1365.06.26: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
پرش به ناوبری پرش به جستجو
(صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.06.26 |نام دیگر=بیست و شش شهریور |روز=26 شهریور 1365 |تاریخ شمسی= 1365.06.26 |تاریخ میلادی= 17 سپتامبر 1986 |تاریخ قمری= 12 محرم 1407 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1359.06.26</div> <div class="boot...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
سطر ۲۴: سطر ۲۴:




==گزارش -1==
==گزارش -59==
يك هواپيماي ميراژ عراق امروز نفت‌كش "سيترانس ـ 23" متعلق به شركت ايراني "بحرگان" را مورد حمله قرار داد. صدمه‌اي به اين نفت‌كش وارد نشد ولي كاپيتان آلماني آن به نام "هنرويگز" كشته شد و چهار خدمه خارجي آن نيز زخمي شدند. اين افراد مورد اصابت رگبار مسلسل قرارگرفته بودند. بعد از حمله،مجروحان نفت‌كش را حراست شركت نفت جمهوري‌اسلامي ايران به بوشهر انتقال داد.<ref>سند شماره 076679 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: مسئول دفتر نمايندگي امام در بوشهر، "حمله هوايي عراق به يك قايق و سقوط هواپيماي عراقي در حريم شركت نفت بحرگان"، 27/6/1365؛ و ـ سند شماره 0226118، مركز مطالعات و تحقيقات : منابع سياسي داخلي سپاه، 1/7/1365، ص 6؛ و ـ سند شماره 091540 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "ليست كشتي‌هاي سانحه‌ديده در خليج‌فارس"، نيروهاي دريايي سپاه‌پاسداران، 18/10/1365.</ref>
ساعت 9:50 صبح امروز يك ميراژ عراقي كه قصد حمله به يك شناور نيروي‌دريايي ارتش را داشت، با آتش پدافند هوايي يك شناور ديگر نيروي‌دريايي، در آب‌هاي خليج‌فارس سقوط كرد و خلبان آن دست‌گير شد.<ref>روزنامه رسالت 27/6/1365، ص 2؛ و ـ روزنامه كيهان 27/6/1365، ص2.</ref> راديو بغداد با اعتراف به سقوط اين هواپيما گفت: «يكي از هواپيماهاي ما با اجراي مأموريت رزمي در شمال جزيره خارك در داخل سرزمين ايران سقوط كرد و ايران مسئول حفظ جان خلبان آن خواهد بود.»<ref>واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 27/6/1365، ص1، به نقل از راديو بغداد، 26/6/1365.</ref>
خلبان هواپيماي ميراژ "اف - 1"، ستوان يكم "حسون محمداحمد" ـ كه به اسارت نيروهاي خودي درآمد ـ در مصاحبه‌اي دربارة چگونگي سقوط هواپيماي خود، گفت: «قبل از اين كه به هدف نزديك شوم، مورد هدف قرار گرفتم و خود را با چتر نجات به بيرون پرتاب كردم.» وي  افزود: «اكثر خلبانان عراقي روحيه ضعيفي دارند و هنگام اجراي مأموريت‌ها و عمليات‌ها سعي دارند با استفاده از مرخصي استعلاجي، از اجراي مأموريت‌ها شانه خالي كنند. در عراق اكثر مردم از وضع موجود ناراحتند و فقط عده كمي از بستگان و اطرافيان صدام كه از شهر "تكريت" هستند از وضع نسبتاً خوبي برخوردارند. اكثر خلبانان عراق از حمله به مناطق مسكوني ناراضي هستند ولي چاره‌اي جز اجراي مأموريت ندارند، زيرا رژيم صدام خانواده آنها را تا پايان هر مأموريت به گروگان مي‌گيرد.» خلبان اسير سپس با اشاره به ترس و وحشت رژيم بعثي از حملات موشكي جمهوري‌اسلامي ايران، گفت: «اين حمله تأثير شديدي در روحيه مردم گذاشته‌است طوري كه گروهي از مردم در يكي از خيابان‌هاي بغداد دست به تظاهرات زده وشعارهاي مرگ بر صدام مي‌دادند كه مأموران سازمان امنيت عراق، آنها را دست‌گير كردند.»<ref>روزنامه كيهان، 27/6/1365، ص2، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.</ref>
==گزارش -60==
در ادامه اعزام نيروهاي بسيجي به جبهه‌ها براي تكميل 500 گردان رزمي، امروز نيز جمع ديگري از اين نيروها از استان‌هاي خوزستان، چهارمحال بختياري و قم با عنوان كاروان "حماسه‌سازان عاشورا"، عازم جبهه‌هاي نبرد شدند. از ناحيه خوزستان 2084 تن،<ref>سند شماره 97008 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "دفتر نمايندگي امام در سپاه ناحيه خوزستان"، آمار نيروهاي اعزامي خوزستان، 3/7/1365.</ref> از ناحيه قم 600 نيروي داوطلب و 700 پاسدار وظيفه<ref>سند شماره 76669 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر نمايندگي امام در ناحيه ويژه قم، "اعزام به جبهه از ناحيه قم"، 26/6/1365.</ref> و از ناحيه چهارمحال بختياري 337 نيروي رزمي و 11 نيروي تخصصي<ref>سند شماره 76680 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحيه چهارمحال بختياري، "اعزام نيروهاي رزمي و تخصصي به يگان رزمي قمربني‌هاشم"، 27/6/1365.</ref> عازم مناطق نبرد شدند. همچنين از اول تيرماه تاكنون از ناحيه همدان 4143 نيروي بسيجي<ref>سند شماره 076677 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرمانده سپاه ناحيه همدان، "آمار اعزام نيرو از ناحيه همدان به جبهه‌ها"، 26/6/1365.</ref> به جبهه‌هاي نبرد عزيمت كرده‌اند.
در همين حال، در آستانه بزرگ‌داشت هفتة جنگ، گردهم‌آيي حدود 10 هزار تن از اعضاي مقاومت بسيج ادارات، كارخانجات و اصناف مشهد، امروز برگزار شد.<ref>روزنامه رسالت، 27/6/1365، ص2، خبرگزاري جمهوري اسلامي.</ref> در اين گردهم‌آيي، فرماندهان سپاه‌پاسداران به سخن‌راني پرداختند. از سوي ديگر، سخن‌گوي سپاه‌پاسداران (برادر افشار) امروز اعلام كرد: «در هفته جنگ سومين مرحله از اعزام بزرگ (500 گردان) انجام خواهد شد. در اين مرحله نيروهاي رزمندة پشتيباني و تخصصي از سراسر كشور عازم جبهه‌هاي حق عليه باطل مي‌شوند.» وي در خاتمه افزود: «در سال تحصيلي امسال كه از اول مهرماه سال جاري شروع مي‌شود، درس آموزش نظامي همچون ساير دروس براي دانش‌آموزان سال دوم نظري از سوي سپاه‌پاسداران تدريس خواهد شد.»<ref>روزنامه كيهان، 27/6/1365، ص3.</ref>
در همين حال اعلام شد: جلسات مقدماتي كنگره بين‌المللي بررسي جنگ و دفاع سياسي اجتماعي، با حضور جمعي از شخصيت‌هاي مذهبي و سياسي ايران روز پنجشنبه در تهران برگزار خواهد شد.<ref>روزنامه رسالت، 26/6/1365، ص1.</ref>
==گزارش -61==
"الهاشمي"، سفير عراق در آلمان‌غربي امروز در مصاحبه‌اي با راديو كلن به سؤالاتي در مورد تأثيرات جنگ بر اقتصاد عراق و منطقه پاسخ داد و افزود: «جنگ به نفع هيچ‌كدام از دو كشور ايران و عراق نيست و يافتن يك راه‌حل صلح‌آميز براي پايان اين درگيري، بسيار ضروري است. ادامه جنگ به ضرر دو كشور درگير و نيز كشورها و مردم منطقه است. همچنين ادامه جنگ خطري براي امنيت منطقه و منافع تمام كساني است كه ارتباطي با اين منطقه دارند.» وي با اشاره به آخرين پيشنهاد صلح صدام به‌عنوان راه‌حلي براي پايان درگيري، افزود: «علي‌رغم اين پيشنهاد، عراق همچنان در جنگ با ايران مصمم و محكم است.» راديو كلن در ادامه اين مصاحبه گفت: «فشار مالي جنگ بر عراق داراي عواقب غيرقابل پيش‌بيني حتي براي كارگران خارجي مقيم اين كشور بوده‌است. تعداد قابل توجهي از كارگران مصري كه در عراق كار مي‌كردند، به كشورشان بازگشته‌اند از زماني كه دولت صدام حسين خروج سرمايه از عراق را محدود كرد، كارگران مصري ديگر علاقه‌اي به كاركردن در عراق ندارند، زيرا ديگر نمي‌توانند دست‌مزدهاي خود را به كشورشان بفرستند. دولت عراق ناچار به اتخاذ اين‌گونه تدابير شده‌است، زيرا فشار مالي جنگ بر آن كشور عملاً خزانه را خالي كرده‌است و در نتيجة اين فشارها، از ميزان واردات 60 درصد كاسته شده‌است و بسياري از كالاها كه جزو كالاهاي اساسي محسوب مي‌شوند، در مغازه‌ها يافت نمي‌شود. كاهش بهاي نفت و ارزش دلار نيز به مشكلات مالي دولت عراق افزوده‌است، ولي به گفته سفير عراق در بن، عراق هنوز در جنگ با ايران مصمم و محكم است.»<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 182، 27/6/1365، ص‌ص 5 و 6، راديو كلن.</ref>
==گزارش -62==
پايان كنفرانس كشورهاي امضاكننده پيمان منع گسترش، توليد و انبار كردن سلاح‌هاي شيميايي؛ انكار عراق مبني‌بر استفاده از هرگونه سلاح شيميايي؛ محكوميت قضايي يك شركت هلندي به‌دليل ارسال موادشيميايي به عراق؛ گزارشي دربارة فروش تركيبات گاز خردل از يك شركت بلژيكي به عراق و گزارش شبكة تلويزيوني انگليس مبني‌بر استفاده عراق از سلاح شيميايي؛ موضوعات اخباري است كه در ادامه مي‌آيد:
كنفرانس كشورهاي امضاكننده پيمان منع گسترش توليد و انبار كردن سلاح‌هاي شيميايي و سمي، امروز پس از ده روز بحث و بررسي در ژنو، به كار خود پايان داد. راديو رياض دراين‌باره گزارش داد كه نماينده عراق در جلسه پاياني اين كنفرانس طي سخناني بار ديگر تأكيد نمود كه كشورش هيچ‌گونه سلاح شيميايي و يا سمي در اختيار نداشته و همچنين هيچ نوع از آن را توليد و انبار نكرده‌است. نماينده عراق از كشورهاي شركت‌كننده در اين كنفرانس خواست تا ايران را جهت پذيرفتن ابتكارهاي صلح عراق متقاعد سازند.<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 183، 28/6/1365، ص8، به نقل از راديوهاي مسقط و رياض.</ref>
از سوي ديگر، به گزارش خبرگزاري فرانسه، يك شركت هلندي توليد فرآورده‌هاي شيميايي به‌نام "مل شيمي" به‌دليل صدور غيرقانوني فرآورده‌هاي شيميايي به عراق، در دادگاه شهر "رتردام" به پرداخت 100 هزار فلورن جريمه محكوم شد. فرآورده‌هاي شيميايي اين شركت در توليد گازهاي عصبي و سمي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. شركت "مل شيمي" براي توجيه اقدام خود، اعلام كرد كه وزارت صنايع عراق با ارسال نامه‌اي به اين شركت اظهار كرده بود كه اين فرآورده‌ها براي ساخت حشره‌كش به‌كار گرفته خواهند شد. در ماه مارس گذشته سرويس كنترل اقتصادي هلند تشكيلات اين شركت را توقيف كرده و مقامات قضايي اين كشور تصميم گرفتند "مل شيمي" را به‌دنبال تحقيقات بعدي، تحت پي‌گرد قانوني قرار دهند.<ref>روزنامه اطلاعات، 26/6/1365، ص14، خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از خبرگزاري فرانسه، 24/6/1365.</ref>
تلويزيون هلند نيز امروز گزارش داد كه شركت بلژيكي (فيليپس پتروليوم) در سال 1983 حدود 500 تن گاز "تي. او. دي" گليكول(تي.دي.جي.) ـ كه اساس تركيب گاز خردل است ـ به عراق فروخته و اين كشور نيز برخلاف قوانين بين‌المللي از آن در جنگ با ايران استفاده كرده‌است. تلويزيون هلند افزود: «شركت هلندي حمل و نقل در سال 1984(1363) كه مجروحين شيميايي ايران را براي معالجه به اروپا و از جمله هلند انتقال داده بود، متوجه شد كه عراق از گازهاي "تي.دي.جي." براي ساخت گاز خردل استفاده كرده و آن را عليه سربازان ايراني در جنگ به‌كار برده است.»<ref>روزنامه ابرار، 26/6/1365، ص4، به نقل از تلويزيون هلند.</ref>
به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، در سالگرد آغاز جنگ، بعد از مدت‌ها خودداري تلويزيون‌هاي انگليس از پخش اخبار جنگ تحميلي، تلويزيون خصوصي "آي.تي.وي." انگلستان امشب در سه نوبت مكرر گزارش‌هايي از جنگ را پخش كرد. گزارش با پخش چگونگي مقابله نيروهاي ايران با بمباران‌هاي شيميايي آغاز شد و به‌صراحت گفته مي‌شد كه با وجود محكوميت جهاني عراق به‌دليل استفاده از سلاح شيميايي، نيروهاي اين كشور تاكنون 200 بار اين سلاح را به كار گرفته‌اند. در اين گزارش تلويزيوني آمده‌است كه ايران مي‌گويد 30 هزار سرباز ايراني تاكنون با سلاح‌هاي شيميايي عراق مجروح شده‌اند. شبكه تلويزيون آي.تي.وي. آن‌گاه گفت‌وگوي كوتاهي كه با آقاي خرازي سرپرست ستاد تبليغات جنگ انجام داده‌بود، پخش كرد. آقاي خرازي در اين مصاحبه گفت: «اگر سازمان ملل و ديگر سازمان‌هاي بين‌المللي نتوانند عراقي‌ها را از كاربرد سلاح‌هاي شيميايي باز دارند، قطعاً ما نيز مجبوريم از خود دفاع كنيم.» از اين گفته، گزارشگر چنين نتيجه‌گيري كرد: «در حالي كه عمليات نظامي نهايي ايران قطعي به‌نظر مي‌رسد، دكتر خرازي نيز اخطار كرد كه ايران ممكن است با بكار بردن سلاح‌هاي شيميايي ساخت خود، اقدامات عراق را تلافي كند.» گزارشگر افزود: «با اين اخطار آشكار، عمليات نظامي بعدي تلفات بسيار زيادتري خواهد داشت؛ تلفاتي نظير آنچه در موارد مشابه در جنگ جهاني اول رخ داد.»<ref>خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 184، 29/6/1365، ص9، تلويزيون "آي.تي.وي".</ref>
==گزارش -63==
امروز هشتاد و ششمين اجلاس شوراي وزيران خارجه اتحاديه عرب با حضور وزيران 21 كشور عربي‌عضو اين اتحاديه در تونس گشايش يافت. شاذلي قليبي دبيركل اتحاديه عرب در مراسم گشايش اين اجلاس دربارة گسترش خطرهاي جنگ ايران و عراق پي‌آمد تهديدهاي اخير ايران مبني‌بر بستن تنگه هرمز، سخناني ايراد كرد ، به گفته راديو ابوظبي وي در سخنان امروز خود همچنين از ايران خواست تا به جنگ خاتمه دهد و به دعوت وزيران خارجه كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس، براي صلح ـ كه در بيانيه نهايي اجلاس اخير خود ابراز كرده بودند ـ و همچنين پيام اخير صدام حسين، پاسخ مثبت دهد. وي افزود: «تهديدات اخير ايران مبني‌بر گسترش جنگ و بستن تنگه هرمز، صلح و امنيت جهاني را تهديد خواهد كرد.»<ref>مأخذ شماره 12، ص12، راديو ابوظبي، 26/6/1365.</ref> اين اجلاس تا اواسط اكتبر (اواخر مهرماه) ادامه خواهد يافت.<ref>مأخذ شماره 10، ص20، تونس، خبرگزاري فرانسه.</ref>
ناظر سازمان ملل در اتحاديه عرب (كلويس مكسود) نيز امروز اعلام كرد كه كميته هفت‌جانبه اتحاديه عرب براي پايان دادن به جنگ ايران و عراق، در سوم مهرماه امسال در محل سازمان ملل تشكيل جلسه مي‌دهد و استراتژي خود را در مورد اين جنگ بررسي مي‌كند.<ref>مأخذ شماره 10، ص20.</ref>
==گزارش -64==
"معمر قذافي" رهبر ليبي امروز طي سخناني در سومين كنگره دعوت اسلامي ـ كه در طرابلس با حضور جمعي از شخصيت‌هاي مسلمان از كشورهاي مختلف در جريان است ـ جنگ شهرها را بين ايران و عراق به شدت محكوم كرد و از كنگره مذكور خواست كه عراق و ايران را براي پايان جنگ شهرها تحت فشار قراردهد. وي از شركت‌كنندگان در اين كنگره خواست در قطع‌نامه پاياني خود، مطلبي در ارتباط با جنگ عراق و ايران نگنجانند. وي گفت: «جنگ خليج‌فارس را نمي‌توان متوقف كرد، ما تلاش كرديم آن را متوقف كنيم اما نتوانستيم، زيرا كه اين جنگ متأسفانه از مراحل بازگشت به ابتداي آن فراتر رفته‌است.» قذافي افزود: «صرف‌نظر از اين مورد كه چه كسي آغازگر جنگ بود و اين‌كه چگونه بايد بهاي آن را بپردازد، آنچه مي‌توانيم انجام دهيم اين است كه به نام مسلمانان در اين مجمتع بزرگ جهاني خواستار متوقف نمودن جنگ شهرها شويم.» قذافي تأكيد كرد كه اين گردهم‌آيي اسلامي بايد دوطرف جنگ را در اين مورد تحت فشار قرار دهد.<ref>مأخذ شماره 13، ص10.</ref>
==گزارش -65==
آسوشيتدپرس خبرداد كه مسكو در حال حاضر تلاش مي‌كند براي پايان دادن به جنگ شش ساله ايران و عراق ـ كه درجهان عرب شكاف ايجاد كرده‌است ـ ميانجي‌گري كند. به گزارش اين خبرگزاري، چندي قبل سه فرستاده عالي‌رتبه شوروي بدين منظور به تعدادي از كشورهاي منطقه سفر كرده‌بودند.<ref>مأخذ شماره 12، ص7، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 26/6/1365.</ref> اين منبع به نقل از ديپلمات‌هاي عرب افزود: «مسئله جنگ ايران و عراق براي مسكو در اولويت بالايي قرار دارد. شوروي كه يك متحد ديرين عراق و مهم‌ترين تأمين كننده تسليحات اين كشور محسوب مي‌شود، تاكنون موفق نشده است هيچ‌گونه نفوذ مؤثري در بنيادگرايان اسلامي تهران به دست آورد.»<ref>مأخذ شماره 12، ص7، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 26/6/1365.</ref>
==گزارش -66==
در آستانه هفتمين سال جنگ عراق عليه ايران، اخبار مربوط به سرنگوني صدام و سقوط نظامي عراق، با اطمينان بيش‌تري مطرح مي‌شود. ماه‌نامه انگليسي زبان "اينكوايري" ضمن درج مطلبي در اين باره نوشت: «شكست عراقي‌ها در بازپس‌گيري بندر فاو و شكست تحقيرآميز آنها در مهران، روحيه ارتش عراق را تضعيف كرده و آنها را وادار كرده‌است كه استراتژي منفعلانة دفاع در مقابل حملات بيش‌تر ايرانيان را بپذيرند. كارشناسان در مورد سرنوشت صدام حسين به اين نتيجه رسيده‌اند كه در روزهاي پاياني حكومت صدام در واقع شمارش معكوس براي سقوط بغداد آغاز شده‌است.»<ref>روزنامه اطلاعات ، 26/6/1365، ص14، واحد مركزي خبر، به نقل از ماه‌نامه "اينكوايري".</ref>
روزنامه لبناني "السفير" نيز نوشت: «بحران سياسي سراسر عراق را فراگرفته و مردم خسته از جنگ، از رژيم صدام با تنفر زياد ياد مي‌كنند. اوضاع سياسي عراق بسيار متشنج است و چهره‌هاي نگران و خسته از جنگ در هرنقطه از اين كشور به چشم مي‌خورد. اثرات ادامه جنگ و حاكميت جو اختناق‌آميز رژيم بعث بر مردم اين كشور به صورت يك بحران تحمل‌ناپذير در جامعه عراق درآمده‌است. ضعف روحيه نيروهاي نظامي عراق نيز به اين تشنج دامن زده‌است، به طوري كه حتي رژيم بعث نيز از هرگونه موفقيتي براي نيروهاي نظامي خود در جنگ مأيوس گشته و سردمداران عراق از آينده تلخ خود نگران هستند.»<ref>روزنامه اطلاعات، 26/6/1365، ص14، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، به نقل از روزنامه لبناني "السفير".</ref>
==گزارش -67==
به دنبال گزارش يك نشريه معتبر نفتي به نام "پلات اويل گرام" مبني‌بر اين كه تركيه در صورت شكست عراق، منطقه نفت‌خيز شمال عراق را تصاحب خواهد كرد، راديو امريكا گزارش داد كه امروز سخن‌گوي دولت تركيه ضمن رد اين گزارش، گفت: «اين موضوع هرگز در تركيه مطرح نشده‌است.»<ref>مأخذ شماره 3، ص10، راديو امريكا، به نقل از روزنامه "وال استريت ژورنال".</ref>
==گزارش -68==
در ادامه اظهارات و اقدامات عناصر سلطنت‌طلب و ضدانقلاب در خارج از كشور در خصوص اعمال فشار براي توقف جنگ، رضا پهلوي پسر شاه سابق، امروز در مصاحبه با "اي.بي.سي" خواستار سرنگوني رژيم ايران و دست‌يابي به صلح با عراق شد. وي افزود: «مسئله اصلي ما در حال حاضر، مسئله جنگ است و ملت ما اكنون با يك مشكل مضاعف روبه‌رو است. از يك طرف ما بايد با رژيم [امام‌] خميني مبارزه كنيم و از طرف ديگر با عراق بجنگيم و اين كار دشواري است، ولي ما آماده‌ايم كه هر دو كار را باهم انجام دهيم. اميدوارم با ساقط كردن رژيم ايران بتوانيم به زودي با عراقي‌ها به صلح دست‌يابيم و بازسازي كشورمان را هر چه زودتر آغاز كنيم.»<ref>نشريه كيهان (چاپ لندن)، 27/6/1365، ص3، گفت‌وگوي اي.بي.سي با رضا پهلوي.</ref>
از سوي ديگر، امروز چند تن از طرف‌داران چريك‌هاي فدايي خلق "اقليت" در استكهلم دست به تحصن و اعتصاب غذا زدند. اين افراد هدف از تحصن خود را مخالفت با جنگ عنوان كرده‌اند. اين تحصن در مقابل ساختمان برگزاري كنفرانس امنيت اروپا ـ كه در استكهلم جريان دارد ـ برگزار شده‌است. مطبوعات و رسانه‌هاي جمعي سوئد توجهي به پوشش خبري اين اعتصاب غذا در اخبار خود نشان نداده‌اند.<ref>خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 185، 30/6/1365، ص27.</ref>
همچنين به گزارش روزنامه انگليسي زبان "داون" چاپ اسلام‌آباد، امروز تعدادي از ايرانيان فراري به پاكستان، در برابر دفتر سازمان ملل در كراچي به مدت سه ساعت به تظاهرات پرداختند و ضمن محكوم كردن جنگ، خواستار خاتمه آن شدند. اين روزنامه افزود: «حدود 65 هزار مهاجر فراري ايراني در پاكستان زندگي مي‌كنند كه فقط پنج درصد از آنها از سوي سازمان ملل به عنوان مهاجر رسمي شناخته شده‌اند.» به نوشته اين روزنامه، يكي از 150 تظاهركننده، علت فرار خود از ايران را فرار از سربازي عنوان كرده‌است.<ref>مأخذ شماره 13، ص28، روزنامه "داون" چاپ اسلام‌آباد.</ref>
 





نسخهٔ ‏۲۴ ژانویهٔ ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۲۵

روزشمار جنگ سال 1365
1365.06.26
نام‌های دیگر بیست و شش شهریور
تاریخ شمسی 1365.06.26
تاریخ میلادی 17 سپتامبر 1986
تاریخ قمری 12 محرم 1407



گزارش -59

يك هواپيماي ميراژ عراق امروز نفت‌كش "سيترانس ـ 23" متعلق به شركت ايراني "بحرگان" را مورد حمله قرار داد. صدمه‌اي به اين نفت‌كش وارد نشد ولي كاپيتان آلماني آن به نام "هنرويگز" كشته شد و چهار خدمه خارجي آن نيز زخمي شدند. اين افراد مورد اصابت رگبار مسلسل قرارگرفته بودند. بعد از حمله،مجروحان نفت‌كش را حراست شركت نفت جمهوري‌اسلامي ايران به بوشهر انتقال داد.[۱] ساعت 9:50 صبح امروز يك ميراژ عراقي كه قصد حمله به يك شناور نيروي‌دريايي ارتش را داشت، با آتش پدافند هوايي يك شناور ديگر نيروي‌دريايي، در آب‌هاي خليج‌فارس سقوط كرد و خلبان آن دست‌گير شد.[۲] راديو بغداد با اعتراف به سقوط اين هواپيما گفت: «يكي از هواپيماهاي ما با اجراي مأموريت رزمي در شمال جزيره خارك در داخل سرزمين ايران سقوط كرد و ايران مسئول حفظ جان خلبان آن خواهد بود.»[۳] خلبان هواپيماي ميراژ "اف - 1"، ستوان يكم "حسون محمداحمد" ـ كه به اسارت نيروهاي خودي درآمد ـ در مصاحبه‌اي دربارة چگونگي سقوط هواپيماي خود، گفت: «قبل از اين كه به هدف نزديك شوم، مورد هدف قرار گرفتم و خود را با چتر نجات به بيرون پرتاب كردم.» وي افزود: «اكثر خلبانان عراقي روحيه ضعيفي دارند و هنگام اجراي مأموريت‌ها و عمليات‌ها سعي دارند با استفاده از مرخصي استعلاجي، از اجراي مأموريت‌ها شانه خالي كنند. در عراق اكثر مردم از وضع موجود ناراحتند و فقط عده كمي از بستگان و اطرافيان صدام كه از شهر "تكريت" هستند از وضع نسبتاً خوبي برخوردارند. اكثر خلبانان عراق از حمله به مناطق مسكوني ناراضي هستند ولي چاره‌اي جز اجراي مأموريت ندارند، زيرا رژيم صدام خانواده آنها را تا پايان هر مأموريت به گروگان مي‌گيرد.» خلبان اسير سپس با اشاره به ترس و وحشت رژيم بعثي از حملات موشكي جمهوري‌اسلامي ايران، گفت: «اين حمله تأثير شديدي در روحيه مردم گذاشته‌است طوري كه گروهي از مردم در يكي از خيابان‌هاي بغداد دست به تظاهرات زده وشعارهاي مرگ بر صدام مي‌دادند كه مأموران سازمان امنيت عراق، آنها را دست‌گير كردند.»[۴]

گزارش -60

در ادامه اعزام نيروهاي بسيجي به جبهه‌ها براي تكميل 500 گردان رزمي، امروز نيز جمع ديگري از اين نيروها از استان‌هاي خوزستان، چهارمحال بختياري و قم با عنوان كاروان "حماسه‌سازان عاشورا"، عازم جبهه‌هاي نبرد شدند. از ناحيه خوزستان 2084 تن،[۵] از ناحيه قم 600 نيروي داوطلب و 700 پاسدار وظيفه[۶] و از ناحيه چهارمحال بختياري 337 نيروي رزمي و 11 نيروي تخصصي[۷] عازم مناطق نبرد شدند. همچنين از اول تيرماه تاكنون از ناحيه همدان 4143 نيروي بسيجي[۸] به جبهه‌هاي نبرد عزيمت كرده‌اند. در همين حال، در آستانه بزرگ‌داشت هفتة جنگ، گردهم‌آيي حدود 10 هزار تن از اعضاي مقاومت بسيج ادارات، كارخانجات و اصناف مشهد، امروز برگزار شد.[۹] در اين گردهم‌آيي، فرماندهان سپاه‌پاسداران به سخن‌راني پرداختند. از سوي ديگر، سخن‌گوي سپاه‌پاسداران (برادر افشار) امروز اعلام كرد: «در هفته جنگ سومين مرحله از اعزام بزرگ (500 گردان) انجام خواهد شد. در اين مرحله نيروهاي رزمندة پشتيباني و تخصصي از سراسر كشور عازم جبهه‌هاي حق عليه باطل مي‌شوند.» وي در خاتمه افزود: «در سال تحصيلي امسال كه از اول مهرماه سال جاري شروع مي‌شود، درس آموزش نظامي همچون ساير دروس براي دانش‌آموزان سال دوم نظري از سوي سپاه‌پاسداران تدريس خواهد شد.»[۱۰]

در همين حال اعلام شد: جلسات مقدماتي كنگره بين‌المللي بررسي جنگ و دفاع سياسي اجتماعي، با حضور جمعي از شخصيت‌هاي مذهبي و سياسي ايران روز پنجشنبه در تهران برگزار خواهد شد.[۱۱]

گزارش -61

"الهاشمي"، سفير عراق در آلمان‌غربي امروز در مصاحبه‌اي با راديو كلن به سؤالاتي در مورد تأثيرات جنگ بر اقتصاد عراق و منطقه پاسخ داد و افزود: «جنگ به نفع هيچ‌كدام از دو كشور ايران و عراق نيست و يافتن يك راه‌حل صلح‌آميز براي پايان اين درگيري، بسيار ضروري است. ادامه جنگ به ضرر دو كشور درگير و نيز كشورها و مردم منطقه است. همچنين ادامه جنگ خطري براي امنيت منطقه و منافع تمام كساني است كه ارتباطي با اين منطقه دارند.» وي با اشاره به آخرين پيشنهاد صلح صدام به‌عنوان راه‌حلي براي پايان درگيري، افزود: «علي‌رغم اين پيشنهاد، عراق همچنان در جنگ با ايران مصمم و محكم است.» راديو كلن در ادامه اين مصاحبه گفت: «فشار مالي جنگ بر عراق داراي عواقب غيرقابل پيش‌بيني حتي براي كارگران خارجي مقيم اين كشور بوده‌است. تعداد قابل توجهي از كارگران مصري كه در عراق كار مي‌كردند، به كشورشان بازگشته‌اند از زماني كه دولت صدام حسين خروج سرمايه از عراق را محدود كرد، كارگران مصري ديگر علاقه‌اي به كاركردن در عراق ندارند، زيرا ديگر نمي‌توانند دست‌مزدهاي خود را به كشورشان بفرستند. دولت عراق ناچار به اتخاذ اين‌گونه تدابير شده‌است، زيرا فشار مالي جنگ بر آن كشور عملاً خزانه را خالي كرده‌است و در نتيجة اين فشارها، از ميزان واردات 60 درصد كاسته شده‌است و بسياري از كالاها كه جزو كالاهاي اساسي محسوب مي‌شوند، در مغازه‌ها يافت نمي‌شود. كاهش بهاي نفت و ارزش دلار نيز به مشكلات مالي دولت عراق افزوده‌است، ولي به گفته سفير عراق در بن، عراق هنوز در جنگ با ايران مصمم و محكم است.»[۱۲]

گزارش -62

پايان كنفرانس كشورهاي امضاكننده پيمان منع گسترش، توليد و انبار كردن سلاح‌هاي شيميايي؛ انكار عراق مبني‌بر استفاده از هرگونه سلاح شيميايي؛ محكوميت قضايي يك شركت هلندي به‌دليل ارسال موادشيميايي به عراق؛ گزارشي دربارة فروش تركيبات گاز خردل از يك شركت بلژيكي به عراق و گزارش شبكة تلويزيوني انگليس مبني‌بر استفاده عراق از سلاح شيميايي؛ موضوعات اخباري است كه در ادامه مي‌آيد: كنفرانس كشورهاي امضاكننده پيمان منع گسترش توليد و انبار كردن سلاح‌هاي شيميايي و سمي، امروز پس از ده روز بحث و بررسي در ژنو، به كار خود پايان داد. راديو رياض دراين‌باره گزارش داد كه نماينده عراق در جلسه پاياني اين كنفرانس طي سخناني بار ديگر تأكيد نمود كه كشورش هيچ‌گونه سلاح شيميايي و يا سمي در اختيار نداشته و همچنين هيچ نوع از آن را توليد و انبار نكرده‌است. نماينده عراق از كشورهاي شركت‌كننده در اين كنفرانس خواست تا ايران را جهت پذيرفتن ابتكارهاي صلح عراق متقاعد سازند.[۱۳] از سوي ديگر، به گزارش خبرگزاري فرانسه، يك شركت هلندي توليد فرآورده‌هاي شيميايي به‌نام "مل شيمي" به‌دليل صدور غيرقانوني فرآورده‌هاي شيميايي به عراق، در دادگاه شهر "رتردام" به پرداخت 100 هزار فلورن جريمه محكوم شد. فرآورده‌هاي شيميايي اين شركت در توليد گازهاي عصبي و سمي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. شركت "مل شيمي" براي توجيه اقدام خود، اعلام كرد كه وزارت صنايع عراق با ارسال نامه‌اي به اين شركت اظهار كرده بود كه اين فرآورده‌ها براي ساخت حشره‌كش به‌كار گرفته خواهند شد. در ماه مارس گذشته سرويس كنترل اقتصادي هلند تشكيلات اين شركت را توقيف كرده و مقامات قضايي اين كشور تصميم گرفتند "مل شيمي" را به‌دنبال تحقيقات بعدي، تحت پي‌گرد قانوني قرار دهند.[۱۴] تلويزيون هلند نيز امروز گزارش داد كه شركت بلژيكي (فيليپس پتروليوم) در سال 1983 حدود 500 تن گاز "تي. او. دي" گليكول(تي.دي.جي.) ـ كه اساس تركيب گاز خردل است ـ به عراق فروخته و اين كشور نيز برخلاف قوانين بين‌المللي از آن در جنگ با ايران استفاده كرده‌است. تلويزيون هلند افزود: «شركت هلندي حمل و نقل در سال 1984(1363) كه مجروحين شيميايي ايران را براي معالجه به اروپا و از جمله هلند انتقال داده بود، متوجه شد كه عراق از گازهاي "تي.دي.جي." براي ساخت گاز خردل استفاده كرده و آن را عليه سربازان ايراني در جنگ به‌كار برده است.»[۱۵] به گزارش خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، در سالگرد آغاز جنگ، بعد از مدت‌ها خودداري تلويزيون‌هاي انگليس از پخش اخبار جنگ تحميلي، تلويزيون خصوصي "آي.تي.وي." انگلستان امشب در سه نوبت مكرر گزارش‌هايي از جنگ را پخش كرد. گزارش با پخش چگونگي مقابله نيروهاي ايران با بمباران‌هاي شيميايي آغاز شد و به‌صراحت گفته مي‌شد كه با وجود محكوميت جهاني عراق به‌دليل استفاده از سلاح شيميايي، نيروهاي اين كشور تاكنون 200 بار اين سلاح را به كار گرفته‌اند. در اين گزارش تلويزيوني آمده‌است كه ايران مي‌گويد 30 هزار سرباز ايراني تاكنون با سلاح‌هاي شيميايي عراق مجروح شده‌اند. شبكه تلويزيون آي.تي.وي. آن‌گاه گفت‌وگوي كوتاهي كه با آقاي خرازي سرپرست ستاد تبليغات جنگ انجام داده‌بود، پخش كرد. آقاي خرازي در اين مصاحبه گفت: «اگر سازمان ملل و ديگر سازمان‌هاي بين‌المللي نتوانند عراقي‌ها را از كاربرد سلاح‌هاي شيميايي باز دارند، قطعاً ما نيز مجبوريم از خود دفاع كنيم.» از اين گفته، گزارشگر چنين نتيجه‌گيري كرد: «در حالي كه عمليات نظامي نهايي ايران قطعي به‌نظر مي‌رسد، دكتر خرازي نيز اخطار كرد كه ايران ممكن است با بكار بردن سلاح‌هاي شيميايي ساخت خود، اقدامات عراق را تلافي كند.» گزارشگر افزود: «با اين اخطار آشكار، عمليات نظامي بعدي تلفات بسيار زيادتري خواهد داشت؛ تلفاتي نظير آنچه در موارد مشابه در جنگ جهاني اول رخ داد.»[۱۶]

گزارش -63

امروز هشتاد و ششمين اجلاس شوراي وزيران خارجه اتحاديه عرب با حضور وزيران 21 كشور عربي‌عضو اين اتحاديه در تونس گشايش يافت. شاذلي قليبي دبيركل اتحاديه عرب در مراسم گشايش اين اجلاس دربارة گسترش خطرهاي جنگ ايران و عراق پي‌آمد تهديدهاي اخير ايران مبني‌بر بستن تنگه هرمز، سخناني ايراد كرد ، به گفته راديو ابوظبي وي در سخنان امروز خود همچنين از ايران خواست تا به جنگ خاتمه دهد و به دعوت وزيران خارجه كشورهاي شوراي همكاري خليج فارس، براي صلح ـ كه در بيانيه نهايي اجلاس اخير خود ابراز كرده بودند ـ و همچنين پيام اخير صدام حسين، پاسخ مثبت دهد. وي افزود: «تهديدات اخير ايران مبني‌بر گسترش جنگ و بستن تنگه هرمز، صلح و امنيت جهاني را تهديد خواهد كرد.»[۱۷] اين اجلاس تا اواسط اكتبر (اواخر مهرماه) ادامه خواهد يافت.[۱۸] ناظر سازمان ملل در اتحاديه عرب (كلويس مكسود) نيز امروز اعلام كرد كه كميته هفت‌جانبه اتحاديه عرب براي پايان دادن به جنگ ايران و عراق، در سوم مهرماه امسال در محل سازمان ملل تشكيل جلسه مي‌دهد و استراتژي خود را در مورد اين جنگ بررسي مي‌كند.[۱۹]

گزارش -64

"معمر قذافي" رهبر ليبي امروز طي سخناني در سومين كنگره دعوت اسلامي ـ كه در طرابلس با حضور جمعي از شخصيت‌هاي مسلمان از كشورهاي مختلف در جريان است ـ جنگ شهرها را بين ايران و عراق به شدت محكوم كرد و از كنگره مذكور خواست كه عراق و ايران را براي پايان جنگ شهرها تحت فشار قراردهد. وي از شركت‌كنندگان در اين كنگره خواست در قطع‌نامه پاياني خود، مطلبي در ارتباط با جنگ عراق و ايران نگنجانند. وي گفت: «جنگ خليج‌فارس را نمي‌توان متوقف كرد، ما تلاش كرديم آن را متوقف كنيم اما نتوانستيم، زيرا كه اين جنگ متأسفانه از مراحل بازگشت به ابتداي آن فراتر رفته‌است.» قذافي افزود: «صرف‌نظر از اين مورد كه چه كسي آغازگر جنگ بود و اين‌كه چگونه بايد بهاي آن را بپردازد، آنچه مي‌توانيم انجام دهيم اين است كه به نام مسلمانان در اين مجمتع بزرگ جهاني خواستار متوقف نمودن جنگ شهرها شويم.» قذافي تأكيد كرد كه اين گردهم‌آيي اسلامي بايد دوطرف جنگ را در اين مورد تحت فشار قرار دهد.[۲۰]

گزارش -65

آسوشيتدپرس خبرداد كه مسكو در حال حاضر تلاش مي‌كند براي پايان دادن به جنگ شش ساله ايران و عراق ـ كه درجهان عرب شكاف ايجاد كرده‌است ـ ميانجي‌گري كند. به گزارش اين خبرگزاري، چندي قبل سه فرستاده عالي‌رتبه شوروي بدين منظور به تعدادي از كشورهاي منطقه سفر كرده‌بودند.[۲۱] اين منبع به نقل از ديپلمات‌هاي عرب افزود: «مسئله جنگ ايران و عراق براي مسكو در اولويت بالايي قرار دارد. شوروي كه يك متحد ديرين عراق و مهم‌ترين تأمين كننده تسليحات اين كشور محسوب مي‌شود، تاكنون موفق نشده است هيچ‌گونه نفوذ مؤثري در بنيادگرايان اسلامي تهران به دست آورد.»[۲۲]

گزارش -66

در آستانه هفتمين سال جنگ عراق عليه ايران، اخبار مربوط به سرنگوني صدام و سقوط نظامي عراق، با اطمينان بيش‌تري مطرح مي‌شود. ماه‌نامه انگليسي زبان "اينكوايري" ضمن درج مطلبي در اين باره نوشت: «شكست عراقي‌ها در بازپس‌گيري بندر فاو و شكست تحقيرآميز آنها در مهران، روحيه ارتش عراق را تضعيف كرده و آنها را وادار كرده‌است كه استراتژي منفعلانة دفاع در مقابل حملات بيش‌تر ايرانيان را بپذيرند. كارشناسان در مورد سرنوشت صدام حسين به اين نتيجه رسيده‌اند كه در روزهاي پاياني حكومت صدام در واقع شمارش معكوس براي سقوط بغداد آغاز شده‌است.»[۲۳] روزنامه لبناني "السفير" نيز نوشت: «بحران سياسي سراسر عراق را فراگرفته و مردم خسته از جنگ، از رژيم صدام با تنفر زياد ياد مي‌كنند. اوضاع سياسي عراق بسيار متشنج است و چهره‌هاي نگران و خسته از جنگ در هرنقطه از اين كشور به چشم مي‌خورد. اثرات ادامه جنگ و حاكميت جو اختناق‌آميز رژيم بعث بر مردم اين كشور به صورت يك بحران تحمل‌ناپذير در جامعه عراق درآمده‌است. ضعف روحيه نيروهاي نظامي عراق نيز به اين تشنج دامن زده‌است، به طوري كه حتي رژيم بعث نيز از هرگونه موفقيتي براي نيروهاي نظامي خود در جنگ مأيوس گشته و سردمداران عراق از آينده تلخ خود نگران هستند.»[۲۴]

گزارش -67

به دنبال گزارش يك نشريه معتبر نفتي به نام "پلات اويل گرام" مبني‌بر اين كه تركيه در صورت شكست عراق، منطقه نفت‌خيز شمال عراق را تصاحب خواهد كرد، راديو امريكا گزارش داد كه امروز سخن‌گوي دولت تركيه ضمن رد اين گزارش، گفت: «اين موضوع هرگز در تركيه مطرح نشده‌است.»[۲۵]

گزارش -68

در ادامه اظهارات و اقدامات عناصر سلطنت‌طلب و ضدانقلاب در خارج از كشور در خصوص اعمال فشار براي توقف جنگ، رضا پهلوي پسر شاه سابق، امروز در مصاحبه با "اي.بي.سي" خواستار سرنگوني رژيم ايران و دست‌يابي به صلح با عراق شد. وي افزود: «مسئله اصلي ما در حال حاضر، مسئله جنگ است و ملت ما اكنون با يك مشكل مضاعف روبه‌رو است. از يك طرف ما بايد با رژيم [امام‌] خميني مبارزه كنيم و از طرف ديگر با عراق بجنگيم و اين كار دشواري است، ولي ما آماده‌ايم كه هر دو كار را باهم انجام دهيم. اميدوارم با ساقط كردن رژيم ايران بتوانيم به زودي با عراقي‌ها به صلح دست‌يابيم و بازسازي كشورمان را هر چه زودتر آغاز كنيم.»[۲۶] از سوي ديگر، امروز چند تن از طرف‌داران چريك‌هاي فدايي خلق "اقليت" در استكهلم دست به تحصن و اعتصاب غذا زدند. اين افراد هدف از تحصن خود را مخالفت با جنگ عنوان كرده‌اند. اين تحصن در مقابل ساختمان برگزاري كنفرانس امنيت اروپا ـ كه در استكهلم جريان دارد ـ برگزار شده‌است. مطبوعات و رسانه‌هاي جمعي سوئد توجهي به پوشش خبري اين اعتصاب غذا در اخبار خود نشان نداده‌اند.[۲۷] همچنين به گزارش روزنامه انگليسي زبان "داون" چاپ اسلام‌آباد، امروز تعدادي از ايرانيان فراري به پاكستان، در برابر دفتر سازمان ملل در كراچي به مدت سه ساعت به تظاهرات پرداختند و ضمن محكوم كردن جنگ، خواستار خاتمه آن شدند. اين روزنامه افزود: «حدود 65 هزار مهاجر فراري ايراني در پاكستان زندگي مي‌كنند كه فقط پنج درصد از آنها از سوي سازمان ملل به عنوان مهاجر رسمي شناخته شده‌اند.» به نوشته اين روزنامه، يكي از 150 تظاهركننده، علت فرار خود از ايران را فرار از سربازي عنوان كرده‌است.[۲۸]



منابع و مآخذ روزشمار 1365/06/26

  1. سند شماره 076679 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: مسئول دفتر نمايندگي امام در بوشهر، "حمله هوايي عراق به يك قايق و سقوط هواپيماي عراقي در حريم شركت نفت بحرگان"، 27/6/1365؛ و ـ سند شماره 0226118، مركز مطالعات و تحقيقات : منابع سياسي داخلي سپاه، 1/7/1365، ص 6؛ و ـ سند شماره 091540 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "ليست كشتي‌هاي سانحه‌ديده در خليج‌فارس"، نيروهاي دريايي سپاه‌پاسداران، 18/10/1365.
  2. روزنامه رسالت 27/6/1365، ص 2؛ و ـ روزنامه كيهان 27/6/1365، ص2.
  3. واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 27/6/1365، ص1، به نقل از راديو بغداد، 26/6/1365.
  4. روزنامه كيهان، 27/6/1365، ص2، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي.
  5. سند شماره 97008 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: "دفتر نمايندگي امام در سپاه ناحيه خوزستان"، آمار نيروهاي اعزامي خوزستان، 3/7/1365.
  6. سند شماره 76669 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفتر نمايندگي امام در ناحيه ويژه قم، "اعزام به جبهه از ناحيه قم"، 26/6/1365.
  7. سند شماره 76680 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ستاد سپاه ناحيه چهارمحال بختياري، "اعزام نيروهاي رزمي و تخصصي به يگان رزمي قمربني‌هاشم"، 27/6/1365.
  8. سند شماره 076677 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: فرمانده سپاه ناحيه همدان، "آمار اعزام نيرو از ناحيه همدان به جبهه‌ها"، 26/6/1365.
  9. روزنامه رسالت، 27/6/1365، ص2، خبرگزاري جمهوري اسلامي.
  10. روزنامه كيهان، 27/6/1365، ص3.
  11. روزنامه رسالت، 26/6/1365، ص1.
  12. خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 182، 27/6/1365، ص‌ص 5 و 6، راديو كلن.
  13. خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 183، 28/6/1365، ص8، به نقل از راديوهاي مسقط و رياض.
  14. روزنامه اطلاعات، 26/6/1365، ص14، خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از خبرگزاري فرانسه، 24/6/1365.
  15. روزنامه ابرار، 26/6/1365، ص4، به نقل از تلويزيون هلند.
  16. خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 184، 29/6/1365، ص9، تلويزيون "آي.تي.وي".
  17. مأخذ شماره 12، ص12، راديو ابوظبي، 26/6/1365.
  18. مأخذ شماره 10، ص20، تونس، خبرگزاري فرانسه.
  19. مأخذ شماره 10، ص20.
  20. مأخذ شماره 13، ص10.
  21. مأخذ شماره 12، ص7، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 26/6/1365.
  22. مأخذ شماره 12، ص7، خبرگزاري آسوشيتدپرس، 26/6/1365.
  23. روزنامه اطلاعات ، 26/6/1365، ص14، واحد مركزي خبر، به نقل از ماه‌نامه "اينكوايري".
  24. روزنامه اطلاعات، 26/6/1365، ص14، خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، به نقل از روزنامه لبناني "السفير".
  25. مأخذ شماره 3، ص10، راديو امريكا، به نقل از روزنامه "وال استريت ژورنال".
  26. نشريه كيهان (چاپ لندن)، 27/6/1365، ص3، گفت‌وگوي اي.بي.سي با رضا پهلوي.
  27. خبرگزاري جمهوري‌اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 185، 30/6/1365، ص27.
  28. مأخذ شماره 13، ص28، روزنامه "داون" چاپ اسلام‌آباد.