1361.08.04

روزشمار جنگ سال 1361 1361.08.04
نام‌های دیگر	چهار آبان
تاریخ شمسی	1361.08.04
تاریخ میلادی	26 اكتبر 1982
تاریخ قمری	8 محرم 1403

1359.08.04

1360.08.04

1362.08.04

1363.08.04

1364.08.04

1365.08.04

1366.08.04

1367.08.04

گزارش - 46

آخرين جلسه مشترك هماهنگي و بررسي آمادگي يگان‌هاي شركت‌كننده در عمليات محرم با حضور فرماندهان سپاه و ارتش و برخي ميهمانان* در محل قرارگاه مشترك قائم در پادگان "عين‌خوش" تشكيل شد. در اين جلسه فرماندهان 4 تيپ عملياتي سپاه، آمادگي خود را براي اجراي عمليات اعلام كرده، به تشريح مانور يگان‌هاي خود پرداختند. فرمانده تيپ‌14 امام حسين ضمن تأكيد بر اين مطلب كه تأمين جناح چپ عمليات برعهده اين تيپ است، اعلام كرد كه باتوجه‌به شكل زمين ـ كه امكان مانور زرهي عراق را در پاتك‌هايش فراهم خواهد كرد ـ بايد تأمين جناح چپ عمليات به‌عهدة يك گردان آر.پي‌.جي‌زن باشد تا درصورت لزوم وارد عمل شوند اين فرماندهان ورود گردان‌هاي خود را منوط به تعيين زمان اجراي عمليات ازسوي مسئولان عمليات دانستند. به‌دنبال ارائة اين گزارش‌ها، مانور نيروهاي تيپ‌84 خرم‌آباد و تيپ‌1 لشكر21 حمزه بررسي گرديد و هماهنگي‌هاي لازم بين فرماندهان تيپ‌هاي ادغامي ارتش و سپاه انجام شد. پس از اتمام مباحث مانور، واحد مهندسي ميزان 60 درصد از اقدامات و آماده‌‌سازي‌هاي خود را اعلام كرد. هوانيروز نيز از آمادگي گروه‌هاي آتش خود براي شركت در عمليات خبر داد و نيروي هوايي ارتش هم ضمن اعلام آمادگي خود براي اجراي مأموريت‌هاي تعيين‌شده خاطرنشان كرد كه براي پوشش‌دهي منطقه و گرفتن عكس هوايي در چهار نوبت آماده است، همچنين علاوه‌بر اجراي عمليات تجسس و شناسايي، با 12 فروند سي130 كه در اختيار دارد آمادة جا‌به‌جايي همه تجهيزات، نيروها و مجروحان مي‌باشد. در پايان جلسه نيز رحيم صفوي علاوه‌بر حفظ معنويت نيروها و فرماندهان در عمليات، بر موارد زير تأكيد كرد: 1. درصورت ناموفق‌بودن يك تيپ، ساير تيپ‌ها عمل كنند. 2. از نيروهاي احتياط سريع استفاده نشود. 3. به مخابرات اهميت داده شود. 4. به‌منظور پيشروي مجدد، به تحكيم هدف و سازماندهي بعد از اجراي تك اهميت داده شود. 5. به حفظ خطوط مواصلاتي خودي و تهديد خطوط مواصلاتي دشمن توجه شود. 6. به ادغام قرارگاه‌ها و نيروها سرعت بيشتري داده شود.(1)

گزارش - 47

حمله هوايي عراق به شهر دزفول، بمباران شهر ايلام و گلوله‌باران شهر آبادان خسارت‌هاي سنگيني را به مردم اين شهرها وارد كرد. خطر استفاده عراق از سلاح شيميايي در جنگ نيز موضوع جديدي است كه اين روزها اخبار نظامي جنگ را تحت‌تأثير قرار داده است. ساعت 12 امروز، شهر دزفول هدف موشك‌هاي زمين‌به‌زمين عراق قرار گرفت و منطقه‌اي به شعاع تقريبي 150 متر در خيابان منتظري اين شهر كاملاً تخريب شد.(2) در اين تهاجم حدود 50 منزل مسكوني به‌كلي ويران شده، بيش از 50 منزل ديگر آسيب ديد، همچنين حفرة بسيار بزرگ و عميقي در محل انفجار ايجاد شد. به‌دنبال انفجار اين موشك‌ها، شيشه‌هاي ساختمان‌ها تا شعاع دو كيلومتري شكست. در اين حادثه حدود 30 نفر شهيد و 100 تن مجروح شدند.(3) نيم‌ساعت بعد نيز هواپيماهاي عراقي به سه نقطه از شهر ايلام حمله كردند كه براثر اصابت موشك‌هاي هوا به زمين به اماكن مسكوني حدود 20 نفر از مردم شهر زخمي و به چند ساختمان مسكوني خساراتي وارد شد. در ميان مجروحان تعدادي دانش‌آموز ـ كه درحال بازگشت از مدرسه بودند ـ ديده مي‌شود.*(4) شهر آبادان نيز مورد اصابت گلوله‌هاي توپخانه و خمپاره نيروهاي عراقي قرار گرفت كه براثر آن يك نفر به شهادت رسيد، 14نفر مجروح شدند و به چند منزل مسكوني خساراتي وارد آمد.(5) طبق خبر مندرج در بولتن نيروي انتظامي، عراق اخيراً 330 هزار عدد ماسك ضدگاز خريداري كرده است. اين اقدام حاكي‌از آن است كه ارتش عراق در جبهه‌هاي جنگ از سلاح‌هاي شيميايي استفاده خواهد كرد و خريد اين اقلام براي مصونيت نيروهاي ارتش اين كشور است.(6)

گزارش - 48

درگيري ميان نيروهاي خودي و ضدانقلاب در شمال‌غربي كشور همچنان ادامه دارد. نيروهاي خودي با پاك‌سازي شهرها، روستاها و جاده‌ها عرصه را بر نيروهاي ضدانقلاب تنگ كرده‌اند، آنها هم با مين‌گذاري مناطق و جاده‌هاي روستايي خسارت‌هايي را به مردم و نيروهاي نظامي وارد مي‌كنند. از سوي ديگر تسليم‌شدن نيروهاي ضدانقلاب سبب افزايش روحية مردم شده است. به‌دنبال پاك‌سازي محور سردشت ـ پيرانشهر، نيروهاي قرارگاه حمزه سيدالشهدا، عملياتي را براي پاك‌سازي غرب اين جاده انجام دادند و ارتفاعات "بنا‌باد" و "توژال" را ـ در شمال سردشت ـ تصرف كردند، ولي به‌دليل بارندگي بسيار شديد و نبود امكان استقرار بر روي ارتفاعات، از عمق منطقه عقب‌نشيني كرده، در روستاي بناباد مستقر شدند.(7) در اين عمليات ـ كه به‌دليل اوضاع نامناسب جوي متوقف شد ـ تعدادي از نيروهاي خودي شهيد، 26 نفر مجروح و 6 سرباز مفقود شدند.(8) همچنين در ساعت 9:20 صبح، نيروهاي شهرباني ـ كه تأمين پايگاه "سيدلو" در 12 كيلومتري غرب اروميه را برعهده داشتند با حمله چته‌هاي ضدانقلاب روبه‌رو و با آنها درگير شدند. درنتيجة اين درگيري 5 نفر از نيروهاي خودي شهيد و 3 نفر مجروح شدند كه(9) يكي از آنان به‌دليل آتش‌گرفتن خودرو حامل نيروها به شهادت رسيد.(10) از تلفات مهاجمان هم اطلاعي حاصل نشد.(11) در عمليات ديگري، نيروهاي ضدانقلاب به پاسگاهي در نزديكي كامياران حمله كرده مسئول پاسگاه و يك نفر ديگر را به گروگان بردند.(12) نيروهاي سپاه هنگام گشت و شناسايي در حوالي روستاي كاني‌رش در جنوب‌غربي سردشت، با يكي از افراد حزب دمكرات مواجه شدند كه درپي تيراندازي دو طرف كشته شد. اسلحه و چندين خشاب فشنگ وي نيز به دست نيروهاي خودي افتاد.(13) ساعت 18 امروز، بين جوانمردان* قطور در آذربايجان غربي و عناصر ضدانقلاب درگيري ايجاد شد كه در اين حادثه يك جوانمرد مجروح شد.(14) در جنوب پيرانشهر نيز يك دستگاه كمپرسي وزارت راه و ترابري در جاده هنگ‌آباد ـ سختان ـ واقع در 25 كيلومتري جنوب اين شهر ـ روي ميني كه ضدانقلاب‌ها كار گذاشته بودند رفت و براثر انفجار 3 نفر از سرنشينان خودرو مجروح شده و به خودرو خسارت كلي وارد شد.(15) در حادثة مشابه ديگري يك كمپرسي جهادسازندگي اروميه در يك كيلومتري پاسگاه "هورسين" (در شمال‌غرب اروميه) به روي مين رفت و خسارت ديد، اما به كسي آسيب نرسيد.(16) به گزارش فرماندهي منطقه 5 سپاه، در پاك‌سازي‌هاي اخير محور مياندوآب از محل‌هاي استقرار ضدانقلاب مقدار 30 تن گندم، 4 تخته فرش، تلويزيون، اسناد و پلاك‌هاي جعلي ماشين، يك دستگاه ماشين جوش‌كاري، تعدادي مين و 20 قبضه اسلحه به دست آمد.(17) يك نفر از عناصر وابسته به گروه‌‌هاي ضدانقلاب ساكن نودشه هم كه از مدتي قبل به عراق رفته بود به همراه خانواده‌اش ازطريق مريوان به ايران بازگشت و خود را به سپاه پاسداران پاوه معرفي و تسليم كرد.(18)

گزارش - 49

ابراهيم سنجقي فرمانده قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، اعلام كرد كه به‌همت رزمندگان تحت امر اين قرارگاه، منطقة امني براي گروهك‌هاي مزدور امريكا باقي نمانده است. وي كه در جمع مردم اروميه در مسجد اعظم اين شهر سخن مي‌‌گفت، خاطرنشان كرد كه با تشكيل اين قرارگاه در منطقه، ضدانقلاب ضربات سختي از رزمندگان اسلام خورده و جبهه متحد ضدانقلاب درحال سقوط كامل است و سران آنها عمدتاً از مرزها گريخته‌اند تشكيل قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، ضدانقلاب را وادار به واكنش كرد و آنها كوشيدند تا مانع اين حركت شوند، اما ديديم مردم متعهد منطقه و برادران مسلمان كُرد در مقابل آنها ايستادگي كردند و ارشادهاي روحانيت مبارز و آگاه كُرد سبب نااميدي آنها شد. وي افزود: اكنون ما يقين پيدا كرده‌ايم كه با عمليات‌هاي سريع قرارگاه، جبهة متحد ضدانقلاب، از دو جناح شكست سختي خورده است: يكي ازسوي مردم كه ثابت كردند از هواداران صديق جمهوري اسلامي هستند و هرگز امكان فرصت‌طلبي به دشمن را نخواهند داد و ديگر ازسوي رزمندگان قرارگاه اعم از برادران سپاه، ارتش، بسيج و نيروهاي مردمي كه در دو هفتة گذشته ضربات سنگيني را به پيكر فرسودة ضدانقلاب وارد و عرصه را از شمال تا جنوب منطقه بر آنها تنگ كردند و راه تداركات آنها را نيز در مرزهاي عراق بستند. وي با اشاره به عمليات‌هاي مهم دو هفتة اخير مانند عمليات "آلواتان" و "مياندوآب"، اظهار اميدواري كرد كه پس‌مانده‌هاي گروه‌هاي مسلح در چند روز آينده به خود بيايند و با تسليم‌شدن، مأمني را براي خود ايجاد كنند، در غير اين صورت بايد منتظر ادامه عمليات موفق نيروهاي اين قرارگاه باشند.(19)

گزارش - 50

كشته‌شدن يك عضو سازمان مجاهدين خلق (منافقين) در جريان يك درگيري در خيابان ولي‌عصر تهران، افشاي نام فريب‌خورده‌اي كه آيت‌الله اشرفي اصفهاني را به شهادت رساند و دستگيري تعدادي از عناصر اين سازمان در يزد و گلپايگان از تحولات امروز مربوط به سازمان مجاهدين خلق (منافقين) است. در جريان يك درگيري كه بعدازظهر امروز در تقاطع خيابان دكتر فاطمي و ولي‌عصر(عج) تهران بين نيروهاي سپاه و عناصر سازمان مجاهدين خلق (منافقين) روي داد، يك عضو سازمان كشته شد و يك عابر نيز براثر اصابت گلوله به شهادت رسيد.(20) امروز اعلاميه‌اي با امضاي شوراي ملي مقاومت مستقر در پاريس درخصوص شهادت آيت‌الله اشرفي اصفهاني صادر شد. در اين اعلاميه شخصي به نام حظيفي كه در ارتش مشغول انجام خدمت وظيفة عمومي بوده، عامل ترور امام‌جمعة باختران معرفي شده است. در ادامة اين اعلاميه آمده است كه ما (شوراي ملي مقاومت) افراد فراواني نظير حظيفي ـ به‌صورت سرباز در پادگان‌ها داريم ـ و اهداف خود را ازطريق آنها در ارتش پياده خواهيم كرد.(21) درطول دو هفتة اخير، تعداد 25 نفر از عناصر سازمان مجاهدين خلق در يزد دستگير شدند و تقريباً تشكيلات اين سازمان در اين شهر متلاشي شد.*(22) همچنين در بازجويي يكي از اعضاي اين سازمان كه در اصفهان دستگير شده بود، حدود 20 نفر از عناصر سازمان در گلپايگان شناسايي و 5 تن از آنان دستگير شدند.(23)

گزارش - 51

آقاي هاشمي رفسنجاني نماينده امام در شوراي عالي دفاع، در ديدار با جمعي از فرماندهان سپاه بر ضرورت اجراي فرمان امام مبني‌بر ايجاد نظم و سازمان نظامي در سپاه، لزوم برقراري انضباطي آهنين و سلسله مراتب تأكيد كرد. وي دراين‌باره در كتاب خاطرات خود نوشته است: «شب در دفتر امام با فرماندهان سپاه جلسه داشتيم. امام فرموده‌اند كه سپاه سازمان و نظم نظامي بگيرد و انضباط آهنين برقرار شود و سلسله مراتب به وجود آيد. دراين‌باره بحث كرديم و قرار شد كه ابتدا زمينه‌سازي و سپس اقدام شود. لابد مخالفاني هم دارد.»(24)

گزارش - 52

خبرگزاري جمهوري اسلامي در مقاله‌اي از نحوة تبليغات قبل از اجراي عمليات مسلم‌‌بن‌عقيل انتقاد كرد، زيرا ازنظر رواني و امنيتي مشكلاتي به وجود آورده و توقعاتي را در ميان مردم ايجاد كرده است. در اين مقاله آمده است: «بنابه اعلام ستاد تبليغات جنگ در آستانه هريك از عمليات‌هاي عمدة نظامي، رسانه‌هاي گروهي كشور با هماهنگي ستاد تبليغات جنگ به‌منظور همياري با رزمندگان اسلام و ايجاد جوي مناسب جهت بسيج نيروها، فعاليت‌هاي گسترده‌اي را آغاز مي‌كنند. دراين‌رابطه مسئولان كشورمان نيز با انجام مصاحبه و سخنراني ضمن ايجاد آمادگي لازم در جامعه و توجيه افكار عمومي مردم و جهان، به تشويق مردم جهت رفتن به جبهه‌ها مبادرت مي‌كنند. درمجموع، اين تبليغات نقش بسزايي در بالابردن روحية رزمندگان اسلام و امت شهيدپرورمان و همچنين آشناشدن افكار عمومي مردم جهان با مواضع جمهوي اسلامي دررابطه‌با جنگ تحميلي داشته و دارد. از سوي ديگر، عدم هماهنگي لازم بين مصاحبه‌‌هاي مسئولان كشوري و لشكري در برخي موارد ازلحاظ تبليغاتي و امنيتي ضايعاتي را در بر داشته است؛ به‌عنوان‌نمونه، قبل از عمليات موفقيت‌آميز مسلم‌‌بن‌‌عقيل كه منجر به آزادسازي بخشي از ميهن اسلامي شد، يكي از فرماندهان نظامي در مصاحبه با روزنامة جمهوري اسلامي اعلام كرد به‌زودي رزمندگان اسلام آخرين حرف را خواهند زد. اين اظهارنظر بزرگ‌ترين تيتر روزنامه را به خود اختصاص داد.* اعلام اين مطلب با آنكه ازنظر اطلاعاتي، احتمالاً دشمن را دچار اشتباه كرد، ولي بايد توجه داشت كه ازنظر تبليغات داخلي، جو كاذبي در جامعه ايجاد كرد و عدم تحقق آن ضمن آنكه رسانه‌هاي گروهي را در اذهان مردم بي‌اعتبار مي‌كند، از كيفيت تبليغاتي عمليات مسلم كه به‌نوبة خود پيروزي چشمگيري را به همراه داشت، به‌شدت كاست. از سوي ديگر بايد خاطرنشان ساخت، دشمن بنا به نظر آگاهان نظامي درصد قابل‌توجهي از اطلاعات خود را از منابع آشكار نظير رسانه‌هاي ارتباط جمعي اخذ مي‌كند و متأسفانه برخي از مقامات كشور بدون توجه به اين موارد صرفاً به‌‌خاطر بالابردن روحية مردم به اعلام تلويحي آغاز عمليات مبادرت مي‌كنند. اين درحالي ‌است كه دشمن متجاوز به تجربه دريافته است كه مسئولان ما به‌علت مردمي‌‌بودن عموماً اطلاعات صحيحي را ارائه مي‌دهند. در اينجا به‌‌عنوان‌مثال به دو مورد اشاره مي‌شود: يكي از فرماندهان نظامي اول هفتة گذشته ضمن اشاره به عمليات آينده اعلام كرد به‌زودي خبرهاي خوبي خواهيم داشت و يا براساس گزارشات رسيده به واحد اطلاعات و عمليات سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در عمليات مسلم، سپاه دوم عراق در يك گزارش سري مدتي قبل از شروع عمليات مسلم، با استناد به سخنراني سرهنگ صيادشيرازي پس از ملاقات با يكي از مقامات كشور و همچنين گزارش حركت ستون‌هاي نظامي، به فرماندهان نظامي هشدار داده است كه به‌زودي عملياتي در منطقة سپاه دوم (واقع در محور مقابل سومار) انجام خواهد گرفت. باتوجه‌به موارد فوق، تذكر اين مطلب مناسب به‌ نظر مي‌رسد كه مسئولان محترم كشوري و لشكري در مصاحبه‌هاي خود توجه بفرمايند كه احياناً ناخواسته مسائلي كه ايجاد توقع كاذب در مردم مي‌كند يا منجر به آگاه‌شدن دشمن از عمليات موردنظر مي‌شود، در ميان سخنراني ايشان نباشد و يا اگر مسئله را به‌عنوان فريب مطرح مي‌سازند قبلاً هماهنگي‌هاي لازم را با ستاد تبليغات جنگ انجام داده باشند.»(25)

گزارش - 53

درپي انتشار خبري دربارة تلاش عراق براي ازبين‌بردن علائم مرزي، خبرگزاري عراق اعلام كرد كه عراق قرارداد 1975 را پذيرفته، آن را قبول دارد. اين خبر در شرايطي عنوان مي‌شود كه ارتش عراق در موضع ضعف قرار دارد و اين فقط يكي از چند شرط ايران براي خاتمه جنگ است. دو روز پس از اينكه علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه ايران، اعلام كرد كه عراق مرزهاي بين‌المللي را از بين برده است، خبرگزاري فرانسه با اعلام خبري از "منامه" ـ كه آن ‌را به‌عنوان يك خبر "خيلي فوري" مخابره كرد ـ اعلام داشت: امروز خبرگزاري عراق اعلام كرد كه اين كشور خطوط مرزي خود با ايران را به ترتيبي كه در توافق‌هاي 1975 الجزيره (اسفند 1353) تعيين شده، پذيرفته است.*(26) اعلام اين خبر باتوجه‌به مواضع و شرايط ايران درمورد صلح و اطمينان عراق از تغييرنكردن نظرهاي ايران، يك مانور تبليغاتي در عرصه سياسي و درواقع نوعي مغلطه قلمداد مي‌شود كه بازتاب‌هايي را داشته و عمدتاً با جنبه‌هاي حمايتگرانه از عراق همراه بوده است. ازجمله خبرگزاري آلمان به نقل از ناظران غربي در "منامه" پايتخت كشور بحرين، بدون اشاره به شرايط ايران براي ترك مخاصمه، يعني معرفي متجاوز و جبران خسارت‌هاي جنگ گزارش داد: «به اعتقاد ناظران غربي در منامه، اعلام آمادگي عراق براي [به] رسميت شناختن توافقنامة 1975 يك تغيير اساسي در سياست جنگي خليج‌فارس است. چون اين بغداد بود كه در سپتامبر 1980 با بي‌اعتبار خواندن اين توافقنامه موجب خصومت‌هاي في‌مابين شده بود.»(27) درهمين‌حال، علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه ايران، درخصوص اين ادعاي عراق در مصاحبه‌اي با خبرگزاري جمهوري اسلامي گفت: ادعاي پذيرش صلح را رژيمي مطرح مي‌كند كه همين امروز با بمباران مناطق مسكوني دزفول و ايلام ده‌ها نفر از هم‌وطنان بي‌گناه ما را شهيد يا مجروح كرده است. صدام در آغاز تجاوز گسترده خود در جنگ تحميلي، با انديشه به زانو درآوردن جمهوري اسلامي، با اتكا به قدرت واهي ارتش خود و حمايت امريكا و حكومت‌هاي مرتجع منطقه به‌‌طور يك‌جانبه قرارداد 1975 الجزاير را ملغي اعلام كرد و مدعي حاكميت بر شط‌العرب شد. اكنون صدام بعد از گذشت حدود دو سال جنايت، غارت و تخريب، درحالي‌كه عمليات تدافعي دلاوران اسلام، متجاوزان عراقي را از عمده سرزمين‌هاي اشغالي عقب رانده و بيش از 40 هزار نفر از فريب‌خوردگان صدامي را به اسارت گرفته است، عاجزانه به مواضع قبلي خود باز مي‌گردد و با برخورداري از حمايت همه‌‌جانبه استكبار جهاني و رسانه‌هاي امپريالسيتي، ادعاي صلح‌طلبي مي‌كند. تغيير مفتضحانه مواضع رژيم بعث عراق اين واقعيت را براي افكار عمومي جهان و صلح‌دوستان واقعي آشكار مي‌كند كه قراردادها و عهدنامه‌هاي بين‌المللي چگونه بازيچه جانيان قدرت‌طلب و تجاوزگر عراقي قرار گرفته است و تا چه حد مي‌توان به اصالت چنين ادعاهايي دل خوش كرد. جمهوري اسلامي ايران اعلام مي‌‌‌كند كه هنوز بخش‌هاي مهمي از خاك ايران در غرب كشور در اشغال نيروهاي عراقي است و هر روز ده‌ها تن از مردم بي‌گناه شهرها و روستاهاي ما دربرابر آتش نيروهاي صدامي به خاك‌ و خون مي‌غلتند و خانه و كاشانه آنان ويران مي‌شود. جمهوري اسلامي ايران خود را دربرابر خون شهدايي كه با پيكر پاكشان تاكنون مانع ادامه تجاوزات متجاوزان بعثي بوده‌اند، متعهد مي‌داند و اعلام مي‌‌كند براي تحقق‌بخشيدن به آرمان آنان تا زماني‌ كه حتي يك وجب از خاك ميهن اسلامي در اشغال متجاوزان عراقي است و شرايط برحق ما تأمين نشده است، عمليات تدافعي ادامه خواهد داشت.(28)

گزارش - 54

به‌رغم گذشت چند روز از آخرين سفر اعضاي منتخب سازمان كنفرانس اسلامي براي ميانجيگري در جنگ ايران و عراق و اعلام مواضع رسمي ايران، اين واقعه به‌طور گسترده‌اي در مطبوعات و رسانه‌هاي خارجي منعكس مي‌شود. هم‌زماني اين تلاش با تصويب قطعنامة مجمع عمومي سازمان ملل درمورد ضرورت آتش‌بس بين دو كشور به اين موضوع جنبه‌هاي وسيع‌تري بخشيده است؛ جنبه‌هايي كه نوعاً اين اقدام ايران را تلاش براي دست‌يافتن به يك پيروزي نظامي تعبير مي‌كنند تا تمايل به نشستن پشت ميز مذاكره. دراين‌باره روزنامة پرتيراژ فرانكفورتر الگمانيه، در‌ مقاله‌اي درخصوص تلاش اخير سازمان كنفرانس اسلامي براي ميانجيگري بين دو كشور درحال جنگ نوشته است: «براي نهمين بار هيئت اعزامي كنفرانس كشورهاي اسلامي بدون نتيجة مثبت به جده، يعني مقر اين سازمان بازگشت. اين هيئت مأموريت داشت كه به جنگ دو ساله بين دو كشور همسايه عراق و جمهوري اسلامي ايران پايان دهد يا حداقل مبنايي براي انجام مذاكرات صلح بين دو كشور متخاصم به وجود آورد، ولي همان‌طوركه انتظار مي‌رفت اين اقدام و تلاش كشورهاي اسلامي و هيئت اعزامي آنها به‌خاطر سخت‌گيري و عدم انعطاف انقلابيون ايران با شكست مواجه شد و رهبران ايران نشان دادند كه درحال‌حاضر به‌هيچ‌‌وجه تصميم ندارند دست دوستي به‌طرف عراق ـ كه اين جنگ را در سال 1980 [1359] شروع كرد ـ دراز كنند. [البته] اين واقعيت كه پيشروي ايران در خاك عراق از اوايل تابستان گذشته پيروزي مورد انتظار [رهبران ايران] را به بار نياورده [نيز] تغييري در موضع و تصميم رهبران ايران نمي‌دهد و تا زماني‌ كه نيروهاي ايران در خاك عراق هستند، دولت ايران خود را آن‌‌قدر قوي مي‌بيند كه هرگونه پيشنهاد صلح را رد كند.»(29) در ادامه اين مقاله كه در راديو كلن خوانده شد، آمده است: «براي رهبران ايران در تهران، آزادي فلسطين در بيت‌المقدس كه براي مسلمانان مقدس است، هدف اصلي از جنگ و نبرد است و اگر صدام حسين سقوط كند به اين هدف خود خيلي نزديك خواهند شد. به همين جهت بعيد به نظر مي‌رسد كه جمهوري اسلامي ايران در آينده نزديك حاضر به صلح با عراق باشد و برخلاف آنچه بعضي ناظرين اعتقاد دارند، ايران در روزهاي آينده حمله نظامي جديدي را عليه عراق آغاز خواهد كرد.»(30) خبرگزاري جمهوري اسلامي نيز در گزارشي از پاريس، دراين‌‌باره اعلام كرد كه مطبوعات امروز پاريس نيز با تيترهايي چون "ايران: عدم صلح با عراق" يا "ايران طرح اسلامي صلح را رد كرد"، با اشاره به سخنان رياست‌جمهوري ايران نوشته‌اند كه ايران اراده خود را براي دستيابي به يك پيروزي نظامي بر عراق اعلام كرده است. ازجمله روزنامة لوماتن نوشته است: «با كوشش‌هاي ميانجيگرانة قبلي و به‌‌خصوص كوشش‌هاي ديپلماتيك الجزاير در هفته‌هاي اخير، رهبران ايراني به‌طور محسوس، لحن ملايم‌تري را اتخاذ كرده بودند، اما مخالفت ايران با طرح پيشنهادي هيئت اسلامي را مي‌توان يك اقدام جدي نظامي در ميدان جنگ پيش‌بيني نمود.»(31) از سوي ديگر، مطبوعات عراقي نيز مانند روزهاي قبل ناخرسندي خود را از شكست تلاش اين كشور در بهره‌گيري از "سازمان كنفرانس اسلامي" و "مصوبة مجمع عمومي سازمان ملل" و كاهش فشار نظامي به اين كشور در جبهه‌ها ابراز داشته و مجامع جهاني غربي را به حمايت از عراق فراخواندند. به گزارش خبرگزاري فرانسه، روزنامة الثوره، ضمن درخواست از جامعة بين‌المللي براي اتخاذ موضع قاطع عليه ايران نوشته است: رهبران ايران هرگز به خواسته‌هاي توسعه‌طلبانة خود نخواهند رسيد و برخورد عراق با هرگونه ميانجيگري بين‌المللي براي خاتمه‌دادن به جنگ ازطريق مسالمت‌آميز تاكنون مساعد بوده است. روزنامة الجمهوريه نيز نوشته است: ادامة جنگ تهديد مستقيمي عليه بسياري از منافع اعراب و در وهلة اول عليه مردم عراق است. خبرگزاري فرانسه افزود: اين روزنامه از همة كساني كه از ادامة جنگ سودي نمي‌برند، دعوت كرده است براي حمايت از عراق اقدام قاطعانه‌اي انجام دهند.(32)

گزارش - 55

روزنامة كريستين ساينس مانيتور در ستون نظرها و عقايد با درج مقاله‌اي از يكي از استادان دانشگاه ماساچوست با عنوان "خطر بزرگ خاورميانه"، موضوع جنگ ايران و عراق و انقلاب ايران را بررسي كرده است. تأثير پيروزي ايران در منطقه؛ اعتراف به متجاوزبودن عراق در حمله به خاك ايران و محتمل‌نبودن پيروزي عراق در جنگ از محورهاي عمدة اين مقاله است. در بخشي از اين مقاله آمده است: هيچ جنگي خطرناك‌تر از جنگي نيست كه دو سال است بي‌سروصدا بين ايران و عراق در جريان است و جهان نيز آگاهي لازم را دربارة آن ندارد. اين جنگ از آن جهت خطرناك است كه اگر ايران پيروز شود كشورهاي توليدكنندة نفت يا خودشان را به دام ايران مي‌اندازند يا گرفتار حكومت قشري‌مذهبي همانند ايران مي‌شوند. عراق به اشتباه جنگ را آغاز كرد تا از موقعيت متزلزل ايران پس از شاه استفاده كرده، امتيازي را كه در سال 1975 (اسفند 1353) بنابه توافق الجزاير به شاه ايران داده بود، پس بگيرد، اما ايران در بهار امسال سرانجام توانست عراقي‌ها را از خاك خود بيرون كند، ولي به اين پيروزي اكتفا نكرد و تهاجم به داخل خاك عراق را ادامه داد. تاكنون عراق موفق شده است 3 بار حمله ايران را در داخل خاك خود دفع كند، باوجوداين، انتظار نمي‌رود كه عراق پيروزي قاطعي در جنگ به دست آورد. البته، احتمال داده نمي‌شود كه ايران هم پيروزي چشمگيري در جنگ داشته باشد؛ تحولي كه امكان وقوع آن بيشتر است، جنگ فرسايشي طولاني بين دو كشور است كه احتمالاً براي مدت‌هاي مديدي بدون نتيجه ادامه خواهد يافت. اين نشريه مي‌افزايد: آيندة ايران را دو تحول پيش‌بيني نشدني شكل خواهد داد؛ يكي از اين دو تحول نتيجه جنگ ايران و عراق است كه احتمالاً به پيروزي عراق نخواهد انجاميد و به‌صورت يك جنگ فرسايشي مرزي خواهد آمد و يا اينكه احتمالاً به پيروزي ايران خواهد انجاميد. تحول ديگر كه آينده نشان خواهد داد، دوام (امام) خميني يا دوام صدام حسين است كه كدام‌يك بيشتر بتوانند قدرتشان را حفظ كرده، دوام بياورند.(33)

گزارش - 56

روزنامة كراسنا ايزودا ارگان رسمي ارتش شوروي، بدون هيچ‌‌گونه اشاره‌اي به سياست‌ها و عملكرد نظامي شوروي دربرابر جنگ ايران و عراق، به نقد عملكرد غربي‌ها به‌ويژه امريكايي‌ها در جنگ اكتفا كرده و نوشته است: عمليات جنگي بين ايران و عراق صرفاً به سود نيروهاي امپرياليستي است و مي‌تواند پيامدهاي بسيار جدي داشته باشد. وزارت جنگ امريكا از همان آغاز جنگ، آن را بهانه‌اي براي انتقال ناوگان بزرگ امريكا به منطقة خليج‌فارس قرار داد و اكنون نيز واشنگتن ضمن اجراي نقشه‌هاي سياسي و ديگر نقشه‌هاي خود در اين منطقه، مي‌خواهد از جنگ ايران و عراق براي برقراري سلطة نظامي خود در منطقه بهره‌گيري كند. امريكا اميدوار است كه با اتكا به جنگ بتواند به سركوب مسلحانة علني نيروهاي ملي آزادي‌بخش بپردازد و كشورهاي اين منطقه را تحت تحكمات خود قرار داده، نفت كشورهاي عربي را تصاحب كند. حرارتي كه تبليغاتچي‌هاي امريكا و ناتو به‌منظور دامن‌زدن به اختلاف‌ها بين ايران و عراق و ميان كشورهاي عربي كه عده‌اي از آنها از عراق حمايت مي‌كنند و برخي ديگر پشتيبان ايران هستند، از خود نشان مي‌دهند، نشانة علاقه‌مندي نيروهاي تجاوزكار امپرياليسم به ادامه و تشديد درگيري مسلحانة ايران و عراق است. آنها دو هدف بلندمدت دارند؛ در وهلة اول آنها مي‌خواهند كشورهاي عربي منطقة خليج‌فارس را با داد و فرياد درباره امكان پيروزي ايران و خطر موهوم تجاوز نيروهاي مسلح ايران به خاك اين كشورها ترسانده، تشويقشان كنند كه علاوه‌بر حمايت‌هاي مالي و تسليحاتي، در تأمين نيروهاي مسلح هم به عراق كمك بكنند و بدين‌طريق پاي آنها را به درگيري مسلحانه بكشانند. نقشه‌هاي شوم افرادي كه سياست‌هاي امريكا را تعيين مي‌كنند دربارة بين‌المللي‌كردن درگيري مسلحانه ايران و عراق، فقط به اين موضوع محدود نمي‌شود، بلكه واشنگتن‌پست به‌صراحت نوشته است بعضي محافل واشنگتن امكان مداخله امريكا و پشتيباني‌اش از كشورهاي عربي عليه ايران را تأييد مي‌كنند. علاوه‌براين، امريكا اميدوار است كه توسعة عمليات جنگي بين ايران و عراق سبب ايجاد دودستگي در ميان كشورهاي عربي شود تا به‌مرور زمان بتواند مبارزه اعراب را در رفع پيامدهاي هلاكت‌بار تجاوز رژيم صهيونيستي تحت‌الشعاع قرار بدهد.(34)

گزارش - 57

هم‌زمان با فعال‌بودن جبهه‌هاي جنگ و به‌‌‌رغم درگيري نيروهاي عراقي با نيروهاي خودي، فعاليت‌هاي مربوط به بازسازي مناطق جنگي نيز در مناطقي كه از دسترس دشمن دور است، در دستور كار مسئولان قرار دارد؛ ازجمله روزنامه كيهان امروز نوشت: هجدهمين نشست ستاد مركزي بازسازي و نوسازي مناطق جنگ‌زده با شركت همه نمايندگان وزارتخانه‌هاي اجرايي و نهادهاي ذي‌ربط در وزارت كشور تشكيل شد و پس از تبادل‌نظر درمورد موضوعات مطرح‌شده، موارد زير به تصويب رسيد: 1. همه طرح‌هاي وزارت نفت درمورد بازسازي و نوسازي مراكز و ايستگاه‌ها تصويب شد. 2. طرح بازسازي كارخانة صابون‌سازي خرمشهر تصويب شد. 3. مقرر شد صندوق تأمين خسارات آسيب‌ديدگان محصولات كشاورزي و دامي وزارت كشاورزي خسارات محصول جنگ‌زدگان را تأمين كند. 4. طرح كاربرد مالچ‌هاي نفتي براي تثبيت شن‌هاي روان در ‌هزار هكتار از زمين‌هاي خوزستان به تصويب رسيد.(35)

گزارش - 58

در نمايشگاه بين‌المللي كتاب در كشور يوگسلاوي مقامات امنيتي اين كشور كتاب‌هاي به نمايش درآمده در غرفه ايران را به‌دليل سياسي‌بودن جمع‌آوري كردند. بعدازظهر امروز در سومين روز از كار نمايشگاه بين‌المللي كتاب در بلگراد يوگسلاوي، مسئولان اين نمايشگاه به‌ همراه تعدادي از مأموران امنيتي اين كشور با مراجعه به غرفه ايران، كتاب‌هاي به نمايش گذاشته‌شده در غرفه را ـ كه عمدتاً مربوط به مبارزات مردم ايران عليه جنايات امريكا، جنگ ايران و عراق، فلسطين، نهضت‌هاي آزادي‌بخش و عكس و سخنان امام بود ـ جمع‌آوري كردند. به‌دنبال اعتراض مسئول غرفه ايران، مأموران علت توقيف كتاب‌ها را سياسي‌بودن آنها و نداشتن مجوز براي اهدا به بازديد‌كنندگان ذكر كردند. به‌ گفتة مسئول غرفة ايران، سرپرست نمايشگاه با مراجعه مجدد به غرفه ايران ضمن ابرازتأسف اعلام كرد كه اين عمل بنابه تصميم پليس و مقامات امنيتي انجام شده و وي قادر به جلوگيري از آن نبوده است.(36)

گزارش - 59

يك منبع دولتي ژاپن اعلام كرد كه دولت عراق از ژاپن درخواست كرده است كه كارگروه مشترك ژاپن و عراق هرچه‌زودتر كار خود را آغاز كند تا ژاپن بتواند پس از پايان جنگ عراق و ايران اين كشور را در بازسازي و توسعه اقتصادي كمك كند. اين مقام دولتي كه اين خبر را در اختيار روزنامه نيهون كيزايي شيمبون قرار داده، مي‌گويد: انتظار مي‌رود عراق در مقابل پيشنهاد فروش نفت به ژاپن، از اين كشور تقاضاي دريافت وام كند. درحالي‌كه به نظر مي‌رسد ژاپن با تشكيل كارگروه مشترك در آينده نزديك مخالف است، زيرا عراق ازنظر مالي با مشكلاتي مواجه مي‌باشد، به‌علاوه بازار نفت ژاپن نيز اشباع شده است. اين گزارش حاكي است كه طبق توافق‌هاي صورت‌گرفته در دو اجلاس قبلي كارگروه مشترك، ژاپن موافقت كرده كه 592 ميليون ين به عراق بدهد كه تاكنون 5/145 ميليون ين آن پرداخت شده و عراق انتظار دارد تا 144 ميليون ين ديگر نيز دريافت كند. در مقابل قرار است، ژاپن هم كلاً 90 ميليون تن نفت خام تا سال 1983 از عراق خريداري كند كه تا سال 1980 نيمي از آن به ژاپن حمل شده است. اگرچه در سال 1980، ژاپن خواستار 10 ميليون تن نفت از عراق بود، ولي به‌دليل جريان‌داشتن جنگ، صدور نفت عراق به ژاپن از راه آب امكان‌پذير نيست.*(37)

گزارش - 60

نشريه كرسنت (چاپ كانادا) در مقاله‌اي به تأثير عمليات رمضان در اقتصاد داخلي عراق پرداخته و مبادلات تجاري اين كشور با قدرت‌هاي بزرگ اقتصادي همچون امريكا، انگليس، فرانسه، ژاپن و... را بررسي كرده است. در اين مقاله به نحوة قراردادهاي تجاري عراق با كشورهاي غربي و سير صعودي ميزان اين همكاري از سال 1360 به بعد توجه شده است. ارتقاي ميزان روابط تجاري با امريكا و تحولات رو به بهبود سياسي ميان دو كشور نيز از نظر دور نمانده است. در قسمت ديگر مقاله، درباره آينده روابط اين كشورها و عراق با درنظرگرفتن امكان جابه‌‌جايي در حاكميت عراق و شكل‌گيري حكومت جديد بحث شده است. تأثير جابه‌جايي قدرت در عراق در آينده روابط آن كشورها با عراق از ديگر محورهاي اين مقاله است. دراين‌ميان، نويسنده به روي‌كارآمدن حكومت طرف‌دار ايران در عراق نيز نظر داشته و در انتهاي مقاله به بررسي گروه‌هاي مخالف حكومت فعلي عراق و نقش هريك در اپوزيسيون موجود پرداخته و به مواضع آنان در دوره جديد جنگ ـ كه با حملات جديد ايران آغاز شده ـ توجه كرده است.**(38)

گزارش - 61

مجمع عمومي سازمان ملل متحد امروز درخواست ايران را مبني‌بر اخراج رژيم صهيونيستي از نشست فعلي مجمع رد كرد. مجمع عمومي با 74 رأي مثبت در مقابل 9 رأي منفي و 21 رأي ممتنع پيشنهاد "فنلاند" را ازجانب كشورهاي شمال اروپا مبني‌بر "رأي‌گيري نكردن درمورد درخواست ايران" با هدف افزايش تأثيرات سازمان ملل متحد و ادامه كوشش‌ها براي برقراري صلح در خاورميانه، پذيرفت.(39) به گزارش خبرگزاري فرانسه از مقر سازمان ملل متحد، 9 كشوري كه به پيشنهاد فنلاند براي مسكوت‌گذاشتن درخواست ايران رأي منفي دادند عبارت‌اند از: ليبي، الجزاير، ايران، كوبا، نيكاراگوئه، گرانادا، ويتنام، آلباني، افغانستان. تنها كشورهاي عربي كه به درخواست فنلاند رأي مثبت دادند، مصر و تونس بودند و كشورهاي عربي ديگر در اين رأي‌گيري شركت نكردند. به‌استثناي كوبا كه با ايران همراه بود، باقي كشورهاي گروه سوسياليست نيز رأي ممتنع دادند.(40) راديو بي‌بي‌سي قبل از آغاز رأي‌گيري و قبل از طرح پيشنهاد "فنلاند"، در تفسيري، عمده‌ترين مشكل كشورهاي عرب طرف‌دار غرب در نحوه برخورد با پيشنهاد ايران را نگراني از به‌مخاطره‌افتادن مذاكرات صلح خاورميانه و تغيير نظر امريكا درباره فلسطيني‌ها درنتيجه اقدامات اخير رژيم صهيونيستي در لبنان دانسته، اعلام كرد: «تحت چنين شرايطي پيشنهاد ايران براي رأي‌گيري درمورد اعتبارنامة اسرائيل، كشورهاي عرب را در موقعيت دشواري قرار داده است. براي‌ كشورهاي عرب مخالفت با اين پيشنهاد و دادن رأي منفي آسان نيست. درعين‌حال، موافقت با آن هم به تفاهم نه‌چندان استوار ميان اعراب و امريكا لطمه مي‌زند.» اين راديو افزود: «[هدف دولت ايران] تغيير شكل سازمان‌هاي بين‌المللي نظير سازمان ملل است كه به نظر رهبران ايران تحت سلطه كشورهاي ابرقدرت و به‌خصوص دولت امريكاست، [اما بايد در نظر داشت كه] چنانچه طرح پيشنهادي ايران در جلسة امروز مجمع عمومي حداقل موجب ايجاد اختلاف در ميان اعراب شود و به تضعيف كوشش و اقدامات كنوني براي برقراري صلح در خاورميانه ازطريق مذاكره گردد، ايران به مقصود خود رسيده است.»*(41)

گزارش - 62

هم‌زمان با شب تاسوعاي حسيني و درحالي‌كه مسلمانان و شيعيان ايراني و كويتي آماده برگزاري مراسم عزاداري بودند، دولت كويت 10 حسينيه را در شهر "جهره" تعطيل كرد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، پليس كويت كه امسال بيش از هر سال ديگر سعي در كنترل اين مراسم داشت، يك كويتي را در حسينيه "سيدمحمد" پس از پايان مراسم به‌اتهام سردادن تكبير دستگير كرد. در حسينية اشكاني نيز هزاران نفر عزادار شعارهايي در حمايت از رزمندگان ايراني و دعا براي رهبر انقلاب، سردادند، همچنين در منطقه بنيدالقار به‌‌رغم محاصره حسينيه‌ها ازجانب پليس، مردم از حسينية سيدمحمد خارج شده، با سردادن شعارهايي مانند "خدايا خدايا تا انقلاب مهدي خميني را نگه‌دار" و يا "ما ملت مسلمان عاشق شهادتيم"، به‌سمت حسينيه‌ها راه‌پيمايي كردند.(42) 63 به نوشته روزنامه اطلاعات امروز، اهالي منطقه "اوضاعي" در حومه جنوب بيروت، در نامه‌اي به امام خميني خواهان كمك جمهوري اسلامي به آنها شده‌اند.

در اين نامه آمده است كه ما ساكنان منطقة اوضاعي واقع در حومه بيروت ـ ناحيه‌اي كه خانه‌هاي آن هر روز درمعرض انهدام بوده و ساكنان آن درمعرض آوارگي مي‌باشند و تاكنون تعدادي از خانه‌هاي ما به‌دست ارتش لبنان ويران شده و اين امر به درگيري ميان مردم و ارتشيان لبنان انجاميده كه درنتيجه آن چند نفر شهيد و زخمي شدند ـ از آنجايي كه به رهبري حكيمانة شما بر تمام مسلمانان جهان ايمان داريم، از پيشگاه شما استدعا داريم كه در اولين فرصت به اين موضوع توجه فرماييد تا صداي ما مظلومان به تمام جهان برسد و بدانند بر مسلمانان لبنان چه مي‌گذرد.(43)

درهمين‌حال روزنامه جمهوري اسلامي امروز از فشار مصر بر سازمان آزادي‌بخش فلسطين براي پذيرش طرح ريگان خبر داد. اين روزنامه نوشت: پطروس غالي وزير مشاور در امور خارجه مصر، نيز در مصاحبه‌اي با يك روزنامة مراكشي به رهبران سازمان آزادي‌بخش فلسطين توصيه كرد تا با دست‌‌كشيدن از مبارزه نظامي و به‌رسميت‌شناختن رژيم صهيونيستي و گشودن باب مذاكره با اين كشور از طرح ريگان پشتيباني كند. غالي در اين مصاحبه مبارزة فلسطيني‌ها را شكست‌خورده دانسته و گفته است كه حكومت در مصر مي‌كوشد تا شكست نظامي سازمان آزادي‌بخش فلسطين را به يك پيروزي سياسي مبدل كند.*(44)

ضميمه گزارش60: مقالة نشرية كرسنت با عنوان "ايران، عراق و جنگ" متن كامل مقاله نشرية كرسنت (چاپ كانادا) با عنوان "ايران، عراق و جنگ" بدين شرح است: «نتايج جنگ براي تجارت غرب با عراق بسيار اهميت دارد. موقعي كه ايران حمله گستردة خود را در اواسط ژوئيه [عمليات رمضان] آغاز كرد، بازار پولي كويت مملو از دينار عراقي شد. به‌زودي معلوم شد كه مقامات برجسته حزب بعث عراق كه نگران ازدست‌دادن ثروت‌هاي خويش (درصورت پيروزي ايران) بودند، دينارهايشان را در بازار به فروش رساندند، لكن حركت امواج شوك‌آور به عراق و كويت محدود نمي‌شد. در اولين روز حمله، بازار پولي اروپا و بازار نفت نيز تا حد قابل‌ملاحظه‌اي تكان خورد، چراكه غرب نگران ازدست‌دادن بازار پررونق عراق شده بود. [چراكه] كشورهاي اروپايي و ژاپن منافع عظيمي در عراق دارند. اگر رژيم جديدي در عراق قدرت را به دست گيرد و اين رژيم برنامه‌هاي اقتصادي متفاوتي داشته باشد، آلمان‌ غربي بيش از ديگران صدمه خواهد ديد. به‌خصوص اينكه سفارشات خارجي صنايع اين كشور در مقايسه با سال 1981 حدود 30 درصد كاهش داشته است. سال گذشته عراق با 4/1 ميليارد پوند واردات، بهترين بازار آلمان غربي در جهان غرب بود. سفارشاتي‌كه صنايع ساختماني آلمان از عراق دريافت كرد، به‌تنهايي بالغ بر 07/1 ميليارد پوند مي‌شد. صادرات مهندسي آلمان به عراق در سال 1981 تقريباً به دو برابر افزايش يافت. ازجمله پروژه‌هاي عظيم عراق كه آلمان غربي در آنها سهيم است، سد هيدروالكتريكي موصل، فرودگاه بصره، پروژه‌هاي راه‌سازي و... مي‌باشد. قرارداد 300 ميليون پوندي سد موصل با شركت كروپ (دو سهام‌دار عمده آن بنياد كروپ و دولت ايران هستند) منعقد شد. هرگونه تغيير سياسي و اقتصادي به‌‌طور جدي بر فرانسه نيز تأثير خواهد گذاشت. عراق پنجمين مشتري تجاري بزرگ فرانسه در خارج از اروپا و امريكا محسوب مي‌شود. به هنگام ديدار وزير تجارت خارجي دولت سوسياليست فرانسه از عراق، قراردادهاي مهمي بين دو كشور منعقد گرديد. پس از اين ديدار، قرارداد 400 ميليون پوندي براي خريد توپخانه بين دو كشور امضا شد. عراق همچنين 60 فروند ميراژ از فرانسه خريداري كرد. درضمن، دولت فرانسه به بغداد اطمينان داده كه در آينده نيز حاضر است معاملات نظامي جديدي را با اين كشور منعقد كند. عراقي‌ها اخيراً براي دفع حمله ايران از ميراژهاي 2000 و موشك‌هاي اگزوسه ام 29 استفاده كردند. به‌علاوه فرانسه مشغول بازسازي رآكتور عراقي نيز مي‌باشد. پروژه‌هاي ساختماني، عراق را به يكي از مشتريان برجسته ژاپن درزمينة صنايع ساختماني تبديل كرده است. در سال گذشته، عراق قراردادهايي به ارزش 275 ميليون پوند با ژاپن منعقد كرد، ولي روابط تجاري دو كشور درحال‌حاضر دچار مشكلاتي شده است. ژاپن در اواسط دهة هفتاد اعتباري معادل 4/1 ميليارد پوند به دولت عراق داد. دولت عراق ـ كه تا چندي پيش از اين اعتبار استفاده زيادي نكرده بود ـ درنتيجه فشارهاي ناشي از مخارج جنگي خواست از آن استفاده كند، لكن به نظر مي‌رسد كه دولت ژاپن درنتيجه وقايع جنگ تمايلي به اعطاي چنين وامي ندارد. صادرات انگليس به عراق در سال 1981 دو برابر افزايش يافت. در اين سال انگليس 6501 ميليون پوند كالا به عراق صادر كرد. در سه ماهه اول سال 1982، صادرات اين كشور به عراق 6/191 ميليون پوند شد، لكن ارقام صادرات انگليس در ماه‌هاي اخير تنزل كرده كه اين نشانگر اوضاع بد اقتصادي عراق است. ايتاليا نيز از بازار عراق سهم جالب توجهي مي‌برد. صادرات ايتاليا در سال 1981 به 640 ميليون پوند رسيد، ولي ارقام ماه‌هاي اخير كاهش صادرات ايتاليا را نشان مي‌دهد. درهرحال، ايتاليا قراردادي به ارزش 8/1 ميليارد پوند براي صدور 11 كشتي جنگي به عراق با اين كشور منعقد كرده است. به‌علاوه، ايتاليايي‌ها پروژه‌هاي ساختماني به ارزش 650 ميليون پوند نيز در دست اجرا دارند. در سه سال گذشته، فروش كالاي امريكايي به عراق به‌سرعت رشد كرد. صادرات امريكا به عراق در سال 1981 بالغ‌بر 914 ميليون پوند بود، لكن در پنج ماهة اول سال جاري، صادرات امريكا در مقايسه با مدت مشابه سال گذشته تنزل كرد (سال 1981، 366 ميليون پوند درحالي‌‌كه در سال 1982 تا 284 ميليون پوند تنزل كرد). در ماه آوريل سال جاري، نام عراق از ليست كشورهايي كه از تروريسم بين‌المللي حمايت مي‌كنند، حذف شد و اين راه را براي فروش هواپيماهاي مسافربري ساخت بوئينگ و لاكهيد به عراق باز كرد. ارقام مربوط به تجارت امريكا با عراق منعكس‌كننده نفوذ امريكا در عراق و يا حمايتش از حزب بعث نمي‌باشد، زيرا اكثر قراردادها ازطريق دوستان امريكا در اردن، سودان، مصر و عربستان با عراق منعقد شد. كشورهاي فوق و ساير كشورهاي عربي خليج‌فارس در سال‌هاي 80 ـ 81 مجموعاً 30 ميليارد دلار وام بدون بهره و يا به عبارت بهتر هديه به عراق دادند. در شش ماهه اول سال 1982 نيز 11 ميليارد پوند به عراق وام داده شد.

دورنماي آينده كشورهاي غربي علي‌رغم تنزل ارقام تجاري توانستند جاي پاي محكمي در عراق به‌ دست آورند. اگر صدام بتواند از بحران فعلي ـ كه از مشكلات جنگي ناشي مي‌شود ـ خود را نجات دهد و يا اگر شخص ديگري كه طرف‌دار غرب باشد، جاي وي را بگيرد، غرب مي‌تواند بازاري را داشته باشد كه حتي بيش از گذشته به اعتبار و توجه غرب وابسته خواهد بود. در اوايل جنگ، نيروي هوايي فعال ايران توانست اكثر پروژه‌هاي مهم صنعتي را كه قبل و يا در طي برنامه توسعه 14 ساله (67 ـ 1980) با هزينه‌اي معادل 50 ميليارد دلار تكميل شده بود، ويران كند. به‌‌علاوه، ايران و عراق هر دو مجبورند براي ترميم تأسيسات نفتي به غرب و ژاپن روي آورند. جنگ همچنين نشان داد كه كشتيراني و عبور و مرور تانكرهاي نفت از تنگه هرمز مي‌تواند آسيب‌پذير باشد. اعتقاد بر اين است ‌كه هر دو كشور متخاصم و ساير كشورهاي خليج‌فارس در فكر راه ديگري هستند؛ دسترسي به مديترانه ازطريق تركيه و درياي سرخ ازطريق عربستان. به اجرا درآمدن چنين فكري به سرمايه‌گذاري عظيم درزمينه شبكه لوله‌هاي نفتي نياز دارد. درجه و ميزان ارتباط ايران با غرب به نتيجه بحث‌هاي اخير در كادر رهبري ايران بستگي دارد. و همه چيز بستگي به نتيجه جنگ با عراق دارد، اگر ايران بتواند يك رژيم اسلامي را در عراق مستقر كند، اتحاد دو كشور با توليد روزانه نفتي معادل توليد عربستان (حتي بيشتر از آن) و با داشتن نيروي انساني زياد براي غرب و به‌خصوص امريكا، بسيار نگران‌كننده خواهد بود. به همين دليل است كه ناظران معتقدند امريكا براي جلوگيري از روي كار آمدن يك رژيم راديكال اسلامي در عراق كوشش زيادي به‌ كار خواهد برد. سرنوشت صدام در چند هفته گذشته و پس از موفقيت امريكا و اسرائيل در بيرون‌راندن ساف از بيروت و نيز درنتيجه دريافت مقادير قابل‌توجهي سلاح مدرن (روسي، امريكايي و فرانسوي) به‌‌اضافه حمايت اعراب، وضع نسبتاً بهتري به خود گرفته است، لكن اكنون همه چيز به جنگ فرساينده ايران كه از بغداد چندان هم دور نيست، بستگي دارد.

گروه‌هاي اپوزيسيون عراق و جنگ اتحاد بين گروه‌هاي مخالف رژيم در صحنه سياسي پرآشوب عراق واقعه مكرري نيست، تنها چيزي كه در دو سال گذشته باعث اتحاد اپوزيسيون شده، جنگ عراق با ايران بوده است. تمام گروه‌ها "جنگ صدام" را محكوم مي‌كردند، ولي اينك برخي از گروه‌ها مي‌روند تا از اين توافق و اتحاد جدا شوند. در اوايل اوت گذشته هزاران تن از عراقي‌هايي كه از سركوبي بي‌رحمانه رژيم به سوريه پناه برده‌اند، با خواندن بيانيه جبهه دمكراتيك ميهن‌پرستان ناسيوناليست‌ها شديداً دچار تعجب شدند. جبهه دمكراتيك قوياً حمله نيروهاي مسلح ايران به قواي عراقي مستقر در خاك كشورشان را محكوم كرد. چيزي كه باعث ناراحتي شديد عراقي‌هاي مقيم سوريه شد، لحن تند بيانيه بود. عراقي‌هاي مقيم سوريه معتقدند كه اين حركت جبهه دمكراتيك نه‌تنها به پايان جنگ كمك نمي‌كند، بلكه باعث طولاني‌ترشدن جنگ و رنج بيشتر مردم عراق مي‌گردد. باتوجه‌به ماهيت دلايل و انگيزه‌هاي رژيم عراق، پناهندگان عراقي معتقدند كه جنگ فقط با سرنگوني صدام پايان مي‌يابد. معلوم نيست كه حزب كمونيست عراق ـ كه از اعضاي جبهه دمكراتيك است ـ بيانيه جبهه را تأييد كرده است يا نه. برخي از مقامات حزب كمونيست مسئوليت بيانيه را نپذيرفته‌اند، ولي حزب فوق هنوز به‌‌طور رسمي بيانيه را تكذيب نكرده است. حزب كمونيست عراق (رهبريت مركزي) كه در جبهه دمكراتيك عضويت ندارد، هنوز سقوط صدام حسين را مهم‌ترين وظيفه و هدف مردم عراق مي‌داند. حزب فوق معتقد است كه فقط مردم عراق مي‌توانند درباره آينده و شكل سياسي كشورشان تصميم بگيرند. سازمان‌هاي اسلامي كاملاً از پيشروي نيروهاي ايراني حمايت كرده، آن را گامي درجهت مبارزه‌شان با صدام و تشكيل دولت اسلامي مي‌دانند.»(45)

ضميمه گزارش61: متن مصاحبه آقاي رجايي خراساني با خبرگزاري جمهوري اسلامي درخصوص تصويب طرح فنلاند در مجمع عمومي آقاي رجايي خراساني نماينده ايران در سازمان ملل متحد، درخصوص تصويب طرح فنلاند در مجمع عمومي در مصاحبه‌اي با خبرگزاري جمهوري اسلامي در واشنگتن گفت: «با طرح فنلاند، يكي از تعيين‌كننده‌ترين و افشاكننده‌ترين لحظات سازمان ملل در جلو چشم جهانيان به نمايش گذاشته شد. رأي‌گيري درمورد پيشنهاد جمهوري اسلامي ايران براي اخراج اسرائيل از مجمع عمومي متضمن اعلام موضع صريح ازسوي بسياري از كشورها ازجمله كشورهاي غيرمتعهد، كشورهاي اسلامي و كشورهايي بود كه در كنفرانس فاس [مراكش]، اسرائيل را به رسميت شناخته بودند. درحقيقت همه كشورهايي كه در سخنراني‌ها و شعارهاي خود عليه اسرائيل اعتباري براي خويش كسب كرده بودند، مجبور بودند كه مواضعشان را صريحاً در قبال اين مسئله اعلام كنند. [...] عده‌اي از تحليل‌گران سياسي معتقد بودند كه مسئله به‌مراتب بزرگ‌تر از مسئله اعراب و اسرائيل و حتي خروج امريكا از سازمان ملل است و اصولاً كل سازمان ملل مورد سؤال قرار گرفته بود. ازطرفي امريكا تهديد نموده بود كه سازمان ملل را به خطر انداخته و از آن خارج خواهد شد و دبيركل نيز طرح تقاضاي اخراج اسرائيل را به‌نحوي از انحاء نادرست و موجب مشكلاتي براي سازمان معرفي كرده بود.» وي افزود: «[در اين اقدام]، رأي‌دهندگان مي‌بايست با رأي خود براي مردم جهان روشن مي‌ساختند كه: 1. آيا اسرائيل غاصب بايد عضو مجمع عمومي باشد يا خير؟ 2. آيا كشورهاي جهان سوم كه سال‌ها تحت سيطره ابرقدرت‌هاي شرق و غرب بوده و هم‌اكنون در سازمان ملل عضويت و حق رأي دارند، جرئت و جسارت اين را دارند كه لااقل براي يك بار هم كه شده در مقابل توپ‌هاي توخالي امريكا بايستند؟ 3. جنگ زرگري و اختلافات سياسي بين شرق و غرب جناح‌بندي‌هاي جغرافيايي تا چه حد اصالت داشته و تا چه حد تظاهر و فريب است؟ 4. آيا كشورهاي عضو جنبش عدم‌تعهد قصد دارند كه در اين لحظه حساس در مقابل امپرياليسم امريكا و رژيم غاصب صهيونيستي بايستند و واقعاً از آرمان فلسطين و حقوق مسلمانان و اعراب كه اكثريت اعضاي جنبش را تشكيل مي‌دهند، دفاع نمايند؟ 5. دولت‌هاي عرب چقدر به آرمان‌هاي فلسطين اعتقاد دارند؟ 6. آيا اتهامي كه بعد از انقلاب تاكنون توسط امريكا و به‌خصوص سازمان سيا و رژيم صهيونيستي تحت‌عنوان خريد اسلحه از اسرائيل عليه جمهوري اسلامي ايران طرح‌ريزي شده و ازطرف رسانه‌هاي امپرياليستي و مرتجعين وابسته مرتباً تكرار مي‌شود، صحت دارد يا خير؟ همه اين سؤالات و بسياري سؤالات فرعي ديگر با يك رأي مثبت يا منفي مي‌بايست پاسخ داده شوند.» وي در ادامه اضافه كرد: «سازمان ملل به‌هيچ‌عنوان نتوانست اين لحظه حساس را تحمل كند و پاسخ مستقيم و رودرروي خود را به جهانيان اعلام نمايد، لذا تنها راه فرار از اين مسئله اين بود كه از به‌رأي‌گذاشتن پيشنهاد ايران خودداري شود و براي پيشنهاد خود درخواست اخذ رأي مي‌كرد. [...] فرق پيشنهاد فنلاند با پيشنهاد جمهوري اسلامي اين بود كه بالاخره جناح‌هاي مختلف از برخورد مستقيم با سؤالات فوق‌الذكر نجات پيدا مي‌كردند. بدين‌ترتيب پيشنهاد فنلاند لحظة بسيار آرامش‌بخشي را براي بسيار از كشورها فراهم آورد.» نمايندة جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل افزود: «نمايندگان دولت‌هاي مرتجع عرب در ساعت 5/3 بعدازظهر تصميم گرفتند حتي از برخورد غيرمستقيم با سؤالات فوق‌الذكر طفره بروند، زيرا در غير اين‌ صورت مجبور بودند موضع خود را در قبال مردم فلسطين ـ كه سال‌ها به‌‌صورت ظاهري به حمايت از آنها شعار داده بودند ـ روشن نمايند. رأي‌گيري شروع شد، 74 كشور رأي مثبت دادند، 9 كشور رأي منفي و بقيه يا رأي ممتنع دادند يا اصلاً در رأي‌گيري شركت نكردند. [...] پس از پايان رأي‌گيري بسياري از مدعيان طرف‌داري از آرمان فلسطين، آن‌چنان از عمل خود شرمنده بودند كه پس از اختتام جلسه درحالي‌كه سعي مي‌كردند با ديگر اعضا برخورد نداشته باشند، از سازمان خارج ‌‌مي‌شدند. نماينده عراق ازجمله نمايندگاني بود كه تا لحظاتي قبل از رأي‌گيري در صندلي خود حاضر بود و به‌محض شروع رأي‌گيري جلسه را ترك كرد و معلوم نشد كه نماينده محترم صدام‌ حسين كه تا 24 ساعت قبل قهرمان ميدان شعارهاي ضداسرائيلي بود، به چه دليل از صحنه رأي‌گيري ناپديد گرديد.»(46) راديو اسرائيل در واكنش به اين مسئله ضمن ابرازخرسندي اعلام كرد: «به‌گفته ناظران امور، چنين شكستي براي يك پيشنهاد ضداسرائيلي در تاريخ سال‌هاي اخير سازمان ملل سابقه نداشته، زيرا تاكنون اكثر طرح‌هاي ضداسرائيلي از اكثريت اتوماتيك كشورهاي كمونيستي بلوك جهان سوم و ممالك عرب و اسلامي برخوردار مي‌گرديد. به گفتة ناظران يكي از علل شكست طرح ايران، تهديد ايالات متحده بود، دايربر اينكه درصورت اخراج اسرائيل، دولت امريكا نيز سازمان ملل را ترك خواهد كرد.»(47)

منابع و مآخذ روزشمار 1361/08/04