1366.11.17

روزشمار جنگ سال 1366 1366.11.17
نام‌های دیگر	هفده بهمن
تاریخ شمسی	1366.11.17
تاریخ میلادی	6 فوریه 1988
تاریخ قمری	17 جمادی‌الثانی 1408

1359.11.17

1360.11.17

1361.11.17

1362.11.17

1363.11.17

1364.11.17

1365.11.17

گزارش - 1

1. امروز صبح دشمن در منطقه عملیاتی بیتالمقدس٢، خط لشکر٢١ امام رضا نزدیک ارتفاع گوجار را مورد تعرض قرار داد. ذوالقدر فرمانده قرارگاه رمضان در تماس با محسن رضایی فرمانده سپاه گفت: در جریان پاتک دشمن احتمال دارد ارتفاع گوجار تصرف شود. همچنین مصطفی ایزدی معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه دربارۀ حمله دشمن در جمع فرماندهان به محسن رضایی گفت: تلاش دشمن از دو محور اصلی یال گوجار بهطرف تیپ١٢ قائم و لشکر٢١ و محور دیگر از دامنه ارتفاع الاغلو به داخل تنگه بهطرف لشکر٣١ بوده که مقاومتی چندان صورت نگرفته و نظم نیروها بههم ریخته و دشمن خطوط اول لشکر٢١ و تیپ١٢ را تصرف کرده و آنها را مجبور به عقبنشینی کرده است. وی افزود: همچنین دشمن به داخل دهانۀ تنگه دولبشک به لشکر١٧ علیبنابیطالب فشار آورده که فعلاً اتفاقی نیفتاده ولی ممکن است نیروها آنجا هم نتوانند بمانند. قرار شد لشکر حضرت رسول در دامنههای جنوبی ارتفاع قمیش پشت به قمیش پدافند کند. مسئله مهم این است که یگانها حداکثر هرکدام یک گروهان نیرو دارند. کمبود نیرو یک عامل اصلی است.

گزارش - 2

2. اکنون تلاش فرماندهی، مهندسی و یگانها معطوف به آماده ساختن عقبههای عملیاتی در منطقه دشت حلبچه و فراهم کردن امکان شروع عملیات میباشد. گرچه آمادهسازی این منطقه از مدتها پیش آغاز شده است، لیکن پس از توقف عملیات در منطقه بیتالمقدس٢، منطقه حلبچه به اولویت اصلی تبدیل گردیده است. پیش از این، تنها اقدام جدی در محور حلبچه آماده کردن زمین و احداث جاده و همچنین احداث عقبه بهطور محدود برای یگانها و انجام شناساییهای محدود در محور گوزیل - دشتسازان در جنوب دشت حلبچه بود. همچنین با توجه به پیشبینی محورهای اصلی عملیات، احداث دو جاده در دستور کار قرار گرفته است تا برای عملیات به عنوان عقبه اصلی یگانهای عملکننده مورد استفاده قرار گیرد. جاده اول در محور جنوبی عملیات است که احداث و پیگیری آن برعهدۀ قرارگاه ثامنالائمه است، انشعابی از جاده مرزی بهطرف گوزیل و سپس به رودخانه آبسیروان رسیده و با آغاز عملیات (پس از نصب پل) وارد دشتسازان میگردد. جاده دوم، احداث جاده ملخور در محور شمالی عملیات (روی ارتفاعات سورن) به داخل شیار زلم که این اقدام بهعهده قرارگاه بدر با مسئولیت اکبر دانشیار قرار دارد. همچنین ترمیم و تعریض جادههای موجود و برفروبی بسیاری از جادهها در محور سورن نیز در کنار فعالیتهای مذکور باید انجام میشد. اما بههر حال توان زیادی دراین زمینه بهکار گرفته نشد و طبعاً کار با کندی زیادی روبهرو بود. توجه بیشتر فرماندهی سپاه در بهمنماه و همچنین طرح انجام عملیات گسترده در منطقه مذکور، موجب گردید که فعالیتها از کمیت و کیفیت بهتری برخوردار شود. اکنون علاوه بر اقدامات مهندسی که با حضور گسترده نیروهای جهاد و یگانهایی از مهندسی سپاه انجام آن شدت یافته، اقدامات دیگری همچون حضور و استقرار یگانها، طراحی مانور، شناسایی و تحویل خطوط پدافندی از ارتش و ... به یگانهای عملیاتی صورت پذیرفته است.

گزارش - 3

3. نیروی هوایی عراق در پشتیبانی حمله امروز صبح به مواضع تیپ١٢ قائم و لشکر٢١ امام رضا، نقاطی از منطقه عملیاتی بیتالمقدس٢ را بمباران کرد. بر اساس گزارش معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه، دره قمیش، پشت ارتفاع شوشو، موقعیت شهید ممقانی، پد هلیکوپتر قرارگاه رمضان، اطراف جاده اصلی و نزدیک پل (روی ارتفاع قلعهچولان به گردهرش) را بمباران کرد که به یک تریلی، دو خودرو وانت، چند دستگاه خودرو دیگر، یک آمبولانس و یک دستگاه کامیون خسارات وارد شد یا منهدم شدند و ٤ چادر مربوط به رزمندگان نیز آتش گرفت. در این حمله ٦ نفر مجروح شدند. هواپیماهای عراقی همچنین امروز به حریم برخی شهرهای استانهای آذربایجانغربی، کردستان و باختران تعرض کردند. مقارن ساعت ١٢:٤٥ ظهر، حریم هوایی شهر باختران مورد تجاوز یک فروند هواپیمای عراقی قرار گرفت. در جریان این تجاوز هوایی دیوار صوتی برفراز این شهر شکسته شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، هواپیماهای دشمن در مسیر خود از مناطق اسلامآباد غرب و گیلانغرب عبور کردند که با آتش پدافند منطقه مواجه شدند. وضعیت قرمز در استان باختران ٣٠ دقیقه به طول انجامید. در ساعت ١٢:٤٩ نیز هواپیماهای عراقی به آسمان شهر سنندج تجاوز کردند. هواپیماهای عراق در این حمله مبادرت به شکستن دیوار صوتی در حریم هوایی سنندج نمودند.

گزارش - 4

4. امروز قرارگاه فتح، درباره تحرکات دشمن در محور جنوبی منطقه حلبچه اعلام کرد: اخیراً تعدادی از منافقین به منطقه لاوران واقع در مقابل دروله آمده و در آنجا مستقر شدهاند. همچنین سپاه چهارم بعثت باختران (کرمانشاه) اعلام کرد سازمان مجاهدینخلق (منافقین) یک گردان از نیروهای خود را وارد منطقه عملیاتی مقابل چنگوله کرده که نیروهای ارتش بعث عراق آنها را پشتیبانی میکنند. این گزارش افزوده است سازمان مذکور در شهر طیب هم مبادرت به احداث یک اردوگاه آموزشی به نام رمیم نموده که اکنون دو گردان رزمی در آن در حال آموزش هستند.

گزارش - 5

5. نیروهای قرارگاه رمضان با همکاری پیشمرگان حزبالله کرد عراق به دو پایگاه ارتش عراق در جاده دیانا به کولکان در استان اربیل حمله کردند و ضمن انهدام این پایگاه، ١٥ نفر نظامی عراقی را به هلاکت رساندند و مقادیری سلاح نیز به غنیمت گرفتند. این نیروها در اقدام دیگری با عملیات مینگذاری در جاده سیدکان به سرسیندار و سیدکان به سرهاجو، ٢ خودروی نظامی متعلق به لشکر٣٣ کرکوک را منهدم کردند که در نتیجه آن ٦ نظامی دیگر کشته و مجروح شدند. همچنین قرارگاه رمضان با ارسال گزارشی به ستاد کل سپاه از عملیات نیروهای اتحادیه میهنی کردستان عراق (طالبانیها) در بلسیان عراق خبر داد. در این گزارش آمده است: «در عملیاتی که توسط نیروهای اتحادیه میهنی کردستان عراق (یکتیها) انجام شد، تعداد کشتهشدگان ارتش بعث عراق حدود ٤٠ تن و کشتهشدگان پیشمرگان اتحادیه میهنی ٣٠ تن میباشد؛ اما خود اتحادیه میهنی ١١ نفر اعلان نموده است و تعداد کشتهشدگان عراق را بیش از ٢٠٠ تا ٣٠٠ نفر اعلان کرده است؛ در صورتی که این تعداد نفر در منطقه درگیری وجود ندارد. به علت کوهستانی بودن منطقه و برف و سرمای شدید نتوانستند غنائم را با خود بیاورند. در ضمن تعداد اسرا در این عملیات ٣٠ تا ٤٠ نفر بوده است.»

گزارش - 6

6. یک مسئول مؤثر و ارشد نیروی دریایی امریکا با مشروع دانستن حملات عراق به نفتکشها اظهار داشت: عراقیها، کشتی هایی را که با یک متخاصم، یعنی ایران تجارت میکنند، بمباران کرده یا با موشک میزنند و این طبق حقوق بینالمللی مشروع و قانونی است. به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس، این مسئول در یکی از قویترین حمایتهایی که تا به حال امریکا از حملات عراق به عمل آورده، حملات ایران به کشتیهای بیطرف را به عنوان دزدی دریایی و تروریسم تقبیح کرده است. وی همچنین گفت: ایرانیان به کشتیهایی که با کشورهای بی طرف نه با طرف متخاصم، تجارت میکنند حمله مینمایند و این غیرمشروع است و کاملاً فرق میکند. وی افزود: یک کشور مثل دزد دریایی و یک تروریست عمل میکند و به کشتیهای متعلق به کشورهایی که با آن در جنگ نیستند حمله میکند، درحالیکه دیگری به کشتیهایی که با طرف متخاصم تجارت دارند، حمله مینماید.

گزارش - 7

7. در برخی تفاسیر سیاسی رسانهای آمده که ایران به خاتمه دادن به جنگ تمایل دارد و علت عمده این تمایل ضعف نظامی برای حملۀ تعیینکننده در جبهههای جنگ عنوان میشود. دراینباره هفتهنامه امریکایی نیوزویک و روزنامه ژاپنی ماینچی شیمبون مطالبی منتشر کردهاند. نیوزویک نوشته است: ایران به علت عدم توانایی آغاز تهاجم بزرگ زمستانی علیه عراق بهطور محرمانه و از طریق کانالهای پشت پرده برای برقراری یک آتشبس تلاش میکند. این نشریه میافزاید: گروهی از ایرانیان میانهرو همان کسانی که در پی یک معامله تسلیحاتی در مقابل گروگانهای امریکایی بودند، از طریق سیاستمداران اروپایی و تجار بینالمللی مورد اعتماد ایران و عراق برای تنظیم این آتشبس عمل میکنند. نیوزویک همچنین ادعا کرد: ایران حاضر شده است بهعنوان شرط قبلی برقراری صلح، از خواسته عمده خود مبنی بر سرنگونی رئیسجمهوری عراق صدامحسین بگذرد. در مقابل عراق مسئولیت آغاز جنگ را تقبل خواهد کرد و با پرداخت مبالغ هنگفتی غرامت جنگی موافقت خواهد کرد. این مجله مدعی است: ایران بهدنبال تهاجم فاجعهآمیز سال پیش خود دیگر توانایی به خدمتگیری نیروهای کافی برای یک حمله وسیع دیگر را ندارد. روزنامه ژاپنی ماینچی شیمبون هم نوشت: حافظ اسد رئیسجمهوری سوریه برای آنکه ایران متقاعد شود حمله خود به بصره را عقب اندازد و یا آنرا در برابر یک راه صلحآمیز به کلی لغو نماید، دست به تلاشهای شدیدی زده است. ماینچی افزوده است: عربستان سعودی هماهنگ با دیگر کشورهای منطقه و با همکاری امریکا هر آنچه را میتواند برای پایان دادن سریع به جنگ ایران و عراق که در سال ١٩٨٠ آغاز گردید، انجام میدهد. ماینچی شیمبون دراینباره به تلاشهای کشورهای عضو شورای همکاری خلیج (فارس) جهت پایاندادن به جنگ خلیج (فارس) از طرق مختلف از جمله مذاکره مستقیم با ایران اشاره کرده و نوشته است: اخیراً تهران از خود تحرکاتی مبنیبر پذیرفتن تلاشهای دیپلماتیک جهت فیصلهدادن منازعۀ خود با عراق نشان داده و بهطور ضمنی اشاره کرده است که مایل است درخواستهای سرسختانه سابق خود را بهعنوان شرط اصلی برای پذیرفتن آتشبس ملایم کند. ماینچی شیمبون افزوده است: ژاپن در ایجاد شرایط مقتضی برای بهدست آمدن یک راهحل صلحآمیز برای جنگ خلیج (فارس) بهنحوی که توسط شینتا روآبه وزیر امور خارجه سابق ژاپن طرحریزی شده بود، نقش مهمی ایفا خواهد کرد. به نوشته این روزنامه تلاش ژاپن بهصورت کمک و نیز اجرای پروژههای نوسازی و بازسازی هر دو کشور عراق و ایران خواهد بود.

گزارش - 8

8. هر چند پیگیری مسئله خاتمه جنگ براساس قطعنامه٥٩٨ بهدلیل یکجانبهگرایی شورای امنیت و موضع انعطافناپذیر رژیم عراق که از پشتوانه بینالمللی برخوردار است، روند کندی دارد، اما دبیرکل سازمانملل سعی دارد یکبار دیگر مذاکره با طرفین را دنبال نماید، با این تفاوت که در بیان ناکامی خود، دو طرف را مقصر دانسته و متعرض عراق نمیشود. رادیو دولتی انگلیس بیبیسی در گزارشی پیرامون مصاحبه با دبیرکل سازمانملل درباره تلاشهایش برای پایانبخشیدن به جنگ ایران و عراق گفت: پرز دکوئیار میگوید قبل از آنکه در این مورد تصمیم بگیرد که آیا باید با مقامات طراز اول ایران و عراق درباره جنگ بین دو کشور گفتوگو کند یا نه، باید درباره انعطافپذیریای که مقامات ایران میگویند در ملاقات اخیر با او نشان دادهاند جزئیات دقیقتری بداند. مقامات ایران تلویحاً گفتهاند که میخواهند یکبار با دبیرکل سازمانملل ملاقات نمایند تا درباره اجرای قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت که هدفش پایاندادن به جنگ ایران و عراق است بحث و گفتوگو کنند. اما دبیرکل سازمانملل در مصاحبه با بیبیسی گفت که اگر او اطمینان حاصل نکند که ملاقات تازه واقعاً موفقیتآمیز خواهد بود ترتیب چنین ملاقاتی بهنحوی نتیجه منفی خواهد داشت؛ اول باید وی اطمینان حاصل کند که انعطافهایی که درباره آنها بحث شده واقعاً محسوس است. او به تماس با ایران و عراق ادامه خواهد داد تا ببیند که چه موقع آنها دلیل محسوسی برای انعطافپذیری خود ارائه خواهند داد. گفته میشود که دبیرکل سازمانملل گفتوگوهای اخیر خود با ایران و عراق را ارزیابی میکند. نمایندگان ایران در سازمانملل سخت میکوشند که هم دبیرکل سازمانملل و هم کشورهای عضو شورای امنیت را ترغیب کنند که قبل از آنکه پیشنهاد تحریم اسلحه علیه ایران تصویب شود، ملاک و میزانی باید تعیین گردد که بدان وسیله معلوم شود چه چیز نشاندهنده عدم قبول قطعنامه آتشبس است. دبیرکل سازمانملل میگوید که در سال جاری پیشرفت عمدهای در راه حل و فصل جنگ ایران و عراق حاصل نشده است.

گزارش - 9

9. در حالی که ایران در تعامل با سازمانملل در صدد نهایی کردن طرح اجرایی دبیرکل برای تحقق اجرای قطعنامه٥٩٨ است اما خبرهای دیگر نشاندهنده آن است که ایالات متحده و شوروی در صدد هستند تا در دیدار سران این دو کشور اراده خود را برای پایاندادن به جنگ تحمیل کنند. روزنامه ماینچی شیمبون ژاپن امروز گزارش داد دو ابرقدرت در مورد هدف پایاندادن به جنگ عراق و ایران در سال جاری توافق کردهاند. ماینچی بهنقل از منابع دیپلماتیک غربی در توکیو نوشت: رونالد ریگان رئیسجمهور امریکا و میخائیل گورباچف رهبر شوروی، موضوع جنگ خلیج (فارس) را در رأس دستور کار سومین ملاقات خود که انتظار میرود در ماه مه یا ژوئن آینده صورت گیرد، قرار خواهند داد. دربارۀ موضع اتحاد جماهیر شوروی نسبت به قطعنامه٥٩٨ و پایان یافتن جنگ، رادیو صلح و ترقی به تبیین موضع شوروی پرداخت. این رادیو علاوه بر قطعنامه٥٩٨، طرح اجرایی دبیرکل را نیز مدنظر قرار داده و میگوید: بهعقیده اتحاد جماهیر شوروی مسائل موجود میان ایران و عراق میتواند و بایست در سایه واقعگرایی و درنظر گرفتن متقابل منافع یکدیگر حل و فصل شود. برای آغاز روند انتقال از جنگ به صلح، شالوده مناسب و معتبری چون قطعنامه٥٩٨ شورای امنیت سازمانمللمتحد موجود است. این قطعنامه در واقع تمام عناصر حل مسائل مورد اختلاف را دربر دارد. در مساعی برای قطع جنگ ایران و عراق همچنان نقش بسیار مهمی را مأموریت صلح دبیرکل سازمانمللمتحد ایفا میکند. اما این یک جنبه مسئله است، جنبه دیگر آن است که افزایش گسترده نیروهای دریایی نظامی امریکا و دیگر کشورهای غربی در خلیجفارس پدیدهای غیرمجاز است، این تمرکز ناوهای نظامی به هر بهانهای که صورت بگیرد در عمل، به بیثباتی اوضاع و تقویت خطر گسترش عرصه عملیات جنگی و کشیده شدن کشورهای ثالث در آن انجامیده است. در هر صورت آشکار است که در جهان معاصر، اختلافات موجود را میتوان و باید از طرق صلحآمیز و از راه مذاکرات حل کرد و اراده سیاسی از خود نشان داد و به مصالحههای معقولانه دست یافت. دامن زدن به آتش جنگ و تشدید تشنجات هیچگاه در خدمت خلقها نبوده و نمیتواند باشد. چنین عقیده مسئولانهای در محافل اجتماعی شوروی که با نگرانی و اضطراب سیر رویدادها در غرب آسیا را دنبال میکند وجود دارد.

گزارش - 10

10. سلطان قابوس پادشاه عمان در یک موضعگیری غیر مترقبه درباره سازوکارهای پایانجنگ، تحریم تسلیحاتی ایران را غیر واقعگرایانه دانست و آغاز دور جدید گفتوگو با ایران را سیاست اعراب عنوان کرد. این موضع قابوس با مخالفت دبیرکل شورای همکاری خلیجفارس مواجه شد. عبدالله بشاره دبیرکل و عضو مؤثر شورای همکاری خلیجفارس درباره خط مشی کشورهای عربی در برابر جنگ و قطعنامه٥٩٨ گفت: کشورهای عضو شورای همکاری خلیج تلاشهای خود را در راه اجرای مفاد این قطعنامه شدت خواهند بخشید و همزمان به جستوجوی راههایی برای مذاکره با ایران برخواهند آمد تا تشنجات موجود در منطقه را کاهش دهند. عبدالله بشاره به خبرگزاری رویتر گفت: کلیه تلاشهای ما بر روی اجرای درخواست بیستم ژوئیه (قطعنامه٥٩٨) سازمانملل برای پایاندادن به جنگ متمرکز میباشد. ما مشتاق اجرای این قطعنامه هستیم، ما خواستار کاهش بحران در خلیج (فارس) میباشیم. بشاره گفت که شورای همکاری خلیج (فارس) فرستادگان ویژهای را بهمنظور کسب حمایت برای تشکیل جلسه شورای امنیت جهت بحث و بررسی امتناع ایران از قبول آتشبس اعزام کرده است. ایران میگوید که این کشور قطعنامه را نخواهد پذیرفت، مگر اینکه ابتدا عراق بهعنوان متجاوز شناخته شود. سرهنگ معمر قذافی رهبر لیبی که از تونس دیدار میکند در بیانیه مشترکی که بهطور همزمان در تونس و طرابلس منتشر شد پایان جنگ را خواستار شد. در بخشی از این بیانیه، لیبی و تونس ضمن ابراز نگرانی شدید از ادامه جنگ عراق و ایران، مصرانه خواهان متوقف شدن جنگ براساس قطعنامه شماره ٥٩٨ شورای امنیت شدند.

گزارش - 11

11. بهگزارش منابع موثق و آگاه در مسکو، بهنقل از دیپلماتهای کشورهای منطقه پیرامون سفر سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان سعودی به مسکو؛ در این سفر سعود الفیصل خواستار افزایش فشار بیشتر شوروی بر ایران شده است. وی گفته است که به اعتقاد اکثریت کشورها فشار شوروی بر ایران مؤثر میباشد. شورویها در پاسخ گفتهاند: آنچه که مهم است جنگ باید از طریق قطعنامه حل وفصل شود و در صورتی که فعالیتها به جایی نرسید شوروی در مورد تحریم اقدام خواهد نمود. در بحث خلیجفارس و پیشنهاد شوروی برای تشکیل ناوگان سازمانملل، وزیر سعودی میگوید که هنوز وقت آن نرسیده است، چون در حال حاضر امریکا به خوبی کار را انجام میدهد و از کشتیها حفاظت میکند و مسئله نه حضور ناوگان امریکا بلکه فعالیتهای ایران میباشد. در خصوص روابط دوجانبه نیز درحالیکه شورویها واقعاً خواهان برقراری روابط بودهاند، سعودیها در پاسخ گفتهاند که در آیندهای نزدیک تمایلی به آن ندارند و ترجیح میدهند که از طریق کشور ثالثی تماسها را ادامه دهند. وی گفت که ملاقاتهای سعود الفیصل با گرومیکو دو ساعت و با شوارد نادزه چهار ساعت به طول انجامیده است. فیصل در بخشی از سخنان خود گفته است که "ما باید جنگ را هرچه زودتر تمام کنیم، چون اگر عراق شکست بخورد این پایان پیروزی ایران نخواهد بود و ایران با کشور عرب دیگری وارد درگیری خواهد شد" که شورویها در پاسخ میگویند که آنها بهخوبی این نگرانیها را درک میکنند.

گزارش - 12

12. علاوه بر قدرتهای بزرگ، شورای امنیت سازمانملل و کشورهای شورای همکاری خلیجفارس، برخی دیگر از کشورها همچون برزیل و هند در مواضع دیپلماتیک خود، موضوع پایان جنگ عراق و ایران را مورد توجه قرار دادهاند. به گفتۀ رادیو مسکو، وزیر امور خارجه برزیل در دیدار با معاون وزیر امور خارجه عراق گفته است: دولت برزیل با نگرانی عمیق ادامه عملیات جنگی بین ایران و عراق را دنبال میکند و معتقد است که این عملیات خطر جدی برای کشورهای منطقه خلیجفارس در پی دارد. وزیرامورخارجه برزیل در این دیدار افزود: برزیل در چهارچوب شورای امنیت با تمام قوا در راه حل هرچه زودتر مناقشه خواهد کوشید. همچنین در بیانیه مشترکی میان دولت هند و امارات متحده عربی که خبرگزاری رسمی ابوظبی امروز آنرا انتشار داد، آمده است: دو کشور برای جلوگیری از دامن زدن به بحران در خلیجفارس از شورای امنیت سازمانملل میخواهند که در اجرای قطعنامههای این شورا اراده نشان دهند. این بیانیه مشترک به مناسبت دیدار وزیر امور خارجه هند از ابوظبی انتشار یافت. این دو کشور دارای روابط گستردهای هستند، از جمله ٤٠٠ هزار کارگر هندی هماکنون در امارات متحده عربی مشغول کار میباشند.

گزارش - 13

13. انتقاد از جبهه گیری آشکار و عملیاتی امریکا در جنگ، یادآوری تجاوز عراق به خاک ایران و استفاده رژیم بعث از بمبهای شیمیایی، ناامیدی از چیره شدن عراق در جنگ و همچنین توصیه به سیاستمداران امریکایی برای مصالحه با ایران با توجه به قدرت داخلی حکومت جمهوری اسلامی از محورهای اصلی مقالهای است که پرفسور آموس پرلموتر استاد امریکایی علوم سیاسی و سردبیر فصلنامه مطالعات استراتژیک در شماره اخیر فصلنامه ملی با عنوان اختلاف با ایران به چاپ رسانده است. در قسمتهایی از این مقاله که در شماره امروز روزنامه اطلاعات درج شده آمده است: سیاست کابینه ریگان در خلیجفارس احتمالاً دو نتیجه ناخوشایند دارد: امریکایی کردن جنگ ایران و عراق و آسیبپذیری بهبود روابط احتمالی ایران و امریکا در آینده. امریکایی کردن جنگ بهطور سریع صورت گرفته است، ٦ ماه قبل ریگان سیاست نصب پرچم به روی کشتیهای کویتی را اعلام کرد و امروز ما دارای ٥٠ کشتی در خلیجفارس و اطراف آن هستیم. در ماههای اخیر کشتیهایی که در خلیجفارس نابود شدهاند، ٤ برابر شده و در پروسه امریکایی کردن جنگ، ما بهطور غیررسمی به متحد عراق تبدیل شدهایم. این یک پیشرفت تمسخرآمیزی است. این عراق بود که جنگ علیه ایران را آغاز کرد، با این تصور که ایران انقلابی خیلی ضعیف است و در مقابل حمله سخت عراق نمیتواند مقاومت کند. این عراق بود که با استفاده از سلاحهای شیمیایی در جنگ از کنوانسیونهای بینالمللی تجاوز کرد و این خلبان عراقی بود که با شلیک موشک، ناوگان امریکایی را نابود کرد و باعث تشویق سیاست نصب پرچم ریگان شد. اکنون عراق در وضعی قرار گرفته است که بازنده جنگ خواهد شد و ما با کشوری متحد شدهایم که جنگ را آغاز کرده و آن را به همه طرف توسعه داده و اکنون در حال شکست خوردن است. با چرخش بهطرف عراق ما به اهداف استراتژیک اولیه خود کمک نکردهایم. آن اهداف، حفاظت دسترسی آزاد به تولیدات نفتی خلیجفارس بود که مداخلات عمیق ما اکنون این اهداف را به خطر انداخته است. یک دلیل برای مردم وجود دارد که چرخش به طرف عراق را توجیه میکند، اینکه ما نمیتوانیم احتمالاً با ایرانیان مباحثه کنیم، اما اگر گذشته چیزی به ما میآموزد این است که ما باید راههایی برای گفتوگو با ایرانیان پیدا کنیم، منافع ما در این است که به یکسری تفاهم با ایران برسیم. ما قادر نیستیم که ماهیت رژیم تهران را تغییر بدهیم، جمهوری اسلامی در ایران پایدار است، اما همّ طولانیمدت ما باید بهبود روابط خود با این قدرت عمده در خلیجفارس باشد، نه جستوجوی درگیری با آن. ما باید تشخیص بدهیم که جنگ برای ایران معنای عمیقی دارد. ایرانیان جنگ را مرحله دیگری از جنگ انقلابی خود در خلیجفارس میدانند، ما باید عاقل باشیم و تا زمانیکه این جنگ منافع حیاتی ما را تهدید نمیکند، از آن به دور باشیم. پرل موتر به تبعات استراتژی امریکا در جنگ نفتکشها نیز پرداخته و مینویسد: حمایت کشتیرانی آزاد دلیل مکفی برای تمایل اخیر به طرف عراق نیست، این عراق بود که اولین تجاوز در جنگ نفتکشها را مرتکب شد. ایرانیان علیرغم رجزخوانی، آشکارا از برخورد جدی با آزادی کشتیرانی در خلیجفارس پرهیز کردهاند. برخوردی که آنان بهراحتی میتوانستند انجام بدهند. دخالت ما در جنگ را نمیتوان بهدلیل کمک به عربستان سعودی و دیگر رژیمهای عربی میانهرو توجیه کرد. این بدیهی است که سعودیها و کویتیها هر دو ترجیح میدهند که ما به یک نوع مصالحه با ایران برسیم، تا اینکه به یک درگیری آشکار کشیده شویم. این دلیل که ما باید استراتژی ضد روسیه را در خلیجفارس پیش ببریم، ممکن است صحیح باشد، اما درک این مسئله مشکل است که چگونه موضع فعال ضد ایرانی چنین استراتژی را تسهیل میکند، ادعای تهدیدات نظامی روسیه علیه ایران خیلی قانعکننده نیست. این چرخش ایالاتمتحده بهطرف عراق بههرحال فاصله گسترده منافع و دورنمای جدایی ایران و روسیه را کاهش داد. دخالت ما در خلیجفارس در ائتلاف این دو دشمن قدیمی کمک کرد. قبل از اینکه ما در این جنگ کشیده شویم، برای ما باید روشن شود که منافع ما چیست. غرب دارای منافع حیاتی در آزادی دسترسی به منافع نفتی خلیجفارس است. بههرحال این روشن نیست که جنگ نفتکشها قبل از دخالت ما یک تهدید واقعی برای منافع غرب محسوب میشد. اکنون تا زمانی که تخریب تانکرها و تأسیسات نفتی محدود به آن دو کشور متخاصم است، ما نباید دخالت کنیم. همزمان ما باید سعی کنیم یک همکاری استراتژیکی یا مفهومی بین اسرائیل، مصر، اردن و عربستان سعودی ایجاد کنیم، این نباید برای مقابله با انقلاب ایران، در درون ایران تشکیل شود، بلکه باید برای جلوگیری و محدودکردن توسعه اندیشه انقلابی - اسلامی در خاورمیانه (غرب آسیا) باشد. ما احتیاج به یک سپر سیاسی برای انحراف ایران از اهداف جهان انقلابی داریم. اتحاد استراتژیکی با اسرائیل و کشورهای میانهروی عربی، وسیله احتمالی است برای مقابله با ایران. البته این امر میتواند نمایانگر قدرت و یا راهحل مناسبی بدون برخورد مستقیم و تهدید با ایران باشد. بههرحال حمایت از رژیم عراق توسط دولت امریکا چیزی نیست جز یک سیاست حمایت از بازنده که معلوم نیست چه چیزی را عاید ما میکند.

گزارش - 14

14. یک روزنامه چاپ شوروی، در مقالهای تحلیلی با عنوان سرنوشت نفت ایران به موانع موجود بر سر راه صادرات و فروش نفت ایران و همچنین آثار آن بر اقتصاد و توانایی دولت در اداره جنگ پرداخته است. روزنامه آن سوی مرزها نوشته است: اکنون تحریم خرید نفت ایران، از سوی امریکا و فرانسه و تا حدودی ژاپن بهطور غیرمستقیم به مورد اجرا گذاشته شده که نتیجه آن نرسیدن ارز خارجی به این کشور است. این روزنامه میافزاید: عامل اصلی در بهوجود آمدن وضع موجود، حملات پیدرپی هواپیماهای عراق بهسوی نفتکشهایی است که با مأموریت خارج ساختن نفت ایران از نقاط مخاطرهآمیز حوزه خلیجفارس در رفتوآمد میباشند. بهعلاوه وجود نفت مازاد در بازارهای جهانی تا حد چشمگیری امکانات ایران را در مقابله با جریان تحریم (بهطریق فروش نفت به قیمت نازلتر) کاهش داده است. در نتیجۀ این تحریم که اخیراً از سوی امریکا به مورد اجرا گذاشته شد و نیز اقدامات مشابه فرانسه (از اوایل سال گذشته)، ایران از فروش یکچهارم حجم کل صادرات نفتخام خود یعنی ٤٠٠ هزار بشکه نفت در روز محروم گردیده است. بنا به برآورد کارشناسان امور مربوطه، حجم صادرات نفتی ایران بر اثر عوامل یاد شده و غیره تا یک میلیون بشکه (از ٩/١ میلیون بشکه در ماه اکتبر سال گذشته) در روز کاهش خواهد یافت. بنا به گزارشات رسیده از لندن، در حال حاضر ٢٠ میلیون بشکه نفت ایران در دریا و داخل نفتکشها قرار دارد در حالیکه از وجود خریداران اثری نیست. روزنامه مذکور میافزاید: نمایندگان بلندپایه امریکا اطلاع میدهند که ایالات متحده امریکا، ژاپن را تحت فشار قرار داده تا از خرید نفت ایران بهطور کلی صرفنظر کند. به نوشته این روزنامه، بهدلیل وجود حملات هوایی عراق به سوی نفتکشها (در ماههای اخیر)، خریداران نفت ایران، قادر به ارسال نفتکشهای خود به بندر اصلی صادرات نفت ایران، واقع در جزیره خارک نیستند. زیرا نرخ بیمه این خط دریایی بهشدت افزایش یافته و برخی از اتحادیههای حملونقل دریایی، کارکنان خود را از رفتوآمد در این خطوط منع نمودهاند و در پی این جریانات، ایران به یک اقدام فوقالعاده پرهزینه، یعنی اجارۀ ٢٢ فروند نفتکش مبادرت نمود تا از وجود آنها جهت صدور نفت خود استفاده کند و نفت را از طریق جزیره خارک و بنادر دیگر واقع در مجاورت تنگه هرمز بهسوی نقاط مورد نظر ارسال نماید. در حال حاضر بندر لارک به دلیل دور بودن از پایگاههای هوایی عراق و برخورداری از سیستم مؤثر دفاع ضدهوایی به یکی از بنادر اصلی صادرات نفت ایران تبدیل شده است. رسانه مورد اشاره افزوده است: یک نماینده بلندپایه سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) اعلام کرد: از نظر من، ایرانیها، در یک وضع کاملاً بحرانی که هرگز نظیر آنرا قبلاً ندیده بودند قرار گرفتهاند. صاحبکاران کوچک نیز از این موضوع مطلع میباشند. لذا ایرانیها ناگزیر از کاهش نرخ نفت خود هستند. وی همچنین افزود: البته هنوز برای این نتیجهگیری که ایرانیها (که در سال گذشته قدرت ابتکار خود را نشان دادهاند) قادر به مقابله با این بحران نخواهند شد، خیلی زود است؛ اما بنا به اطلاعات رسیده از سوی شرکتهای نفتی لندن، پاریس و خاور نزدیک، ایران نفت خود را به قیمت یکونیم تا دو دلار ارزانتر از نرخ قبلی بهفروش میرساند. بهعلاوه کارشناسان نفت ایران در لندن پیشبینی میکنند که بهدلیل وجود مخارج اضافی در ارتباط با رفتوآمدهای نفتکشها و نرخ بیمه، یک دلار نیز از قیمت هر بشکه نفت تهران کاسته خواهد شد. بنا به محاسبات کارشناسان غربی صنایع نفت، درآمدهای نفتی ایران در مقایسه با سال گذشته، شش تا ده میلیون دلار در روز کاهش یافته است که بهنظر میرسد در ماه دسامبر ١٩٨٧ بیشترین کاهش را داشته باشد.

گزارش - 15

15. قانون نحوه رسیدگی به دعاوی مربوط به غنائم جنگی که در مجلس شورای اسلامی تصویب شد و به تأیید شورای نگهبان رسیده است، امروز برای اجرا از سوی رئیسجمهور، به دولت ابلاغ شد. این قانون معطوف به اقلامی است که از کشورهای متخاصم با جمهوری اسلامی در خلیجفارس ضبط شود. براساس مفاد این قانون، دادگاه غنائم جنگی که جزء دادگاههای عمومی است تشکیل خواهد شد و دربارۀ غنائم جنگی که شامل کلیه اموال، کالاها، وسائط و وسایل متعلق به دولت یا دولتهایی که با جمهوری اسلامی ایران در حال جنگ هستند و به تصرف جمهوری اسلامی درخواهد آمد، تصمیمگیری خواهد کرد. همچنین در این قانون پیشبینی شده که کالاها و وسائط مذکور که به دول بیطرف و یا اتباع آنها و نیز اتباع دولت متخاصم تعلق دارد، چنانچه در بالا بردن توان رزمی دشمن مؤثر باشد و یا کشتیهای زیر پرچم بیطرف و دیگر وسائط نقلیه متعلق به کشور بیطرف حامل کالاهای موضوع این قانون و همچنین کالاها و وسائط و وسایلی که دولت جمهوری اسلامی ایران حمل و نقل آنها را به مقصد دشمن ممنوع اعلام مینماید، غنیمت جنگی محسوب شده و بلافاصله به تملک دولت جمهوری اسلامی ایران در میآید و دولت جمهوری اسلامی ایران ضمن توقیف و ضبط اقلام مذکور، مدارک و اسناد آن را ظرف دو ماه در اختیار دادگاه غنائم جنگی قرار میدهد. دادگاه پس از انقضای مدت دو ماه از تاریخ دریافت اسناد و مدارک رأساً رسیدگی را آغاز و حکم مقتضی صادر خواهد کرد.

گزارش - 16

16. سایر خبرهای امروز به این شرح است: o کمال خرازی به روزنامه لبنانی السفیر گفت: روابط ایران با شوروی بهزودی بهبود خواهد یافت. وی افزود: برنامه سفر هاشمیرفسنجانی رئیس پارلمان ایران به مسکو همچنان به قوّت خود باقی است، لکن تاریخ دقیق آن هنوز مشخص نشده است. o بهای نفت در بازارهای جهانی افزایش یافت و به بیش از ١٧ دلار در هر بشکه رسید. تحلیلگران نفتی و برخی از مقامات اوپک علت این افزایش را کاهش تولید اوپک و تصمیم اعضای آن به رعایت موافقتنامه دسامبر ١٩٨٧ ذکر کردند. o محمد مهدی صالح وزیر تجارت عراق اظهار داشت: کشورش بدهیهای خارجی خود را قسطبندی کرده است. وی در این مصاحبه گفت: بدهیهای عراق مشکل بزرگی نیستند. آنها بدهیهای انباشته نیستند چون ما اقتصادی قوی داریم و توانایی باز پرداخت آنها در مدتی نسبتاً کوتاه موجود است. براساس گزارش آسوشیتدپرس، وی گفت: کشورش تلاش فشردهای بهعمل میآورد تا خود را بهعنوان یک صادرکننده جدی محصولات غیرنفتی بالا آورد و شرکتهای دولتی، خصوصی و شرکتهای نیمه دولتی را به صادرات در برنامه تجاری سال ١٩٨٨ تشویق کند. وی گفت: طوری برنامهریزی شده است که صادرات هر نوع کالا در مقایسه با سال ١٩٨٧ تا ٧٥ درصد افزایش یابد.

سلطان قابوس پادشاه عمان ارائه طرح تحریم تسلیحاتی برای وادار کردن ایران به پذیرش قطعنامه۵۹۸ شورای امنیت سازمانملل را غیرواقعگرایانه دانست و گفتوگو با ایران از سوی کشورهای حوزه خلیج فارس را سیاست اعراب اعلام کرد.

منابع و مآخذ روزشمار 1366/11/17