1361.07.09
| روزشمار جنگ سال 1361 1361.07.09 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | نه مهر |
| تاریخ شمسی | 1361.07.09 |
| تاریخ میلادی | 1 اکتبر 1982 |
| تاریخ قمری | 13 ذی‌الحجه 1402 |
گزارش- 615
رزمندگان ایران عملیات مسلمبن عقیل را در منطقۀ عمومی سومار با رمز یا ابوالفضل‌العباس آغاز و در ساعات اولیۀ عملیات اهداف عمده را تصرف و تأمین کردند. بر اساس طرح عملیاتی، دستور حملۀ عملیات مسلمبن عقیل با رمز یا ابوالفضل‌العباس ساعت 45 دقیقۀ بامداد صادر شد، ولی به دلیل برخی مشکلات از جمله دیر رسیدن برخی از نیروها، عملیات با 45 دقیقه تأخیر آغاز شد.[۱] رزمندگان اسلام پس از عبور از معبرهایی که در میدان‌های مین احداث شده بود، خود را به خطوط دفاعی دشمن رساندند و با شکستن خطوط دفاعی نیروهای عراق، به عمق منطقه نفوذ کردند. پیشروی نیروها از محورهای شمالی تا جنوبی از اولین ساعات عملیات به این ترتیب انجام شد: الف) در شمال منطقه، قرارگاه ظفر 2 (تیپ 31 عاشورا و تیپ 4 لشکر 81 زرهی باختران) از شرکت حفاری در شمال سومار تا ارتفاعات شمال سلمان‌کشته، در دو محور مأمور اجرای عملیات بود. در حقیقت، مأموریت اصلی این قرارگاه تأمین جناح راست عملیات بود. نیروهای این قرارگاه در محور اول عملیات (سمت راست) توانستند با درگیری اندکی به اهداف خود برسند. در محور سمت چپ نیز که هدف اصلی آن تصرف تپۀ 320 واقع در جادۀ سان‌واپا بود، نیروها با وجود تأخیر یک و نیم ساعتی، توانستند به اهداف خود دست یابند. در این محور یک گروهان از نیروهای دشمن استقرار داشتند که در همان لحظات اول، اغلب آنها پا به فرار گذاشتند.[۲] ب) در جبهۀ میانی عملیات، قرارگاه ظفر 1 (تیپ 27 محمد رسول‌الله(ص) و تیپ مستقل 55 هوابرد شیراز) در محور گیسکه وارد عمل شد. این جبهه به دلیل محدودیت راه‌کار، مشکل‌ترین قسمت عملیات برآورد شده بود، اما به‌رغم پیش‌بینی‌های قبلی، مواضع دشمن به‌راحتی فروریخت و ارتفاع گیسکه تصرف شد. در این قسمت نیروهای خودی با نردبان خود را به مواضع دشمن رساندند و سپس به‌ترتیب، سایر مواضع دشمن در قلعه‌مین، قلعه‌جوق، سلمان‌کشته، وارولین، میان‌تنگ، کله‌شوان، دروازه، تپه مثلثی 343 و ... را تصرف کردند. در این محور نیروهای خودی نتوانستند ارتفاع سان‌واپا را تصرف کنند. در محور میان‌تنگ، با وجود پیشروی موفقت‌آمیز نیروهای خودی، چند نقطه از جمله پاسگاه عراقی دوله‌شریف پایین ارتفاع قلعه‌جوق در سمت راست تنگه و پاسگاه ایرانی کومه‌سنگ به دلیل اینکه نیروهای دشمن از اولین ساعات تاریکی شب تا آغاز عملیات، در آماده‌باش کامل به‌سرمی‌بردند، مقاومت کردند و این دو مکان همچنان در دست نیروهای عراقی باقی ماند.[۳] ج) در جبهه جنوبی منطقه، قرارگاه ظفر 3 (تیپ 21 امام رضا(ع)) موفق شد محورهای حیدک، سیدک و دروازه را بدون درگیری تصرف، تأمین و در منطقه پدافند کند.[۴] با روشن شدن هوا، دشمن تا حدی خود را بازیافت و با تمرکز آتش شدید و دقیق توپخانه از شمال چغالونه در جنوب نفت‌شهر نیروهای خودی را برای تأمین سلمان‌کشته در شمالی‌ترین منطقۀ عملیاتی ناکام گذاشت و با وجود مقاومت و تلاش نیروهای خودی تا عصر امروز، این منطقه دوباره به تصرف نیروهای دشمن درآمد.[۵]
گزارش- 616
در روز اول عملیات مسلمبن عقیل، نیروهای خودی موفق شدند مواضع تصرف‌شده را تثبیت کنند. در طرح‌ریزی عملیات احتمال داده می‌‌شد که دشمن از قسمت نفت‌شهر به‌خصوص از بین چم‌دام تا سلمان‌کشته به ضدحمله بپردازد و بر نیروهای مستقر در این منطقه فشار بیاورد و در نتیجه نیروهای خودی قادر به پدافند نباشند، به همین دلیل با تدابیر قبلی مقرر شد پس از کسب اولین موفقیت، نیروهای خودی به‌سرعت خاکریزی را پشت جادۀ سان‌واپا به طرف تنگۀ سان‌واپا احداث کنند تا اگر دشمن فشار وارد آورد نیروهای خودی بتوانند در جناحین سلمان‌کشته (هم در چم‌دام و هم در پشت خاکریز جادۀ سان‌واپا) پدافند کنند و مانع غافلگیری نیروهای خودی شوند. این تدبیر به‌خوبی اجرا شد و وجود خاکریز و استقرار نیروهای خودی در پشت آن، سبب شد تا فاصلۀ نیروهای خودی با دشمن به حداقل برسد و اقدامات بعدی برای تصرف مجدد سلمان‌کشته فراهم شود.[۶] در محور میان‌تنگ نیز دشمن 9 بار اقدام به پاتک (ضدحمله) کرد که هر بار با تحمل تلفات سنگین، عقب‌نشینی کرد.[۷] از جمله مشکلاتی که می‌توانست موفقیت کسب شده را تهدید کند، بمباران هوایی دشمن بود که با توجه به ابری شدن هوا در روز اول عملیات و تثبیت مواضع متصرف‌شده به دست نیروهای خودی، این نگرانی رفع شد.[۸]
گزارش- 617
به‌رغم هوشیاری دشمن درخصوص منطقۀ عملیات، در عملیات مسلمبن عقیل، نیروهای خودی توانستند اهداف اصلی عملیات را تأمین کنند. موفقیت نیروهای خودی در تصرف اهداف پیش‌بینی‌شدة عملیات مسلمبن عقیل در حالی انجام شد که حساسیت دشمن به منطقه در روزهای واپسین پیش از عملیات افزایش یافته بود، طوری‌که نیروهای عراقی چند روز پیش از عملیات، اقداماتی را انجام دادند که حاکی از هوشیاری آنان بود: 1ـ میزان بازدید از میادین مین افزایش یافت. 2ـ پست‌های نگهبانی جدید احداث شد. 3ـ تعداد سنگرها افزایش بسیاری یافت. 4ـ تعداد دیده‌بان‌های توپخانه افزایش یافت و ثبت تیرهای جدید انجام شد. 5ـ گروه‌های گشتی رزمی در منطقه بیشتر شد.[۹] دربارۀ هوشیاری دشمن در خصوص منطقۀ عملیات، می‌توان به پناهنده شدن یکی از عشایر منطقه ـ که در خصوص مسائل اطلاعاتی با نیروهای خودی همکاری داشت ـ اشاره کرد. بنابراین، به نظر می‌رسید یگان‌های دشمن هوشیاری نسبی‌ای دربارۀ منطقۀ عملیات داشتند، ولی از نظر زمان اجرای عملیات، دچار غافلگیری شدند. از سوی دیگر توهمی که دشمن از میزان مقاومت نیروهای خود داشت، بر غفلت او افزوده بود. ابراهیم همت فرماندۀ قرارگاه ظفر، دراین‌باره می‌گوید: دشمن شب عملیات به‌وسیله دستگاه رازیت (رادارهای نفریاب) تمام ترددها را ثبت می‌کرد. اسرای عراقی می‌گفتند که ما فکر می‌کردیم اگر شما با چند لشکر هم حمله می‌کردید، موفق نمی‌شدید.[۱۰] وی همچنین درباره سهولت دستیابی به اهداف از پیش تعیین‌شده گفت: عملیات واقعاً معجزهآسا و از عنایات الهی بود.[۱۱] امیر رزاق‌زاده راوی قرارگاه ظفر نیز دربارة غافل‌گیر شدن دشمن در شب و روز عملیات نوشت: دشمن در شب و روز اول عملیات وحشت‌زده و مضطرب بود. تدبیر عملیات از او سلب شده بود و هدف مشخصی برای حملات خود نداشت. نیروهای عراقی آتش توپخانه و کاتیوشا را بدون وقفه و بدون هدف، متناوباً شلیک می‌کردند، به‌صورتی‌که حتی بعضی مواقع گلوله‌های توپ و موشک‌های کاتیوشا به نیروهای خودشان اصابت می‌کرد. در مجموع، به نظر می‌رسید چنین حمله‌ای در منطقه برای دشمن غیرمنتظره بود و فرماندهان عراقی پیش‌بینی‌های لازم را نکرده بودند.[۱۲]
گزارش- 618
نزدیکی منطقة عملیاتی مسلمبن عقیل به پایتخت عراق، صدام و مسئولان عراق را به وحشت انداخت. با توجه به نتایج عملیات مسلمبن عقیل، امشب صدام حسین در یکی از قرارگاه‌های منطقه حاضر شد و خطاب به مسئولان نظامی و فرماندهان یگان‌های مأمور در منطقه گفت: «آبرو و حیثیت عراق به خطر افتاده است، شما به هر صورتی که هست باید این ارتفاعات و مواضع خود را پس بگیرید.» همچنین به گزارش راوی قرارگاه ظفر، صدام شخصاً حکم اعدام عده‌ای از نظامیان را به دلیل ضعف عملکردشان صادر کرده است.[۱۳]
گزارش- 619
غلامرضا احمدی مسئول طرح و برنامۀ قرارگاه ظفر در مصاحبه با راوی این قراگاه دربارۀ اهداف عملیات مسلمبن عقیل گفت: دشمن با عقب‌نشینی تاکتیکی از برخی مناطق، بعد از عملیات بیت‌المقدس، تصمیم گرفت در مناطق مختلف، خود را به ارتفاعات برساند تا بتواند با نیروی کمتر و قدرت بیشتری به پدافند بپردازد. احمدی در این مصاحبه عنوان کرد: در محور مندلی نیز دشمن ضعف نیروی خود را جبران کرد، چون تمام نیروهای خود را بعد از فتح‌المبین در شرق بصره قرار داد و 9 لشکر خود را در این قسمت مستقر کرد. همچنین کانالهای آب، میادین مین، تله‌ها و قلعه‌ها را به وجود آورد. ما با هدف تجزیۀ دشمن، تصمیم گرفتیم جبهۀ جدیدی در این منطقه به وجود آوریم و شهرهای خانقین، مندلی و نفت‌خانۀ عراق (که حدود 20 تا 30 درصد نفت عراق را تأمین می‌کرد) را تهدید کنیم و با نزدیک‌تر شدن به شهر بغداد مسئولین و فرماندهان عراق را به وحشت بیاندازیم.[۱۴]
گزارش- 620
به‌دنبال عملیات مسلمبن عقیل عراق دست به تحرکات دیپلماتیک در سطح بین‌المللی زد. ملاقات وزیرخارجۀ عراق با رؤسای هیئت‌های نمایندگی کشورهای عضو دائم شورای امنیت و درخواست عراق از این شورا برای تشکیل جلسه به‌منظور بررسی اوضاع وخیم منطقه، از جملۀ این اقدامات بود. رادیو صوت الجماهیر در این باره اعلام کرد که سعدون حمادی وزیر امور خارجۀ رژیم عراق امشب با رؤسای هیئت‌های نمایندگی کشورهای عضو دائم شورای امنیت در بغداد (شوروی، چین، امریکا، انگلیس و فرانسه) به طور جداگانه ملاقات کرد. به گفتۀ رادیو صوت الجماهیر، در این ملاقات‌ها «حملۀ اخیر ایران به عراق و خطرات آن برای صلح منطقه و جهان و همچنین دعوت عراق برای تشکیل اجلاس فوق‌العادۀ شورای امنیت برای بهبود اوضاع خطرناک منطقه و عدم پایبندی ایران به قطعنامه شماره 514 شورای مذکور، مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفت.»[۱۵] این رادیو در خبر دیگری اعلام کرد: عراق طی یادداشتی به وسیلۀ نمایندۀ دائم خود در سازمان ملل ـ که تقدیم رئیس شورای امنیت شد ـ خواستار تشکیل اجلاس فوق‌العاده شورای امنیت به دلیل عدم اجرای قطعنامه 514 از طرف ایران شد.[۱۶] در این نامه که به عنوان سند شورای امنیت سازمان ملل ثبت شده است، نمایندۀ دائم عراق در سازمان ملل، ضمن خطرناک دانستن وضعیت میان ایران و عراق و نیز هراس از آغاز عملیات مسلمبن عقیل در منطقۀ عمومی سومار که با هدف تهدید شهر مندلی عراق انجام شده است، می نویسد: «نیروهای ایران حملات وسیعی را در ساعت 1 ( به وقت محلی) در روز جمعه 1 اکتبر 1982 [9 مهر 1361] در منطقۀ سومار آغار و تلاش کرده‌اند که از مرز بین‌المللی در مجاورت شهرستان مندلی عبور کنند.» در این نامه نماینده دائمی عراق در سازمان ملل خواستار اجلاس فوری شورای امنیت سازمان ملل جهت رسیدگی به وضعیت خطرناک جنگ ایران و عراق شده است.[۱۷] خبرگزاری فرانسه نیز در خصوص درخواست عراق از شورای امنیت مبنی‌بر تشکیل جلسه برای بررسی وخامت اوضاع منطقه گزارش داد: «در نیویورک اعلام شد که به درخواست هیئت نمایندگی عراق، شورای امنیت سازمان ملل متحد ساعت یازده و نیم بعد از ظهر روز دوشنبه برای بررسی "وخامت اوضاع ناشی از ادامۀ جنگ بین ایران و عراق" تشکیل جلسه خواهد داد. این تصمیم پس از مشورت کوتاهی که بین رئیس دوره‌ای شورای امنیت (اردن) با نمایندۀ عراق به عمل آمد، گرفته شد و رئیس شورای امنیت از نمایندۀ عراق خواست که گزارشی دربارۀ آخرین حوادث منطقه برای شورای امنیت تهیه کند. قبلاً اعلام شده بود که شورای امنیت امروز یک جلسۀ مشورتی تشکیل خواهد داد. عراق در نامۀ خود به شورای امنیت تأکید کرده که در پی حملۀ جدید ایران، اوضاع در منطقه بسیار خطرناک است.»[۱۸] از سوی دیگر خبرگزاری عراق اعلام کرد: «صدام بامداد امروز قبل از اعلام رسمی حملۀ جدید ایران، تلفنی با شاه حسین و ولیعهد اردن تماس گرفته است و این دو به نوبۀ خود آمادگی اردن را برای کمک به عراق مورد تأکید قرار دادند.»[۱۹] رادیو صنعا نیز دراین‌باره گفت: چندتن از سران کشورهای عرب، تلفنی با پرزیدنت صدام حسین رئیس‌جمهوری عراق، تماس گرفتند تا از جریان هجوم تازۀ ایران به خاک عراق آگاه شوند. ملک فهد پادشاه عربستان سعودی، علی عبدالله صالح رئیس‌جمهوری یمن شمالی، ملک حسین پادشاه اردن و امیرحسن ولیعهد آن کشور، از جمله رهبرانی هستند که با صدام تلفنی تماس گرفتند.[۲۰]
گزارش- 621
خبرگزاری رویتر در گزارشی به نقل از تحلیلگران نظامی، عملیات مسلمبن عقیل و اقدامات و مواضع عراق را ارزیابی کرد. رویتر دراین‌باره گزارش داد: «امروز تحلیلگران نظامی گفتند، نیروهای ایرانی احتمالاً قصد دارند از کنار مواضع عراق گذشته و کنترل جادۀ بغداد را به دست گیرند. بنابر گزارش‌های رسیده از تهران، نبرد در صد کیلومتری پایتخت عراق در جریان است و ایرانی‌ها از نزدیکی شهر مندلی ـ که نزدیک‌ترین نقطۀ مرز با بغداد محسوب می‌شود ـ حمله کرده‌اند. اخیراً عراقی‌ها انتظار داشتند که حمله‌ای در پنجاه کیلومتری شمال مندلی و در نزدیکی جادۀ بین‌المللی انجام شود. افسران عراقی طی هفتۀ گذشته، مواضع مستحکم خود را در این بخش از جبهه به خبرنگاران غربی نشان می‌دادند. به اعتقاد تحلیلگران نظامی، نیروی پنجاه هزار نفری ایران احتمالاً قصد دارد با حمله به بخش جنوبی، مواضع عراقی‌ها را دور بزند. عراق در بخش‌های مرکزی، مواضع دفاعی عمیق و نسبتاً خوبی دارد، اما چنانچه مجبور شود به‌طور ناگهانی مواضع خود را تغییر دهد، احتمالاً انعطاف کافی نخواهد داشت. ... چنانچه ارتش ایران موفق شود از کنار مواضع عراق در بخش مندلی عبور کند، حداقل در تئوری برای رسیدن به بغداد از طریق دشت هموار، سدّی در برابر خود نخواهد داشت. نیروی ایران می‌تواند با استفاده از جاده‌های شوسۀ غرب مندلی، به شاهراه بغداد برسد و از برخورد با مواضع دفاعی عراق در اطراف خانقین که بر جادۀ مرزی شمال احاطه دارد، اجتناب کند. اما به نظر نمی‌رسد که ایران قصد تصرف خاک عراق را داشته باشد. ... شواهد حاکی است، چنانچه این حمله موفق شود، هدف آن وادار ساختن عراق به قبول شرایط ایران است تا حمله به شهر بغداد. قبل از این نیز دولت تهران با پنهان نکردن حملۀ خود که فقط محل آن مشخص نبود، فشارهای روانی بر عراق وارد می‌کرد. تحلیلگران نظامی متذکر شدند، ایرانی‌ها از مقاومت نیروهای عراق به هنگام حملۀ تیرماه (عملیات رمضان)، متعجب شدند. نیروهای عراق ثابت کردند که برای جلوگیری از پیشرفت ایران در بخش جنوبی جبهه، نیروی کافی دارند. تحلیلگران گفتند، احتمالاً ایران بدون آنکه قصد پیشروی در جادۀ بغداد را داشته باشد، می‌خواهد مواضع محاط بر آن را بگیرد و عراق را وادار کند تا در برابر درخواست‌های ایران تسلیم شود و یا خود را با یک حملۀ احتمالی به پایتخت مواجه سازد.»[۲۱]
گزارش- 622
گلوله‌باران مناطق مسکونی شهرهای مرزی ایران ادامه دارد. امروز مناطق مسکونی شهر آبادان زیر آتش سلاح‌های دشمن قرار گرفت که براثر اصابت گلوله‌های توپ به خانه‌های مردم، سه منزل مسکونی تخریب و طعمۀ حریق شد. در این حادثه 15 تن مجروح و یک تن شهید شدند. همچنین براثر اصابت گلولۀ خمپاره به منطقۀ بیمارستان امام خمینی، شیشه‌های ساختمان شکسته شد و انبار روبه‌روی درمانگاه صنعتی متعلق به پالایشگاه نفت نیز آتش گرفت که با تلاش مأموران آتش‌نشانی مهار شد.[۲۲] همچنین ساعت 23 امشب، مسجد المهدی قصرشیرین هدف آتش توپخانۀ ارتش عراق قرار گرفت و براثر آن 9 نفر زخمی و 2 نفر شهید شدند.[۲۳]
گزارش- 623
در پی نارضایتی مردم عراق از رژیم بعثی این کشور، دیروز و امروز 9 نفر از مسلمانان عراقی که در میان آنها دکتر، بازرگان و دانشجو نیز دیده می‌شود، از طریق مرزهای بانه و سقز به جمهوری اسلامی ایران پناهنده شدند.[۲۴]
گزارش- 624
درحالی‌که نیروهای سازمان کومه‌له قصد حمله به پایگاه ابراهیم‌آباد در جنوب دیواندره را داشتند، هلی‌کوپترهای هوانیروز با راهنمایی نیروهای سپاه پیش از اقدام آنها وارد عمل شدند که با آتش مؤثر هلی‌کوپتر، 10 تن از آنان کشته و 8 تن زخمی شدند. در این عملیات یک خودرو خاور نیروهای کومه‌له نیز منهدم شد.[۲۵]
گزارش- 625
اقدامات تروریستی چند گروه ضدانقلابی در برخی از شهرهای ایران با عکس‌العمل به موقع پاسداران انقلاب خنثی شد. امروز در شهر گچساران سازمان چریک‌های فدایی خلق (اقلیت) در عملیاتی هماهنگ، قصد داشت بانک صادرات و سینمای جنب آن را منفجر کند، ولی نیروهای سپاه پاسداران با توجه به اطلاعاتی که به دست آورده بودند، توانستند حدود 5 نفر از عناصر عملیاتی این سازمان را قبل از هرگونه اقدامی دستگیر کنند. علاوه‌بر دستگیری این افراد تعدادی بمب دست‌ساز و سلاح کمری و مواد منفجره و مقادیری نشریات و کتب این سازمان کشف و ضبط شد.[۲۶] در بابل نیز در عملیاتی که سپاه پاسداران انجام داد یک خانۀ تیمی متعلق به سازمان مجاهدین خلق کشف شد. در این عملیات یکی از افراد سازمان مجروح و دستگیر شد و تعدادی سلاح و مقداری اسناد درون‌گروهی به دست آمد. در این عملیات، براثر تیراندازی افراد سازمان به سوی مردم دو تن از عابران مجروح شدند.[۲۷] در قائم‌شهر نیز عناصر سازمان مجاهدین خلق یک بمب دست‌ساز به منزل یکی از مسئولان انجمن فرهنگی شهید مفتح پرتاب کردند که تلفاتی به بار نیاورد.[۲۸] در ارومیه نیز نیروهای ضدانقلاب در ساعت 23، با استفاده از تاریکی شب، تعدادی گلولۀ خمپاره به داخل شهر شلیک کردند و سپس متواری شدند. در این اقدام تروریستی، چند منزل مسکونی آسیب دید و یک نفر از اهالی شهر نیز مجروح شد.[۲۹]
گزارش- 626
به‌دنبال تشدید تدابیر امنیتی در تهران و سایر شهرستان‌ها و در نتیجۀ کاهش اقدامات تروریستی سازمان مجاهدین خلق، رهبران این سازمان با مصادرۀ اموات، در پی افزایش جنایت‌های خود هستند. امروز سازمان مجاهدین خلق در اقدامی بی‌سابقه و شرم‌آور، با انتشار بیانیه‌ای در لندن، ادعا کرد که برادر کوچک علی صیادشیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش را ترور کرده است. این سازمان اعلام کرد که این اقدام برای انتقام از صیاد شیرازی به دلیل خسارت‌هایی که به این سازمان وارد آورده، انجام شده است. این در حالی است که برادر نامبرده در یک تصادف رانندگی فوت کرده و سازمان بر اساس آگهی‌های تسلیتی که برای فرمانده نیروی زمینی ارتش می‌فرستادند، بیانیه را منتشر کرده است.[۳۰]
گزارش- 627
شامگاه امروز به حکم دادگاه انقلاب اسلامی شیراز و با تأیید دادگاه عالی قضایی قم، "خسرو قشقایی که قاتل ده‌ها نفر از مردم محروم منطقه و نیروهای پاسدار بود،" پس از حدود سه ماه بازداشت (تاریخ بازداشت: 3/4/1361)، در میان انبوه کثیر مردم و عشایر منطقه اعدام شد.[۳۱]
گزارش- 628
انفجار بمبی قوی در جنوب شهر تهران، شیرینی پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات مسلمبن عقیل را به کام مردم تلخ کرد. ساعت 20:30 امشب هم‌زمان با اعلام خبر پیروزی رزمندگان اسلام در عملیات مسلمبن عقیل، انفجار عظیمی در خیابان ناصرخسرو تهران، مقابل یک مسافرخانه به وقوع پیوست. این انفجار در میدان امام خمینی، نبش خیابان ناصرخسرو و مقابل مسافرخانۀ پنج طبقۀ "زیبا پارک" رخ داد که تلفات و خسارت‌های سنگینی درپی داشت. طبق گزارش واحد خنثی‌سازی سپاه پاسداران، بمب 200 کیلوگرمی، ترکیبی از مواد منفجرۀ تی.ان.تی با خرج سی 4 بود که در داخل یک کامیون جاسازی شده بود. انفجار این بمب گودالی بزرگ به عمق 4 متر، طول 6 متر و عرض 4 متر در محل حادثه ایجاد کرد. براثر این انفجار، لوله آب منطقه ترکید، طوری‌که گودال (ایجاد شده از انفجار) و سطح خیابان مملو از آب شد.
تلاش نیروهای مردمی و امداد در آوار به جا مانده از انفجار بمب در خیابان ناصرخسرو یک مسافرخانۀ 5 طبقه و فروشگاه‌های اطراف آن نیز به‌کلی سوختند. راهرو زیرزمینی که در آن محل قرار داشت به دلیل ریزش مسدود شد و اتومبیل‌های سواری و اتوبوس‌های شرکت واحد که در اطراف محل انفجار پارک بودند به‌کلی از بین رفتند و تعدادی از مسافران بر اثر موج انفجار و شکستن شیشه‌ها مجروح و شهید شدند. همۀ شیشه‌های منازل و ساختمان‌های اطراف به‌خصوص ساختمان مخابرات شکست و تلفن بین‌شهری و راه دور قطع شد. براثر این انفجار بسیاری از مردم زیر آوار ماندند که عملیات نجات تا ساعت 12 شب ادامه داشت. طبق آخرین گزارش، شهدای این حادثۀ تروریستی بیش از 50 نفر و مجروحان حدود 800 نفر بودند که 220 نفر از مجروحان به دلیل شدت جراحت‌های وارد شده در بیمارستان‌های امیراعلم، بانک ملی، نجمیه، طرفه، سینا و فیروزگر بستری شدند.[۳۲] خبرنگار کیهان دراین‌باره گزارش داد: «در میان شهدا تعدادی کودک خردسال به چشم می‌خورد و اجساد تعدادی از شهدا به‌کلی متلاشی و در سطح خیابان پراکنده شده است و چندین مسافرخانه و هتل به نام‌های ناصری، شبستری، قصرشیرین، حقیقت، گلستان، فارس و مسرّت خسارت کلی دیده و عده‌ای از مسافرین مستضعف این مسافرخانه‌ها و هتل‌ها مجروح یا شهید شده‌اند.»[۳۳] روزنامۀ کیهان دربارۀ حضور مردم پس از وقوع انفجار در گزارشی نوشت: «با صدای انفجار که در نقاط مختلف تهران شنیده شد، بلافاصله امت حزب‌الله چون همیشه در صحنه حضور یافتند و ضمن کمک به مأمورین، جهت بیرون کشیدن اجساد شهدا و انتقال مجروحین به آمبولانس‌ها، با شعار مرگ بر امریکا میدان امام خمینی را به لرزه درآوردند.»[۳۴]
گزارش- 629
آقای هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نمایندۀ امام در شورای عالی دفاع پیش‌ازظهر امروز در یک مصاحبۀ اختصاصی با خبرنگار روزنامۀ جمهوری اسلامی، موقعیت نیروهای ایران، اهداف عملیات مسلمبن عقیل، تحلیل قوای نظامی عراق نسبت به گذشته، تبلیغات دروغین عراق دربارۀ دستاوردها و اهداف ایران در این عملیات و شیوة عمل نیروهای خودی در جنگ را تشریح کرد. وی دربارۀ موقعیت و اهداف نیروهای خودی و ضعف نیروهای عراق گفت: «نیروهای ما اکنون در تپه‌های بسیار مهم و استراتژیک و ارتفاعات حساس مشرف بر خاک عراق و شهر مندلی عراق که از بالای تپه‌های داخل شهر پیداست، مستقر هستند و اگر بخواهیم روزی به طرف بغداد برویم، باید از آنجا عبور کنیم. اهداف این عملیات تأمین شده است و منطقۀ عملیات، بسیار حساس و استراتژیک است و آنجایی که نیروهای ما مستقر می‌شوند، منطقۀ وسیعی از عراق را توپ‌های ما می‌پوشانند و آنجا مانعی بود که عراقی‌ها در راه برای رفتن ما به بغداد درست کرده بودند که لازم بود این مانع برطرف شود. این عملیات اخطاری به عراق بود، چون این روزها سروصدا راه انداخته بود که ما می‌توانیم دفاع کنیم، به عراق نشان دادیم که هیچ نمی‌تواند دفاع کند، زیرا در ظرف چند ساعت، نقطۀ بسیار مهم و استراتژیکی را تصرف کردیم و غنائم زیادی نیز گرفته‌ایم. نیروهای ما نشان دادند که از گذشته قویتر عمل می‌کنند و نیروهای عراقی ضعیف‌تر از گذشته، فرار می‌کنند یا تسلیم می‌شوند، وقتی که این تپه‌ها را که آنها فکر می‌کردند تصرفشان بسیار مشکل است، به این آسانی از دستشان گرفتیم، در جاهای دیگر تکلیف روشن است. الآن ما در 100 کیلومتری بغداد هستیم.» رئیس مجلس شورای اسلامی دربارۀ تبلیغات عراق و شیوة عمل نیروهای خودی در جنگ افزود: «عراق برای روحیه دادن به نیروهایش به دروغ اعلام کرده که ایران می‌خواسته شهر مندلی را بگیرد و از آن عبور کند، ولی نتوانسته، که این، یک حیلۀ جنگی است که آنها به کار برده‌اند، اما تمام هدف ما همین جایی است که گرفته‌ایم، منتها فکر نمی‌کردیم که به این آسانی گرفته بشود، که الحمدالله با برنامه‌ریزی خوب و پیاده کردن آن، که به نحو مطلوبی انجام شده موفقیت‌های به دست‌آمده فوق حد انتظار است. ما اخطار کرده بودیم که اگر حق ما را ندهند، به چیزی محدود نیستیم و به هر شکلی که خواستیم عمل می‌کنیم. این شیوة ماست که با ضربه‌های محدود ترجیح می‌دهیم که رژیم عراق به خود بیاید و جنگ را تمام کند و دروغ هم نگوید که خواهان صلح است.»[۳۵]
گزارش- 630
آیت‌الله موسوی اردبیلی امام جمعه موقت تهران در خطبه‌های نماز جمعه در خصوص دستاوردهای نیروهای خودی در طول جنگ، ضعف صدام در عین حمایت برخی دولت‌ها از او و درخواست از برخی دولت‌ها مبنی‌بر قطع حمایت‌های خود از صدام به‌جای میانجیگیری در جنگ بحث کرد. وی گفت: «با گذشت دو سال از جنگ هنوز مهم‌ترین مسئله ما جنگ است. جنگ تحمیلی برای ما با برکت و مبارک بود، جنگی که نیروهای ما را ساخت و ما را به دنیا معرفی کرد که ملتی هستیم جنگجو و مرد جنگیم، اما نه جنگ‌طلب، ما صلح می‌خواهیم، اما صلح عادلانه نه صلح تحمیلی. از اول تا آخر هم، همة حرفمان همین بود. در این جنگ کشتیم و کشته شدیم، پیش رفتیم و عقب آمدیم، که اینها در جنگ وجود دارد، اما عزت و شرافت به دستمان آمد. مردم شریف دنیا دیدند که ما می‌جنگیم اما متجاوز نیستیم.» آیت‌الله موسوی اردبیلی افزود: «اما صدام از جنگ چیزی به دست نیاورد، ولی پررو شد و وقیحانه اسم شکست را فتح می‌گذارد و می‌گوید قشون او قهرمانانه بیست کیلومتر عقب نشست.» رئیس شورای عالی قضایی در ادامۀ سخنان خود گفت: «ما امروز بعد از دو سال قویتر از روزی هستیم که جنگ به ما تحمیل شد. به حق می‌گویم که علی‌رغم تمام سلاح‌های پیچیده، کمک‌ها، حمایت‌ها و پول‌هایی که به صدام داده می‌شود، او ضعیف‌تر از آن روزی است که به ما حمله کرد. او هرچه می‌خواهد یاوه‌گویی کند، ارتشی که ده‌ها هزار اسیر در دست ما دارد، با همۀ کشته‌ها و معلولین و فراریان جنگی‌اش، مگرچه داشت که امروز هم قوی باشد.» امام جمعۀ موقت تهران در ادامه افزود: «شاه فهد گفته است که جنگ عراق و ایران به ضرر هر دو کشور است و من از پشت این تریبون به او می‌گویم، تو نمی‌خواهد میانجیگری کنی، تو حمایت نکن تا ببینیم آیا صدام می‌تواند روی پای خود بایستد یا نه؟ شما میانجیگری و حمایت نکنید، فقط کنار بروید که او خود را در وسط میدان تنها ببیند، قول می‌دهم یک تیر هم رها نخواهد کرد. وقتی ما در جبهه‌های منحوس ارتجاع منطقه، سیاست شوم امپریالیسم جهانی و نقشه‌های شیطان بزرگ را می‌بینیم، می‌گوییم همۀ اینها یک طرف، ما هم خدا را داریم.»[۳۶]
گزارش- 631
مهندس میرحسین موسوی نخست‌وزیر ایران در سفری 2 روزه (دیروز و امروز) از استان‌های کهکیلویه و بویراحمد و چهارمحال بختیاری دیدار کرد. نخست‌وزیر و هیئت همراه همچنین در این سفر 2 روزه از شهرهای اصفهان و شیراز نیز بازدید کرد. نخست‌وزیر ابتدا صبح روز پنجشنبه به همراه آقایان علی اکبر پرورش، وزیر آموزش و پرورش و غلامرضا آقازاده، وزیر مشاور در امور اجرایی وارد فرودگاه شیراز شد و مورد استقبال حجت‌الاسلام حائری امام جمعه شیراز و نعمت‌الله تقاء استاندار و مسئولان سیاسی، نظامی استان فارس قرار گرفت و پس از شرکت در جلسۀ مسئولان استان فارس با هلی‌کوپتر عازم شهرستان یاسوج شد. معاون سیاسی استانداری فارس دربارۀ مسائل مطرح شده در این جلسه گفت: «مسائل مطروحه از جهت راه، آب، برق، مسائل بهداشتی و انتظامی و سوخت بود و پیشرفت‌هایی که علی‌رغم همه محدودیت‌ها و محرومیت‌ها شده [است] به اطلاع ایشان رسید. در رابطه با محرومیت‌ها آقای نخست‌وزیر گفتند، هیئت دولت به این نتیجه رسیده که تنها چند استان محروم نداریم، بلکه در استان‌های دیگر هم که عنوان محرومیت ندارند، نقاط بسیار محرومی وجود دارد. لذا طرح تهیه شناسنامه نقاط محروم در همة استان‌ها در دست اجراست و این مسافرت‌ها در رابطه با همین است.» میرحسین موسوی و همراهان پس از ورود به یاسوج مورد استقبال قنبری سرپرست استانداری، روحانیون و سایر مقامات استان کهکیلویه و بویراحمد قرار گرفت. نخست‌وزیر در ابتدای ورود به یاسوج در مصاحبه با واحد مرکزی خبر گفت: «به فرمان رهبر کبیر انقلاب مبنی‌بر رسیدگی به نقاط محروم، دولت جمهوری اسلامی ایران رسیدگی به این نقاط را در برنامه خود قرار داده است.» نخست وزیر با تقدیر از عشایر غیور این خطه که به فرمودۀ امام سرمایه کشور هستند، گفت: «آمده‌ایم تا در جهت بهتر شدن اوضاع و مسائل این استان قدم‌هایی برداریم.» نخست‌وزیر پس از توقفی کوتاه در یاسوج برای بازدید مناطق مختلف شهرستان گچساران به این منطقه رفت و وارد قریه "گره" در 90 کیلومتری "دوگنبدان" شد و مورد استقبال حجت‌الاسلام کاشانی امام جمعه گچساران و تنی چند از فرماندهان نظامی منطقه قرار گرفت. مهندس موسوی سپس در مسجد این قریه حضور یافت و در جمع کارکنان صنعت نفت گفت: «شما کارگران عزیز سرمایه‌های انقلاب هستید، نقش شما را هیچ‌کس فراموش نمی‌کند. شما اگر به رسانه‌های گروهی غرب و شرق توجه کنید، خواهید دید که آنان آرزوی ازهم پاشیدگی انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران را می‌کنند. آنها با محاسبات خود پیش‌بینی کرده بودند که این انقلاب پس از چند ماه از بین خواهد رفت، اما جای سؤال اینجاست که چگونه محاسبات آنها اشتباه از کار درآمد.» نخست‌وزیر افزود: «کشوری که از هر سو مورد حملة دشمنان قرار گرفته و در محاصرة اقتصادی کامل به‌سر می‌برد، همچنان روی پای خود در مقابل ابرقدرت‌ها ایستاده که این ناشی از ایمان شما امت بیدار و بپاخاسته ایران است.» وی گفت: «دشمن هر روز سعی می‌کند ضربه‌ای به ما بزند. یک روز جزیرة خارک را مورد حمله قرار می‌دهد و روز دیگری به نحو دیگر. این توطئه‌ها نه تنها باعث کاهش تولیدات نمی‌شود، بلکه همچنان به همت شما کارگران عزیز و با همت ملت ایثارگرمان انقلاب به پیش خواهد رفت.» بنا به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی، نخست‌وزیر و همراهان به منظور بازدید از نقاط محروم این منطقه و آشنایی با اوضاع و احوال آنان علاوه‌بر شهرستان‌های دهدشت و گچساران به چند قریه از جمله "سرفاریاب" از توابع شهرستان کهکیلویه رفت. نخست‌وزیر در این قریه که در 70 کیلومتری یاسوج واقع است، با حضور در کپر یکی از عشایر منطقه ضمن گفت‌وگو با اهالی این منطقه، مسائل و مشکلات عشایر را مورد ارزیابی قرار داد و دستورات لازم را جهت بهبود وضع عشایر به مسئولان منطقه صادر کرد. نخست‌وزیر آنگاه در میان ابراز احساسات پرشور عشایر درحالی‌که شعار می‌دادند "جنگ جنگ تا پیروزی"، در سخنان کوتاهی گفت: «امام امت علاقه بسیار شدیدی به شما دارد و در تمام دیدارها رسیدگی به نقاط محروم را مورد تأکید قرار می‌دهند. شما سرمایه‌های گرانقدر این انقلاب هستید، ما با ایمان خود می‌توانیم بزرگ‌ترین مشکلات را از بین ببریم.» نخست‌وزیر و همراهان عصر روز پنجشنبه به یاسوج بازگشتند. میرحسین موسوی نخست‌وزیر شب جمعه در جلسه‌ای با حضور آقایان پرورش وزیر آموزش و پرورش، آقازاده وزیر مشاور در امور اجرایی، تقاء استاندار فارس، قنبری سرپرست استانداری کهکیلویه و بویراحمد و مدیران کل، فرمانداران و مسئولان نواحی مختلف استان، مسائل و مشکلات استان را مورد بحث و بررسی قرار دادند. در این جلسه که به مدت 3 ساعت به طول انجامید به تفصیل پیرامون مسائل و مشکلات مختلف استان کهکیلویه و بویراحمد بحث و تبادل نظر شد و در رفع نارسائی‌ها و کمبودهای این استان عشایری تصمیماتی گرفته شد. مهندس موسوی سپس در مسجد صاحب‌الزمان یاسوج حضور یافت و در سخنانی محروم نگهداشتن استان کهکیلویه و بویراحمد را از سیاست‌های رژیم گذشته در مقابله با عشایر عنوان کرد و افزود: «دور نگهداشتن عشایر از آگاهی‌های سیاسی و مردمی از جمله سیاست‌های رژیم منحوس گذشته بود. ولی امروز با رشد آگاهی‌های سیاسی و فرهنگی، مردم ما در روستاها و اقصی نقاط کشورمان دشمنان خود را می‌شناسند و مردم امروز نیز رهبری نورانی امام امت را ارج می‌نهند و می‌دانند همه اینها در سایه وجود رهبری و ولایت فقیه می‌باشد و امام آنچنان روحی در این ملت دمید که اگر همه جهان علیه‌اش بشورد احساس دلتنگی نمی‌کند.» نخست‌وزیر دربارۀ توطئه‌های جنایتکاران داخلی و خارجی گفت: «هر موقع علیه ما هجوم شده و دسیسه و توطئه ابرقدرت‌ها بر علیه ما اوج گرفته، همان لحظه ما احساس قدرت کردیم و ایمانمان قویتر شده و اگر تمام جهان علیه ما توطئه کنند، ما قادریم یک‌تنه در مقابل همة آنها بایستیم و ملت ما امروز به سلاحی مجهز است که ابرقدرت‌ها این سلاح را ندارند آنها اسلحه‌های پیچیده‌ای دارند که خوب می‌توانند آدم بکشند و منابع کشورهای مستضعف را نابود کنند.» وی در ادامۀ سخنانش گفت: «مگر ما چه داریم که تمام ابرقدرت‌ها این قدر دلهره و ترس دارند از این حرکتی که در این کشور ایجاد شده، این حرکت مسائل مادی ندارد، شعارهایی که در اینجا و در سیاه چادرهای عشایری و دیگر نقاط کشورمان داده می‌شود، این بزرگ‌ترین سلاح ما است و این سلاح برنده‌ترین سلاح تاریخ است و تا زمانی که ما این سلاح را داریم یقیناً پیروزی از آن ما خواهد بود.» میرحسین موسوی بامداد روز جمعه در قطعه شهدای گلستان یاسوج حاضر شد و ضمن قرائت فاتحه بر تربت پاک شهدای اسلام از مقام آنان تجلیل کرد. نخست‌وزیر پس از 24 ساعت توقف در استان کهکیلویه و بویراحمد روز جمعه یاسوج مرکز این استان را به مقصد اصفهان ترک کرد. وی قبل از ترک یاسوج در گفت‌وگو با واحد مرکزی خبر ضمن تقدیر از عشایر غیور و مردم مسلمان و مؤمن به انقلاب اسلامی این خطه گفت: «روح همکاری و ایثارگری در مردم این استان با دولت جمهوری اسلامی به وضوح مشاهده می‌شود و این همان توقعی است که یک دولت خدمتگذار به‌عنوان خود مردم از آنان انتظار دارد.» میرحسین موسوی به همراه وزیر آموزش و پرورش و وزیر مشاور در امور اجرایی پیش از ظهر روز جمعه وارد اصفهان شدند و پس از یک توقف کوتاه در فرودگاه اصفهان به‌منظور بازدید از استان چهارمحال بختیاری راهی آن منطقه شدند و مقارن ظهر جمعه وارد قریه "لردگان" شهرکرد در استان چهارمحال بختیاری شدند و مورد استقبال استاندار و تنی چند از مسئولان و مردم مسلمان و شهید پرور قرار گرفتند. نخست‌وزیر پس از ورود به این شهر در محل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی لردگان حضور یافت و از سوی عشایر مسلمان این منطقه مورد استقبال قرار گرفت. نخست‌وزیر در جمع مردم این منطقه در سخنانی با اشاره به سیاست رژیم گذشته در عدم رسیدگی به مناطق محروم به ویژه مناطق عشایری گفت: «دولت امروز افتخار می‌کند که به مستضعفان و محرومان خدمت کند.» نخست‌وزیر پس از بازدید از مناطق محروم و چند روستای استان چهارمحال بختیاری و گفت‌وگو با مسئولین، عصر امروز هنگام بازگشت به تهران در فرودگاه اصفهان در گفت‌وگوی کوتاهی با خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی در پیامی به رزمندگان گفت: «حرکت شما سیلی دیگری بر گونه‌های امریکا بود. ... من آرزوی پیروزی و موفقیت برای رزمندگان می‌نمایم و حرکت این برادران سیلی دیگری بر گونه‌های امریکا و ضربه‌ای بر یاوه‌گوئی‌های رسانه‌های امپریالیستی است. رزمندگان اسلام بار دیگر ابرقدرت‌ها را دچار شگفتی کردند که انشاءالله. این عملیات تا پیروزی نهایی ادامه داشته باشد.» مهندس موسوی همچنین دربارۀ این سفر گفت: «این مسافرت به نظر من دو اثر داشت، یکی دیدن فقر و محرومیت و استضعافی که در این مناطق وجود دارد که ما دور از این محرومیت‌ها در رفاه شهری به سر می‌بریم و ما با این فقرها بیشتر آشنا می‌شویم و متوجه می‌شویم که چه اندازه‌ای در کشور محرومیت وجود دارد که در نظام گذشته این مناطق به صورت ویرانه‌ای باقی مانده است و دولت که خود را خدمتگذار محرومین می‌داند، بیشتر در خدمت رفع این محرومیت‌ها تلاش کند. مسئله دوم اعتقاد عمیق مردم این مناطق به انقلاب اسلامی و آگاهی آنها به مسایل و مشکلات انقلاب بود.»[۳۷]
گزارش- 632
مجلة نیوزویک چاپ امریکا امروز در گزارشی از نحوة فروش تجهیزات نظامی به ایران با وساطت دو تاجر اهل انگلیس و افریقای جنوبی خبر داد. در گزارش خبری مجلة نیوزویک آمده است: «"جرج پینول" که اسم واقعیاش "یان اسمیلی" و اصالتاً یک انگلیسی است و نیز "دیوید بیزل" اهل افریقای جنوبی که از انبارهای اسلحة امریکا در شهر "انیتون" در ایالت آلاباما دیدن می‌کردند، به ظاهر در پی بستن قراردادی با امارات متحدة عربی بودند، ولی درواقع بسیار خونسرد ترتیب فروش غیرقانونی اسلحه به رهبران مسلمان افراطی ایران را می‌دادند. این معامله شامل 100 تانک، 100 قطعه توپخانه و میلیونها تیر به ارزش 50 میلیون دلار بود.» این هفته‌نامه افزود: «در یک عملیات مخفیانه به نام "هستون ـ 3" مأمورین دولت فدرال توانستند صدها ساعت نوار، عکس و دیگر مدارک را تهیه کنند و در نتیجه اسمیلی در هفتة پیش به‌وسیلة یک هیئت منصفه در شهر "فورت ورث" در ایالت تگزاس به جرم تخلف از قوانین صدور اسلحة امریکا، محکوم شد. ... گزارش‌ها حاکی است که اسمیلی با بعضی از مقامات وزارت خارجه و دفاع امریکا تبانی کرده بود. به گفتة وی پول برای معامله میبایست از تهران به‌وسیله یک نامة اعتباری به بانکی در فرانکفورت حواله می‌‌شد. ... پس از آن تانکها و سلاحها از طریق راهآهن به "بومانت" در تگزاس و از آنجا با کشتی به تهران میرفت.» در بخش دیگری از این گزارش آمده است: «[وی قبلاً] در انگلستان به جرم اقدام به فروش 40 موتور تانک "جاگوار" به ایران متهم گردید ولی با وثیقة دویست و پنجاه هزار دلاری آزاد شده بود و قرار است اواخر این ماه در دادگاه حاضر شود. ... اسمیلی ظاهراً می‌گوید که وزیر دفاع بیشتر از خود وی از این معامله سود می‌برد و سهمیه خود را با وزیر امور خارجه و نخست‌وزیر نیز تقسیم می‌کرد.»[۳۸] خبرگزاری رویتر نیز در این بارة گزارش داد: «در ادعانامه‌ای که پس از 15 ماه تحقیق و رسیدگی از سوی یک هیئت منصفۀ عالی "فورت ورث" ارائه شد، ادعا گردیده است که "یان اسمیلی" تبعۀ انگلیس، با "دیوید بیزل" نمایندۀ ادعایی دولت ایران برای صدور 100 دستگاه تانک به ایران تبانی و توطئه کردند. در ادعانامۀ دیگری آمده است که آقای اسمیلی با "کریس تریت" تبعة انگلیس و نمایندۀ ادعایی دولت عراق، برای صدور 8300 موشک ضدتانک به عراق تبانی و توطئه کرده است.» خبرگزاری رویتر افزود: «بنابه اظهار مقامات رسمی، حکم بازداشت بیزل که یک ایرلندی مقیم لندن است و کریس تریت صادر شده است. از قرار معلوم هیچ‌یک از این دو در ایالات متحده حضور ندارند. آقای اسمیلی امروز با قرار ضمانت به مبلغ 5/1 میلیون دلار آزاد شد.»[۳۹]
گزارش- 633
خبرنگار مجلۀ اکونومیست در بغداد در گزارشی ضمن اشاره به محدودیت‌های ایران در حمله به بغداد به موقعیت صدام به عنوان کسی که جنگ را بر دو کشور ایران و عراق تحمیل کرده است، اشاره می‌کند و می‌نویسد: نیروهای عراق این روزها فقط در نقاطی در شرق بغداد در داخل خاک ایران باقی مانده‌اند. اگر ایران درآن منطقه حمله کند رساندن مهمات جنگی به نیروهایش را در جلگه‌های شرق بغداد آسان نخواهد یافت، زیرا که عراقی‌ها در آن منطقه سنگرهای محکمی برای خود تهیه کرده‌اند و اخیراً قدرت نیروهایشان را در آنجا به سه لشکر رسانده‌اند. اگر ایران حمله کند، عراقی‌ها یک لشکر دیگر نیز به عجله روانه آن منطقه خواهند کرد. در شعارهای رسمی حزب بعث در رادیو و مطبوعات اغلب به جنگ تحت عنوان جنگ صدام اشاره می‌شود، ولی بعضی از سران حزب بعث می‌خواهند مسئولیت‌های جنگ را به گردن صدام حسین بیندازند، اما صدام حسین اخیراً تسلط خود را بر حزب و دولت مستحکم‌تر کرده است. در داخل ارتش هم خطری متوجه صدام حسین نیست و از احتمال بروز طغیانی توسط شیعیان هم کاسته شده است.[۴۰]
گزارش- 634
"مایکل ساز" مدیر برنامۀ مطالعات مؤسسۀ سیاست خارجی امریکا، با درج مقاله‌ای در روزنامۀ واشنگتن پست، مهم‌ترین عوامل ثبات و ماندگاری رژیم بعث عراق را چهار عامل بر‌شمرد. وی در پایان مقاله، برقراری مجدد روابط عراق با امریکا را نیز ارزیابی کرد. در مقالۀ وی آمده است: «مهم‌ترین عامل ثبات عراق، نظارت، مراقبت فراگیر و کنترل دائمی است و این امر را نه‌تنها سرویس‌های امنیتی عراق انجام می‌دهند بلکه اعضای حزب بعث و هوادارانش نیز در تمامی جنبه‌های حیات این کشور جای پایی دارند. در نیروهای مسلح، در اقتصاد، در دولت و در سرویس‌های اطلاعاتی این کنترل به‌مراتب کاراتر از آن است که حسنی مبارک در مصر می‌کند. ... دومین عامل ماندگاری بعثی‌ها و صدام حسین در عراق، دستاوردهای این رژیم در زمینه‌های اجتماعی و اقتصادی در دهۀ گذشته است. سرمایه‌های دولتی مدام به شکم کشاورزی، بهداشت، خدمات اجتماعی و صنایع سرازیر شده و به‌ویژه قسمتی از این سرمایه به صنایع ساختمانی و پتروشیمی تخصیص یافته است. این سرمایه‌گذاری‌ها خردمندانه‌تر از آن است که در دیگر کشورهای حوزۀ خلیج فارس، البته جز کویت، شاهدش هستیم. تدابیر اقتصادی و اجتماعی دولت، طبقۀ جدیدی را در عراق به وجود آورده که سرزندگی و آینده‌اش بستگی نزدیک و مستقیم به بقای رژیم بعثی دارد. با آنکه مشاغل دولتی چندانی به شیعیان داده نمی‌شود، اما بهره‌وری از همین مزایا مانع از آن شد که شیعیان سر به شورش بردارند. عامل سوم تغییر جهت و بازنگری در سیاست خارجی عراق است. در سال‌های 1971 تا 1978 [1350 ـ 1349 تا 1357 ـ 1356] عراق به‌صورت مقر جنبش‌های تندرو و افراطی عرب در خاورمیانه درآمده بود، از جمله، جبهۀ آزادی‌بخش خلق عمان که از حمایت شوروی و یمن جنوبی برخوردار بود، گروه وابسته به جرج حبش در سازمان آزادی‌بخش فلسطین که آن هم از نظر آموزش نظامی و همکاری به شوروی اتکا داشت و تعدادی از گروه‌های تروریستی یا شبه‌تروریستی [دیگر که در عراق فعالیت داشتند.] در 1978 [1357 ـ 1356]، صدام حسین زیان‌بار بودن ایفای نقش افراطی را درک کرد و بر آن شد تا با اردن، عربستان سعودی و امارات متحدۀ عربی از در آشتی درآید. اقدام وی، کمک‌های مالی سخاوتمندانۀ این کشورها را در 1979 [1358 ـ 1357] برای عراق به ارمغان آورد و بدین ترتیب بار سنگین هزینه‌های سرسام‌آور جنگ با ایران را کاهش داد. تلاش در راه آشتی‌جویی با مصر نیز در 1981 [1360 ـ 1359] ثمرۀ خود را نشان داد و مصر جنگ‌افزار و قطعات یدکی ساخت شوروی را روانۀ عراق کرد. این در حالی بود که شوروی از اجرای تعهدات پیشین خود نسبت به عراق شانه خالی کرد و به‌صورت یک کشور بی‌طرف نظاره‌گر جنگ شد. چهارمین عامل، آشتی‌جویی نسبی با کردهای شمال شرقی عراق بود. کردهایی که تا سال 1976 [1355 ـ 1354] دائماً در طغیان بودند و دست از شورش برنمی‌داشتند. زمانی که شاه ایران کردها را رها و عراق را وادار نمود دست از دعاوی خود بر آبراه شط‌العرب بردارد، کردها از نظر نظامی مغلوب شدند. ... تغییر جهت سیاست خارجی عراق تنها به کشورهای حوزۀ خلیج فارس محدود نمی‌شد. روابط عراق با فرانسه، ایتالیا و دیگر اعضای جامعۀ اقتصادی اروپا نیز بهبود و توسعه یافت. امریکا یکی از بزرگ‌ترین سفارتخانه‌ها را در بغداد دارد، اگرچه نام این محل هنوز دفتر حفظ منافع امریکاست، چراکه از زمان قطع روابط رسمی امریکا و عراق، این روابط ازسرگرفته نشده است.» مدیر برنامۀ مطالعات مؤسسۀ سیاست خارجی امریکا دربارۀ برقراری مجدد روابط عراق با امریکا نوشت: «عراق همچنان از برقراری مجدد روابط رسمی با امریکا اکراه دارد، چراکه سیاست امریکا را در مورد اسرائیل و فلسطینیان نمی‌‌پسندد. با این همه، وزارت بازرگانی امریکا نام عراق را از فهرست کشورهای حامی تروریست حذف کرده و سرگرم فروش هواپیما و میزان محدودی تکنولوژی به عراق شده است. در ماه می (اردیبهشت و خرداد) یک هیئت بازرگانی بیست و پنج نفرۀ امریکا به نمایندگی از سوی صنایع ساختمانی و پتروشیمی امریکا راهی بغداد شد.» مایکل ساز در پایان مقاله‌اش می‌نویسد: «امریکا باید این نکته را دریابد که صدام حسین رئیس‌جمهور ماندگار و پایای عراق است و حزب بعث به‌رغم اختلاف‌نظرهای دو کشور (امریکا و عراق) در مورد فلسطینیان، هر دو مدافعان سلطان‌نشین‌ها و شیخ‌نشین‌های نفت‌خیز حوزۀ خلیج فارس هستند.»[۴۱]
گزارش- 635
خبرگزاری رویتر به نقل از وزارت خارجه امریکا اعلام کرد، جورج شولتز وزیر خارجه امریکا شب هنگام در مقر سازمان ملل با عبدالحلیم خدام وزیر خارجه سوریه دیدار و مذاکره کرد. سخن‌گوی وزارت خارجه امریکا گفت: خدام تأیید کرده است که سوری‌ها تمایلی برای باقی ماندن در لبنان ندارند، به شرط آنکه اسرائیل نیز نیروهای خود را از لبنان خارج کند و دولت لبنان نیز تقاضا کند، نیروهای سوریه از خاک این کشور خارج شوند. این سخن‌گو گفت: تاریخی برای خروج نیروها تعیین نشده است.[۴۲]
گزارش- 636
به دنبال قتل عام آوارگان فلسطینی در اردوگاه‌های صبرا و شتیلا، روزنامه‌های واشنگتن پست و نیویورک تایمز چاپ امریکا و روزنامه معاریو چاپ تل‌آویو نکات جدیدی را دراین‌باره فاش کردند. واحد مرکزی خبر به نقل از خبرگزاری فرانسه گزارش داد: روزنامه‌های واشنگتن پست و نیویورک تایمز در شماره‌های امروز خود نوشتند، عالی‌ترین مقام‌های نیروهای لبنانی از جمله بشیر جمیّل رئیس‌جمهوری مقتول لبنان ورود فالانژیست‌های مسیحی را به داخل اردوگاه‌های آوارگان فلسطینی سازمان داده بودند. در این‌حال روزنامه معاریو چاپ تل‌آویو نیز نوشت، رهبران امریکایی از همان روز جمعه 17 سپتامبر(26 شهریور) یعنی زمانی که کشتار فلسطینی‌ها هنوز ادامه داشت می‌دانستند که در اردوگاه‌های فلسطینی صبرا و شتیلا در بیروت رویدادهای وخیمی در جریان است. به نوشته معاریو مسئولیت امریکا در تمام آنچه به رویدادهای شتیلا و صبرا مربوط می‌شود از مسئولیت‌های اسرائیل کمتر نیست.[۴۳]
گزارش- 637
روزنامۀ کیهان دربارة تشکیل جلسة امروز شورای امنیت سازمان ملل مبنی‌بر قتل عام فلسطینی‌ها و غیرنظامیان لبنانی در بیروت، نوشت: شورای امنیت سازمان ملل سحرگاه امروز (به وقت تهران) تشکیل جلسه داد تا از دبیرکل سازمان ملل بخواهد تا یک نمایندۀ ویژه برای تحقیق و بررسی دربارۀ وضعیت، موقعیت و گسترش ابعاد قتل عام فلسطینی‌ها و غیرنظامیان لبنانی در بیروت انتخاب کند. این روزنامه به نقل از خبرگزاری فرانسه گزارش داد: در پایان این جلسه در مورد این درخواست یک توافق ضمنی به عمل آمد. در متنی که در این زمینه تهیه شد به صراحت آمده است که نمایندۀ ویژه دبیرکل سازمان ملل باید تحقیقات خود را با روشی که مورد قبول دولت لبنان است، صورت دهد.[۴۴]
گزارش- 638
در ادامۀ کمک‌های نظامی به عراق امروز نیز 35 دستگاه تریلر حامل مهمات از بندر شعیبۀ کویت و 22 تریلر حامل مهمات از نویسیب و از طریق مرز عبدلی به عراق ارسال شد.[۴۵]
ضمیمۀ گزارش 617 امیر رزاق‌زاده راوی قرارگاه ظفر دربارة اتفاقات غیرمنتظره‌ای که موجب سرعت نیروهای خودی برای رسیدن به خط و غافلگیری دشمن شد، می‌نویسد: «بعدازظهر (روز قبل از عملیات) با توجه به ابری که از روز قبل در آسمان بود، هوا طوفانی شد و باد تندی شروع به وزیدن کرد. وزش باد باعث شد تا گرد و غبار غلیظی سطح منطقه را بپوشاند و همچون پرده‌ای مانع از دید دشمن در سراسر منطقه شود. بعد از پایان باد و طوفان، هوا کم‌کم تاریک شد. تا این لحظه و در هنگام وزیدن باد و طوفان شدید، نیروها ترددها و اقدامات خود را به پایان رسانده و در محل‌های موردنظر مستقر شدند. در این زمان، نیروها باید خود را از محل استقرار به نقاط رهایی اولیه می‌رساندند. آنها در اکثر محورها، برای رسیدن به نقطۀ رهایی، باید از کوه‌ها و شیارهای پرپیچ‌وخم عبور می‌کردند که با وجود گرد و غبار و ابری بودن هوا، احتمال گم کردن راه وجود داشت. با تاریک شدن هوا، به‌تدریج هوا صاف شد و گرد و غبار فروکش کرد و نیروها با استفاده از نور ماه (روز سیزدهم ذی‌الحجه بود و ماه تقریباً در حالت بدر قرار داشت) به ادامۀ راهپیمایی در شیارها پرداختند. پس از اینکه نیروها به دشت صاف رسیدند و دشمن امکان دید داشت، مجدداً هوا ابری شد و قطرات باران شروع به باریدن کرد. چنین شرایطی، هم از خستگی، تشنگی و خواب‌آلودگی نیروها جلوگیری کرد و هم باعث شد تا دیده‌بان‌های دشمن اجباراً به سنگرها پناه ببرند. علاوه‌براین، پوشش ابرهای ضخیم مانع از تابش نور ماه به دشت شد و این فرصت را به نیروهای خودی داد تا با استفاده از تاریکی هوا، باقیماندۀ راه تا مواضع دشمن را با آسودگی طی کنند و خود را به مواضع دشمن رسانده و به آنان یورش ببرند.»[۴۶]
ضمیمه گزارش 627 اعدام خسرو قشقایی یکی از سردسته خوانین فارس که به جرم ناامن کردن منطقه فارس در فیروزآباد انجام شد، بازتاب محدودی در میان گروه‌های ضد انقلاب خارج از کشور داشت. شورای ملی مقاومت متشکل از رجوی و بنی‌صدر، جبهه ملی، ارگان حزب رستاخیز، شاپور بختیار، رضا پهلوی از جمله گروه‌ها و افرادی بودند که بدون اشاره به اعتراف صریح وی به ارتباط با سازمان سیا و دریافت کمک برای ایجاد غائله در منطقه فارس، با متصف کردن او به صفات بعیدی مانند "ایران دوستی"، "میهن پرستی"، "فرزند عشایر" و مخالف نظام جمهوری اسلامی ایران، نارضایتی خود را اعلام کرده و جمهوری اسلامی را به خاطر اعدام وی محکوم کردند.[۴۷]
منابع و مآخذ روزشمار 1361/07/09
- ↑ سند شماره 67 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه ظفر، عملیات مسلمبن عقیل، راوی: امیر رزاق‌زاده، 24 آبان 1361، ص 43؛ وـ سند شماره 71 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی تیپ 27 حضرت رسول(ص)، عملیات مسلمبن عقیل، راویان: ایزدی، الماس‌خاله و شهرابی، 24 آبان 1361، ص 17.
- ↑ سند شماره 67 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه ظفر عملیات مسلمبن عقیل، راوی: امیر رزاق‌زاده، 24 آبان 1361، صص 47 و 48؛ وـ سند شماره 70 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی تیپ 31 عاشورا، عملیات مسلمبن عقیل، راوی: شهید تقی رضوانی، 24 ابان 1361، ص 2؛ وـ سند شماره 32087 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش عملیات مسلمبن عقیل، از شنود قرارگاه کربلا (سپاه)، به اطلاعات عملیات قرارگاه کربلا (سپاه)، 14/7/1361، ص 1.
- ↑ سند شماره 67 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه ظفر، عملیات مسلمبن عقیل، راوی: امیر رزاق‌زاده، 24 آبان 1361، صص 47 و 49؛ وـ سند شماره 71 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی تیپ 27 حضرت رسول(ص)، عملیات مسلمبن عقیل، راویان: ایزدی، الماس‌خاله و شهرابی، 24 آبان 1361، ص 13؛ وـ سند شماره 32087 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش عملیات مسلمبن عقیل، از شنود قرارگاه کربلا (سپاه)، به اطلاعات عملیات قرارگاه کربلا، 14/7/1361، صص 1 و 2.
- ↑ سند شماره 67 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه ظفر، عملیات مسلمبن عقیل، راوی: امیر رزاق‌زاده، 24 آبان 1361، ص 49؛ وـ سند شماره 32087 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش عملیات مسلمبن عقیل، از شنود قرارگاه کربلا (سپاه) به اطلاعات عملیات قرارگاه کربلا، 14/7/1361، ص 2.
- ↑ سند شماره 71 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی تیپ 27 حضرت رسول(ص)، عملیات مسلمبن عقیل، راویان: ایزدی، الماس‌خاله و شهرابی، 24 آبان 1361، صص 17 و 18؛ وـ سند شماره 2/139 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه راوی قرارگاه ظفر در عملیات مسلمبن عقیل، راوی: امیر رزاق‌زاده، 29/7/1361، ص 240؛ وـ سند شماره 67 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه ظفر، عملیات مسلمبن عقیل، راوی: امیر رزاق‌زاده، 24 آبان 1361، ص 50.
- ↑ سند شماره 70 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی تیپ 31 عاشورا، عملیات مسلمبن عقیل، راوی: شهید تقی رضوانی، 24 آبان 1361، ص 2.
- ↑ سـنـد شماره 67330 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد منطقه 7، به ستاد مرکزی، 11/7/1361، ص 1؛ وـ روزنامه کیهان، 10/7/1361، ص 3.
- ↑ سند شماره 67 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه ظفر، عملیات مسلمبن عقیل، راوی: امیر رزاق‌زاده، 24 آبان 1361، صص 41، 42 و 49.
- ↑ همان، صص 30 و 31.
- ↑ سند شماره 2/139 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفتر راوی قرارگاه ظفر، عملیات مسلمبن عقیل، راوی: امیر رزاق‌زاده، 29/7/1361، ص 321.
- ↑ همان، ص 231.
- ↑ مأخذ 8، ص 52.
- ↑ همان، صص 55 و 56.
- ↑ مأخذ 10، صص 334 و 336.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، "گزارش لحظه به لحظه عملیات مسلمبن عقیل و بازتاب جهانی آن"، نشریه شماره 2، 11/7/1361، ص 4، رادیو صوت الجماهیر، 9/7/1361.
- ↑ همان، ص 4، رادیو صوت الجماهیر، 9/7/1361.
- ↑ جنگ ایران و عراق در اسناد سازمان ملل، ترجمه محمدعلی خرمی، جلد اول، مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس (مرکز مطالعات و و تحقیقات جنگ)، چاپ اول، تهران: 1387، ص 152.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 10/7/1361، ص 3.
- ↑ همان، ص 3.
- ↑ واحد مرکزی خبر صدا و سیمای جمهوری اسلامی، بولتن "رادیوهای بیگانه"، 11/7/1361، صص 19 و 20، رادیو اسرائیل، 10/7/1361.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، "گزارش لحظه به لحظه عملیات مسلمبن عقیل و بازتاب جهانی آن، "نشریه شماره 1، 10/7/1361، صص 30 و 31، لندن ـ خبرگزاری رویتر، 9/7/1361.
- ↑ مأخذ 18، ص 3، آبادان ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی؛ وـ سند شماره 140747 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای شماره 460، واحد عملیات سپاه پاسداران آبادان، اطلاعات عملیات، 10/7/1361؛ وـ سند شماره 142470 مرکز مطالعات و و تحقیقات جنگ: خلاصه اطلاعاتی شماره 176، قرارگاه کربلا، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، 10/7/1361، ص 2.
- ↑ سند شماره 17148 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی سرپل ذهاب به فرماندهی قرارگاه نجف، 10/7/1361.
- ↑ سند شماره 54275 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شاجا ـ اداره اطلاعات به نخست وزیری، دفتر اطلاعات و تحقیقات، 12/7/1361.
- ↑ سند شماره 350256 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای، از ستاد ناحیه کردستان (قرارگاه قدس) ـ طرح و برنامه عملیات، به قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) ـ طرح و برنامه عملیات، 9/8/1361، ص 8.
- ↑ مرکز مطالعات و و تحقیقات جنگ: ارتباطات روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران، "خبرنامه"، بولتن شماره 358، 25/7/1361، ص 1؛ وـ سند شماره 54060 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه منطقه 9، اطلاعات، به ستاد مرکز ـ اطلاعات، 28/7/1361.
- ↑ سند شماره 67344 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش روزانه شماره 837، از ستاد منطقه 3، دفتر فرماندهی، به ستاد مرکزی سپاه، مرکز فرماندهی، 10/7/1361.
- ↑ همان.
- ↑ سند شماره 89207 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اخبار داخلی (مربوط به ضدانقلاب)، بولتن شماره 132، 10/8/1361، ص 1، ارومیه، 9/8/1361.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، "گزارش‌های ویژه"، نشریه شماره 196، 10/7/1361، ص 20، رادیو امان، 9/7/1361.
- ↑ روزنامه کیهان، 10/7/1361، ص 17.
- ↑ همان، ص 2؛ وـ سند شماره 93848 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: مرکز خبر، روابط عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، منطقه 10، خبرنامه شماره 112، 10/7/1361، صص 3 و 4.
- ↑ مأخذ 31، ص 2.
- ↑ همان، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 10/7/1361، ص 12.
- ↑ مأخذ 31، ص 3.
- ↑ مأخذ 35، ص 4.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، "گزارش‌های ویژه"، نشریه شماره 205، 19/7/1361، صص 4 ـ 6، واشنگتن ـ خبرگزاری جمهوری اسلامی، 18/7/1361.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، "گزارش‌های ویژه"، نشریه شماره 197، 11/7/1361، ص 2، دالاس ـ خبرگزاری رویتر، 10/7/1361.
- ↑ مأخذ 30، صص13ـ16، رادیور بی.بی.سی، 9/10/1361.
- ↑ همان، صص 11 ـ 13، رادیو امریکا، 9/7/1361،
- ↑ مأخذ 18، ص 16.
- ↑ همان.
- ↑ مأخذ 31، ص 20.
- ↑ سند شماره 276551 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از تیپ 3 ز.ﻫ رکن 2، به فرماندهی سپاه پاسداران سرپل ذهاب ـ پادگان ابوذر، 3/8/1361.
- ↑ مأخذ 8، صص 44 تا 46.
- ↑ سند شماره 213639 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفتر مطالعات و پژوهش‌های وزارت خارجه، "خبرها و نظرها"، (اطلاعاتی ـ سیاسی ـ خارجی) شماره 4، 23/8/1361، ص 9؛ وـ دفتر سیاسی سپاه، "رویدادها و تحلیل"، نشریه شماره 47، 11/4/1361، صص 27 و 28.