div>
   <div class="bootstrap-btn">[[1367.04.04]]</div>




سطر ۲۹: سطر ۲۹:




1. امروز، هواپیماهای عراقی در ساعت ۹:۴۰ در نزدیکی بندر امام خمینی به يك كشتي تجاري ايران به نام «ايران اسكان» حمله کردند. این کشتی برنج حمل مي‎كرد و قصد پهلوگيري در بندر امام خميني را داشت. براثر این حمله، خسارت اندكي به كشتي مذکور وارد شد، ولی كشتي به راه خود تا رسيدن به بندر امام خميني ادامه داد.
کشتی ایران اسکان جزء ۱۴ كشتي تجاري بود كه درقالب يك كاروان و تحت‌اسكورت ۸ فروند بالگرد، ۴ فروند هواپيماي اف۴ و اف۱۴، ۴ ناوچه، چندين قايق مسلح به توپ‌هاي ضدهوايي و چند يدك‎كش، در ساعت ۵ بامداد برای تخليه بار از بوشهر به بندر امام خميني عازم شده بودند. كشتي‌هاي اين كاروان به‎تدريج از ساعت ۸:۳۵ وارد منطقه كانال خور موسي که عراق آن را منطقه جنگی اعلام کرده بود، شدند و هم‌زمان با ورود اين كاروان به منطقه ممنوعه مذکور بالگردها و هواپيماها و همچنين توپخانه‎هاي خودي اسكله الاميه و منطقه رأس‌البيشه را كه محل شليك موشك‌هاي اگزوست به‎سمت كشتي‌هاي تجاري بود، هدف گرفتند. لذا امكان مانور بيشتر از بالگردهاي دشمن سلب شد و تعداد شليك‌هاي از راه دور موشك‌هاي اگزوست به‌وسیله بالگردها به‌سمت كاروان كاهش يافت. بااین‌حال، در ساعت ۹:۳۰ يك موشك به كشتي ايران اسكان اصابت كرد، اما خسارات واردشده به این کشتی جزيي بود.
ارتش عراق نیز در اطلاعیه‌ای درباره اين عمليات اعلام كرد ساعت ۱۰ بامداد امروز، يك کشتی ایران را هدف قرار داده است.<ref>سند شماره ۶۷۷۷۲ مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس از فرماندهي سپاه منطقه ۷ به فرماندهي كل سپاه ۱۱/۲/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۵۶۵۱۴۵ مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس از قرارگاه نوح سپاه به ستاد مركزي طرح و عمليات يگان دريايي ۷/۲/۱۳۶۲، صص ۲و۳.</ref>
________________________________________
2. پس از دیدار سه روز قبل فرماندهان سپاه با آیتالله خامنهای رئیسجمهور و رئیس شورایعالی دفاع و بازگشت فرماندهان به محل مأموریت خود، از امروز فعالیت فرماندهی قرارگاه نجف برای کسب آمادگی با هدف اجرای عملیات والفجر۲ شروع شد.
بنا به طبق نوشته حسین اردستانی راوی این قرارگاه، عزیز جعفری و امین شریعتی فرمانده و جانشین قرارگاه نجف، در جلسه با مسئولان قرارگاه درباره منطقه ایجاد قرارگاه تاکتیکی فرماندهی عملیات به توافق کلی رسیدند و قرار شد قرارگاه عملیات در بخشی از ارتفاعات کانیسخت احداث شود. همچنین حسنپور مسئول اطلاعات و عملیات قرارگاه نجف از شناسایی انجام‎شده به‌همت گروه‌های اطلاعاتی تیپ۲۱ امام رضا(ع) و معابری که لشکر۵ نصر در منطقه دراجی و نمهکلانبو باز کرده بود، گزارش داد. وی گفت که نیروهای اطلاعات بعد از عبور از سیمخاردارها از خط مقدم دشمن به عمق نفوذ کرده و عقبههای نیروهای عراقی مستقر در آن منطقه را نیز تا محل استقرار خمپارهها شناسایی کردهاند و برآورد آنها این است که تا امروز عراق متوجه فعالیت نیروهای خودی نشده و نیروی جدیدی به منطقه نیاورده است. حسن‎پور البته به این نکته اشاره کرد که نیروهای اطلاعات در آخرین شناسایی که انجام دادهاند در حوالی استقرار یک قبضه دوشکا به عراقیها برخورد کردهاند، ولی توانستهاند به سلامت منطقه را ترک کنند برای اینکه عراقیها حساس نشوند دیگر به آن منطقه نرفتهاند.
دراین‎حال، مسئولان بهداری و تعاون قرارگاه نجف نیز برای هماهنگی در امر تخلیه شهدا و مجروحان با فرماندهی قرارگاه گفتوگو کردند. ازجمله مطالب مطرح‎شده در این جلسه علاقه‎مندی شدید که نیروهایی که مسئولیت تخلیه مجروحان و شهدا را برعهده داشتند به حضور در عملیات بود. به گفته مسئولان مزبور، این نیروها گاه در شب عملیات مأموریت اصلی خود را رها کرده و اسلحه به دست می‎گیرند و همراه نیروهای تکور با دشمن میجنگند. ازاین‎رو، مسئول ستاد نجف پیشنهاد کرد که برای کنترل نیروهای تعاون و بهداری برای آنها لباس با فرم و رنگ خاص طراحی شود که تمیزدادن آنها از سایر نیروها در بحبوحه درگیری‌ها امکانپذیر باشد و درصورت تخطی، بازخواست شوند.
علاوه‌براین، یکی از مسئولان قرارگاه نجف اعلام کرد که عدهای از خانواده شهدا و اسرا با مراجعه به ما پیشنهاد کرده‎اند که در روز عملیات در گروه‎های تخلیه شهدا و مجروحان فعالیت کنند. در پایان جلسه عزیز جعفری بر جمعآوری شهدا و مجروحان در حین اجرای عملیات و قبل از روشنشدن هوا تأکید کرد. وی گفت تخلیه شهدا و مجروحان بههیچوجه نباید تا صبح طول بکشد و در همان شب عملیات باید تمامی آنها به عقب آورده شوند و برای این کار بهتر است از افرادی که توانمندی جسمی دارند استفاده شود. فرمانده قرارگاه نجف همچنین پیشنهاد کرد تعدادی از افراد مشخص شوند که شهدا و مجروحان را از عمق منطقه درگیری تخلیه کنند و عدهای دیگر هم تخلیه مجروحان و شهدا را از خط درگیری تا عقبه برعهده داشته باشند.<ref>سند شماره ۲۶۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر۳، حسین اردستانی، ۲۹/۳/۱۳۶۲ تا ۱۰/۴/۱۳۶۲، صص ۸۹ - ۸۱. </ref>
________________________________________
3. شهرهاي آبادان و خرمشهر در طول امروز و دو روز گذشته هدف گلوله توپخانهها و خمپارهاندازهای دوربرد عراقی قرار گرفت. براثر این گلوله‎باران در آبادان ۶ واحد مسکونی تخریب شد، یک تن به شهادت رسید و ۶ تن دیگر مجروح شدند.
در خرمشهر نیز آتش توپخانههای دشمن که در خیابان فردوسی، خیابان خیام، محوطه گمرک، دیرفارم و نیروی دریایی از شدت بیشتری برخوردار بود علاوهبر تخریب بخشهایی از این مناطق موجب دو فقره آتش‌سوزی نیز شد و ۲ تن زخمی شدند.<ref>سند شماره ۳۵۳۰۶۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از شهربانی خوزستان به استانداری خوزستان، ۲/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۲۸۶۶۱۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانداری خرمشهر به دفتر سیاسی انتظامی استانداری خوزستان، ۵/۲/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۲۸۶۶۳۹ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از شهربانی خوزستان به استانداری خوزستان، ۴/۴/۱۳۶۵.</ref>
________________________________________
4. عملیات جهاد* در منطقه مرزی غرب سردشت تاکنون با تصرف روستاها و ارتفاعات مرزی به‎ویژه ارتفاع حساس بلفت عراق ادامه داشت. مرحله دوم این عملیات با هدف تصرف ارتفاع کانیرش در تاریخ دوم تیرماه آغاز شد.
براین‎اساس، امروز نیروهای خودی به‎منظور تکمیل عملیات و تصرف ارتفاع دوپازا که در جنوب بلفت قرار دارد و جزو اهداف اصلی است، عملیاتی را اجرا کردند. در این عملیات نیروهایی از تیپ۱۵۵ ویژه شهدا، تیپ قدس از سپاه و گردان قدس از نیروی زمینی ارتش شرکت داشتند. نیروهای عمل‌کننده از اولین دقایق بامداد امروز با اجرای آتش سنگین و سپس پیشروی بهسمت دوپازا موفق شدند این ارتفاع ۲۳۷۹ متری را که در خاک عراق قرار داشت به تصرف خود درآورده و تا ساعت ۴:۳۰ بامداد، آن را بهطور کامل پاک‌سازی و تثبیت کنند. با تصرف این ارتفاع و همچنین ارتفاع بلفت که پیش‌تر تصرف شده بود، شهر قلعه‌دیزه عراق بهطور کامل در دید و تیر نیروهای خودی قرار گرفت.
در این مرحله از عملیات، عده‌ای از نیروهای دشمن** و همچنین ۹ تن از افراد هیز آواره حزب دمکرات کردستان ایران کشته و ۴ تن اسیر شدند. درضمن، یک توپ۱۰۵ میلی‌متری، ۵۰ قبضه کلاشینکف، ۸ قبضه خمپارهانداز، ۶ قبضه تیربار، ۲۰ قبضه آر.پی.جی۷ و ۲ دستگاه بیسیم به غنیمت نیروهای خودی درآمد.<ref>سند شماره ۳۵۱۱۰۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ستاد منطقه۱۱ سپاه به ستاد مرکزی، ۴/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۴۰۵۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ستاد منطقه۱۱ سپاه به ستاد مرکزی، ۵/۴/۱۳۶۲.</ref>
بنا به اطلاعاتی که بعدها به دست آمد از ۹ تن افراد کشتهشده حزب دمکرات کردستان در این عملیات ۳ تن از فرماندهان لک (گروهان) بوده‌اند و یک تن نیز احتمال داده می‌شود در رده فرماندهی هیز آواره بوده است.<ref>سند شماره ۳۵۴۰۵۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه۱۱ (قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)) به مرکز فرماندهی ستاد مرکزی سپاه، ۵/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۱۱۵۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه پیرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) سپاه، ۴/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۱۱۶۰ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه پیرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) سپاه، ۴/۴/۱۳۶۲.</ref>
دراینحال، شهربانی سردشت اعلام کرد که حزب دمکرات و سازمان کومه‌له ضمن آغاز فعالیتهای شدید تبلیغاتی، به اهالی شهر توصیه کردهاند که شهر را تخلیه کرده و در مناطق امنتر ساکن شوند. در منابع، علت توصیه این دو گروه به مردم سردشت برای ترک شهر اعلام نشده است، ولی بهنظر میرسد احتمال حمله مشترک گروه‌های مذکور یا بمباران شهر به‌وسیله هواپیماهای عراقی از بهانههای آنها باشد.<ref>سند شماره ۳۴۹۳۵۷ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به نخست‌وزیری (دفتر اطلاعات و تحقیقات).</ref>
همچنین در سردشت و اطراف آن، افراد حزب دمکرات کردستان شایعه کردهاند که قصد دارند کارخانه قند این شهر را منهدم کرده و تمام کارکنان و کارگران آن را اعدام کنند.<ref>سند شماره ۳۵۴۰۵۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) سپاه به دفتر فرماندهی ستاد مرکزی، ۵/۴/۱۳۶۲.</ref>
________________________________________
5. نیروهای خودی در استان‌ کردستان موفق به اجرای عملیات کمین بر سر راه افراد مسلح شورشی شدند.
در شمالشرقي كامياران؛ جنوب محور دهگلان به کامیاران، نیروهای سپاه سنقر که پیش‌تر از حرکت شبانه افراد سازمان کومه‌له از محور قولدره به باخرم مطلع شده بودند در مسیر تردد آنها کمین کردند. افراد کومه‌له که با یک دستگاه مینیبوس و ۴ دستگاه تراکتور و حدود ۸۰ نفر درحال عبور از جاده بودند در ساعت ۲۳، به‌محض رسیدن به منطقه موردنظر، ازسوی نیروهای خودی غافلگیر شده و به‌سرعت از وسایل نقلیه مذکور پیاده شده و بهسمت ارتفاعات اطراف متواری شدند. در این عملیات که بهنظر میرسد باوجود تمهیدات اولیه بهطور نامناسب به اجرا درآمد ۳ تن از افراد کومه‌له کشته و تعدادی نیز زخمی شدند. درضمن، یک دستگاه مینیبوس و ۲ دستگاه تراکتور آنها منهدم شد و یک دستگاه تراکتور نیز به دست نیروهای خودی افتاد.<ref>سند شماره ۶۷۷۶۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانده منطقه۷ سپاه به فرمانده سپاه، ۱۱/۴/۱۳۶۲.</ref>
________________________________________
6. حمله یک گروه شورشی در منطقه عمومی بانه و شمال ارومیه، مین‌گذاری بر سر راه افراد خودی، تسلیم‌شدن ۴ تن از افراد حزب دمکرات و آمار تسلیم‌شدگان از افراد مسلح شورشی موضوع گزارشی می‎باشد که در ادامه درج شده است.
در یکی از محورهای بانه، گروه خبات به یک پایگاه نیروهای خودی حمله کردند که در نتیجه آن ۵ تن از افراد خودی شهید و ۵ نفر اسیر شدند. از مهاجمان نیز یک نفر کشته و یک تن زخمی شد. در منابع موقعیت محل مورد تهاجم مشخص نشده است.<ref>سند شماره ۳۵۴۰۴۳ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از طرح و برنامه عملیات سپاه ناحیه کردستان به طرح و برنامه عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۵/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۴۰۵۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه۱۱ (قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)) به مرکز فرماندهی ستاد مرکزی سپاه، ۵/۴/۱۳۶۲.</ref>
در حمله افراد مسلح به خودروی حامل نیروهای خودی در جاده سرو در شمالغربی ارومیه نیز یک نفر از نیروهای سپاه زخمی شد.<ref>سند شماره ۱۳۳۴۲۳ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به نخست‌وزیری (دفتر اطلاعات و تحقیقات)، ۴/۴/۱۳۶۲.</ref>
به ‎علاوه، نيروهاي خودی در سه عملیاتی که در استان‎های آذربایجانغربی و کردستان اجرا کردند موفق به پاک‌سازی دو منطقه و اجرای عملیات کمین بر سر راه افراد مسلح غیرقانونی شدند.
سپاه ارومیه برای پاک‌سازی محور موانا - چره در شمالغربی این شهر که از محورهای اصلی ارومیه - سرو و جاده ترانزیتی به ترکیه است، عملیاتی را در دو مرحله طرحریزی کرد. مرحله اول این عملیات امروز با کمک نیروهایی از جندالله ارومیه و سپاه صائیندژ به اجرا درآمد. در عملیات مذکور که با نام شهید بهشتی اجرا شد نیروهای خودی محورهای روستای کانیشریک را به طول ده کیلومتر بازگشایی کردند و بر ارتفاعات مشرف به این محور مسلط شدند و با ایجاد پایگاه، ۶۰ تن از افراد ژاندارمری را در این ارتفاعات مستقر کردند. در این عملیات ۷ تن از عناصر مسلح غیرقانونی کشته و ۲ تن از آنان که از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بودند، دستگیر شدند. از نیروهای خودی نیز یک تن زخمی شد.<ref>سند شماره ۳۵۴۰۶۹ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از عملیات سپاه ارومیه به فرمانده سپاه ارومیه؛ و - سند شماره ۳۵۱۰۷۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) ارتش (رکن۳)، شماره ۳۱۴، ۵/۴/۱۳۶۲، ص۵.</ref>
نیروهای خودی همچنین در غرب محور سنندج - دیواندره، به‎منظور بازگشایی محور فرعی سنندج - دیواندره و پاک‌سازی روستاهای گیزمیل بالا و پایین، علیآباد، علیبلاغی، هانهگلان، دوله‌رش، تازهآباد، خنجر بالا و پایین در بخش سارال و ارتفاعات حساس سراق و آقبلاغ، عملیاتی را آغاز کردند. از نتایج این عملیات همچون تعداد تلفات نیروهای خودی و افراد وابسته به گروه‎های مسلح، گزارش و آماری دریافت نشده است.<ref>سند شماره ۳۵۸۱۱۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه منطقه۱۱ (قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)) به فرماندهی کل سپاه (مرکز فرماندهی، ۱۳/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۴۴۱۰۱۶ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن خبری فرماندهی منطقه۱۱ سپاه، بولتن خبری، ۱۳/۴/۱۳۶۲.</ref>
همچنین در محور مهاباد به بوکان و بوکان به میاندوآب، ۲ خودروی ارتش به مینی که افراد مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند برخورد کردند و هر دو خودرو آسیب دیدند. در این حادثه یک سرباز زخمی شد.<ref>سند شماره ۳۵۱۰۷۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) ارتش، شماره ۳۱۵، ۵/۴/۱۳۶۲، ص۴. </ref>
ازطرفی، امروز نیز ۴ تن از افراد وابسته به حزب دمکرات کردستان در بانه و میاندوآب خود را به نیروهای سپاه معرفی و درخواست اماننامه کردند. دو تن از این افراد اسلحههای خود را نیز تحویل دادند.<ref>سند شماره ۵۸۸۱۱۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانده سپاه منطقه۱۱ به فرمانده کل سپاه، بولتن خبری، ۱۳/۴/۱۳۶۲، ص۳؛ و - سند شماره ۳۵۱۱۴۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه میاندوآب به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۴/۴/۱۳۶۲.</ref>
دراین‎حال، روابطعمومی فرمانداری پیرانشهر اعلام کرد که در طول سه ماه گذشته حداقل ۵۰ تن از افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی ضمن اعلام پشیمانی از همکاری با این گروهها، خود را به سپاه این شهر معرفی و تقاضای اماننامه کرده‎اند که در میان آنها چند تن از کادرهای نظامی، سیاسی، تبلیغاتی، قضایی و شورای فرماندهی منطقهای این گروهها نیز بوده‎اند.<ref>روزنامه کیهان، ۴/۴/۱۳۶۲، ص۸.</ref>
________________________________________
7. باتوجهبه حضور و فعالیت حزب دمکرات کردستان ایران و سازمان کومهله در مناطق جنوب استان کردستان و مناطقی مثل سنقر، روانسر و پاوه در شمال استان کرمانشاه و همچنین اجرای چند عملیات در روزهای اخیر، واحد اطلاعات ستاد منطقه۷ سپاه*** در گزارشی به سابقه و فعالیت این گروهها، اهداف و وضعیت فعلی آنها، علت انتخاب مناطق مورد نظر برای ادامه فعالیتها و... پرداخت.
بخشهایی از این گزاش بدین‎شرح است:
بهطورکلی گروههای مسلح ضدانقلاب که در استان باختران درگیر هستند در دو محور عمده متمرکز می‌باشند؛ «الف) محور روانسر تا خط مرزی پاوه، ب) منطقه سنقر تا نزدیکی بیستون.
در‎این‎میان شهر پاوه و اطراف آن از اهمیت فوقالعادهای برای گروهها برخوردار بوده و ازاینرو اولین اقدام منظم گروهها در مناطق کردنشین، در شهر پاوه بروز کرد. لکن بهعلت جو مذهبی نسبتاً خوبی که در این منطقه وجود داشته و دارد گروهها بعد از مدت کوتاهی از این قسمت دور شده و بهطرف مرز (نوسود، نودشه) و نیز مریوان رانده شدند. بهطوریکه از اوایل سال ۶۱ هیچگونه درگیری مهمی در این منطقه به‌طرف روانسر رخ نداده [است]. نیروی فعال حزب دمکرات در اورامانات، هیز شاهو بوده که از گذشته تابه‎حال در ارتباطات حزب دمکرات با دولت بعث ازاین‎طریق تأمین میشده است که البته در این اواخر با تماسهای بسیار علنی حزب با بعثیون، این موضوع کاملاً فاش شده و عملیات دمکرات‌ها و مزدوران بعثی در هماهنگی کامل میباشد. مهمترین اقدامات هیز در گذشته بعد از حمله به شهر پاوه، ناامنکردن جاده روانسر - پاوه ازطریق کمینزدن و نیز آلودهنمودن منطقه اورامانات جهت تردد عوامل بعثی و نیز چتههای حزب و واردنمودن امکانات ازطریق عراق بوده است.
روانسر و جوانرود از نقاط دیگر فعالیت میباشند که از ابتدای انقلاب با گروهها درگیر بودهاند، اما پس از مدت کوتاهی ضدانقلاب از این دو شهر بهطرف مناطق شمالی کوه شاهو و اطراف جادههای کامیاران - روانسر و کامیاران - مریوان رانده شد که از اوایل سال ۶۰ و پاکسازیهای بهعملآمده در محور کامیاران - روانسر عمده مقرهای ضدانقلاب به‎دست برادران تصرف شده بهطوریکه از اواخر سال ۶۰ دیگر فعالیتی از ضدانقلاب در این منطقه به چشم نخورده بود.
نیروی عملکننده حزب دمکرات در محور کامیاران - روانسر و روستاهای اطراف هیز بیستون هستند و منطقه نفوذ آنها کامیاران و اطراف آن میباشد. در ارتفاعات شاهو بهطرف مرز و نیز جوانرود، هیز شاهو فعالیت میکرد که تشکیلات این دو منطقه نیز زیر نظر همین هیز اداره میگردید.
سومین محل تجمع افراد حزب، سنقر میباشد که بهعلت جو و بافت شهر که مردم شیعه هستند و نفوذ حزب در داخل شهر بسیار کم بوده است و فعالیت افراد حزب در روستاهای کردنشین اطراف شهر نیز تنها در اوایل پیروزی انقلاب و تا اواخر سال ۵۹ شدت داشت و بعد از آن، در این منطقه فعالیتی از دمکرات دیده نشده است. محور مهم فعالیت حزب در این ناحیه، جاده سنقر - کامیاران به‎طرف بالا تا جاده قروه - سنندج بوده است و هماکنون نیز نیروهای عملکننده حزب در این قسمت تجمع دارند.
اهداف حزب دمکرات از حرکات فعلی:
عمدهترین هدف حزب، جبران ضرباتی است که در منطقه کردستان با هدایت قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به حزب وارد شده است. ضمن آنکه حضور در منطقه ازنظر سیاسی میتواند برای حزب مؤثر باشد که تاکنون در این امر موفق بوده [است]. بههرحال، اهداف حزب را میتوان در چند بند به شرح ذیل خلاصه نمود:
١. درگیر کردن نیروهای خودی در منطقه گسترده.
٢. مهم جلوهدادن مناطق جنوب کردستان و تظاهر به غیرمؤثربودن ضربات و حملات خودی در مناطق شمالی کردستان همچون مهاباد، بوکان و سردشت.
٣. ناامنکردن جادههای بسیار مهم همدان - باختران و باختران - پاوه که هم ازنظر سیاسی و هم ازنظر نظامی درارتباطبا جبهههای جنگ در غرب کشور دارای اهمیت است. هرچند که تابهحال درمورد جاده همدان - باختران موفق نبوده است.
٤. ایجاد جو رعب و وحشت در ساکنین منطقه و تحتفشار قراردادن مسئولین نظامی و انتظامی ازطریق مرز.
٥. دلگرمنمودن نیروها و هواداران خود با مانور سیاسی و تبلیغات فراوان بر روی اقدامات انجام‌شده.
٦. کوچک جلوهدادن و زیر سؤال بردن پیروزیهای بهدستآمده خودی در مناطق شمالی کردستان با حضور در جنوبیترین نقاط کردنشین که حتی بعد از انقلاب نیز سابقه نداشته است.
٧. ضربهزدن به مراکز مهم اقتصادی و نظامی که تابهحال نمونههایی از آن دیده شده است.
٨. بیرونآوردن بخشی از نیروهای خود از زیر ضربات قرارگاه حمزه ازطریق انتقال آنها به قسمتهای شمالی استان باختران که بالارفتن تعداد نیروهای حزب از ٥٠ نفر به حدود ٣٠٠ نفر در قسمت روانسر و سنقر در همین رابطه میباشد.
٩. آلودهنمودن منطقه مرزی پاوه تا روانسر جهت تردد آزادانه در این قسمت.
١٠. به آشوب کشیدن منطقه ثلاث باباجانی و قلخانی ازطریق نیروهای عشایری که بهتازگی تماس‌های فراوانی بین عناصر تشکیلات اورامانات حزب با سرگروههای قلخانی صورت گرفته است.
١١. ایجاد اختلال در امر مبارزه با دشمن بعثی ازطریق موضوع یادشده در بند ١٠ و نیز کشاندن نیروهای تیپ باختران به امر پاکسازی منطقه.»<ref>سند شماره ۲۲۸۹۷۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه۷ (اطلاعات) به ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (اطلاعات)، ۴/۴/۱۳۶۲، صص ۵ - ۲.</ref>
________________________________________
8. به‎تازگی مسئولان عراقی برای جبران محدودیتهای رسانهای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و گسترش توان تبلیغاتی این سازمان، زمانهای طولانی رادیو بغداد در بخش فارسی را به سازمان مذکور اختصاص داده‌اند تا بیانیهها، مواضع و آموزشهای لازم گروههای ترور ازاین‌طریق به اطلاع افراد و گروه‌های عملیاتی رسانده شود.
ازاین‎رو، رادیو بغداد روز گذشته و امروز، بخشهایی از مطالب منتشرشده سازمان مجاهدین خلق در نشریه ۱۵۶ این سازمان را که موضوع آن آموزش ویژه هستههای مقاومت مسلحانه بود، پخش کرد. در این مطالب به آموزش افراد سازمان در برخورد با بازجوییهای خیابانی و شیوههای برخورد با آن که ازسوی گروه‎های گشتی امنیت شهری نیروهای شهربانی و سپاه انجام می‌شود، پرداخته شده است.
بخشهایی از سؤالات طرحشده در این نشریه که البته پاسخهای مفصل و طولانی نیز به آنها داده شده است، بدین‌شرح است:
بازجویی خیابانی چیست و چگونه انجام میشود؟
مهمترین نکاتی که در برخورد با بازجوییهای خیابانی باید در نظر گرفت کدام است؟
همراه‎داشتن مدارک شناسایی در بازجوییهای خیابانی چه نقشی دارد؟
برای پاسخ به بازجوییهای داخل شهری که گشتیهای دشمن انجام می‌دهند به چه نکاتی باید توجه شود؟
برای پاسخ به بازجوییهای خارج از شهر بهطور خاص چه نکاتی را باید در نظر گرفت؟
درصورتیکه در ترکیبهای دونفره یا بیشتر تردد میکنید در تعیین محل به چه نکاتی باید توجه کنید؟<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره ۹۷، ۶/۴/۱۳۶۲، صص ۲۹ - ۲۱، به نقل از رادیو بغداد.</ref>
________________________________________
9. توافق دولت فرانسه با واگذاری ۵ فروند هواپیمای سوپراتاندارد به عراق امروز نیز در رسانه‌ها بازتاب داشت. رادیو بی‌بی‌سی در برنامه شامگاهی خود ضمن اعلام این خبر به نقل از روزنامه فرانسوی لوموند درمورد گفته‌های وزیر امور خارجه فرانسه دراین‌باره، نحوه واگذاری این هواپیماها، شروع آموزش مقدماتی خلبانان عراقی برای هدایت آنها و همچنین تأثیر احتمالی این هواپیماها در روند جنگ ایران و عراق مطالبی را بدین‌شرح پخش کرد: «گزارش روزنامه لوموند دراین‌باره که فرانسه توافق کرده است که ۵ هواپیمای سوپراتاندارد خود را که مجهز به موشک‌های اگزوست است به عراق قرض بدهد هنوز مورد تأیید مقامات فرانسه قرار نگرفته است، اما کلود شسون وزیر خارجه فرانسه، با گفتن این موضوع که فرانسه با کمک به عراق به جهان عرب کمک می‌کند به تأیید آن گزارش‌ها بسیار نزدیک شده است.
جان استار خبرنگار بی‌بی‌سی از پاریس، دراین‌مورد می‌گوید که هواپیماهای سوپراتاندارد مجهز به موشک اگزوست پس از جنگ فالکلند بسیار مورد توجه قرار گرفته است و گزارش روزنامه لوموند که روزنامهای معتبر است حاکی است که فرانسه ۵ فروند از این هواپیماها را به عراق قرض می‌دهد.
قرضدادن این هواپیماها بدان معنا است که در جنگ ایران و عراق بهاصطلاح کفه ترازو به نفع عراق خواهد شد.
فرانسه تهیه کننده سلاح برای کشورهای جهان سوم است و جنگنده‌های میراژ در تاریخ جنگ اعراب و اسرائیل به اعراب کمک فراوان کرده است و حالا نوبت سوپراتاندارد است.
عراق درحال‌حاضر مشتری عمده سلاح‌های فرانسه است.
[بی‌بی‌سی افزوده است] خبر موافقت دولت فرانسه با قرضدادن ۵ هواپیمای سوپراتاندارد، به دنبال یک دور وقفه در کارخانجات سازنده این نوع هواپیما انتشار یافت. هم‌زمان با انتشار این خبر، خبر دیگری انتشار یافت که دو شرکت نفتی دولتی فرانسه یعنی تامس و توکان به مدت یک سال، روزانه ۷۰ هزار بشکه نفت از عراق خریداری خواهند کرد تا عراق بتواند قسمتی از قرض‌های خود را بپردازد.
از طرف دیگر، وزیر دفاع فرانسه این هفته اعلام کرد که ۴ خلبان عراقی در فرانسه برای خلبانی هواپیماهای سوپراتاندارد آموزش می‌بینند. وی گفت: این دوره آموزش بهعنوان ارزیابی به منظور تحویل تجهیزات نظامی ‌به عراق است که در آینده انجام خواهد گرفت.
اکنون طبق گزارش‌های رسیده علاوه بر ۵ خلبان، ۱۰ مکانیک و مهندس الکترونیک که همه عراقی هستند در فرانسه آموزش می‌بینند. مرکز آموزش آنها در بریتانی واقع در شمالغرب فرانسه است و هواپیماهای سوپراتانداردی که روی آن آموزش می‌بینند از نوعی است که موشک‌های اگزوست نوع ا.ام.۳۹ زمین به دریا را حمل می‌کند، همان موشک‌هایی که آرژانتین در جنگ فالکلند به کار گرفت.
گفته می‌شود که طارق عزیز معاون رئیس‌جمهور عراق، در ماه فوریه از فرانسه خواست تا خلبان‌های عراقی را آموزش دهد و فرانسه اینک درخواست او را قبول کرده است.
رادیوی موسوم به رادیوی شماره یک اروپا با کلود شسون وزیر خارجه فرانسه، درباره قرضدادن ۵ هواپیمای سوپراتاندارد مصاحبه کرد. وزیر خارجه بر این موضوع تأکید نهاد که فرانسه با کمک به عراق درواقع به نفع جهان عرب خدمت کرده است. کلود شسون چهار پنج بار در پاسخ سؤال مصاحبه کننده درمورد قرض دادن هواپیماها گفت: من نمی‌دانم شما بهتر از [من] می‌دانید، من فکر نمی‌کنم ۴ یا ۵ هواپیما تغییر زیادی ایجاد کند. اما پاسخ مهمی ‌را که کلود شسون بر آن تأکید کرد ادامه بدون دلیل جنگ ایران و عراق بود. وی گفت: عراقی‌ها به پشت مرزهای خود بازگشته اند و بقیه مشکلات می‌تواند با مذاکره حلوفصل شود.»<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۹۸، ۵/۴/۱۳۶۲، صص ۲۵ و ۲۶، رادیو بیبیسی، ۴/۴/۱۳۶۲؛ و - واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، ۵/۴/۱۳۶۲، صص ۱۰ و ۱۱، رادیو بیبیسی، ۴/۴/۱۳۶۲.</ref> از سوی دیگر، رادیو عربی امان به این موضوع پرداخته و مطالبی مشابه به گفته‌های بی‌بی‌سی پخش کرد، ولی این رادیو توضیح کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه را درباره علت واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد مورد توجه قرار داد و دراین‌باره اعلام کرد: کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه، به این تصمیم کشورش رنگ سیاسی داد و گفت که تصمیم فرانسه در واگذاری جنگنده‌های نظامی ‌به عراق به‌این‌دلیل می‎باشد که مطمئن است عراق پس از عقبنشینی به مرزهای بینالمللی، ازسوی ایران مورد تعرض نظامی ‌قرار گرفته است.<ref>خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۹۸، ۵/۴/۱۳۶۲، ص۳۷، بخش عربی رادیو امان، ۴/۴/۱۳۶۲.</ref>
________________________________________
* در برخی اسناد از این عملیات به نام عملیات شهید بروجردی نیز نام برده شده است.
** در برخی منابع آمار کشته ‎های عراقی ۲۰۰ نفر و زخمیها ۲۵۰ نفر ذکر شده است. [سند شماره ۳۵۱۰۷۴ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای عملیاتی قرارگاه حمزه سیدالشهداء(ع) ارتش، ۵/۴/۱۳۶۲، ص۳]
*** منطقه۷ سپاه شامل استان‎های کردستان و کرمانشاهان است.




سطر ۳۶: سطر ۱۳۷:
== پاورقی‌ها ==
== پاورقی‌ها ==
<references group="پاورقی"/>
<references group="پاورقی"/>
== <big>منابع و مآخذ روزشمار 1362/04/03 </big> ==
== <big>منابع و مآخذ روزشمار 1362/04/04 </big> ==





نسخهٔ کنونی تا ‏۲۱ فوریهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۰:۵۷

روزشمار جنگ سال 1362
1362.04.04
نام‌های دیگر چهار تیر
تاریخ شمسی 1362.04.04
تاریخ میلادی 25 ژوئن 1983
تاریخ قمری 13 رمضان 1403







1. امروز، هواپیماهای عراقی در ساعت ۹:۴۰ در نزدیکی بندر امام خمینی به يك كشتي تجاري ايران به نام «ايران اسكان» حمله کردند. این کشتی برنج حمل مي‎كرد و قصد پهلوگيري در بندر امام خميني را داشت. براثر این حمله، خسارت اندكي به كشتي مذکور وارد شد، ولی كشتي به راه خود تا رسيدن به بندر امام خميني ادامه داد. کشتی ایران اسکان جزء ۱۴ كشتي تجاري بود كه درقالب يك كاروان و تحت‌اسكورت ۸ فروند بالگرد، ۴ فروند هواپيماي اف۴ و اف۱۴، ۴ ناوچه، چندين قايق مسلح به توپ‌هاي ضدهوايي و چند يدك‎كش، در ساعت ۵ بامداد برای تخليه بار از بوشهر به بندر امام خميني عازم شده بودند. كشتي‌هاي اين كاروان به‎تدريج از ساعت ۸:۳۵ وارد منطقه كانال خور موسي که عراق آن را منطقه جنگی اعلام کرده بود، شدند و هم‌زمان با ورود اين كاروان به منطقه ممنوعه مذکور بالگردها و هواپيماها و همچنين توپخانه‎هاي خودي اسكله الاميه و منطقه رأس‌البيشه را كه محل شليك موشك‌هاي اگزوست به‎سمت كشتي‌هاي تجاري بود، هدف گرفتند. لذا امكان مانور بيشتر از بالگردهاي دشمن سلب شد و تعداد شليك‌هاي از راه دور موشك‌هاي اگزوست به‌وسیله بالگردها به‌سمت كاروان كاهش يافت. بااین‌حال، در ساعت ۹:۳۰ يك موشك به كشتي ايران اسكان اصابت كرد، اما خسارات واردشده به این کشتی جزيي بود. ارتش عراق نیز در اطلاعیه‌ای درباره اين عمليات اعلام كرد ساعت ۱۰ بامداد امروز، يك کشتی ایران را هدف قرار داده است.[۱]


________________________________________

2. پس از دیدار سه روز قبل فرماندهان سپاه با آیتالله خامنهای رئیسجمهور و رئیس شورایعالی دفاع و بازگشت فرماندهان به محل مأموریت خود، از امروز فعالیت فرماندهی قرارگاه نجف برای کسب آمادگی با هدف اجرای عملیات والفجر۲ شروع شد. بنا به طبق نوشته حسین اردستانی راوی این قرارگاه، عزیز جعفری و امین شریعتی فرمانده و جانشین قرارگاه نجف، در جلسه با مسئولان قرارگاه درباره منطقه ایجاد قرارگاه تاکتیکی فرماندهی عملیات به توافق کلی رسیدند و قرار شد قرارگاه عملیات در بخشی از ارتفاعات کانیسخت احداث شود. همچنین حسنپور مسئول اطلاعات و عملیات قرارگاه نجف از شناسایی انجام‎شده به‌همت گروه‌های اطلاعاتی تیپ۲۱ امام رضا(ع) و معابری که لشکر۵ نصر در منطقه دراجی و نمهکلانبو باز کرده بود، گزارش داد. وی گفت که نیروهای اطلاعات بعد از عبور از سیمخاردارها از خط مقدم دشمن به عمق نفوذ کرده و عقبههای نیروهای عراقی مستقر در آن منطقه را نیز تا محل استقرار خمپارهها شناسایی کردهاند و برآورد آنها این است که تا امروز عراق متوجه فعالیت نیروهای خودی نشده و نیروی جدیدی به منطقه نیاورده است. حسن‎پور البته به این نکته اشاره کرد که نیروهای اطلاعات در آخرین شناسایی که انجام دادهاند در حوالی استقرار یک قبضه دوشکا به عراقیها برخورد کردهاند، ولی توانستهاند به سلامت منطقه را ترک کنند برای اینکه عراقیها حساس نشوند دیگر به آن منطقه نرفتهاند. دراین‎حال، مسئولان بهداری و تعاون قرارگاه نجف نیز برای هماهنگی در امر تخلیه شهدا و مجروحان با فرماندهی قرارگاه گفتوگو کردند. ازجمله مطالب مطرح‎شده در این جلسه علاقه‎مندی شدید که نیروهایی که مسئولیت تخلیه مجروحان و شهدا را برعهده داشتند به حضور در عملیات بود. به گفته مسئولان مزبور، این نیروها گاه در شب عملیات مأموریت اصلی خود را رها کرده و اسلحه به دست می‎گیرند و همراه نیروهای تکور با دشمن میجنگند. ازاین‎رو، مسئول ستاد نجف پیشنهاد کرد که برای کنترل نیروهای تعاون و بهداری برای آنها لباس با فرم و رنگ خاص طراحی شود که تمیزدادن آنها از سایر نیروها در بحبوحه درگیری‌ها امکانپذیر باشد و درصورت تخطی، بازخواست شوند. علاوه‌براین، یکی از مسئولان قرارگاه نجف اعلام کرد که عدهای از خانواده شهدا و اسرا با مراجعه به ما پیشنهاد کرده‎اند که در روز عملیات در گروه‎های تخلیه شهدا و مجروحان فعالیت کنند. در پایان جلسه عزیز جعفری بر جمعآوری شهدا و مجروحان در حین اجرای عملیات و قبل از روشنشدن هوا تأکید کرد. وی گفت تخلیه شهدا و مجروحان بههیچوجه نباید تا صبح طول بکشد و در همان شب عملیات باید تمامی آنها به عقب آورده شوند و برای این کار بهتر است از افرادی که توانمندی جسمی دارند استفاده شود. فرمانده قرارگاه نجف همچنین پیشنهاد کرد تعدادی از افراد مشخص شوند که شهدا و مجروحان را از عمق منطقه درگیری تخلیه کنند و عدهای دیگر هم تخلیه مجروحان و شهدا را از خط درگیری تا عقبه برعهده داشته باشند.[۲]

________________________________________

3. شهرهاي آبادان و خرمشهر در طول امروز و دو روز گذشته هدف گلوله توپخانهها و خمپارهاندازهای دوربرد عراقی قرار گرفت. براثر این گلوله‎باران در آبادان ۶ واحد مسکونی تخریب شد، یک تن به شهادت رسید و ۶ تن دیگر مجروح شدند. در خرمشهر نیز آتش توپخانههای دشمن که در خیابان فردوسی، خیابان خیام، محوطه گمرک، دیرفارم و نیروی دریایی از شدت بیشتری برخوردار بود علاوهبر تخریب بخشهایی از این مناطق موجب دو فقره آتش‌سوزی نیز شد و ۲ تن زخمی شدند.[۳]

________________________________________

4. عملیات جهاد* در منطقه مرزی غرب سردشت تاکنون با تصرف روستاها و ارتفاعات مرزی به‎ویژه ارتفاع حساس بلفت عراق ادامه داشت. مرحله دوم این عملیات با هدف تصرف ارتفاع کانیرش در تاریخ دوم تیرماه آغاز شد. براین‎اساس، امروز نیروهای خودی به‎منظور تکمیل عملیات و تصرف ارتفاع دوپازا که در جنوب بلفت قرار دارد و جزو اهداف اصلی است، عملیاتی را اجرا کردند. در این عملیات نیروهایی از تیپ۱۵۵ ویژه شهدا، تیپ قدس از سپاه و گردان قدس از نیروی زمینی ارتش شرکت داشتند. نیروهای عمل‌کننده از اولین دقایق بامداد امروز با اجرای آتش سنگین و سپس پیشروی بهسمت دوپازا موفق شدند این ارتفاع ۲۳۷۹ متری را که در خاک عراق قرار داشت به تصرف خود درآورده و تا ساعت ۴:۳۰ بامداد، آن را بهطور کامل پاک‌سازی و تثبیت کنند. با تصرف این ارتفاع و همچنین ارتفاع بلفت که پیش‌تر تصرف شده بود، شهر قلعه‌دیزه عراق بهطور کامل در دید و تیر نیروهای خودی قرار گرفت. در این مرحله از عملیات، عده‌ای از نیروهای دشمن** و همچنین ۹ تن از افراد هیز آواره حزب دمکرات کردستان ایران کشته و ۴ تن اسیر شدند. درضمن، یک توپ۱۰۵ میلی‌متری، ۵۰ قبضه کلاشینکف، ۸ قبضه خمپارهانداز، ۶ قبضه تیربار، ۲۰ قبضه آر.پی.جی۷ و ۲ دستگاه بیسیم به غنیمت نیروهای خودی درآمد.[۴] بنا به اطلاعاتی که بعدها به دست آمد از ۹ تن افراد کشتهشده حزب دمکرات کردستان در این عملیات ۳ تن از فرماندهان لک (گروهان) بوده‌اند و یک تن نیز احتمال داده می‌شود در رده فرماندهی هیز آواره بوده است.[۵] دراینحال، شهربانی سردشت اعلام کرد که حزب دمکرات و سازمان کومه‌له ضمن آغاز فعالیتهای شدید تبلیغاتی، به اهالی شهر توصیه کردهاند که شهر را تخلیه کرده و در مناطق امنتر ساکن شوند. در منابع، علت توصیه این دو گروه به مردم سردشت برای ترک شهر اعلام نشده است، ولی بهنظر میرسد احتمال حمله مشترک گروه‌های مذکور یا بمباران شهر به‌وسیله هواپیماهای عراقی از بهانههای آنها باشد.[۶] همچنین در سردشت و اطراف آن، افراد حزب دمکرات کردستان شایعه کردهاند که قصد دارند کارخانه قند این شهر را منهدم کرده و تمام کارکنان و کارگران آن را اعدام کنند.[۷]

________________________________________

5. نیروهای خودی در استان‌ کردستان موفق به اجرای عملیات کمین بر سر راه افراد مسلح شورشی شدند. در شمالشرقي كامياران؛ جنوب محور دهگلان به کامیاران، نیروهای سپاه سنقر که پیش‌تر از حرکت شبانه افراد سازمان کومه‌له از محور قولدره به باخرم مطلع شده بودند در مسیر تردد آنها کمین کردند. افراد کومه‌له که با یک دستگاه مینیبوس و ۴ دستگاه تراکتور و حدود ۸۰ نفر درحال عبور از جاده بودند در ساعت ۲۳، به‌محض رسیدن به منطقه موردنظر، ازسوی نیروهای خودی غافلگیر شده و به‌سرعت از وسایل نقلیه مذکور پیاده شده و بهسمت ارتفاعات اطراف متواری شدند. در این عملیات که بهنظر میرسد باوجود تمهیدات اولیه بهطور نامناسب به اجرا درآمد ۳ تن از افراد کومه‌له کشته و تعدادی نیز زخمی شدند. درضمن، یک دستگاه مینیبوس و ۲ دستگاه تراکتور آنها منهدم شد و یک دستگاه تراکتور نیز به دست نیروهای خودی افتاد.[۸]

________________________________________

6. حمله یک گروه شورشی در منطقه عمومی بانه و شمال ارومیه، مین‌گذاری بر سر راه افراد خودی، تسلیم‌شدن ۴ تن از افراد حزب دمکرات و آمار تسلیم‌شدگان از افراد مسلح شورشی موضوع گزارشی می‎باشد که در ادامه درج شده است. در یکی از محورهای بانه، گروه خبات به یک پایگاه نیروهای خودی حمله کردند که در نتیجه آن ۵ تن از افراد خودی شهید و ۵ نفر اسیر شدند. از مهاجمان نیز یک نفر کشته و یک تن زخمی شد. در منابع موقعیت محل مورد تهاجم مشخص نشده است.[۹] در حمله افراد مسلح به خودروی حامل نیروهای خودی در جاده سرو در شمالغربی ارومیه نیز یک نفر از نیروهای سپاه زخمی شد.[۱۰] به ‎علاوه، نيروهاي خودی در سه عملیاتی که در استان‎های آذربایجانغربی و کردستان اجرا کردند موفق به پاک‌سازی دو منطقه و اجرای عملیات کمین بر سر راه افراد مسلح غیرقانونی شدند. سپاه ارومیه برای پاک‌سازی محور موانا - چره در شمالغربی این شهر که از محورهای اصلی ارومیه - سرو و جاده ترانزیتی به ترکیه است، عملیاتی را در دو مرحله طرحریزی کرد. مرحله اول این عملیات امروز با کمک نیروهایی از جندالله ارومیه و سپاه صائیندژ به اجرا درآمد. در عملیات مذکور که با نام شهید بهشتی اجرا شد نیروهای خودی محورهای روستای کانیشریک را به طول ده کیلومتر بازگشایی کردند و بر ارتفاعات مشرف به این محور مسلط شدند و با ایجاد پایگاه، ۶۰ تن از افراد ژاندارمری را در این ارتفاعات مستقر کردند. در این عملیات ۷ تن از عناصر مسلح غیرقانونی کشته و ۲ تن از آنان که از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) بودند، دستگیر شدند. از نیروهای خودی نیز یک تن زخمی شد.[۱۱] نیروهای خودی همچنین در غرب محور سنندج - دیواندره، به‎منظور بازگشایی محور فرعی سنندج - دیواندره و پاک‌سازی روستاهای گیزمیل بالا و پایین، علیآباد، علیبلاغی، هانهگلان، دوله‌رش، تازهآباد، خنجر بالا و پایین در بخش سارال و ارتفاعات حساس سراق و آقبلاغ، عملیاتی را آغاز کردند. از نتایج این عملیات همچون تعداد تلفات نیروهای خودی و افراد وابسته به گروه‎های مسلح، گزارش و آماری دریافت نشده است.[۱۲] همچنین در محور مهاباد به بوکان و بوکان به میاندوآب، ۲ خودروی ارتش به مینی که افراد مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند برخورد کردند و هر دو خودرو آسیب دیدند. در این حادثه یک سرباز زخمی شد.[۱۳] ازطرفی، امروز نیز ۴ تن از افراد وابسته به حزب دمکرات کردستان در بانه و میاندوآب خود را به نیروهای سپاه معرفی و درخواست اماننامه کردند. دو تن از این افراد اسلحههای خود را نیز تحویل دادند.[۱۴] دراین‎حال، روابطعمومی فرمانداری پیرانشهر اعلام کرد که در طول سه ماه گذشته حداقل ۵۰ تن از افراد وابسته به گروههای مسلح غیرقانونی ضمن اعلام پشیمانی از همکاری با این گروهها، خود را به سپاه این شهر معرفی و تقاضای اماننامه کرده‎اند که در میان آنها چند تن از کادرهای نظامی، سیاسی، تبلیغاتی، قضایی و شورای فرماندهی منطقهای این گروهها نیز بوده‎اند.[۱۵]

________________________________________

7. باتوجهبه حضور و فعالیت حزب دمکرات کردستان ایران و سازمان کومهله در مناطق جنوب استان کردستان و مناطقی مثل سنقر، روانسر و پاوه در شمال استان کرمانشاه و همچنین اجرای چند عملیات در روزهای اخیر، واحد اطلاعات ستاد منطقه۷ سپاه*** در گزارشی به سابقه و فعالیت این گروهها، اهداف و وضعیت فعلی آنها، علت انتخاب مناطق مورد نظر برای ادامه فعالیتها و... پرداخت. بخشهایی از این گزاش بدین‎شرح است: بهطورکلی گروههای مسلح ضدانقلاب که در استان باختران درگیر هستند در دو محور عمده متمرکز می‌باشند؛ «الف) محور روانسر تا خط مرزی پاوه، ب) منطقه سنقر تا نزدیکی بیستون. در‎این‎میان شهر پاوه و اطراف آن از اهمیت فوقالعادهای برای گروهها برخوردار بوده و ازاینرو اولین اقدام منظم گروهها در مناطق کردنشین، در شهر پاوه بروز کرد. لکن بهعلت جو مذهبی نسبتاً خوبی که در این منطقه وجود داشته و دارد گروهها بعد از مدت کوتاهی از این قسمت دور شده و بهطرف مرز (نوسود، نودشه) و نیز مریوان رانده شدند. بهطوریکه از اوایل سال ۶۱ هیچگونه درگیری مهمی در این منطقه به‌طرف روانسر رخ نداده [است]. نیروی فعال حزب دمکرات در اورامانات، هیز شاهو بوده که از گذشته تابه‎حال در ارتباطات حزب دمکرات با دولت بعث ازاین‎طریق تأمین میشده است که البته در این اواخر با تماسهای بسیار علنی حزب با بعثیون، این موضوع کاملاً فاش شده و عملیات دمکرات‌ها و مزدوران بعثی در هماهنگی کامل میباشد. مهمترین اقدامات هیز در گذشته بعد از حمله به شهر پاوه، ناامنکردن جاده روانسر - پاوه ازطریق کمینزدن و نیز آلودهنمودن منطقه اورامانات جهت تردد عوامل بعثی و نیز چتههای حزب و واردنمودن امکانات ازطریق عراق بوده است. روانسر و جوانرود از نقاط دیگر فعالیت میباشند که از ابتدای انقلاب با گروهها درگیر بودهاند، اما پس از مدت کوتاهی ضدانقلاب از این دو شهر بهطرف مناطق شمالی کوه شاهو و اطراف جادههای کامیاران - روانسر و کامیاران - مریوان رانده شد که از اوایل سال ۶۰ و پاکسازیهای بهعملآمده در محور کامیاران - روانسر عمده مقرهای ضدانقلاب به‎دست برادران تصرف شده بهطوریکه از اواخر سال ۶۰ دیگر فعالیتی از ضدانقلاب در این منطقه به چشم نخورده بود. نیروی عملکننده حزب دمکرات در محور کامیاران - روانسر و روستاهای اطراف هیز بیستون هستند و منطقه نفوذ آنها کامیاران و اطراف آن میباشد. در ارتفاعات شاهو بهطرف مرز و نیز جوانرود، هیز شاهو فعالیت میکرد که تشکیلات این دو منطقه نیز زیر نظر همین هیز اداره میگردید. سومین محل تجمع افراد حزب، سنقر میباشد که بهعلت جو و بافت شهر که مردم شیعه هستند و نفوذ حزب در داخل شهر بسیار کم بوده است و فعالیت افراد حزب در روستاهای کردنشین اطراف شهر نیز تنها در اوایل پیروزی انقلاب و تا اواخر سال ۵۹ شدت داشت و بعد از آن، در این منطقه فعالیتی از دمکرات دیده نشده است. محور مهم فعالیت حزب در این ناحیه، جاده سنقر - کامیاران به‎طرف بالا تا جاده قروه - سنندج بوده است و هماکنون نیز نیروهای عملکننده حزب در این قسمت تجمع دارند. اهداف حزب دمکرات از حرکات فعلی: عمدهترین هدف حزب، جبران ضرباتی است که در منطقه کردستان با هدایت قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به حزب وارد شده است. ضمن آنکه حضور در منطقه ازنظر سیاسی میتواند برای حزب مؤثر باشد که تاکنون در این امر موفق بوده [است]. بههرحال، اهداف حزب را میتوان در چند بند به شرح ذیل خلاصه نمود: ١. درگیر کردن نیروهای خودی در منطقه گسترده. ٢. مهم جلوهدادن مناطق جنوب کردستان و تظاهر به غیرمؤثربودن ضربات و حملات خودی در مناطق شمالی کردستان همچون مهاباد، بوکان و سردشت. ٣. ناامنکردن جادههای بسیار مهم همدان - باختران و باختران - پاوه که هم ازنظر سیاسی و هم ازنظر نظامی درارتباطبا جبهههای جنگ در غرب کشور دارای اهمیت است. هرچند که تابهحال درمورد جاده همدان - باختران موفق نبوده است. ٤. ایجاد جو رعب و وحشت در ساکنین منطقه و تحتفشار قراردادن مسئولین نظامی و انتظامی ازطریق مرز. ٥. دلگرمنمودن نیروها و هواداران خود با مانور سیاسی و تبلیغات فراوان بر روی اقدامات انجام‌شده. ٦. کوچک جلوهدادن و زیر سؤال بردن پیروزیهای بهدستآمده خودی در مناطق شمالی کردستان با حضور در جنوبیترین نقاط کردنشین که حتی بعد از انقلاب نیز سابقه نداشته است. ٧. ضربهزدن به مراکز مهم اقتصادی و نظامی که تابهحال نمونههایی از آن دیده شده است. ٨. بیرونآوردن بخشی از نیروهای خود از زیر ضربات قرارگاه حمزه ازطریق انتقال آنها به قسمتهای شمالی استان باختران که بالارفتن تعداد نیروهای حزب از ٥٠ نفر به حدود ٣٠٠ نفر در قسمت روانسر و سنقر در همین رابطه میباشد. ٩. آلودهنمودن منطقه مرزی پاوه تا روانسر جهت تردد آزادانه در این قسمت. ١٠. به آشوب کشیدن منطقه ثلاث باباجانی و قلخانی ازطریق نیروهای عشایری که بهتازگی تماس‌های فراوانی بین عناصر تشکیلات اورامانات حزب با سرگروههای قلخانی صورت گرفته است. ١١. ایجاد اختلال در امر مبارزه با دشمن بعثی ازطریق موضوع یادشده در بند ١٠ و نیز کشاندن نیروهای تیپ باختران به امر پاکسازی منطقه.»[۱۶]

________________________________________

8. به‎تازگی مسئولان عراقی برای جبران محدودیتهای رسانهای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و گسترش توان تبلیغاتی این سازمان، زمانهای طولانی رادیو بغداد در بخش فارسی را به سازمان مذکور اختصاص داده‌اند تا بیانیهها، مواضع و آموزشهای لازم گروههای ترور ازاین‌طریق به اطلاع افراد و گروه‌های عملیاتی رسانده شود. ازاین‎رو، رادیو بغداد روز گذشته و امروز، بخشهایی از مطالب منتشرشده سازمان مجاهدین خلق در نشریه ۱۵۶ این سازمان را که موضوع آن آموزش ویژه هستههای مقاومت مسلحانه بود، پخش کرد. در این مطالب به آموزش افراد سازمان در برخورد با بازجوییهای خیابانی و شیوههای برخورد با آن که ازسوی گروه‎های گشتی امنیت شهری نیروهای شهربانی و سپاه انجام می‌شود، پرداخته شده است. بخشهایی از سؤالات طرحشده در این نشریه که البته پاسخهای مفصل و طولانی نیز به آنها داده شده است، بدین‌شرح است: بازجویی خیابانی چیست و چگونه انجام میشود؟ مهمترین نکاتی که در برخورد با بازجوییهای خیابانی باید در نظر گرفت کدام است؟ همراه‎داشتن مدارک شناسایی در بازجوییهای خیابانی چه نقشی دارد؟ برای پاسخ به بازجوییهای داخل شهری که گشتیهای دشمن انجام می‌دهند به چه نکاتی باید توجه شود؟ برای پاسخ به بازجوییهای خارج از شهر بهطور خاص چه نکاتی را باید در نظر گرفت؟ درصورتیکه در ترکیبهای دونفره یا بیشتر تردد میکنید در تعیین محل به چه نکاتی باید توجه کنید؟[۱۷]

________________________________________

9. توافق دولت فرانسه با واگذاری ۵ فروند هواپیمای سوپراتاندارد به عراق امروز نیز در رسانه‌ها بازتاب داشت. رادیو بی‌بی‌سی در برنامه شامگاهی خود ضمن اعلام این خبر به نقل از روزنامه فرانسوی لوموند درمورد گفته‌های وزیر امور خارجه فرانسه دراین‌باره، نحوه واگذاری این هواپیماها، شروع آموزش مقدماتی خلبانان عراقی برای هدایت آنها و همچنین تأثیر احتمالی این هواپیماها در روند جنگ ایران و عراق مطالبی را بدین‌شرح پخش کرد: «گزارش روزنامه لوموند دراین‌باره که فرانسه توافق کرده است که ۵ هواپیمای سوپراتاندارد خود را که مجهز به موشک‌های اگزوست است به عراق قرض بدهد هنوز مورد تأیید مقامات فرانسه قرار نگرفته است، اما کلود شسون وزیر خارجه فرانسه، با گفتن این موضوع که فرانسه با کمک به عراق به جهان عرب کمک می‌کند به تأیید آن گزارش‌ها بسیار نزدیک شده است. جان استار خبرنگار بی‌بی‌سی از پاریس، دراین‌مورد می‌گوید که هواپیماهای سوپراتاندارد مجهز به موشک اگزوست پس از جنگ فالکلند بسیار مورد توجه قرار گرفته است و گزارش روزنامه لوموند که روزنامهای معتبر است حاکی است که فرانسه ۵ فروند از این هواپیماها را به عراق قرض می‌دهد. قرضدادن این هواپیماها بدان معنا است که در جنگ ایران و عراق بهاصطلاح کفه ترازو به نفع عراق خواهد شد. فرانسه تهیه کننده سلاح برای کشورهای جهان سوم است و جنگنده‌های میراژ در تاریخ جنگ اعراب و اسرائیل به اعراب کمک فراوان کرده است و حالا نوبت سوپراتاندارد است. عراق درحال‌حاضر مشتری عمده سلاح‌های فرانسه است. [بی‌بی‌سی افزوده است] خبر موافقت دولت فرانسه با قرضدادن ۵ هواپیمای سوپراتاندارد، به دنبال یک دور وقفه در کارخانجات سازنده این نوع هواپیما انتشار یافت. هم‌زمان با انتشار این خبر، خبر دیگری انتشار یافت که دو شرکت نفتی دولتی فرانسه یعنی تامس و توکان به مدت یک سال، روزانه ۷۰ هزار بشکه نفت از عراق خریداری خواهند کرد تا عراق بتواند قسمتی از قرض‌های خود را بپردازد. از طرف دیگر، وزیر دفاع فرانسه این هفته اعلام کرد که ۴ خلبان عراقی در فرانسه برای خلبانی هواپیماهای سوپراتاندارد آموزش می‌بینند. وی گفت: این دوره آموزش بهعنوان ارزیابی به منظور تحویل تجهیزات نظامی ‌به عراق است که در آینده انجام خواهد گرفت. اکنون طبق گزارش‌های رسیده علاوه بر ۵ خلبان، ۱۰ مکانیک و مهندس الکترونیک که همه عراقی هستند در فرانسه آموزش می‌بینند. مرکز آموزش آنها در بریتانی واقع در شمالغرب فرانسه است و هواپیماهای سوپراتانداردی که روی آن آموزش می‌بینند از نوعی است که موشک‌های اگزوست نوع ا.ام.۳۹ زمین به دریا را حمل می‌کند، همان موشک‌هایی که آرژانتین در جنگ فالکلند به کار گرفت. گفته می‌شود که طارق عزیز معاون رئیس‌جمهور عراق، در ماه فوریه از فرانسه خواست تا خلبان‌های عراقی را آموزش دهد و فرانسه اینک درخواست او را قبول کرده است. رادیوی موسوم به رادیوی شماره یک اروپا با کلود شسون وزیر خارجه فرانسه، درباره قرضدادن ۵ هواپیمای سوپراتاندارد مصاحبه کرد. وزیر خارجه بر این موضوع تأکید نهاد که فرانسه با کمک به عراق درواقع به نفع جهان عرب خدمت کرده است. کلود شسون چهار پنج بار در پاسخ سؤال مصاحبه کننده درمورد قرض دادن هواپیماها گفت: من نمی‌دانم شما بهتر از [من] می‌دانید، من فکر نمی‌کنم ۴ یا ۵ هواپیما تغییر زیادی ایجاد کند. اما پاسخ مهمی ‌را که کلود شسون بر آن تأکید کرد ادامه بدون دلیل جنگ ایران و عراق بود. وی گفت: عراقی‌ها به پشت مرزهای خود بازگشته اند و بقیه مشکلات می‌تواند با مذاکره حلوفصل شود.»[۱۸] از سوی دیگر، رادیو عربی امان به این موضوع پرداخته و مطالبی مشابه به گفته‌های بی‌بی‌سی پخش کرد، ولی این رادیو توضیح کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه را درباره علت واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد مورد توجه قرار داد و دراین‌باره اعلام کرد: کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه، به این تصمیم کشورش رنگ سیاسی داد و گفت که تصمیم فرانسه در واگذاری جنگنده‌های نظامی ‌به عراق به‌این‌دلیل می‎باشد که مطمئن است عراق پس از عقبنشینی به مرزهای بینالمللی، ازسوی ایران مورد تعرض نظامی ‌قرار گرفته است.[۱۹]


________________________________________

  • در برخی اسناد از این عملیات به نام عملیات شهید بروجردی نیز نام برده شده است.
    • در برخی منابع آمار کشته ‎های عراقی ۲۰۰ نفر و زخمیها ۲۵۰ نفر ذکر شده است. [سند شماره ۳۵۱۰۷۴ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبهای عملیاتی قرارگاه حمزه سیدالشهداء(ع) ارتش، ۵/۴/۱۳۶۲، ص۳]
      • منطقه۷ سپاه شامل استان‎های کردستان و کرمانشاهان است.



پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/04/04

  1. سند شماره ۶۷۷۷۲ مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس از فرماندهي سپاه منطقه ۷ به فرماندهي كل سپاه ۱۱/۲/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۵۶۵۱۴۵ مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس از قرارگاه نوح سپاه به ستاد مركزي طرح و عمليات يگان دريايي ۷/۲/۱۳۶۲، صص ۲و۳.
  2. سند شماره ۲۶۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر۳، حسین اردستانی، ۲۹/۳/۱۳۶۲ تا ۱۰/۴/۱۳۶۲، صص ۸۹ - ۸۱.
  3. سند شماره ۳۵۳۰۶۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از شهربانی خوزستان به استانداری خوزستان، ۲/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۲۸۶۶۱۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانداری خرمشهر به دفتر سیاسی انتظامی استانداری خوزستان، ۵/۲/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۲۸۶۶۳۹ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از شهربانی خوزستان به استانداری خوزستان، ۴/۴/۱۳۶۵.
  4. سند شماره ۳۵۱۱۰۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ستاد منطقه۱۱ سپاه به ستاد مرکزی، ۴/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۴۰۵۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ستاد منطقه۱۱ سپاه به ستاد مرکزی، ۵/۴/۱۳۶۲.
  5. سند شماره ۳۵۴۰۵۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه۱۱ (قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)) به مرکز فرماندهی ستاد مرکزی سپاه، ۵/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۱۱۵۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه پیرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) سپاه، ۴/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۱۱۶۰ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه پیرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) سپاه، ۴/۴/۱۳۶۲.
  6. سند شماره ۳۴۹۳۵۷ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به نخست‌وزیری (دفتر اطلاعات و تحقیقات).
  7. سند شماره ۳۵۴۰۵۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) سپاه به دفتر فرماندهی ستاد مرکزی، ۵/۴/۱۳۶۲.
  8. سند شماره ۶۷۷۶۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانده منطقه۷ سپاه به فرمانده سپاه، ۱۱/۴/۱۳۶۲.
  9. سند شماره ۳۵۴۰۴۳ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از طرح و برنامه عملیات سپاه ناحیه کردستان به طرح و برنامه عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۵/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۳۵۴۰۵۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی منطقه۱۱ (قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)) به مرکز فرماندهی ستاد مرکزی سپاه، ۵/۴/۱۳۶۲.
  10. سند شماره ۱۳۳۴۲۳ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اداره اطلاعات شاجا به نخست‌وزیری (دفتر اطلاعات و تحقیقات)، ۴/۴/۱۳۶۲.
  11. سند شماره ۳۵۴۰۶۹ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از عملیات سپاه ارومیه به فرمانده سپاه ارومیه؛ و - سند شماره ۳۵۱۰۷۴ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای عملیاتی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) ارتش (رکن۳)، شماره ۳۱۴، ۵/۴/۱۳۶۲، ص۵.
  12. سند شماره ۳۵۸۱۱۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سپاه منطقه۱۱ (قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)) به فرماندهی کل سپاه (مرکز فرماندهی، ۱۳/۴/۱۳۶۲؛ و - سند شماره ۴۴۱۰۱۶ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: بولتن خبری فرماندهی منطقه۱۱ سپاه، بولتن خبری، ۱۳/۴/۱۳۶۲.
  13. سند شماره ۳۵۱۰۷۵ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای اطلاعاتی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) ارتش، شماره ۳۱۵، ۵/۴/۱۳۶۲، ص۴.
  14. سند شماره ۵۸۸۱۱۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از فرمانده سپاه منطقه۱۱ به فرمانده کل سپاه، بولتن خبری، ۱۳/۴/۱۳۶۲، ص۳؛ و - سند شماره ۳۵۱۱۴۱ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از اطلاعات سپاه میاندوآب به اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، ۴/۴/۱۳۶۲.
  15. روزنامه کیهان، ۴/۴/۱۳۶۲، ص۸.
  16. سند شماره ۲۲۸۹۷۸ مرکز اسناد و تحقیقات جنگ: از ستاد سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه۷ (اطلاعات) به ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی (اطلاعات)، ۴/۴/۱۳۶۲، صص ۵ - ۲.
  17. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارشهای ویژه، شماره ۹۷، ۶/۴/۱۳۶۲، صص ۲۹ - ۲۱، به نقل از رادیو بغداد.
  18. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۹۸، ۵/۴/۱۳۶۲، صص ۲۵ و ۲۶، رادیو بیبیسی، ۴/۴/۱۳۶۲؛ و - واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی، بولتن رادیوهای بیگانه، ۵/۴/۱۳۶۲، صص ۱۰ و ۱۱، رادیو بیبیسی، ۴/۴/۱۳۶۲.
  19. خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره ۹۸، ۵/۴/۱۳۶۲، ص۳۷، بخش عربی رادیو امان، ۴/۴/۱۳۶۲.