1365.08.03: تفاوت میان نسخهها
(صفحهای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.08.03 |نام دیگر=سه آبان |روز=3 آبان 1365 |تاریخ شمسی= 1365.08.03 |تاریخ میلادی= 25 اکتبر 1986 |تاریخ قمری= 20 صفر 1407 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.08.03</div> <div class="bootstrap-btn">1360.08.03</...» ایجاد کرد) |
بدون خلاصۀ ویرایش |
||
سطر ۲۴: | سطر ۲۴: | ||
==گزارش -1== | ==گزارش -592== | ||
در جلسات امروز قرارگاه خاتمالانبيا (سپاه) ابتدا گزارشي از برنامهريزي عملياتهاي اصلي، يدك و فريب و مأموريت هر قرارگاه در اين زمينه ارائه شد. سپس اقدامات آمادهسازي و پشتيباني عملياتها، شناسايي و فعاليتها و حساسيتهاي دشمن مطرح شد و بعد از آن مشكلات و مسائل مربوط به توپخانه، لجستيك، مهندسي، نيرو و حفاظت مورد بررسي قرارگرفت. | |||
به گزارش راوي قرارگاه، در اين جلسه كه با حضور فرماندهي كل سپاه تشكيل شد، نخست برادر شمخاني (فرمانده نيروي زميني سپاه) ضمن گزارش اقداماتي كه تا كنون صورت گرفته، گفت: «تا كنون وظايف قرارگاهها براي عمليات اصلي و عمليات بعدي مشخص شدهاست. قرارگاه كربلا در عملياتهاي اصلي، يدك و فريب مأموريت دارد. قرارگاه نوح در عملياتهاي اصلي و فريب شركت ميكند و قرارگاه قدس فقط در عمليات اصلي عهدهدار مأموريت است. قرارگاه نجف نيز ضمن مأموريت در دو عمليات فريب، آمادهسازي عمليات اصلي در سليمانيه را هم به عهده دارد. قرارگاه رمضان نيز علاوه بر ادامه عملياتهاي پراكنده و ارتباط با گروههاي معارض داخل عراق و كمك اطلاعاتي به قرارگاههاي ديگر در مورد عمليات اصلي، در آمادهسازي عمليات سليمانيه هم شركت خواهدكرد.» | |||
برادر شمخاني افزود: «چهار كميته توپخانه، اطلاعات، طرحريزي و مهندسي تشكيل شده كه براي آمادهسازي عمليات كار ميكنند. عقبههاي تداركاتي منطقه عمليات اصلي (غدير) نيز مشخص و ابلاغ شدهاست، اما هنوز نقل و انتقالها شروع نشده و تردد عادي است و پلي كه قرار بود در انتهاي كارون بزنند، هنوز احداث نشدهاست.» فرمانده نيروي زميني سپاه اضافه كرد: «نيروهاي اطلاعاتي عراق اخيراً به دنبال پاسخ به چند سؤال زير بودهاند: آيا پل دارخوين نصب شدهاست؟ آيا انتقال شبانه نيروهاي ايراني به طرف خرمشهر آغاز شدهاست؟ چرا بيمارستانهاي اهواز تخليه شدهاند. | |||
در ادامه جلسه برادر رحيم صفوي (جانشين فرمانده نيروي زميني) با اشاره به حساسيت دشمن به منطقه غدير، بر لزوم رعايت مسائل حفاظتي تأكيد كرد و گفت: «غواصهاي دشمن در محور امالرصاص فعال شدهاند. شناساييهاي خودي در چند شب اخير تعطيل شده و شناسايي در شلمچه نيز هنوز آغاز نشدهاست كه اين امر به دليل مهتابي بودن شبها و اشتغال يگانها به استقرار در منطقه است. | |||
جلسه با پيگيري وضعيت عمليات يدك ادامه يافت و ضمن آن اعلام شد كه كار شناسايي در منطقه هور به اتمام رسيدهاست و دشمن در اين منطقه فعاليت مهندسي خود را تشديد كردهاست. | |||
در ادامه جلسه، فرمانده كل سپاه (برادر محسن رضايي) بر استمرار عملياتهاي محدود تأكيد كرد و گفت: «ما بايد حداقل هر هفته خبر يك عمليات را داشتهباشيم.» برادر رضايي بر فعال كردن بيش از پيش قرارگاه رمضان در اين خصوص و همچنين در زمينه شناساييها و كسب اطلاعات در مورد منطقه غدير تأكيد كرد. اجراي عمليات محدود در دوكان و دربنديخان نيز به اين قرارگاه ابلاغ شد.<ref>سند شماره 1256 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتمالانبيا (داود رنجبر)، 3 تا 11/8/1365، صص3 تا 9؛ و ـ سند شماره 17005/پ.ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه قرارگاه خاتمالانبيا (نوار شماره 20656، 3/8/1365)، ص2.</ref> | |||
در جلسه بعدي امروز قرارگاه خاتمالانبيا (سپاه) موضوع توپخانه بررسي شد. به گزارش راوي قرارگاه، فرمانده توپخانه سپاه (برادر حسن شفيعزاده) ابتدا گزارشي از وضعيت توپخانههاي فعال و آماده به كار ارائه كرد. وي سپس ضمن اعلام برآورد نياز قرارگاههاي كربلا و قدس به توپخانه، از جمله مشكلات توپخانه را كمبود مهمات و مهندسي برشمرد و اينكه از نظر موضع استقرار و جادههايي كه براي اين منظور مورد نياز است، تنگنا وجود دارد. از يك طرف براي استقرار آتشبارها نياز به احداث جاده و مواضع مناسب هست و از طرف ديگر ضرورت رعايت مسائل حفاظتي مانع اين كار ميشود. در اين جلسه گفته شد كه دشمن چند روزي است كه در منطقه تانك اضافه ميكند و حدود ده روز است كه آتش دشمن بسيار ضعيف شدهاست و عليرغم اجراي آتش از طرف نيروهاي خودي، از طرف دشمن جوابي داده نميشود كه اين وضعيت تا شلمچه به همين صورت است.<ref>پيشين، رديف اول، صص10 تا 14.</ref> | |||
در جلسه بعدازظهر قرارگاه كه با حضور فرمانده كل سپاه، فرمانده نيروي زميني سپاه و جانشين وي و مسئولان لجستيك سپاه تشكيل شد، مسائل لجستيك مورد بررسي قرارگرفت. ابتدا برادر شمخاني مشكلات يگانها و واحدها را در زمينه تأمين مايحتاج فعلي خود برشمرد. سپس وضعيت شناورها و اينكه 50 تا 60 درصد شناورها آماده به كار هستند ذكر شد و بر لزوم تأمين وسايل مورد نياز تأكيد شد. مسئول لجستيك نيروي زميني سپاه (برادر آبرومند) گفت: «چند روزي است كه ساخت شناورها شروع شده و براي تأمين تعداد مورد نياز دو ماه و نيم طول ميكشد.» وي ضن اعلام موجودي تعداد انواع موتور شناورها، گفت: «تلاش براي خريد تعداد بيشتري موتور قايق ادامه دارد ولي اطمينان به آن نيست.» در ادامه گزارشي از موجودي مهمات، ميزان مورد نياز و مشكلاتي كه در اين زمينه وجود دارد، و همچنين وضعيت موجودي خمپارهانداز و ادوات و اينكه اكثر خمپارهاندازهاي يگانها از رده خارج شدهاند، ارائه شد. | |||
سپس برادر آبرومند گفت: «خريدها و تهيه امكانات با وضعيت نيرو و ميزان اعزام نيرو تناسب ندارد و مشكل ايجاد ميكند.» وي افزود: «از جمله مشكلات موجود كمبود بودجه است و كمتر از نصف بودجه لازم در اختيار ما قرار ميگيرد.» | |||
در ادامه جلسه درباره وضعيت خودروهاي سبك و سنگين و قطعات يدكي آنها، لباس غواصي، موتور برق، تجهيزات انفرادي، مواد غذايي و ساير مسائل لجستيكي گفتوگو شد.<ref>مأخذ شماره 1، رديف اول، صص15 تا 23 و سند شماره 17007 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه قرارگاه خاتمالانبيا (نوار شماره 20658، 3/8/1365)، ص35.</ref> | |||
جلسه قرارگاه خاتمالانبيا (سپاه) با حضور مسئولان مهندسي سپاه ادامه يافت كه برادر وفايي (مسئول مهندسي) ضمن گزارشي از كارهاي در دست اقدام مهندسي، كمبودها و مشكلات مهندسي را بيان كرد. وي مشكلات اصلي را كمبود كادر و ضعف آموزش نيروهاي مهندسي و كمبود ماشينآلات و وسايل مهندسي از جمله لودر، بلدوزر، تجهيزات سولهگذاري، پلهاي شناور سنگين و سبك، ماشين آلات راهسازي و ساحلسازي، كمپرسي، بيل مكانيكي، غلتك و … و همچنين وسايل و مواد مورد نياز براي تخريب ذكر كرد. برادر وفايي افزود كه به عنوان نمونه موجودي فعلي لودر و بلدوزر نسبت به موجودي زمان عمليات والفجر8 به يكچهارم كاهش يافتهاست و موجودي كنوني امكانات، حدود 15% امكانات سازماني مهندسي است. | |||
در ادامه جلسه مسئول نيروي انساني ستاد كل سپاه (برادر ظريفمنش) آماري از وضعيت نيروها و گردانهاي رزمي موجود ارائه داد. وي پيشنهاد كرد براي تأمين كادر مورد نياز 25هزار نفر از پاسداران نواحي مختلف سپاه آزاد شده، به منطقه عملياتي اعزام شوند. همچنين دوهزار تن از نيروهاي مناسب براي فرماندهي گردان كه شناسايي شدهاند، بايد آزاد شوند. علاوه بر اين، مقرر شد نيروهاي وظيفهاي كه سابقه بسيجي دارند از نواحي مختلف آزاد شده و به جبهه اعزام شوند.<ref>مأخذ شماره 1، رديف اول، صص22 تا 28.</ref> | |||
در پايان اين جلسه، مسئول حفاظت (برادر تقوي) برنامه حفاظتي منطقه عملياتي غدير، كنترل محدوديت تردد در جادهها و ارتباطات را اعلام كرد و گفت: از يگانها خواسته شود كه دستورهاي حفاظتي را كاملاً رعايت كنند.<ref>مأخذ شماره 1، رديف اول، صص28 و 29.</ref> همچنين مسئول معاونت اطلاعات و عمليات سپاه (برادر محمد باقري) طي گزارشي گفت: «در خط سپاه هفتم عراق، از اروند تا فاو، شش لشكر استقرار دارد و يك لشكر نيز در احتياط قرار دارد.» وي افزود: «كويت با سرعت مشغول اسكلهسازي است و روي سه اسكله كار ميكند.»<ref>مأخذ شماره 1، رديف اول، ص6.</ref> | |||
==گزارش -593== | |||
دشمن براي جلوگيري از هرگونه غافلگيري نيروهايش، ميدان ديد و تير خود را در منطقه جنوب افزايش ميدهد. به گزارش قرارگاه عملياتي جنوب، در ساعت 19 امروز يك هليكوپتر دشمن در منطقه چزابه، اقدام به آتش زدن نيزارهاي جلو منطقه كرد.<ref>سند شماره 090449 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه عمليات جنوب (2)، گزارش نوبهاي شماره 1527، 5/8/1365، ص5.</ref> | |||
==گزارش -594== | |||
حملات هوايي دشمن امروز نيز ادامه يافت و هواپيماهاي دشمن به باختران، اسلامآباد، خرمآباد و ديگر مناطق غيرنظامي و نظامي غرب كشور حمله كردند. در اين حملات يك هواپيماي دشمن سرنگون شد. | |||
سپاه دوم نجف اعلام كرد: در ساعت 8:35 چندين هواپيماي دشمن مناطق مسكوني، اقتصادي و نظامي باختران را بمباران كردند كه در نتيجه آن يك شركت خانهسازي، يك موضع پدافند هوانيروز و همچنين ارتفاعات "چهارزبر" و كوههاي اطراف و مقابل هوانيروز باختران هدف قرارگرفتند. اين حملات خسارت زيادي نداشت و فقط دو سرباز پدافند هوانيروز زخمي شدند. تعدادي از بمبهاي پرتاب شده عمل نكردند كه نيروهاي تخريب سپاه آنها را خنثي كردند. در جريان اين حمله، يك هواپيماي دشمن با آتش سلاحهاي پدافند هوايي سرنگون شد و در ارتفاعات شاهنشين سقوط كرد و خلبان آن اسير شد.<ref>سند شماره 024084 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي سپاه دوم نجف، 3/8/1365، ص2.</ref> | |||
گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، نيز حاكي است: يك اسكادران هواپيماي دشمن ساعت 9:10 امروز به نوار مرزي جبهههاي غرب حمله كردند. همزمان با اين حمله در كليه شهرهاي غرب كشور وضعيت قرمز اعلام شد.<ref>خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 220، 4/8/1365، ص1.</ref> همچنين ساعت 18:30 دو هواپيماي عراقي به حريم فضايي شهر خرمآباد تجاوز كردند كه با آتش پدافند هوايي ارتش متواري شدند. هواپيماهاي عراق در حين فرار اقدام به شكستن ديوار صوتي شهر خرمآباد كردند.<ref>روزنامه كيهان، 4/8/1365، ص2.</ref> | |||
==گزارش -595== | |||
گزارشي از دور جديد حملات هوايي عراق از خبرنگار روزنامه انگليسي هرالدتريبيون، در اين نشريه درج شدهاست كه بيشتر جنبه جنگ رواني دارد، به خصوص اينكه خبرنگار مذكور اين گزارش را از بغداد ارسال كردهاست. در اين گزارش آمدهاست: «سرانجام عراق نيرومندترين سلاح خود يعني نيروي هوايي را به كار گرفت تا قدرت مقاومت خود را در برابر يك حمله بزرگ ايران به نمايش بگذارد. بهبود نيروي هوايي عراق كه هشت برابر ايران توانايي دارد به خاطر تاكتيكهاي تهاجمي جديدي است كه اخيراً اتخاذ شدهاست.» خبرنگار هرالدتريبيون ميافزايد: «تاكتيكهاي تازه پس از تصرف فاو و بازپسگرفتن مهران توسط ايران و در پي اجلاس فوقالعاده كنگره حزب بعث در ماه ژوئيه، به كار گرفته شدهاست.» | |||
خبرنگار هرالدتريبيون معتقد است آينده از نظر ايران تيره است زيرا عراق كمبودي از نظر هدف يا هواپيما ندارد و در حالي كه ايران براي تهيه لوازم يدكي هواپيماهاي امريكايي سر و دست ميشكند، عراق به سادگي قادر به خريد اسكادرانهايي از ميراژهاي پيشرفته فرانسوي و ميگهاي 21 شوروي بودهاست. وي با اين حال از تأثير اساسي حملات هوايي عراق در روند جنگ ابراز ترديد ميكند و در پايان مينويسد: «اين حملات شايد موجب تحريك ايران به آغاز يك حمله سراسري شود.» | |||
خبرگزاري جمهورياسلامي كه گزارش مذكور را نقل كرده، در حاشيه آن اضافه ميكند: «اين مقاله كه اصولاً درباره بهبود موقعيت جنگي عراق و برتري مطلق هوايي بغداد بحث ميكند با مقالات چند هفته قبل مطبوعات انگليس و امريكا و حتي خود روزنامه اينترنشنال هرالدتريبيون ـ كه از تغيير موازنه نظامي به سود ايران و احتمال بركناري صدام سخن ميراندند ـ تفاوت كلي دارد.<ref>خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 221، 5/8/1365، ص5.</ref> | |||
==گزارش -596== | |||
يك هواپيماي ناشناس، شب هنگام در حريم هوايي كويت سرنگون شد. برخي منابع خبري اين هواپيما را متعلق به ايران ميدانند.<ref>اداره كل مطبوعات خارجي وزارت ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 1191، 24/8/1365، ص17.</ref> | |||
==گزارش -597== | |||
كمين، تخريب، گروگانگيري، شكنجه و قتل از جمله اقدامات گروههاي ضدانقلاب، به خصوص كومهله، در مناطق كردنشين است تا با ايجاد وحشت، منطقه را از طرفداران جمهورياسلامي خالي كرده، در اختيار دشمن قرار دهند. | |||
به گزارش قرارگاه حمزه سپاهپاسداران: «چتههاي كومهله امروز يك موشك آرپيجي7 به سمت پايگاه نيروهاي خودي در روستاي خور خوره از توابع سقز شليك كردند كه با آتش پر حجم رزمندگان اسلام روبهرو و مجبور به ترك روستا شدند. آنها يكي از اهالي روستا را ـ كه با سپاه همكاري داشت ـ با خود بردند و بعد از چند ساعت او را اعدام كردند.<ref>سند شماره 024184 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي قرارگاه حمزه، 10/8/1365.</ref> | |||
همچنين نشريه دفتر سياسي سپاه نوشت: «ضدانقلابيون كومهله ضمن حمله به روستاي دربند در منطقه ديواندره 12 تن از روستاييان را با خود به بيرون از روستا بردند و بعد از شكنجه و ضرب و شتم، يك تن از آنها را به شهادت رسانده، بقيه را آزاد كردند. در مهاباد نيز عوامل كومهله يكي از توابين كه قبلاً مسئوليت فرماندهي "هيزپيشوا" از حزب دمكرات را به عهده داشت، ترور كرده و به شهادت رساندند.<ref>سپاهپاسداران، دفتر سياسي نمايندگان امام، "رويدادها" نشريه شماره 119، 21/8/1365، ص12.</ref> گزارش معاونت اطلاعات ـ عمليات نيروي زميني ارتش نيز حاكي است: در ساعت 17 امروز پرسنل تأمين پايگاه حاجماميان و پايگاه بيطاس واقع در محور مهاباد ـ سردشت با اشرار درگير شدند كه در جريان آن يك سرباز شهيد و سه تن مجروح و چهار سرباز مفقودالاثر شدند.<ref>سند شماره 024153 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت عمليات و اطلاعات نزاجا، گزارش نوبهاي اطلاعاتي شماره 32، 8/8/1365، ص10.</ref> به نوشته نشريه دفتر سياسي سپاه، در ساعت 9 شب مسئول يكي از پايگاههاي مريوان به همراه يكي از نيروهاي پايگاه به علت مشكوك شدن به تراكتوري كه پايين پايگاه ايستاده بود از پايگاه خارج ميشوند كه در بين راه به كمين ضدانقلابيون ميافتند. در اين كمين مسئول پايگاه شهيد و همراه وي مجروح ميشود.<ref>مأخذ شماره 14.</ref> قرارگاه حمزه نيز گزارش داد: در ساعت 22 چتههاي كومهله به پايگاه گلانه از توابع سنندج حمله كردند كه با مقاومت نيروهاي مستقر در پايگاه روبهرو شدند و با دادن يك مجروح فرار كردند.<ref>مأخذ شماره 13، ص2.</ref> | |||
==گزارش -598== | |||
مشاهدات يك خبرنگار انگليسي از مسافرت يك هفتهاي به كردستان عراق و بازديد از مقر فرماندهي حزب دمكرات كردستان ايران، در راديو بيبيسي چنين تشريح شد: «پاسداران و بسيجياني كه به دست نيروهاي دمكرات به اسارت درآمدهاند هنوز طرفدار آيتالله خميني و طرفدار جدي جمهورياسلامي هستند. آنها از اينكه بگويند طرفدار آيتالله خميني هستند، هيچ ترسي نداشتند.» به گفته اين خبرنگار، قدرت ساير گروههاي مخالف از قبيل فداييان و كومهله بسيار كم است، طوري كه تنها به يك عضو كومهله برخورده و فقط چند تن از نيروهاي فداييان خلق را ديده است. خبرنگار ميگويد در مناطقي كه او بازديد كرده، هيچ نشانهاي از حضور مجاهدين خلق به چشم نميخوردهاست و افراد دمكرات آنها را به ديده حقارت مينگرند. آنها (مجاهدين خلق) در سليمانيه حدود 50 خانه دارند كه در آنها مشغول نقشهچيني، صحبت و تماشاي برنامههاي تلويزيوني خودشان هستند. خبرنگار انگليسي اضافه كرد كه دمكراتها معتقدند كه مجاهدين خلق بيش از حد بازيچه دولت عراق شدهاند.<ref>مأخذ شماره 14، صص15 و 16.</ref> | |||
==گزارش -599== | |||
عدم امكان پيشبيني زمان پيروزي نهايي، عدم چشمداشت به خاك عراق، هدف از ادامه جنگ و … از جمله نكات مصاحبه رئيسجمهورياسلامي ايران (آيتالله خامنهاي) با مجله اشپيگل چاپ آلمان غربي است كه امروز منتشر شد. رئيسجمهور در پاسخ به اين سؤال كه آيا يك حمله ديگر از سوي ايران در سال جاري ميتواند موجب پايان جنگ شود، اظهار داشت: «ما قول يك پيروزي نهايي ندادهايم. هيچكس در هيچ جنگي نميتواند زمان دقيق يك درگيري را پيشبيني كند. چيزي كه ما قول دادهايم و در حقيقت با ياري خدا به دست خواهيم آورد، يك ضربه قاطع است. البته يك روز حمله نهايي را انجام خواهيم داد.» | |||
رئيسجمهور افزود: «ما هيچ قصدي جهت ضميمه كردن حتي يك مشت از خاك عراق را نداريم … دولت آينده عراق به وسيله خود مردم عراق تشكيل خواهد شد.» وي بيم كشورهاي همسايه از پيروزي احتمالي ايران را بياساس دانست و گفت: «تا زماني كه كشورهاي حوزه خليجفارس عليه ما جبههگيري نكنند، به اين كشورها حمله نخواهيم كرد.» | |||
رئيسجمهور اظهار داشت: «هدف از جنگ خليجفارس سرنگون كردن حزب حاكم بعث عراق است نه فقط سرنگوني صدام حسين. خصومتي كه مردم در دل دارند عليه شخص صدام حسين نيست بلكه عليه رژيمي است كه اين تجاوز را آغاز كرد.» | |||
ايشان علت عدم پذيرش پيشنهادهاي مكرر صلح عراقيها توسط تهران را چنين بيان كرد: «به ما گفته شدهاست كه صلح داراي ارزش است، ما اين را قبول داريم و اضافه ميكنيم كه عدالت حتي ارزش زيادتري از صلح دارد. بدين جهت است كه هيچ صلحي بدون محكوم كردن متجاوز امكانپذير نيست … پايان جنگ آغاز يك روز جديد، يك جشن خواهد بود ولي پايان جنگ بايد براساس عدالت باشد و در غير اين صورت انقلاب اسلامي مفهوم خود را از دست خواهد داد.»<ref>مأخذ شماره 9، صص9 و 10.</ref> | |||
==گزارش -600== | |||
اخطار روز گذشته نماينده امام در شوراي عالي دفاع (آقاي هاشمي) به تركيه مبنيبر خودداري از هرگونه چشمداشت به شمال عراق، تركيه را به واكنش واداشت. وزارت خارجه تركيه امروز طي بيانيهاي بر موضع روشن و مشخص بيطرفي تركيه در جنگ خليجفارس تأكيد كرده و ميگويد: آنكارا برخورد منطقي با معناي خود را حفظ خواهد كرد. اين بيانيه ميگويد ما اميدواريم همه همانطور به حاكميت اراضي تمام كشورها احترام بگذارند كه ما ميگذاريم. خبرگزاري آلمان غربي ضمن اعلام اين خبر افزود: وحيد خلف اوغلو وزير خارجه تركيه قبلاً اين تصور رسانههاي گروهي داخلي و خارجي را كه تركيه در صورت تعرض نهايي ايران، حوزههاي نفتي كركوك در عراق را خواهدگرفت، تكذيب كردهبود ولي با اين حال بر منافع حياتي تركيه در اين خط لولهاي كه از كركوك به يكي از بنادر مديترانهاي تركيه ميرود، تأكيد نمودهبود.<ref>مأخذ شماره 9، صص13 و 14.</ref> | |||
راديو بيبيسي نيز با اشاره به سخنان آقاي هاشميرفسنجاني در نمازجمعه كه به تركيه هشدار داد ايران در هيچ شرايطي دخالت نظامي تركيه در شمال عراق را تحمل نخواهد كرد، به نقل از وزير خارجه تركيه گفت: «دولت متبوع وي هيچ نقشه توسعهطلبانه و چشمداشتي به خاك كشورهاي همسايه ندارد، با اين حال دولت تركيه مصمم است سرزمين و منافع خود را حفظ كند.» بيبيسي از قول يك مقام دولت تركيه افزود: «نگراني عمده تركيه اين است كه احتمال دارد ايران كنترل منطقه را به تجزيهطلبان كرد واگذار كند.» مقام مزبور اضافه كرد: «تصور اينكه منطقهاي كه بخش اعظم نفت تركيه را تأمين ميكند به دست كردها بيفتد به منزله كابوسي براي ارتش تركيه تلقي ميشود.»<ref>مأخذ شماره 9، ص شش.</ref> | |||
وزير دفاع تركيه نيز كه براي شركت در كميته سلاحهاي هستهاي پيمان آتلانتيك شمالي به اسكاتلند سفر كردهبود، در پايان اين اجلاس در يك گفتوگوي مطبوعاتي ضمن رد شايعات مربوط به اقدام احتمالي تركيه براي تصرف منطقه نفتي كركوك در عراق، گفت: «ما با سياستهاي توسعهطلبانه مخالف هستيم اما بايد بگويم كه به دليل سرمايهگذاريهاي كلاني كه براي خط لوله نفت عراق به تركيه نمودهايم، نميخواهيم شاهد زيان ديدن احتمالي آن باشيم.<ref>مأخذ شماره 9، ص13.</ref> | |||
==گزارش -601== | |||
تركيه مواضع خود را در مرزهاي مشترك با ايران تحكيم كردهاست. به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، يكي از مسئولان استانداري آذربايجان غربي ضمن تأييد خبر فوق، اضافه كرد كه تركيه اقدام به آمادهسازي نيروهاي خود در مرز مشترك با ايران كردهاست. نامبرده اين اقدام را ناشي از تأثير سوء تبليغات رسانههاي گروهي جهان و به ويژه بيبيسي و اغراقگويي آنان در مورد حوادث اين منطقه دانست. وي خبر اقدام اخير نيروهاي مرزي تركيه در تيراندازي به عابرين غيرمجاز ايراني، كه به كشته و مجروح شدن جمعي از آنها انجاميد را تأييد كرد و با عادي دانستن آن اضافه كرد كه بنا به اظهار مسئولان مرزي تركيه، فراريان ايراني با كردهاي مخالف تركيه اشتباه گرفته شدهاند. خبرگزاري جمهورياسلامي، در پايان خاطرنشان كرد كه در پي آمادهباش اخير نيروهاي مرزي تركيه، نيروهاي بسيجي نيز در مرز به حال آمادهباش درآمدهاند، ليكن تا كنون حادثه نامطلوبي روي ندادهاست.<ref>مأخذ شماره 11، ص20.</ref> | |||
در اين حال مجله ميدل ايست تايمز درباره نگرانيهاي تركيه از منطقه شمال عراق و حمله آتي ايران مينويسد: «نگراني شديد تركها از گزارشهاي حملات كردها و ايرانيها به بخش شمال عراق از سه علت عمده نشأت ميگيرد: «اولاً خط لوله كركوك-اسكندرون يك سوم احتياجات نفتي تركيه را تأمين ميكند و اين كشور از طريق اخذ حق عبور، سالانه حدود 300 ميليون دلار درآمد دارد. ثانياً يك ميليون تركنژاد تبعه عراق در منطقه كركوك و موصل در بخش شمال عراق سكونت يافتهاند كه بنابر گفته تركها، اين منطقه در يك دوره ضعف سياسي از آنان گرفتهشد و اين مسئله منشأ هميشگي اختلافات است. پروفسور يالجين استاد دانشگاه آنكارا در اين مورد گفت: «زماني كه وضعيت كشور دستخوش تغيير ميشود، بررسي موافقتنامههاي قبلي ضروري است. كركوك هم مانند قبرس است. اين احساس قوياً در ميان بسياري از تركها وجود دارد كه اگر جنگ خليجفارس به بيراهه كشانده شود و ايرانيها بخش شمالي عراق را اشغال نمايند، تركيه بايد براي بازپسگيري اين منطقه كه 60 سال پيش آن را از دست دادهاست، اقدام نمايد. ثالثاً، دليل عمده براي نگراني تركيه اين است كه هرگونه اقدامي احتمالاً به ايجاد يك حكومت توسط مبارزين كرد يا به دست گرفتن كنترل بخش شمالي عراق توسط كردها منجر خواهد شد. تركها هم اكنون درگير جنگ با كردهاي شورشي در استانهاي جنوب شرقي تركيه هستند و اگر كردها قادر به اعمال حاكميت خود در منطقه كركوك شوند، تهديدي جدي براي امنيت تركيه به حساب ميآيند.<ref>مأخذ شماره 12، صص18 و 19.</ref> | |||
==گزارش -602== | |||
شيخ صباح الاحمد الجابر معاون نخستوزير و وزير امورخارجه كويت امروز قبل از شركت در اجلاس وزيران خارجه كشورهاي عضو شوراي همكاري خليجفارس گفت: «با اينكه كوشش براي پايان دادن به جنگ عراق و ايران ادامه دارد، هيچ نتيجه مشخصي در اين جهت حاصل نشدهاست.» وي افزود: «هيچ تماس جديدي براي يك اقدام جديد انجام نگرفتهاست، اما ما اميدواريم كه براي يافتن يك راه حل و پايان دادن به كشمكش بين هر دو كشور همسايه و در جهت جلوگيري از ريختن خون مسلمانان و پايان دادن به خسارات مادي دو طرف، عقل و منطق حكمفرما شود.<ref>مأخذ شماره 9، ص5.</ref> | |||
==گزارش -603== | |||
گسترش روابط ايران و چين و خريدهاي تسليحاتي ايران از چين مورد بررسي نشريه ميدل ايست تايمز (چاپ قبرس) قرارگرفتهاست. اين نشريه نوشت: «محمولههاي بسياري از سلاحهاي چيني براي حملهاي كه انتظار ميرود در پاييز عليه عراق صورت گيرد، به ايران انتقال يافتهاست. همچنين دو كشور ايران و چين توافق كردهاند تا سياست خود را در زمينه بهاي نفت و صادرات آن هماهنگ كنند.» | |||
اين نشريه افزود: «مقامات امريكايي ميگويند كه چين حداقل به ارزش 300ميليون دلار سختافزار نظامي از جمله موشكهاي زمين به هوا و موشكهاي ضد هدفهاي دريايي طي شش ماه گذشته به ايران تحويل دادهاست. چين همچنين موافقت كردهاست جتهاي جنگنده جي-7 را كه نوع چيني ميگ 21 و همرديف هواپيماهاي اف-5 امريكاست به ايران بفروشد. ماهيت و نوع اين محمولات در حدي بود كه "كاسپار واين برگر" وزير دفاع امريكا طي ديداري كه اين هفته از پايتخت چين داشت، اين موضوع را مطرح ساخت.» به نوشته ميدل ايست تايمز، مؤسسه بينالمللي مطالعات استراتژيك در لندن سال گذشته گزارش داد كه چين و ايران يك معامله 6/1ميليارد دلاري را در مارس 1985 ميلادي در مورد جتهاي جنگنده جيـ7، تانكهاي تيـ59 و توپهاي سنگين و سكوهاي مختلف پرتاب موشك به امضا رساندند. گمان ميرود كه ايرانيها بهاي اين سلاحها را با نفت به پكن ميپردازند. احتمالاً چين موشكهاي دوربرد اسكاد را كه در ماه مارس 1985 به طرف بغداد شليك شد، به ايران ارسال كردهباشد. اين منبع درباره تلاشهاي دو كشور براي بهبود روابط، به سفرهاي معاون نخستوزير ايران در خرداد ماه و سفر وزير نفت ايران در شهريورماه گذشته به چين اشاره ميكند.<ref>اداره كل مطبوعات خارجي وزارت ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 1194، 4/9/1365، صص31 و 32.</ref> | |||
==گزارش -604== | |||
نقش كمكهاي اقتصادي خارجي به خصوص عربستان و كويت در بقاي سياسي ـ نظامي عراق موضوع يكي از مقالات شماره امروز مجله "ميد" است كه در آن چنين آمدهاست: كارشناسان، هزينه جنگي عراق را ماهانه بين 600 ميليون تا يك ميليارد دلار برآورد كردهاند، در حالي كه ارز حاصل از صدور روزانه 893/1 ميليون بشكه نفت به قيمت متوسط 12 دلار هر بشكه طي سال 1986 رقمي در حدود 681 ميليون دلار در ماه خواهد شد كه اين حتي تكافوي هزينه جنگي عراق را نميكند. اين وضعيت نشان ميدهد كه رژيم عراق در حقيقت تحرك ماشين جنگي خودش را مديون وامها و كمكهاي اقتصادي خارجي بودهاست و قطع اينگونه مساعدتها به عنوان بهترين اهرم فشار براي پايان دادن به تجاوز اين كشور است. كشورهاي عربي حوزه خليجفارس به خصوص دو كشور عربستان و كويت از آغاز شروع بحران اقتصادي در عراق نقش فعالي را در تأمين نيازهاي اين كشور ايفا كردهاند. بنابر محتاطانهترين محاسبات منابع اقتصادي، كل بدهيهاي عراق تا سال 1986 حدود 50ميليارد دلار برآورد شدهاست كه حدود 30ميليارد دلار آن مربوط به كشورهاي عربي حوزه خليجفارس و 20 ميليارد دلار باقيمانده نيز مربوط به كشورهاي صنعتي بلوك غرب و برخي كشورهاي بلوك شرق بودهاست.<ref>MEED, 25 Oct, 1986.</ref> | |||
==گزارش -605== | |||
انيس نقاش در مصاحبه با روزنامه فرانسوي ليبراسيون به موضوعات گوناگوني از جمله: مخالفت با بمبگذاري، تلاش براي آزادي فلسطين و لبنان، طرفداري از انقلاب اسلامي، مسئله گروگانهاي فرانسوي در لبنان و طرفداري فرانسه از عراق پرداختهاست. راديو امريكا در آغاز پخش اين مصاحبه گفت: "انيس نقاش" رهبر تروريستي كه در سال 1982 به جرم كشتن دو فرانسوي طي سوء قصد نافرجامي به جان دكتر بختيار به زندان ابد محكوم شد، مصاحبهاي با ليبراسيون به عمل آوردهاست. انيس نقاش كه به سؤالهاي ليبراسيون كتباً پاسخ دادهاست، در مورد بمبگذاريهاي اخير در پاريس مينويسد: من اين اعمال را به شدت محكوم ميكنم، اين روشها با عقايد شخصي من مغاير است. وي در پاسخ به اين سؤال كه شما سابقاً يك ميليشياي لبناني طرفدار فلسطين بوديد سپس به خدمت انقلاب اسلامي درآمديد، دليل اين تغيير خط را توضيح دهيد، ميگويد: من هنوز ميليشياي طرفدار فلسطين هستم. فلسطين و آزادي لبنان از اشغال اسرائيل از اهداف اصلي من است. نگهباني از انقلاب اسلامي وظيفه من است. | |||
ليبراسيون ميپرسد شما براي شركت در قتل سه فرانسوي محكوم شدهايد، راجع به اعمالتان چه فكر ميكنيد؟ انيس نقاش در جواب ميگويد: مأموريت ما عليه ملت و يا دولت فرانسه نبود، هدف ما بختيار بود. اين ايراني خائني كه خود را به امريكا فروختهاست و عليه كشورش توطئه ميكند. ما ميخواستيم تا به توطئه بختيار عليه انقلابمان پايان دهيم. | |||
انيس نقاش در پاسخ به اين سؤال ليبراسيون كه بارها گروگانگيران در لبنان خواستار آزادي شما در عوض آزادي گروگانهاي فرانسوي شدهاند، آيا شما با اين درخواست موافقيد؟ گفت: آزادي ما تنها شرط نيست. زماني كه من براي انجام مأموريت به پاريس آمدم، سازمان جهاد اسلامي وجود نداشت. اگر آزادي من تنها شرط جهاد اسلامي بود باور كنيد كه من شخصاً تا به حال مسئله گروگانها را حل كردهبودم. مشكل اينجاست كه فرانسه در جنگ از عراق طرفداري ميكند و به عراق سلاحهاي كشنده و مدرن ميفروشد و از طرف ديگر با نپرداختن وام پروژه اوروديف به ايران، جنگ اقتصادي عليه مسلمين را ادامه ميدهد. ميتران (رئيسجمهور فرانسه) كه قبلاً ميگفت فرانسه هيچگاه شكست عراق را نخواهد پذيرفت، امروز خواستار پايان درگيري است. ميتران حق ديكته كردن عقايدش را در خاورميانه ندارد. | |||
ليبراسيون ميپرسد: آيا آزادي شما يكي از شرايط عادي سازي روابط ايران و فرانسه است. نقاش ميگويد: اميدوارم كه چنين نباشد. من مايل نيستم عدم آزادي من مانعي در راه عاديسازي اين روابط باشد ولي به هر حال تصميم نهايي با ايران است.<ref>مأخذ شماره 9، صص20 تا22.</ref> | |||
نسخهٔ کنونی تا ۲۴ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۰۹:۵۳
روزشمار جنگ سال 1365 1365.08.03 | |
---|---|
نامهای دیگر | سه آبان |
تاریخ شمسی | 1365.08.03 |
تاریخ میلادی | 25 اکتبر 1986 |
تاریخ قمری | 20 صفر 1407 |
گزارش -592
در جلسات امروز قرارگاه خاتمالانبيا (سپاه) ابتدا گزارشي از برنامهريزي عملياتهاي اصلي، يدك و فريب و مأموريت هر قرارگاه در اين زمينه ارائه شد. سپس اقدامات آمادهسازي و پشتيباني عملياتها، شناسايي و فعاليتها و حساسيتهاي دشمن مطرح شد و بعد از آن مشكلات و مسائل مربوط به توپخانه، لجستيك، مهندسي، نيرو و حفاظت مورد بررسي قرارگرفت. به گزارش راوي قرارگاه، در اين جلسه كه با حضور فرماندهي كل سپاه تشكيل شد، نخست برادر شمخاني (فرمانده نيروي زميني سپاه) ضمن گزارش اقداماتي كه تا كنون صورت گرفته، گفت: «تا كنون وظايف قرارگاهها براي عمليات اصلي و عمليات بعدي مشخص شدهاست. قرارگاه كربلا در عملياتهاي اصلي، يدك و فريب مأموريت دارد. قرارگاه نوح در عملياتهاي اصلي و فريب شركت ميكند و قرارگاه قدس فقط در عمليات اصلي عهدهدار مأموريت است. قرارگاه نجف نيز ضمن مأموريت در دو عمليات فريب، آمادهسازي عمليات اصلي در سليمانيه را هم به عهده دارد. قرارگاه رمضان نيز علاوه بر ادامه عملياتهاي پراكنده و ارتباط با گروههاي معارض داخل عراق و كمك اطلاعاتي به قرارگاههاي ديگر در مورد عمليات اصلي، در آمادهسازي عمليات سليمانيه هم شركت خواهدكرد.» برادر شمخاني افزود: «چهار كميته توپخانه، اطلاعات، طرحريزي و مهندسي تشكيل شده كه براي آمادهسازي عمليات كار ميكنند. عقبههاي تداركاتي منطقه عمليات اصلي (غدير) نيز مشخص و ابلاغ شدهاست، اما هنوز نقل و انتقالها شروع نشده و تردد عادي است و پلي كه قرار بود در انتهاي كارون بزنند، هنوز احداث نشدهاست.» فرمانده نيروي زميني سپاه اضافه كرد: «نيروهاي اطلاعاتي عراق اخيراً به دنبال پاسخ به چند سؤال زير بودهاند: آيا پل دارخوين نصب شدهاست؟ آيا انتقال شبانه نيروهاي ايراني به طرف خرمشهر آغاز شدهاست؟ چرا بيمارستانهاي اهواز تخليه شدهاند. در ادامه جلسه برادر رحيم صفوي (جانشين فرمانده نيروي زميني) با اشاره به حساسيت دشمن به منطقه غدير، بر لزوم رعايت مسائل حفاظتي تأكيد كرد و گفت: «غواصهاي دشمن در محور امالرصاص فعال شدهاند. شناساييهاي خودي در چند شب اخير تعطيل شده و شناسايي در شلمچه نيز هنوز آغاز نشدهاست كه اين امر به دليل مهتابي بودن شبها و اشتغال يگانها به استقرار در منطقه است. جلسه با پيگيري وضعيت عمليات يدك ادامه يافت و ضمن آن اعلام شد كه كار شناسايي در منطقه هور به اتمام رسيدهاست و دشمن در اين منطقه فعاليت مهندسي خود را تشديد كردهاست. در ادامه جلسه، فرمانده كل سپاه (برادر محسن رضايي) بر استمرار عملياتهاي محدود تأكيد كرد و گفت: «ما بايد حداقل هر هفته خبر يك عمليات را داشتهباشيم.» برادر رضايي بر فعال كردن بيش از پيش قرارگاه رمضان در اين خصوص و همچنين در زمينه شناساييها و كسب اطلاعات در مورد منطقه غدير تأكيد كرد. اجراي عمليات محدود در دوكان و دربنديخان نيز به اين قرارگاه ابلاغ شد.[۱] در جلسه بعدي امروز قرارگاه خاتمالانبيا (سپاه) موضوع توپخانه بررسي شد. به گزارش راوي قرارگاه، فرمانده توپخانه سپاه (برادر حسن شفيعزاده) ابتدا گزارشي از وضعيت توپخانههاي فعال و آماده به كار ارائه كرد. وي سپس ضمن اعلام برآورد نياز قرارگاههاي كربلا و قدس به توپخانه، از جمله مشكلات توپخانه را كمبود مهمات و مهندسي برشمرد و اينكه از نظر موضع استقرار و جادههايي كه براي اين منظور مورد نياز است، تنگنا وجود دارد. از يك طرف براي استقرار آتشبارها نياز به احداث جاده و مواضع مناسب هست و از طرف ديگر ضرورت رعايت مسائل حفاظتي مانع اين كار ميشود. در اين جلسه گفته شد كه دشمن چند روزي است كه در منطقه تانك اضافه ميكند و حدود ده روز است كه آتش دشمن بسيار ضعيف شدهاست و عليرغم اجراي آتش از طرف نيروهاي خودي، از طرف دشمن جوابي داده نميشود كه اين وضعيت تا شلمچه به همين صورت است.[۲] در جلسه بعدازظهر قرارگاه كه با حضور فرمانده كل سپاه، فرمانده نيروي زميني سپاه و جانشين وي و مسئولان لجستيك سپاه تشكيل شد، مسائل لجستيك مورد بررسي قرارگرفت. ابتدا برادر شمخاني مشكلات يگانها و واحدها را در زمينه تأمين مايحتاج فعلي خود برشمرد. سپس وضعيت شناورها و اينكه 50 تا 60 درصد شناورها آماده به كار هستند ذكر شد و بر لزوم تأمين وسايل مورد نياز تأكيد شد. مسئول لجستيك نيروي زميني سپاه (برادر آبرومند) گفت: «چند روزي است كه ساخت شناورها شروع شده و براي تأمين تعداد مورد نياز دو ماه و نيم طول ميكشد.» وي ضن اعلام موجودي تعداد انواع موتور شناورها، گفت: «تلاش براي خريد تعداد بيشتري موتور قايق ادامه دارد ولي اطمينان به آن نيست.» در ادامه گزارشي از موجودي مهمات، ميزان مورد نياز و مشكلاتي كه در اين زمينه وجود دارد، و همچنين وضعيت موجودي خمپارهانداز و ادوات و اينكه اكثر خمپارهاندازهاي يگانها از رده خارج شدهاند، ارائه شد. سپس برادر آبرومند گفت: «خريدها و تهيه امكانات با وضعيت نيرو و ميزان اعزام نيرو تناسب ندارد و مشكل ايجاد ميكند.» وي افزود: «از جمله مشكلات موجود كمبود بودجه است و كمتر از نصف بودجه لازم در اختيار ما قرار ميگيرد.» در ادامه جلسه درباره وضعيت خودروهاي سبك و سنگين و قطعات يدكي آنها، لباس غواصي، موتور برق، تجهيزات انفرادي، مواد غذايي و ساير مسائل لجستيكي گفتوگو شد.[۳] جلسه قرارگاه خاتمالانبيا (سپاه) با حضور مسئولان مهندسي سپاه ادامه يافت كه برادر وفايي (مسئول مهندسي) ضمن گزارشي از كارهاي در دست اقدام مهندسي، كمبودها و مشكلات مهندسي را بيان كرد. وي مشكلات اصلي را كمبود كادر و ضعف آموزش نيروهاي مهندسي و كمبود ماشينآلات و وسايل مهندسي از جمله لودر، بلدوزر، تجهيزات سولهگذاري، پلهاي شناور سنگين و سبك، ماشين آلات راهسازي و ساحلسازي، كمپرسي، بيل مكانيكي، غلتك و … و همچنين وسايل و مواد مورد نياز براي تخريب ذكر كرد. برادر وفايي افزود كه به عنوان نمونه موجودي فعلي لودر و بلدوزر نسبت به موجودي زمان عمليات والفجر8 به يكچهارم كاهش يافتهاست و موجودي كنوني امكانات، حدود 15% امكانات سازماني مهندسي است. در ادامه جلسه مسئول نيروي انساني ستاد كل سپاه (برادر ظريفمنش) آماري از وضعيت نيروها و گردانهاي رزمي موجود ارائه داد. وي پيشنهاد كرد براي تأمين كادر مورد نياز 25هزار نفر از پاسداران نواحي مختلف سپاه آزاد شده، به منطقه عملياتي اعزام شوند. همچنين دوهزار تن از نيروهاي مناسب براي فرماندهي گردان كه شناسايي شدهاند، بايد آزاد شوند. علاوه بر اين، مقرر شد نيروهاي وظيفهاي كه سابقه بسيجي دارند از نواحي مختلف آزاد شده و به جبهه اعزام شوند.[۴] در پايان اين جلسه، مسئول حفاظت (برادر تقوي) برنامه حفاظتي منطقه عملياتي غدير، كنترل محدوديت تردد در جادهها و ارتباطات را اعلام كرد و گفت: از يگانها خواسته شود كه دستورهاي حفاظتي را كاملاً رعايت كنند.[۵] همچنين مسئول معاونت اطلاعات و عمليات سپاه (برادر محمد باقري) طي گزارشي گفت: «در خط سپاه هفتم عراق، از اروند تا فاو، شش لشكر استقرار دارد و يك لشكر نيز در احتياط قرار دارد.» وي افزود: «كويت با سرعت مشغول اسكلهسازي است و روي سه اسكله كار ميكند.»[۶]
گزارش -593
دشمن براي جلوگيري از هرگونه غافلگيري نيروهايش، ميدان ديد و تير خود را در منطقه جنوب افزايش ميدهد. به گزارش قرارگاه عملياتي جنوب، در ساعت 19 امروز يك هليكوپتر دشمن در منطقه چزابه، اقدام به آتش زدن نيزارهاي جلو منطقه كرد.[۷]
گزارش -594
حملات هوايي دشمن امروز نيز ادامه يافت و هواپيماهاي دشمن به باختران، اسلامآباد، خرمآباد و ديگر مناطق غيرنظامي و نظامي غرب كشور حمله كردند. در اين حملات يك هواپيماي دشمن سرنگون شد. سپاه دوم نجف اعلام كرد: در ساعت 8:35 چندين هواپيماي دشمن مناطق مسكوني، اقتصادي و نظامي باختران را بمباران كردند كه در نتيجه آن يك شركت خانهسازي، يك موضع پدافند هوانيروز و همچنين ارتفاعات "چهارزبر" و كوههاي اطراف و مقابل هوانيروز باختران هدف قرارگرفتند. اين حملات خسارت زيادي نداشت و فقط دو سرباز پدافند هوانيروز زخمي شدند. تعدادي از بمبهاي پرتاب شده عمل نكردند كه نيروهاي تخريب سپاه آنها را خنثي كردند. در جريان اين حمله، يك هواپيماي دشمن با آتش سلاحهاي پدافند هوايي سرنگون شد و در ارتفاعات شاهنشين سقوط كرد و خلبان آن اسير شد.[۸] گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، نيز حاكي است: يك اسكادران هواپيماي دشمن ساعت 9:10 امروز به نوار مرزي جبهههاي غرب حمله كردند. همزمان با اين حمله در كليه شهرهاي غرب كشور وضعيت قرمز اعلام شد.[۹] همچنين ساعت 18:30 دو هواپيماي عراقي به حريم فضايي شهر خرمآباد تجاوز كردند كه با آتش پدافند هوايي ارتش متواري شدند. هواپيماهاي عراق در حين فرار اقدام به شكستن ديوار صوتي شهر خرمآباد كردند.[۱۰]
گزارش -595
گزارشي از دور جديد حملات هوايي عراق از خبرنگار روزنامه انگليسي هرالدتريبيون، در اين نشريه درج شدهاست كه بيشتر جنبه جنگ رواني دارد، به خصوص اينكه خبرنگار مذكور اين گزارش را از بغداد ارسال كردهاست. در اين گزارش آمدهاست: «سرانجام عراق نيرومندترين سلاح خود يعني نيروي هوايي را به كار گرفت تا قدرت مقاومت خود را در برابر يك حمله بزرگ ايران به نمايش بگذارد. بهبود نيروي هوايي عراق كه هشت برابر ايران توانايي دارد به خاطر تاكتيكهاي تهاجمي جديدي است كه اخيراً اتخاذ شدهاست.» خبرنگار هرالدتريبيون ميافزايد: «تاكتيكهاي تازه پس از تصرف فاو و بازپسگرفتن مهران توسط ايران و در پي اجلاس فوقالعاده كنگره حزب بعث در ماه ژوئيه، به كار گرفته شدهاست.» خبرنگار هرالدتريبيون معتقد است آينده از نظر ايران تيره است زيرا عراق كمبودي از نظر هدف يا هواپيما ندارد و در حالي كه ايران براي تهيه لوازم يدكي هواپيماهاي امريكايي سر و دست ميشكند، عراق به سادگي قادر به خريد اسكادرانهايي از ميراژهاي پيشرفته فرانسوي و ميگهاي 21 شوروي بودهاست. وي با اين حال از تأثير اساسي حملات هوايي عراق در روند جنگ ابراز ترديد ميكند و در پايان مينويسد: «اين حملات شايد موجب تحريك ايران به آغاز يك حمله سراسري شود.» خبرگزاري جمهورياسلامي كه گزارش مذكور را نقل كرده، در حاشيه آن اضافه ميكند: «اين مقاله كه اصولاً درباره بهبود موقعيت جنگي عراق و برتري مطلق هوايي بغداد بحث ميكند با مقالات چند هفته قبل مطبوعات انگليس و امريكا و حتي خود روزنامه اينترنشنال هرالدتريبيون ـ كه از تغيير موازنه نظامي به سود ايران و احتمال بركناري صدام سخن ميراندند ـ تفاوت كلي دارد.[۱۱]
گزارش -596
يك هواپيماي ناشناس، شب هنگام در حريم هوايي كويت سرنگون شد. برخي منابع خبري اين هواپيما را متعلق به ايران ميدانند.[۱۲]
گزارش -597
كمين، تخريب، گروگانگيري، شكنجه و قتل از جمله اقدامات گروههاي ضدانقلاب، به خصوص كومهله، در مناطق كردنشين است تا با ايجاد وحشت، منطقه را از طرفداران جمهورياسلامي خالي كرده، در اختيار دشمن قرار دهند. به گزارش قرارگاه حمزه سپاهپاسداران: «چتههاي كومهله امروز يك موشك آرپيجي7 به سمت پايگاه نيروهاي خودي در روستاي خور خوره از توابع سقز شليك كردند كه با آتش پر حجم رزمندگان اسلام روبهرو و مجبور به ترك روستا شدند. آنها يكي از اهالي روستا را ـ كه با سپاه همكاري داشت ـ با خود بردند و بعد از چند ساعت او را اعدام كردند.[۱۳] همچنين نشريه دفتر سياسي سپاه نوشت: «ضدانقلابيون كومهله ضمن حمله به روستاي دربند در منطقه ديواندره 12 تن از روستاييان را با خود به بيرون از روستا بردند و بعد از شكنجه و ضرب و شتم، يك تن از آنها را به شهادت رسانده، بقيه را آزاد كردند. در مهاباد نيز عوامل كومهله يكي از توابين كه قبلاً مسئوليت فرماندهي "هيزپيشوا" از حزب دمكرات را به عهده داشت، ترور كرده و به شهادت رساندند.[۱۴] گزارش معاونت اطلاعات ـ عمليات نيروي زميني ارتش نيز حاكي است: در ساعت 17 امروز پرسنل تأمين پايگاه حاجماميان و پايگاه بيطاس واقع در محور مهاباد ـ سردشت با اشرار درگير شدند كه در جريان آن يك سرباز شهيد و سه تن مجروح و چهار سرباز مفقودالاثر شدند.[۱۵] به نوشته نشريه دفتر سياسي سپاه، در ساعت 9 شب مسئول يكي از پايگاههاي مريوان به همراه يكي از نيروهاي پايگاه به علت مشكوك شدن به تراكتوري كه پايين پايگاه ايستاده بود از پايگاه خارج ميشوند كه در بين راه به كمين ضدانقلابيون ميافتند. در اين كمين مسئول پايگاه شهيد و همراه وي مجروح ميشود.[۱۶] قرارگاه حمزه نيز گزارش داد: در ساعت 22 چتههاي كومهله به پايگاه گلانه از توابع سنندج حمله كردند كه با مقاومت نيروهاي مستقر در پايگاه روبهرو شدند و با دادن يك مجروح فرار كردند.[۱۷]
گزارش -598
مشاهدات يك خبرنگار انگليسي از مسافرت يك هفتهاي به كردستان عراق و بازديد از مقر فرماندهي حزب دمكرات كردستان ايران، در راديو بيبيسي چنين تشريح شد: «پاسداران و بسيجياني كه به دست نيروهاي دمكرات به اسارت درآمدهاند هنوز طرفدار آيتالله خميني و طرفدار جدي جمهورياسلامي هستند. آنها از اينكه بگويند طرفدار آيتالله خميني هستند، هيچ ترسي نداشتند.» به گفته اين خبرنگار، قدرت ساير گروههاي مخالف از قبيل فداييان و كومهله بسيار كم است، طوري كه تنها به يك عضو كومهله برخورده و فقط چند تن از نيروهاي فداييان خلق را ديده است. خبرنگار ميگويد در مناطقي كه او بازديد كرده، هيچ نشانهاي از حضور مجاهدين خلق به چشم نميخوردهاست و افراد دمكرات آنها را به ديده حقارت مينگرند. آنها (مجاهدين خلق) در سليمانيه حدود 50 خانه دارند كه در آنها مشغول نقشهچيني، صحبت و تماشاي برنامههاي تلويزيوني خودشان هستند. خبرنگار انگليسي اضافه كرد كه دمكراتها معتقدند كه مجاهدين خلق بيش از حد بازيچه دولت عراق شدهاند.[۱۸]
گزارش -599
عدم امكان پيشبيني زمان پيروزي نهايي، عدم چشمداشت به خاك عراق، هدف از ادامه جنگ و … از جمله نكات مصاحبه رئيسجمهورياسلامي ايران (آيتالله خامنهاي) با مجله اشپيگل چاپ آلمان غربي است كه امروز منتشر شد. رئيسجمهور در پاسخ به اين سؤال كه آيا يك حمله ديگر از سوي ايران در سال جاري ميتواند موجب پايان جنگ شود، اظهار داشت: «ما قول يك پيروزي نهايي ندادهايم. هيچكس در هيچ جنگي نميتواند زمان دقيق يك درگيري را پيشبيني كند. چيزي كه ما قول دادهايم و در حقيقت با ياري خدا به دست خواهيم آورد، يك ضربه قاطع است. البته يك روز حمله نهايي را انجام خواهيم داد.» رئيسجمهور افزود: «ما هيچ قصدي جهت ضميمه كردن حتي يك مشت از خاك عراق را نداريم … دولت آينده عراق به وسيله خود مردم عراق تشكيل خواهد شد.» وي بيم كشورهاي همسايه از پيروزي احتمالي ايران را بياساس دانست و گفت: «تا زماني كه كشورهاي حوزه خليجفارس عليه ما جبههگيري نكنند، به اين كشورها حمله نخواهيم كرد.» رئيسجمهور اظهار داشت: «هدف از جنگ خليجفارس سرنگون كردن حزب حاكم بعث عراق است نه فقط سرنگوني صدام حسين. خصومتي كه مردم در دل دارند عليه شخص صدام حسين نيست بلكه عليه رژيمي است كه اين تجاوز را آغاز كرد.» ايشان علت عدم پذيرش پيشنهادهاي مكرر صلح عراقيها توسط تهران را چنين بيان كرد: «به ما گفته شدهاست كه صلح داراي ارزش است، ما اين را قبول داريم و اضافه ميكنيم كه عدالت حتي ارزش زيادتري از صلح دارد. بدين جهت است كه هيچ صلحي بدون محكوم كردن متجاوز امكانپذير نيست … پايان جنگ آغاز يك روز جديد، يك جشن خواهد بود ولي پايان جنگ بايد براساس عدالت باشد و در غير اين صورت انقلاب اسلامي مفهوم خود را از دست خواهد داد.»[۱۹]
گزارش -600
اخطار روز گذشته نماينده امام در شوراي عالي دفاع (آقاي هاشمي) به تركيه مبنيبر خودداري از هرگونه چشمداشت به شمال عراق، تركيه را به واكنش واداشت. وزارت خارجه تركيه امروز طي بيانيهاي بر موضع روشن و مشخص بيطرفي تركيه در جنگ خليجفارس تأكيد كرده و ميگويد: آنكارا برخورد منطقي با معناي خود را حفظ خواهد كرد. اين بيانيه ميگويد ما اميدواريم همه همانطور به حاكميت اراضي تمام كشورها احترام بگذارند كه ما ميگذاريم. خبرگزاري آلمان غربي ضمن اعلام اين خبر افزود: وحيد خلف اوغلو وزير خارجه تركيه قبلاً اين تصور رسانههاي گروهي داخلي و خارجي را كه تركيه در صورت تعرض نهايي ايران، حوزههاي نفتي كركوك در عراق را خواهدگرفت، تكذيب كردهبود ولي با اين حال بر منافع حياتي تركيه در اين خط لولهاي كه از كركوك به يكي از بنادر مديترانهاي تركيه ميرود، تأكيد نمودهبود.[۲۰] راديو بيبيسي نيز با اشاره به سخنان آقاي هاشميرفسنجاني در نمازجمعه كه به تركيه هشدار داد ايران در هيچ شرايطي دخالت نظامي تركيه در شمال عراق را تحمل نخواهد كرد، به نقل از وزير خارجه تركيه گفت: «دولت متبوع وي هيچ نقشه توسعهطلبانه و چشمداشتي به خاك كشورهاي همسايه ندارد، با اين حال دولت تركيه مصمم است سرزمين و منافع خود را حفظ كند.» بيبيسي از قول يك مقام دولت تركيه افزود: «نگراني عمده تركيه اين است كه احتمال دارد ايران كنترل منطقه را به تجزيهطلبان كرد واگذار كند.» مقام مزبور اضافه كرد: «تصور اينكه منطقهاي كه بخش اعظم نفت تركيه را تأمين ميكند به دست كردها بيفتد به منزله كابوسي براي ارتش تركيه تلقي ميشود.»[۲۱] وزير دفاع تركيه نيز كه براي شركت در كميته سلاحهاي هستهاي پيمان آتلانتيك شمالي به اسكاتلند سفر كردهبود، در پايان اين اجلاس در يك گفتوگوي مطبوعاتي ضمن رد شايعات مربوط به اقدام احتمالي تركيه براي تصرف منطقه نفتي كركوك در عراق، گفت: «ما با سياستهاي توسعهطلبانه مخالف هستيم اما بايد بگويم كه به دليل سرمايهگذاريهاي كلاني كه براي خط لوله نفت عراق به تركيه نمودهايم، نميخواهيم شاهد زيان ديدن احتمالي آن باشيم.[۲۲]
گزارش -601
تركيه مواضع خود را در مرزهاي مشترك با ايران تحكيم كردهاست. به گزارش خبرگزاري جمهورياسلامي، يكي از مسئولان استانداري آذربايجان غربي ضمن تأييد خبر فوق، اضافه كرد كه تركيه اقدام به آمادهسازي نيروهاي خود در مرز مشترك با ايران كردهاست. نامبرده اين اقدام را ناشي از تأثير سوء تبليغات رسانههاي گروهي جهان و به ويژه بيبيسي و اغراقگويي آنان در مورد حوادث اين منطقه دانست. وي خبر اقدام اخير نيروهاي مرزي تركيه در تيراندازي به عابرين غيرمجاز ايراني، كه به كشته و مجروح شدن جمعي از آنها انجاميد را تأييد كرد و با عادي دانستن آن اضافه كرد كه بنا به اظهار مسئولان مرزي تركيه، فراريان ايراني با كردهاي مخالف تركيه اشتباه گرفته شدهاند. خبرگزاري جمهورياسلامي، در پايان خاطرنشان كرد كه در پي آمادهباش اخير نيروهاي مرزي تركيه، نيروهاي بسيجي نيز در مرز به حال آمادهباش درآمدهاند، ليكن تا كنون حادثه نامطلوبي روي ندادهاست.[۲۳] در اين حال مجله ميدل ايست تايمز درباره نگرانيهاي تركيه از منطقه شمال عراق و حمله آتي ايران مينويسد: «نگراني شديد تركها از گزارشهاي حملات كردها و ايرانيها به بخش شمال عراق از سه علت عمده نشأت ميگيرد: «اولاً خط لوله كركوك-اسكندرون يك سوم احتياجات نفتي تركيه را تأمين ميكند و اين كشور از طريق اخذ حق عبور، سالانه حدود 300 ميليون دلار درآمد دارد. ثانياً يك ميليون تركنژاد تبعه عراق در منطقه كركوك و موصل در بخش شمال عراق سكونت يافتهاند كه بنابر گفته تركها، اين منطقه در يك دوره ضعف سياسي از آنان گرفتهشد و اين مسئله منشأ هميشگي اختلافات است. پروفسور يالجين استاد دانشگاه آنكارا در اين مورد گفت: «زماني كه وضعيت كشور دستخوش تغيير ميشود، بررسي موافقتنامههاي قبلي ضروري است. كركوك هم مانند قبرس است. اين احساس قوياً در ميان بسياري از تركها وجود دارد كه اگر جنگ خليجفارس به بيراهه كشانده شود و ايرانيها بخش شمالي عراق را اشغال نمايند، تركيه بايد براي بازپسگيري اين منطقه كه 60 سال پيش آن را از دست دادهاست، اقدام نمايد. ثالثاً، دليل عمده براي نگراني تركيه اين است كه هرگونه اقدامي احتمالاً به ايجاد يك حكومت توسط مبارزين كرد يا به دست گرفتن كنترل بخش شمالي عراق توسط كردها منجر خواهد شد. تركها هم اكنون درگير جنگ با كردهاي شورشي در استانهاي جنوب شرقي تركيه هستند و اگر كردها قادر به اعمال حاكميت خود در منطقه كركوك شوند، تهديدي جدي براي امنيت تركيه به حساب ميآيند.[۲۴]
گزارش -602
شيخ صباح الاحمد الجابر معاون نخستوزير و وزير امورخارجه كويت امروز قبل از شركت در اجلاس وزيران خارجه كشورهاي عضو شوراي همكاري خليجفارس گفت: «با اينكه كوشش براي پايان دادن به جنگ عراق و ايران ادامه دارد، هيچ نتيجه مشخصي در اين جهت حاصل نشدهاست.» وي افزود: «هيچ تماس جديدي براي يك اقدام جديد انجام نگرفتهاست، اما ما اميدواريم كه براي يافتن يك راه حل و پايان دادن به كشمكش بين هر دو كشور همسايه و در جهت جلوگيري از ريختن خون مسلمانان و پايان دادن به خسارات مادي دو طرف، عقل و منطق حكمفرما شود.[۲۵]
گزارش -603
گسترش روابط ايران و چين و خريدهاي تسليحاتي ايران از چين مورد بررسي نشريه ميدل ايست تايمز (چاپ قبرس) قرارگرفتهاست. اين نشريه نوشت: «محمولههاي بسياري از سلاحهاي چيني براي حملهاي كه انتظار ميرود در پاييز عليه عراق صورت گيرد، به ايران انتقال يافتهاست. همچنين دو كشور ايران و چين توافق كردهاند تا سياست خود را در زمينه بهاي نفت و صادرات آن هماهنگ كنند.» اين نشريه افزود: «مقامات امريكايي ميگويند كه چين حداقل به ارزش 300ميليون دلار سختافزار نظامي از جمله موشكهاي زمين به هوا و موشكهاي ضد هدفهاي دريايي طي شش ماه گذشته به ايران تحويل دادهاست. چين همچنين موافقت كردهاست جتهاي جنگنده جي-7 را كه نوع چيني ميگ 21 و همرديف هواپيماهاي اف-5 امريكاست به ايران بفروشد. ماهيت و نوع اين محمولات در حدي بود كه "كاسپار واين برگر" وزير دفاع امريكا طي ديداري كه اين هفته از پايتخت چين داشت، اين موضوع را مطرح ساخت.» به نوشته ميدل ايست تايمز، مؤسسه بينالمللي مطالعات استراتژيك در لندن سال گذشته گزارش داد كه چين و ايران يك معامله 6/1ميليارد دلاري را در مارس 1985 ميلادي در مورد جتهاي جنگنده جيـ7، تانكهاي تيـ59 و توپهاي سنگين و سكوهاي مختلف پرتاب موشك به امضا رساندند. گمان ميرود كه ايرانيها بهاي اين سلاحها را با نفت به پكن ميپردازند. احتمالاً چين موشكهاي دوربرد اسكاد را كه در ماه مارس 1985 به طرف بغداد شليك شد، به ايران ارسال كردهباشد. اين منبع درباره تلاشهاي دو كشور براي بهبود روابط، به سفرهاي معاون نخستوزير ايران در خرداد ماه و سفر وزير نفت ايران در شهريورماه گذشته به چين اشاره ميكند.[۲۶]
گزارش -604
نقش كمكهاي اقتصادي خارجي به خصوص عربستان و كويت در بقاي سياسي ـ نظامي عراق موضوع يكي از مقالات شماره امروز مجله "ميد" است كه در آن چنين آمدهاست: كارشناسان، هزينه جنگي عراق را ماهانه بين 600 ميليون تا يك ميليارد دلار برآورد كردهاند، در حالي كه ارز حاصل از صدور روزانه 893/1 ميليون بشكه نفت به قيمت متوسط 12 دلار هر بشكه طي سال 1986 رقمي در حدود 681 ميليون دلار در ماه خواهد شد كه اين حتي تكافوي هزينه جنگي عراق را نميكند. اين وضعيت نشان ميدهد كه رژيم عراق در حقيقت تحرك ماشين جنگي خودش را مديون وامها و كمكهاي اقتصادي خارجي بودهاست و قطع اينگونه مساعدتها به عنوان بهترين اهرم فشار براي پايان دادن به تجاوز اين كشور است. كشورهاي عربي حوزه خليجفارس به خصوص دو كشور عربستان و كويت از آغاز شروع بحران اقتصادي در عراق نقش فعالي را در تأمين نيازهاي اين كشور ايفا كردهاند. بنابر محتاطانهترين محاسبات منابع اقتصادي، كل بدهيهاي عراق تا سال 1986 حدود 50ميليارد دلار برآورد شدهاست كه حدود 30ميليارد دلار آن مربوط به كشورهاي عربي حوزه خليجفارس و 20 ميليارد دلار باقيمانده نيز مربوط به كشورهاي صنعتي بلوك غرب و برخي كشورهاي بلوك شرق بودهاست.[۲۷]
گزارش -605
انيس نقاش در مصاحبه با روزنامه فرانسوي ليبراسيون به موضوعات گوناگوني از جمله: مخالفت با بمبگذاري، تلاش براي آزادي فلسطين و لبنان، طرفداري از انقلاب اسلامي، مسئله گروگانهاي فرانسوي در لبنان و طرفداري فرانسه از عراق پرداختهاست. راديو امريكا در آغاز پخش اين مصاحبه گفت: "انيس نقاش" رهبر تروريستي كه در سال 1982 به جرم كشتن دو فرانسوي طي سوء قصد نافرجامي به جان دكتر بختيار به زندان ابد محكوم شد، مصاحبهاي با ليبراسيون به عمل آوردهاست. انيس نقاش كه به سؤالهاي ليبراسيون كتباً پاسخ دادهاست، در مورد بمبگذاريهاي اخير در پاريس مينويسد: من اين اعمال را به شدت محكوم ميكنم، اين روشها با عقايد شخصي من مغاير است. وي در پاسخ به اين سؤال كه شما سابقاً يك ميليشياي لبناني طرفدار فلسطين بوديد سپس به خدمت انقلاب اسلامي درآمديد، دليل اين تغيير خط را توضيح دهيد، ميگويد: من هنوز ميليشياي طرفدار فلسطين هستم. فلسطين و آزادي لبنان از اشغال اسرائيل از اهداف اصلي من است. نگهباني از انقلاب اسلامي وظيفه من است. ليبراسيون ميپرسد شما براي شركت در قتل سه فرانسوي محكوم شدهايد، راجع به اعمالتان چه فكر ميكنيد؟ انيس نقاش در جواب ميگويد: مأموريت ما عليه ملت و يا دولت فرانسه نبود، هدف ما بختيار بود. اين ايراني خائني كه خود را به امريكا فروختهاست و عليه كشورش توطئه ميكند. ما ميخواستيم تا به توطئه بختيار عليه انقلابمان پايان دهيم. انيس نقاش در پاسخ به اين سؤال ليبراسيون كه بارها گروگانگيران در لبنان خواستار آزادي شما در عوض آزادي گروگانهاي فرانسوي شدهاند، آيا شما با اين درخواست موافقيد؟ گفت: آزادي ما تنها شرط نيست. زماني كه من براي انجام مأموريت به پاريس آمدم، سازمان جهاد اسلامي وجود نداشت. اگر آزادي من تنها شرط جهاد اسلامي بود باور كنيد كه من شخصاً تا به حال مسئله گروگانها را حل كردهبودم. مشكل اينجاست كه فرانسه در جنگ از عراق طرفداري ميكند و به عراق سلاحهاي كشنده و مدرن ميفروشد و از طرف ديگر با نپرداختن وام پروژه اوروديف به ايران، جنگ اقتصادي عليه مسلمين را ادامه ميدهد. ميتران (رئيسجمهور فرانسه) كه قبلاً ميگفت فرانسه هيچگاه شكست عراق را نخواهد پذيرفت، امروز خواستار پايان درگيري است. ميتران حق ديكته كردن عقايدش را در خاورميانه ندارد. ليبراسيون ميپرسد: آيا آزادي شما يكي از شرايط عادي سازي روابط ايران و فرانسه است. نقاش ميگويد: اميدوارم كه چنين نباشد. من مايل نيستم عدم آزادي من مانعي در راه عاديسازي اين روابط باشد ولي به هر حال تصميم نهايي با ايران است.[۲۸]
منابع و مآخذ روزشمار 1365/08/03
- ↑ سند شماره 1256 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه خاتمالانبيا (داود رنجبر)، 3 تا 11/8/1365، صص3 تا 9؛ و ـ سند شماره 17005/پ.ن مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه قرارگاه خاتمالانبيا (نوار شماره 20656، 3/8/1365)، ص2.
- ↑ پيشين، رديف اول، صص10 تا 14.
- ↑ مأخذ شماره 1، رديف اول، صص15 تا 23 و سند شماره 17007 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: جلسه قرارگاه خاتمالانبيا (نوار شماره 20658، 3/8/1365)، ص35.
- ↑ مأخذ شماره 1، رديف اول، صص22 تا 28.
- ↑ مأخذ شماره 1، رديف اول، صص28 و 29.
- ↑ مأخذ شماره 1، رديف اول، ص6.
- ↑ سند شماره 090449 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: قرارگاه عمليات جنوب (2)، گزارش نوبهاي شماره 1527، 5/8/1365، ص5.
- ↑ سند شماره 024084 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي سپاه دوم نجف، 3/8/1365، ص2.
- ↑ خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 220، 4/8/1365، ص1.
- ↑ روزنامه كيهان، 4/8/1365، ص2.
- ↑ خبرگزاري جمهورياسلامي، "گزارشهاي ويژه"، نشريه شماره 221، 5/8/1365، ص5.
- ↑ اداره كل مطبوعات خارجي وزارت ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 1191، 24/8/1365، ص17.
- ↑ سند شماره 024184 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرماندهي قرارگاه حمزه، 10/8/1365.
- ↑ سپاهپاسداران، دفتر سياسي نمايندگان امام، "رويدادها" نشريه شماره 119، 21/8/1365، ص12.
- ↑ سند شماره 024153 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: معاونت عمليات و اطلاعات نزاجا، گزارش نوبهاي اطلاعاتي شماره 32، 8/8/1365، ص10.
- ↑ مأخذ شماره 14.
- ↑ مأخذ شماره 13، ص2.
- ↑ مأخذ شماره 14، صص15 و 16.
- ↑ مأخذ شماره 9، صص9 و 10.
- ↑ مأخذ شماره 9، صص13 و 14.
- ↑ مأخذ شماره 9، ص شش.
- ↑ مأخذ شماره 9، ص13.
- ↑ مأخذ شماره 11، ص20.
- ↑ مأخذ شماره 12، صص18 و 19.
- ↑ مأخذ شماره 9، ص5.
- ↑ اداره كل مطبوعات خارجي وزارت ارشاد اسلامي، "بررسي مطبوعات جهان"، نشريه شماره 1194، 4/9/1365، صص31 و 32.
- ↑ MEED, 25 Oct, 1986.
- ↑ مأخذ شماره 9، صص20 تا22.