1366.06.25
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.06.25 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و پنج شهریور |
| تاریخ شمسی | 1366.06.25 |
| تاریخ میلادی | 16 سپتامبر 1987 |
| تاریخ قمری | 22 محرم 1408 |
گزارش- 788
حملات هوايي عراق كه به دليل سفر دبيركل سازمان ملل به منطقه، پنج روز متوقف شده بود، امروز با حمله به جزيره "خارك"، تأسيسات نفتي "كرنج" و "باغ‌ملك" آغاز شد. در ساعت 14:30 دو فروند هواپيماي دشمن در ارتفاع بسيار پايين به جزيره خارك حمله كردند. در اين حمله كه از سمت "اسكله تي" انجام گرفت، سه فروند موشك به سوي جزيره شليك شد ولي هيچ‌كدام به هدف برخورد نكرد. يكي از موشك‌ها در شرق و ديگري در شمال اسكله در آب فرو افتاد و موشك سوم به دره‌هاي نزديك به ساحل در محوطه شمال شرقي "شركت نفت فلات‌قاره" برخورد كرد. اين حمله هيچ خسارتي در پي نداشت.[۱] در ساعت 14:15 تأسيسات بهره‌برداري كرنج در خوزستان هدف حمله هوايي دشمن قرار گرفت كه خسارات جزئي به آن وارد شد.[۲] پس از بيست دقيقه نيز يك فروند هواپيماي عراقي براي بمباران تلمبه‌خانه شماره 3 "مارون" به حريم هوايي اين تأسيسات تجاوز كرد كه با آتش پدافند مستقر در منطقه روبه‌رو شد و ناگزير گريخت. اين هواپيما به هنگام گريز، يك بمب پرتاب كرد كه در فاصله دور از تلمبه‌خانه فرود آمد و ضايعاتي پديد نياورد.[۳] راديو صوت‌الجماهير عراق، حملات هوايي امروز اين كشور را دقيق، شديد و با كيفيت عالي توصيف كرد(!) و مدعي شد كه هواپيماهاي عراقي حمله دقيق و مؤثري عليه يك هدف بزرگ دريايي در نزديكي سواحل ايران انجام داده‌اند.[۴] خبرگزاري رويتر اين هدف را يك فروند كشتي اعلام كرد.[۵]
گزارش- 789
روزنامه "نيويورك تايمز" در گزارشي از بغداد به نقل از "صلاح المختار" دبيركل وزارت اطلاعات و فرهنگ عراق، نوشت: «تنها راه ختم جنگ، تحميل صلح به ايران از طريق انهدام وسايل جنگي آن كشور است.» وي افزوده‌است: «عراق فرصت ترميم اقتصادي از طريق صادرات نفت از راه خليج‌فارس را به ايران نخواهد داد. مراكز صادرات نفتي ايران، وسايل جنگي آن است و براي ما نفت ايران به معناي گلوله‌هاي جديد، موشك‌هاي جديد، تانك‌هاي جديد و حملات جديد مي‌باشد.» نيويورك تايمز با ابراز ترديد از موفقيت دبيركل، سران جمهوري اسلامي ايران را مسئول ادامه جنگ و تشديد آن دانست و به نقل از "صلاح المختار" افزود: «پذيرش قطع‌نامه شوراي امنيت توسط عراق، يك سازش است كه بيش از اين به آن تن نخواهيم داد.»[۶]
گزارش- 790
در پايگاه "پلشته" روستاي "هزاركانيان" از توابع "ديواندره"، يكي از نيروهاي نفوذي ضدانقلاب ـ كه مسئول پايگاه وي را شناسايي كرده بود ـ با همكاري يك نفودي ديگر، همه دوازده تن افراد مستقر در پايگاه را به رگبار اسلحه بستند و سپس گريختند. در اين حادثه شش تن از افراد خودي شهيد و دو تن زخمي شدند.[۷] همچنين پايگاه روستاي "انبار آب" در منطقه "اوباتو" در شمال "ديواندره" در ساعت 21:30 مورد حمله شماري از چته‌هاي "حزب كومه‌له" قرار گرفت، ولي با هوشياري و اقدام به موقع نيروهاي خودي، افراد كومه‌له موفقيتي به دست نياوردند. در اين درگيري يك تن از نيروهاي خودي زخمي شد.[۸] نيروهاي خودي در منطقه "پيرانشهر" در عمليات كمين، "قادر كردستاني" سرفرماندهي هيز (لشكر) يك از حزب دمكرات را به هلاكت رساندند. در اين درگيري يك قبضه كلت كمري، يك قبضه كلاش، يك دستگاه بي‌سيم و مقداري اسناد و مدارك به دست نيروهاي خودي افتاد.[۹]
گزارش- 791
پيش‌مرگان مبارز كرد عراق با حمله به مقر گردان 167 عراق در محل پادگان "قلاته" واقع در شمال غربي قصرشيرين، آن را به تصرف درآوردند. راديو "صداي خلق كرد" وابسته به "اتحاديه ميهني كردستان عراق" اعلام كرد كه در حمله پيش‌مرگان اتحاديه ميهني، حدود 30 تن از جاش‌هاي گردان مذكور كشته و 18 تن به اسارت درآمدند. همچنين مقداري اسلحه و مهمات به دست مبارزان كرد افتاد.[۱۰]
گزارش- 792
خبرگزاري آسوشيتدپرس به نقل از مقام‌هاي "پنتاگون" اعلام كرد كه امريكا و هم پيمانانش خليج‌فارس و درياي عمان را به چند منطقه مين‌روبي تقسيم مي‌كنند تا از دوباره‌كاري جلوگيري شود. در حال حاضر سه مين‌ياب فرانسوي در درياي عمان كار مي‌كنند و چهار مين‌ياب انگليسي نيز وارد اين منطقه شده‌اند و به‌زودي يك نيروي ايتاليايي و سپس مين‌ياب‌هاي هلندي و بلژيكي به آنها خواهند پيوست. يك مقام پنتاگون گفت: «كشتي‌هاي مختلف تحت يك فرماندهي مشترك و يا يك توافق‌نامه رسمي بين‌المللي نخواهند بود، بلكه مسئوليت‌ها به‌طور دقيق تقسيم خواهد شد و احتمالاً امريكا مسئوليت ناحيه بحرين تا سمت كويت در شمال را به عهده خواهد داشت. پنتاگون در صدد ايجاد يك فرماندهي جديد براي نظارت بر نيروي دريايي امريكا در خليج‌فارس است. در حال حاضر كشتي‌هاي امريكايي موجود در خليج‌فارس و كشتي‌هاي پشتيباني مستقر در شمال درياي عرب هركدام جداگانه به رئيس ستاد مشترك امريكا گزارش مي‌دهند. پنتاگون در نظر دارد از يكشنبه آينده (29/6/1366) يك نيروي مشترك خاورميانه‌اي زير نظر ژنرال دريايي "دنيس بروكز" ايجاد نمايد. "بروكز" از كشتي كروزر اتمي "لامگ پيچ" فرماندهي خود را بركشتي‌ها و نيروهاي امريكا اعمال خواهد كرد.»[۱۱] گمان مي‌رود امريكا دست‌كم يك فروند هواپيماي جاسوسي پيش‌رفته موسوم به "پرنده سياه" را در منطقه خليج‌فارس مستقر كرده باشد. خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از منابع آگاه در لندن، گزارش داد: «اين هواپيما از نوع "اس.آر.اي." است و مي‌تواند در ارتفاع بسيار بالا از مناطق ايران در خليج‌فارس به‌دقت عكس‌برداري كند. به‌گفته اين منابع، چند فروند از اين نوع هواپيماها در دو هفته اخير در نزديكي قبرس فعاليت داشته و حداقل يكي از آنها در حال حاضر در منطقه خليج‌فارس مستقر شده است.» در ادامه اين گزارش آمده است: «پنتاگون به‌خاطر به‌كارگيري و استقرار تجهيزات مدرن نظامي در منطقه، مورد انتقاد قرارگرفته است زيرا اين تجهيزات در برابر تاكتيك‌هاي ساده ولي مؤثر نيروهاي جمهوري اسلامي، كاربرد واقعي ندارند.» اين گزارش افزوده‌است: «محل استقرار "پرنده سياه" مشخص نيست اما احتمال داده مي‌شود كه در جزيره "مصيره" متعلق به عمان در درياي عرب و يا در پايگاه هوايي "ظهران" در عربستان مستقر باشد.»[۱۲]
گزارش- 793
"جيمزوب" وزير نيروي دريايي امريكا، از حضور قدرت‌مند جمهوري اسلامي ايران در خليج‌فارس ابراز نگراني كرد. وي كه به تازگي از منطقه خليج‌فارس ديدن كرده‌است، در گفت‌وگو با رسانه‌هاي همگاني گفت: «امريكا از حضور قدرت‌مند ايران در منطقه خليج‌فارس نگران است و تا زماني كه كشتي‌راني امريكا در اين راه آبي امن نشده است، اين كشور نيروي دريايي خود را در منطقه كاهش نخواهد داد.»[۱۳] جيمزوب با اشاره به خودداري قبلي اروپاييان از همكاري با امريكا و روانه شدن نيروهاي آنها در روزهاي اخير به خليج‌فارس، افزود: «هنگامي كه جنگ ايران و عراق در مرحله اول به خليج[فارس] كشيده شد، متحدين ما و ديگران هرگونه اعزام نيرو را به خليج[فارس] رد كردند. ما به‌طور نمونه وارد شديم و شما اكنون چيزي را مي‌بينيد كه بايد زودتر اتفاق مي‌افتاد. هنگامي كه ما ايراني‌ها را به‌طور آرام سر جايشان نشانديم و به آنها فهمانديم كه آن آب‌راه‌ها روي همه ملت‌ها باز هستند و هنگامي كه همه متحدين را بار ديگر تحت ابتكار و قريحه خودشان در آورديم كه به تعهدات خودشان عمل كنند، سپس مي‌توانيم حضور خود را كاهش دهيم.»[۱۴]
گزارش- 794
آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي، رييس جمهور، هفته آينده به نيويورك خواهند رفت. روابط عمومي نهاد رياست جمهوري با صدور اطلاعيه‌اي اعلام كرد: «با كسب اجازه و دستور رهبر كبير انقلاب اسلامي، حضرت‌امام، آقاي سيدعلي خامنه‌اي رياست محترم جمهوري اسلامي ايران، در فاصله روزهاي 31 شهريور تا 2 مهرماه 1366 در چهل و دومين اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل متحد شركت و سخن‌راني خواهد كرد. سفر رييس جمهوري به نيويورك و سخن‌راني در مجمع عمومي سازمان ملل در دوره‌اي كه فعاليت‌هاي ديپلماتيك و فشارهاي سياسي ـ نظامي در سطح جهاني و منطقه‌اي عليه جمهوري اسلامي شديداً افزايش يافته، اهميت زيادي دارد.»[۱۵] راديو بي.بي.سي. در تفسير اين سفر گفت: «دولت ايران همواره نسبت به بيطرفي سازمان ملل ترديد داشته و به‌خصوص نسبت به بيطرفي شوراي امنيت كه آن را تحت نفود ابرقدرت‌ها مي‌داند، مردد بوده است. در جلسات سابق مجمع عمومي سازمان ملل، دولت ايران معمولاً نمايندگي سياسي خود را به وزير خارجه مي‌سپرد، از اين‌رو اعلام اين موضوع كه آيت‌الله خميني سفر رييس جمهور ايران را به سازمان ملل ـ كه اولين سفر او به غرب است ـ تصويب كرده، حائز اهميت خاصي است اين سفر از اين‌رو بيش‌تر اهميت پيدا مي‌كند كه "پرز دكوئيار" دبيركل سازمان ملل، در راه رفتن به شوراي امنيت است تا نتيجه مأموريت صلح خود در ايران و عراق را گزارش دهد.»[۱۶]
گزارش- 795
"احمد طالب ابراهيمي" وزير امورخارجه الجزاير ـ كه ديروز وارد تهران شده بود ـ امروز جداگانه با رييس جمهور، رييس مجلس شوراي اسلامي، نخست‌وزير، وزير امورخارجه و وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي ديدار و پس از گفت‌وگو در مورد روابط دو جانبه، جنگ تحميلي و مشكلات جهان اسلام، تهران را ترك كرد. وزير امورخارجه الجزاير در ديدار با آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رييس جمهور، با اظهار اميدواري به گسترش بيش‌تر همكاري‌ها و مناسبات دو كشور، گفت: «آنچه كه دو كشور ما را پس از پيروزي انقلاب اسلامي به هم پيوند داده و مجبور ساخته است به مسائل مشترك يكديگر بپردازيم، خواست‌گاهي است كه هر دو كشور نسبت به جهان اسلام و ديدگاه‌هاي اسلامي دارند.» سپس آقاي خامنه‌اي با تأكيد بر گسترش روابط دوجانبه، در مورد وضعيت خليج‌فارس و ادامه سياست‌هاي توسعه‌طلبانه امريكا در منطقه گفتند: «البته ما امروز با ايستادگي و مقاومت خود در مقابل هجوم گستاخانه و زورگويي امريكا نشان داده‌ايم كه امريكا در همه جا به ويژه در منطقه خليج‌فارس آسيب‌پذير است.» وزير خارجه الجزاير در ديدار با آقاي هاشمي رفسنجاني نيز وضعيت جهان اسلام را دردناك خواند و با تأكيد بر پشتيباني الجزاير از انقلاب اسلامي گفت: «هر زمان كه مصالح و منافع امت اسلامي مطرح باشد، ما را در كنار خود خواهيد ديد، هر چند كه اين پيش‌گام شدن منجر به از دست دادن منافع ملي الجزاير شود.» آن‌گاه آقاي هاشمي رفسنجاني با اشاره به مشكلات جهان اسلام در مورد جنگ تحميلي عراق عليه ايران گفت: «فكر نمي‌كنم در كشورهاي عربي كشوري باشد كه نداند عراق تجاوزگر است و كشوري نيست كه نداند انقلاب اسلامي پس از اين كه ايران را از دست رژيم پهلوي نجات داد، بنا داشت و بنا دارد با كشورهاي عربي ـ اسلامي براي حل مشكلات و از جمله مسئله فلسطين همكاري نمايد، ولي متأسفانه كشورهاي عرب در شرايطي كه به كمك ايران نياز دارند، سعي مي‌كنند اين نيروي مهم را از خودشان دور بكنند.» وزير امورخارجه الجزاير با مهندس ميرحسين موسوي نخست‌وزير و دكتر علي‌اكبر ولايتي، وزير امورخارجه نيز ديدار و گفت‌وگو كرد. آقاي موسوي در اين ديدار با اشاره به اوضاع خليج‌فارس گفت: «علي‌رغم افزايش فشارهاي استكبار جهاني عليه انقلاب اسلامي، امروز آمادگي ما براي مقابله با توطئه‌ها از هميشه بيش‌تر است.» وزير امورخارجه جمهوري اسلامي ايران نيز در ديدار خود با وزير خارجه الجزاير، هدف اصلي فعاليت استكبار جهاني در منطقه را رويارويي با انقلاب اسلامي و جلوگيري از سرنگوني صدام عنوان كرد و در مورد تحركات امريكا در سازمان ملل، گفت: «امريكايي‌ها طي ماه‌هاي اخير فعال‌ترين دوران خود را در سازمان ملل طي كرده‌اند و قطع‌نامه 598 هم در حقيقت خواسته امريكا بوده است، ولي همين قطع‌نامه نيز روز بعد از تصويب، با حضور ناوگان‌هاي امريكايي در خليج‌فارس، نقض شد.» دكتر ولايتي با مقايسه قطع‌نامه 598 با قطع‌نامه اول شوراي امنيت (قطع‌نامه 479 در 6/7/1359) گفت: «اگر شوراي امنيت همين حرفي را كه الان مي‌زند، آن‌وقت مي‌زد، جنگ آن زمان تمام شده بود، ولي آن‌وقت به ما گفتند آتش‌بس را بپذيريد ولو اين‌كه عراق در خاك شما باشد.»[۱۷]
گزارش- 796
وزير امورخارجه سوريه (فاروق الشرع) با پيامي از "حافظ اسد" براي آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رييس جمهوري، وارد تهران شد. وزير امورخارجه سوريه در فرودگاه مهرآباد در گفت‌وگوي كوتاهي اعلام كرد: «سوريه مخالف توسعه دامنه جنگ است و ضمن حمايت از ضرورت بدون استثناي آزادي كشتي‌راني در خليج‌فارس و مخالفت با حمله كشتي‌ها از سوي هر طرف، خواستار خروج كليه ناوهاي خارجي از اين منطقه است.»[۱۸]
گزارش- 797
دبيركل سازمان ملل متحد به‌طور شفاهي گزارش مأموريت خود به تهران و بغداد را به آگاهي اعضاي شوراي امنيت رساند. خبرگزاري رويتر به نقل از دبيركل گزارش داد: «در آغاز مذاكرات در تهران مقامات ايراني تأكيد كردند نقطه آغاز مذاكرات به‌صورت يك اصل كلي كه آتش‌بس را به عنوان گام نخست در برمي‌گيرد، در نيويورك مورد موافقت آنان قرار گرفته است. در طول مذاكرات، آنها براين نكته پافشاري مي‌كردند كه هدف بايد برقراري صلح براساس عدالت باشد تا تداوم آن را تضمين كند. آنان تأكيد داشتند كه كليد دست‌يابي به صلح، برقرار نمودن ارتباط بين مسئله آتش‌بس و تحقيقات بي‌طرفانه است. درك من از مواضع ايران به شرح زير است: الف) ايران اجراي قطع‌نامه 598 را براساس برخوردي كامل و همه‌جانبه كه آتش‌بس را به عنوان اولين گام در برمي‌گيرد، قبول كرده است. ب) با اين حال، ايران تأكيد دارد بين مسئله آتش‌بس و مشخص نمودن مسئول و آغازگر جنگ ارتباط برقرار شود. فرايند تعيين طرف مسئول آغاز درگيري‌ها بايد قبل از برقراري آتش‌بس رسمي انجام پذيرد. ج) بنابراين، ايران حاضر به قبول يك طرح اجرايي است كه براساس آن، اعلام طرف مسئول آغاز درگيري‌ها و شروع آتش‌بس رسمي، هم‌زمان انجام شود.» دبيركل سازمان ملل متحد افزود: «اگر چنين برخوردي با قضيه از سوي هر دو طرف مورد قبول قرار گيرد، قطع اعلام نشده خصومت‌ها (آتش‌بس غيررسمي) در جريان فرايند تعيين مسئول آغاز درگيري‌ها به مورد اجرا درخواهدآمد و هنگام تعيين مسئول آغاز درگيري‌ها، آتش‌بس رسمي جايگزين آتش‌بس غيررسمي خواهد شد. طرف‌هاي ايراني در مذاكرات خود لزوم تعيين مسئول آغاز درگيري‌ها، داوري، مجازات و پرداخت خسارات را مورد تأكيد قرار مي‌دادند. عراقي‌ها ضمن قبول قطع‌نامه 598 و طرح اجرايي آن، براين امر تأكيد داشتند كه مفاد گوناگون قطع‌نامه 598 بايد با توجه به تسلسل مفاد در قطع‌نامه به مورد اجرا گذارده شود. عراق بر اين عقيده است كه اگر موضع ايران مبتني بر اجراي پاراگراف شش (تعيين متجاوز) قبل از اعلام آتش‌بس باشد، به مثابه رد آشكار قطع‌نامه تلقي مي‌شود. آنها تأكيد مي‌كردند كه عراق بدون هيچ‌گونه شرطي، يك صلح اعلام نشده را مي‌پذيرد. آنها همچنين تأكيد كردند كه عقب‌نشيني كليه نيروها بايد بدون درنگ پس از اعلام آتش‌بس انجام شود.» به گزارش خبرگزاري رويتر، خاوير پرز دكوئيار دبيركل سازمان ملل در پايان گزارش خود گفته است: «هر دو دولت از مأموريت من استقبال كردند و كليه مذاكرات در محيطي دوستانه و جوي جدي صورت گرفت و هر دو دولت ضمن اعتماد به من از جنبه ديدگاه‌هاي متفاوت خود براين اعتقاد بودند كه سازمان ملل متحد بيش‌ترين توانايي را براي پايان دادن به جنگ در اختيار دارد.»[۱۹] (ضميمه دارد)
گزارش- 798
واكنش كشورها در مورد نتايج سفر دبيركل به ايران و عراق [ر.ك.به: 21،22 و 23/6/1366 ـ 732، 744 و 760]، متفاوت بود. آسوشيتدپرس در مورد واكنش سفيران كشورهاي انگلستان، شوروي و امريكا در سازمان ملل، گزارش داد: «"سرگريسپين نيكل" سفير انگليس در پي گزارش دبيركل سازمان ملل به شوراي امنيت، گفت: "دولت انگليس از نتايج اقدامات دبيركل بسيار خشنود است." معاون هيئت نمايندگي امريكا در سازمان ملل نيز گفت: "هنوز زود است كه بگوييم واشنگتن از نتايج مأموريت دبيركل سازمان ملل خشنود است." برداشت "الكساندر بلونوگوف" سفير شوروي در سازمان ملل از نتايج سفر دكوئيار نيز محتاطانه بود.»[۲۰] خبرنگار راديو بي.بي.سي. در گزارشي اعلام كردكه مقام‌هاي ايران به نتايج سفر دبيركل خوشبين هستند. اين راديو به نقل از محافل آگاه در تهران گفت: «دكوئيار موقعي كه نتايج گفت‌وگوهاي خود در ايران و عراق را به شوراي امنيت گزارش مي‌دهد، از اين شورا خواهد خواست كه رضايت ايران را جلب كند. بنابراين چنين به‌نظر مي‌رسد كه قبول آتش‌بس از طرف ايران به واكنش شوراي امنيت در بيست و چهار ساعت آينده بستگي خواهدداشت.»[۲۱]
گزارش- 799
پس از پايان سفر دكوئيار به تهران و بغداد و ابلاغ گزارش وي به اعضاي دائمي شوراي امنيت، زمزمه‌هايي در مورد معرفي عراق به‌عنوان تجاوزگر مطرح شده است. در جديدترين اظهارنظر، "جيمزگپهو" رييس غنايي شوراي امنيت سازمان ملل متحد، با اشاره به مخالفت ايران با پذيرش قطع‌نامه 598 گفت: «اين شورا در حال حاضر تحميل يك تحريم تسليحاتي عليه ايران را تحمل نخواهد كرد و چاره‌اي جز ادامه مذاكره با تهران و سازش در مورد طرحي كه نيازهاي سياسي ايران را تأمين كند، وجود ندارد.» وي پيشنهاد كرد كه شوراي امنيت در گام نخست، تجاوز عراق در سال 1359 را تأييد كند، ولي به‌گونه‌اي كه عراق به دادگاه كشيده نشود و غرامت نپردازد.[۲۲] همچنين روزنامه "اينديپندنت" چاپ لندن در سرمقاله خود تأكيد كرد: «پافشاري ايران بر تعيين متجاوز نبايد از سوي جامعه بين‌المللي نوعي سرسختي تلقي شود بلكه مي‌تواند سرآغاز مذاكرات صلح باشد. قدرت‌هاي جهاني اكنون بايد براي ايجاد تحول در طرز تفكر ايران نسبت به جنگ و نشاندن "منطق" به جاي "خون‌خواهي"، تسهيلاتي فراهم كنند. ولي متجاوز شناخته‌شدن عراق مي‌تواند سرآغاز مذاكرات پيرامون مرزها، پرداخت غرامت و سلطه منطقه‌اي ايران باشد.» اين روزنامه افزود: «پيامي كه سازمان ملل از گفت‌وگوهاي انجام شده در هفته گذشته برداشت خواهد كرد اين است كه ايران آماده است به منظور پايان دادن به جنگ، مذاكره را مدنظر قراردهد.»[۲۳] پرز دكوئيار هم آن‌گونه كه امريكا مي‌خواست، عمل نكرد و پيشنهادهاي دقيقي براي متاركه جنگ همراه خود به تهران برد كه غالباً بر تشكيل كميسيون تعيين آغازگر جنگ تكيه داشتند.[۲۴] ضميمه گزارش 797: متن كامل گزارش دبيركل سازمان ملل متن كامل گزارش دبيركل سازمان ملل متحد در مورد سفر خود به ايران و عراق كه در 25 مرداد 1366 براي مشورت در اختيار شوراي امنيت قرار گرفت، به اين شرح است: «1ـ در چهارم سپتامبر 1987 ميلادي (13 شهريور 1366) اعضاي شوراي امنيت موافقت نمودند كه من دعوت جمهوري اسلامي ايران را جهت ديدار از اين كشور پذيرفته و شرايط انجام اين ديدار را مشخص كنم. اعضاي شورا سپس در جريان قصد من به سفر به بغداد قرار گرفتند و به آن توجه نمودند. 2ـ در تاريخ 12 و 13 سپتامبر (21 و 22 شهريور) در تهران و در تاريخ 14 و 15 سپتامبر (23 و 24 شهريور) در بغداد مذاكراتي انجام دادم. در تهران به ترتيب با آقاي علي‌اكبر ولايتي وزير خارجه و معاون ايشان آقاي لاريجاني، با آقاي ميرحسين موسوي نخست‌وزير، حجت‌الاسلام سيدعلي خامنه‌اي رييس جمهوري، و رييس مجلس حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني ملاقات صورت گرفت و در بغداد با طارق عزيز وزير خارجه و ديگر مشاوران بلندپايه و رييس جمهور صدام حسين، ملاقات‌هايي داشتم و از آنان خواستم جهت حصول توافق نسبت به اجراي هر يك از مواد قطع‌نامه، آن را به‌صورت همه‌جانبه مورد توجه قرار دهند. 3ـ رئوس طرح اجرايي شامل مواد زير خواهد بود: الف ـ از تاريخ مشخصي كه در مورد آن توافق خواهد شد و در مذاكرات از آن به عنوان "روز مورد نظر" ياد خواهد شد، آتش‌بس اجرا خواهد شد. ب ـ در تاريخ مشخص پس از "روز مورد نظر" ـ كه بايستي در مورد آن توافق به عمل آيد ـ عقب‌نشيني كليه نيروها به مرزهاي به رسميت شناخته‌شده بين‌المللي آغاز مي‌گردد و در چارچوب مدت زماني كه در مورد آن توافق به‌عمل خواهد آمد، عقب‌نشيني تكميل خواهد گرديد. ج ـ در "روز مورد نظر" هيئتي از ناظران سازمان ملل جهت تاييد و نظارت بر آتش‌بس و متعاقباً عقب‌نشيني كليه نيروها، اعزام خواهند گرديد. د ـ در "روز مورد نظر" و يا پس از آن در تاريخي كه در مورد آن توافق خواهد شد، كار آزاد نمودن اسراي جنگي آغاز خواهد شد و اسرا به موجب كنوانسيون سوم ژنو مصوب سال 1949 به كشور مقابل بازگردانده مي‌شوند. هـ ـ در "روز مورد نظر" مذاكرات من با ايران و عراق آغاز مي‌گردد تا بتوان در مورد كليه مسائل عمده مورد قبول دو طرف، به يك راه‌حل شرافت‌مندانه، عادلانه و جامع دست يافت. ر ـ در "روز مورد نظر" و يا روز ديگري كه مورد توافق قرار مي‌گيرد، يك هيئت بي‌طرف تحقيقات خود را در رابطه با مسئوليت درگيري‌ها كار خود را آغاز خواهد كرد. ك ـ در تاريخي كه نسبت به آن توافق خواهد شد، هيئت بي‌طرف كار خود را تكميل و به اتمام خواهد رسانيد. گ ـ در روزي پس از "روز مورد نظر" كه در مورد آن توافق خواهد شد من (دبيركل) هيئتي از كارشناسان را جهت بررسي و مطالعه موضوع بازسازي اعزام خواهم كرد. ل ـ در "روز مورد نظر" و يا تاريخي كه در مورد آن توافق به‌عمل خواهد آمد، جهت تأمين امنيت و ثبات منطقه و اتخاذ تدابيري در اين رابطه، من مشورت با ايران و عراق و ديگر كشورها را آغاز خواهم كرد. 4ـ من سپس به دو دولت ايران و عراق پيشنهاد كردم كه پس از حصول توافق نسبت به رئوس طرح اجراي قطع‌نامه، ضروري است كه در مورد تعيين "روز مورد نظر" توافق به‌عمل آيد و لازم است كه در پي آن، جهت تهيه مقدمات مربوط به اجراي هريك از تدابير موردنظر، مذاكراتي انجام گيرد و ضروري است كه اين مذاكرات تا "روز مورد نظر" خاتمه يافته باشد. من پيشنهاد كردم كه چنانچه در مورد برخي از مقدمه‌چيني‌هاي لازم، توافقي به‌عمل نيايد، طرفين تصميمات دبيركل را در آن چارچوب محترم بشمرند. 5ـ در آغاز مذاكرات در تهران مقام‌هاي ايراني تأييد كردند نقطه آغاز مذاكرات به‌صورت يك اصل كلي كه آتش‌بس را به‌عنوان گام نخست در برمي‌گيرد، در نيويورك مورد موافقت آنان قرار گرفته است. لازم به تذكر است كه در جريان اين مذاكرات، مقامات ايراني هيچ‌گونه اشاره‌اي به رد هيچ‌يك از مواد قطع‌نامه نداشتند اين مذاكرات كليه مسائل مربوط به اجراي قطع‌نامه در طرح پيشنهادي شماره يك را در برمي‌گرفت. 6ـ در طول مذاكرات، ايراني‌هايي كه طرف مذاكره با من بودند، بر اين نكته پافشاري مي‌كردند كه هدف مي‌بايست برقراري صلح براساس عدالت باشد تا تداوم آن را تضمين كند. آنان تأكيد داشتند كه جامعه بين‌المللي بايستي اذعان كند كه تحقيق پيرامون مسئوليت درگيري‌ها، در هرگونه تلاش جهت دست‌يابي به راه‌حلي مسالمت‌آميز بايد از بالاترين اولويت برخوردار باشد. آنان تأكيد داشتند كه به اين ترتيب كليد دست‌يابي به صلح، برقرار نمودن ارتباط بين مسئله آتش‌بس و تحقيقات بي‌طرفانه است. در مذاكرات با مقامات ايراني ساعاتي طولاني صرف اين مسئله گرديد. 7ـ درك من از موضع جمهوري اسلامي ايران پس از مذاكره با كليه طرف‌هاي ايراني در تهران را مي‌توان به‌شرح زير خلاصه كرد: الف ـ ايران اجراي قطع‌نامه 598 را براساس برخوردي كامل و همه‌جانبه كه آتش‌بس را به‌عنوان اولين گام در برمي‌گيرد، قبول كرده است. ب ـ با اين حال، ايران تأكيد دارد كه بين مسئله آتش‌بس و مشخص‌نمودن مسئول آغاز درگيري‌ها، ارتباط برقرار گردد. فرآيند تعيين طرف مسئول آغاز درگيري‌ها بايد قبل از برقراري آتش‌بس رسمي انجام پذيرد. ج ـ بنابراين، ايران حاضر به قبول يك طرح اجرايي است كه براساس آن، اعلام طرف مسئول آغاز درگيري‌ها و شروع آتش‌بس رسمي هم‌زمان انجام پذيرد. 8ـ من ضمناً چنين استنباط كردم كه اگر چنين برخوردي با قضيه از سوي هر دو طرف مورد قبول قرار گيرد، قطع اعلام نشده خصومت‌ها (آتش‌بس غيررسمي) در جريان فرآيند تعيين مسئول آغاز درگيري‌ها به مورد اجرا در خواهد آمد و حين تعيين مسئول آغاز درگيري‌ها، آتش‌بس رسمي جايگزين آتش‌بس غيررسمي خواهد شد. 9ـ فكر مي‌كنم كه اضافه نمودن اين نكته ضروري باشد كه در جريان كليه مذاكراتم در رابطه با مسئله تعيين مسئوليت آغاز درگيري‌ها، كليه طرف‌هاي ايراني مورد مذاكره ابراز اطمينان مي‌كردند كه فرآيند مذكور، ادعاي آنان را در اين زمينه به اثبات خواهد رسانيد. طرف‌هاي ايراني در مذاكرات خود لزوم تعيين مسئوليت آغاز درگيري‌ها، داوري، مجازات و پرداخت خسارات را مورد تأكيد قرار مي‌دادند. 10ـ مقامات عراقي در بغداد با دريافت و بررسي رئوس طرح اجراي قطع‌نامه، اين نظريه را يادآور شدند كه رئوس طرح پيشنهادي هم‌آهنگ و مطابق با قطع‌نامه 598 شوراي امنيت مي‌باشد. مقامات عراقي تصريح كردند كه اين كشور آماده است قطع‌نامه 598 را به‌صورت همه‌جانبه به‌اجرا درآورده و همچنين آماده است با من و با شوراي امنيت در اين راه همكاري نمايد. مقامات عراقي در اين رابطه به نامه مورخه 23 ژوئيه 1987 معاون نخست‌وزير اين كشور به‌عنوان من كه در آن به تشريح موضع عراق پرداخته بود، اشاره كردند. 11ـ مقامات عراقي كراراً تأكيد كردند كه اين كشور معتقد است مفاد گوناگون اين قطع‌نامه بايستي با توجه به تسلسل اين مفاد در قطع‌نامه به‌مورد اجراء گذارده شود. عراق براين عقيده است كه اگر موضع ايران مبتني‌بر اجراي پاراگراف شش قطع‌نامه قبل از اعلام آتش‌بس باشد، به‌مثابه رد آشكار قطع‌نامه تلقي مي‌گردد. مقامات عراقي با جزئيات، دلايل اين نظريه خود را براي من تشريح كردند. يك نكته مهم كه عراق به‌ويژه بر آن تأكيد مي‌ورزد اين‌است كه عراق بدون هيچ‌گونه شرطي يك صلح اعلام‌نشده را مي‌پذيرد. آنها همچنين تأكيدكردند كه عقب‌نشيني كليه نيروها بايستي بدون درنگ پس از اعلام آتش‌بس انجام گيرد. 12ـ مقامات عراقي تأكيد كردند اين كشور با تشكيل يك هيئت بي‌طرف جهت بررسي پيرامون تعيين مسئول آغاز جنگ مخالف نيست. آنها در همين رابطه يادآور شدند كه عراق از سال 1981 تمايل خود را نسبت به انجام تحقيقات پيرامون تشخيص آغازگر جنگ نشان داده است كه اين تمايل نخستين‌بار طي موافقت با پيشنهاد ايران مبني‌بر تشكيل يك كميسيون تحقيق و انجام گفت‌وگو با عراق از طريق رييس هيئت سازمان كنفرانس كشورهاي اسلامي و سپس با ارائه و تصريح پيشنهادات خود در مورد انجام چنين روشي، نشان داده شد. 13ـ در رابطه با اجراي پاراگراف شش قطع‌نامه 598، مقامات عراقي چنين اظهارنظر مي‌كردند كه هيئت بي‌طرف بايد ماهيتاً قضايي باشد تا بتواند جنبه‌هاي حقوقي و مشخصاً مسئوليت درگيري‌ها را تعيين كند. علاوه بر اين، عراق معتقد است كه تعيين مسئوليت از جنبه‌هاي قضايي بهترين تضمين‌كننده حقوق و منافع طرفين متخاصم خواهد بود. 14ـ تلاش نموده‌‌ام كه اعضاي شوراي امنيت را از واقعيت‌هاي مربوط به مواضع اعلام شده از سوي دو دولت ايران و عراق در چارچوب مأموريتي كه توسط شورا قبل از عزيمت به‌عهده من واگذار گرديده بود، آگاه نمايم. احتياجي به گفتن اين نكته نيست كه هرگاه در رابطه با تفسير و تعبير قطع‌نامه مسئله‌‌اي بروز كرده است، من ترجيح داده‌ام كه شوراي امنيت در مورد مسئله مذكور تصميم‌گيري كند. 15ـ در پايان، تنها نكته‌اي كه ضروري مي‌دانم يادآوري كنم اين است كه هر دو دولت از مأموريت اينجانب استقبال كردند و كليه مذاكرات در محيطي دوستانه و جوي جدِي صورت گرفت و هر دو دولت نسبت به تلاش‌هاي اينجانب ابراز اعتماد نمودند و هر دو دولت از جنبه ديدگاه‌هاي متفاوت خود بر اين اعتقاد بودند كه بيش‌ترين توانايي براي خاتمه بخشيدن به جنگ را سازمان ملل در اختيار دارد.»[۲۵]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/06/25
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 181، 26/6/1366، ص6.
- ↑ سند شماره 102788مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد مركزي سپاه، به كليه نواحي سپاه، 29/6/66، ص2.
- ↑ مأخذ 1.
- ↑ مأخذ 1، ص2، راديو صوت‌الجماهير، 25/6/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 26/6/1366، ص20، خبرگزاري رويتر.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، " گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 182، 27/6/1366، ص29، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، 26/6/1366.
- ↑ سند شماره 102787 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد مركزي سپاه، به سپاه 11 امام حسن عسگري(ع)، 28/6/1366؛ و ـ سند شماره 078266 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده قرارگاه حمزه سيدالشهداء، به فرمانده نيروي زميني سپاه، 31/6/1366.
- ↑ پيشين، رديف اول.
- ↑ واحد سياسي دفتر تبليغات اسلامي حوزه علميه قم، "بولتن گزارش" ، نشريه شماره 260، 31/6/1366، ص1.
- ↑ سند شماره 060467 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: به نقل از راديو صداي خلق كردستان وابسته به اتحاديه ميهني كردستان عراق (زبان كردي)، 25/6/1366.
- ↑ مأخذ 1، صص41ـ40، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري
- ↑ روزنامه رسالت، 26/6/1366، ص آخر، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ پيشين، ص آخر.
- ↑ مأخذ 1، ص43، واشنگتن ـ به نقل از خبرگزاري جمهوري اسلامي، 25/6/1366.
- ↑ روزنامه رسالت، 26/6/1366، ص1.
- ↑ مأخذ 1، صص35ـ34، راديو بي.بي.سي.، 25/6/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 26/6/1366، ص3.
- ↑ پيشين.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 184، 29/6/1366، صص10ـ6، سازمان ملل ـ خبرگزاري رويتر، 27/6/1366.
- ↑ مأخذ 6، صص8ـ7، سازمان ملل ـ خبرگزاري فرانسه، 26/6/1366.
- ↑ مأخذ 1، صص21ـ20، راديو بي.بي.سي.، 25/6/1366.
- ↑ مأخذ 19، صص9ـ8، واشنگتن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 26/6/1366.
- ↑ مأخذ 1، صص14ـ13، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 25/6/1366، به نقل از روزنامه اينديپندنت.
- ↑ روزنامه رسالت، 26/6/1366، ص آخر.
- ↑ مأخذ 19.