1365.05.30: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
 
سطر ۷۰: سطر ۷۰:
==گزارش - 603 ==
==گزارش - 603 ==


يك‌ افسر بلندپايه‌ كويتي‌ اظهارات‌ افشاگرانه‌اي‌ را در مورد استفاده‌ عراق‌ از خاك‌ كويت‌ در جنگ‌ عليه‌ ايران‌، بيان‌ كرده‌است‌. نشريه‌ "الانصار" چاپ بيروت‌ در شماره‌ امروز خود، به‌ نقل‌ از وي‌ نوشت‌: «در آغاز تجاوز رژيم‌ عراق‌ به‌ خاك‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ در تاريخ‌ 23/8/1980 (31/6/1359)، اميركويت‌ طي‌ دستورالعمل‌ محرمانه‌اي‌ به‌ فرمانده‌ نظامي‌ اين‌ كشور، ضمن‌ اعلام‌ آماده‌باش‌ در ارتش‌، لزوم‌ كنترل‌ تحركات‌ نظاميان‌ شيعه‌ در ارتش‌ اين‌ كشور را مورد تأكيد قرار داد. اميركويت‌ سپس‌ در دستورالعمل‌ مشابهي‌، بندر "شعيبيه‌" كويت‌ را به‌ منظور انتقال‌ سلاح‌هاي‌ دريافتي‌ عراق‌ از بلوك‌ شرق‌ و غرب‌، در اختيار اين‌ كشور گذاشت‌. به‌ گفته‌ اين‌ افسر كويتي‌، از آن‌ زمان‌ تاكنون‌ ارسال‌ اين‌ كمك‌ها به‌سوي‌ عراق‌ توسط كاروان‌هاي‌ حامل‌ تجهيزات‌ نظامي‌ و مهمات‌، همه‌ روزه‌ از ساعت‌ 24 لغايت‌ 4 بامداد از مرز "عبدلي‌" و "رضوان‌" ادامه‌ دارد و نيز براي‌ كليه‌ نظاميان‌ شاغل‌ در اين‌ منطقه‌ از 150 الي‌ 250 دينار كويتي‌ (معادل‌ 800 دلار) به‌صورت‌ فوق‌العاده‌ خدمت‌ در نظر گرفته‌ شده‌است‌. وي‌ در مورد نوع‌ سلاح‌هاي‌ ارسالي‌ از اين‌ طريق‌ به‌ عراق‌، گفت‌: تاكنون‌ انواع‌ موشك‌هاي‌ زمين‌ به‌ زمين‌، تانك‌هاي‌ تي‌ ـ 72 ساخت‌ شوروي‌، تانك‌هاي‌ "سنتوريون‌" ساخت‌ انگليس‌، موشك‌هاي‌ "هاوك‌" ساخت‌ امريكا و انواع‌ هلي‌كوپتر، همراه‌ با مقادير بسيار زيادي‌ مهمات‌، از بندر شعيبيه‌ روانه‌ عراق‌ شده‌است‌. علاوه‌براين‌، مقادير زيادي‌ تجهيزات‌ و سلاح‌هاي‌ مخرب‌ نيز از انبارهاي‌ اسلحه‌ ارتش‌ كويت‌ براي‌ عراق‌ ارسال‌ شده‌است‌ كه‌ مي‌توان‌ به‌ 40 موشك‌ زمين‌ به‌ زمين‌ متعلق‌ به‌ تيپ ششم‌ ارتش‌، تعداد زيادي‌ توپهاي‌ دوربرد "ابواردين‌" ساخت‌ فرانسه‌ و تعدادي‌ از تانك‌هاي‌ تيپ36 زرهي‌ ارتش‌ كويت‌ اشاره‌ كرد كه‌ با كاميون‌هاي‌ نظامي‌ كويتي‌ به‌ منطقه‌ "زبير" در عراق‌ منتقل‌ شده‌اند»   
يك‌ افسر بلندپايه‌ كويتي‌ اظهارات‌ افشاگرانه‌اي‌ را در مورد استفاده‌ عراق‌ از خاك‌ كويت‌ در جنگ‌ عليه‌ ايران‌، بيان‌ كرده‌است‌. نشريه‌ "الانصار" چاپ بيروت‌ در شماره‌ امروز خود، به‌ نقل‌ از وي‌ نوشت‌: «در آغاز تجاوز رژيم‌ عراق‌ به‌ خاك‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ در تاريخ‌ 23/8/1980 (31/6/1359)، اميركويت‌ طي‌ دستورالعمل‌ محرمانه‌اي‌ به‌ فرمانده‌ نظامي‌ اين‌ كشور، ضمن‌ اعلام‌ آماده‌باش‌ در ارتش‌، لزوم‌ كنترل‌ تحركات‌ نظاميان‌ شيعه‌ در ارتش‌ اين‌ كشور را مورد تأكيد قرار داد. اميركويت‌ سپس‌ در دستورالعمل‌ مشابهي‌، بندر "شعيبيه‌" كويت‌ را به‌ منظور انتقال‌ سلاح‌هاي‌ دريافتي‌ عراق‌ از بلوك‌ شرق‌ و غرب‌، در اختيار اين‌ كشور گذاشت‌. به‌ گفته‌ اين‌ افسر كويتي‌، از آن‌ زمان‌ تاكنون‌ ارسال‌ اين‌ كمك‌ها به‌سوي‌ عراق‌ توسط كاروان‌هاي‌ حامل‌ تجهيزات‌ نظامي‌ و مهمات‌، همه‌ روزه‌ از ساعت‌ 24 لغايت‌ 4 بامداد از مرز "عبدلي‌" و "رضوان‌" ادامه‌ دارد و نيز براي‌ كليه‌ نظاميان‌ شاغل‌ در اين‌ منطقه‌ از 150 الي‌ 250 دينار كويتي‌ (معادل‌ 800 دلار) به‌صورت‌ فوق‌العاده‌ خدمت‌ در نظر گرفته‌ شده‌است‌. وي‌ در مورد نوع‌ سلاح‌هاي‌ ارسالي‌ از اين‌ طريق‌ به‌ عراق‌، گفت‌: تاكنون‌ انواع‌ موشك‌هاي‌ زمين‌ به‌ زمين‌، تانك‌هاي‌ تي‌ ـ 72 ساخت‌ شوروي‌، تانك‌هاي‌ "سنتوريون‌" ساخت‌ انگليس‌، موشك‌هاي‌ "هاوك‌" ساخت‌ امريكا و انواع‌ هلي‌كوپتر، همراه‌ با مقادير بسيار زيادي‌ مهمات‌، از بندر شعيبيه‌ روانه‌ عراق‌ شده‌است‌. علاوه‌براين‌، مقادير زيادي‌ تجهيزات‌ و سلاح‌هاي‌ مخرب‌ نيز از انبارهاي‌ اسلحه‌ ارتش‌ كويت‌ براي‌ عراق‌ ارسال‌ شده‌است‌ كه‌ مي‌توان‌ به‌ 40 موشك‌ زمين‌ به‌ زمين‌ متعلق‌ به‌ تيپ ششم‌ ارتش‌، تعداد زيادي‌ توپهاي‌ دوربرد "ابواردين‌" ساخت‌ فرانسه‌ و تعدادي‌ از تانك‌هاي‌ تيپ36 زرهي‌ ارتش‌ كويت‌ اشاره‌ كرد كه‌ با كاميون‌هاي‌ نظامي‌ كويتي‌ به‌ منطقه‌ "زبير" در عراق‌ منتقل‌ شده‌اند»   
افسر كويتي‌ در ادامه‌ اظهارات‌ خود گفت‌: «كويت‌ همچنين‌ پايگاه‌ نظامي‌ "علي‌ سالم‌" را براي‌ هواپيماهاي‌ نظامي‌ عراق‌ اختصاص‌ داده‌ كه‌ در آن‌ علاوه‌ برآموزش‌ تعدادي‌ خلبان‌ عراقي‌، بسياري‌ از پروازهاي‌ هواپيماهاي‌ عراقي‌ به‌منظور بمباران‌ مناطق‌ مختلف‌ ايران‌ از اين‌ پايگاه‌ صورت‌ مي‌گيرد.» وي‌ افزود: تشكيل‌ نيروهاي‌ "سپر جزيره‌" كه‌ شامل‌ نظاميان‌ كشورهاي‌ عربي‌ خليج‌فارس‌ مي‌باشد، براي‌ پشتيباني‌ از رژيم‌ صدام‌ عليه‌ ايران‌ است‌، وي‌ سپس‌ گفت‌: «اين‌ نيروها كه‌ مركز آن‌ در منطقه‌ "حيوات‌" واقع‌ است‌، توسط افسران‌ سعودي‌ و كويتي‌ اداره‌ مي‌شود و كارشناسان‌ نظامي‌ امريكا برآن‌ نظارت‌ كامل‌ دارند. در اين‌ مركز مدرن‌ترين‌ تجهيزات‌ اطلاعاتي‌ رادار به‌كار گرفته‌ شده‌است‌.»<ref>مأخذ شمارة‌ 3، ص‌4، بيروت‌، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، 30/5/1365، به‌ نقل‌ از نشريه‌ لبناني‌ "الانصار".  
افسر كويتي‌ در ادامه‌ اظهارات‌ خود گفت‌: «كويت‌ همچنين‌ پايگاه‌ نظامي‌ "علي‌ سالم‌" را براي‌ هواپيماهاي‌ نظامي‌ عراق‌ اختصاص‌ داده‌ كه‌ در آن‌ علاوه‌ برآموزش‌ تعدادي‌ خلبان‌ عراقي‌، بسياري‌ از پروازهاي‌ هواپيماهاي‌ عراقي‌ به‌منظور بمباران‌ مناطق‌ مختلف‌ ايران‌ از اين‌ پايگاه‌ صورت‌ مي‌گيرد.» وي‌ افزود: تشكيل‌ نيروهاي‌ "سپر جزيره‌" كه‌ شامل‌ نظاميان‌ كشورهاي‌ عربي‌ خليج‌فارس‌ مي‌باشد، براي‌ پشتيباني‌ از رژيم‌ صدام‌ عليه‌ ايران‌ است‌، وي‌ سپس‌ گفت‌: «اين‌ نيروها كه‌ مركز آن‌ در منطقه‌ "حيوات‌" واقع‌ است‌، توسط افسران‌ سعودي‌ و كويتي‌ اداره‌ مي‌شود و كارشناسان‌ نظامي‌ امريكا برآن‌ نظارت‌ كامل‌ دارند. در اين‌ مركز مدرن‌ترين‌ تجهيزات‌ اطلاعاتي‌ رادار به‌كار گرفته‌ شده‌است‌.»<ref>مأخذ شمارة‌ 3، ص‌4، بيروت‌، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، 30/5/1365، به‌ نقل‌ از نشريه‌ لبناني‌ "الانصار".  
</ref>  
</ref>


==گزارش - 604 ==
==گزارش - 604 ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲۸ مارس ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۰۷

روزشمار جنگ سال 1365
1365.05.30
نام‌های دیگر سی مرداد
تاریخ شمسی 1365.05.30
تاریخ میلادی 21 اوت 1986
تاریخ قمری 15 ذیحجه 1406



گزارش - 596

آماده‌سازي‌ يگان‌ها براي‌ عمليات‌ در جزيره‌ مجنون‌، به‌ كندي‌ پيش‌ مي‌رود. با آن‌ كه‌ شخص‌ فرمانده‌ كل‌ سپاه‌ پيش‌رفت‌ كار يگان‌ها را بجد پي‌گيري‌ مي‌كند و براي‌ حل‌ مشكلات‌ مي‌كوشد، هنوز يگان‌ها به‌ دلائلي‌ از جمله‌: مشكلات‌ شناسايي‌ كامل‌، كمبود قايق‌ و غواص‌ و...، از آمادگي‌ مطلوب‌ و ايده‌آلي‌ برخوردار نيستند، به‌ همين‌ منظور امروز در جلسه‌اي‌ كه‌ با حضور فرمانده‌ كل‌ و فرمانده‌ قرارگاه‌ نصرت‌ و بعضي‌ از مسئولان‌ قرارگاه‌ كربلا و يگان‌هاي‌ مستقر در خط مجنون‌، تشكيل‌ شد، علاوه‌ بر بحث‌ در مورد مشكلات‌ موجود، در خصوص‌ هماهنگي‌ آتش‌ توپخانه‌ در عمليات‌ آتي‌، تصميماتي‌ اتخاذ گرديد.[۱] از سوي‌ ديگر، در نحوه‌ اقدامات‌ و تحركات‌ نيروهاي‌ عراقي‌، نشانه‌هايي‌ از مشكوك‌ شدن‌ و توجه‌ خاص‌ به‌ منطقه‌ عملياتي‌ ديده‌ مي‌شود، طوري‌ كه‌ امروز دشمن‌ ضمن‌ استقرار 50 نيرو در جزيره‌ جنوبي‌ (بين‌ ضلع‌ مياني‌ و شرقي‌)، به‌ فعاليت‌هاي‌ جديد مهندسي‌ در سمت‌ راست‌ ضلع‌ غربي‌ دست‌ زد كه‌ احتمالاً هدف‌ از آن‌، اتصال‌ اين‌ پد به‌ جاده‌ "الهويدي‌" مي‌باشد.[۲]

گزارش - 597

دو هواپيماي‌ عراقي‌ ساعت‌ 18:10 نيروگاه‌ حرارتي‌ اهواز را بمباران‌ كردند. به‌ گزارش‌ خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، براثر اين‌ حمله‌، خساراتي‌ به‌ تأسيسات‌ اين‌ نيروگاه‌ وارد شد و در قسمتي‌ از آن‌، آتش‌سوزي‌ رخ‌ داد كه‌ تلاش‌ براي‌ مهار آتش‌ ادامه‌ دارد. يادآوري‌ مي‌شود كه‌ چهار واحد توليد برق‌ اين‌ نيروگاه‌ هر يك‌ به‌ ظرفيت‌ 220 مگاوات‌ قبلاً از مدار خارج‌ شده‌بود.[۳]

گزارش - 598

در ادامه‌ عمليات‌ گشت‌ و بازرسي‌ نيروي‌دريايي‌ جمهوري‌اسلامي‌ از كشتي‌ها در خليج‌فارس‌، ستاد مشترك‌ ارتش‌ اعلام‌ كرد كه‌ امروز اين‌ نيرو سه‌ كشتي‌ تجاري‌ خارجي‌ را در منطقه‌ تنگه‌هرمز مورد شناسايي‌ قرار داد كه‌ پس‌ از اطمينان‌ از نداشتن‌ محموله‌ براي‌ عراق‌، به‌ آنها اجازه‌ ادامه‌ مسير داده‌ شد.[۴]

گزارش - 599

مسئولان‌ سياسي‌ ـ نظامي‌ كشور همچنان‌ بر نزديك‌ بودن‌ زمان‌ عمليات‌ سرنوشت‌ساز تأكيد مي‌كنند و ازنيروهاي‌ مردمي‌ مي‌خواهند كه‌ هرچه‌ سريع‌تر 500 گردان‌ رزمي‌ مورد نظر را تكميل‌ نمايند. امروز آقاي‌ خامنه‌اي‌ (رئيس‌جمهوري‌ و رئيس‌ شوراي‌ عالي‌ دفاع‌) در اجتماع‌ مردم‌ رامسر ضمن‌ اشاره‌ به‌ عمليات‌ سرنوشت‌ساز، بر نقش‌ تعيين‌كننده‌ نيروهاي‌ بسيجي‌ در جبهه‌ها تأكيد كرد و حل‌ تمامي‌ مسائل‌ كشور را در گرو پايان‌ پيروزمندانه‌ جنگ‌ دانست‌. رئيس‌جمهوري‌ خاطرنشان‌ ساخت‌ كه‌ اين‌ پايان‌، جز با نابودي‌ حزب‌ بعث‌ و شخص‌ صدام‌ كه‌ مخالف‌ آرمان‌هاي‌ انقلاب‌اسلامي‌ هستند، معنا ندارد. وي‌ باقي‌ ماندن‌ آنان‌ بر مسند قدرت‌ را از طريق‌ صلح‌، تهديدي‌ براي‌ آينده‌ كشور به‌شمار آورد. رئيس‌جمهوري‌ در خاتمه‌ سخنان‌ خود، با نزديك‌ خواندن‌ پيروزي‌ در جنگ‌ تحميلي‌، گسيل‌ دلالان‌ اسلحه‌ به‌ دستور امريكا نزد شيوخ‌ مرتجع‌ منطقه‌ را نشانه‌ قريب‌الوقوع‌ بودن‌ آن‌ دانست‌.[۵]

گزارش - 600

پي‌آمد عمليات‌ بزرگ‌ آينده‌ ايران‌ بر منطقه‌ و منافع‌ غرب‌، باعث‌ نگراني‌ محافل‌ خبري‌ غرب‌ شده‌است‌. در اين‌ مورد، گزارش‌هايي‌ از روزنامه‌ امريكايي‌ نيويورك‌ تايمز و روزنامة‌ انگليسي‌ فايننشال‌ تايمز (تايمز مالي‌) آورده‌ مي‌شود كه‌ در آنها آرزوي‌ بزرگ‌ كينه‌توزانة‌ غربي‌ها يعني‌ شكست‌ ايران‌ و اين‌ كه‌ اين‌ جنگ‌ نبايد طرف‌ پيروز داشته‌ باشد، صريحاً اعلام‌ شده‌است‌. نيويورك‌ تايمز در مقاله‌اي‌ ضمن‌ اشاره‌ به‌ فعال‌شدن‌ احتمالي‌ جبهه‌ها در فصل‌ پاييز، نوشت‌: «فصل‌ پاييز با خود يك‌ فاصله‌ زماني‌ خشك‌ و معتدل‌ را به‌ همراه‌ مي‌آورد و پس‌ از آن‌، موسم‌ باران‌، جبهه‌هاي‌ نبرد را در گل‌ و لاي‌ فرو خواهد برد. اين‌، زماني‌ است‌ كه‌ ايران‌ حمله‌ نهايي‌ را عليه‌ بصره‌، دومين‌ شهر بزرگ‌ عراق‌، انجام‌ خواهد داد. اگر بصره‌ سقوط كند، بغداد نيز به‌ احتمال‌ زياد به‌ دنبال‌ آن‌ از دست‌ خواهد رفت‌. به‌ اين‌ ترتيب‌ سايه‌ كهنسال‌ آيت‌الله‌ خميني‌ برفراز خليج‌فارس‌ گسترده‌ خواهد شد. با در نظر گرفتن‌ دشمني‌ ايران‌ با غرب‌، ضديت‌ اين‌ كشور با اسرائيل‌ و مدارا با تروريسم‌، دورنماي‌ تيره‌اي‌ براي‌ منطقه‌ پيش‌بيني‌ مي‌شود. اين‌ دلايل‌ به‌ تنهايي‌ براي‌ دل‌خوش‌ بودن‌ به‌ شكست‌ ايران‌ كافي‌ است‌، ولي‌ از سوي‌ ديگر، نمي‌توان‌ براين‌ اساس‌ به‌ يك‌ عراق‌ پيروزمند اميدوار بود... نكته‌ تكان‌دهنده‌اي‌ كه‌ در مورد اين‌ جنگ‌ باقي‌ مي‌ماند اين‌ است‌ كه‌ هر دو ابرقدرت‌ با اين‌ اميد كه‌ هيچ‌ يك‌ از دو طرف‌ جنگ‌، پيروزي‌ به‌دست‌ نمي‌آورند، نقش‌ خود را كاهش‌ داده‌اند.»[۶] در اين‌ باره‌ فايننشال‌ تايمز در مقاله‌اي‌ با عنوان‌ "جنگ‌ خليج‌فارس‌ برنده‌ ندارد"، نوشت‌: «غرب‌ بايد به‌ امتيازات‌ نظامي‌ اخيري‌ كه‌ ايران‌ در جنگ‌ به‌دست‌ آورده‌است‌، قاطعانه‌ و محكم‌ پاسخ‌ دهد و بايد براي‌ ايران‌ روشن‌ ساخت‌ كه‌ هرگونه‌ پيش‌روي‌ اساسي‌ و بيش‌تر در خاك‌ عراق‌، پاسخ‌ خصومت‌آميز جهان‌ را به‌ همراه‌ دارد. اين‌ پاسخ‌ بايد به‌ويژه‌ شامل‌ همكاري‌ اقتصادي‌ و تجاري‌ با ايران‌ باشد.» اين‌ روزنامه‌ خواستار انجام‌ گرفتن‌ حداكثر تلاش‌ براي‌ جلب‌ حمايت‌ شوروي‌ از اين‌ اقدام‌ شد‌ و بدون‌ اشاره‌ به‌ دخالت‌ نظامي‌ قدرت‌هاي‌ بزرگ‌ در منطقه‌، نوشته‌است‌: «نبايد ايران‌ را در مورد هزينه‌ سنگيني‌ كه‌ بايد براي‌ نيل‌ به‌ موفقيت‌ در صحنه‌ نبرد بپردازد، در ترديد گذاشت‌. پيروزي‌ ايران‌ ضمن‌ بروز نوساناتي‌ در موازنه‌ اقتصادي‌ و قدرت‌ سياسي‌ خليج‌فارس‌، دولت‌هاي‌ غرب‌ را مورد تهديد قرار داده‌ و در اوپك‌ نيز تغييراتي‌ را به‌وجود مي‌آورد.» نويسنده‌ مقاله‌ سپس‌ پيش‌بيني‌ كرده‌است‌ كه‌ شكست‌ ايران‌ نيز به‌ درگيري‌ جديدي‌ براي‌ دست‌يابي‌ به‌ قدرت‌ در ايران‌ منجر مي‌شود به‌طوري‌ كه‌ شوروي‌ و امريكا از اين‌ وضعيت‌ حداكثر بهره‌برداري‌ را خواهند كرد.[۷]

گزارش - 601

به‌دنبال‌ حمله‌ عراق‌ به‌ جزيره‌ سيري‌، منابع‌ مختلف‌ خبري‌ آمار و ارقام‌ متفاوتي‌ را در مورد ميزان‌ كاهش‌ صادرات‌ نفتي‌ ايران‌ اعلام‌ كردند و تلاش‌ ايران‌ را براي‌ صدور نفت‌ از جزيره‌ لارك‌ مورد ارزيابي‌ قرار دادند. خبرگزاري‌ اقتصادي‌ "اي‌.پي‌.داوجونز" به‌ نقل‌ از مقامات‌ صنعت‌ نفت‌ در منامه‌ بحرين‌، اعلام‌ كرد: «در پي‌ حمله‌ عراق‌ به‌ جزيره‌ سيري‌، صادرات‌ نفت‌ ايران‌ از 8/1 ميليون‌ بشكه‌ به‌ 2/1 ميليون‌ بشكه‌ در روز كاهش‌ يافته‌است‌ و اين‌ در حالي‌ است‌ كه‌ توليد روزانه‌ نفت‌ ايران‌ نيز قبلاً به‌دليل‌ بمباران‌ مراكز نفتي‌ كاهش‌ يافته‌ و روزانه‌ به‌ 8/1 ميليون‌ بشكه‌ رسيده‌ بود. سقف‌ توليد نفت‌ ايران‌ براساس‌ سهميه‌ تعيين‌شده‌ در اوپك‌، 3/2 ميليون‌ بشكه‌ در روز مي‌باشد.» به‌ گفته‌ اين‌ منابع‌، آنها (مقامات‌ صنعت‌ نفت‌ در بحرين‌) انتظار دارندكه‌ با ترميم‌ و راه‌اندازي‌ كانال‌ جزيره‌ سيري‌ در دهانه‌ خليج‌فارس‌، ايران‌ بار ديگر صادرات‌ خود را افزايش‌ دهد.[۸] راديو بي‌.بي‌.سي‌ اعلام‌ كرد كه‌ حمله‌ به‌ جزيره‌ سيري‌ احتمالاً باعث‌ كاهش‌ ظرفيت‌ صدور نفت‌ ايران‌ به‌ ميزان‌ يك‌ ميليون‌ بشكه‌ در روز شده‌است‌.[۹] نويسنده‌ كتاب‌ "Gulf War"(جنگ خليج) نيز ميزان‌ صادرات‌ نفت‌ ايران‌ را بعد از حمله‌ عراق‌ به‌ سيري‌، 800 هزار بشكه‌ و قبل‌ از اين‌ حمله‌، 6/1 ميليون‌ بشكه‌ برآورد كرده‌است‌.[۱۰] همچنين‌ به‌دنبال‌ اين‌ حمله‌ عراق‌، برخي‌ محافل‌ خبري‌ كوشش‌ ايران‌ را براي‌ صدور نفت‌ از جزيره‌ لارك‌ با اجاره‌ تانكرهاي‌ عظيم‌ شناور به‌عنوان‌ انبار ذخيره‌ نفت‌ در تنگه‌ هرمز، مورد بحث‌ و ارزيابي‌ قرار داده‌اند. روزنامه‌ انگليسي‌ فايننشال‌ تايمز در اين‌باره‌ گزارش‌ داد كه‌ ايران‌ درپي‌ حمله‌ هفته‌ گذشته‌ عراق‌ به‌ پايانه‌ نفتي‌ جزيره‌ سيري‌، با اجاره‌ بزرگ‌ترين‌ سوپر تانكر دنيا، از آن‌ به‌ عنوان‌ يك‌ انبار شناور و ذخيره‌ نفت‌ در تنگه‌هرمز استفاده‌ مي‌كند. اين‌ روزنامه‌ افزود: «كشتي‌ 565790 تني‌ موسوم‌ به‌"سي‌ وايز جنانت‌" (غول‌ دريايي‌) ـ كه‌ مالكيت‌ امريكايي‌ دارد ـ در پايان‌ ماه‌ جاري‌ در آب‌هاي‌ جزيره‌ لارك‌ قرار خواهد گرفت‌. بدين‌ ترتيب‌ ايران‌ مي‌تواند عمليات‌ انتقال‌ نفت‌ را كه‌ قبلاً از جزيره‌ سيري‌ انجام‌ مي‌داد، به‌ جزيره‌ لارك‌ منتقل‌ كند. البته‌ هم‌ اكنون‌ با استقرار سه‌ نفت‌كش‌ ديگر در اين‌ محل‌، از آنها به‌ عنوان‌ انبارهاي‌ شناور استفاده‌ مي‌كند. محموله‌ اين‌ نفت‌كش‌ها در تأسيسات‌ نفتي‌ لارك‌ موسوم‌ به‌ پايانه‌ "والفجر2" براي‌ انتقال‌ به‌ نفت‌كش‌هاي‌ خارجي‌ تخليه‌ خواهند شد. به‌گفته‌ منابع‌ نفتي‌ چين‌، به‌ نظر مي‌رسد كه‌ كرايه‌ ظرفيت‌هاي‌ اضافي‌ براي‌ استفاده‌ در جزيره‌ لارك‌، نشان‌ موفقيت‌آميز بودن‌ حمله‌ به‌ جزيره‌ سيري‌ و نياز فوري‌ ايران‌ به‌ ايجاد تأسيسات‌ بارگيري‌ جانشين‌ مي‌باشد.» به‌ نوشته‌ اين‌ روزنامه‌ مجموعاً 21 نفت‌كش‌ ـ كه‌ قرار بود بسياري‌ از آنها از جزيره‌ سيري‌ بارگيري‌ كنند ـ هم‌ اكنون‌ در نزديكي‌ لارك‌ در انتظار بارگيري‌ نفت‌ خام‌ ايران‌ هستند. فايننشال‌ تايمز سپس‌ افزود: «پايانه‌ شمالي‌ نفت‌ ايران‌ در جزيره‌ خارك‌ نيز به‌ علت‌ حملات‌ مكرر عراق‌ سخت‌ آسيب‌ ديده‌ و اكثر قسمت‌هاي‌ پايانه‌ نفتي‌ آن‌ غيرقابل‌ استفاده‌ شده‌اند.» اين‌ روزنامه‌ در پايان‌ نوشته‌است‌: «كارشناسان‌ نظامي‌ غربي‌ معتقدند، حتي‌ پايانه‌هاي‌ "امن‌" در آب‌هاي‌ جزيره‌ لارك‌ نيز در مقابل‌ حملات‌ عراق‌ آسيب‌پذير خواهند بود.»[۱۱]

گزارش - 602

"چارلز ردمن‌" سخن‌گوي‌ وزارت‌ خارجه‌ امريكا ضمن‌ فراخواندن‌ ايران‌ به‌ سازش‌، نگراني‌ خود را از حمله‌ بزرگ‌ آينده‌ ايران‌ اعلام‌ كرد. وي‌ در قسمتي‌ از سخنانش‌ دربارة‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ گفت‌: «متأسفانه‌ ايران‌ تصميم‌ گرفته‌است‌ كه‌ درخواست‌هاي‌ متعدد بين‌المللي‌ را براي‌ پايان‌ جنگ‌ از طريق‌ مذاكره‌، ناديده‌ بگيرد، اما ما يك‌ بار ديگر از ايران‌ مي‌خواهيم‌ تا همراه‌ عراق‌ در جهت‌ پايان‌ جنگ‌ از راه‌ مذاكره‌، كوشش‌ كند.» وي‌ افزود: «تحولات‌ اخير از جمله‌ تعداد روزافزون‌ حملات‌ عليه‌ خطوط كشتي‌راني‌ و همچنين‌ تهديدهاي‌ ايران‌ مبني‌بر شروع‌ حمله‌ بزرگ‌، نگراني‌هاي‌ ما را دو چندان‌ مي‌كند... لزومي‌ ندارد كه‌ اين‌ جنگ‌ ادامه‌پيدا كند.»[۱۲] راديو بي‌.بي‌.سي‌ ضمن‌ انعكاس‌ اين‌ خبر گفت‌: «درخواست‌ اخير ايالات‌ متحده‌ امريكا مبني‌بر حل‌ مسالمت‌آميز جنگ‌، در حقيقت‌ حاكي‌ از آن‌ است‌ كه‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ كماكان‌ منشاء نگراني‌ محافل‌ بين‌المللي‌ بوده‌ و آزادي‌ كشتي‌راني‌ در سراسر منطقه‌ را به‌ خطر انداخته‌است‌.»[۱۳]

گزارش - 603

يك‌ افسر بلندپايه‌ كويتي‌ اظهارات‌ افشاگرانه‌اي‌ را در مورد استفاده‌ عراق‌ از خاك‌ كويت‌ در جنگ‌ عليه‌ ايران‌، بيان‌ كرده‌است‌. نشريه‌ "الانصار" چاپ بيروت‌ در شماره‌ امروز خود، به‌ نقل‌ از وي‌ نوشت‌: «در آغاز تجاوز رژيم‌ عراق‌ به‌ خاك‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ در تاريخ‌ 23/8/1980 (31/6/1359)، اميركويت‌ طي‌ دستورالعمل‌ محرمانه‌اي‌ به‌ فرمانده‌ نظامي‌ اين‌ كشور، ضمن‌ اعلام‌ آماده‌باش‌ در ارتش‌، لزوم‌ كنترل‌ تحركات‌ نظاميان‌ شيعه‌ در ارتش‌ اين‌ كشور را مورد تأكيد قرار داد. اميركويت‌ سپس‌ در دستورالعمل‌ مشابهي‌، بندر "شعيبيه‌" كويت‌ را به‌ منظور انتقال‌ سلاح‌هاي‌ دريافتي‌ عراق‌ از بلوك‌ شرق‌ و غرب‌، در اختيار اين‌ كشور گذاشت‌. به‌ گفته‌ اين‌ افسر كويتي‌، از آن‌ زمان‌ تاكنون‌ ارسال‌ اين‌ كمك‌ها به‌سوي‌ عراق‌ توسط كاروان‌هاي‌ حامل‌ تجهيزات‌ نظامي‌ و مهمات‌، همه‌ روزه‌ از ساعت‌ 24 لغايت‌ 4 بامداد از مرز "عبدلي‌" و "رضوان‌" ادامه‌ دارد و نيز براي‌ كليه‌ نظاميان‌ شاغل‌ در اين‌ منطقه‌ از 150 الي‌ 250 دينار كويتي‌ (معادل‌ 800 دلار) به‌صورت‌ فوق‌العاده‌ خدمت‌ در نظر گرفته‌ شده‌است‌. وي‌ در مورد نوع‌ سلاح‌هاي‌ ارسالي‌ از اين‌ طريق‌ به‌ عراق‌، گفت‌: تاكنون‌ انواع‌ موشك‌هاي‌ زمين‌ به‌ زمين‌، تانك‌هاي‌ تي‌ ـ 72 ساخت‌ شوروي‌، تانك‌هاي‌ "سنتوريون‌" ساخت‌ انگليس‌، موشك‌هاي‌ "هاوك‌" ساخت‌ امريكا و انواع‌ هلي‌كوپتر، همراه‌ با مقادير بسيار زيادي‌ مهمات‌، از بندر شعيبيه‌ روانه‌ عراق‌ شده‌است‌. علاوه‌براين‌، مقادير زيادي‌ تجهيزات‌ و سلاح‌هاي‌ مخرب‌ نيز از انبارهاي‌ اسلحه‌ ارتش‌ كويت‌ براي‌ عراق‌ ارسال‌ شده‌است‌ كه‌ مي‌توان‌ به‌ 40 موشك‌ زمين‌ به‌ زمين‌ متعلق‌ به‌ تيپ ششم‌ ارتش‌، تعداد زيادي‌ توپهاي‌ دوربرد "ابواردين‌" ساخت‌ فرانسه‌ و تعدادي‌ از تانك‌هاي‌ تيپ36 زرهي‌ ارتش‌ كويت‌ اشاره‌ كرد كه‌ با كاميون‌هاي‌ نظامي‌ كويتي‌ به‌ منطقه‌ "زبير" در عراق‌ منتقل‌ شده‌اند» افسر كويتي‌ در ادامه‌ اظهارات‌ خود گفت‌: «كويت‌ همچنين‌ پايگاه‌ نظامي‌ "علي‌ سالم‌" را براي‌ هواپيماهاي‌ نظامي‌ عراق‌ اختصاص‌ داده‌ كه‌ در آن‌ علاوه‌ برآموزش‌ تعدادي‌ خلبان‌ عراقي‌، بسياري‌ از پروازهاي‌ هواپيماهاي‌ عراقي‌ به‌منظور بمباران‌ مناطق‌ مختلف‌ ايران‌ از اين‌ پايگاه‌ صورت‌ مي‌گيرد.» وي‌ افزود: تشكيل‌ نيروهاي‌ "سپر جزيره‌" كه‌ شامل‌ نظاميان‌ كشورهاي‌ عربي‌ خليج‌فارس‌ مي‌باشد، براي‌ پشتيباني‌ از رژيم‌ صدام‌ عليه‌ ايران‌ است‌، وي‌ سپس‌ گفت‌: «اين‌ نيروها كه‌ مركز آن‌ در منطقه‌ "حيوات‌" واقع‌ است‌، توسط افسران‌ سعودي‌ و كويتي‌ اداره‌ مي‌شود و كارشناسان‌ نظامي‌ امريكا برآن‌ نظارت‌ كامل‌ دارند. در اين‌ مركز مدرن‌ترين‌ تجهيزات‌ اطلاعاتي‌ رادار به‌كار گرفته‌ شده‌است‌.»[۱۴]

گزارش - 604

با تلاش‌ پرسنل‌ وزارت‌ اطلاعات‌ و كميته‌ انقلاب‌اسلامي‌، اعضاي‌ شبكه‌ بمب‌گذاري‌ در تهران‌ و قم‌ دست‌گير شدند. در بازجويي‌ از اين‌ افراد مشخص‌ شد كه‌ شبكه‌ بمب‌گذاري‌ قم‌ مستقيماً با سردار جاف (يكي‌ از عمال عراق‌) در ارتباط بوده‌ و بمب‌ها نيز از وي‌ تحويل‌ گرفته‌ شده‌است‌. از اين‌ شبكه‌، سه‌ تن‌ به‌ نام‌هاي‌ سليمان‌ فرهادي‌، محمد ويسي‌ و اسماعيل‌ نوري‌ دست‌گير شده‌اند كه‌ به‌ چندين‌ فقره‌ انفجار بمب‌ در شهر قم‌ و همچنين‌ بمب‌گذاري‌ در خيابان‌ ناصرخسرو تهران‌ (1362) اعتراف‌ كرده‌اند. شبكه‌ بمب‌گذاري‌ تهران‌ را نيز يك‌ جاسوس‌ عراقي‌ تبار به‌نام‌ "عبدالرحمن‌ كريم‌" هدايت‌ مي‌كرد كه‌ وي‌ همراه‌ باچندين‌ تن‌ ديگر دست‌گير شده‌اند. اين‌ شبكه‌ تا كنون‌ به‌ بمب‌گذاري‌ در پايانه‌ شهيد فياض‌بخش‌ تهران‌ (در نزديكي‌ پارك‌شهر) و پايانه‌ آزادي‌ تهران‌ (تعاوني‌ 7) اعتراف‌ كرده‌اند. برخي‌ از عمليات‌هاي‌ در دست‌ اقدام‌ اين‌ جاسوس‌ عراقي‌ نيز بعد از دست‌گيري‌ وي‌ كشف‌ و خنثي‌ شده‌است‌.[۱۵] درپي‌ دست‌گيري‌ عوامل‌ بمب‌گذاري‌هاي‌ اخير شهرهاي‌ تهران‌ و قم‌، "حجت‌الاسلام‌ ري‌شهري‌" وزير اطلاعات‌ صبح‌ امروز در يك‌ گفت‌وگوي‌ تلفني‌ با روزنامه‌ كيهان‌، با اشاره‌ به‌ دست‌گيري‌ عناصر اين‌ گروهك‌ تروريستي‌، اعلام‌ كرد: «تاكنون‌ تمام‌ اعضاي‌ دو شبكه‌ بمب‌گذاري‌ شناسايي‌ و دستگير شده‌اند.» وي‌ درمورد نحوه‌ ارتباط اين‌ گروهك‌هاي‌ تروريستي‌ با رژيم‌ عراق‌ و چگونگي‌ دريافت‌ مواد منفجره‌ مورد نيازشان‌ از آن‌ كشور، گفت‌: «تقريباً در اين‌ بمب‌گذاري‌ تمام‌ گروه‌هاي‌ سلطنت‌طلب‌ و منافق‌ از سوي‌ دستگاه‌ اطلاعاتي‌ رژيم‌ بعث‌ كمك‌هاي‌ مالي‌ و نظامي‌ دريافت‌ كرده‌اند. از نكات‌ مهم‌ دراين‌ خراب‌كاري‌ توجه‌ به‌ اين‌ مطلب‌ است‌ كه‌ (رژيم‌ عراق‌) پس‌ از شكست‌ عمليات‌ مهران‌، با انجام‌ اين‌ بمب‌گذاري‌ توسط تروريست‌ها، قصد تلافي‌ شكست‌ خود در عمليات‌ كربلاي‌1 را داشت‌ و اين‌ عمل‌ نشان‌دهنده‌ تأثيري‌ است‌ كه‌ اين‌ عمليات‌ در تضعيف‌ روحيه‌ نيروهاي‌ عراق‌ داشته‌است‌.»[۱۶]

گزارش - 605

سفارت‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ در لندن‌ هرگونه‌ ارتباط با انفجار روز 19 اوت‌ (28 مرداد جاري‌) در خيابان‌ "كنزنيگتون‌" لندن‌ را كه‌ منجر به‌ كشته‌ شدن‌ يك‌ تن‌ شد، تكذيب‌ كرد. در بيانيه‌ سفارت‌ جمهوري‌اسلامي‌ در لندن‌، ضمن‌ تأكيد بر غيرانساني‌ بودن‌ عمليات‌ تروريستي‌ و با محكوم‌ كردن‌ اين‌ اقدام‌، آمده‌است‌: «ايران‌ خود قرباني‌ اين‌گونه‌ عمليات‌هاي‌ تروريستي‌ بوده‌ و در طول‌ هفت‌ سال‌ گذشته‌ هزاران‌ تن‌ از شهروندان‌ بي‌گناه‌ ايراني‌ جان‌ خود را در نتيجه‌ اين‌ اقدامات‌ از دست‌ داده‌اند.» سفارت‌ ايران‌ هچنين‌ اعلام‌ كرد كه‌ اطلاعاتي‌ دريافت‌ كرده‌ بود كه‌ برطبق‌ آن‌، يك‌ گروه‌ ناشناس‌ قصد داشته‌است‌ عليه‌ كنسولگري‌ ايران‌ كه‌ در نزديكي‌ محل‌ انفجار روز سه‌شنبه‌ قرار دارد، عمليات‌ تروريستي‌ (بمب‌گذاري‌) انجام‌ دهد. ظاهراً اين‌ افراد قرباني‌ عمل‌ جنون‌آميز خود شده‌اند.[۱۷]

گزارش - 606

به‌دنبال‌ نگراني‌ از پيروزي‌ آينده‌ جمهوري‌اسلامي‌ در جنگ‌، گروه‌هاي‌ سلطنت‌طلب‌ نيز تلاش‌هاي‌ ضدايراني‌ خود را تشديد كرده‌اند. به‌ نوشته‌ روزنامه‌ كيهان‌ [سلطنت‌طلب‌] چاپ لندن‌، دكتر علي‌ اميني‌ به‌مناسبت‌ اوج‌ گرفتن‌ دوباره‌ جنگ‌ ايران‌ و عراق‌ و احتمال‌ حمله‌ ديگري‌ كه‌ جمهوري‌اسلامي‌ در حال‌ تدارك‌ آن‌ است‌، پيامي‌ خطاب‌ به‌ ملت‌ ايران‌ فرستاد[۱۸] كه‌ در آن‌ آمده‌است‌: «به‌ هر طريق‌ كه‌ مي‌توانيد در كار حكومت‌ كارشكني‌ كرده‌، در هر نقطه‌اي‌ كم‌كاري‌ و اعتصاب‌ را تشويق‌ نماييد. پايان‌ جنگ‌ و صلح‌ شرافت‌مندانه‌ را بخواهيد و مطمئن‌ باشيد كه‌ اين‌ حكومت‌ آخرين‌ تلاش‌هاي‌ خود را براي‌ زنده‌ ماندن‌ مي‌كند و وظيفه‌ سران‌ قوم‌، روشن‌فكران‌، سياست‌مداران‌ و روحانيون‌ اين‌ است‌ كه‌ امروز قدم‌ پيش‌ گذارند و فداكاري‌ كنند و از مردم‌ جدا نباشند.»[۱۹] اين‌ روزنامه‌ همچنين‌ درباره‌ اقدامات‌ رضاپهلوي‌ براي‌ هماهنگي‌ فعاليت‌هاي‌ گروه‌هاي‌ مخالف‌ جمهوري‌اسلامي‌ نوشت‌: «رضاشاه‌ دوم‌ با تشكيل‌ شورايي‌ براي‌ هماهنگي‌ مبارزات‌ ملي‌، گام‌ مهم‌ و تازه‌اي‌ در راه‌ ايفاي‌ نقشي‌ مؤثرتر براي‌ نجات‌ مملكت‌ برداشته‌است‌. تجزيه‌ و تحليل‌ اوضاع‌ و احوال‌ كنوني‌ مملكت‌ نشان‌ مي‌دهد كه‌ همه‌ شرايط سياسي‌ و زيربنايي‌ براي‌ سرنگون‌ كردن‌ جمهوري‌اسلامي‌ به‌جز يك‌ شرط مهياست‌ و اين‌ يك‌ شرط كه‌ مهمترين‌ شرط نيز هست‌، مربوط به‌ آمادگي‌ سياسي‌ و تشكيلاتي‌ يك‌ قدرت‌ جايگزين‌ مي‌باشد.» اين‌ نشريه‌ افزود: «شاه‌ [رضا پهلوي‌] تاكنون‌ دو تن‌ از اعضاي‌ شوراي‌ مورد بحث‌ را كه‌ دكترعلي‌ اميني‌ و شاپور بختيار مي‌باشند، تأييد نموده‌است‌. اين‌ شورا يك‌ تركيب‌ سياسي‌ مسلكي‌ بوده‌ و گام‌ اوليه‌ براي‌ مرحله‌ حياتي‌ مبارزه‌ است‌.»[۲۰]

گزارش - 607

در ادامه‌ تماس‌هاي‌ اخير ايران‌ و فرانسه‌ براي‌ بهبود مناسبات‌، ژان‌ برنارد ريمون‌ وزير امورخارجه‌ فرانسه‌ در ديدار با غلامرضا حدادي‌ كاردار سفارت‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌ در پاريس‌، پيام‌ كتبي‌ خود را خطاب‌ به‌ دكتر علي‌اكبرولايتي‌ وزير خارجه‌ كشورمان‌، تسليم‌ وي‌ كرد. در اين‌ ملاقات‌ كه‌ در محل‌ وزارت‌ خارجه‌ فرانسه‌ به‌ مدت‌ يك‌ ساعت‌ انجام‌ شد، آخرين‌ تحولات‌ در روابط دو كشور و روند آتي‌ آن‌ مورد بررسي‌ قرار گرفت‌.[۲۱] خبرگزاري‌ فرانسه‌ در ادامه‌ گزارش‌ خود از اين‌ ديدار، افزود: دولت‌ فرانسه‌ اميدوار است‌ كه‌ عادي‌شدن‌ روابط ميان‌ دو كشور به‌ آزادي‌ كليه‌ گروگان‌هاي‌ فرانسوي‌ در لبنان‌ منتهي‌ شود زيرا اين‌ عمل‌ به‌عنوان‌ نشانه‌اي‌ از صداقت‌ ايران‌ به‌شمار مي‌رود. فرانسه‌ نيز با اخراج‌ مسعود رجوي‌، حسن‌نيت‌ خود را نشان‌ داده‌ است‌.[۲۲]

گزارش - 608

يك‌ پنجم‌ ظرفيت‌ دورة‌ جديد آموزش‌ فيلم‌سازي‌ انجمن‌ سينماي‌ جوان‌ كشور به‌ فرزندان‌ شهدا اختصاص‌ يافت‌. به‌ گزارش‌ روابط عمومي‌ وزارت‌ ارشاد اسلامي‌، در دوره‌ جديد كلاس‌هاي‌ فيلم‌سازي‌ درسال‌ جاري‌، سهميه‌اي‌ بالغ‌ بر 400 تن‌ كه‌ در حدود يك‌ پنجم‌ كل‌ ظرفيت‌ آموزش‌ مي‌باشد، براي‌ خانواده‌ شهدا در نظر گرفته‌ شده‌است‌.[۲۳]

گزارش - 609

آيت‌الله‌منتظري‌ در جمع‌ فرماندهان‌ نيروي‌زميني‌ ارتش‌، بر اصالت‌ نقش‌ نيروهاي‌ نظامي‌ و ارتش‌ در دفاع‌ از مرزهاي‌ كشور تأكيد كرد. وي‌ در سخنان‌ خود گفت‌: «در نهايت‌، كشور براي‌ هميشه‌ احتياج‌ به‌ يك‌ ارتش‌ قوي‌ و كارآزموده‌ دارد. حفظ مرزها و حدود و ثغور كشور براساس‌ قانون‌اساسي‌ بر عهده‌ ارتش‌ مي‌باشد. البته‌ در شرايط خاص‌ انقلاب‌، راهي‌ جز استفاده‌ از همه‌ نيروهاي‌ مردمي‌ براي‌ دفاع‌ از كشور و انقلاب‌ وجود ندارد و نقش‌ سپاه‌پاسداران‌ و ساير نيروهاي‌ مردمي‌ در جبهه‌ها فوق‌العاده‌ و خيلي‌ زياد مورد تقدير است‌، ولي‌ به‌ هرحال‌ حفظ مرزها در آينده‌ بر عهده‌ ارتش‌ است‌، لذا ارتش‌ نياز دارد از هم‌ اكنون‌ با كمك‌ تجربه‌هاي‌ جنگ‌، ارزش‌هاي‌ خود را بالا برده‌ و خود را قوي‌ و كامل‌ سازد.»[۲۴]



منابع و مآخذ روزشمار 1365/05/30

  1. سند شمارة‌ 1251 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: دفترچه‌ ثبت‌ جنگ‌ راوي‌ قرارگاه‌ نصرت‌ در عمليات‌ جزيره‌ جنوبي‌، راوي‌: عبدالله‌ درويشي‌، 30/6/1365، ص‌ص‌ 60 تا 64، نوار شماره‌ 20561.
  2. سند شمارة‌ 15254 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: "گزارش‌ نوبه‌اي‌ و اطلاعاتي‌"، اطلاعات‌ قرارگاه‌ نصرت‌، 30/5/1365، ص‌1.
  3. خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌ ، "گزارش‌هاي‌ ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 155، 31/5/1365، ص‌2، اهواز، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، 30/5/1365.
  4. روزنامه‌ كيهان‌، 1/6/1365، ص‌3، اطلاعيه‌ شماره‌ 2571 ستاد مشترك‌ ارتش‌.
  5. روزنامه‌ كيهان‌، 1/6/1365، ص‌3.
  6. مأخذ شمارة‌ 3، ص‌10، نيويورك‌، يونايتدپرس‌، به‌ نقل‌ از نيويورك‌ تايمز.
  7. مأخذ شمارة‌ 3، ص‌ص‌ 12 و 13، فايننشال‌ تايمز.
  8. مأخذ شمارة‌ 3، ص‌38، توكيو، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، 30/5/1365، به‌ نقل‌ از خبرگزاري‌ اقتصادي‌ "اي‌. پي‌.".
  9. خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌ ، "گزارش‌هاي‌ ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 153، 29/5/1365، ص‌8، به‌ نقل‌ از راديو بي‌.بي‌.سي‌.، 28/5/1365.
  10. Balance Edgare, The Gulf War, London, Brasses Deference Publishers 1988. P184.
  11. مأخذ شمارة‌ 3، ص‌37، لندن‌، خبرگزاري‌ كويت‌، 30/5/1365، به‌ نقل‌ از روزنامه‌ "فايننشال‌ تايمز".
  12. واحد مركزي‌ خبر صدا و سيماي‌ جمهوري‌اسلامي‌ ايران‌، بولتن‌ "راديوهاي‌ بيگانه‌"، 1/6/1365، ص‌6، به‌ نقل‌ از راديو بي‌.بي‌.سي‌.، 31/5/1365.
  13. پيشين‌.
  14. مأخذ شمارة‌ 3، ص‌4، بيروت‌، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، 30/5/1365، به‌ نقل‌ از نشريه‌ لبناني‌ "الانصار".
  15. سند شماره‌ 226115 مركز مطالعات‌ و تحقيقات‌ جنگ‌: منابع‌ سياسي‌ داخلي‌ سپاه‌، 4/6/1365، ص‌ص‌ 37 و 38؛ و: روزنامه‌ رسالت‌، 30/5/1365، ص‌1.
  16. روزنامه‌ كيهان‌، 30/5/1365، ص‌3.
  17. روزنامه‌ جمهوري‌اسلامي‌، 30/5/1365، ص‌11.
  18. نشريه‌ كيهان‌، چاپ لندن‌، 30/5/1365، ص‌3.
  19. پيشين‌.
  20. مأخذ شمارة‌ 18.
  21. مأخذ شمارة‌ 5، پاريس‌، خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌.
  22. خبرگزاري‌ جمهوري‌اسلامي‌، "گزارش‌هاي‌ ويژه‌"، نشريه‌ شماره‌ 156، 1/6/1365، ص‌27، پاريس‌، خبرگزاري‌ فرانسه‌، 31/5/1365.
  23. مأخذ شمارة‌ 17، ص‌2.
  24. روزنامه‌ رسالت‌، 30/5/1365، ص‌2.