1361.10.16

روزشمار جنگ سال 1361 1661.10.16
نام‌های دیگر	شانزده دی
تاریخ شمسی	1361.10.16
تاریخ میلادی	6 ژانویه 1983
تاریخ قمری	21 ربیع الاول 1403

1359.10.16

1360.10.16

1362.10.16

1363.10.16

1364.10.16

1365.10.16

1366.10.16

1367.10.16

گزارش - 155

به رغم گذشت بيش از سه هفته از ابلاغ مأموريت عمليات آفندي در استان ميسان عراق و برگزاري جلسات متعدد در سطح فرماندهان قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص) و قرارگاه‌هاي تابعه، هنوز چگونگي مانور در سطوح پايين‌تر واحدهاي عملياتي مشخص نشده و مباحث همچنان ادامه دارد. در جلسه‌يي كه ساعت 8:55 صبح امروز در محل قرارگاه كربلا و با حضور تعدادي از فرماندهان سپاه پاسداران شامل: غلامعلي رشيد؛ حبيب‌اللهي مسئول عمليات سپاه يازدهم؛ احمد غلامپور معاون قرارگاه كربلا؛ علي زاهدي‌؛ احمد كاظمي فرمانده سپاه هفتم؛ شوشتري مسئول تداركات كربلا؛ مرتضي قرباني؛ نبي رودكي فرمانده لشكر19 فجر؛ حسين خرازي فرمانده سپاه سوم؛ مهدي بزرگي‌زاده؛ جوادي مسئول مهندسي كربلا و حمزه حميدي‌نيا (احتمالاً) فرمانده لشكر نصر تشكيل شد. ابتدا غلامپور با اعلام اين‌كه شناسايي در محور قرارگاه كربلا تمام ‌شده است، نيروهاي در اختيار لشكرهاي 8 نجف، 7 ولي عصر، 41 ثارالله و تيپ 35 امام حسن(ع) را 28 گردان آماده اعلام كرد و گفت كه براي تضمين رسيدن نيروهاي اين قرارگاه به غزيله حدود 100 نفربر نياز دارند. حسين خرازي (فرمانده سپاه3) نيز ادامه داد: «لشكرهاي14 امام حسين(ع) و 25 كربلا و 17 علي ‌بن‌ ابي‌طالب(ع) و تيپ14 قمر بني‌هاشم(ع) در حال حاضر 12 گردان نيرو در اختيار دارند كه تا زمان عمليات حدود 30 گردان به آن اضافه خواهد شد.» وي افزود: «روي طرح مانور هنوز به طرح مشخص نرسيده‌ايم، ولي در صورتي‌كه سرپل در مرحله‌ي اول عمليات كامل گرفته شود، 2 راه‌كار [براي تصرف العماره] داريم.» احمد كاظمي (فرمانده سپاه هفتم) هم در ادامه با اعلام اين‌كه 4 هلي‌كوپتر عراق براي شناسايي در آسمان منطقه پرواز كرده‌اند گفت: «با 3 گردان (لشكر) نجف مي‌خواهيم خط را بشكنيم و با 7 يا 8 گردان سرپل را تأمين كنيم و 5 گردان [لشكر] ثارالله احتياط ما هستند.» مرتضي قرباني (معاونت سپاه هفتم) نيز نظراتش را در مورد چگونگي عبور از پل غزيله مطرح كرد. پس از اعلام اين نظرها، حسين خرازي در ادامه‌ي صحبت‌هاي قبلي‌اش در مورد مانور پس از عبور از پل غزيله گفت: «بهتر است ادامه‌ي عمليات را همان يگاني كه عمليات را انجام مي‌دهد، انجام دهد. ما مي‌توانيم تلاشي نيز از ميان هورالسناف* داشته باشيم و از شمال به طرف العماره بياييم. ما الآن آماده‌ايم، اما فقط نيروهاي‌مان كم است.» راوي قرارگاه خاتم(ص) برداشت خود را از سخنان فرمانده سپاه سوم اين‌گونه نوشته است: «از اين اظهارات برمي‌آيد كه سپاه سوم روي (مانور) عماره كار نكرده و با اين صحبت‌ها تمايل دارد كه در مرحله‌ي اول (عمليات) شركت كند.» پس از پايان يافتن سخنان فرماندهان، غلامعلي رشيد ضمن جمع‌بندي آخرين وقايع منطقه، نارضايتي‌اش را از وضعيت موجود بيان كرد و گفت: «مانور سپاه‌ها [قرارگاه] ضعيف و نپخته است. شما در رده‌ي لشكر مانور ارائه ندهيد، بلكه در حد گردان، مانور خود را طرح‌ريزي و ارائه كنيد.» وي افزود: «اتفاقات مهمي در منطقه‌ي قرارگاه نجف افتاده: دشمن در منطقه خود را تقويت كرده (است) و در شمال عماره‌، قرارگاه لشكر احداث مي‌كند و در شمال هورالسناف، حدود 8 تيپ پياده دارد. در عماره، تقريباً حكومت نظامي است. در اطراف پل رُميله، 8 گردان توپ‌خانه و 18 قبضه كاتيوشا آورده است.» وي در ادامه براي ايجاد حساسيت بيش‌تر در فرماندهان قرارگاه‌ها در خصوص عمليات افزود: «حركت ما در اين‌جا بايد تضمين داشته باشد والاّ نبايد اصلاً حركتي بكنيم. چون خطر شكست در اين‌جا بيش‌تر از [عمليات] رمضان است و شما اثرات شكست را در بين مردم، خودمان و مسئولين مي‌دانيد. اگر احتمال [اين كه] شكست بخوريم [هست]، بهتر است [عمليات] انجام ندهيم و تضمين عمليات اين است كه روي مانور زياد كار كنيم. علاوه بر اين، اصول جنگ را فراموش نكنيم و روي نفرات‌مان زياد كار كنيم و كيفيت آن‌ها را بالا ببريم. ما از لحاظ امكانات كمبود داريم و با همين امكانات مجبوريم بجنگيم. با وضعيت نيروي دشمن، ما نيرو كم نداريم ولي از نظر مكانيزه در مضيقه هستيم.» حبيب اللهي نيز تأكيد كرد: «ما نبايد تا [قبل از رسيدن به] العماره بايستيم، بلكه بايد عماره را كاملاً محاصره كنيم. ما ولو نيروي خود را حتي از جاهاي ديگر برداريم، بايد روي عماره كار كنيم.» غلامپور نيز در پايان گفت: «روي طرح مانور كار نشده و نفرستادن [نيامدن] نيروهاي سپاه سوم مسئله‌ي مهمي است كه بايد سريعاً انجام شود.» بنابراين، مقرر شد سپاه‌ها به ويژه در مورد مانور اقدامات مشخص‌تري انجام دهند و مانور را در سطوح پايين‌تر (در حد گردان) طراحي و ارائه كنند.(1)

گزارش - 156

در گلوله‌باران شهر آبادان، 4 منزل مسكوني تخريب شد و 2 نفر مجروح شدند.(2) در گلوله‌باران خرمشهر نيز تعدادي از منازل مسكوني و مغازه‌هاي شهر ويران شد.(3) در يك عمليات محدود در مهران، نيروهاي سپاه با نفوذ به مواضع دشمن يك قبضه توپ 106 را منهدم كردند و 2 تن از نيروهاي دشمن را به اسارت درآوردند.(4)

گزارش - 157

با هوشياري‌ نيروهاي خودي، اقدامات گروه‌هاي مخالف در مناطق غربي و شمال غرب كشور بي‌نتيجه ماند. افراد مسلح 2 نفر را نيز در محور مريوان ـ چناره به شهادت رساندند و دولت عراق به اين گروه‌ها كمك مالي كرد. در ساعت 12:45 نيروهاي كومه‌له در جاده‌ي سنندج ـ مريوان، جاده را در حوالي روستاي رشنش مسدود كردند و به سمت خودروهاي در حال گذر تيراندازي كردند كه با اصابت گلوله، مخزن يك تانكر سوراخ شد و گازوئيل‌هاي خودرو روي جاده ريخت و آتش گرفت و در پي آن خودروها متوقف شدند و نيروهاي كومه‌له با متوقف كردن يك ميني‌بوس، 7 تن از سرنشينان آن را گروگان گرفتند. هم‌زمان با اين اقدام و رسيدن نيروهاي سپاه و ژاندارمري، درگيري بين طرفين آغاز شد و در طول آن 5 تن از نيروهاي كومه‌له كشته؛ و 5 تن مجروح و بقيه مجبور به فرار شدند. در اين حادثه 5 تن از نيروهاي خودي نيز زخمي شدند.(5) در همين منطقه، نيروهاي مهاجم به پايگاه تيژتيژ حمله كردند كه با هوشياري‌ نيروهاي خودي و دست‌گيري 6 تن از آنان و فرار بقيه‌ي مهاجمان، درگيري خاتمه يافت.(6) در محور مريوان ـ چناره نيز نيروهاي مسلح غير قانوني 2 تن از افراد بومي را به شهادت رساندند و بدن آنان را مثله كردند. روي بدن اين قربانيان نوشته ‌شده بود "سزاي جاسوسي براي جمهوري اسلامي"(7) در ادامه‌ي عمليات روز گذشته‌ي نيروهاي خودي در جنوب شهر سقز، امروز نيز نيروهاي خودي روستاهاي سرقلعه، گاوشله، گل تپه، هيجان تازه‌آباد، قره دره، قالوجه، باش قشلاق، كاني چابك و كي‌نزان را پاك‌سازي كردند، نيروهاي حزب دمكرات نيز با تحمل تلفاتي مجبور به ترك منطقه شدند.(8) در مهاباد نيز نيروهاي سپاه در 3 نقطه بر سر راه نيروهاي مسلح غير قانوني عمليات كمين اجرا كردند كه در طول آن 2 تن از آنان كشته و تعدادي زخمي شدند.(9) در اين روز، دولت عراق مبلغ 10 ميليون ريال و مقداري اسلحه از شهر قلعه‌ديزه‌ي عراق براي تحويل به حزب دمكرات به روستاي آلادان ارسال كرد.(10)

گزارش - 158

نيروهاي سازمان مجاهدين خلق يك پاسدار را در تبريز به شهادت رساندند. شماري از افراد سازمان نيز در شمال و شمال غرب كشور دست‌گير شدند و از يك خانه‌ي تيمي تعدادي سلاح و مقداري مهمات به دست آمد هنگام دست‌گيري 2 تن از افراد سازمان مجاهدين خلق در شهر تبريز، يكي از پاسداران هدف گلوله قرار گرفت و به شهادت رسيد. يكي از افراد سازمان نيز اقدام به خوردن قرص سيانور كرد كه به مركز درماني منتقل شد.(11) در شهرستان خوي نيز در بازرسي خانه‌يي خانه‌هايي كه افراد سازمان مجاهدين خلق از آن استفاده مي‌كردند، 3 قبضه اسلحه، نارنجك، مهمات و تعداد فراواني قرص سيانور كشف شد، يادآوري مي‌شود كه ساكنان خانه قبلاً آن‌جا را ترك كرده بودند.(12) در رودسر هم افراد سازمان مجاهدين خلق به ضرب و شتم همسر يكي از پاسداران پرداختند. آنان قصد داشتند او را وادار به خوردن قرص سيانور بكنند كه با مقاومت و سر و صداي وي، مجبور به ترك محل شدند.(13) در شهرستان نور نيز يكي از افراد فعال چريك‌هاي فدايي خلق (شاخه‌ي اشرف دهقان‌) كه 5 اسلحه و 80 نارنجك به هم‌راه داشت، دست‌گير شد.(14)

گزارش - 159

امام خميني در جمع تعدادي از فرماندهان نظامي سپاه و ارتش مستقر در قرارگاه‌هاي كربلا و نجف سخن‌راني كردند. مهم‌ترين محور سخنان ايشان عبارت بود از: اتكال به خداوند رمز پيروزي رزمندگان؛ تداوم پيروزي در صورت حفظ وحدت و كار كردن براي خدا. شرح كامل سخنان امام امت بدين ترتيب است: «از شما برادرها و جوان‌هاي عزيزي كه در جبهه‌ اسلام در مقابل كفر مشغول خدمت هستيد تشكر مي‌كنم. رمز پيروزي شما برادران و جوانان عزيز اتكال به خداي تبارك و تعالي و اعتماد به رحمت اوست كه اين در رأس همه‌ امور است و ديگري پيروي از دستورات خداي تبارك و تعالي در اين‌كه همه با هم يكي باشيد و در روايت حضرت رسول هم آمده است كه مؤمنين يك دست هستند و حتي تعبير دو دست نفرمودند و بايد شما اجتماع و وحدتتان را به جائي برسانيد كه بين خودتان جدايي نبينيد و اين دستور اسلامي است كه با يكديگر برادر باشيد و اين وحدت و برادري كه اسباب اين مي‌شود كه هيچ قدرتي نتواند بر شما چيره شود و تا اين توكل و توجه به خدا هست هر قدرتي در مقابل شما هيچ و نابود است. شما بحمدالله با دلي روشن و چشمي باز براي خدا و براي اسلام و براي كشوري كه از خود شماست فداكاري مي‌كنيد و اين فداكاري پيش خداي تبارك و تعالي و ملائكةالله و انبيا ثبت است. هرگز از دشمن هراسي نداشته باشيد. كسي كه خدا با اوست از هيچ قدرتي جز قدرت او هراسي ندارد و از آنجا كه ما همه چيزمان از اوست و بايد در راه او باشيم، خودمان، جانمان، مالمان، اولاد و فرزندانمان همه و همه از اوست. شما اين را مي‌دانيد كه هر چه بشود، پيروزي با ماست و مادامي كه شما اين ايده را داريد كه براي خدا خدمت كنيد، در عبادت هستيد و پيروز و دشمن شما انشاءالله شكست خورده است و نابود خواهد شد. اميدوارم كه خداوند قدرت روحي و بازوئي به شما عنايت كند كه در راه او جهاد كنيد و شما اجر شهدا را داريد، چه شهيد بشويد و چه شهيد نشويد. برويد به طرف نبرد با دشمن، با دلي محكم و قلب‌هايي مملو از محبت خدا، قلب‌هائي كه از هيچ قدرتي ترس ندارد. و خداوند همه‌ شما را حفظ كند.»(15)

گزارش - 160

براي ايجاد يك قرارگاه مشترك بين سپاه پاسداران و نيروي دريايي جمهوري اسلامي ايران (قرارگاه دريايي نوح)، هيئتي مركب از ناخدا افضلي فرمانده نيروي دريايي ارتش؛ محسن رضايي فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي؛ رحيم صفوي عضو شوراي فرماندهي سپاه و حجت‌الاسلام الهي مدير اداره‌ي سياسي ايدئولوژي نيروي دريايي، وارد بوشهر شدند و در فرودگاه اين شهر مورد استقبال مسئولان استان و گروهي از روحانيون و مقامات نظامي و انتظامي بوشهر قرار گرفتند. ناخدا افضلي فرمانده نيروي دريايي جمهوري اسلامي در گفت و گويي هدف از اين سفر را چنين شرح داد: «رزمندگان سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و بسيج مستضعفين نظام جمهوري اسلامي ايران، در صحنه‌هاي نبرد زميني، از همان اوايل شروع جنگ به نحو بارز و چشمگيري وارد عمل شدند و نتايج درخشاني از هم‌كاري همه‌جانبه‌ي سپاه و نيروي زميني در جبهه‌هاي زميني به دست آمد. ضرورت ايجاب مي‌كرد به نحوي برادران سپاه و بسيج در نيروي دريايي شركت و نقشي را به عهده بگيرند تا به تدريج بتوانند اثرات مثبت خود را در روند جنگ براي آينده جهت دفاع از مرزهاي آبي جمهوري اسلامي ايران ايفا بكنند.» وي افزود: «بايستي براي ادامه‌ي پيروزمندانه‌ي جنگ در دريا راهي‌ نو و روشي جديد در پيش گرفت و بر اين اساس الزامي است كه ما از برادران سپاه پاسداران كه سازمان‌دهنده‌ي نيروهاي لايزال مردمي است، دعوت كنيم بيايند و با استفاده از اين نيروهاي عظيم راه‌هايي را باز كنند كه مقدمات اين كار با تشكيل قرارگاه مشترك نوح در يكي از پايگاه‌هاي دريايي كشورمان فراهم ‌شده است.(16) در اين زمينه بررسي‌هاي مقدماتي انجام ‌شده و هماهنگي‌ لازم را به عمل آورده‌اند و قرار ‌شده است كه در يكي از پايگاه‌هاي نيروي دريايي، قرارگاه مشتركي ميان سپاه و نيروي دريايي ايجاد شود و براي اين موضوع تعدادي از فرماندهان سپاه پاسداران و تعدادي از افسران نيروي دريايي به اتفاق مدير اداره‌ي سياسي ايدئولوژي نيروي دريايي به اين پايگاه آمده‌ايم تا ضمن بازديدي از محل، مقدمات كار [را] براي اجراي اين مهم فراهم بكنيم كه براي اين امر نقش هماهنگ‌كننده را دايره‌ي سياسي ايدئولوژي نيروي دريايي به عهده دارد و ما سعي مي‌كنيم كه با آموزش تاكتيك لازم [را] به برادران سپاهي بياموزيم كه ان‌شاءالله در آينده از ثمرات مثبت اين امر مهم نيروي دريايي و مملكت جمهوري اسلامي و برادران سپاهي برخوردار شوند.»(17) پس از آن، محسن رضايي فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در سخناني ضمن تشريح توطئه‌هاي استكبار جهاني عليه جمهوري اسلامي ايران بر لزوم وحدت هر چه بيش‌تر همه‌ي نيروهاي مسلح تأكيد كرد و گفت: «تماميت ارضي و استقلال ميهن اسلامي و آينده‌ي انقلاب و همچنين شكست نهايي شيطان بزرگ شايد در دريا تعيين شود.» وي به نزديكي و هم‌كاري بيش از پيش نيروهاي دريايي و سپاه پاسداران اشاره كرد و گفت: «براي شروع اين حركت، در حال برنامه‌ريزي هستيم و اين در گرو ميزان توانايي‌هاي ما در استفاده از نيروهاي مردمي و تلاش ما از اين حركت و رفتن به سوي آينده است كه در مقابل انقلاب و مردم قرار دارد.»(18)

گزارش - 161

در ادامه‌ي سفر طارق عزيز معاون نخست‌وزير عراق به پاريس، وي امروز با ريمي شولزور وزير بازرگاني خارجه‌ي فرانسه ديدار كرد. بي‌بي‌سي در اين باره گزارش داد: «شولزور، پس از ديدار با طارق عزيز اظهار داشته است كه فرانسه با توجه به محدوديت اقدامات قابل انجام، كوشش خواهد كرد تسهيلات اعتباري مورد درخواست عراق را در اختيار اين كشور قرار دهد و آمده است كه خريد نفت از عراق را افزايش دهد.» در ادامه‌ي گزارش بي‌بي‌سي آمده است: «در پاريس به طور غير رسمي گفته مي‌شود كه واردات نفت فرانسه از عراق سه برابر خواهد شد و به 8 درصد كل واردات كشور خواهد رسيد. بدين ترتيب، عراق بار ديگر پس از عربستان سعودي به صورت دومين صادركننده‌ي مهم نفت به فرانسه درخواهد آمد. از نظر مالي، دولت عراق در سال 1981، مقاديري لوازم نظامي به ارزش در حدود 2 ميليارد دلار از فرانسه خريداري كرده بود و در سال 1982 نيز ميزان واردات نظامي عراق از فرانسه اندكي كم‌تر از اين مبلغ بود. عراق بايستي در حدود يك ميليارد دلار از اين بدهي‌هاي خود را در سال جاري، يعني 1983 به فرانسه بپردازد و در اين سال مبلغي در همين حدود بايستي در ازاي واردات غير نظامي به فرانسه پرداخت كند. گفته مي‌شود كه مقامات عراق از فرانسه درخواست امتيازي برابر مبالغ فوق كرده‌اند، يعني حدود 2 ميليارد دلار كه مدت بازپرداخت آن طولاني‌تر تعيين ‌شده است.»(19) طارق عزيز در مصاحبه با كانال يك تلويزيون فرانسه درباره‌ي اهداف سفر خود به فرانسه سخن گفت: خبرنگار تلويزيون فرانسه از وي پرسيد: «شما مي‌گوييد كه در جست و جوي دوستي آمده‌ايد، اما شما همچنين براي فراهم كردن اسلحه نيز آمده‌ايد. بعضي‌ها ادعا مي‌كنند كه شما قراردادي را به مبلغ 13 ميليارد فرانك با فرانسه امضا كرده‌ايد.» وي گفت: «سال‌هاست كه در حقيقت ما قراردادهاي بسيار مهمي داريم و اين قراردادها در حال اجرا مي‌باشد و من نيامده‌ام تا چيزهاي جديدي در اين زمينه جست و جو كنم، بلكه براي صحبت در رابطه با روابط دو جانبه در همه‌ي زمينه‌ها آمده‌ام.» خبرنگار پرسيد: «فرانسه به شما كمك مالي و نظامي مي‌كند. آيا در اين رابطه تسهيلاتي فراهم ‌شده و شما جوابي در اين زمينه دريافت كرده‌ايد؟» وي پاسخ داد: «مذاكرات من دوستانه و سازنده بوده‌اند و من به خصوص منتظر ديدار فرداي خود با آقاي ميتران رئيس‌جمهور مي‌باشم.»(20)

گزارش - 162

خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران از بروز نوعي حالت تخاصم سياسي كه منشأ آن زياده‌خواهي صدام حسين و توقعات وي از دولت كويت است خبر داد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي ايران: «طي 48 ساعت گذشته، سفير عراق‌ در كويت‌، دو بار با وزيرخارجه‌ي اين كشور ديدار و گفت و گو كرده است. يك منبع موثق گفت: "روز گذشته، صدام در يك تلگراف فوري و شديداللحن از امير كويت خواسته است موضع خود را به ويژه در مورد جنگ تحميلي مشخص سازد.»(21)

گزارش - 163

مضر بدران نخست‌وزير اردن، از امكان ايجاد يك پروژه‌ي راه‌اندازي خط لوله‌ي انتقال نفت از طريق بندر عقبه خبر داد و گفت: «تماس‌هايي بين دو رژيم عراق و اردن در مورد پروژه‌ي ايجاد يك خط لوله‌ي نفت براي صدور نفت عراق از طريق بندر اردني "العقبه" در ساحل درياي سرخ برقرار است.» بدران افزود: «كميته‌هاي فني مشترك در اين زمينه پيشرفت‌هايي به دست آوردند و اين پروژه در آينده‌ي نزديك جهت صادر كردن نفت عراق از طريق اردن، به مرحله‌ي اجرا درخواهد آمد.» وي افزود: «در صورت ايجاد اين خط لوله‌ي نفت يك خط لوله‌ي فرعي از آن به پالايشگاه نفت ايران كشيده خواهد شد.»(22) نشريه‌ي ليست لويدز لندن نيز از خريد برنج امريكايي از سوي مقامات عراق خبر داد: به گزارش اين نشريه: «سفارش 163 ميليون دلاري عراق به بازار بي‌رونق برنج امريكا و اوضاع كساد كشاورزان غلات و بندر هوستون رونق بخشيده است.» به نوشته‌ي اين نشريه: «عراقي‌ها 147 ميليون تن برنج اعلا از پنج توليدكننده‌ي تگزاس خريداري نموده‌اند كه در ماه‌هاي ژانويه تا مه (دي ـ خرداد) تحويل خواهد شد. اين معامله‌ي خريد برنج به دنبال سفر يك هيئت عراقي به امريكا صورت گرفته است. اين سفر از سوي شوراي بازاريابي برنج ايالات متحده ترتيب داده ‌شده بود. هيئت عراقي همچنين 000,75 تن غله سفارش داده است.»(23)

منابع و مآخذ روزشمار 1361/10/16