1364.09.25

روزشمار جنگ سال 1364 1364.09.25
نام‌های دیگر	بیست و پنج آذر
تاریخ شمسی	1364.09.25
تاریخ میلادی	16 دسامبر 1985
تاریخ قمری	3 ربیع‌الثانی 1406

1359.09.25

1360.09.25

1361.09.25

1362.09.25

1363.09.25

1365.09.25

1366.09.25

گزارش -26

فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیای(ص) سپاه امروز خطوط پدافندی و عملیاتی قرارگاه‌های کربلای1، کربلای2 و قرارگاه نوح(ع) را اعلام کرد.* متن دستورالعمل که به امضای سیدرحیم صفوی جانشین فرماندهی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) رسیده چنین است: «... برابر دستورات شفاهی موارد زیر ابلاغ می‌گردد: 1. قرارگاه کربلای1: خط حد پدافندی (منطقه مسئولیت) قرارگاه کربلای1 از چنگوله تا اشنویه و خط حد عملیاتی قرارگاه کربلای1 از چزابه تا طلائیه جدید می‌باشد. 2. قرارگاه کربلای2: خط حد پدافندی (منطقه مسئولیت) قرارگاه کربلای2 از چنگوله تا دهانه فاو و خط حد عملیاتی قرارگاه کربلای2 از طلائیه جدید تا نهر ابودگل می‌باشد. 3. قرارگاه نوح(ع): خط حد عملیاتی قرارگاه نوح(ع) از نهر ابودگل تا دهانه رأس‌البیشه می‌باشد. توضیح: 1. قرارگاه‌ها موظف‌اند گزارش وضعیت خودی و دشمن در خط پدافندی را در شرایط عادی به‏صورت هفتگی ارسال و اتفاقات و حرکات غیرعادی را بلافاصله به این فرماندهی اطلاع دهند. 2. قرارگاه‌ها موظف‌اند در خط حد عملیاتی خودی گزارش روزانه از وضعیت خودی و دشمن را به این فرماندهی ارسال نمایند.»

گزارش -27

قرارگاه‏های خاتم‏الانبیا(ص)، کربلا و نوح(ع) سپاه پاسداران فعالیت‏های چند روز اخیر ارتش عراق در جبهه جنوب و غرب اروند را اعلام کردند. خلاصه گزارش واحد اطلاعات قرارگاه عملیاتی خاتم‌الانبیا(ص) سپاه از فعالیت‌های ارتش عراق به‏ویژه اقدامات مهندسی در جبهه جنوب در دوره 15 تا 25 آذر 1364، چنین است: «فعالیت‌های مهندسی دشمن در اغلب مناطق عملیاتی همچنان ادامه داشته است؛ این اقدامات شامل بازدیدهای مکرر از سیستم‌های موانع احداثی در سرتاسر خطوط پدافندی، احداث جاده‌ها و خاکریزهای جدید در بعضی از مناطق عملیاتی، ترمیم و تکمیل خطوط مواصلاتی و دفاعی در مناطق پدافندی و احداث و ترمیم سنگرهای اجتماعی می‌باشد. در طول این دوره فعالیت مهندسی (احداث خاکریز و خاک‌برداری)، ترمیم و احداث خطوط ارتباطی و مواصلاتی در منطقه شمال هور شدت داشته که فعالیت کمپرسی‌ها به استعداد 150 دستگاه در شمال سه‏راهی پاسگاه معلق و جنوب پاسگاه معلق گزارش گردیده است. در طی دوره، فعالیت شدید 300 کمپرسی و 20 دستگاه لودر و بلدوزر در منطقه عمومی هور چشمگیر بوده است. این فعالیت‌ها به‌منظور احداث پَد از پاسگاه زردان تا کانال سویب بوده است. همچنین روی جاده طلائیه به جزیر‌ه جنوبی اقدام به احداث پدهای شمالی کرده که بعضی از آنها درحدود 2 کیلومتر احداث شده است. فعالیت جاده‌سازی و تحکیم سنگرها و ایجاد موانع در غرب اروند و جزیره ام‌الرصاص و ایجاد موانع در اطراف مقرهای خود در سراسر منطقه جنوب ادامه داشته است. دشمن همچنین با ایجاد موانع در اطراف کشتی غرق‌شده در اروندرود در آن پست استراق‌سمع ایجاد کرده است. فعالیت با شن‌ریزی 50 تا 100 کمپرسی نیز در اطراف فاو تا دهانه اروند و رأس‌البیشه به‌طور روزانه ادامه دارد و دشمن سعی در استحکام بخشیدن به جاده‌ها و خاکریز‌های احداثی در این منطقه دارد.» واحد اطلاعات قرارگاه کربلا اقدامات ارتش عراق را در دوره 17 تا 25 آذر 1364، در منطقه خسروآباد تا فاو، چنین گزارش داده است: «ایجاد و ترمیم و تکمیل موانع و مواضع، احداث و ترمیم و تکمیل شبکه راه‌های مواصلاتی و استحکامات و...، جابه‌جایی و فعالیت زرهی، فعالیت شدید توپخانه روی نیروها و شبکه راه‌های مواصلاتی خودی، حرکات و جابه‌جایی خودرویی در جهت تدارک، بازدید از خط پدافندی و...، فعالیت هوایی توسط هواپیما و هلیکوپتر برای شناسایی و احتمالاً عکس‌برداری، فعالیت شدید دریایی به‌ویژه در خور عبدالله با شناورهای رزمی، کشتی‌ها و لنج‌های باربری و تجاری و لایروبی ازجمله اقدامات دشمن در منطقه خسروآباد تا فاو بوده است.» واحد اطلاعات قرارگاه نوح(ع) در گزارش نوبه‏ای خود فعالیت‏های ارتش عراق را در آن‌سوی اروندرود از خرمشهر تا دهانه خلیج ‏فارس در دوره زمانی 20 تا 25 آذر 1364 چنین جمع‏بندی کرده است: «1. حضور نیروهای پیاده دشمن در نقاط مختلف جبهه دشمن. 2. کم ‏بودن فعالیت زرهی دشمن در طول دوره. 3. عادی‏ بودن (گاهی شدید) فعالیت‏های توپخانه دشمن بر روی مواضع خودی. 4. افزایش و تلاش بی‏وقفه مهندسی دشمن در تمام نقاط جبهه خود. 5. زیاد بودن دفعات تجاوزات هوایی دشمن. 6. حضور گسترده لایروب‏ها و گشتی‏های دشمن در خور عبدالله. 7. عادی ‏بودن ترددات زمینی دشمن که بیشتر آن شامل وسائط مهندسی می‏شود.»

گزارش -28

منطقه کردستان امروز شاهد اجرای کمین بر ضد کومه‏له، افزایش تحرکات حزب دمکرات و درگیری دو گروه دمکرات و کومه‏له بود. 1. یگان حزب‌الله بانه امروز برای اجرای کمین بر ضد گروه کومه‌له وارد روستای قلعه از توابع بانه شد و با افراد این گروه درگیر شد. در این درگیری از افراد کومه‌له یکی کشته، یکی زخمی و یک نفر اسیر شد. نیروهای خودی در این درگیری تلفاتی نداشتند. 2. حزب دمکرات کردستان روز 26 آذر را روز پیش‏مرگ اعلام کرده و سران این حزب از افراد و هواداران خود خواسته‌اند که اقدامات و عملیات بیشتری بر ضد واحدهای جمهوری اسلامی اجرا کنند، لذا تحرکات عناصر حزب دمکرات در روزهای اخیر افزایش یافته است. ازجمله امروز افراد مسلح حزب دمکرات به پایگاه کاسوره ده (در حومه نقده) حمله کردند که این حمله بدون تلفات نیروهای خودی دفع شد. 3. در ادامه درگیری‌های عناصر دو گروه کومه‌له و دمکرات، روز گذشته دو نفر از عوامل دمکرات وارد روستای قاضی‌شله از توابع سقز شدند که افراد کومه‌له روستا را محاصره کردند و امروز این افراد را به‌هنگام خروج از روستا کشتند.

گزارش -29

در ادامه اعزام نیروهای داوطلب و کمک‌های مردمی به جبهه‌ها، امروز گروه کثیری از رزمندگان بسیج شهرستان ممسنی و گروهی از بسیجیان بخش جویم استان فارس و نیز 2000 نیروی داوطلب از استان سیستان و بلوچستان و 150 میلیون ریال کمک‌های غیرنقدی مردم این استان با 70 کامیون عازم جبهه‌ها شدند. همچنین کاروان ثامن‌الائمه(ع) شامل رزمندگان بسیجی لوشان و گروه مقاومت معدن سنگ‌رود و نیز 900 نفر از نیروهای مردمی بسیجی و فرهنگیان و دانش‌آموزان شهرستان اردبیل عازم جبهه‌های نبرد شدند.

گزارش -30

معاونت بسیج مستضعفین ستاد مرکزی سپاه پاسداران امروز، با صدور دستورالعملی برای مناطق پنج‌گانه واحد بسیج بر تداوم ثبت‌نام و آموزش نیروهای بسیجی و زمان‌بندی و هماهنگی آموزش و اعزام نیروهای داوطلب تأکید کرد: «1. مناطق ضمن هماهنگی با یگان‌های رزمی تابعه درصورتی‌که آماده‌ پذیرش نیرو هستند نیروها را پس از ثبت‌نام متناسب با تاریخ ترخیص نیروهای قبلی و برآورد احتیاط، با سازمان رزم مربوطه تعیین نوبت نمایید و طی دستورالعملی به نواحی و پایگاه‏ها ابلاغ کنید تا از نیروهای اعزامی به‏نحو شایسته استفاده شود. 2. از آنجایی که ظرفیت پادگان‌های آموزشی تکمیل است و هر منطقه برای نیروهای خود دچار کمبود جا می‌باشد، لذا مناطق نیروهای اعزامی به پادگان‌های آموزشی را متناسب با ظرفیت‌های خود برنامه‌ریزی نمایند و برای نیروهای داوطلب آموزش تعیین نوبت نمایند. دراین‌زمینه با قسمت آموزش نظامی بسیج مرکز هماهنگی لازم به عمل آورید. 3. لازم به تذکر است نیروهای آموزشی متناسب با ظرفیت پادگان‌ها اعزام شوند تا در کیفیت آموزش تأثیر نگذارد.»

گزارش -31

سفر غیرمنتظره بامداد امروز صدام حسین و مقام‌های عراقی به مسکو موجب حیرت سیاستمداران و رسانه‌های جهانی شده است. غالباً دلیل آن را بروز موضوع مهمی درباره عراق و حکومت آن دانسته‌اند و بیشترین احتمالاتی که دراین‌مورد داده می‌شود جلب حمایت سران شوروی برای تشدید فشار به ایران و نیز دریافت تجهیزات نظامی بیشتر و پیشرفته‌تر از شوروی است. اما از محتوای مذاکرات دو طرف در اولین روز بجز گزارش رادیو مسکو درباره نگرانی دو طرف از وضع خاورمیانه و تجاوزهای اسرائیل و تبادل‌نظر درباره جنگ ایران و عراق، چیز دیگری منتشر نشد. به گزارش خبرگزاری فرانسه: «خبرگزاری عراق گزارش داد که صدام بامداد امروز (دوشنبه) بغداد را برای دیدار از شوروی به‌سوی مسکو ترک کرد. خبرگزاری عراق این دیدار غیرمنتظره را "دوستانه" توصیف کرد و افزود که طه یاسین رمضان معاون اول نخست‌وزیر و طارق عزیز وزیر خارجه عراق و ژنرال عبدالجبار شنشل وزیر مشاور در امور نظامی، صدام را همراهی می‌کنند.» خبرگزاری تاس نیز گزارش داد: «صدام حسین رئیس‏جمهور رژیم عراق، امروز (دوشنبه) ضمن ملاقات با میخائیل گورباچف دبیرکل حزب کمونیست شوروی و آندره گرومیکو رئیس‏جمهور شوروی، مدتی با آنها مذاکره کرده است.» خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز در گزارشی دراین‏باره آورده است: «سفر غیرمنتظره صدام حسین به مسکو موجب حیرت ناظران سیاسی گردید و شایعات زیادی را بر سر زبان‌ها انداخت. تصور ناظران بر آن است که هدف این سفر درخواست سلاح‌های تازه از شوروی در آستانه هجوم جدید ایران به خاک عراق می‌باشد. در چند سالی که از جنگ ایران و عراق می‌گذرد این نخستین‌بار است که صدام حسین به یک کشور غیرعرب مسافرت می‌کند. عراق هیجده سال پیش یک قرارداد دوستی و همکاری‌های نظامی با شوروی امضا کرد و در طول جنگ نیز دولت مسکو یکی از مهم‌ترین منابع تأمین اسلحه برای عراق بوده است.» رادیو مسکو این سفر را به دعوت رهبری شوروی برای یک دیدار دوستانه و تقویت مناسبات دو کشور اعلام کرد. رادیو امریکا هدف سفر صدام به شوروی را نامعلوم اعلام کرد و افزود: «به نقل از دیپلمات‌های خارجی در مسکو گزارش می‌شود که فروش تسلیحات شوروی به عراق و جنگ ایران و عراق از مهم‌ترین مسائل مورد بحث رهبران دو کشور خواهد بود. شوروی بزرگ‌ترین کشور تأمین‏کننده تسلیحات مورد نیاز عراق به شمار می‌رود و اخیراً نیز پیمانی برای همکاری‌های نزدیک‌تر با عراق امضا کرده است اگرچه ادعای موضع بی‌طرفانه دارد.» رادیو امریکا به نقل از دیپلمات‌های خارجی افزود: «صدام حسین از شوروی خواهد خواست که سوریه و لیبی را برای کاهش کمک‌هایشان به ایران تحت فشار قرار دهند.» رادیو بغداد نیز اعلام کرد که عصر امروز مذاکرات رسمی میان عراق به ریاست صدام حسین و اتحاد شوروی به ریاست آقای آندره گرومیکو آغاز شد. این جلسه با حضور هیئت عراقی و هیئت شوروی شامل ایوان ایخکوف معاون اول نخست‌وزیر، ادوارد شوارد نادزه وزیر خارجه، مارشال سرگئی سرکولوف وزیر دفاع و ولادیمیر بولیاکوف رئیس اداره خاورمیانه در وزارت خارجه شوروی تشکیل شد. رادیو مسکو درپی اولین جلسه مذاکرات دو طرف چنین گزارش داد: «در اطلاعیه رسمی که درارتباط‌با گفت‏وگوهای آندره گرومیکو صدر هیئت رئیسه شورای عالی اتحاد شوروی با صدام حسین پرزیدنت عراق که برای دیدار به مسکو آمده انتشار یافت، آمده است: اتحاد شوروی و عراق نگرانی خود را از موقعیت قابل‌انفجار در خاورمیانه ابراز داشتند. طرفین اسرائیل را که با پشتیبانی دولت ایالات متحده امریکا درمورد اعراب، سیاستی تجاوزگرانه اجرا می‌کند مقصر وضع قابل‌انفجار در خاور نزدیک می‌دانند. تأیید شد که حل‌وفصل عادلانه فقط به‌شرط خروج سپاهیان اسرائیل از همه سرزمین‌هایی که از سال 1967 اشغال کرده و درصورت تأمین حقوق ملی فلسطینی‌ها میسر است. ازسوی شوروی به اهمیت مقاومت با معاملات جداگانه تسلیم‏طلبانه که مخالف منافع اعراب است اشاره شد. همچنین ضرورت احیای وحدت سازمان آزادی‌بخش فلسطین تأیید گردید. در جریان مذاکرات، جنگ ایران و عراق و رفع علل ادامه آن مورد بررسی و تبادل‌نظر قرار گرفت. طرفین همچنین خواستار گسترش بیشتر همکاری‌های شوروی و عراق شدند.» آقای هاشمی رفسنجانی در خاطرات امروز خود دراین‏باره نوشته است: «اعلام شد که صدام به مسکو رفته است. دو تفسیر وجود دارد: 1. دلیل وخامت وضع عراق است. 2. احتمال دارد امکانات بیشتری از شوروی بگیرد.»

گزارش -32

سفر ناگهانی صدام به مسکو بازتاب گسترده‌ای در بسیاری از رسانه‌های خارجی، به‏ویژه رسانه‌های غربی داشت که در این گزارش به مهم‌ترین تحلیل‌ها و تفسیرها دراین‌باره اکتفا می‌شود. رادیو مونت کارلو دراین‌باره گفت: «بدون شک در خلال چند ساعت گذشته، یک وضع اضطراری پیش آمده و باعث شده تا رئیس‌جمهور عراق بدون اطلاع قبلی رهسپار مسکو شود. گزارش‌های جبهه عراق و ایران نشان‏دهنده گسترش دامنه آن است ولی این اولین‌بار نیست که در آن بسیج حداقل نیم‏میلیون رزمنده برای دست زدن به حمله گسترده اعلام می‌شود. بنابراین چه ‌چیزی تغییر کرده است؟ آیا کنفرانس سران امریکا و شوروی در ژنو بیش از هر چیز جنگ ایران و عراق را از فراز بحران دیگر یعنی بحران اعراب و اسرائیل که در اصل پیش‌بینی شده بود درمان کرده است؟ بالطبع احتمال به حرکت درآوردن همکاری نظامی که معاهده دوستی و همکاری میان دو کشور آن را تنظیم می‌کند وجود ندارد، ولی پرزیدنت صدام حسین تنها به این خاطر رنج مسافرت را به خود نمی‌دهد مگر اینکه عراق بخواهد در عمق خاک ایران رخنه کند تا تأسیسات حیاتی را که شوروی تا به امروز نسبت به آنها احتیاط می‌کرده، مورد حمله قرار دهد. تمامی این علل به‌اضافه فضای عمومی حاکم بر منطقه بدون شک رئیس‌جمهور عراق را به‌سوی این دیدار سوق داده است. درضمن عاملی میان دو بحران خلیجی و خاورمیانه‌ای ارتباط به وجود می‌آورد که یکی گسترش بسیج نظامی در مرزهای عراق و ایران و دیگری گسترش دامنه فعالیت سیاسی و تبلیغاتی و گاهی نظامی میان سوریه و اسرائیل می‌باشند. در سطح سیاسی - اگر نتایج احتمالی دیدار پرزیدنت صدام حسین از مسکو را مستثنا کنیم - می‌گوییم وساطت‌ها و مساعی تا به امروز نه در اینجا و نه در آنجا سودی نداشته است. نه وساطت‌ها و مساعی کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس] به نتیجه رسیده و نه فعالیت‌های کمیسیون حسن‌نیت اسلامی به تعیین تاریخی برای جلسات خود رسیده است. آنچه که بر بحران خلیجی منطبق است بر بحران خاورمیانه نیز منطبق می‌باشد و چیزی شبیه مخالفت مطلق با راه‌حل‌های پیشنهادی سازمان‌های بین‌المللی وجود دارد. آنچه که اکنون ملموس به نظر می‌رسد آن است که هیچ‌گونه نزدیک‌تر ساختن دیدگاه‌ها به چشم نمی‌خورد بلکه برعکس آن است، یعنی تمرکز نظامی و بسیج مردان و تجهیزات و گفتار و تمامی اینها در ایجاد فضای جنگی سهیم هستند.» آسوشیتدپرس نیز در گزارشی از بغداد این سفر را غیرمنتظره خواند و افزود: «منابع دیپلماتیک عرب اظهار داشتند این دیدار با هدف جلب حمایت شوروی جهت تشدید عملیات نظامی عراق علیه ایران صورت می‌گیرد. ... شوروی تأمین‏کننده عمده جنگنده‌ها و تجهیزات نظامی عراق تلقی می‌شود و این در حالی است که یک پیمان دوستی و همکاری این دو قدرت را به یکدیگر پیوند می‌دهد. به گفته منابع دیپلماتیک عرب در خلیج (فارس) رئیس‌جمهوری عراق قصد آزمودن و از میان برداشتن مخالفت مسکو با برنامه‌های اعلام‏شده این کشور جهت حمله به تأسیسات مهم اقتصادی در سرتاسر ایران را دارد. عراق متعهد شده است اقتصاد ایران را ازطریق قطع صادرات نفت و حمله به تأسیسات همگانی و مورد نیاز مردم این کشور فلج سازد تا اینکه رژیم آیت‌الله خمینی در تهران یک پایان مسالمت‌آمیز برای این جنگ پنج‌ساله را بپذیرد. همین منابع ادعا کردند که شوروی و قدرت‌های عرب در خلیج (فارس) مخالفت شدید خود را با حملات هوایی عراق علیه هدف‌های غیرنظامی در ایران به‌طور بی‌سروصدا به اطلاع عراق رسانده‌اند. منابع مذکور گفتند صدام در نظر دارد در گفت‏وگو با گورباچف مخالفت‌های وی را با قصد عراق جهت تشدید حملات نظامی علیه ایران از میان بردارد و بدین‌ترتیب عراق احتمالاً ایران را تحت فشار قرار خواهد داد تا این به‌اصطلاح سرسختی خود را کنار گذاشته و به این جنگ پایان دهد. به گفته این منابع، صدام حسین در این سفر همچنین دریافت تسلیحات بیشتری از شوروی را نیز مطرح خواهد کرد. منابع عرب ادعا کردند انتظار می‌رود صدام حسین در دیدار با گورباچف آنچه را که تیرگی روابط بین شوروی و سوریه و احتمالاً عراق خوانده می‌شود، با هدف جلب رضایت شوروی به واداشتن سوریه به متوقف ساختن حمایت این کشور از ایران در مقابل عراق مورد بحث و گفت‌وگو قرار دهد.» رادیو بی‌بی‌سی نیز دراین‌باره گفت: «شوروی در قبال عراق در جریان جنگ ایران و عراق نقش بسیار مهمی داشته است. در ابتدای جنگ ایران و عراق علی‌رغم معاهده دوستی و همکاری میان عراق و شوروی، این کشور که مایل نبود به نظر برسد نسبت به رژیم انقلابی ایران خصومت شدید دارد، سعی داشت که در جنگ بی‌طرف باشد و از هیچ‌یک از طرفین مخاصمه جانب‌داری نکند. اما پس از مدتی، روابط ایران و شوروی نیز به تیرگی گرایید. به‌دنبال تعقیب و دستگیری و حبس اعضای حزب توده در ایران و اظهارات آیت‌الله خمینی - که شوروی را هم‌ردیف امریکا، شیطان بزرگ خواند - شوروی نیز به‌اندازه گذشته نگران حساسیت‌های ایران و ناخشنود ساختن مقامات ایران نبود. شوروی آمادگی بیشتری نسبت به رفع نیازهای جنگی عراق و ارسال اسلحه به این کشور نشان داد. ارسال سلاح به عراق ازطریق هوا به‌طور منظم آغاز شد و همچنان ادامه دارد. اکنون که عراق با امکان تهاجم عمده دیگری ازسوی ایران مواجه است مسئله مهم آن است که شوروی تا چه حد خود را نسبت به عراق متعهد احساس می‌کند. براساس این تصور که جنگ میان ایران و عراق در آینده دوباره تشدید خواهد شد، ناظران سفر صدام حسین رئیس‌جمهور عراق به مسکو را با نیاز عراق به مقادیر بیشتری سلاح مربوط می‌دانند. دیپلمات‌های خارجی به این نکته اشاره می‌کنند که هیئتی عالی‏رتبه از مقامات عراق ازجمله طه یاسین رمضان معاون اول نخست‌وزیر و طارق عزیز وزیر خارجه عراق، صدام حسین را در این سفر همراهی می‌کنند. باتوجه‌به ترکیب این هیئت عالی‏رتبه شاید بتوان نتیجه‌گیری کرد که مذاکرات مقامات عراق در مسکو نه‌تنها ازنظر نظامی بلکه ازنظر سیاسی نیز می‌‌تواند حائز اهمیت باشد. چند ماه پیش از بغداد گزارش شد که عراق در انتظار دریافت مقادیر قابل‌توجهی سلاح از شوروی است و دریافت این سلاح‌ها می‌تواند در تلاش عراق برای انهدام ترمینال نفت جزیره خارک در شمال خلیج ‏فارس مؤثر باشد. ولی یکی از مشکلات عمده عراق تأمین وجوه مورد نیاز برای خریداری این سلاح‌ها است. بااینکه عراق مقادیری کمک مالی از کویت و عربستان سعودی دریافت کرده است، ادامه جنگ و وضع نامساعد بازارهای نفتی، بر میزان فروش نفت عراق - که اقتصاد این کشور به آن متکی است - تأثیر نامطلوبی داشته است. در ماه آوریل گذشته، آقای رمضان معاون اول نخست‌وزیر عراق به مسکو سفر کرد. ظاهراً مقصود اصلی از این سفر تعویق سررسید بدهی سنگین عراق به شوروی بابت خرید اسلحه از این کشور بوده است. درواقع شوروی و امریکا هیچ‌کدام خواهان آن نیستند که جنگ با پیروزی قاطعی به نفع ایران به پایان برسد. بدین‌ترتیب درحالی‌که به نظر می‌رسد ایران نیروهای خود را برای تهاجم عمده دیگری بسیج کرده است بعید به نظر می‌رسد که شوروی علی‌رغم مشکلاتی که ممکن است وجود داشته باشد از حمایت از عراق دست بکشد. درواقع به نظر می‌رسد که شوروی برای کمک نظامی به کشورهای عرب حوزه خلیج ‏فارس تمایل و آمادگی بیشتری دارد. هفته پیش اعلام شد که ژنرال ولادیمیر کوروف معاون وزیر دفاع شوروی برای مذاکراتی درمورد امکان همکاری نظامی بین کویت و شوروی به‌زودی عازم کویت خواهد شد. از سوی دیگر، چین نیز درحال‌حاضر ازنظر دیپلماتیک در منطقه فعال است. وزیر خارجه چین هم‌اکنون مشغول دیدار از اردن، مصر، سوریه و عراق است. به‌هرترتیب، این امر که پرزیدنت گرومیکو و ادوارد شوارد نادزه وزیر خارجه شوروی، برای استقبال از صدام حسین رئیس‌جمهور عراق به فرودگاه مسکو رفته بودند نمایانگر آن است که سفر رئیس‌جمهور عراق به شوروی ازنظر هر دو کشور حائز اهمیت بسیار است.» خبرگزاری رویتر هم دراین‌باره گزارش داد: «سفر صدام حسین در زمانی انجام گرفته است که فعالیت دیپلماتیک شوروی در خاورمیانه که هدف آن به دست آوردن نقشی برای شوروی در کوشش‌های مربوط به راه‌حل صلح‌آمیز همه‌جانبه است، افزایش یافته است.» رویتر در گزارش دیگری از بغداد چنین آورده است: «مسکو رسماً در قبال دو کشور متخاصم در جنگ خلیج ‏فارس موضع بی‌طرفی اتخاذ می‌کند، اما بمب‌افکن‌های توپولف و جنگنده‌های میگ ساخت آن کشور به افزایش برتری هوایی عراق بر ایران کمک کرده است. در نیروی هوایی عراق که متشکل از قریب 580 فروند هواپیمای جنگی است میراژ‌های فرانسوی برای حمله هوابه‌زمین نیز وجود دارد و هر دو کشور موشک دراختیار عراق گذاشته‌اند. دپیلمات‌های غربی موفقیت تاکتیک‌های دفاعی عراق دربرابر حملات انبوه نیروهای پیاده ایران در نخستین مراحل جنگ را تاحدی ناشی‌از حضور مستشاران نظامی شوروی در صحنه جنگ می‌دانند.»

گزارش -33

منابع دیپلماتیک منطقه خلیج ‏فارس و امیر بحرین درمورد موفقیت تلاش‌های میانجیگرانه شورای همکاری خلیج ‏فارس درباره جنگ عراق و ایران ابراز امیدواری کردند. دراین‌حال، نشریات کویتی با حمایت سخت از عراق، کشورهای عربی را که از عراق حمایت نمی‌کنند، خائن خواندند. به نوشته روزنامه الخلیج، منابع دیپلماتیک در خلیج ‏فارس درمورد امکان پیروزی اقدامات میانجیگرانه کنونی کشورهای خلیج ‏فارس، ابراز خوش‌بینی کرده‌اند. الخلیج نوشته است که منابع دیپلماتیک این خوش‌بینی را از پیام سعود الفیصل برای وزیر خارجه کویت و مذاکراتش با وزیر خارجه ایران دریافت کرده‌اند. به گفته این منابع، کشورهای شورای همکاری نوعی از پاسخ‌گویی ایران را در قبال ابتکارات شورا لمس کرده‌اند و سفر اخیر آقای ولایتی به ریاض نشانه‌ای از آن است. همچنین امیر بحرین شیخ عیسی ‌بن سلمان آل خلیفه در سخنانی به مناسبت روز ملی بحرین گفت: «ما خواسته خود را مبنی‌بر پایان این جنگ خونین تکرار می‌کنیم و امیدواریم تلاش‌های کشورهای خلیج [فارس] در بهره جستن از آرزوی عراق برای صلح موفقیت حاصل کند.» طبق گزارش رویتر، اظهارات امیر بحرین هم‌زمان با یک مرحله جدید جنگ و به‌دنبال تصمیم شش کشور شورای همکاری خلیج ‏فارس برای نشاندن دو کشور متخاصم بر سر میز مذاکره عنوان می‌شود. از سوی دیگر، رادیو صوت‌الجماهیر عراق به نقل از روزنامه کویتی القبس گفت: «هرکسی که با عراق می‌جنگد گویا با همه اعراب درحال جنگ است و اعراب شناسنامه‌ای و خائن که با عراق می‌جنگند به‌هیچ‌وجه متوجه نمی‌شوند چون سرنوشت آنها با سرنوشت رژیم سفاک ایران پیوند دارد. القبس افزود: هیچ‌گونه راه‌حلی برای جلوگیری ایران از ادامه تجاوز علیه عراق جز ازطریق اتحاد اعراب دربرابر این طوفان شیطانی متصور نیست.»

گزارش -34

طارق‌ عزیز وزیر خارجه عراق در سفر اخیرش به لندن در مصاحبه با نشریه الدستور چاپ لندن، خواستار تشدید فشار سیاسی بر ایران شد و این را تنها راه پایان جنگ خواند. وی ادعا کرد ایران امنیت منطقه را تهدید می‌کند و گفت که برقراری رابطه ایران با کشورهای منطقه به‌طور مجزا غیرممکن است. طارق عزیز در این مصاحبه ضمن اینکه تنها راه پایان جنگ را اعمال فشار بر ایران اعلام کرد، گفت: «گفت‏وگوی آرام با ایرانی‌ها نتایج مطلوبی نداشته و نخواهد داشت. ... بهتر است این تاکتیک را تغییر داد و از تاکتیک اعمال فشارهای سیاسی و انواع فشارها استفاده نمود تا ایران متوجه اشتباه خود بشود.» وی افزود: «تمامی کشورها جهت حل‌وفصل بحران‌ها به شورای امنیت و مجمع عمومی سازمان ملل متحد یا سازمان‌های بین‌المللی متوسل می‌شوند، ولی ایران تنها کشوری است که با این روش‌ها مخالف است.» طارق عزیز در این مصاحبه ایران را آغازگر و ادامه‌دهنده جنگ معرفی کرد: «ایرانی‌ها که تصور می‌رفت عامل سازنده‌ای در درگیری اعراب و صهیونیسم باشند و مبارزان و حق‌طلبان را در راه احقاق حقوقشان و برقراری صلح و امنیت مورد حمایت قرار دهند، ... جنگی را در منطقه آغاز کردند و درصدد ادامه آن برآمدند و اینک حال و آینده منطقه‌ و امنیت و استقلال و پیشرفت و تلاش این کشورها برای تأمین زندگی بهتر را مورد تهدید قرار می‌دهند.» وی درباره سفر وزیر خارجه ایران به عربستان و تأثیر آن گفت: «روابط بین ایران و عربستان سعودی و کشورهای خلیج ‏فارس غیرممکن خواهد بود و ایران بدون داشتن یک روابط گسترده و همه‌جانبه با کشورهای منطقه قادر نیست با تک‌تک کشورها که جزئی از منطقه هستند رابطه‌ای مثبت برقرار نماید.» به گفته طارق عزیز، «ازنظر منطق، ایرانی‌ها نمی‌توانند با ادامه جنگ علیه عراق روابط مثبتی با دیگر کشورهای حوزه خلیج [فارس] برقرار سازند و سران کشورهای خلیج [فارس] بر این مسئله وافق‌اند که عراق نه‌فقط از استقلال، موجودیت و امنیت خویش، بلکه از امنیت، موجودیت و استقلال کشورهای خلیج [فارس] دفاع می‌کند.» وزیر خارجه عراق پیمان سه‏جانبه سوریه‌، لیبی و ایران را در شروع جنگ بسیار مؤثر خواند و افزود: «ایران بدون انعقاد این پیمان نمی‌توانست در جنگ شرکت نموده یا آن را ادامه دهد. ... عراق هر زمان که فرصت گفت‏وگویی برایش فراهم گردید، این مطلب را مستقیم و یا غیرمستقیم به سوری‌ها و لیبیایی‌ها توضیح داد.» وی با اشاره به تلاش‌های کمیته رفع اختلاف برای بهبود روابط لیبی و سوریه با عراق، پاسخ‌های غیرمنطقی لیبی و سوریه را مورد سرزنش قرار داد. وی همچنین با اشاره به تلاش‌های صلح به رهبری امیر عبدالله ولیعهد سعودی و موافقت عراق با این تلاش‌ها در جده، نیرنگ سوریه در شکست این نشست و درنهایت مخالفت او با این نشست را تقبیح کرد.

گزارش -35

فرمانده نیروی هوایی عراق ادعا کرد که در دو حمله عراق، مجتمع آهن و فولاد اهواز منهدم شده است. وی ضمن تهدید به انهدام سایر تأسیسات اقتصادی و اهداف حیاتی ایران با ادعای اینکه عراق بارها برتری هوایی خود را ثابت کرده است، نیروی هوایی ایران را ضعیف خواند و گفت نیروی هوایی کشورهای عرب منطقه قادر به پاسخ‌گویی به تجاوز خارجی است. سرلشکر حمید شعبان فرمانده نیروی هوایی عراق در مصاحبه با مجله الدستور چاپ انگلیس گفت: «مجتمع (نورد اهواز) طی دو مرحله بمباران هوایی منهدم گردید و هدف از وارد آوردن این ضربه از بین بردن امید بهره‌برداری از آن در آینده و تلاش برای مرمت آن بود و نظر به اینکه این مجتمع از وسعت عظیمی برخوردار بود، مجبور شدیم برای انهدام آن از تعداد زیادی هواپیما استفاده نماییم و عملاً در تاریخ 6 نوامبر گذشته (15 آبان 1364)، ضربه‌ای کاری وارد ساختیم که درنتیجه قسمت عظیمی از این تأسیسات منهدم گردید. بعد از شناسایی سایر قسمت‌ها، نیروگاه‌ها و شریان‌های حیاتی دیگر، دومین ضربه کوبنده را در روز چهاردهم همان ماه (23 آبان 1364) وارد ساختیم . ... ما با این بمباران و انهدام کامل این مجتمع - که امکان داشت دشمن ایرانی با استفاده از آن، عراق و دیگر کشورها را در آینده مورد تعرض قرار دهد - قدرت خود در انهدام تأسیسات جنگی و اقتصادی ایران را به اثبات رساندیم. نیروی عظیمی که این مجتمع را منهدم ساخته نشان داد که برای نیروی هوایی برتر عراق امکان شناسایی و مورد هدف قرار دادن هدف‌های مهم در ایران وجود دارد. قصد فرماندهان و رهبران این است که تمامی مؤسسات اقتصادی، کارخانجات نظامی و اهداف حیاتی ایران را مورد حمله قرار دهند.» فرمانده نیروی هوایی عراق درباره عملیات آتی ایران گفت: «این‌بار قدرتمندتر از پیش پاسخ حملات ایران را خواهیم داد. ما بدون شک تمامی فعالیت‌های دشمن و آمادگی‌های آنها را برای اجرای تهدیداتشان زیر نظر داریم و می‌گوییم که به‌دنبال تهدید فاجعه‌ای برای ملت ایران به بار خواهد آمد، حکام ایران باید از تجارب تلخ گذشته درس عبرت بگیرند. نبرد آینده برای آنها آثار منفی شدیدی خواهد داشت. آنها از امکانات رزمی عراق و سرنوشت فلاکت‌بارشان به‏خوبی اطلاع دارند بااین‌همه سعی می‌کنند سرزمین عراق را مورد تعرض قرار دهند.» وی درمورد نیروی هوایی ایران گفت: «نیروی هوایی ایران ازنظر سلاح، هواپیما، روحیه و فرماندهی، وجود ندارد و دلیل آن این‌ است که تا به امروز نتوانسته است دربرابر هواپیماهای ما ابراز وجود نماید.» شعبان درباره نیروی هوایی کشورهای عربی حوزه خلیج ‏فارس گفت: «به اعتقاد ما کشورهای دوست خلیج عربی با داشتن سلاح‌ها و هواپیماهای مدرن می‌توانند هرگونه تجاوز خارجی خصوصاً حملات نیروی هوایی درحال اضمحلال ایران را پاسخ‌گو باشند. پیشرفت سریع و توجهات آنها درمورد هواپیماها و وسایل دفاع هوایی آینده شکوفایی را نوید می‌دهد، خصوصاً بعد از اینکه بر همه ثابت شده است نیروی هوایی می‌تواند امنیت کشور را دربرابر حملات دشمن تضمین نماید. به‌هرحال نیروی هوایی عراق جزئی از نیروی هوایی کشورهای عربی است و می‌تواند هر نقشی را در هر زمان که از آن بخواهند، ایفا نماید.»

گزارش -36

جمهوری اسلامی ایران برای تهیه هر نوع سلاح و تجهیزات نظامی و همچنین هر کالایی که احتمال استفاده نظامی از آن داده شود در مضیقه شدید قرار دارد و به‏طور مکرر افرادی با عنوان فروشنده چنین تجهیزاتی به ایران در دادگاه‌های اروپا و امریکا محاکمه می‌شوند. در همین حال، عراق بدون هیچ محدودیتی از کشورهای بلوک غرب و بلوک شرق تجهیزات و تسلیحات نظامی وارد می‌کند، ازجمله اخیراً با ورود میگ27 روسی توان هوایی عراق افزایش بسیاری یافته است. آسوشیتدپرس از هلند گزارش داد: «یک دادستان هلندی برای مدیر یک شرکت تجاری هلند که متهم به صدور غیرقانونی تجهیزات نظامی به ایران می‌باشد، خواستار محکومیت به چهار ماه زندان و پرداخت 200 هزار گیلدر (734,70 دلار) جریمه شده است. دفتر دادستانی الملو در شرق هلند نام شرکت مزبور را هلندز سیگنا لاپ پارتن معرفی کرده است. این شرکت و یکی از مدیران آن در اوایل ماه جاری به خودداری از کسب جواز صادرات برای فروش "کالاهای استراتژیک" و همچنین دستکاری و تقلب در مدارک مربوط به صدور سیستم‌های کنترل آتش به نیروی دریایی ایران متهم شدند. مدیر این شرکت اتهامات وارده را رد نکرده است. دادستان الملو امروز ادعا کرد که شرکت مورد بحث در سال‌های 1982 تا 1984، حداقل 70 محموله از قطعات یدکی به ارزش 8/3 میلیون گیلدر (34/1 میلیون دلار) به ایران ارسال کرده است. وی در دادگاه اعلام کرد که در تمامی موارد مربوط به صدور محموله‌ها، کشور نیجریه به‌عنوان کشور مقصد ذکر شده بود.» هیئت‌منصفه یک دادگاه فدرال در امریکا نیز امروز دو متهم به توطئه برای ارسال 1148 موشک ضدتانک به ایران را محکوم کرد و چهار متهم دیگر در این قضیه را تبرئه کرد. براساس گزارش آسوشیتدپرس سه تن از تبرئه‏شدگان ایرانی هستند که یکی از آنها به نام حسین منشی‌زاده طبق ادعانامه دادستان به‌عنوان رابط با دولت ایران معرفی شده است. همچنین خبرگزاری جمهوری اسلامی از آنکارا گزارش کرد: «بنا به اظهار مسئولین مدیریت تجارت خارجی و خزانه ترکیه، دولت آن کشور اجازه خرید تجهیزات رادار از کانادا و فروش آن به ایران را جهت تجار ترک صادر کرده اما از خرید وسائل مذکور از امریکا اطلاعی نداشته است. به نوشته روزنامه حریت، سه تن از تجار ترک که به‌جرم خرید تجهیزات رادار و فروش آن به ایران در امریکا بازداشت شده‌اند، جهت خرید تجهیزات مذکور از یک شرکت کانادایی از مدیریت تجارت خارجی و خزانه ترکیه اجازه رسمی کسب کرده بودند. اما شرکت کانادایی که فروش تجهیزات رادار را به تجار ترک پذیرفته بود این مسئله را به امریکا اطلاع داده و باعث دستگیری تجار ترک شده است. به نوشته حریت، مسئولان امور تجارت خارجی و خزانه وزارت امور خارجه ترکیه دراین‌رابطه ضمن تأیید صدور این اجازه گفتند ... دستگیری تجار ترک به حق نبوده اما از اینکه این تجهیزات در امریکا تولید می‌شوند اطلاع نداریم و جهت خرید از شرکت کانادایی اجازه صادر کرده بودیم.» از سوی دیگر، نشریه الدستور چاپ لندن نوشته است: «عراق میگ27 دریافت کرده که با آن می‌تواند اهداف ایران را در عمق 800 کیلومتری مورد هدف قرار دهد.»

گزارش -37

حکومت عراق برای رفع کمبود نیروی نظامی و نیروی کار مورد نیاز، برای وارد کردن نیروی بیشتر از کشورهای عربی، به اقدامات گسترده‌ای دست زده و وعده تسهیلات بیشتری به آنها داده است. خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از نشریه راه کربلا گزارش داد: «به‌منظور استخدام مزدوران تونسی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران یک هیئت از تونس وارد بغداد شد.» این نشریه افزوده است: «به‌دنبال فرار گسترده سربازان عراقی از جبهه‌های جنگ تحمیلی، رژیم بعثی با اعزام دلالانی به کشورهای مصر، تونس، مراکش و یمن شمالی تلاش‌های وسیعی را جهت استخدام مزدور در جنگ تحمیلی آغاز کرده است.» مجله عراقی الفبا نیز نوشته است: «طبق قوانین عراق، اتباع کشورهای عربی که در عراق زندگی می‌کنند از تمام حقوقی که یک شهروند عراقی دارد بهره‌مند می‌شوند و حق استخدام در دولت و دریافت حقوق بازنشستگی را نیز دارند. فعلاً در عراق افراد مصری، سودانی، مراکشی، سومالی و تونسی زندگی می‌کنند و مشغول کارهایی ازقبیل کارگری، کارمندی، کشاورزی، صنعتگری و کاسبی می‌باشند.»

گزارش -38

نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه‌ای اختصاصی با روزنامه اطلاعات درباره اهداف تحرکات سیاسی اخیر ایران، ناامیدی دشمنان از فروپاشی نظام جمهوری اسلامی، مواضع اخیر شورای همکاری درمورد ایران، تأکید و ایستادگی روی اصول انقلاب اسلامی، قطعنامه کمیسیون حقوق بشر علیه ایران و تأثیر آن در روابط خارجی و همچنین آزادی مطبوعات و آزادی بیان در کشور و انتقاد‌پذیری دولت سخن گفت. نخست‌وزیر در پاسخ به اولین سؤال خبرنگار اطلاعات درباره اهداف گسترش تحرکات سیاسی ایران در سطح منطقه و نتایج آن، به چند نکته اشاره کرد: 1. ابهامی که درمورد مواضع جمهوری اسلامی در قبال جنگ وجود داشت تاحدود زیادی از بین رفته است. 2. موضوع متجاوز بودن عراق در جهان روشن شده است. 3. مواضع و اهداف اصولی که ما درپی آن هستیم محسوس شده است. 4. امیدها درمورد فروپاشی یا تضعیف انقلاب اسلامی، مبدل به یأس شده است. 5. شرق و غرب درپی ناامیدی از موفقیت کودتا یا فروپاشی در نظام جمهوری اسلامی، تلاش درازمدت خود را برای ایجاد استحاله‌ای تدریجی به سود خودشان و ایجاد یا تقویت گرایش‌هایی در داخل کشور درجهت منافعشان شروع کرده‌اند. 6. درمورد جنگ، مواضع ما روشن‌تر از سابق است؛ ابعاد جنگ برای کشورهای دیگر شناخته‌تر شده است و این عوامل باعث تغییر و تحولاتی در منطقه شده است. مهندس موسوی درمورد حمله عراق به جزیره خارک که برای منطقه‌ای کردن جنگ اجرا می‌شود، گفت: «عراق در منطقه‌ای کردن جنگ شکست خورد و موفق نشد و این مسئله در اعلام مواضع کشورهای حوزه خلیج ‏فارس در قبال جمهوری اسلامی ایران آشکار است.» وی افزود: «عراق در فشار دادن گلوگاه اقتصادی ایران هم ناکام مانده و شکست خورد. ضمن اینکه این حملات عراق باعث شد تا ما هرچه سریع‌تر نقاط صدور نفت کشورمان را متنوع و گسترده نماییم و ظرفیت صدور و تولید آن را افزایش دهیم، همچنین به راه‌حل‌هایی بپردازیم که تأسیسات اقتصادی کشور را در مقابل این نوع هجوم‌ها کمتر آسیب‌پذیر کند. این جنگی است که هرکسی بیشتر بایستد برنده است و ما معتقدیم باتوجه‌به ملتی که در صحنه داریم و مقاومت و پایمردی و ایستادگی آنها، بیشتر می‌توانیم بایستیم.» نخست‏وزیر سپس درمورد اینکه اعضای شورای همکاری در نشست اخیر خود خواستار بهبود روابط با ایران شده و در قطعنامه سازمان ملل متحد هم به نفع ایران موضع‌گیری کرده‌اند، ضمن استقبال از این مواضع، گفت: «شاید آنها به این نتیجه رسیده‌اند که با نزدیکی به جمهوری اسلامی اختلافات را به حداقل کاهش دهند؛ چراکه آنها به استوار شدن پایه‌های انقلاب اسلامی پی برده‌اند. طبیعتاً امروز این تصور دستخوش دگرگونی شده است که در مقابل سلاح‌های پیچیده عراقی‌ها، جناح راست کشور، یا مسئله خارک و نظایر اینها چقدر خواهیم توانست بایستیم. در این موارد شک و تردید‌هایی وجود داشت، اما حالا از بین رفته است. تمام اینها می‌تواند در موضع‌گیری‌ها مؤثر باشد. بجز اینها، موضع‌گیری‏های روشن، مثبت و صریح دولت در قبال این کشورها هم به‌نوبه‌خود مؤثر بوده است. ما صریحاً اعلام کرده‌ایم که خواهان آشوب و آشفتگی در منطقه نیستیم و علاقه‌مندیم که در منطقه با این کشورها در صلح و آرامش زندگی کنیم. ما خلیج ‏فارس را منطقه‌ای می‌دانیم که باید در آنجا امنیت کامل به دست خود نیروهای منطقه و نه بیگانگان و نیروهای خارجی تأمین بشود و حالا احساس می‌شود که کمکم این حرف‌ها شنیده می‌شود و مؤثر واقع شده است.» خبرنگار روزنامه اطلاعات سپس درمورد نزدیکی روابط شورای همکاری خلیج ‏فارس و ایران پرسید آیا جمهوری اسلامی سیاست بی‌طرف کردن کشورهای منطقه در قبال جنگ را تعقیب می‌کند؟ نخست‌وزیر گفت: «خیر، بلکه تلاش خواهیم کرد آنها را طرف‌دار خودمان کنیم. ... در این راه ما هرگز از اصول خود دست برنمی‌داریم و سیاست خارجی ما در ادامه سیاست داخلی ما است نه اینکه سیاست داخلی تابع و متغیری از سیاست خارجی باشد و بر همان اصولی که انقلاب کرده‌ایم، حیات و آینده انقلاب و استقلال این نظام در گرو همان اصول است، لذا بهبود رابطه به معنای کوتاه آمدن از ایده‌ها و خواسته‌های خود نیست.» خبرنگار با اشاره به این گفته وزیر خارجه ایران که اعلام کرده است در رابطه خود با کشورهایی که به قطعنامه کمیسیون حقوق بشر علیه جمهوری اسلامی ایران رأی مثبت داده‌اند تجدیدنظر خواهیم کرد، پرسید این تجدیدنظر چگونه است و آیا زمینه‌های اقتصادی را نیز در بر می‌گیرد؟ مهندس موسوی در جواب با اظهار این مطلب که شاید خود این حرکت سازمان ملل باعث شود در ذهنیت کسانی که مایل بودند یا علاقه داشتند که روابط ما با غرب گسترش یابد، دگرگونی و تغییری حاصل شود، گفت: «البته من وابسته‌های به غرب را در نظر نمی‌آورم بلکه نقطه‏نظرهای گوناگونی که درمورد نزدیکی به غرب و یا شرق و نیز سیاست نه شرقی و نه غربی مطرح است را می‌گویم. این حرکت جهان صنعتی به سرکردگی امریکا، نشان‏دهنده روش‌های خصمانه و ادامه‌دار این نظام‌ها علیه انقلاب اسلامی است و این قطعنامه بیش از هر چیز زمینه هر نوع خوش‌بینی را از بین می‌برد. و این پیشنهاد خوبی برای سیاست خارجی کشورها می‏باشد. ... بدیهی است که ما منتظر باشیم این مسئله در روابط ما با این کشورها تأثیر بگذارد. به‌عنوان‌مثال آقای بهزاد نبوی قرار بود از آلمان‌غربی دیداری داشته باشند که رأی آلمان موجب شد سفرشان را به تأخیر بیندازند. البته "تجدیدنظر" به این معنا نیست که ما می‌خواهیم روابط تجاری و اقتصادی خود را با این کشورها قطع کنیم؛ نه چنین کاری نمی‌خواهیم بکنیم. منتها سعی خواهیم کرد اولاً ‌این روابط اقتصادی در همان چارچوب و معنای اقتصادی خودش مهار شود. ثانیاً این روابط اقتصادی را در حد ضرورت متوقف کنیم و بیشتر از این در رابطه با آنها پیش نرویم.» نخست‌وزیر افزود: «اخیراً یک خوش‌بینی نسبت به سازمان‌های بین‌المللی در کشور ما درحال پدید آمدن بود و من نظر دولت را همیشه بیان می‌کردم که ما نباید خودمان را تحت‌تأثیر داوری‌های سازمان‌های بین‌المللی قرار دهیم. چراکه این سازمان‌ها قبل از آنکه بین‌المللی باشند، پشت سرشان سیاست‌های جهانی دو سه کشور بزرگ معمولاً نهفته و پنهان است.» ادامه این گفت‏وگو درباره مطبوعات، آزادی و سانسور آنها بود. میرحسین موسوی با اشاره به سطح بسیار بالای روزنامه‌های کشور و آزادی کلام در کشور افزود: «الآن مسئله "خودسانسوری" به‌نوعی در روزنامه‌ها وجود دارد. البته منظور این نیست که مطالبی را بیان کنیم که به کل نظام لطمه بزند یا کمبودهای قهری که به‌خاطر جنگ و انقلاب توسط قدرت‌ها به ما تحمیل می‌شود را به رخ بکشانیم و موجب شویم اطلاعاتی در دست دشمن قرار گیرد. اما در ماورای اینها هنوز حرف‌های گفتنی و شنیدنی زیادی است که من فکر می‌کنم در مطبوعات گفته نمی‌شود. البته مرور و بررسی روزنامه‌ها در عرض این دو سه سال نشان می‌دهد که آنها دارند پیشرفت می‌کنند.» وی گفت: «این خودسانسوری ناشی‌از این است که برخی از روزنامه‌نگاران احساس می‌کنند که مبادا حرفی بزنند که علیه انقلاب تمام شود.» وی با اشاره به اینکه خود روزنامه‌ها نیز باید برای یافتن جایگاه خود حرکت کنند و به‌طور یقین ازطرف دولت مانعی دراین‌زمینه نخواهد بود، افزود: «کشور ما باتوجه‌به مسائل سیاسی و مجلس، دارای یک جامعه باز است و نمی‌شود گفت که یک جامعه بسته و محدود است. در آن اطلاعات خیلی پراکنده و گسترده است. منتها رسانه‌ها قدرت اینکه این اطلاعات را جمع‌آوری کنند و از آن چیزی بسازند، ندارند. ... ما هیچ موقع مطبوعات مستقل و دلسوزی به حال ملت و محرومان و مستضعفان جهان نداشتیم. ... شما یقین بدانید نظام، نظامی است که جلوی این حرکت را نخواهد گرفت. گاهی اوقات مطالب و نکاتی که بسیار هم گزنده است، دررابطه‌با دولت از تلویزیون پخش می‌شود و برخلاف اینکه ما از طرح آنها ناراحت شویم، از آنها استقبال هم می‌کنیم. حرکت ما در این جهت نیست که سدی ایجاد کنیم که این برنامه‌ها نباشد بلکه هدف ما این است که حداکثر کار علمی و خوب انجام بگیرد.» نخست‌وزیر درباره حقوق مطبوعات گفت: «حقوق مطبوعات را مصلحت انقلاب اسلامی معین می‌کند. این مصلحت هم دلیل ندارد که آن را فقط دولت تعریف کند. یکی از تعریف‏کننده‌های این مصلحت نیز باید خود روزنامه‌ها باشند. این همان آزادی واقعی است که من احساس می‌کنم که باید وجود داشته باشد. ما همه‌مان در قبال انقلاب اسلامی متعهد هستیم و دلیل ندارد دولت بیاید ادعا کند که من از همه متعهدتر هستم و روزنامه‌ها و مجلس کمتر متعهد هستند؛ اصلاً این‌طور نیست، همه متعهد هستند و یک بخش و جزء مهمی از آن تعهد در خود رسانه‌های ما است.» نخست‌وزیر در پایان این گفت‏وگو تأکید کرد که قوانین و آیین‌نامه‌ها باید طوری تنظیم شوند که شکوفایی کشور را محدود نکند و قدرت تجزیه‌وتحلیل را از روزنامه‌ها نگیرد و شجاعت را از روزنامه‌ها سلب نکند. وی افزود در جامعه‌ای که حرف حق با ترس زده شود آن جامعه ذلیلی است و نمی‌تواند رشد کند. درعین‌حال، قانون باید جلوی حرکت‌های مخالف نظام که قصد براندازی را دارند به‌شدت بگیرد.

گزارش -39

سعید رجایی ‏خراسانی نماینده دائمی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل در مصاحبه‌ای با خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی در واشنگتن، قطعنامه سازمان ملل درمورد وضعیت حقوق بشر در ایران - که در 22 آذر تصویب شد - را به‌دلیل برخوردار نبودن از حمایت جامعه بین‌المللی یک پیروزی برای جمهوری اسلامی و جهان اسلام ارزیابی کرد. وی گفت: اغلب کشورهای جهان در این جریان از ما حمایت کردند و این قطعنامه فقط با یک‌سوم کل آرا به تصویب رسید و به‌وضوح از حمایت جامعه بین‌المللی برخوردار نیست و برای دشمنان ما یک شکست بزرگ محسوب می‌شود. دکتر رجایی گفت: اکثر کشورهای اسلامی به ما لطف کردند؛ چراکه می‌دانستند که این یک قطعنامه پوشالی سیاسی است و این اتهامات که به ما نسبت داده می‌شود به‌خاطر این است که ما واقعاً اسلامی هستیم و می‌خواهیم اسلامی زندگی کنیم و درنتیجه آنهایی که تعهدی نسبت به اسلام داشتند، انصافاً ما را تنها نگذاشتند و من باید در اینجا حتماً از سفرای قطر، عربستان سعودی، امارات متحده عربی، بحرین و پاکستان به‌خاطر همکاری‌هایی که در کمیته با ما کردند، نام ببرم و جداگانه از این آقایان تشکر خواهیم کرد. وی افزود: بقیه کشورها مانند لیبی، سوریه و الجزایر نیز خیلی کمک کردند و برخی دیگر از کشورهای مسلمان بااینکه تحت فشار زیادی بودند و عده‌ای از آنها حتی به ما پیغام دادند که ازطرف امریکا تحت فشار قرار دارند، ولی با کمک و همکاری‌های بسیار صمیمانه برادران مسلمان ما در جامعه بین‌المللی، بی‌طرف ماندند یا در رأی‌گیری شرکت نکردند. رجایی در ادامه گفت: امریکا با امکانات وسیع خود خیلی تبلیغ کرد. آنها رسماً به کشورهای فقیر دنیا نامه نوشتند و آنها را تهدید کردند که باید حتماً از مواضع امریکا حمایت کنید. ... البته امریکا تنها نبود و فرانسه نیز همراه این کشور علیه جمهوری اسلامی خیلی فعالیت می‌کرد. رجایی تأکید کرد: تصویب این قطعنامه با تنها 53 رأی را اصلاً نباید جدی گرفت بلکه باید تحلیل درستی از مسئله به مردم ارائه داد. وی درباره اقدام بعدی جمهوری اسلامی دراین‌مورد گفت: ما باید این حرکت را از مسیر فعلی خود خارج سازیم و در صحبتی که در پایان رأی‌گیری در مجمع عمومی داشتیم اعلام کردیم که شما اعضای مجمع تمام کوشش خود را به عمل آوردید و از تروریسم حمایت کردید، ولی الحمدلله موفقیتتان بسیار ضعیف بود، ولی ما که اکنون با حمایت جامعه بین‌الملل پیروز شده‌ایم، مع‌الوصف حاضریم حسن‌نیت خود را نشان داده و آن دعوتی که قبلاً از نماینده ویژه دبیرکل کرده بودیم تجدید کنیم که طبق آن، یک شخصی بی‌طرف که هیچ‌گونه آمیختگی و آلودگی سیاسی و وابستگی به هیچ کشوری نداشته باشد، بیاید و از نزدیک در کشور ما راجع به مسئله حقوق بشر تحقیق کند و گزارش خود را طی یک سند ارائه بدهد که دراین‌صورت ما آن گزارش را قبول خواهیم داشت. در پاسخ به این سؤال که آیا شما فکر می‌کنید یک چنین هیئتی که به ایران اعزام شود می‌تواند گزارش مقبولی ارائه دهد، رجایی ضمن اشاره به برخورداری گزارش‌های فرستاده ویژه دبیرکل درمورد استفاده عراق از سلاح شیمیایی و حمله به مناطق مسکونی از یک بی‌طرفی و انصاف قابل‌ملاحظه، گفت: چنین امکانی وجود دارد و در ادامه تأکید کرد: ما ممکن است پیشنهاد کنیم که درصورتی از این همکاری (پذیرفتن هیئت ویژه دبیرکل جهت بررسی حقوق بشر در ایران) استقبال می‌کنیم که اینها کسی را در هیئت تحقیق بگذارند که مسلمان و به حقوق اسلامی آشنا باشد. نماینده جمهوری اسلامی در پایان مجدداً به تلاش‌های شدید قدرت‌های غربی جهت جا انداختن قطعنامه مذکور و راه‌های مقابله با اقدامات بعدی آنها به‌منظور پیگیری و زنده نگاه داشتن آن اشاره کرد و گفت: اینها خیلی دلسرد شده‌اند زیرا از هر نظر سنگ تمام گذاشتند. حتی سفیر امریکا در سازمان ملل شخصاً به کمیته حقوق بشر آمد و از همه درخواست کرد که مخالف ایران رأی بدهند و اکنون اینها قصد دارند گزارش مربوط به ایران را در کمیسیون حقوق بشر پیگیری کنند تا این مسئله زنده بماند. بنابراین ما باید حتماً راه‌حل دعوت از نماینده دبیرکل را دنبال کرده و به این ترتیب کمیسیون حقوق بشر را اصلاً از رده خارج کنیم و این خط را طرد کنیم چون اگر ما به آن احترام بگذاریم و گزارشش بیاید این گزارش هم مانند گزارش مخالف ایران سند می‌شود و آن را خنثی می‌سازد. دکتر رجایی همچنین به مفاد قطعنامه مذکور و لحن بسیار نرم آن اشاره و تأکید کرد: برخلاف قطعنامه‌های دیگری که صریحاً تخلف از حقوق بشر را در کشورهای دیگر مورد اشاره قرار می‌دهد، در قطعنامه ایران تنها به شایعات و اتهاماتی که درمورد حقوق بشر علیه ایران است و ابراز نگرانی از آنها اشاره شده که این اتهامات را افراد مغرض مانند منافقین و بهاییان داده‌اند که هیچ‌گونه اساس و پایه‌ای ندارند و بنابراین، این قطعنامه که علی‌رغم لحن بسیار نرم آن تنها 53 رأی آورد، درواقع شکست خورد. نماینده ایران همچنین در گفت‏وگو با واحد مرکزی خبر گفت: این قطعنامه توسط کشورهای غربی به‏خصوص امریکا و انگلیس و حامیان آنها و در حمایت از منافقین و بهایی‌ها تهیه شده بود. وی خاطرنشان کرد: تغییراتی که در آرای کمیته سوم و آرای مجمع عمومی به چشم می‌خورد حائز اهمیت سیاسی خاصی است، زیرا بین رأی‌گیری کمیته و رأی‌گیری مجمع عمومی، درست یک هفته فرصت بود که در این مدت امریکا و همدستان این کشور کلیه امکانات خود را برای بالا بردن آرای موافق قطعنامه به کار گرفتند، ولی فقط توانستند جای همان تعدادی را که از موافقت‌ با قطعنامه به ممتنع و یا مخالف تغییر رأی داده بودند، پر کنند و درنتیجه در رأی‌گیری مجمع عمومی آرای موافقین قطعنامه از 53 رأی تجاوز نکرد. درحالی‌که آرای مخالفین از 22 به 30 افزایش یافت.

گزارش -40

اهداف سفر هیئت پارلمانی فرانسه به ایران و موضوع‏ها و نتایج مذاکرات این هیئت با مقامات جمهوری اسلامی ایران را نشریه وزارت امور خارجه ایران در شماره امروز خود درج کرده و دراین‌باره نوشته است: «هیئت فرانسوی در دو روز اقامت خود در تهران به‌ترتیب با رئیس کمیسیون خارجی مجلس شورای اسلامی، مدیرکل سیاسی اروپا و امریکا و معاونت امور بین‌المللی و اقتصادی وزارت امور خارجه و رئیس کمیسیون اقتصادی مجلس شورای اسلامی ملاقات و درمورد مسائل زیر بحث و تبادل‌نظر نمودند: مسائل و مشکلات اساسی که باعث کدورت و سردی روابط دو کشور شده شامل: الف. وام و بهره آن و عدم بازپرداخت آن و آمدن آقای ژاک مارتن به‌عنوان نماینده انتخابی برای حل این مسئله. درمورد وام هیئت اعلام کرد که انتخاب آقای مارتن صرفاً برای یافتن راه‌حلی که مورد نظر خبرگان امر از هر دو کشور و مقامات سیاسی قرار گیرد گام مثبتی درجهت برقراری روابط مجدد است و اظهار امیدواری کردند که سفر آقای مارتن و نمایندگانی از وزارت خارجه فرانسه هرچه زودتر به ایران انجام گردد. ب. مسئله حضور تروریست‌های فراری در فرانسه و دادن امکانات به آنان ازطرف دولت فرانسه و تشریح آن دررابطه‌با قانون پناهندگی در فرانسه و موارد عدم تناسب در تلقی این جنایتکاران به‌عنوان پناهنده. دراین‌باره مقامات کشورمان با اشاره به کلام آقای میتران که فرانسه مِن بعد، جانیان را در خاک خود نخواهد پذیرفت و با جمع‌آوری ادله‌ای که ضدانقلابیون ایران جنایتکارند این مسئله باید پیگیری شود و درباره این گفته میتران باید این تروریست‌ها که از قبل وارد فرانسه شده‌اند را نیز در برگیرد تذکر داده شد. ج. مسئله جنگ و حمایت بی‌دریغ فرانسه از عراق در جنگ تحمیلی، علت عقد قراردادها و اینکه چنانچه قرار باشد روابط بهبود یابد این مسائل مورد تجدیدنظر قرار گیرد. دراین‌باره هیئت اظهار کرد که قرارداد جدیدی با عراق بسته نخواهد شد و فرانسه باید چنانچه اکثر نمایندگان به این نتیجه رسیده‌اند من بعد، سیاستی مثبت و بی‌طرف در قبال منطقه خاورمیانه داشته باشند و تاکنون فرانسه ناشیانه عمل کرده است. در تمام جلسات هیئت قول داد نقطه‏نظرات را چنانچه باید به پاریس انتقال داده و جو متفاوت از آنچه را که با تبلیغات به آن رسیده است در فرانسه تشریح نماید. د. مسئله زندانی بودن آلبر متینی مسئول پروازهای هواپیمایی ایرفرانس در تهران به‌جرم عامل فساد و تقاضای هیئت در بخشودگی ایشان ازطرف امام و مقامات قضایی. در این ملاقات هیئت اعلام کرد این سفر را باید به‌عنوان گام اول درجهت افتتاح مجدد روابط و تبادل‌نظر تلقی کرد و درضمن از تأخیر و امتناع از دادن ویزا به هیئتی که قرار بود جهت شرکت در کنفرانس بین‌المللی صحرای باختری به فرانسه برود جداً عذرخواهی و اظهار تأسف نمود و اظهار امیدواری کرد که این به‌منزله وجود خصومت و یا سوءنیت تلقی نشود. لازم به تذکر است که هدف از سفر هیئت تبادل‌نظر و بحث و انتقال دیدگاه‌های مقامات جمهوری اسلامی ایران به مقامات فرانسوی بود که با تشریح مسائل در هر زمینه قول‌های مساعدی داده شد.» در ادامه این گزارش آمده است: «سفر هیئت پارلمانی فرانسه به تهران به‌طور رسمی طی یادداشتی ازطرف سفارت فرانسه در تهران و به درخواست وزارت خارجه فرانسه انجام گردید. ... بعد از اطلاعیه مجلس شورای اسلامی درمورد سفر هیئت فرانسوی به تهران، دایه مواضع مثبتی درمورد جمهوری اسلامی ایران اتخاذ نموده و اعلام کرد سفر هیئت ربطی به جریان گروگان‌گیری ندارد و فقط هدف بحث و تبادل‌نظر درمورد روابط فی‌مابین می‌باشد. لذا هیئت کوچک‌ترین اشاره‌ای به مسئله گروگان‌های فرانسوی در لبنان ننمود. دایه در پارلمان این کشور قبل از عزیمت به تهران، قضیه وام را علی‌رغم خواست وزیر اقتصاد و وزیر خارجه فرانسه، در پارلمان به نفع جمهوری اسلامی ایران مطرح نمود و از دولت توضیح خواست. از سوی دیگر، طبق شواهد موجود منافقین این سفر را خطری برای خود تلقی نموده‌اند.»

گزارش -41

سفر هیئت پارلمانی فرانسه به ایران در حالی به پایان می‌رسد که در رسانه‌های خارجی برخلاف روزهای گذشته که به‌طور گسترده به انعکاس این سفر می‌پرداختند، امروز توجه کمتری به این سفر و نتایج آن کرده‏اند و رسانه‌های داخلی فرانسه بیشتر به این موضوع پرداخته‌اند. درعین‌حال، مواضع رسمی دولت فرانسه و گزارش‌های رسانه‌های این کشور حاکی‌از دستاوردهای اندک این سفر برای فرانسه می‌باشد. خبرگزاری جمهوری اسلامی از پاریس گزارش داد: «روزنامه‌های فرانسه سفر هیئت پارلمانی این کشور به ایران را اقدامی درجهت بهبود روابط دو کشور توصیف کردند. این روزنامه‌ها بدون طرح ابعاد مختلف اختلاف دو کشور، امکان آزادی گروگان‌های فرانسوی در بیروت را به‌دنبال دیدار این هیئت از ایران با برجستگی خاصی مطرح نمودند. وزیر خارجه فرانسه یکشنبه شب [دیشب] در مصاحبه‌ای با رادیو فرانس انترناسیونال انتصاب اخیر ژاک مارتن به‌عنوان مأمور حسن‌نیت برای ایران را نشانه‌ای از تغییر سیاست کشورش درمورد ایران ندانست.» روزنامه لوموند ضمن درج خلاصه‌ای از این مصاحبه نوشته است: «رولان دوما دراین‌خصوص عبارت "ایجاد تعادل جدید" در موضع فرانسه نسبت به عراق و ایران را رد کرد. وی تأکید نمود هیئت پارلمانی فرانسه به سرپرستی ژان ‌ماری دایه که عازم تهران شد درباره هیچ چیز مذاکره نخواهند کرد، زیرا فقط دولت می‌تواند مذاکره نماید. وزیر خارجه فرانسه در این مصاحبه گفت: بیش از هر چیز به سرنوشت گروگان‌های فرانسه که در لبنان اسیرند می‌اندیشد ولی زندانی بودن آنها در چگونگی روابط پاریس و بیروت تأثیری ندارد.» روزنامه‌های چاپ پاریس، امروز مسئله گروگان‌گیری فرانسوی‌ها را در بیروت با سفر هیئت پارلمانی فرانسه به تهران مربوط دانسته‌اند. روزنامه لیبراسیون نوشته است: «وزیر خارجه فرانسه بار دیگر با رهبر جنبش امل که به آزادی گروگان‌ها، پیش از عید نوئل امید دارد، تماس گرفته است.» این روزنامه در مقاله‌ای با عنوان "اقدامات همه‏جانبه برای آزادی گروگان‌ها" می‌افزاید: «یک هیئت پارلمانی فرانسه در تهران سعی دارد پیوند گسسته میان دو کشور را دوباره برقرار کند.» روزنامه فیگارو نیز سفر نمایندگان فرانسوی به تهران را به‌رغم رفتار سرد ایران با آنان و عدم تمایل این کشور به طرح مسئله گروگان‌های فرانسوی، اقدامی درجهت بهبود مناسبات دو کشور توصیف کرد. خبرگزاری فرانسه نیز از تهران گزارش داد که ژان ‌ماری دایه و بووار دو تن از چهار نماینده فرانسوی بامداد امروز (دوشنبه) پایتخت ایران را ترک کردند و ایو تاورینه، وگی وادیپه نمایندگان اکثریت سوسیالیست به اقامت خود تا بامداد فردا (سه‌شنبه) ادامه می‌دهند.»

گزارش -42

مهم‌ترین فعالیت‌های دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران امروز شامل دیدار وزیر ارشاد اسلامی ایران با نخست‌وزیر سوریه؛ لغو سفر وزیر صنایع سنگین به آلمان‌غربی؛ دیدار وزیر بازرگانی با نخست‌وزیر جمهوری دمکراتیک خلق یمن و دیدار قائم‏مقام وزیر خارجه با رئیس‌جمهور سیرالئون است. وزیر مشاور در امور خارجی امارات نیز به‌زودی به ایران می‌آید. سیدمحمد خاتمی وزیر ارشاد اسلامی، که به سوریه سفر کرده است، بعدازظهر امروز با عبدالرئوف الکسم نخست‌وزیر این کشور دیدار و پیام نخست‌وزیر ایران را به وی تسلیم کرد. در این دیدار حجت‌الاسلام خاتمی، ضمن قدردانی از سفر اخیر نخست‌وزیر سوریه به ایران و نتایج ثمربخش آن، بر ضرورت تحکیم روابط میان دو کشور تأکید کرد. نخست‌وزیر سوریه نیز با اظهار خرسندی از سفر هیئت ایرانی و تشکر از پیام نخست‌وزیر و اظهار رضایت از دیدار اخیر خود از ایران، آمادگی سوریه را برای گسترش و تحکیم روابط با ایران اعلام کرد. در این دیدار حجت‌الاسلام امام جمارانی نماینده امام در سازمان حج و اوقاف، حجت‌الاسلام حسینی نماینده مجلس شورای اسلامی و مدیرکل فرهنگ وزارت امور خارجه حضور داشتند. آقای خاتمی همچنین امروز از آثار خرابه‌های شهر قنیطره و ارتفاعات جولان دیدن کرد. وزیر ارشاد دراین‌باره به خبرگزاری سانا (سوریه) گفت: «وقتی ویرانی شهر قنیطره را دیدیم و آن را با ویرانی‌های شهر هویزه که توسط رژیم صهیونیستی عراق با خاک یکسان شده مقایسه کردم به همسویی و هم‌خویی رژیم‌های اشغالگر قدس و صدام بیشتر واقف گردیدم.» وی افزود که امروز وظیفه همه ماست که در مقابل چنین رژیم‌هایی تا آخر مقاومت کنیم. وی همچنین اظهار امیدواری کرد که با پیروزی رزمندگان اسلام و نابودی رژیم بعثی عراق، مسلمانان ایران، عراق و به‏ویژه سوریه - که اینک در خط مقدم نبرد با رژیم اشغالگر قدس هستند در راه آزادسازی فلسطین مبارزه ‌کنند. از سوی دیگر، طبق برنامه قبلی قرار بود صبح امروز، هیئت اقتصادی - صنعتی جمهوری اسلامی ایران به سرپرستی مهندس بهزاد نبوی وزیر صنایع سنگین برای دیدار رسمی و مذاکرات اقتصادی عازم کشور آلمان‌غربی شود، اما درپی انتشار فهرست کشورهایی که در سازمان ملل متحد به قطعنامه نقض حقوق بشر در ایران رأی مثبت داده‌اند، سفر این هیئت به آلمان لغو گردید. این دیدار به دعوت دکتر مارتین بانگمن وزیر اقتصاد و همکاری‌های فنی آلمان فدرال برای مدت شش روز در نظر گرفته شده بود. آقای حسن عابدی جعفری وزیر بازرگانی ایران امروز در عدن در دیدار با حیدر ابوبکر الاطاس نخست‌وزیر جمهوری دمکراتیک خلق یمن، پیام شفاهی نخست‌وزیر ایران را به وی رساند. وزیر بازرگانی با تأکید بر علاقه‌مندی ایران به گسترش روابط با کشورهای اسلامی جهان سوم، خواستار تحکیم روابط میان دو کشور شد. نخست‌وزیر یمن نیز با اشاره به توسعه روابط سیاسی و اقتصادی دو کشور از زمان پیروزی انقلاب ایران، خواستار تحکیم این روابط شد. در پایان آقای جعفری دعوت مهندس موسوی از نخست‌وزیر یمن جنوبی برای سفر به ایران را اعلام کرد که این دعوت پذیرفته شد. امروز همچنین هیئت دیپلماتیک جمهوری اسلامی ایران به سرپرستی علی‏محمد بشارتی قائم‏مقام وزارت امور خارجه در آخرین مرحله سفر به کشورهای افریقایی، وارد فری‌تاون پایتخت سیرالئون شد و با رئیس‌جمهور این کشور دیدار کرد. در این دیدار آقای بشارتی ضمن بیان مواضع ایران درمورد کشورهای جهان سوم، به‌ویژه کشورهای افریقایی، گفت: اگر این جنگ ناخواسته به ما تحمیل نشده بود، می‌توانستیم کمک‌های بیشتری به کشورهای افریقایی بکنیم. در این ملاقات دوستانه که معاونان رئیس‌جمهور و وزیر خارجه سیرالئون و جمعی از مقام‌های این کشور حضور داشتند، رئیس‌جمهور سیرالئون ضمن قدردانی از کمک‌های ایران به کشورش، اظهار امیدواری کرد که این کمک‌ها در آینده نیز ادامه یابد. همچنین در دیدار آقای بشارتی با وزیر خارجه سیرالئون، آقای کروما با اشاره به جنایات امپریالیسم، صهیونیسم و آپارتاید در خاورمیانه و جنوب افریقا گفت که خیلی از کشورها درباره حقوق بشر سخن می‌گویند ولی بعضی اوقات مفهوم واقعی حقوق‌ بشر را درک نمی‌کنند. وی افزود که بعد از پیروزی انقلاب در ایران گروه‌هایی کوشیدند آن را از مسیر خود منحرف کنند. مثلاً با بمب‌گذاری رئیس‌جمهور و 72 تن دیگر را کشتند و اگر مجرمان مجازات شوند، ما لازم نمی‌بینیم دراین‌زمینه راجع به حقوق بشر صحبت شود. وقتی این نوع کارها در کشورهای دیگر اتفاق بیفتد چیزی نمی‌گویند. ما در سیرالئون وضعیت ایران را می‌فهمیم و لزومی ندارد کسی راجع به حقوق بشر در ایران چیزی به ما بگوید، ما خودمان می‌فهمیم. ایران یکی از معدود کشورهایی است که به معنای واقعی غیرمتعهد است. وی افزود که روابط ما جدید است، اما قوی پایه‌گذاری شده است. ما از دولت جمهوری اسلامی ایران برای ارسال دارو بسیار تشکر می‌کنیم. داروها وقتی به دست ما رسید که سخت به آن نیاز داشتیم. از سوی دیگر، بنا به اعلام سفارتخانه ایران در ابوظبی، راشد عبدالله وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده عربی به دعوت وزیر امور خارجه ایران، روز 7 دی 1364 به تهران سفر می‌کند.

گزارش -43

وزیران نفت ایران و عراق در دو مصاحبه جداگانه در اجلاس اخیر اوپک در ژنو با خبرنگاران مجله میدل‌ایست اکونومیک ساروی (بررسی اقتصادی خاورمیانه) چاپ نیکوزیا، به بیان دیدگاه‌های خود درباره تولید و قیمت نفت پرداختند. این نشریه که در شماره امروز خود این مصاحبه‌ها را منتشر کرده، با اشاره به سیاست‌های متضاد دو کشور نوشته است: «وزیر نفت عراق (قاسم احمد تقی) تأکید کرده که علی‌رغم خطر جنگ قیمت‌ها، سهمیه تولید کشورهای اوپک باید افزایش یابد ولی وزیر نفت ایران (غلامرضا آقازاده) گفته است که حفظ قیمت‌ها باید به‌عنوان اولویت اصلی اوپک باقی بماند. وی تأکید کرد که اگر سهمیه تولید عراق افزایش یابد، ایران مجبور خواهد شود تا دو برابر آن، تولید خود را افزایش دهد. وزیر نفت عراق گفت: کشورش در اجلاس فوق‌العاده اوپک در اکتبر گذشته و نیز در اجلاس اخیر به اوپک هشدار داده است ما آن‌قدر که تصور می‌کنیم سهمیه‌مان عادلانه باشد، نفت تولید خواهیم کرد.* وی افزود: سهمیه عادلانه عراق از سقف 16 میلیون بشکه تولید اوپک، حداقل 35/2 میلیون بشکه می‌باشد، ولی عراق درحال‌حاضر در نظر ندارد تولید خود را تا این رقم افزایش دهد زیرا امکانات صادرات ما محدود است. وزیر نفت عراق گفت: با افزایش ظرفیت خط لوله‌ای که از ترکیه عبور می‌کند به‌زودی ظرفیت از یک میلیون بشکه درحال‌حاضر به 5/1 میلیون بشکه در روز خواهد رسید. همچنین مرحله دوم بهره‌برداری از خط لوله عربستان ظرفیت آن را از نیم میلیون بشکه به 6/1 میلیون خواهد رساند. وی تأکید کرد که عراق تولید خود را تا 3 یا 4 میلیون بشکه در روز نخواهد رساند. وزیر نفت عراق افزود: ما نمی‌خواهیم که بازار را بشکنیم، ما می‌خواهیم که سهم خودمان را به دست آوریم، زیراکه دیگران از دادن آن طفره می‌روند. غلامرضا آقازاده وزیر نفت ایران، روشن ساخت که کشورش مخالف استفاده از تاکتیک جنگ قیمت‌ها جهت حفظ بازار خود می‌باشد و معتقد است که حفظ قیمت‌ها باید اولویت اصلی اوپک قرار گیرد. وی افزود: آنچه که برای ما مهم است حفظ قیمت‌هاست حتی اگر این به مفهوم قطع تولید باشد، اما ما این را به‌عنوان یک شرط قرار نمی‌دهیم. کشورهای غیر اوپک درحال‌حاضر به حداکثر ظرفیت خود رسیده‌اند ولی در عرض یک یا دو سال آینده آنها مجبور خواهند شد، بخشی از بازار را به ما (اوپک) واگذار نمایند. آنها هم‌اکنون حاضرند ازطریق کاهش قیمت‌ها بخشی از بازار نفت را به ما بدهند و به همین دلیل همه این تحولات به وقوع می‌پیوندند. وزیر نفت ایران در پاسخ به این سؤال که اگر عراق به افزایش تولید خود ادامه دهد آیا ایران سهمیه خود را در اوپک رعایت خواهد کرد؟ گفت: ایران تاکنون سهمیه تعیین‏شده را رعایت کرده و مقدار زیادی نیز قربانی داده و از خود خویشتن‌داری نشان داده است. من این مطلب را قبلاً نیز گفته‌ام و در این اجلاس نیز تذکر دادم که اگر هر نوع افزایشی در سهمیه عراق به وجود آید ما نیز بدون مراجعه به اوپک دو برابر آن را به سهمیه خود اضافه می‌کنیم.»

گزارش -44

درپی حمله هوایی عراق به نفتکش قبرسی ولکان (در روز جمعه 22/9/1364)، رسانه‌های خارجی به بررسی و تأثیر این حمله در صدور نفت ایران پرداختند. به نوشته روزنامه لویدز لیست ارگان شرکت بیمه لویدز لندن، مشتریان نفت ایران برای بارگیری نفت از جزیره سیری با تأخیر چندروزه مواجه‌اند که گاهی بارگیری تا یک هفته نیز به درازا می‌کشد. این روزنامه در شماره امروز خود نوشته است: «این شرایط در حالی است که انتظار می‌رود به‌دنبال حمله موفقیت‌آمیز عراق علیه نفتکش 316 هزار تنی ولکان که محموله نفت را از جزیره سیری حمل می‌کرده است، صف نفتکش‌ها در سیری طولانی‌تر شود. با آسیب‌ دیدن نفتکش مذکور ضربه مهمی به تلاش ایران برای ادامه سرویس انتقال نفت از خارک به سیری و حفظ صادرات عادی آن وارد شده است. براساس همین گزارش، با حمله اخیر تعداد نفتکش‌هایی که در مسیر خارک و سیری فعالیت می‌کردند و در حملات هوایی عراق آسیب دیده‌اند در یک هفته گذشته به چهار فروند رسید.» خبرگزاری رویتر نیز از بحرین گزارش داد: «منابع کشتیرانی در منطقه گفتند نفتکش عظیم ولکان روز دوشنبه (امروز) لنگان‏لنگان به ترمینال صادرات نفت ایران در جزیره سیری واقع در جنوب خلیج [فارس] رسید. منابع کشتیرانی در اسلو - یعنی جایی که مدیران ولکان مستقر هستند - امروز گفتند که با خارج شدن چهار فروند از شش یا هفت فروند نفتکش از این ناوگان، انتقال نفت خام از خارک با تأخیرهای جدی روبه‌رو می‌باشد.» از سوی دیگر، خبرگزاری فرانسه از منامه به نقل از یک منبع دریایی مستقل گزارش داد: «این کشتی بدون ارسال پیام اضطراری با امکانات خودش و 15 خدمه سالم به‌سوی دوبی می‌رود تا تعمیر شود.»

گزارش -45

وضعیت صادرات نفت ایران، تدابیر ایران برای انتقال نفت از مبادی دیگری به غیر از خارک، هزینه‌های سنگین احداث خط لوله جدید، مدت و مجریان آن، در مقاله‌ای در نشریه مید چاپ لندن بررسی شده است. نشریه مید نوشته است: «ایران به‌سرعت برای اجرای طرح‌های احداث یک خط لوله دوقلو 380 کیلومتری با هزینه 500 میلیون دلار دست‌به‌کار شده است. این اقدام به ایران اجازه خواهد داد نفت خود را به مطابق سهمیه کاملی که اوپک برای این کشور تعیین کرده است بدون استفاده از ترمینال صادراتی جزیره خارک صادر کند.» به نوشته مید: «یک مقاطعه‌کار می‌گوید، طرح یک طرح دولتی است نه طرحی مربوط به شرکت ملی نفت ایران، به همین دلیل است که چنین سریع پیش می‌رود. طرحی است که هم‌ جنبه استراتژیکی دارد و هم سرمایه‌ای و در جریان جنگ پشتیبان جزیره خارک خواهد بود و وقتی جنگ تمام شود، باز هم نقش مفید خود را بازی خواهد کرد. فوریت طرح ایران بازتاب موفقیت حمله‌های عراق به جزیره خارک در ماه‌های اگوست و سپتامبر (مرداد و شهریور) است که در سطح پایین انجام گرفت. گزارش می‌رسد اسکله‌های خارک - که 85 درصد صادرات نفتی از آنها صورت می‌گیرد - از کار افتاده است. از آن هنگام کار سریع‌تر، میزان صادرات را به سطح عادی 5/1 میلیون بشکه در روز بازگردانده است، اما ایران گفته است که نمی‌خواهد هیچ فرصت دیگری را از دست بدهد. ظرفیت خط لوله مورد نظر 5/1 میلیون بشکه در روز خواهد بود که از گوره، تلمبه‌خانه خارک در طول ساحل تا عسلویه در نزدیکی حوزه گاز پارس و نیمه‌راه بین خارک و بندرعباس کشیده خواهد شد. لوله مذکور به ترمینال‌های شناور یا نفتکش‌های فوق‌العاده بزرگ که در بوشهر و عسلویه پهلو می‌گیرند وصل خواهد شد. تعمیر خود لوله درصورتی‌که بمباران شود تنها حدود 24 ساعت وقت خواهد گرفت. حمله هوایی به اسکله‌ها دشوار و تعویض آنها اگر خسارت ببینند آسان خواهد بود. ... به مقاطعه‌کاران هفت ماه وقت داده شده است تا نخستین 350 کیلومتر خط لوله یا 172 کیلومتر خط دوقلو را تکمیل کنند. این مسافت برای رسیدن به بوشهر کافی خواهد بود، در آنجا تعدادی از ترمینال‌های شناور قرار خواهد گرفت. مفهومش این است که ایران می‌تواند برای بخش بزرگی از صادرات نفت خود تا نیمه سال 1986 (تابستان 1365) جانشینی برای خارک داشته باشد. قرار است بقیه خط لوله در مدت 12 ماه به کار بپردازد و ایستگاه‌های تقویتی و زیرساخت طی 15 ماه تشکیل شود. ... سه گروهی که در مناقصه تأمین لوله - که حدود 30 میلیون دلار ارزش دارد - شرکت دارند عبارت‌اند از: شرکت منیسمن آلمان‌غربی، ایتال ‌سایدر ایتالیا و یک کنسرسیوم ژاپنی مرکب از شرکت فولاد نیپون کوکان، صنایع فلزی سومی ‌ترمو و شرکت فولاد کواساکی. مناقصه بر تأمین 980 کیلومتر لوله 42 اینچی و حدود 12 کیلومتر لوله 42 اینچی زیر دریایی استوار است. مناقصه درمجموع، حدود 470 هزار تن لوله فولادی را در بر می‌گیرد.»

گزارش -46

برای بررسی اشتغال جانبازان جنگ تحمیلی امروز با شرکت نمایندگان و مسئولان بیش از 20 وزارتخانه، سازمان دولتی و نهادهای انقلاب اسلامی در محل وزارت کار و امور اجتماعی یک گردهمایی تشکیل شد. در این گردهمایی معاون امور اجتماعی و خدمات اشتغال وزارت کار و امور اجتماعی ضمن تجلیل از جانبازان و ایثارگران، بر ضرورت تسریع برای شناسایی مشاغل و ایجاد شغل‌های مناسب با توانایی جانبازان تأکید کرد و افزود که در این گردهمایی باید طرح‌های سایر سازمان‌ها بررسی شود تا طرح‌های جامع‌تر به اجرا درآید. در این گردهمایی مقرر شد کمیته‌ای متشکل از نمایندگان وزارت کار و امور اجتماعی، سازمان بهزیستی و سازمان امور اداری و استخدامی کشور برای نظارت و هماهنگی این موضوع تشکیل شود تا درمورد شناسایی مشاغل مناسب و همچنین اشتغال معلولان و جانبازان انقلاب اسلامی با سایر سازمان‌ها همکاری کند.

گزارش -47

در گردهمایی چهارروزه مسئولان مراکز بنیاد شهید سراسر کشور - که از امروز در محل هتل هویزه تهران آغاز به کار کرد - حجت‌الاسلام کروبی نماینده امام و سرپرست بنیاد شهید انقلاب اسلامی در سخنانی به دوراندیشی امام خمینی در تأسیس بنیادها، نظر امام خمینی درمورد شعارهای مراسم حج و... اشاره کرد. وی درباره بنیاد شهید - که به دستور امام خمینی تأسیس شد - گفت هیچ‌کس جز امام به این نمی‌اندیشید و ضرورت و وجوب آن را درک نمی‌کرد، ولی این مسئله به دوراندیشی امام برمی‌گردد. به گفته آقای کروبی، از همان بدو پیروزی انقلاب، امام دستور تشکیل نهادها و هسته‌هایی که برای یک انقلاب لازم بود را یکی پس از دیگری صادر می‌کرد و این نهادها تأسیس می‌شد. وی افزود: در شرایطی که می‌گفتند هواپیماهای اف14 را برگردانید و در شرایطی که یکباره اعلام می‌کردند دوره سربازی از دو سال به یک سال تقلیل یافته و آن ضربه شدید را به ارتش وارد کردند، امام می‌گوید باید ارتش 20 میلیونی را تشکیل بدهید. آقای کروبی با اشاره به اینکه امام حرکتی را آغاز نکرده که من طلبه نایب‌رئیس‌ مجلس بشوم یا یک دسته‌ای وزیر بشوند، افزود: امام این حرکت را برای حاکمیت الله و حاکمیت اسلام در جهان شروع کرده ... ما حالا شاهد هستیم که این انقلاب در سطح وسیعی در جهان اثر گذاشته، حوادث لبنان، حوادث مصر، ... اینها همه از انقلاب ما سرچشمه می‌گیرد. وی درباره مسائل حج و مصاحبه‌اش با خبرنگاران درمورد اینکه حرکتمان علیه شیطان بزرگ امریکا و اسرائیل غاصب است، افزود: «در مدینه بودم و هنوز راه‌پیمایی انجام نشده بود که حاج‌ احمدآقا از تهران با من تماس گرفت و گفت امام فرمودند هرجا که نام امریکا را می‌برید، نام شوروی را هم بیاورید، چراکه شوروی هم در کنار اوست. آن روز که من مصاحبه کردم و در روزنامه‌ها درج شد، هیچ‌کس از مسئولین به حرف‌های من توجه نکرده بودند، اما امام آن مصاحبه را خوانده بود و از آنجا که مسائل را دقیقاً زیر نظر دارد، تلفن را هم به همین خاطر کرده بود.»

گزارش -48

تلاش‌های شیخ فضل‌الله و تری ‌ویت برای آزادی گروگان‌های امریکایی و فرانسوی در بند در لبنان تاکنون نتیجه‌ای نداشته است. روزنامه اینترنشنال هرالد تریبون در گزارشی دراین‌باره نوشته است: «شیخ فضل‌الله از رهبران شیعیان لبنان اعلام کرد تلاش‌های وی در آزاد کردن چهار گروگان امریکایی که در لبنان اسیر هستند بی‌نتیجه بوده است. وی گفت: با گروگان‌گیرها در ارتباط مستقیم نبوده لیکن ازطریق شخص ثالثی مطلع شده این افراد از اعضای جهاد اسلامی هستند. شیخ فضل‌الله رهبر حزب‌الله لبنان گفت به نظر او امریکایی‌ها را تنها به‌دلیل انجام [دادن] عملیات ضدامریکایی نگرفته‌اند بلکه آنها برای معامله با زندانیان عربی که در کویت هستند، گروگان گرفته شده‌اند. شیخ گفت: مسئله چهار گروگان فرانسوی از این نیز پیچیده‌تر است و این ظاهراً اشاره‌ای به اشکالات سیاسی موجود میان روابط ایران و فرانسه می‌باشد. روز جمعه تری ‌ویت* فرستاده ویژه اسقف اعظم کلیسای کانتربری - که او نیز درصدد آزادسازی گروگان‌هاست - بازگشت خود از لبنان را به تعویق انداخت. وی در طول چند هفته گذشته دو بار از لبنان دیدن کرده است. جهاد اسلامی طی تماس تلفنی مدعی شد یکی از گروگان‌ها به نام ویلیام باکلی* را اعدام کرده است. روز پنجشنبه گذشته، جک ‌اندرسون و دیل وان‌ آتا دو روزنامه‌نگار برجسته امریکایی به نقل از منابع ضدجاسوسی امریکا گفتند باکلی و کیلبورن - که یکی از گروگان‌هاست و قبلاً در دانشگاه امریکایی بیروت کتابدار بود - هر دو کشته شده‌اند. شیخ فضل‌الله باوجود بنیادگرا بودن میانه‌رو است و در آزاد کردن دو تن از استادان برجسته دانشگاه امریکایی بیروت که روز 16 آذر ربوده شده بودند، نقش فعالی داشت.» از سوی دیگر، به گفته خبرگزاری فرانسه از بیروت "سازمان مستضعفین در جهان" امروز تهدید کرد اگر اسرائیل بازداشت‌شدگان لبنانی در زندان جنوب لبنان را هرچه زودتر آزاد نکند، چهار گروگان یهودی لبنان را اعدام خواهد کرد. سازمان بنیادگرای لبنانی در اعلامیه‌ای که امروز در روزنامه النهار انتشار یافته چهار عضو جامعه یهودی لبنان را به جاسوسی به نفع اسرائیل متهم کرد و توضیح داده است که انگیزه ربودن این چهار نفر "یهودی" بودنشان نیست.

گزارش -49

امریکا به شورای امنیت سازمان ملل پیشنهاد کرد که به مسئله گروگان‌گیری رسیدگی شود. رادیو فرانسه گزارش داد: «امریکا امروز پیشنهاد کرد شورای امنیت سازمان ملل برای نخستین‌بار مسئله گروگان‌گیری را مورد رسیدگی قرار دهد. به گفته دیپلمات‌ها انتظار می‌رود شوروی نیز از این پیشنهاد امریکا حمایت کند. بنا بر این گزارش، انتظار می‌رود روز چهارشنبه اجلاس ویژه شورای امنیت برای رسیدگی به مسئله تروریسم تشکیل شود. بخش عربی رادیو ریاض نیز با پخش خبر مشابهی گفت: ایالات متحده قصد دارد یک طرح پیشنهادی درمورد محکوم کردن گروگان‌گیری به شورای امنیت تقدیم کند که هنوز متن آن فاش نشده است.»

گزارش -50

نماینده ویژه سازمان ملل متحد و وزیران خارجه افغانستان و پاکستان - که دیروز وارد ژنو شدند، عصر امروز دور جدید مذاکرات سه‌ساله درباره مسئله افغانستان را شروع می‏کنند. به گزارش یونایتدپرس از ژنو، مقامات رسمی سازمان ملل اعلام کرده‌اند آغاز مجدد مذاکرات نشانه تمایل مسکو برای خروج 140 هزار سرباز ارتش سرخ از افغانستان می‌باشد. در کنفرانس ژنو (ریگان، گورباچف) در ماه گذشته مسیحی، مقامات شوروی به خبرنگاران گفتند مسکو خواستار یافتن راه‌حل سیاسی برای مسئله افغانستان می‌باشد. یونایتدپرس افزود: «گفته می‌شود مذاکرات جدید حول چهار محور دور می‌زند: 1. عقب‌نشینی نیروهای شوروی. 2. بازگشت حدود 4 میلیون پناهنده افغان از ایران و پاکستان بدون ترس و واهمه از مجازات‌های احتمالی. 3. برگزاری انتخابات آزاد در افغانستان. 4. تضمین بین‌المللی برای استقلال افغانستان و عدم دخالت در امور داخلی آن کشور.»

منابع و مآخذ روزشمار 1364/09/25