1364.08.22

روزشمار جنگ سال 1364 1364.08.22
نام‌های دیگر	بیست و دو آبان
تاریخ شمسی	1364.08.22
تاریخ میلادی	13 نوامبر 1985
تاریخ قمری	29 صفر 1406

1359.08.22

1360.08.22

1361.08.22

1362.08.22

1363.08.22

1365.08.22

1366.08.22

گزارش ـ 134

معاونت اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) امروز در نامه‌ای به فرمانده این قرارگاه، از فعالیت‌های متعدد ارتش عراق در منطقه عملیاتی فاو گزارش داد.* در این گزارش تأکید شده که از اوایل مهر 1364 فعالیت‌های دشمن ازجمله اقدامات مهندسی (احداث جاده و خاکریز، پل‌سازی و...)، جابه‌جایی تجهیزات و فعالیت‌ شناسایی هوایی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است. در این گزارش آمده است که دشمن به این منطقه حساس شده تا جایی که احتمال 60 درصد داده می‌شود که دشمن هدف عملیات آتی قوای جمهوری اسلامی را تشخیص داده باشد. مهم‌ترین دلایل هشیاری دشمن فعالیت‌های مهندسی خودی، راه‌اندازی شبکه‌های جدید بی‌سیم، جایگزینی نیروهای سپاه به‌جای نیروهایی (ژاندارمری و ارتش) که چند سال در این منطقه مستقر بوده‌اند، افزایش تردد، حضور مردم در این منطقه و سهولت جمع‌آوری اطلاعات برای دشمن، ذکر شده است. در پایان گزارش پیشنهادهایی برای کاهش حساسیت دشمن به منطقه فاو مطرح شده است ازجمله: فعالیت مهندسی گسترده در منطقه‌ای مناسب برای عملیات بزرگ، انتشار اخباری مبنی‌بر تغییر محل عملیات آتی، اعمال کنترل‌های حفاظتی.

گزارش ـ 135

لشکر26 ارتش عراق با ارسال گزارشی از فعالیت‌های مهندسی و شناسایی نیروهای ایران در منطقه اروندرود و بهمن‌شیر و محتمل‌دانستن حمله آنان در آینده نزدیک، طی دستورالعملی رده‌های تابعه خود را به مراقبت هرچه بیشتر فراخوانده است. این نامه که ظاهراً در عملیات والفجر8 (بهمن 1364) به‌دست نیروهای خودی افتاد، ترجمه‌اش چنین است: «نامه فرماندهی لشکر26، اطلاعات به‌کلی سری و شخصی، شماره 1067، مورخ 22/8/1364. 1. در مراقبت از فعالیت‌های دشمن در منطقه، نکات زیر مشاهده شده است: الف) تهیه‌کردن میدان نبرد به‌وسیله نگهداری و ترمیم جاده‌های عمودی و موازی شط‌العرب به‌ویژه جاده ممتد از ترعه بهمن‌شیر (چوئیبده) تا گعبه در مختصات (30 ـ 54). ب) افراد دشمن برای شناسایی به‌ویژه در جلو منطقه استحفاظی این تیپ (رأس‌البیشه) و جلو تیپ441 پیاده دریایی (جزیره معاویه) به‌طور فزاینده‌ای مشاهده شده که یکی از مردان قورباغه‌ای [غواص] در منطقه لشکر15 پیاده به اسارت گرفته شد. ج) ایجاد شکاف‌هایی در خاکریز موازی جاده از چوئیبده به مخرال. د) اطلاعات رسیده از رده‌های بالا حاکی است که دشمن پس از سازمان‌دادن نیروهایش برخی از آنها را از منطقه شمال به‌سمت منطقه جنوب اعزام نموده است. هـ) شنود بی‌سیم ایستگاه‌های دشمن حاکی‌از تشکیل جلسات مخصوص اطلاعات بوده که این یکی از دلایلی است که نزدیک‌بودن مقاصد تعرضی دشمن را نشان می‌دهد. 2. به‌منظور فرصت‌ندادن به دشمن و مراقبت از فعالیت‌هایش، دستورات زیر داده می‌شود. الف) تجدیدنظر در طرح دیدبانی تاکتیکی که با افزایش دیدبانی و مراقبت مناسب باشد و به‌کارگیری تجهیزات براساس راهکارهای احتمالی دشمن و مناطق مهم. ب) آزمایش دقیق سیستم موانع؛ گزارش آزمایش آنها را روزانه ارسال دارید. ج) تأکید بر دیدبانی و مراقبت شبانه. د) منظم‌کردن فعالیت دستگاه‌های رازیت [رادار] و افزایش فعالیت‌های آنها در شب به‌وسیله مراقبت و پیشگیری از تمرکز دشمن. مراتب جهت اطلاع و اتخاذ اقدامات لازم، سرهنگ ستاد عبدالکاظم حسین عبود»

گزارش ـ 136

فرماندهی قرارگاه نجف امروز در نامه‌ای که به‌وسیله پیک نامه‌بر برای فرماندهی لشکر امام ‌حسین(ع) ارسال کرد، میزان آمادگی این یگان را برای اجرای عملیات محدود، جویا شد. متن نامه چنین است: «طبق اطلاع واصله عملیات محدودی که قرار بود توسط آن لشکر در محور هزارقله مریوان انجام گردد بنا به دلایلی لغو گردیده است. باتوجه‌به اظهارات برادر محسن رضایی فرماندهی کل سپاه، چنانچه امکان عملیات در محور فوق (درحد محدود) مقدور است، این قرارگاه را مطلع فرمایید تا ضمن هماهنگی‌های لازم نسبت به آتش پشتیبانی و مهندسی و غیره، نسبت به اعزام اکیپ رادیو تلویزیون اقدامات لازم را انجام دهد.»

گزارش ـ 137

بنا به گزارش روابط عمومی کل سپاه پاسداران، امروز یک کشتی نفتکش به نام کاستور با ملیت لیبریایی در لنگرگاه خارک هدف یک موشک اگزوسه قرار گرفت و از قسمت انتهای سمت چپ [تیغه سکان] صدمه دید.

گزارش ـ 138

معاون وزارت امور خارجه آلمان در ملاقاتی با سفیر جمهوری اسلامی ایران در آلمان از گسترش عملیات نظامی در خلیج‌فارس اظهار نگرانی کرد. به گزارش یک منبع آگاه، معاون وزیر امور خارجه آلمان در این ملاقات گفته است: «اخیراً نیروهای ایرانی یک کشتی آلمانی را زده و 4 کشتی دیگر را وادار ساخته‌اند که راه خود را تغییر داده و در بندرعباس لنگر اندازند. یک کشتی دیگر را نیز در آب‌های بی‌طرف عمان گرفته و به ساحل ایران آورده‌اند.» وی افزود: «حمله هوایی به کشتی‌های تجاری و گرفتن آنها در آب‌های بی‌طرف، تخلف از حقوق بین‌الملل است که احتمالاً درخواست خسارت ازجانب مؤسسات آلمانی را به‌دنبال خواهد داشت. ما در این جنگ از ابتدا بی‌طرف هستیم و ازاین‌رو ایجاد ممانعت برای کشتی‌های آلمانی را صحیح نمی‌دانیم. خواهشمندم ابراز نگرانی ما را از این حوادث به دولت خود اعلام نمایید. ما برای حفظ بی‌طرفی امروز از سفیر عراق خواهش خواهیم کرد که دولتش از این عملیات خودداری نماید.» منبع خبر در پایان آورده است که ظاهراً این برخورد آلمان نشان‌دهنده فشار زیادی است که اقدامات نیروی دریایی ایران برای کنترل کشتی‌ها در خلیج‌فارس بر عراق وارد آورده است و عراقی‌ها می‌کوشند تا ازطریق آلمان که رابطه تجاری خوبی با ایران دارد، کشورمان را تحت فشار قرار دهند.

گزارش ـ 139

احتمال اقدام عراق برای ازسرگیری جنگ شهرها در نشریه رویدادها (از نشریات دفتر سیاسی سپاه پاسداران) بررسی شده است: «به‌دنبال بمباران‌های اخیر برخی از شهرها و تأسیسات اقتصادی کشورمان و نیز متهم‌نمودن جمهوری اسلامی به گلوله‌باران شهرهای مرزی عراق، ازجمله بصره، احتمال ازسرگیری جنگ شهرها مجدداً در تعدادی از محافل خبری، سیاسی و نظامی مطرح گردیده است. از آنجا که غرب در اعمال سیاست فشار و دیپلماسی خود همواره تعدیل مواضع جمهوری اسلامی درقبال جنگ و اهداف انقلاب را مدنظر دارد، لذا به‌دنبال بمباران‌های پی‌درپی تأسیسات نفتی جزیره خارک، حرکت‌های دیپلماتیک آغاز گردید که از آن جمله می‌توان تلاش‌های اخیر دررابطه‌با شورای امنیت و فعالیت‌های ژاپن و نیز تغییر مواضع کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس را نام برد، ولی درعین‌حال مسلم بود که درصورت شکست تلاش‌های فوق رژیم عراق همانند گذشته درجهت سیاست اعمال فشار، دست به یک حرکت نظامی جدید بزند. با همین هدف، رژیم عراق دوباره روال سابق را شروع کرده و با تجاوز به شهرهای مرزی و مراکز اقتصادی ایران و متهم‌نمودن نیروهای ایران به کوبیدن مناطق مسکونی به پیش می‌آید. این بار عراق قبل از اینکه جنگ شهرها را آغاز کند، ازطریق رسانه‌ها و شخصیت‌های غربی درپی ایجاد زمینه‌های روانی آن است و به نظر می‌رسد که مطلوب دشمن همین است که بدون دست‌زدن به جنگ شهرها، افکار عمومی مردم ایران را دچار دلهره و اضطراب نماید. باتوجه‌به اینکه دشمن در جنگ شهرها یک بار شکست خورده است و در خرداد گذشته، ثابت شد که تحت فشار قراردادن ملت اسلامی سبب برانگیخته‌شدن آنان می‌شود؛ بنابراین در موقعیت فعلی به نظر می‌رسد اقدام به جنگ شهرها به سود دشمن نیست، زیرا موجب افزایش اعزام نیروها به‌سمت جبهه می‌گردد و باوجود پیش‌بینی حمله قریب‌الوقوع ایران، علی‌القاعده عراقی‌ها دست به جنگ شهرها نخواهند زد. درصورتی‌که اگر حمله به شهرها هم‌زمان با عملیات رزمندگان اسلام انجام گیرد، ضمن اینکه رژیم عراق توجیه مناسب‌تری را برای تجاوزات خویش در دست خواهد داشت و به ضدانقلاب انگیزه همکاری با دشمن را می‌دهد، بسیج مردم به‌سمت جبهه‌ها نیز در آن زمان (به‌سبب احتمال پایان عملیات) به کار جنگ چندان نخواهد آمد. مسئله دیگری که برای عراق مطرح است، عکس‌العمل مردم می‌باشد که سبب قدرت بیشتر جمهوری اسلامی ایران و استحکام حکومت می‌گردد. همچنان‌ که بار پیش حضور مردم پشتوانه مواضع مقامات ایران در سفر به چین و ژاپن قرار گرفت. البته قابل‌پیش‌بینی است که این بار دشمن برای سرکوب روحیه مردم از سلاح‌های پیچیده‌‌تری به‌طور هم‌زمان استفاده خواهد کرد. ضمن اینکه مسلماً وجود سرمای زمستان را در برنامه‌ریزی خویش منظور می‌کند. از دیگر مشکلات بغداد برای آغاز جنگ گسترده شهرها، موشک‌های زمین‌به‌زمین ایران و احتمالاً پدافند جدید تهران است که باید برای آن چاره‌ای اندیشیده باشد، ضمن اینکه به عراق چنین القا شده است که چاره‌ای جز جنگ شهرها ندارد و برای رسیدن به موفقیت، باید خطرات بیشتری را به جان بخرد. هرچند خبرهایی دال‌بر ساختن استحکامات ابتدایی در بغداد می‌رسد، ولی احتمالاً بغداد به‌گونه دیگری درپی حل این مشکل است و آن فشاری است جهانی تحت نام تحریم تسلیحاتی ایران به‌منظور قطع کمک‌های احتمالی برخی کشورهای دوست به جمهوری اسلامی ایران که نتایج آن به‌طور نمونه‌ پس از دیدار قذافی از مسکو مشاهده گردید، به‌طوری‌که به نظر می‌رسد لیبی در روند تعهدات خود نسبت به جمهوری اسلامی با مشکلاتی مواجه شده است. باتوجه‌به آنچه گفته شد پیش‌بینی آغاز حمله‌ به شهرها دشوار به نظر می‌رسد، اما مسلم است که به میزانی که جمهوری اسلامی ایران آمادگی عکس‌العملی (درزمینه نظامی، تسلیحاتی، استحکاماتی و روانی) از خود نشان می‌دهد، احتمال وقوع آن ضعیف‌تر می‌گردد و باتوجه‌به همین امر است که ارگان‌های مسئول بایستی با پیروی از یک سیاست دقیق و هماهنگ اقدامات لازم را از ابعاد مختلف به عمل آورند.»

گزارش ـ 140

اقدامات گروه‌های ضدانقلاب در مناطق غرب کشور، هماهنگ با حکومت عراق برای درگیر‌کردن بخشی از قوای نظامی ایران، امروز نیز ادامه یافت: 1. به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) رزمندگانی که برای اجرای کمین در مسیر افراد ضدانقلاب به روستای قازلیان (از توابع بوکان) رفته بودند، با 3 نفر از چته‌های کومه‌له درگیر شدند که در این درگیری هر 3 تن کشته شدند. 2. قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) گزارش داد: در ساعت 22، نیروهای ضدانقلاب به یکی از پایگاه‌های اطراف سردشت حمله کردند که به‌دلیل هشیاری نیروهای پایگاه و عکس‌العمل به‌موقع، افراد ضدانقلاب گریختند. در این درگیری یک تن از نیروهای خودی شهید شد. 3. نیروهای پایگاه‌های فارس‌آباد و ارج‌آباد در حوالی کامیاران (در مسیر سنندج به باختران) با ضدانقلابیون درگیر شدند که این درگیری‌ها بدون تلفات خاتمه یافت. 4. در محور پیرانشهر ـ سردشت، نیروهای تأمین پایگاه جنگل با افراد ضدانقلاب درگیر شدند. در این درگیری یک سرباز مجروح شد. 5. به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) امروز در منطقه صائین‌دژ (بین پایگاه‌های زیدکندی ـ منبر) یک خودرو تویوتا به کمین ضدانقلاب افتاد که سالم از کمین دشمن گریخت. 6. افراد ضدانقلاب با تصرف قله‌های مشرف به پایگاه الله‌دره علیا (در منطقه عمومی سنندج)، حدود پنج ساعت تیراندازی پراکنده کردند که تلفاتی به نیروهای خودی وارد نشد.

گزارش ـ 141

مبارزه نیروهای مسلمان کرد عراقی با حکومت صدام در وضعیتی ادامه می‌یابد که نیروی هوایی ارتش عراق همچنان به حملات هوایی خود علیه مناطق کردنشین و سرکوب مردم بی‌دفاع این مناطق ادامه می‌دهد. به نوشته روزنامه اطلاعات: «در یک کمین انقلابیون مسلمان کرد عراق در محور دربندیخان ـ عربت، 2 خودرو حامل نیروهای مزدور صدام تکریتی به آتش کشیده شد و جمعاً 8 نفر از سرنشینان این 2 خودرو کشته یا مجروح شدند. گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی به نقل از منابع آگاه نیز حاکی است که طی 48 ساعت گذشته در دو کمین دیگر انقلابیون مسلمان کرد عراق، در محورهای منتهی به شمال عراق جمعاً 12 نفر از عوامل مزدور بعثی عراق در پایگاه محل استقرارشان از پای درآمدند.» از سوی دیگر، خبرگزاری جمهوری اسلامی از اقدامات ارتش عراق چنین گزارش داد: «رژیم عراق که در شمال این کشور با قهر انقلابی مردم مسلمان منطقه روبه‌رو شده است، در چند روز گذشته، وحشیانه روستای ناحیه سورداش و اطراف جاده‌های سلیمانیه و کرکوک را بمباران کرد. براساس این گزارش، منابع موثق با تأیید این خبر اضافه کردند که رژیم فاشیستی عراق در ادامه نابودی مناطق آبادی کردستان عراق در چند روز اخیر توسط هلیکوپتر و واحدهای توپخانه، روستای دالاوه در ناحیه سورداش و روستاهای کرده، تکیه و اسبین در ناحیه قره‌داغ و روستاهای هزارکانی، کاربارو، کانی‌مورد و زاله به‌شدت بمباران کرده و روستاهای عسگر، حیدربیک و سوتکه را با بولدوزر با خاک یکسان کرده‌اند. در این بمباران‌های وحشیانه تعداد زیادی از مردم ازجمله زنان و کودکان بی‌گناه جان خود را از دست داده‌اند.» در ادامه این گزارش آمده است: «طبق آخرین گزارش‌های رسیده از منابع موثق، رژیم عراق در ادامه جنایات خود علیه مردم مسلمان این کشور در استان‌های شمالی، 14 روستا را با خاک یکسان کرد. از روستاهای ویران‌شده، 7 روستا در سلیمانیه و 6 روستا در منطقه کرکوک و یک روستا نیز در استان دهوک قرار داشت که پس از ویران‌شدن روستاها، اهالی مظلوم منطقه در این فصل سرما در دشت‌ها و کوه‌ها آواره شده‌اند. برپایه گزارش دیگری، رژیم بعثی ـ صهیونیستی عراق از ترس تظاهرات مردم استان‌های شمالی، تعدادی نیروی بعثی را به‌عنوان معلم مأمور تدریس در مدارس باقیمانده این مناطق کرده است. این گزارش حاکی است که این افراد با لباس نظامی و به‌طور مسلح در کلاس‌ها حضور می‌یابند و مشغول تدریس به دانش‌آموزان هستند که ازطرف رِژیم موردتأیید قرار گرفته‌اند. اضافه می‌شود: در تظاهرات اخیر مردم مسلمان شهر سلیمانیه دانش‌آموزان پیشاپیش تظاهرات علیه رژیم صدام بودند.»

گزارش ـ 142

نحوه‌ و وضعیت جذب نیرو و اعزام آن در قالب کاروان‌های کربلا و نیز نیازمندی‌های جبهه‌ها، صبح امروز در همایشی در اهواز با موضوع کاروان‌های کربلا، با حضور همه فرماندهان نواحی و مناطق پنج‌گانه سپاه پاسداران و شرکت برادران علی شمخانی، رحیم صفوی، محمدباقر ذوالقدر و مهدی مبلغ بررسی شد. راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه خاتم‌الانبیا در یادداشت‌های خود از این نشست نوشته است: محمدباقر ذوالقدر طی سخنانی در این سمینار گفت: «قریب یک ماه است که جنگ به نیرو احتیاج دارد؛ در این یک ماه با همه تلاشمان نتیجه چشمگیری نگرفتیم. ما حداقل به 150 گردان نیرو احتیاج داریم که این گردان‌ها حداقل به 20 هزار پاسدار و 50 هزار مشمول [سرباز وظیفه] نیاز دارند. ما الآن 3 هزار پاسدار و 20 هزار مشمول و 9 هزار بسیجی کم داریم. امیدواریم که نیروی پاسدار با ادامه طرح نوبه‌بندی*تأمین بشود. مشکل عمده ما کمبود نیروی مشمول و بسیج است که درمجموع قریب 75 هزار نیرو برای عملیات کم داریم. در این یک ماه که تبلیغ شد سقف نیروی بسیج ما از 25 هزار به 30 هزار و 700 نفر افزایش یافت. اگر روال کار بدین‌صورت باشد شاید به هدف خود نرسیم. باید یک حرکت تبلیغی را آغاز کرد.» ذوالقدر افزود: «با طرحی که قرارگاه قدس داد، قرار شد اعزام نیروها از شهرستان‌ها با هماهنگی صورت بگیرد و روی آن تبلیغ شود. بعد نام کاروان راهیان کربلا مطرح شد. بر همین اساس مردم از شهرهای مختلف برای پیوستن به این کاروان به‌طرف مراکز استان حرکت می‌کنند، بعد سازماندهی شده و مراسمی در این مراکز برگزار می‌شود. سپس به‌طرف تهران حرکت می‌کنند. در شهرهای بین راه نیز برنامه‌هایی تدارک دیده شده است. در تهران نیز مراسمی همراه با سخنرانی برگزار می‌شود و بعد نیروها عازم جبهه‌ها می‌شوند. پیش‌بینی شده که روحانیون و ائمه جمعه نیز حتی‌الامکان همراه این کاروان‌ها باشند. با کاروانی که فردا از قم به تهران می‌رود، آیت‌الله مشکینی و احتمالاً آقای صانعی همراه خواهند بود. زمان ثبت‌نام از 25 آبان تا 3 آذر در نظر گرفته شده است. روز بعد یعنی 4 آذر، روز فراخوانی نیروهای ثبت‌نام‌شده است و بعد حرکت از شهرستان‌ها به‌طرف مراکز استان‌ها. از روز 6 آذر نیز به‌طرف تهران حرکت می‌کنند. فرماندهان نواحی سپاه باید کاروان‌های شهرستان را تا جبهه هدایت کنند و فرماندهی را خود به‌عهده داشته باشند. با دولت هماهنگی شده و بخشنامه‌ای به استانداری‌ها صادر شده است که به‌موجب آن امکانات استان به کمک بیایند. درمورد وسیله برای انتقال و غذا، باید ائمه جمعه و خود مردم کمک کنند. ضمناً همراه این کاروان‌ها، کاروان‌های کمک‌های مردمی هم حرکت خواهند کرد.»

گزارش ـ 143

در سالروز شهادت حضرت امام حسن(ع) و حضرت امام رضا(ع) بیش از یک هزار تن از رزمندگان بسیج و سپاه پاسداران قم که عازم جبهه‌های نبرد بودند، در محل حسینیه شهدا با آیت‌الله منتظری دیدار کردند. خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارشی از این دیدار آورده است: «آیت‌الله‌‌العظمی منتظری طی سخنانی با اشاره به حرکت اسلامی رزمندگان فرمود: صدام به دستور ابرقدرت‌ها به ایران اسلامی حمله کرد و الآن که شرق و غرب و عمالشان به صدام کمک می‌کنند، به‌خاطر این است که از اسلام احساس خطر می‌کنند. بارها شنیده‌ایم که سران استکبار جهانی گفته‌اند که امروز کمونیسم برای ما خطر نیست، بلکه آنچه ما و منافع ما را تهدید می‌کند، اسلام بنیادگرایی است که از ایران آغاز شده است و این درحالی است که اسلام اساسی و حقیقی است که در ایران پیاده شده و به دیگر کشورها سرایت کرده است. آنها از این احساس خطر کرده‌اند و پس از آن شرق و غرب علیه اسلام با هم ساخته‌اند، لذا وظیفه من و شما سنگین است. آیت‌الله‌العظمی منتظری با اشاره به لزوم اجرای یک طرح اساسی جهت پایان‌دادن به فتنه در منطقه، گفتند: مهم‌ترین سلاح‌ شما رزمندگان اسلام ایمان است. من به شما جوانان عزیز قم نوید می‌دهم که ان‌شاءالله فاتح قدس عزیز خواهید بود. ایشان در همین رابطه با نقل حدیثی گفتند: جمعیتی که قوم یهود را شکست خواهد داد، اهل قم است. این شهر به‌عنوان اینکه پایگاه انقلاب است و انقلاب از قم جوانه زده، امروز نیز سمبل این بسیج و انقلاب قم است و ان‌شاءالله به‌همت والای شما جوانان عزیز و همه ملت ایران، پس از فتح کربلا، قدس عزیز هم فتح خواهد شد. آیت‌الله‌العظمی منتظری، با اشاره به سه عامل پیروزی‌های مسلمان صدر اسلام که ایمان، همبستگی و رهبری بود، گفتند: در رزمندگان ما بحمدالله هم ایمان هست و هم جوانان ما از شهادت و کشته‌شدن نمی‌ترسند و همبستگی هست و هم یک رهبر قاطعی داریم که ملت اوامر ایشان را واجب‌‌الاطاعه می‌دانند و وظیفه خودشان می‌دانند که تحت رهبری ایشان هرچه دستور دادند، انجام دهند.»

گزارش ـ 144

درپی انتصاب روز گذشته حجت‌الاسلام علی‌اکبر محتشمی به سرپرستی کمیته‏های انقلاب اسلامی امروز نیز امام خمینی در حکمی بخشی از اختیارات فرماندهی کل قوا در نیروهای انتظامی (کمیته انقلاب اسلامی، شهربانی و ژاندارمری)، را به وزیر کشور تفویض کرد. متن حکم امام به وزیر کشور: «بسم‌الله الرَّحمنِ الَّرحیم جناب حجت‌الالسلام آقای محتشمی ـ دامت افاضاته با تشکر از زحمات جناب حجت‌الاسلام آقای ناطق نوری، به‌منظور رفع مشکلات جاری ژاندارمری و شهربانی که تحت‌نظر وزارت کشور انجام وظیفه می‌نمایند، بدین‌وسیله به جناب‌عالی اجازه داده می‌شود تا با مشورت آقای رئیس‌جمهور محترم، از اختیارات فرماندهی کل قوا در امور نیروهای انتظامی مزبور تا اصلاح مقررات استفاده نموده و نسبت به ترفیع و تشویق افسران و درجه‌داران و کارمندان و سایر مواردی که از اختیارات فرماندهی نیروهاست اقدام مقتضی معمول نمایید. به تاریخ 22 آبان‌ماه 1364 روح‌الله الموسوی الخمینی»

گزارش ـ 145

نخست‌وزیر جمهوری اسلامی ایران از گرایش جدید کشورهای شورای همکاری خلیج‌فارس برای بهبود رابطه با ایران استقبال کرد. به نوشته روزنامه اطلاعات: «در جلسه امروز هیئت دولت که به ریاست آقای میرحسین موسوی نخست‌وزیر تشکیل شد، آقای موسوی ضمن استقبال از تمایل کشورهای حوزه خلیج‌فارس برای بهبود روابط با جمهوری اسلامی ایران؛ ابتکارعمل رزمندگان اسلام در جبهه‌های نبرد و حضور قاطع مسئولین در صحنه‌های سیاسی را به‌عنوان عوامل مؤثری در تغییر موضع کشورهای یادشده نسبت به جمهوری اسلامی ایران دانست و تداوم مواضع منطقی کشورهای حوزه خلیج‌فارس درقبال مسائل منطقه را به نفع این کشورها دانست.»

گزارش ـ 146

درپی درخواست رسمی وزیر خارجه سودان از جمهوری اسلامی ایران برای آزادی اسیران سودانی که در جنگ عراق با ایران اسیر شده‌اند، امروز وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران بیانیه‌ای دراین‌باره صادر کرد. در این بیانیه ضمن اشاره به وابستگی‌های جعفر نمیری رئیس سابق حکومت سودان به امپریالیسم امریکا و همکاری با این کشور ازجمله شرکت در مانورهای "ستاره درخشان"، شرکت در انتقال یهودیان اتیوپیایی به اسرائیل و حمایت از "پیمان کمپ دیوید"، آمده است: «رژیم نمیری تلاش کرده است با استفاده از زور و تبلیغات دروغین گروهی از اتباع مستضعف سودان را تطمیع کند و آنان را در جنگ تجاوزکارانه و تحمیلی عراق علیه ایران شرکت دهد. این حرکت برخلاف خواست ملت مسلمان سودان و به‌منظور جبران کمبود نیروی انسانی رژیم صدام صورت گرفت و طی عملیات‌های مختلف تعدادی از این فریب‌خوردگان به اسارت رزم‌آوران اسلام درآمدند.» در ادامه این بیانیه‌ آمده است: «درپی سقوط رژیم نمیری، حکومت جدید تلاش کرد خود را از ورطه‌ای که رژیم سابق در آن افتاده بود نجات بخشد و درقبال جنگ تحمیلی عملاً موضعی بی‌طرف اتخاذ کرد که این موضع زمینه تجدید روابط بین دو کشور را فراهم ساخت. وزیر امور خارجه سودان روش‌های سیاسی جعفر نمیری را محکوم کرد و اظهار داشت براثر سیاست‌های غلط رژیم سابق سودان تعدادی از جوانان سودانی خود را به دامان جنگ افکنده‌اند و پاره‌ای نیز به اسارت درآمده‌اند. وزیر خارجه سودان درخواست کرد که این گروه از جوانان فریب‌خورده سودانی به کشور خود بازگردانده شوند. درپی این درخواست رسمی و سفر معاون سیاسی وزارت امور خارجه کشورمان به سودان، موضوع آزادی اسرای سودانی موردبررسی قرار گرفت و جمهوری اسلامی ایران با اعزام هیئتی ازجانب سودان برای مذاکره پیرامون این مسئله موافقت کرد.»

گزارش ـ 147

دولت فرانسه باوجود اظهار تمایل برای کاهش دشمنی با ایران، به تجهیز بیشتر عراق به تسلیحات پیچیده و پیشرفته ادامه می‌دهد. روزنامه فرانسوی لاکروآ به نقل از روزنامه لوموند دراین‌باره نوشته است: «طبق آخرین قراردادی که بین عراق و فرانسه منعقد شده است، قرار است 24 فروند هواپیمای میراژ به عراق فروخته شود. به این ترتیب تعداد هواپیمای میراژ که عراق از فرانسه خریده است به 114 فروند می‌رسد. مذاکره با عراق بر سر فروش هواپیماهای میراژ 2000 و هواپیماهای تعلیماتی آلفا ـ جت همچنان ادامه دارد.» نشریه رویدادها با درج این خبر افزوده است: عراق در 26 شهریور 1364، تعداد 15 فروند میراژ از کشورهای فرانسه تحویل گرفته است. همچنین مجله عربیا چاپ لندن در مقاله‌ای با عنوان "میراژ و رویاها به آتش جنگ خلیج‌فارس دامن می‌زنند" نوشته است: «تأمین عراق ازنظر تسلیحات پیچیده فرانسوی که با آنها جزیره خارک را بکوبد با ژست‌های اخیر فرانسه که درجهت نزدیک‌شدن به تهران صورت می‌گیرد، تناقض دارد و درصورتی‌که ترمینال آسیب‌پذیر نفتی ایران منهدم گردد، تهران تسلیم نمی‌شود، ولی دراین‌میان منافع فرانسه تأمین می‌شود. بمباران‌های اخیر ترمینال نفتی ایران در خارک توسط نیروی هوایی عراق، چرخشی جدید در جنگ خلیج‌فارس را هشدار داد. فروش تسلیحات جدید بار دیگر انتخاب سیاسی فرانسه مبنی‌بر حمایت از عراق دربرابر ایران تا لحظه آخر را موردتأیید قرار می‌دهد. این سیاست به‌موازات تعهد میتران در سال 1983 می‌باشد که گفته بود هرگز اجازه نخواهد داد ایرانیان عراق را شکست بدهند. جالب توجه اینکه تصمیم جدید فرانسه درست در زمانی اتخاذ شده که ایران به صدور بیانیه‌هایی با حسن‌نیت پرداخت و پیشنهاد عادی‌کردن روابط فرانسه را داده و پاریس نیز به‌نوبه‌خود به نظر می‌رسید که مایل به نزدیک‌شدن به تهران می‌باشد. در پایان بهار گذشته کاردار فرانسه در ایران، در پایان دوره مأموریتش در تهران گفت که دولت وی درمورد حمایت از سازمان مجاهدین خلق دربرابر جمهوری اسلامی اشتباه کرده است. در آن هنگام فعالیت‌ها و اقدامات مجاهدین خلق محدود شده بود. به‌علاوه در اواخر ماه سپتامبر ایران به‌طور علنی اعلام کرد که پاریس برای مذاکره درباره استرداد یک میلیارد دلاری که رژیم پهلوی به سازمان انرژی اتمی فرانسه داده بود، تمایل دارد. برخورد توأم با حسن‌نیت ایران دربرابر فرانسه، بخشی از حرکت وسیع‌تر به‌طرف غرب بود که ظاهراً در تلاشی برای هدایت جنگ در حیطه سیاسی صورت گرفت. اظهارات شدیداً ضدغربی مقامات تهران ملایم گردید و برخوردهای آشتی‌جویانه‌ای دربرابر برخی کشورهای غربی مانند آلمان اتخاذ شد. پس چرا پاریس حمایت خود را از عراق تشدید نمود؟ شاید نرمش ایران نشانه‌ای از ضعف تلقی گردید. درهرصورت آنچه مسلم است اینکه در شرایط فعلی، ایران خطر بیشتری از عراق برای اسرائیل به حساب می‌آید؛ دراین‌حال، مدت زمانی است که سوسیالیست‌های فرانسه، به‌خصوص رهبر آنان میتران از آرمان اسرائیل مصرانه حمایت می‌کنند. فروش میراژهای فرانسوی به عراق زمانی اعلام گردید که دو شهروند فرانسوی به اسامی میشل سورا (محققِ مرکز ملی تحقیقات علمی) و ژان پل کوفمن (روزنامه‌نگار) به‌دست جهادِ اسلامی طرف‌دار ایران در لبنان بازداشت شدند. ناظران فرانسوی معتقد بودند که دو گروگان فرانسوی به مناسبت روز عاشورا آزاد می‌شوند. ولی سریعاً به‌دنبال اعلام فروش هواپیماهای فرانسوی به بغداد که یک روز بعد صورت گرفت، امید آن از بین رفت زیرا قطع حمایت از رژیم بغداد یکی از شرایط موردتقاضا برای آزادی دو گروگان بود.» مجله عربیا در پایان مقاله خود می‌نویسد: «در پاریس تشخیص داده شده است که رژیم عراق توانسته دربرابر حملات وسیع و خطرناک ایران با برخورداری از تسلیحات هوایی فرانسه، به‌ویژه موشک‌های اگزوسه ایستادگی نماید. به‌علاوه، ایران مدتی است موفق به صدور کالاهای غیرنفتی مانند ترکیه و پاکستان گردیده است که این امر تاحدودی توقف نسبی صدور نفت از جزیره خارک را جبران نموده است.»

گزارش ـ 148

سازمان صنایع نظامی مصر تجهیزات آسیب‌دیده عراق را تعمیر و بازسازی می‌کند و 8 هزار مصری کمبود نیروی ماهر عراق را جبران می‌کنند. روزنامه الاتحاد چاپ امارات متحده عربی گزارش داد: «سازمان صنایع نظامی مصر فاش کرد که کارگاه‌ها و کارخانجات این سازمان هواپیماهای میگ21 و هلیکوپترهای می8 و تانک‌های ساخت شوروی را که دراختیار ارتش عراق می‌باشند و در جنگ این کشور با ایران آسیب دیده‌اند، تعمیر و بازسازی می‌کنند. از سوی دیگر، در همین هفته خبرگزاری‌ها گزارش دادند طی یک توافق میان مصر و عراق قرار شده است بیش از 8 هزار مصری وارد بغداد شده و کمبود نیروی انسانی ماهر در دستگاه‌های اجرایی این کشور را جبران کنند و نظام اداری عراق را از بحران نجات دهند.»

گزارش ـ 149

در اجلاس بین‌المللی "امنیت شرق مدیترانه" که امروز در استانبول آغاز به کار کرد، نقش ترکیه در مقابله با ایجاد بحران در خلیج‌فارس بررسی شد. در این اجلاس پیروزی ایران در جنگ مخاطره‌آمیز خوانده شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از آنکارا، نماینده آلمان‌غربی اودو اشتنباخ در سخنانی با اشاره به این موضوع که بحران خاورمیانه مستقیماً روی پیمان ناتو تأثیر می‌گذارد، افزود: به‌عنوان مثال اگر ایران برنده جنگ شود منافع غرب به خطر خواهد افتاد و کسی نمی‌تواند ادعا کند که پس از گذشت چند سال از این حادثه حسین و مبارک بتوانند بر سر کار باقی بمانند. وی افزود: اگر عاملی منافع غرب را در منطقه تهدید کند، مداخله غرب جنبه مشروع به خود خواهد گرفت. به نوشته روزنامه جمهوریت چاپ ترکیه، وی در قسمت دیگری از سخنانش با اشاره به اینکه ترکیه اصول غرب را پذیرفته و درعین‌حالی‌که یک کشور اسلامی است، با اصول لائیک اداره می‌شود و حکومت اسلامی را به وحشت انداخته است، افزود: مسئله کردهای ترکیه را نمی‌توان جدا از این موضوع بررسی کرد و مادام‌که ترکیه برای ما حائز اهمیت است، نباید به‌عنوان مسائل جاری این کشور و به نام حقوق بشر ترکیه را در بن‌بست قرار داد. از سوی دیگر، یک مقام وزارت خارجه امریکا در دیداری از ترکیه و بازدید از پایگاه‌های امریکا در این کشور، گفت: اگر بحران در خاورمیانه گسترش یابد نقش ترکیه تغییر می‌کند و ابعاد این نقش را ابعاد بحران تعیین خواهد کرد. وی با اشاره به اینکه کمک‌های دفاعی امریکا به ترکیه از سال 1980 تاکنون، چهار برابر افزایش یافته است، افزود: درمقابل بروز تهدیدی علیه پیمان ناتو، نیروهای مسلح ترکیه نقش حیاتی بازی خواهند کرد. وی با تأکید مجدد به اینکه نقش ترکیه را وضعیت بحران مشخص خواهد کرد، گفت: این یک نقش طبیعی است؛ یعنی هرکس اگر هم نخواهد باید این نقش را بازی کند.

گزارش ـ 150

تکاپوی سران عرب برای توقف جنگ ایران و عراق و گنجاندن این موضوع در دستور کار اجلاس آتی سران دو ابرقدرت و همچنین جلسه شورای امنیت سازمان ملل، در نشریه رویدادها چنین بررسی شده است: «به گزارش منابع دیپلماتیک عرب در امان، کشورهای میانه‌رو عرب شرکت‌کننده در کنفرانس سران عرب در مراکش و همچنین رژیم مصر قصد دارند پیش از برپایی کنفرانس سران امریکا و شوروی در ژنو (28 و 29 آبان) طی پیام‌‌هایی به ریگان و گورباچف مواضع مشترکی را درباره مسائل مختلف خاورمیانه اعلام دارند که به نظر می‌رسد باتوجه‌به تحرکات اخیر رژیم عراق، این مواضع بیشتر درمورد جنگ تحمیلی عراق علیه ایران باشد.» هفته‌نامه المستقبل نیز در شماره اخیر خود توضیح داده است که طرح تلاش عربی شامل دعوت برای تشکیل جلسه فوق‌العاده‌ای در شورای امنیت است که مسئله جنگ عراق و ایران را از جوانب مختلف بررسی و طی قطعنامه‌ای از طرفین نزاع بخواهند که نخست آتش‌بس را برقرار کنند و سپس بر سر میز مذاکره بنشینند. به گزارش این هفته‌نامه در طرح آمده است که جلسه شورای امنیت بایستی تا دستیابی به توافقنامه‌ای درمورد جنگ، همچنان برقرار بماند و مذاکره را زیرنظر داشته باشد. همچنین به‌دنبال دیدار طارق عزیز از اردن و عربستان و تسلیم پیام صدام به رؤسای این حکومت‌ها، روزنامه جوردن تایمز نوشت: عراق دست به ابتکارعمل تازه‌ای برای حل‌وفصل بحران خاورمیانه زده است. ولی وزیر فرهنگ و اطلاعات عراق گزارش این روزنامه‌ را تکذیب نموده و اعلام کرد که مأموریت فرستادگان عراق به کشورهای عربی پیرامون مسئله عربی دیگری می‌باشد که در آینده‌ فاش خواهد شد و هیچ‌گونه ارتباطی با ابتکارعمل عراق درمورد بحران خاورمیانه ندارد. دست آخر اینکه در ملاقاتی که چندی پیش هفت عضو اتحادیه عرب با شولتز وزیر خارجه امریکا داشته‌اند، پیشنهاد کرده‌اند که موضوع پیشنهاد قطعنامه‌ای حاوی مطلب زیر در مذاکرات سران امریکا و شوروی گنجانده شود: الف) درخواست آتش‌بس بین ایران و عراق. ب) تعیین زمان معینی برای مذاکرات سیاسی درباره استقرار صلح. پ) تشکیل مجدد جلسه شورای امنیت پس از انقضای مهلت مقرر در بند ب و تصمیم‌گیری برای تنبیه طرفی که رأی شورای امنیت را نپذیرفته است. آنها تصریح کرده‌اند که این تنبیه می‌تواند سیاسی و اقتصادی و حتی نظامی باشد.»

گزارش ـ 151

در ادامه تحرکات دیپلماتیک در منطقه برای توقف جنگ، امروز امیر قطر با تاچر نخست‌وزیر انگلیس، دیدار و گفت‌وگو کرد. رادیو بی‌بی‌سی گزارش داد: «شیخ خلیفه بن آل ثانی امیر قطر که دیروز برای یک بازدید رسمی چهار روزه وارد بریتانیا شده است، امروز با خانم تاچر نخست‌وزیر بریتانیا دیدار و گفت‌وگو کرد.» رادیو بی‌بی‌سی افزود: «به‌احتمال قریب‌‌به‌یقین موضوع جنگ ایران و عراق و تلاش‌های تازه شورای همکاری خلیج‌فارس به‌منظور پایان جنگ، در صدر موضوعات موردمذاکره آنها بوده است. ملکه بریتانیا طی سخنانی گفت که بریتانیا خود را در تأسف قطر نسبت به تلفات مصیبت‌بار جانی و مالی جنگ سهیم می‌داند و دولت بریتانیا از هر امکانی که به خاتمه جنگ ایران و عراق منجر شود استفاده خواهد کرد.» گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز حاکی است: «امیر قطر در ضیافت شامی که ملکه انگلیس به مناسبت سفر او به انگلستان ترتیب داده بود، طی سخنانی درباره جنگ تحمیلی چنین گفته است: یکی از آرمان‌های دو کشور (قطر و انگلستان) تعمیق پایه‌های دوستی و همکاری ثمربخش میان دو کشور و همچنین تحقق صلح عادلانه و قانونی در جهان بوده است. جوامع بین‌المللی تأکید دارند که بحران خاورمیانه براثر جنگ اعراب و اسرائیل و مشکل فلسطین و جنگ عراق و ایران نه‌فقط به صلح در منطقه لطمه وارد می‌آورد بلکه عواقب وخیم آن خطری را برای صلح جهانی به ‌دنبال دارد. جای تردید نیست که بهترین راه برای تضمین دفع این خطر که صلح جهانی را تهدید می‌کند، احترام به قوانین بین‌المللی و اجرای اصول سازمان ملل است و فقط از این راه می‌توان به جنگ عراق و ایران به‌نحوی‌که موردقبول دو کشور باشد پایان داد. همچنین به گزارش رادیو دوبی، ملکه انگلستان ضمن ابراز نگرانی از ادامه جنگ ایران و عراق و مخاصمه‌ در خاورمیانه، تأکید نمود که دولت بریتانیا از هر تلاشی برای یافتن راه پایان جنگ دریغ نخواهد کرد.»

گزارش ـ 152

سفر آتی نخست‌وزیر هند به منطقه در چارچوب فعال‌شدن شورای همکاری خلیج‌فارس ارزیابی می‌شود. نشریه دفتر مطالعات سیاسی و بین‌المللی وزارت امور خارجه دراین‌باره نوشته است: «راجیو گاندی روز 27 آبان در جشن‌های روز استقلال عمان در مسقط شرکت می‌کند. این نخستین سفر نخست‌وزیر هند به منطقه خلیج‌فارس است، هرچند که برنامه‌ای برای گفت‌وگوهای رسمی وی گزارش نشده است. راجیو گاندی دو روز در عمان توقف می‌کند و به گفته ناظران درمورد جنگ ایران و عراق، رقابت ابرقدرت‌ها در اقیانوس هند و کوشش برای غیرنظامی‌کردن منطقه مذاکره خواهد کرد.» این نشریه می‌افزاید: «این سفر در تعقیب ششمین کنفرانس سران کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج‌فارس صورت می‌گیرد که علاوه‌بر حضور راجیو گاندی در جشن‌های استقلال، ضیاءالحق، مبارک، جیمی کارتر و نفرات دوم حکومت‌های کشورهای همسایه عمان نیز در مسقط حضور می‌یابند.» گفتنی است که هند از هنگام تشکیل شورای همکاری و در زمان خانم گاندی، از حامیان آن به شمار می‌رود. به نوشته این نشریه: «یافتن راه‌‌حل برای پایان‌بخشیدن به جنگ تحمیلی باتوجه‌به اینکه اغلب کشورهای حاضر در مسقط عضو جنبش عدم‌تعهد و عضو کنفرانس اسلامی هستند، از مجاری مختلف طرح و بررسی خواهد شد. از سوی دیگر، احتمال دارد در مذاکرات جاری مسئله تنگه هرمز باتوجه‌به بعضی عکس‌العمل‌های عمان که بسته‌شدن تنگه‌ را تحمل نمی‌کند جای ویژه‌ای داشته باشد و ممکن است گاندی در این سفر به لزوم باز‌بودن آبراه‌های بین‌المللی اشاره داشته باشد. همچنین ملاقات و مذاکره میان راجیو گاندی و مبارک و گاندی و ضیاءالحق کم‌وبیش امری حتمی است.»

گزارش ـ 153

تصمیم جدید اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس درباره تلاش برای پایان‌دادن به جنگ، همچنان موردتوجه رسانه‌های دنیا است. خبرگزاری جمهوری اسلامی بخشی از این بازتاب‌ها را گزارش کرده است: «بخش عربی رادیو قاهره امروز در برنامه بررسی مطبوعات گفت: روزنامه سعودی عکاظ در شماره امروز خود نوشت: فعالیت خوب کشورهای شورای همکاری خلیج [فارس] چارچوب تلاش‌های به‌کارگرفته برای خاتمه‌دادن به جنگ عراق و ایران و به‌اجرا درآوردن تصمیمات ششمین کنفرانس این شورا می‌باشد. روزنامه سعودی المدینه نیز ابراز امیدواری کرد فعالیت شورای همکاری نتایج مثبت و قابل‌لمسی درجهت خاتمه‌دادن به جنگ عراق و ایران داشته باشد. این روزنامه‌ ضمن بااهمیت شمردن این فعالیت جدید، افزود: این اهمیت به این دلیل نیست که پس از خاتمه ششمین کنفرانس شورای همکاری شروع شده، بلکه اهمیت آن به‌دلیل این است که این فعالیت زمانی صورت می‌گیرد که دامنه عملیات نظامی در این جنگ گسترش پیدا کرده و ابعاد و تهدیدات آن از منطقه خلیج [فارس] به صحنه عربی و اسلامی کشیده خواهد شد. اما در پاریس روزنامه لوموند دراین‌زمینه نوشت: فعالیت خلیجی دعوتی برای ایران و عراق است تا جهت تضمین موفقیت وساطت‌های خاتمه‌دادن به جنگ، از خود نرمش نشان دهند. لوموند افزود: کشورهای شورای همکاری امیدوارند که ایران را جهت گفت‌وگو با عراق و ایجاد راه‌‌حلی برای متوقف‌ساختن جنگ چه در آینده و چه در درازمدت متقاعد سازند. در لندن نیز روزنامه فایننشال تایمز دراین‌باره نوشت: دامنه اختلافات عراق و ایران مانند روزهای اول جنگ یعنی در سال 1980 هنوز به قوت خود باقی است و این علی‌‌رغم این است که دو طرف درگیر، تلاش‌های سیاسی خود را در سال گذشته افزایش دادند که احتمال خاتمه‌دادن به جنگ نزدیک‌تر می‌شد. فایننشال تایمز افزود: تهران در شرایط خود جهت ایجاد راه‌‌حل برای جنگ واقع‌پذیرتر شده است. این روزنامه از دو ابرقدرت خواسته است تا مجدانه جهت خاتمه‌دادن به این جنگ تلاش نمایند.» از سوی دیگر، روزنامه کیهان اینترنشنال چاپ تهران، امروز طی تفسیری درمورد اجلاس هفته گذشته سران کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس نوشته است که تغییر موضع اعضای این شورا نسبت به جنگ عراق و ایران منطقی به نظر می‌رسد، ولی با تأخیر اتخاذ شده است. کیهان اینترنشنال برای ارزیابی این تغییرات خاطرنشان کرد که پیش از این امیران این حکومت‌های کوچک خلیج‌فارس معتقد به شکست ایران و پذیرش مذاکرات صلح ازجانب ایران بودند. نویسنده مقاله سپس به برشمردن دلایل "باز‌شدن چشمان" مقامات کشورهای خلیج‌فارس بدین‌شرح پرداخته است: صادرات نفت ایران ادامه دارد؛ ثبات سیاسی حکومت ایران؛ پاسخ نیروی هوایی ایران که درمقابل هر ضربه‌ حملات عراق را با یک ضربه پاسخ داده است؛ دخالت ایران در بازی‌های دیپلماتیک خاورمیانه که صلح را به شمال لبنان بازگرداند. در این مقاله نوشته شده است که تمام موارد فوق ثابت کرد که صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، نمی‌تواند نجات یابد و باید برود. محافل دیپلماتیک تهران نسبت به امکان توفیق این کوشش آشتی‌جویانه بسیار محتاطانه برخورد می‌کنند. این محافل خاطرنشان می‌کنند که خواسته‌های تهران برای شروع روند مذاکره تغییر نکرده است و همچنان بر این اساس قرار دارد که این کشور ازنظر بین‌المللی قربانی یک تجاوز شناخته شود و مجرم مجازات شود. یعنی رئیس‌جمهوری عراق به‌عنوان جانی جنگی محاکمه شود که این امر موجب سقوط رژیم بعثی در عراق خواهد شد. این منابع همچنین می‌گویند که جنگ عامل انسجام سیاسی برای حکومت ایران و توجیه مشکلات اقتصادی است که تهران باید در راه صلح روی آن حساب کند.

گزارش ـ 154

روزنامه سوئدی تمپوس در مقاله‌ای با اعلام اینکه «جمهوری اسلامی ایران به‌رغم فشارهای همه‌جانبه، همچنان بزرگ‌ترین قدرت سیاسی و نظامی در منطقه محسوب می‌گردد.» به نشست اخیر شورای همکاری خلیج‌فارس پرداخته و نوشته است: «علی‌رغم جنگ قریب‌ شش‌ساله، تهدیدات ابرقدرت‌های چپ و راست، تحریم اقتصادی، فشارهای سیاسی خارجی و تحریک مزدوران داخلی ضدانقلاب، جمهوری اسلامی کماکان به راه خود ادامه می‌دهد و بزرگ‌ترین قدرت سیاسی و نظامی منطقه محسوب می‌شود. از دیدگاه اقتصادی علی‌رغم حملات هوایی به خارک و تبلیغات توطئه‌آمیز غرب، صادرات نفت ایران افزایش یافته و تکنسین‌های ایران به‌سرعت شگفت‌انگیزی خسارت‌های ناشی از حملات را با پشتکار ترمیم نموده‌اند.» روزنامه سوئدی تمپوس در شماره اخیر خود در گزارشی با عنوان: "شاه و شاهزاده‌ها حوزه خلیج‌فارس برای نزدیک‌شدن به ایران تلاش می‌کنند" نوشته است: «هفتمین اجلاس شورای همکاری کشورهای خلیج‌فارس ازجانب بسیاری از دست‌اندرکاران مسائل سیاسی خلیج‌فارس به‌عنوان تلاش مخفیانه و خجالت‌زده‌ای از ناحیه سران کشورهای حوزه خلیج‌فارس برای نزدیک‌شدن به ایران شناخته شده است. این اجلاس به اعتقاد بسیاری از ناظران سیاسی برای این تلاش بود تا واقعیت حمایت‌های یک‌جانبه آنان را در جنگ خلیج‌فارس از اذهان بیرون نماید. سران کشورهای حوزه خلیج‌فارس در تحلیل‌ها و محاسبات سیاسی، نظامی و اقتصادی خود، ایران را ازنظر سیاسی قوی دانسته و برتری این کشور را باور داشته‌اند. هم‌زمان با شکست عراق در طرح بمباران حذف جزیره خارک به‌منظور قطع شریان حیاتی ایران، صادرات نفت ایران، طی سه‌ماهه سوم سال جاری مسیحی افزایش یافته است.» روزنامه تمپوس با اشاره به تصمیمات اتخاذشده در اجلاس اخیر می‌نویسد: «از آغاز فراهم‌آوری مقدمات برگزاری اجلاس و ملاقات‌های پیش از اجلاس وزیران کشورهای عضو شورا پیشنهادهای متعددی که نشان‌دهنده تمایلات آنان به اتخاذ سیاست جدیدی در برخورد با جنگ ایران و عراق باشد، در دستور کار اجلاس دیده می‌شد. در این پیشنهادها برخلاف عادت همیشگی سران کشورهای عضو شورا طی شش سال گذشته، وزیران خارجه عضو شورا از مقصردانستن ایران در وضعیت موجود و موضع‌گیری‌های یک‌جانبه پرهیز کردند. دراین‌رابطه وزیر خارجه عمان در یک کنفرانس مطبوعاتی صریحاً اعلام کرد هدف مشترک کشورهای حوزه خلیج‌فارس حل اختلاف‌نظرها با جمهوری اسلامی می‌باشد.» این نشریه‌ می‌افزاید: «سلطان قابوس امیر عمان، پا را از این مرحله نیز فراتر گذاشت و در نطق کوتاه افتتاح اجلاس، از دو کشور ایران و عراق برای حل درگیری و ایجاد فضای مذاکرات درخواست انعطاف‌پذیری نمود. بسیاری از ناظران سیاسی نطق کوتاه سلطان قابوس را مبین مقصردانستن غیرمستقیم عراق و فاش‌ساختن تمایل رئیس دولت عمان و سایر اعضای این شورا به برقراری یک موازنه سیاسی این کشورها با هر دو کشور درحال جنگ دانسته‌اند. به نظر می‌رسد کشورهای حوزه خلیج‌فارس در انتظار فرصت مناسبی برای بهبودبخشیدن روابط خود با ایران بوده‌اند تا از این طریق به هدف خود که نرم‌ساختن ایران در مواضعش و کشاندن این کشور به پای میز مذاکره و توافقی کوتاه و یا درازمدت با عراق است، دست یابند.» روزنامه تمپوس یادآور می‌شود: «نباید تصور کرد قیمت این تغییر روش و دستیابی به صلح را عراقی‌ها می‌پردازند. اگرچه در قطعنامه پایانی اجلاس اخیر شورای همکاری اوج‌گیری مجدد جنگ در خلیج‌فارس، موردتهدید قرارگرفتن امر تردد کشتیرانی و همچنین ایجاد اغتشاش در امنیت خلیج‌فارس محکوم گردید، لیکن از رژیم عراق نامی به میان نیامده است و این درحالی است که اغلب ناظران و آگاهان سیاسی رژیم عراق را مسئول اوج‌گیری مجدد جنگ می‌شناسند و معتقدند به‌احتمال قوی قطعنامه‌ به‌طور ضمنی این کشور را موردخطاب قرار داده است. همین قطعنامه درقبال عدم ذکر نام عراق، از کشور ایران نام برده و این کشور را به پیروی از قطعنامه‌های شماره 540 و 552 شورای امنیت سازمان ملل در سال‌های 1983 و 1984 فراخوانده است.» روزنامه تمپوس دلیل تنظیم قطعنامه صمیمانه و حمایت‌آمیز اجلاس شورای همکاری خلیج‌فارس از حکومت عراق را تمایل نداشتن کشورهای عضو در خدشه واردآوردن به احساسات و آزرده‌خاطر نکردن کسانی دانسته است که مایل به رنگ و رو و آبرو بخشیدن به حکومت عراق و خواهان دادن تصویری مثبت از آن می‌باشند و می‌نویسند: «این کاملاً مشهود است که اکثر اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس مایل به خدشه واردآوردن به احساسات و خاطر آن دسته که آرزومندانه خواهان [ارائه] تصویری مثبت از عراق هستند، نمی‌باشند.»

گزارش ـ 155

نزدیکی اخیر کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس به شوروی و تأثیر آن بر جنگ ایران و عراق را شیرین هانتر معاون پروژه خاورمیانه در مرکز مطالعات بین‌المللی و استراتژیکی دانشگاه جرج تاون ـ که اخیراً از سفر به منطقه خلیج‌فارس بازگشته ـ طی مقاله‌ای در نشریه کریستین ساینس مانیتور بررسی کرده است. شیرین هانتر در این مقاله نوشته است: «سلطان قابوس پادشاه عمان در ماه سپتامبر دست به برقراری روابط دیپلماتیک با شوروی زد و به این ترتیب در بین اعضای شورای همکاری خلیج‌فارس، به کویت پیوست. دیگر کشورهای حوزه خلیج‌فارس و ازجمله عربستان سعودی ممکن است به‌‌زودی از این سرمشق پیروی کنند.» وی افزوده است: «آغوش‌گشایی کشورهای خلیج‌فارس به روی اقدامات شوروی، در مرحله نخست و نگرانی‌های داخلی و منطقه‌ای آنان مرتبط است. این بازتاب پختگی سیاسی و اعتمادبه‌نفس روز‌افزون این کشورها و ازجمله درک واقعیت قدرت و مجاورت شوروی و ضرورت همسازی با آن است. هم ازاین‌رو کشورهای خلیج‌فارس حس می‌کنند که نداشتن روابط دیپلماتیک با ابرقدرت‌ دیگر به‌ویژه باتوجه‌به نزدیکی این ابرقدرت به منطقه‌شان عملی غیرواقع‌گرایانه خواهد بود. آنان همچنان خود را در حیات بین‌المللی تا آن حد کارآزموده و مجرب می‌بینند که بتوانند روابط خود با مسکو را رأساً سروسامان بخشند.» هانتر در ادامه مقاله خود ضمن پرداختن به حضور دیپلماتیک شوروی در کویت، می‌افزاید: «تجربه و آزمون کویت، کشوری که شوروی چندین سال در آن یک سفارتخانه بزرگ داشته، اطمینان‌بخش بوده است. کویت همچنین از تجربه خود با اتحاد جماهیر شوروی برای تشویق و ترغیب شریکانش در شورای همکاری خلیج‌فارس به پیروی از سرمشق این کشور بهره گرفته است. [...] کویت دیرزمانی است از ارتباط خود با شوروی و از نفوذ شوروی برای تعدیل بلندپروازی‌ها و جاه‌طلبی‌های عراق و حفاظت از خود دربرابر فشارهای فلسطینیان استفاده کرده است. اشتیاق به توازن قدرت غول‌های منطقه، یکی دیگر از دلایل محکم پاره‌ای از کشورهای حوزه خلیج‌فارس برای استقرار روابط با مسکو است. آنان اکنون بیش از هرچیز نگران خطر بالقوه ایران‌اند، اما کشورهای کوچک‌‌تر خلیج‌فارس درباره عراق نیز هیچ‌گونه وهم و پندار باطلی ندارند به‌راستی پاره‌ای از آنان عراق را در درازمدت خطر سهمگین‌تری می‌دانند. آنان از شیوه‌های فشار عربستان سعودی و تلاش‌هایش در راه تبدیل شورای همکاری خلیج‌فارس به‌عنوان وسیله‌ای برای نفوذ سعودی‌ها هم آسوده‌خیال نیستند و برخی از ناظران در خلیج‌فارس بر این باورند که تصمیم عمان برقراری روابط با شوروی، ازسویی یک واکنش به فشارهای عربستان سعودی بوده است. نیز گمان می‌رود که سلطان قابوس انتظار دارد عربستان سعودی در آینده نزدیک دست به برقراری روابط دیپلماتیک با مسکو بزند و نمی‌خواسته است که پیرو راه ریاض تلقی شود و افزون‌براین، همچنان بیم می‌رود که جنگ ایران و عراق هنوز هم ممکن است به بقیه خلیج‌فارس گسترش یابد و کشورهای خلیج‌فارس از این نکته آگاه‌اند که به‌تنهایی توان رویارویی با چنین تحولی را ندارند پس تلاش می‌کنند که در جلوگیری از وقوع چنین رویدادی پای شوروی را به میان بکشند و یا درصورت وقوعش برای پایان‌بخشی سریع به آن، از یاری و مدد شوروی بهره‌مند شوند.» شیرین هانتر در ادامه مقاله خود در کریستین ساینس مانیتور نوشته است: «هیچ‌کس انتظار ندارد که این روی‌آوری به شوروی به افزایش چشمگیر حضور شوروی در خلیج‌فارس بینجامد و یا روابط ایالات متحده با کشورهای حوزه خلیج‌فارس را به‌شدت تضعیف کند و تحلیل برد. درحقیقت پاره‌ای ناظران نیز بر این باورند که اگر تمامی کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز با مسکو رابطه برقرار کنند، ممکن است حتی شش سفارتخانه شوروی در شش کشور عضو شورای همکاری خلیج‌فارس نیز وجود نداشته باشد، بلکه به‌جای آن ممکن است نمایندگانی در مسکو و در خلیج‌فارس حضور یابند.» شیرین هانتر اضافه کرده است: «امریکا برای متوقف‌ساختن فراگرد عادی‌شدن روابط شوروی و کشورهای حوزه خلیج‌فارس هیچ نمی‌تواند بکند، بااین‌همه میزان و شتاب این فراگرد تاحدودی به چگونگی سیاست‌های ایالات متحده در خلیج‌فارس و خاورمیانه بستگی خواهد داشت و به اینکه امریکا موفق می‌شود بار دیگر سیمای خود را به‌عنوان هم‌پیمان و دوستی قابل‌اعتماد و اتکا ترسیم کند و نمایان سازد یا نه؟»

گزارش ـ 156

دلایل و آثار تغییر و تحولات اخیر روابط ایران و شوروی و بهبود روابط دو کشور، در گزارشی در رادیو بی‌بی‌سی بررسی شده است. به گزارش بی‌بی‌سی، آقای بلدیروف سفیر اتحاد شوروی در تهران، مراتب سپاسگزاری دولت متبوعش را به‌خاطر تلاش‌های ایران در آزادی دیپلمات‌های شوروی از بیروت، به دکتر ولایتی وزیر خارجه ایران ابلاغ کرده است. این اقدام ساده‌ترین تحولی است که در راه بهبود دو کشور، که در اوایل سال پیش دچار تیرگی شده بود، به عمل می‌آید. رادیو بی‌بی‌سی افزود: «می‌توان چنین انتظار داشت که هر دو طرف سعی فراوانی در بهبود روابط فی‌مابین دارند که بعد از سرکوبی حزب توده در ایران در دو سال پیش، به میزان قابل‌توجهی از هم گسست و به‌دنبال آن زمانی‌که مقامات رسمی ایران رفتن کارشناسان شوروی را به‌عنوان عامل نارسایی‌های شبکه برق کشور موردسرزنش قرار دادند، تیره‌تر هم شد. اما این روابط را تا کجا می‌توان بسط داد؟ در پاسخ به این سؤال باید گفت که این به عوامل متعددی بستگی دارد و درحالی‌که بعضی از این عوامل مایه ترغیب گسترش روابط میان دو کشورند، بقیه برعکس ازجمله عوامل بازدارنده محسوب می‌شوند. شاید مهم‌ترین عامل گروه نخست اندوخته ارزی ایران باشد که هرموقع کاهش یافته، ایران را وادار به انجام معاملات پایاپای کرده است و چنین معاملاتی را به‌سادگی می‌توان با بلوک شرق و جهان سوم به عمل آورده و بعد از آن نیاز ایران به جاده‌های شوروی بعد از افت زیادی است که در واردات ایران ازطریق بنادر خلیج‌فارس، به‌خاطر حمله عراق به کشتی‌ها روی داده و بالاخره نیاز شدید ایران به تکنولوژی. و اما عوامل بازدارنده در بسط روابط دو کشور یکی مخالفت ایدئولوژیکی ایران با شوروی و دیگری ترس ایران از مقاصد درازمدت شوروی در ایران است. درحالی‌که مقامات رسمی کشور ظاهراً این عمل را نادیده گرفته‌اند، عده‌ای از شخصیت‌های متنفذ ایران با نزدیک‌شدن دولت به شوروی مخالف‌اند. این عده به‌خصوص در بخش خصوصی و روحانیون طرف‌دار این بخش و نیز جناح رادیکالی متمرکزند که تصور می‌کنند بسط روابط ایران با شوروی به‌منزله پشت‌کردن به شعار "نه شرقی و نه غربی" است، شعاری که رهبران جمهوری اسلامی بارها گفته‌اند که اساس سیاست خارجی ایران بوده است.»

گزارش ـ 157

وزیر نفت عراق امروز رهسپار شوروی شد تا با مقامات دولت مسکو درباره مسائل اقتصادی و مالی مذاکره کند. رادیو اسرائیل با اعلام خبر مذکور، افزود: «مقامات دولتی گفتند هدف این گفت‌وگوها تحکیم همکاری‌های نفتی بین عراق و شوروی می‌باشد. با به‌راه‌افتادن لوله جدید نفت از خاک عربستان سعودی، عراق هم‌اکنون در جست‌‌وجوی مشتری‌های بیشتری است. شوروی یکی از فروشندگان عمده اسلحه به عراق در جنگ با ایران می‌باشد.» رادیو بی‌بی‌سی نیز اعلام کرد: «کارشناسان امور نفتی معتقدند که هدف اصلی این سفر، مذاکره‌ درباره قراردادی است برای فروش نفت عراق به شوروی تا کمبود تولید شوروی جبران شود و درعوض شوروی اسلحه بیشتری به رژیم عراق بفروشد.»

گزارش ـ 158

سی‌وپنجمین اجلاس آ ـ اوپک در بغداد برگزار خواهد شد. به گزارش خبرگزاری فرانسه: «"سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت" (آ ـ اوپک) روز 27 نوامبر (6 آذر) سی‌وپنجمین جلسه عادی خود را در سطح وزیران در بغداد برگزار می‌کند. در دستور کار این اجلاس به‌ویژه پیشنهادهای سومین کنفرانس اعراب درمورد انرژی و دورنمای همکاری‌های فنی میان "آ ـ اوپک" و جامعه اقتصادی اروپا گنجانده شده است. در این اجلاس همچنین تحقیقات شرکت نفت ایتالیا درمورد همکاری‌های متقابل میان کشورهای عرب و جامعه اقتصادی اروپا و مبادله کارشناسان نفتی و انرژی موردبررسی قرار خواهد گرفت.»

گزارش ـ 159

جریان عادی‌سازی روابط سوریه ـ اردن و سوریه ـ عراق با تلاش کمیته آشتی عرب، که یکی از انگیزه‌های آن ایجاد شکاف در روابط نزدیک ایران و سوریه است، امروز نیز در رسانه‌ها بررسی شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی از دمشق گزارش داد: «این روزها تأثیرات نزدیکی سوریه و اردن و جریان گفت‌وگوهای آشتی دو کشور بر روند سیستم تبلیغات رسانه‌های گروهی آنها کاملاً محسوس و آشکار شده است. اردن و سوریه که پس از سال‌ها اختلافات سیاسی و جدال تبلیغاتی علیه یکدیگر، هم‌اکنون درصدد رفع موانع و تنگناهای موجود بر سر راه‌‌ حل اختلافات و ازسرگیری روابط بین دمشق و امان هستند، در رسانه‌های خود نسبت به یکدیگر بسیار محتاط شده و تلاش می‌کنند نهایت احترام را در برخوردهای تبلیغاتی و اخبار مربوطه رعایت کنند.» از سوی دیگر، خبرگزاری رویتر از بغداد به ناکامی در محور دیگر این تلاش‌ها اشاره کرده و گزارش داده است: «روابط بین عراق و سوریه، که به‌دلیل حمایت سوریه از ایران در جنگ خلیج‌فارس سرد می‌باشد، هیچ‌گونه نشانه‌ای از بهبود را نشان نمی‌دهد. به گفته دیپلمات‌های غربی و عرب، درحال‌حاضر شانس بهبودی روابط بین دو کشور تقریباً صفر است و انتظار نمی‌رود نزدیکی تازه بین سوریه و اردن (از هم‌پیمانان نزدیک عراق) منجر به نزدیکی مشابه بین بغداد و دمشق شود. کمیته آشتی عرب که در برقراری آشتی بین سوریه و اردن نقش برجسته‌ای داشت، در تلاش‌هایش برای آشتی بین بغداد و دمشق موفقیتی کسب نکرده و بنا به گفته دیپلمات‌های عرب و سوریه هرگونه گفت‌وگو در سطح مقامات عالی‌رتبه با عراق را رد کرده است. حداکثر مطلبی که تاکنون دو طرف آن را تأیید کرده‌اند، ملاقات بین رؤسای اطلاعات سوریه و عراق در مرز دو کشور بوده است. به عقیده یک دیپلمات عرب مسئله اصلی منازعه بین نقطه‌نظرات سیاسی نیست که دو کشور را از هم دور نگه‌داشته، بلکه عامل اصلی یک عامل استراتژیکی است. هرگونه نزدیکی بین دو کشور مستلزم تغییر موضع سوریه درقبال ایران است و این چیزی نیست که فعلاً صورت گیرد. یک دیپلمات عرب تأکید کرد که جنگ خلیج‌فارس مانع اصلی به شمار می‌رود، اما تنها مانع نیست و رقابت شدیدی بین صدام حسین و حافظ اسد دررابطه‌با دردست‌گرفتن رهبری جهان عرب وجود دارد.» رادیو اسرائیل نیز با انتشار گزارشی مشابه از قول رویتر، افزود: «دیپلمات‌های خارجی در بغداد پیش‌بینی کردند که سوریه در آیند‌ه نزدیک همچنان به جانب‌داری از حکومت اسلامی ایران در جنگ با عراق ادامه خواهد داد.» از سوی دیگر، رادیو اسرائیل به نقل از روزنامه عربی الطلیعه به تحرکات پنهانی سوریه اشاره و اعلام کرد: «حکومت حزب بعث سوریه در نظر دارد به‌‌زودی اقدامات خود را برای سرکوبی گروه حزب‌الله لبنان از سر بگیرد. به نوشته این روزنامه، دولت سوریه علی‌رغم تعهداتی که نسبت به حکومت اسلامی ایران دارد، خواهان ریشه‌کن‌ساختن حزب‌الله و تقویت گروه میانه‌رو امل در بین شیعیان لبنان می‌باشد.»

گزارش ـ 160

حزب دمکرات کردستان ایران ادعا کرد که با شروع فصل پاییز تهاجمات خود را به رزمندگان اسلام تشدید کرده است. خبرگزاری یونایتدپرس در گزارشی از آتن ادعای حزب دمکرات را چنین منعکس کرده است: «سخنگوی حزب دمکراتیک کردستان ایران امروز گفت چریک‌های کرد در یک "تهاجم پاییزی" علیه نیروهای آیت‌الله روح‌الله خمینی رهبر روحانی ایران در شمال‌غربی کشور ایران، بیش از 180 تن از نیروهای دولتی را به قتل رسانده‌اند. این سخنگو گفت: چریک‌ها جهت تلاش برای بازپس‌گرفتن سرزمینی که اوایل سال جاری به تصرف رژیم درآمد، طی چندین عملیات با نیروهای دولتی درگیر شده و به چندین پایگاه آنها حمله کردند. وی گفت: در این درگیری‌ها 29 تن از نیروهای دولتی زخمی و 19 تن دیگر اسیر گردیدند. ضمناً 15 چریک نیز کشته شدند. آخرین درگیری‌ها بین هفته آخر سپتامبر تا پایان ماه اکتبر (از اول مهر تا اوایل آبان) صورت گرفت، در مناطق کوهستانی نزدیک نقده، ارومیه، سردشت، دیواندره، اشنویه، تکاب، شاهین‌دژ، ربط، مریوان، بوکان، سقز و بانه روی داد و هنوز درگیری‌های پراکنده در منطقه در جریان است. در شش سال گذشته کردها از موقعیتی که با سرد‌شدن هوا و ریزش باران و برف در کوهستان‌ها به وجود می‌آید، استفاده می‌کنند. "تهاجم پاییزی" یک حادثه همه‌ساله در جریان جنگ در شمال‌غربی ایران بوده است.» نشریه رویدادها دراین‌باره نوشته است: «تحرکات قابل‌ملاحظه ضدانقلاب در کردستان از نیمه دوم مهرماه شروع شده و بیشتر در محور ارومیه به اشنویه (دره قاسملوی سابق) و ارومیه به مهاباد و اطراف این شهرها بوده است که منجر به سقوط پایگاه‌های نادری، دلی و پاروژ شده و حداکثر حدود 70 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیده‌اند. تا این تاریخ تبلیغات درمورد تهاجم پاییزی ضدانقلاب در کردستان بیشتر از آنچه عملاً مشاهده گردیده، بوده است.»

گزارش ـ 161

درگیری میان دو گروه ضدانقلاب دمکرات و کومه‌له، امروز نیز ادامه یافت. به گزارش نشریه رویدادها چته‌های دمکرات و کومه‌له در روستای سوره دکل موگوز (در جنوب ارومیه) در روز بیستم آبان درگیر شدند؛ این درگیری حدود 3 ساعت ادامه داشت تا اینکه چته‌های کومه‌له با دادن یک کشته و سه زخمی عقب‌نشینی کردند و به ارتفاعات کچله متواری شدند. نیروهای دمکرات در تعقیب آنها، منطقه را محاصره کردند و ساعت 6 صبح 21 آبان 1364، با افراد کومه‌له درگیر شدند. در این درگیری تعداد زیادی از افراد کومه‌له به هلاکت رسیدند که 29 جنازه آنها در محل باقی ماند. در ادامه این زدوخورد، نیروهای کومه‌له به‌طرف خاک عراق فرار کردند که نیروهای دمکرات دوباره با اجرای کمین در ساعت 5 صبح 22 آبان 1364 با آنها درگیر شده و تعداد دیگری از افراد کومه‌له را به هلاکت رساندند. در این درگیری‌ها که سه روز متوالی ادامه داشت، افراد مهمی از گروه کومه‌له به هلاکت رسیدند. از چته‌های دمکرات نیز یک نفر کشته و 5 نفر مجروح شدند. در این درگیری‌ها همچنین 5 تن از نیروهای کومه‌له به‌دست دمکرات‌ها اسیر شدند. امروز همچنین چته‌های دمکرات و کومه‌له در روستای عالیجان (از توابع دیواندره) با یکدیگر درگیر شدند که در این درگیری 3 نفر از دمکرات‌ها و 2 نفر از کومه‌له زخمی شدند.

گزارش ـ 162

سازمان چریک‌های فدایی خلق شاخه اقلیت با صدور اطلاعیه اعتراض‌آمیزی خطاب به حزب دمکرات کردستان، خواستار آزادی عمل نیروهای خود در عملیات‌های مسلحانه علیه جمهوری اسلامی شد. نشریه رویدادها طی گزارشی دراین‌باره نوشته است: «سازمان چریک‌های فدایی خلق "اقلیت" در اطلاعیه‌ای خطاب به دفتر سیاسی حزب دمکرات کردستان درمورد فشارهایی که ازطرف این حزب به سازمان مذکور وارد شده اعتراض کرده و نوشته است: طبق اطلاع رسیده از منطقه بانه مسئولین حزب دمکرات در این منطقه در چند روز گذشته دوباره از حرکت نظامی رفقای ما و عملیات تعرضی آنها علیه رژیم جمهوری اسلامی در این منطقه جلوگیری به عمل آورده و با انواع تهدیدات ازجمله کشیدن اسلحه، زدن گلنگدن به تهدید و اهانت علیه پیش‌مرگان ما تلاش نمودند. آنها رسماً و علناً اعلام کرده‌اند که دفتر سیاسی حزب دمکرات دستور جلوگیری از فعالیت سیاسی ـ نظامی رفقای ما و دیگر نیروهای انقلابی را علیه مزدوران رژیم صادر کرده است.» و در بخشی دیگر اطلاعیه آمده است: «دفتر سیاسی حزب دمکرات کردستان باید از هرگونه برخوردهای خصمانه و فاجعه‌بار علیه پیش‌مرگان انقلابی خلق کرد من‌جمله پیش‌مرگان سازمان ما دست برداشته و بیش از این منطق سیاسی را کنار نگذارند و از تهدید درگیری‌های خونین نظامی به نیروهای انقلابی جداً بپرهیزد.» و در پایان این اطلاعیه آمده است: «درصورت تکرار چنین شیوه‌های برخورد خصمانه ازسوی حزب دمکرات کردستان، ما خود را ملزم می‌دانیم که چهره واقعی چنین سیاست‌هایی را هرچه بیشتر در پیشگاه جنبش انقلابی و... افشا نموده و با تمامی وسایل ممکن به دفاع عملی از دستاوردهای دمکراتیک جنبش انقلابی خلق کرد برخیزیم.» در ادامه گزارش رویدادها آمده است: «نشریه کمونیست که ازسوی کومه‌له منتشر می‌شود، ضمن درج اعلامیه فوق طی مقاله‌ای تحت عنوان "درس‌هایی از یک اعلامیه کوتاه"، به نقد و بررسی آن می‌پردازد. کومه‌له از اینکه اقلیت و سایر گروه‌های چپ ایران طی چند ساله اخیر باوجود آگاهی از قلدری‌ها و زورگویی‌های حزب دمکرات درمقابل آن سکوت کرده و از حمایت کومه‌له که به همین علت با حزب دمکرات درگیر بوده است! اجتناب ورزیده‌اند اظهار می‌دارد که حرکت اخیر اقلیت نیز صرفاً به این خاطر است که زورگویی‌های حزب دمکرات متوجه این گروه نیز گردیده است. اقلیت به‌راستی در برخورد اخیر حزب دمکرات با پیش‏مرگان خود در بانه چه دیده است که تاکنون در بوکان، شارویران سوسینی، مریوان و اورامان ندیده بود؟ بالاخره حقیقت کدام است. اقلیت خام‌اندیش، عقب‌مانده، مصلحت‌گرا و در امر دمکراسی ناپیگیر است یا اینکه حزب دمکرات تازه از تاریخ 31 تیرماه 1364 ضدیت با امر دمکراسی را آغاز نموده است؟! آیا همین اعلامیه تمام بیانیه‌های کج‌دار و مریز و دوپهلو تاکنون اقلیت درمورد جنگ داخلی در کردستان را بی‌اعتنا نمی‌کند؟ آیا این اعلامیه همچنین به‌عنوان شکوائیه جریان مستقلی که رأساً قربانی قلدرمآبی حزب دمکرات شده است، بیانگر ورشکستگی سیاسی امثال راه کارگر، گروه اشرف دهقان و وحدت کمونیستی و سایر جریاناتی که آشکارا علیه واقعیات موجود مبارزه طبقاتی در کردستان، اعلام جنگ نموده‌اند و به سود همین قلدرمـآبی‌ها کاغذ سیاه می‌کنند نیست؟ کومه‌له در خاتمه تمامی گروه‌های چپ را از قلدری‌گری‌های حزب دمکرات که دیر یا زود به سراغ آنها نیز خواهد آمد بر حذر داشته و تنها راه چاره را در حمایت بی‌قیدوشرط تمامی گروه‌ها از کومه‌له و مبارزات به‏حق [!] آن می‌داند.»

ضمیمه گزارش134: برآورد اطلاعاتی منطقه عملیاتی فدک معاونت اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در گزارشی به فرماندهی این قرارگاه پس از بررسی فعالیت‌های دشمن در منطقه فاو و فعالیت‌های خودی در منطقه شرق اروندرود و بیان علائم حساسیت‌های دشمن چنین نتیجه‌‌گیری کرده است: دشمن اطلاعات وسیعی از منطقه فدک مبنی‌بر احتمال انجام عملیات به دست آورده است (باتوجه‌به آشنایی که با حرکات و روند کار ما از سابق داشته است.) اولاً، هربار که ما تصمیم به انجام یک عملیات حتی کوچک یا حتی حضور برای طرح‌ریزی یک حرکت حساب‌شده در این منطقه داشته‌ایم، دشمن در همان منطقه و در فاصله زمانی بسیار کوتاه حضور خود را افزایش داده و کارهای مهندسی زیادی را انجام داده است. لذا حضور مجدد ما آن هم به‌صورت وسیع و گسترده فعلی، که تاکنون سابقه نداشته و اهمیت منطقه و حجم پدافند منطقه نیز این کار مهندسی در آن بسیار زیاد و شاید چهار برابر نیاز واقعی باشد، می‌تواند نشان‌دهنده حرکت ما در آینده در این منطقه باشد. اگر نگاهی به حرکات دشمن بیندازیم، سیر تکمیلی آن توازنی با حرکات خودی داشته است. ثانیاً، تعویض یک یگان با بافت مخصوص به خود با آن سابقه پیشین که در زمان حضور آنها تردد بین طرفین اروند بسیار راحت انجام می‌شد و یا حتی نوعی ارتباط تلفنی نیز بین غرب و شرق اروند در سواحل روبه‌روی خسروآباد مشاهده شده بود. و یا اعتراف فرد بازداشت‌شده که گفته است که ما در زمان حضور ژاندارمری با قایق به آن‌طرف می‌رفتیم، ولی از زمان حضور سپاه به‌زحمت می‌توانیم با تیوپ خودرو خود را به آن‌طرف برسانیم، مؤید نوعی ارتباط حداقل سهل در زمان ژاندارمری می‌باشد. تعویض یک یگان ژاندارمری به‌طور کامل پس از چهار سال سابقه پدافندی و تأکید بر تخلیه آن توسط بالاترین مسئول نظامی کشور تا پایین، همگی حساسیت زیاد نیروهای ژاندارمری را برانگیخته بود و مقاومت ژاندارمری در تخلیه، هم‌ زمان بسیار گرفت و هم در سطح تمام یگان‌ها و قرارگاه‌های ارتش در جنوب مدتی نامه‌نگاری و جلسه دراین‌مورد به‌همراه داشت. گرچه روز اول بنا بود که این کار با پوشش بسیار زیاد و در حداقل زمان انجام گیرد. ثالثاً، تردد وسیع نیروها در منطقه و تخلیه ژاندارمری که تماماً در حضور مردمی که در بین آنها عوامل عراقی بودند انجام گرفت و در زمانی‌که ما در داخل نخلستان‌ها مشغول ساختن جاده و یا تعویض خط و همچنین ترمیم سنگرها و بعضی پل‌‌ها بودیم و همه اینها در حضور مردم و تردد افراد محلی که به‌دنبال کار خرماچینی بودند صورت گرفت و دراین‌بین براثر تخلف یک قرارگاه تعداد 7 تریلی پل در تاریخ 21/5/1364 در روز وارد منطقه گردید که این حرکت نمی‌تواند از چشم دشمن و عوامل محلی آن دور بوده باشد و همچنین ایجاد 9 پد آتشباری در منطقه‌ای که با وضعیت عادی پدافندی هیچ نیازی به آنها نبود شواهد بسیاری برای پی‌بردن دشمن به عملیات خودی است. رابعاً، احداث 80 کیلومتر جاده و 50 کیلومتر دژ و خاکریز در عرض 5 ماه آن هم با این شدت و فشردگی که هم‌اکنون نیز ادامه دارد نمی‌تواند تنها آماده‌شدن برای زمستان باشد. و همچنین پر‌کردن دهانه خورها و نهرهای عریض نمی‌تواند برای صرفاً آمادگی زمستان باشد. و همچنین ایجاد تیرک‌های سه‌پایه‌ای به ارتفاع 6 متر و آویزان‌کردن 2 حلقه سیم‌خاردار بر آن منطقه‌ای که تاکنون هیچ‌یک از این موانع نبوده، هیچ معنایی جز اطلاع از گسترش هدف ما ندارد. زیرا این موانع فقط می‌تواند مانع حرکت شناور سنگین باشد. عوامل عمده‌ای که باعث لو رفتن منطقه گردیده به شرح زیر می‌باشد: 1. شکل زمین خود منطقه که اجازه فعالیت مخفی و دور از چشم دشمن را نمی‌دهد. 2. از روز اول یک مسئول مشخصی برای کنترل منطقه تعیین نشد و فرماندهی (در رده‌های مختلف) آن‌طورکه انتظار می‌رفت با مسئله حفاظت منطقه برخورد جدی نکرد. 3. از روز اول زمان‌بندی مشخصی برای اجرای کارها و آماده‌شدن منطقه اعمال نشد بلکه کارها که به‌تدریج پیش می‌رفت و بعد هم به دلایلی بعضاً به عقب هم افتاد.

پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1364/08/22