1366.10.11

روزشمار جنگ سال 1366 1366.10.11
نام‌های دیگر	یازده دی
تاریخ شمسی	1366.10.11
تاریخ میلادی	1 ژانویه 1988
تاریخ قمری	10 ربیع الثانی 1408

1359.10.11

1360.10.11

1361.10.11

1362.10.11

1363.10.11

1364.10.11

1365.10.11

گزارش- 560

امروز وضعيت دشمن در جنوب با حضور فرمانده كل سپاه در قرارگاه كربلا بررسي شد. برادر "محرابي" مسئول اطلاعات قرارگاه كربلا، به طور مبسوط دربارة اوضاع, توانايي‌ها, اقدامات و جابه‌جايي‌هاي ارتش عراق در جبهه جنوب توضيح داد. وي ابتدا به تحركات و اقدامات دشمن پرداخت: «در مجموعه فعاليت‌هاي دشمن، در دو سه نقطه ستون‌كشي انجام شده است: جزيره جنوبي، نخلستان شلمچه و پشت كانال زوجي. در منطقه شلمچه 45 دستگاه و در منطقه هور 25 دستگاه خودرو ايفا وارد منطقه شده است.» محرابي افزود: «در منطقه شلمچه، كار گذاشتن موانع، پرواز هواپيما و فعاليت ديده‌باني از ساير مناطق بيش‌تر بوده است. به‌علاوه، آتش نيز افزايش يافته و روي گرا‌هاي حساس اجرا شده است. همچنين هلي‌كوپترهاي عراقي در روز دو بار فرماندهان عراقي را براي بازديد به خط آورده‌اند.» وي نتيجه‌گيري كرد كه دشمن در منطقه شلمچه كاملاً هوشيار است و براي پوشش ضعف‌هاي خود مي‌كوشد. در مورد مناطق ديگر، محرابي گفت كه در فاو و هور و شلمچه هواپيماهاي عراقي عكس‌برداري كرده‌اند. به نظر وي، در منطقه هورالهويزه تك دشمن نزديك است.(2) نكته قابل اعتنا در توضيحات آقاي محرابي، اشاره به اين مسئله بود كه تحركات دشمن در منطقه شلمچه, به خصوص بعد از زماني آغاز شد كه در مورخ 8/10/1366 يكي از نيروهاي لشكر25 كربلا كه درمحور كانال زوجي براي شناسايي وارد عمل شده بود، اسير شد.(3) آقاي محرابي همچنين درباره جابه‌جايي يگان‌هاي ارتش عراق گفت: «بازجويي و كسب اطلاعات از پناهنده‌ها و اسرا نشان‏دهنده اين است كه بسياري از نيروهاي گارد جمهوري [عراق] به منطقه جنوب آمده‌اند. لشكر10 زرهي، تيپ66 نيروي مخصوص، تيپ502، تيپ14، تيپ18 پياده گارد اكنون در منطقه بالاي چزابه مستقر هستند. در منطقه چزابه به بالا تا پيچ‏انگيزه همچنين تيپ42 زرهي، تيپ27، تيپ58 مختلط، تيپ405 ستاد كل, تيپ510، تيپ66 و لشكر10 نيز حضور دارند. در اين منطقه كلاً لشكرهاي 1 و10 و دو تيپ از لشكر گارد جمهوري حضور دارند. علاوه بر اين, تيپ65 نيروي مخصوص در شمال "قلعه صالح" و لشكر "مدينه‌المنوره" باتيپ‌هاي 5 و 15 و 17 پياده گسترش پيدا كرده است.» مسئول اطلاعات قرارگاه كربلا در بخش ديگري از گزارش خود با اشاره به لشكر جديد "حمورابي" ارتش عراق، گفت: «اطلاعات جديد از داخل اسرا و پناهندگان تأييد مي‌كند كه اين لشكر در منطقه سپاه هفتم و در جنوب زبير مستقر شده است. لشكر "حمورابي" با تيپ‌هاي 2 و 9 و 10 زرهي وارد جنوب شده است.» به گفته وي، لشكر12 زرهي با تيپ‌هاي50 و 47 و 36 مكانيزه، لشكر3 زرهي و لشكر5 مكانيزه در شرق بصره هستند و تيپ8 نيز در نهر "كتيبان" مانور انجام مي‌دهد. محرابي افزود: «احتمال داده مي‌شود كه لشكر حمورابي طوري قرار گرفته كه در مناطق سپاه‌هاي 3 و 7 به‌كارگيري آن ممكن باشد.» گسترش و تقويت دشمن در منطقه فاو نيز به اين شرح بيان شد كه تيپ16 نيروي مخصوص به سمت ام‌القصر پخش شده و تيپ35 زرهي و تيپ25 مكانيزه هم در منطقه هستند. همچنين تابلو لشكر "مدينه المنوره" در منطقه فاو ديده شده است. به طور كلي، در فاو لشكرهاي 6 (زرهي)، 2 (گارد حمورابي) و 7 (پياده) در احتياط هستند و لشكر26 در خط مستقر است. آقاي محرابي در اين قسمت، بحث خود را چنين جمع‌بندي كرد كه در مجموع، 10 لشكر احتياط در جنوب مستقر هستند. راوي مركز مطالعات مبتني برآمار ارائه شده دربارة توان دشمن در جنوب، در ياداشت‌هاي خود آورده است كه در كل، 25 لشكر عراق در جنوب آرايش گرفته است.(4) مسئول اطلاعات قرارگاه كربلا در بخش بعدي صبحت خود به دليل آن‌كه منطقه فاو محل عمليات آينده مي‌باشد، در اين باره نكات بيش‌تري را بازگو كرد. وي گفت: «حساسيت‌هاي دشمن در فاو از هفتم ماه‌جاري تاكنون تغيير كرده و بر اين اساس فعاليت بيش‌تري از خود بروز داده است. توجه و هوشياري دشمن در سمت اروند و نخلستان بيش از ساير محورها بوده است و در محور جاده استراتژيك به طرف جادة البحار نيز نيروي پياده خود را تقويت كرده است. در تاريخ‌هاي 9 و 10 دي‌ماه، رادار "رأس‏البيشه" و سايت موشكي توسط هواپيما‌هاي عراقي بمباران شده و به لحاظ آتش توپخانه نيز حجم آتش افزايش داشته است.»(5) آقاي رضايي با شنيدن گزارش، گفت: «با اين حساب، فاو هم مثل شلمچه شده است [لو رفته]!»(6)

گزارش- 561

امروز در قرارگاه كربلا با حضور جانشين فرمانده نيروي زميني (برادر رحيم صفوي) و فرمانده كل سپاه (محسن رضايي)، مسائل عمليات فاو بررسي شد. برادر "احمد غلامپور" فرمانده قرارگاه كربلا، دربارة عمليات به اختصار توضيحاتي داد. وي گفت: «مهمات فاز اول و دوم واگذار شده، اما كمبود وجود دارد. شناسايي، هفتاد هشتاد درصد به انجام رسيده. هماهنگي يگان‌هاي هم‌جوار انجام شده و مشكل خاصي نيست، فقط مهندسي كمي‌ عقب است.» در بخش پاياني جلسه، يگان‌ها در گزارش‌هايي فرمانده كل سپاه را از آخرين وضعيت خود آگاه كردند. گزارش يگان‌ها عمدتاً همان مطالبي بود كه در دوره گذشته در جلسه با فرماندهي مطرح شده بود.(7) آن‌گاه آقاي رضايي خطاب به فرماندهان به بيان نكاتي پرداخت. وي اظهارات خود را عمدتاً به پي بردن دشمن به روش‌هاي جبهه خودي در اجراي عمليات‌ها، اختصاص داد: «با گذشت سال‌ها از جنگ, اطلاعات دشمن از ما افزايش يافته و به نحوة شناسايي, تاكتيك و روش‌هاي ما پي برده است، بنابراين به هر ميزان كه به شيوه سابق به جنگ ادامه دهيم, اطلاعات دشمن نيز از ما بسيار مي‌باشد، اما به هر ميزان كه از آن شيوه‌ها كم‌تر استفاده كنيد، اطلاع دشمن كور خواهد شد.» فرماندة كل سپاه افزود: «از گزارش‌هاي شما پيداست كه اين منطقه 100% لو رفته است و با اين وضع نمي‌توان به انجام عمليات مبادرت ورزيد. براي عدم شروع عمليات، همان هوشياري دشمن كافي است. در فاو با اين‌كه فقط شش يگان حضور داشته و منطقه داراي آمادگي قبلي بوده و استتار هم صورت گرفته، باز هم دشمن هوشيار و حساس شده است. با اين وضع از نظر ما عمليات منتفي است و بايد زمان انجام آن تغيير يابد.»(8) وي در اين باره پيشنهاد كرد: «پنج روز كاملاً منطقه تخليه شود به طوري كه دشمن تصور كند قصد ما، عمليات بر روي اسكله العميه در خليج‌فارس است. در اين پنج روز بايد سكوت مطلق باشد. الآن طرح ما اين است كه قرارگاه نوح يك عمليات انجام دهد، سپس منطقه را كاملاً خالي كنيم، اما اطمينان ندارم كه اين‏كار دقيقاً انجام شود. اقدام ديگري كه بايد انجام شود، فعال شدن در محور‌هاي منطقه شلمچه است. بايد شبيه همين فعاليت‌هايي كه در فاو انجام شده، در شلمچه هم انجام شود؛ يعني بايد كاري كنيد كه مشابه اطلاعات به‌دست آمدة دشمن در فاو، در شلمچه نيز براي دشمن حاصل شود كه براي او ايجاد ابهام نمايد.»(9) آقاي رضايي سپس با نگراني خطاب به فرماندهان گفت: «اگر اين‌جا (فاو) كه نخلستان است و ماهواره براي كسب خبر با محدوديت مواجه است، نتوانيد دشمن را غافل‌گير كنيد و عمليات انجام دهيد، پس كجا مي‌توان عمليات كرد؟! در اين صورت ديگر نمي‌توانيد به شهرها رفته و درباره شهادت و … صحبت كنيد؛ آبروي‌تان مي‌ريزد!»(10)

گزارش- 562

واقعيت جبهه‌هاي نبرد و موازنه موجود ميان عراق و ايران كه ريشه در استراتژي جنگ پس از فتح خرمشهر دارد، انجام دادن عمليات در جنوب را با سختي‌ها و پيچيدگي‌هاي بسياري مواجه ساخته است. نظر راوي مركز مطالعات و تحقيقات جنگ آن است كه امكان اجراي عمليات در جنوب در اوضاع كنوني تقريباً "صفر" است و آقاي رضايي نيز چنين نظري دارد. با اين حال، وي در صدد است به هر شكل ممكن بر اوضاع غلبه كند و همچنان يگان‌ها را در جنوب فعال نگه دارد كه امكان عمليات در شمال نيز از بين نرود. ايشان در صحبت با سه تن از فرماندهان و با تأكيد خطاب به آقاي صفوي، گفت: «شناسايي در شلمچه به سمت پاسگاه زيد را افزايش دهيد. دوم اين‌كه سعي كنيم در جزيره مجنون يك گوشه‌اي تصرف شود كه دشمن مجبور شود بخشي از احتياط‌هاي خود را به آن‌جا بفرستد. اين اقدام خوب است 72 ساعت قبل از شروع عمليات فاو باشد. الآن آرايش دشمن به گونه‌اي است كه اين آمادگي را در او ايجاد كرده كه چنانچه در فاو، شلمچه و … عمليات انجام شود، بتواند با آن مقابله كند.» پس از آن‌كه آقاي صفوي گفت: «عراق ديگه بي‌احتياطي نمي‌كند.» آقاي رضايي افزود: «شرايط و موقعيت خيلي حساس است؛ صدام در پي اين است كه به دنيا نشان دهد كه جبهه جنوب قفل شده است. اگر بشود يك‌بار ديگه در يك نقطه اين منطقه ارتش عراق شكسته شود و …!»(11) پس از نكته سنجي‌هاي متعدد دربارة تدابير لازم براي تجزيه ذهن فرماندهي و قواي ارتش عراق در جنوب و با توجه به اين كه از نظر فرمانده سپاه تقريباً عمليات فاو ناشدني به‌نظر مي‌رسيد، زمان‌بندي اجراي عمليات در جنوب به عنوان بحث بعدي مورد گفت‌وگو قرار گرفت و مقرر شد در 17/10/1366 عمليات اسكله‌ها (العميه و ‌البكر) و در روز24/10/1366 عمليات فاو انجام شود. به‌علاوه تصميم گرفته شد كه از روز 18/10/1366 منطقه عمومي ‌فاو تخليه شود. آقاي رضايي مجدداً تأكيد كرد: «آرامش در فاو، نگراني بيش‌تر دشمن در شلمچه و تصرف يك تكه در جزيره، مي‌تواند آرامش دشمن را به هم بزند و در نتيجه، هوشياري در خط كم شده و امكان غافل‌گيري دشمن افزايش مي‌يابد. آن‌گاه هنگام درگيري، پاتك‌هاي دشمن نيز با تأخير انجام خواهد شد، زيرا احتياط‌هاي او از قبل جاكن شده است.»(12) سپس آقاي صفوي چون معتقد بود كه قبل از حمله فاو، عراق با هدف آگاهي از ميزان توان ايران در جنوب، احتمالاً به بخشي از جزيرة جنوبي حمله خواهد كرد، به يگان‌هاي مستقر در خط جزيره جنوبي آماده‏باش صددرصد داده‌ بود. وي پيش‌بيني كرد: «بعد از اين‌كه در منطقه فاو عمل كرديم به فرض‌كه [دشمن] نتواند ما را عقب بزند, آن قدر به ما حمله مي‌كند كه نَفَس ما را ببُرد.» آقاي صفوي تذكر داد كه خط شلمچه بسيار ضعيف است و در صورت حمله دشمن, مسئله‌ساز خواهد شد.(13) وي به‌رغم پيش‌بيني خود، گفت كه هدف عمليات فاو انهدام دشمن است: «منظور ما اين است كه دشمن را به اين‌جا آورده و منهدم كنيم.» جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه افزود: «در "والفجر8" و "كربلاي5" نيز شكست باعث تغييرات وسيع در ارتش عراق شد.» وي فرض ديگري را نيز مطرح كرد: «اما اگر فرض كنيم كه اطلاعات ما لو رفته و دشمن پي برده باشد كه توان ما همين (عمليات محدود فاو) است و كار ديگري نيز در برنامه نداريم، با توان عمدة خود تلافي گذشته را در خواهد آورد؛ حتي ممكن است جاي ديگري را تصرف كند؛ مثلاً به جزيره جنوبي حمله كند.»(14)

گزارش- 563

جانشين فرمانده نيروي زميني سپاه و مسئولان قرارگاه كربلا چگونگي اجراي دستورهاي فرمانده كل سپاه را بررسي كردند. موضوع اصلي از نظر فرماندهان، تعويق زمان عمليات و مؤثر نبودن آن بود. آنان به مشكلات كلي‌تري اشاره كردند كه موجب چنين وضعي شده است. "احمد كاظمي" فرمانده لشكر8 نجف، دربار‌ه اين نظركه ظرف چند روز عقب و جلو بردن نيروها، نمي‌توان ارتش عراق را غافل‌گير كرد، بر اين اعتقاد بود: «ما بايد انديشه‌اي كنيم كه سيستم ارتش عراق را به‌هم بزنيم. دشمن همه چيز ما را فهميده و اين‌كه يك هفته منطقه را خلوت كنيم، مطلب تازه‌اي نيست و ثمربخش هم نمي‌باشد.» وي تأكيد داشت كه بايد روش‌ها را تغيير داد.(15) آقاي "فتوحي" از لشكر17علي‌ابن‌ابيطالب(ع) نيز ضمن بي‌تأثير دانستن اقدام فريب در هور، گفت: «چون عمليات ما منحصر شده به چهار ماه آخر سال، دشمن كاملاً از برنامه‌ها مطلع است.»آقاي زاهدي نيز بر اين باور بود كه بايد تدابيري انديشيد كه فرماندهي دشمن غافل‌گير شود.(16) فرمانده "لشكر41 ثارالله" برادر "قاسم سليماني"، كمي ‌تندتر به موضوع پرداخت: «ما براي جنگ فاقد برنامه هستيم! بعد از "كربلاي5" من واقعاً نمي‌دانستم هدف چيست و در آينده مي‌خواهيم چه‌كار كنيم! ما يك برنامه مشخص براي شش ماهه آينده نداريم؛ مثل آدم‌هاي سرگردان هر روز يك جا هستيم!» وي با رد نظر آقاي رضايي مبني بر تعويق زمان عمليات، معتقد بود كه بايد هر چه زودتر عمليات انجام شود.(17) دربارة اين مطالب، بحث‌هاي مفصلي شد و در خصوص وضعيت دشمن نيز مطالبي گفته شد. در اين باره دو سه نكته جلب توجه مي‌كرد؛ از جمله اين‌كه از قول يك پناهنده عراقي گفته شد كه يگان‌هاي در خط، عوض شده‌اند و دستور مراقبت شديد داده شده است.(18) برادر "علي زاهدي" فرمانده لشكر14 امام‏حسين (ع) نيز تأييد كرد كه پريشب حدود 40 ايفا پر از نيرو از جادة البحار به طرف نخلستان‌ها نيروها را پياده كرده‌اند.(19) در اين خصوص همچنين گفته شد كه يگان‌هاي احتياط دشمن با ابلاغ فرماندهي، به جنوب آمده‌اند. ناقل خبر همچنين افزود: «به خصوص پس از بازديد صدام از سپاه‌ها و مناطق عملياتي، هر سپاه عراق علاوه بر احتياط‌هاي محلي خود، يك احتياط از طرف ستاد كل نيز برايش ارسال شده است.»(20) درباره توجه مطلق دشمن به اوضاع جبهه‌هاي جنگ و تقويت روزافزون سازمان رزم خود، آقاي محرابي گفت: «ارتش عراق قبل از عمليات خيبر، در جنوب داراي 2 سپاه (3 و 4) بود و حداكثر با 5 لشكر منطقه را اداره مي‌كرد، اما پس از عمليات خيبر در هورالهويزه، سپاه ششم را تشكيل داد و بعد از والفجر8 به تشكيل سپاه هشتم مبادرت ورزيد. اكنون به‌طور ثابت چهار سپاه مأموريت حفاظت از جنوب را به عهده دارد.»(21) در پايان اين جلسه، آقاي "صفوي" جانشين نيروي زميني سپاه، گفت كه تدابير فرماندهي كل دربارة جابه‌جايي و ديگر مسائل طي ده روز آينده، به‌طور كتبي ابلاغ خواهد شد. وي سپس خطاب به فرماندهان تأكيد كرد: «روي اصل عمليات خداي ناكرده شيطان در شما نفوذ نكند! غير از اين‌جا (فاو) جاي ديگري كه بشود عمليات انجام داد، وجود ندارد. بدانيد همين قدر كه شما شل بشويد، در ديگران (ساير مديران و ساير فرماندهان يگان) تأثير دارد.»(22) امروز در قرارگاه كربلا آقاي غلامپور درباره فعاليت‌هاي قرارگاه نصرت در هور نيز با برادر علي هاشمي‌ گفت‌وگو كرد.(23)

گزارش- 564

فرمانده كل سپاه در قرارگاه دريايي "نوح"، آمادگي اين قرارگاه براي عمليات روي اسكله‌هاي البكر و العميه را بررسي كرد. در جلسه‌اي كه علاوه بر فرمانده سپاه، برادران: رحيم صفوي, علي حسيني‌تاش، مصطفي ايزدي، غلام‌علي رشيد و مرتضي صفار حضور داشتند، دربارة زمان عمليات اسكله‌ها و زمان مورد نياز قرارگاه نوح جهت آمادگي و فراهم كردن امكانات، بحث شد.(24) عمده‏ترين مشكل قرارگاه, عدم تأمين نياز‌هاي لجستيكي، به خصوص قايق است كه اجراي عمليات در زمان مقرر را در ابهام قرار داده است. آقاي "صفار" يكي از فرماندهان ارشد قرارگاه نوح، تعداد قايق‌هاي موجود را كه قابل استفاده هستند، 25 دستگاه اعلام كرد. آقاي حسيني‌تاش نيز گفت: «اگر كار پايگاه‌هاي بندرعباس و بوشهر را تعطيل كنيم، 30 دستگاه قايق ديگر نيز مي‌توانيم بياوريم.» همين عامل باعث شده است كه قرارگاه نوح آماده عمليات نباشد سپس آقاي رضايي خطاب به فرمانده قرارگاه گفت كه مسائل عقبه، قايق، لجستيك و مانند آن تا 20/11/1366 پي‏گيري و حل شود و پس از آن منطقه خلوت شده در 20/12/1366 نيز عمليات آغاز شود. در اين فاصله نيز منطقه خلوت شود كه موجب انحراف ذهني دشمن گردد. آقاي صفوي نيز بر اين نظر بود كه اگر قرارگاه نوح بتواند قبل از عمليات فاو يك حمله ابتدايي به اسكله العميه انجام دهد، پوششي خواهد بود بر شلوغي منطقه كه به‌وسيلة يگان‌هاي قرارگاه كربلا به‌وجود آمده است.(25) به هر حال، تصميم فرماندهي مبني بر بيستم اسفند ماه به عنوان زمان عمليات اسكله‌ها، به قرارگاه نوح ابلاغ شد.(26) اما آنچه در جنوب گذشت، به تعويق طولاني عمليات روي اسكله‌ها و تقريباً منتفي شدن عمليات در فاو انجاميد.

گزارش- 565

جبهه شمال غرب نيز امروز روز پركاري را سپري كرد. علاوه بر انجام شدن امور روزانه، حضور آقاي هاشمي‌رفسنجاني در اين منطقه ـ كه به منظور اطلاع از كم وكيف پيشرفت كارها است ـ موجب تشكيل جلسه عالي فرماندهان و تصميم‌گيري در مورد مشكلات يگان‌ها شد. در اين جلسه فرماندهان سپاه قصد داشتند مسائل و مشكلات موجود را به‌طور كامل مطرح كنند، زيرا به نظر آن‌ها آقاي هاشمي به عمليات شمال سخت اميدوار است، در حالي كه واقعيت غير از اين است. علاوه بر اين، آقاي هاشمي ‌نيز مايل بود كه همه مشكلات را بشنود. با اين ذهنيت، فرماندهان يگان‌ها به بيان گزارش پرداختند. برادر "صادق محصولي" فرمانده لشكر6 پاسداران، درباره مشكلات يگان خود گفت: «ما در زمينه چادر استقرار دسته‌جمعي، دچار كمبود هستيم و نيرو را نيز به تناسب تعداد چادر‌هاي موجود جذب مي‌كنيم. به لحاظ وسايل مهندسي نيز دچار كاستي هستيم و در زمينه استحكامات مثل گوني، پليت و … در مضيقه به سر مي‌بريم.» محصولي كمبود ملزومات انفرادي همچون پوتين را از ديگر مشكلات يگان خود برشمرد: «الآن براي پنج گردان كه بايد عمليات كند، 700 جفت پوتين به ما داده‌اند، در حالي‌كه نياز ما 1500 جفت بوده است. لباس فرم هم كم داريم تا جايي كه بعضاً نيروها تا يك ماه با لباس شخصي در داخل پادگان به سر مي‌برند.» وي مشكل بعدي را نداشتن جيره غذايي كافي ذكر كرد و افزود: «براي نيرو‌هاي در خط درخواست 25هزار عدد كنسرو كرده‌ايم كه 7هزار عدد داده‌اند.» محصولي سپس درباره رو انداز نيروها گفت: «كمبود پتو هم مشكل ما است به گونه‌اي كه بچه‌ها از سرماي شديد رنج مي‌برند.» وي مشكلات ديگر يگان خود را خودرو، آمبولانس، بنز911 و پول اعلام كرد و درباره مشكل آخري گفت: «پول بسياركم داريم، مخصوصاً براي پرداخت كرايه وسايل نقليه، جرثقيل، كار‌هاي ساختماني و تعميرات دچار ضيق مالي هستيم.» مشكل ديگر لشكر6 ـ كه به نظر مي‌رسيد فهرست كمبودهاي آن پايان ‌ندارد! ـ كمبود سلاح سنگين عنوان شد. فرمانده بعدي، آقاي "استوار" بود كه به طرح مشكلات تيپ 35 امام حسن(ع) پرداخت. وي در بيان مسائل يگانش، ابتدا مشكل مالي و كمبود خودرو را مطرح كرد و افزود: «ما براي حل اين دو معضل بايد برويم با مردم آن را حل كنيم.» استوار مشكل تغذيه و امكانات غذايي را نيز جزو كاستي‌هاي تيپ35 برشمرد. در اين هنگام آقاي هاشمي‌گفت: «مسائل را به‌گونه‌اي بگوييد كه بتوان براي حل آن‌ها اقدامي ‌انجام داد؛ مثلاً سپاه مي‌آيد يگان درست مي‌كند كه به مدت يك روز در يك جا باشد [و آن وقت براي آن امكانات مي‌خواهد]. يك چنين قدرتي را هيچ كشوري ندارد كه اين‌گونه يگان را تأمين كند، امريكا هم نمي‌تواند يك چنين ارتشي را درست كند. الآن يك ميليون سرباز داريم كه بايد تدارك شوند.» وي درباره جبهه شمال گفت: «شما هفت سال در اين جبهه، جنگ نداشتيد و براي اولين‌بار مي‌خواهيد در زمستان اين‌جا بجنگيد [طبيعي است كه بعضي كاستي‌ها را داشته باشيد]. در مجموع، اوضاع كشور و وضع سپاه را در نظر بگيريد بعد مسائل را بيان كنيد.» در پي صحبت‏هاي آقاي هاشمي، برادر "محمدعلي (عزيز) جعفري" فرمانده قرارگاه قدس، گفت: «مشكلاتي كه بچه‌ها دارند، يك واقعيتي است كه به غير از نيرو‌هاي مردمي ‌هيچ كس تاب تحمل آن را ندارد. با توجه به اين شرايط، شما روي 30 % توان بايدحساب كنيد؛ 70% توان ما درشمال مصرف مشكلات و جو مي‌شود.» اين اظهارات موجب نگراني آقاي هاشمي ‌شد. وي در پاسخ آقاي جعفري، گفت: «نه، اين‌طور نگوييد؛ اين‌جا حدود 200 گردان بايد بجنگد. شايد امكانات در جنوب بيش‌تر باشد اما من اميدم اين‌جاست و آثار عمليات اين‌جا بيش‌تر است. كار در جنوب بيش‌تر به‌خاطر آن است كه دشمن به شمال نيايد.» سپس برادر "آقابابايي" فرمانده تيپ18 الغدير مشكلات يگان خود را مطرح كرد. وي نيز به كمبود چادر اشاره كرد و اين‌كه بسيجي‌ها روز و شب را بايد در آن بگذرانند و افزود: «سرما بچه‌ها را خيلي اذيت مي‌كند و بسياري از آن‌ها هم مريض شده‌اند.» "حيدرپور" فرمانده تيپ48 فتح نيز به مشكلات و مسائل قضايي كه برخي نيروهاي يگانش با آن مواجه شده بودند اشاره كرد.» "پروين" رئيس ستاد لشكر10 سيدالشهدا، كمبود جا، كمبود قطعات يدكي وسايل نقليه، كمبود آمبولانس و تويوتا و دوربين ديد در شب و پوشاك را مهم‌ترين مشكلات و نيازهاي يگان خود اعلام كرد. وي نيز رفتار نامناسب با پدر شهيد جنگروي از فرماندهان قبلي لشكر را ياد آور شد. "محمد كوثري" فرمانده لشكر27 حضرت رسول (ص)، با صحّه گذاشتن به گفته‌هاي فرماندهان، بيش از هر چيز به سرماي منطقه و كمبودها جهت مقابله با آن، پرداخت: «نيرو‌هاي ما مي‌گويند ما حاضريم ده برابر آتش شلمچه را تحمل كنيم ولي اين‌جا نمانيم! خود ما و نيروها به‌خاطر سرما حاضريم هر چه سريع‌تر عمليات انجام شود. اين‌جا 70% جنگ با طبيعت است و هر چه زمان عمليات عقب بيفتد, براي ما سخت‌تر است.» وي مشكل ديگر يگان را نياز مالي ذكركرد و افزود: «آقاي "رفيق‏دوست" وزير سپاه، مي‌گويد اعتباري ندارد.» آقاي هاشمي ‌در پاسخ به اين بخش از سخنان كوثري، گفت كه ايشان پريروز اعتبار ارزي گرفته است. آقاي رفسنجاني پس از شنيدن مشكلات، در يك جمله آن‌ها را حل كرد؛ وي خطاب به آقاي "شمخاني" فرمانده نيروي زميني و قائم مقام سپاه، گفت: «واحد تشكيل ندهيد و اگر تشكيل داديد، بايد امكانات بدهيد.»(27) در مجموع در اين جلسه علاوه بر اين مسائل، درخواست‏هاي سپاه از ارتش، موضوع مهندسي و جهادسازندگي و هماهنگي و تقدم عمليات جنوب بر عمليات شمال، بررسي شد.(28) آقاي هاشمي با اجراي عمليات در جنوب قبل از انجام عمليات در شمال مخالف بود چون معتقد بود كه شروع عمليات در جنوب قبل از عمليات شمال، موجب مي‌شود كه دشمن عمليات جنوب را اصلي و عمليات شمال را فرعي بپندارد.(29) پس از جلسه، هدف‌هاي عمده سپاه در عمليات شمال ـ كه اطلاع از آن براي آقاي هاشمي ‌اهميت داشت ـ مطرح گرديد.آقاي هاشمي از برادر شمخاني پرسيد: «راه‌كار‌هاي شما در جبهه شمال چيست؟» فرمانده نيروي زميني سپاه در پاسخ، سد دوكان، ارتفاعات ازمر و تسلط بر شهر سليمانيه و ادامه عمليات به طرف كركوك را سه هدف كلان سپاه در شمال، برشمرد.(30)

گزارش- 566

دولت براي حمايت از حضور داوطلبانة كارمندان در جبهه، امتيازاتي در نظر گرفته است. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، ادارات به كارمندان اعزامي‌ خود به جبهه كه از امنيت شغلي، حقوقي و مزايا برخوردارند، همه ماهه اضافه‏كاري از 50 تا 150 ساعت خواهند پرداخت و نيز در مقابل هر شش ماه خدمت كارمندان در جبهه، يك پايه و حداكثر دو پايه تشويقي به آنان تعلق مي‌گيرد. آقاي "ملك‌محمدي" معاون امور جنگ سازمان امور اداري و استخدامي‌ كشور، ضمن اعلام اين مطلب افزود: «اعضاي شوراي عالي پشتيباني جنگ، مقامات نظامي ‌و هيئت دولت معتقدند چون آن قدرتي كه امروز كمر دشمن و استكبار را شكسته، همان روحيه داوطلبانه رزمندگان است، براين اساس، اعزام به جبهه به صورت داوطلبانه مي‌باشد و اجباري در كار نيست.»(31) در همين حال اتحاديه انجمن‌‌هاي اسلامي‌ دانشجويان ايراني در ايتاليا امروز در پايان سمينار دو روزة خود، در قطع‌نامه‌اي آمادگي دانشجويان براي حضور در جبهه‌‌هاي جنگ تحميلي را در مورد تأكيد قرار داد.(32)

گزارش- 567

در ادامه ياري رساندن به كفرستيزان سپاه اسلام، صبح امروز كاروان عظيم تداركاتي، پشتيباني سپاهيان حضرت امير (ع) اهدايي دانش‌آموزان و فرهنگيان شهر خون و قيام قم به ارزش يك‏صد و هفتاد ميليون ريال عازم ميدان‌هاي نبرد شد.(33) همچنين دومين كاروان تداركاتي سپاهيان حضرت محمد (ص) نيز شامل هداياي مردم ‌"دماوند" و روستا‌هاي آن به ارزش بيش از بيست ميليون ريال، به جبهه‌‌هاي حق عليه باطل ارسال شد.(34) در ميان كمك‌‌هاي مردمي، ‌برخي موارد ويژگي‌هاي خاصي دارند. آيت‌الله خامنه‌اي در خطبه نماز جمعه تهران گفت: «يك خانمي ‌نامه‌اي نوشته و يك سكه بسيار بزرگ كه ظاهراً گران‌قيمت نيز هست، ارسال نموده. اين خانم در نامه‌اش نوشته است: "ما كشاورز هستيم و زندگي‌مان به سختي مي‌گذرد. اين سكه را مدت 19 سال است كه نگه داشتم تا من و شوهرم در يك فرصتي كه قدري خودمان را جمع و جور كرديم، به مكه مشرف شويم." يك خانمي ‌نوشته است: "مبلغي را نگه داشته بودم براي اين‌كه بعد از رفتن از اين دنيا، آن را خرج دفن و كفنم كنند ولي اين را براي راه خدا و جهاد مالي تقديم مي‌كنم." خواهر مؤمني ـ كه همسر يك شهيد نيز مي‌باشد ـ نامه‌اي نوشته است كه "مدت چهار سال و نيم پيش، اين حلقه‌اي كه همراه اين نامه براي‌تان مي‌فرستم، پيوند ابدي من و آن عزيزي را كه امروز در جوار رحمت الهي است، برقرار كرد و من چهار ماه و نيم بيش‌تر با او زندگي نكردم و اين حلقه عزيزترين اشياء عالم براي من است. بارها مي‌خواستم در راه‌‌هاي خير مصرف كنم ولي دلم نمي‌آمد اما امروز كه بحث جهاد مالي است، اين را در راه خدا مي‌دهم."» رئيس‌جمهور در ادامه صبحت خود، ايمان مردم را پشتوانه جبهه‌‌هاي جنگ دانست.(35)

گزارش- 568

ارتش عراق در اطلاعيه نظامي ‌شماره 2971 خود اعلام كرد كه ساعت 10 صبح امروز هواپيما‌‌هايش يك هدف بزرگ دريايي را در نزديكي سواحل ايران مورد حمله موفقيت‌آميز قرار دادند و آن را به‌طور دقيق و مؤثري بمباران كردند.(36) اما منابع دريايي در منطقه اعلام كرده‌اند كه يك فروند نفت‌كش با پرچم "مالت" به‌نام "الگا" شب هنگام مورد حمله قرار گرفته است. به گزارش منابع كشتي‌راني خليج‌فارس، اين كشتي كه از كويت عازم خارج خليج‌فارس بوده، گويا در يك حملة اشتباهي جنگنده‌‌هاي عراقي در شمال خليج‌فارس هدف يك فروند موشك قرار گرفته است. ناخداي نفت‌كش الگا به خبرنگاران گفته است كه كشتي‌اش را روز جمعه مقارن ساعت 10:10 دقيقه صبح به وقت محلي در نزديكي جزيره فارسي ايران هدف گرفته‌اند. در اطلاعيه عراق، ساعت حملة هواپيماهاي اين كشور به يك هدف دريايي بزرگ را در ساحل ايران، نزديك به همان ساعتي است كه ناخداي الگا اعلام كرده است. به گفته منابع كشتي‌راني، اندازه سوراخ روي بدنه كشتي و موقعيت آن نشان مي‌دهد كه اين كشتي هدف يك فروند موشك "اگزوسه" قرار گرفته است.(37) با اين‌كه ظرف چند روز گذشته حمله به نفت‌كش‌ها چندان شديد نبوده است، روزنامه "واشنگتن پست" علت تشديد حملات به نفت‌كش‌ها را هم‌دستي عربستان در حمله اخير نيروي هوايي عراق به "لارك" بيان كرده است. اين روزنامه در گزارشي دربارة سفر وزير جنگ امريكا به خليج‌فارس، نگراني بيش از پيش سعودي‌ها از افزايش حملات به ترافيك نفتي و تجاري اين كشور را مورد تأكيد قرار داده و به نقل از دريادار بازنشسته "يوجين كارول" مدير عامل مؤسسه خصوصي "مركز اطلاعات دفاعي"نوشته است: «براي اولين بار در تاريخ "جنگ نفت‌كش‌ها" ـ كه از سال 1984 به عنوان بخشي از جنگ ايران و عراق آغاز شد ـ تعداد حملات ايران عليه كشتي‌راني در خليج‌فارس در سال 1987نسبت به تعداد اين گونه حملات توسط عراق افزايش يافت.» طبق اين گزارش، كارول تأكيد كرده است كه حملات به كشتي‌‌هاي سعودي و يا كشتي‌‌هاي عازم به اين كشور به ويژه از اول دي‌ماه به دنبال بمباران تأسيسات نفتي ايران در جزيره لارك توسط جنگنده‌هاي عراقي، افزايش قابل ملاحظه‌اي داشته است. وي با اشاره به مسافت طولاني بين لارك و عراق، افزوده است كه شواهد نشان مي‌دهد كه سعودي‌ها از حمله عراق به جزيره لارك آگاه بوده‌اند و يا حتي به‌طور فعالانه در آن دست داشته‌اند و اين مي‌تواند دليل افزايش حملات ايران به كشتي‌‌هاي سعودي باشد.(38) نشريه "تايمز مالي" نيز نوشته است: «از ابتداي ماه دسامبر (دهم آذر ماه) تاكنون 26 كشتي توسط ايران و عراق هدف قرار گرفته و اين بالاترين رقم حمله به كشتي‌ها در طول يك ماه از آغاز جنگ موسوم به "جنگ كشتي‌ها" از سال 1984 است. در سال جاري حدود 160 كشتي مورد اصابت قرار گرفته كه اين رقم 50 درصد از سال 1985 بيش‌تر است.»(39) راديو امريكا هم در گزارشي با عنوان "پيرامون جنگ نفت‌كش‌ها در سال 1987", با اشاره به اين كه سال 1987 با بيش‌ترين آسيب‌ها براي كشتي‌راني در خليج‌فارس همراه بوده، آمار حمله به كشتي‌ها را 180 مورد اعلام كرده است. اين راديو همچنين افزوده كه 108 (يك‌صد و هشت) ناوي نيز كشته شده‌اند.(40)

گزارش- 569

آيت‌الله "خامنه‌اي" رياست جمهوري ايران، امروز در خطبه‌‌هاي نمازجمعه در بررسي تلاش قدرت‌هاي بزرگ براي تحريم تسليحاتي ايران، گفت: «تحريم تسليحاتي نسبت به جمهوري اسلامي‌ ممكن نيست؛ اولاً بخش عمدة احتياجات سلاح را در داخل كشور تأمين مي‌كنيم، ثانياً علي‌رغم تحريم تسليحاتي كه الآن به‌طور عملي انجام مي‌شود، ما از دنيا [نياز خود را] تأمين خواهيم كرد.» وي افزود: «همان كساني كه پيش‌قراول تحريم تسليحاتي ما بودند، در قضيه "مك فارلين" طبل رسوايي‌شان به صدا در آمد و همه دنيا فهميدند. به‌علاوه آن روزي كه اين كار انجام بگيرد، خليج‌فارس فقط به روي ما بسته نخواهد شد بلكه به روي تمام كشور‌هاي منطقه بسته خواهد شد.»(41) مقام‌هاي جمهوري اسلامي ايران در ماه‌هاي اخير گزارش‌هاي متعددي درباره خودكفايي در توليد اسلحه منتشر كرده‌اند. به ادعاي راديو اسرائيل، هدف از اشاعه اين مطلب، تحت‏الشعاع قرار دادن تلاش‌هاي شوراي امنيت در مورد تحريم تسليحاتي ايران است ولي تعيين ميزان صحت و سقم اين گزارش‌ها دشوار است و كارشناسان فني بعيد مي‌دانند كه حكومت اسلامي ‌ايران توانسته باشد همه موشك‌ها، آتشبارها و جنگ‏افزار‌هاي اعلام شده را توليد كند.(42)

گزارش- 570

با توجه به اين كه خودرو‌هاي سبك نظامي ‌ايران ساخت ژاپن است، فشار‌هاي اقتصادي اين كشور عليه ايران، تأثيراتي محسوس در جبهه‌‌هاي جنگ گذاشته است. سرمايه‌گذاري سپاه براي عمليات در جبهه شمالي كه منطقه‌اي كوهستاني است متكي به خودرو‌هاي سبك است ولي بر اثر فشار‌هاي اقتصادي ژاپن، تأمين قطعات يدكي خودروهاي تويوتا با مشكل مواجه شده است. اين مشكل در وضعيتي كه نبرد كوهستاني به فصل زمستان نيز رسيده، دو چندان شده است. از سوي ديگر، خبرگزاري كويت به نقل از منابع ژاپن گزارش داده است: «كاهش سريع در حجم تجارت ميان ژاپن و ايران، تصميم وزارت تجارت و صنايع ژاپن مبني بر كاهش گام به گام مناسبات دو جانبه تجاري بين دو كشور مي‌باشد. منابع ياد شده خاطر نشان مي‌سازند رويه‌‌هاي نظارت و كنترل جهت اعطاي جواز صدور ماشين‌آلات به ايران، در ماه‌هاي اخير به قدري دشوار شده است كه هم اكنون با مقررات مورد اجرا براي ارسال ماشين‌آلات ژاپني به كشور‌هاي بلوك كمونيست قابل مقايسه مي‌باشد. اين منابع افزودند وزارت تجارت و صنايع ژاپن از طريق "رهنمود اداري"، به‌طور غيررسمي ‌از تمامي ‌شش شركت تجاري عمده ژاپني كه با تهران معامله داشته‌اند و چهار كمپاني تصفيه نفت، تقاضا كرده‌اند كه واردات خود از ايران را كاهش دهند. همين منابع گفتند هر چند وزارت خارجه ژاپن به دفعات گفته است قضاوت در مورد امور تجارتي ميان ژاپن و ايران كلاً بر عهده شركت‌هاي خصوصي ذينفع مي‌باشد، [اما] درخواست‌هاي غيررسمي ‌وزارت تجارت و صنايع ژاپن از كمپاني‌هاي معامله كننده با ايران، عملاً ژاپن را به سوي اقدام در هماهنگي با تحريم‌هاي امريكا عليه ايران سوق داده است.»(43)

گزارش- 571

به گزارش خبرگزاري آلمان، ناظران سياسي امريكا با بررسي وقايع 12 ماه گذشته، گفته‌اند كه سال 1988 [سال جديد ميلادي] مي‌تواند سال فروكش كردن منازعات در خليج‌فارس باشد و يك ترتيبات بين‌المللي مي‌تواند آتش جنگ ايران و عراق را خاموش كند. اين ناظران افزوده‌اند كه به احتمال قوي در سال 1988 ايران در انزواي بيش‌تري فرو خواهد رفت. اين مطالب در حالي اعلام شده كه خبرگزاري آلمان در گزارش خود آورده است: «در طول سال 1987 دولت ايران با رهاكردن خواسته‌‌هاي قبلي خود مبني بر بركناري رئيس‌جمهور "صدام حسين" و پرداخت غرامت از سوي عراق، از خود نشانه‌‌هايي از انعطاف‌پذيري نشان داد.» اين خبرگزاري افزوده است: «درحالي كه جنگ نفت‌كش‌ها ادامه مي‌يابد، رهبران عرب و ممالك غربي در مورد تسريع در اعمال مجازات‌ها فشار مي‌آورند و نشانه‌‌هايي از احتمال پيوستن مسكو به آن‌ها به چشم مي‌خورد. يك مقام رسمي‌گفت اگر خصومت‌ها به كلي خاتمه نيابد، جنگ احتمالاً آهنگ كندتري پيدا خواهد كرد.»(44) روزنامه "تايمز مالي" نيز در سرمقاله خود نوشته است: «هيچ نشانه‌اي در دست نيست كه جمهوري اسلامي ‌ايران حاضر شده باشد دست از تنبيه "صدام حسين" رئيس‌جمهور عراق، به خاطر آغاز جنگ، برداشته باشد ... اگر چه شوراي امنيت مي‌خواهد در برابر ايستادگي ايران در مقابل اقتدار شورا، مقاومت كند اما نبايد عرصه بر ايران تنگ شود.» اين روزنامه افزوده است: «هيچ‌كس اعتقاد ندارد كه تحريم تسليحاتي ايران مي‌تواند به خودي خود به جنگ پايان دهد يا خطوط تداركاتي ايران را قطع كند.» مفسر "تايمز مالي" در پايان نوشته‌ است: «از اين گذشته، محاصرة دريايي ايران براي قطع تداركات ايران كافي نيست و اين كشور راه‌‌هاي خاكي هم در اختيار دارد.»(45) "قذافي" رهبر ليبي نيز از زاويه ديگري به اين مسئله نگريسته است. وي در مصاحبه با روزنامه لبناني "السفير" و مجله لبناني "الكفاح العربي" گفته است: «ما تلاش‌هاي وسيعي در جهت جلوگيري از گسترش جنگ ايران و عراق انجام داديم و تا حدي از كشيده شدن آن به كويت و سعودي نيز موفق شديم، ولي كنفرانس سران عرب در "امان" با روي آوردن به مصر, اين تلاش‌ها را نقش بر آب كرد.»(46)

 

منابع و مآخذ روزشمار 1366/10/11