1361.09.25
| روزشمار جنگ سال 1361 1361.09.25 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و پنج آذر |
| تاریخ شمسی | 1361.09.25 |
| تاریخ میلادی | 16 دسامبر 1982 |
| تاریخ قمری | 30 صفر 1403 |
گزارش - 832
امروز جبهه‌هاي جنگ وضعيت آرامي داشت و ارتش عراق همچون روزهاي گذشته شهر آبادان را گلوله‌باران كرد. در پشت جبهه‌هاي جنگ نيز اسراي ارتش عراق در ايران خواستار حضور در جبهه‌هاي جنگ شدند تا عليه حكومت عراق بجنگند. در گلوله‌باران شهر آبادان انبار سيمان شركت نفت و ساختمان تماشاخانه اين شهر و يك منزل خسارت ديد و يك تن زخمي شد.[۱] 700 تن از اسراي عراقي اردوگاه حشمتيه تهران، امروز ضمن حمايت از مجلس اعلاي انقلاب اسلامي عراق، با امضاي طوماري 40 صفحه‌‌اي، از مقامات ايران خواستند تا به آنان اجازه داده شود در كنار نيروهاي ايراني عليه ارتش عراق انجام وظيفه كنند.[۲] همچنين اسراي عراقي پادگان منجيل با اعلام حمايت از مجلس اعلا، براي كمك به جبهه‌هاي جنگ مبلغ 67 هزار ريال در اختيار مسئولان پادگان قرار دادند.[۳] اسراي اردوگاه‌هاي داوودية مشهد و تربت‌جام نيز با ارسال نامه‌هايي درخواست كرده‌اند تا به جبهه اعزام شوند و در كنار نيروهاي جمهوري اسلامي، عليه نيروهاي عراقي در جبهه‌هاي نبرد حضور يابند.[۴]
گزارش - 833
امروز در مناطق كردنشين ايران درگيري ميان نيروهاي خودي و عناصر غير‌قانوني خسارت‌هايي را به دو طرف وارد كرد. كامياران، اروميه، صائين‌دژ، پيرانشهر و سردشت محل اين درگيري‌ها بود. همچنين طبق اطلاعيه قرارگاه حمزه، از ابتداي سال تاكنون، 117 تن از افراد ضد‌انقلاب خود را تسليم نيروهاي خودي كرده‌اند كه در نوع خود كم‌نظير است. در جاده كامياران به دهگلان در نزديكي روستاي موجش، 13 تن از نيروهاي سپاه كه عازم دهگلان بودند به كمين عناصر مسلح غير‌قانوني افتاده، همه آنها به شهادت رسيدند، همچنين يك قبضه كاليبر 50 ميلي‌متري و 11 قبضه تفنگ كلاشينكف آنان به‌دست افراد مهاجم افتاد.[۵] به‌دنبال اقدامات روز گذشته گروه كومه‌له در منطقه مرزي سرو كه به مفقودشدن 2 سرباز و زخمي‌شدن يك راننده باري اهل تركيه انجاميد، امروز نيروهاي ژاندارمري و نيروهاي پاسگاه سپاه در سرو بدون هماهنگي با قرارگاه حمزه براي سركوب‌كردن افراد مهاجم عازم محل تجمع آنها در نزديكي روستاي شگفتك شدند كه در بين راه به كمين افراد كومه‌له برخورد كردند و 11 تن از آنان شهيد، 9 تن زخمي و 8 تن اسير شدند. در اين حادثه 3 تن از افراد كومه‌له نيز به هلاكت رسيدند.[۶] در صائين‌دژ نيز عناصر حزب دمكرات با هدف انتقام از مردم روستاي زيدكندي (چهار كيلومتري جاده صائين به تكاب) براي شركت فعال در انتخابات اخير خبرگان، به اين روستا حمله كردند و 4 تن از افراد اين روستا به نام جيب تنهايي و فرزندش خالق، محمد شاهي و صديق احمدي را پس از شكنجه به شهادت رساندند و [۷] 2 تن از اعضاي شوراي روستاي سليمان‌آباد در نزديكي زيدكندي را نيز به گروگان گرفتند.[۸] در جاده پيرانشهر ـ سردشت، يك پيكان و يك وانت‌بار در منطقه ميرآباد و آلواتان بر روي مين رفتند كه 3 تن از سرنشينان آنها كشته و 2 نفر نيز زخمي شدند.[۹] نيروهاي سپاه و پيش‌مرگان كرد مسلمان و ژاندارمري در عملياتي مشترك كه در وضعيت دشوار جوي و زير بارش شديد برف انجام دادند، موفق شدند منطقه ممه‌زينه و خلسيان در هفده كيلومتري شمال سردشت را از وجود عوامل حزب دمكرات كردستان و چريك‌هاي فدايي خلق پاك‌سازي كنند.[۱۰] منابع خودي آمار تلفات عناصر مسلح غير‌قانوني در اين عمليات را ذكر نكرده‌اند، ولي چريك‌هاي فدايي خلق شاخه اشرف دهقان در اطلاعيه‌‌اي اعلام كردند كه 3 تن از اعضا يا وابستگان به اين گروه مسلح و حزب دمكرات كردستان كشته و 2 تن از آنان زخمي شده‌اند. طبق مندرجات اين اطلاعيه، كاك رحمان (فريدون شافعي) كه در اين عمليات كشته شده، از افراد مؤثر و فعال اين گروه بوده است كه در اقداماتي همچون ترور مسئول آموزش‌وپرورش شهر سقز، غارت شركت تعاوني در روستاي چموغه (منطقه بوكان) و خلع‌سلاح يك پايگاه روستايي شركت داشته است. شخصي به نام كاك مطلبي از پيش‌مرگان حزب دمكرات كردستان نيز ازجمله افرادي است كه اين اطلاعيه، از كشته‌شدن وي در اين عمليات خبر داده است.[۱۱] در 9 ماه گذشته، 117 نفر از افراد گروه‌هاي مسلح در منطقه كامياران با معرفي خود به سپاه امان‌نامه درخواست كرده‌اند، قرارگاه قدس با اعلام اين خبر مي‌افزايد: 2 تن از آنها بعد از پناهندگي به‌دست گروه‌هاي مسلح كشته شده‌اند.[۱۲]
گزارش - 834
افراد سازمان مجاهدين خلق (منافقين) به‌قصد ترور 2 نفر از افراد حزب‌اللّهي شهر تنكابن، نارنجكي را به‌سمت آنان پرتاب كردند كه به زخمي‌شدن آنها انجاميد.[۱۳] در تهران نيز يكي از افراد اين سازمان خود را به يكي از مراكز سپاه معرفي و اعلام كرد كه در چند مورد بمب‌گذاري شركت داشته است.[۱۴]
گزارش - 835
آقاي هاشمي رفسنجاني در نطق پيش از دستور امروز مجلس شوراي اسلامي، پيام 8 ماده‌‌اي روز گذشته امام خميني را يك ضرورت تاريخي و اقدامي براي تأمين امنيت خواند. وي گفت: بياناتي كه از امام عزيز و رهبر عظيم‌الشأن شنيديم ما را موظف مي‌كند، خودمان را با روحيه بزرگ امام و راهنمايي‌هاي به‌موقع و رهبري‌هاي لحظه‌به‌لحظة ايشان، تطبيق دهيم. بهترين شكر نعمت، نعمت چنين رهبري، به‌خصوص براي مسئولين اجرايي، اين است كه خودشان را هماهنگ با مردم كنند كه حق‌اند و همراه امام حركت مي‌كنند. وي افزود آنچه تكيه‌گاه صحبت امام در اين بيانيه تاريخي است، اين نياز مهم جامعه انقلابي ما در اين مرحله از حركت خودش است كه بيش از هر چيز، احتياج به آرامش خاطر و اطمينان به اجراي قانون و احكام شرعي دارند. از بيانات امام مي‌شود استفاده كرد كه انتخابات خبرگان و حق‌شناسي و شركت وسيع مردم و هماهنگي مردم با سياست مملكت در صدور اين بيانيه مؤثر بوده است. وقتي كه ما مي‌بينيم به‌رغم همه مشكلاتي كه جنگ، ضد‌انقلاب و كارشكنان بر مردم تحميل كرده‌اند و نارسايي‌هايي كه انقلاب به‌دنبال خود داشته، مردم عارفانه مطالب را فهميده‌اند و وظايف خودشان را انجام مي‌دهند، بايد مطمئن شويم كه اداره كشور نياز به تخلف از قانون و زورگويي به مردم ندارد و اين مردم بيش از هرچيز به اسلام و احكام نوراني قرآن مي‌انديشند و فكر مي‌كنند. روح بيانيه امام همين است. از ما، از مجلس و از مجريان، از قاضيان، از مأموران امنيتي خواسته‌اند كه در برخورد با مردم بيش از هر چيز روي اسلام تكيه كنند و آنچه با اسلام ناسازگار است، از اين به بعد از قاموس فعل‌وانفعالات بايد رخت بربندد و مهم‌تر از همه اينكه، تكيه كرده‌اند روي اينكه به ادله انقلابي‌نمايي يا ضرورت انقلاب يا ضرورت تأمين امنيت و چيزهايي از اين قبيل، به مردم ـ كه دست‌اندركار مبارزه مسلحانه با حكومت نيستند ـ هيچ‌گونه و به‌هيچ‌نحوي تعدي و ستم نشود و اين خواست امام چيزي است كه در اين مرحله تاريخ انقلاب به‌عنوان يك ضرورت، گامي جهت تثبيت بيشتر انقلاب و راهي براي اينكه بيشتر، همه اقشار مردم را دلگرم و اميدوار به آينده بكنيم، در اين بيانيه تعبيه شده است. ما اميدواريم كه مجريان و ما قانونگذاران و ساير كساني كه به‌گونه‌‌اي در كار اين كشور دخالت دارند، لياقت مجري فرمان امام بودن را داشته باشيم و بتوانيم حق اين نعمت بزرگ را در پيشگاه خداوند ادا كنيم.[۱۵]
گزارش - 836
آقاي هاشمي رفسنجاني در ديدار با فرمانده نيروي زميني ارتش جمهوري اسلامي ايران و كادر فرماندهي گردان‌هاي قدس نيروي زميني ارتش درباره تحول كيفي در ارتش، ضرورت تشكيل گردان‌هاي قدس، رسالت ارتش به‌عنوان يك نيروي بازدارنده و علت ورود به خاك عراق مطالبي را بيان كرد. وي گفت: بحمدالله ارتش، عاقبت به خير شد و به راهي انساني و بسيار مقدس افتاد و امروز چهره‌هاي مجاهدان صدر اسلام را در ميان برادران مجاهد ارتش به فراواني مي‌بينيم. وجود اين همه شخصيت‌هاي نظامي كه ماه‌ها در راه خدا مبارزه كرده‌اند، به ما نويدي مي‌دهد كه ارتش در آينده، بهتر از گذشته و يكي از ارگان‌هاي محبوب و مطلوب خواهد بود. رئيس مجلس در ادامة سخنانش در تشريح نقش و تأثير گردان‌هاي قدس گفت: تشكيل اين گردان‌ها براي مردم دريچه‌‌اي باز كرد تا آنهايي‌كه مايل‌اند و در خود انگيزه مي‌بينند، وارد ارتش شوند و اكنون روحيات توده مردم داوطلب، دائماً به ارتش منتقل مي‌شود و از آن طرف نظم و انضباط و دانش نظامي ارتش كه ثروت بزرگي براي مملكت است، به‌طور رايگان و با تشويق، به مردم انتقال مي‌يابد. رئيس مجلس شوراي اسلامي با تأكيد بر لزوم آمادگي هرچه‌بيشتر نيروهاي رزمنده، خطاب به كادر فرماندهي گردان‌هاي قدس گفت: هدف و شعار پرچم انقلاب ما و دعوتي كه شما به حق و عدل و اسلام و فضيلت مي‌كنيد، در دنيا دشمنان زيادي دارد و ما نمي‌توانيم مطمئن باشيم كه در آينده، دشمنان براي ما اسباب زحمت نشوند. قرآن به ما دستور داده تا هر مقدار كه مي‌توانيد نيرو آماده كنيد، با اين هدف كه اين نيرو دشمن را از جنگ‌افروزي بترساند، اينكه عراق جرئت كرد و جنگ‌افروز شد، علتش اين بود كه آنها با محاسبات عادي و اطلاعاتي كه امريكا به آنها داد، حساب كرده بودند كه ارتش ما پس از انقلاب ورشكسته است. آنها گفته بودند، ايران امراي ارتش را تصفيه كرده و آن ارتش با اين انقلاب سازگار نيست و حساب كرده بودند كه اين ارتش، ارتشي نيست كه مقاومت كند. ترسشان ريخت و جرئت كردند و گول خوردند و اين اقدام را انجام دادند و حالا هم پشيمان‌اند. آقاي هاشمي در ادامه افزود: قرآن مي‌فرمايد، شما بايد حالت آمادگي را داشته باشيد كه دشمنان بترسند و ما اميدواريم كه آمادگي نيروهاي رزمنده ما، مانع بروز جنگ شود و همين حضور مردم در ميان شما و شما در ميان مردم و كارهايي مثل تشكيل گردان قدس كه كار بسيار جالبي است، مي‌تواند دشمنان ما را به وحشت بيندازد و فكر تحميل يك جنگ ديگر به مخيله كسي خطور نكند. ما كه اهل جنگ نيستيم. ما تجاوز نكرده و نخواهيم كرد و جنگ را به ديگر كشورها تحميل نخواهيم كرد و الآن هم كه مي‌خواهيم وارد عراق شويم، اولاً آنها هنوز در خاك ما هستند و ثانياً حقوقمان را مي‌خواهيم. رئيس مجلس شوراي اسلامي همچنين بر ادامه دفاع مقدس رزمندگان اسلام تأكيد كرد و گفت: ما از عراق طلبكاريم، ما از صدام مطالباتمان را مي‌خواهيم، ما بايد جواب خون شهدا و معلولين و مصدومين را بدهيم. ما بايد جواب اين همه خانواده‌هاي داغدار و اوقات عزيزي كه از رزمندگان در سنگرها تلف شده و جواب خسارت‌هاي جنگ و آواره‌هاي عزيز را بدهيم. ما طلبكاريم كه وارد خاك عراق مي‌شويم. وقتي كه صدام را تنبيه كرديم و حقمان را گرفتيم، دنيا مي‌بيند كه جمهوري اسلامي هرقدر هم كه نيرومند باشد، نيروي خود را براي تجاوز به كار نمي‌برد و كوچك‌ترين كشورها در كنار ما، همين كشورهاي چند صد هزار نفري خليج‌فارس كه اين روزها دارند با پررويي به دشمن ما كمك مي‌كنند و به آنها راه و بندر مي‌دهند و تبليغات مي‌كنند ـ خواهند ديد كه ما اهل عفو هستيم. ولي آمادگي يك ضرورت است، اگر دشمنان بفهمند كه ما آماده نيستيم، بار ديگر همين خيال خام و كشتارها تكرار مي‌شود. سرهنگ صيادشيرازي نيز در اين ديدار درباره معيارهاي انتخاب فرماندهان گردان‌هاي قدس گفت: اين افراد بين نيروهاي رزمنده از خط مقدم جبهه برگزيده شده‌اند و از آغاز جنگ در جبهه‌ها حضور مداوم داشته‌اند و ازنظر بعد ايدئولوژي در سطح بسيار خوبي هستند. اين فرماندهان همچنين با شيوه‌‌هاي جنگي و روحيات نيروهاي مردمي به‌طور كامل آشنا هستند و زمينه لازم را براي مديريت دارند. اين فرماندهان براين‌اساس كه ما قصد تحول در ارتش را داريم و قصد داريم به آنهايي كه لياقت بيشتري دارند، امتياز متناسب دهيم، برگزيده شده‌اند گردان‌هاي قدس از ميان نيروهاي احتياط برگزيده‌شده و پس از سازماندهي، تجهيز و آموزش مقدماتي، وارد عمليات خواهند شد.[۱۶] وي همچنين در گفت‌وگو با خبرگزاري جمهوري اسلامي درباره نحوه آموزش نيروهاي گردان‌هاي قدس گفت: اين گردان‌ها، نيروهاي خود را در مناطق يازده‌گانه كشور جذب مي‌كنند و در كمتر از يك ماه پس از تجهيز و ديدن آموزش‌هاي مقدماتي به مناطق عملياتي جنوب و غرب اعزام خواهند شد و اولين بخش از اين گردان‌ها، ماه آينده براي شركت در عمليات رزمي عازم جبهه‌هاي نبرد حق عليه باطل مي‌شوند. سرهنگ شيرازي درمورد آينده اين گردان‌ها نيز اظهار كرد: گردان‌هاي قدس مربوط به زمان جنگ نبوده و در آينده نيز وجود خواهند داشت و به‌مرورزمان و متناسب با تجاربي كه كسب مي‌كنند، سازمان كمي و كيفي‌شان نيز تغيير خواهد يافت.[۱۷]
گزارش - 837
هفته‌نامه الجهاد وابسته به معارضان عراقي درخصوص اقدام مقامات ارتش عراق در تصفيه خونين ارتش اين كشور گزارشي منتشر كرده كه روزنامه اطلاعات بخش‌هايي از آن را به اين شرح درج كرده است: در دفترچه خاطرات يكي از افسران ارتش عراق اسامي 8 نفر ازجمله هفت افسر ارشد خلبان به دست آمده كه شوراي به‌اصطلاح رهبري انقلاب عراق آنان را به‌اتهام هواداري از حزب الدعوه اسلامي عراق، تيرباران كرده است. اسامي اين 8 افسر كه همگي اهل بغداد هستند به شرح زير است: 1. سرتيپ خلبان ابراهيم جميل امين. 2. سرهنگ خلبان حكمت مجيد حميد. 3. سرهنگ خلبان نزار علي جاسم. 4. سرهنگ خلبان ياسين بدر زعيف. 5. سرگرد خلبان عدنان حسون محمد. 6. سرگرد خلبان فلاح حسن ابراهيم. 7. سرگرد خلبان حسن علوان عوض. 8. ستوان يكم علي حسين عزير. طبق اين گزارش، اخيراً رژيم بعثي اقدام به تصفيه گسترده در ميان ارتش عراق كرده، به‌ويژه پس از تشكيل گروه‌هاي توابين و عمليات چريكي آنان در داخل پادگان‌ها كه سبب وحشت رژيم بعثي شده است. دراين‌باره رژيم بعثي در نامه‌‌اي از فرماندهان همه پادگان‌هاي عراق خواسته كه به تحقيق درباره اطلاعات رسيده درمورد نزديكان اعدام‌شدگان متهم به همكاري با حزب الدعوه اسلامي بپردازند. همچنين "هيئت عالي امنيت قومي" گزارش‌هاي فوق را تهيه و دستور اخراج وابستگان اعدام‌شده را صادر مي‌كند.[۱۸]
گزارش - 838
اوضاع نابسامان اقتصادي عراق همچنان مورد توجه منابع خبري است. نشريه ميدل ايست ريپورت درباره كاهش درآمدهاي نفتي و كمك كشورهاي عربي به عراق براي تأمين منابع ارزي، و وال استريت ژورنال درباره تصميمات دولت عراق براي جبران كمبود ارز و چشم‌انداز ناخوشايند اقتصادي عراق مطالبي را نوشته‌اند. ميدل ايست دراين‌باره نوشته است: در اجلاس فاس، حاميان عراق موافقت كردند كه بين ماه‌هاي اكتبر و مارس 5/6 ميليارد دلار به عراق قرض دهند كه اين رقم از ميزان در نظر گرفته‌شدة قبلي، بسيار كمتر است. از وام‌هاي كشورهاي عربي به عراق براي تأمين هزينه جنگ استفاده شده و درآمدهاي نفت (توليدي عراق) هم صرف مخارج طرح‌هاي توسعه شده است، ولي درحال‌حاضر، عراق مانند قبل قادر به تأمين پول كافي براي مخارج داخلي نيست. عراق پيش از جنگ، روزانه 3 ميليون بشكه نفت صادر مي‌كرد، درصورتي‌كه در هفته‌هاي اخير صادراتش به 650 هزار بشكه در روز تقليل يافته كه بيشتر آن ازطريق لوله‌هاي نفت تركيه خارج مي‌شود و اين صادرات نيز با حمله‌هاي گاه‌به‌گاه مختل مي‌شود. اخيراً عراق در گرفتن وام نيز با مشكل مواجه بوده است. در ماه اخير، عراق موفق شد از كنسرسيوم 10 بانك ازجمله "چيس مانهاتان" و "ابرونيك تراست" 500 ميليون دلار وام دريافت كند. شركت بانك عرب در بحرين در اعطاي اين وام به عراق شركت نكرد، زيرا يك‌سوم سهام بانك متعلق به ليبي است و رهبري ليبي از اعطاي اين وام جلوگيري كرده است. بانك "ديوتيش" نيز كه در ابتدا براي دادن وام ابراز تمايل كرده بود، بعداً از اين كار منصرف شد.[۱۹] روزنامه امريكايي وال استريت ژورنال نيز از آماده‌شدن عراق براي روزهاي سخت اقتصادي خبر داد. اين روزنامه به نقل از يك تاجر عرب كه اخيراً از عراق ديدن كرده، نوشته است: راديو و تلويزيون درحال آماده‌كردن مردم براي از خودگذشتگي‌هاي اقتصادي هستند. در بازار سياه، نرخ دينار عراق در چند ماه اخير، بسيار كاهش يافته است. به گفته اين تاجر عرب، هيچ شكي نيست كه عراق خود را براي صرفه‌جويي آماده كرده است. اين روزنامه خاطرنشان كرده است كه آن دسته از شركت‌هاي خارجي كه با عراق در معامله هستند از حالا اين مشكل عراق را حس كرده‌اند. به گفته يك منبع دولتي امريكا، عراق نتوانسته است در ماه گذشته اقساط يك شركت برزيلي را براي احداث دو پروژه ساختماني و خط آهن بپردازد. كارخانه بين‌المللي "ريموند" در شهر هوستون در ايالات تگزاس نيز كه مشغول ساخت 3 مخزن در شمال و غرب بغداد مي‌باشد، به‌دليل كمبود گازوئيل كافي براي ماشين‌ها از سرعت كار خود كاسته است. همچنين، عراق از كنترات‌كننده‌ها خواسته است كه حداقل 30 درصد از هزينه لازم براي هر پروژه‌‌اي را كه انجام مي‌دهند، شخصاً تهيه كنند. اين روش در كشورهاي فقير و درحال توسعه غير‌منتظره نيست، ولي اولين باري است كه عراق اين شرط را گذاشته است.[۲۰] به نوشته وال استريت ژورنال، تاجران ژاپني مي‌گويند كه عراق در نظر دارد جواز واردات لوازم اوليه در سال 1983 را به نصف مقدار سال 1982 برساند و نيز تصميم به كاهش بسيار شديد در صدور جواز واردات كالاهاي غير‌اوليه دارد. يك مقام رسمي وزارت بازرگاني امريكا گفته است كه بعضي از شركت‌هاي امريكايي در به‌توافق‌رسيدن با عراق دچار مشكل شده‌اند. وال استريت ژورنال مي‌افزايد: صدام از آغاز جنگ با ايران سياست تأمين هم‌زمان نياز مردم و جبهه را اتخاذ كرده است. به گفته يك تاجر عرب، كاري كه صدام كرد اين بود كه هم‌زمان با جنگ به طرح‌هاي ساختماني خود با سرعت زيادي ادامه داد، چون اين سياست براساس پايان سريع جنگ بنا شده بود، نتوانست ادامه يابد. اين روزنامه خاطرنشان مي‌كند كه در ايران نشانه‌‌اي دال بر خستگي از جنگ به چشم نمي‌خورد، درحالي كه حاميان مالي عراق به نظر مي‌رسد كه از خالي‌شدن ذخايرشان در جنگ ايران و عراق ناراضي هستند. عربستان و كويت تاكنون ده‌ها ميليارد دلار را به‌صورت وام‌هايي با شرايط ساده در اختيار عراق قرار داده‌اند كه به نظر نمي‌رسد هيچ‌گاه بازپرداخت شود. ازطرفي، بازار ضعيف نفتي در دو كشور (عربستان و كويت) آنها را مجبور كرده است كه توليدات نفتي خود و درنتيجه وام‌هاي عراق را كاهش دهند. عربستان سعودي تعدادي از پروژه‌هاي خود را به تعويق انداخته است و پيش‌بيني مي‌شود كويت ـ كه بازار سهامش درحال سقوط است ـ امسال با 2/1 ميليارد دلار كسري بودجه روبه‌رو شود. امارات متحده عربي نيز به‌عنوان يكي ديگر از حاميان عراق با كسري بودجه مواجه مي‌باشد.[۲۱]
گزارش - 839
روزنامه آلماني اشتوتگارت سايتونگ به توان نيروي دريايي ايران و محدوديت عراق در صدور نفت و به‌دنبال آن كمبود درآمد ارزي عراق اشاره و تجاوز عراق به ايران را نتيجه محاسبه غلط عراق در توان دفاعي ايران قلمداد كرده است. اين روزنامه دراين‌باره نوشته است: از آنجا كه ايرانيان در نيروي دريايي قوي‌تر از عراقي‌ها هستند، توانستند با بستن مدخل خليج‌فارس، از خروج كشتي‌هايي كه به بنادر عراق حركت مي‌كنند، جلوگيري كنند. از طرف ديگر، سوريه هم لولة نفتي عراق در درياي مديترانه را بسته است كه درنتيجه صادرات نفتي عراق امروز به يك‌پنجم زمان قبل از جنگ كاهش يافته است. حالا عراق براي پرداخت قيمت سلاح‌هايي كه از كشورهاي عربي دوست دريافت مي‌كند، زير بار ميلياردها دلار قرض رفته و در جنگي كه خود سبب آن بوده، فقط با كمك‌هاي مالي عظيم كشورهاي حوزه خليج (فارس) مي‌تواند خود را سر پا نگه دارد. در ادامه مطلب اشتوتگارت سايتونگ آمده است: تلاش‌هاي اعراب هم براي ميانجيگري بين دو كشور متخاصم ايران و عراق تاكنون محكوم به شكست بوده است. درواقع، عراق در دو سال قبل، ايران را ضعيف پنداشت و تصميم گرفت كه با حمله به اين كشور، خط مرزي بين دو كشور در شط‌العرب را كه زماني ازطرف شاه به عراق تحميل شده بود، تغيير دهد و آن را به ميل خود تصحيح كند، ولي حالا كار به جايي رسيده كه عراق حاضر به قبول مرز سابق شده است.[۲۲]
گزارش - 840
در آستانه تشكيل اجلاس اوپك در شهر وين، روزنامه جمهوري اسلامي در مقاله‌‌اي به ذكر تاريخچه وضعيت فروش و قيمت نفت از آغاز پيروزي انقلاب تا شهريور 1359 و شروع تهاجم عراق تاكنون پرداخته است. اين مقاله كه به نظر نوعي موضع غير‌رسمي دولت جمهوري اسلامي در كشمكش‌هاي اخير بازار نفت و كشورهاي عضو اوپك است، به نقش عربستان در همراهي شركت‌هاي نفتي غربي توجه دارد. موضوعات اصلي مقاله به اين شرح است: وقوع انقلاب اسلامي؛ كاهش عرضه نفت به بازارهاي جهاني؛ افزايش بي‌سابقه قيمت نفت؛ شروع مجدد صدور نفت ايران؛ اقدام كشورهاي غربي براي ذخيره‌سازي؛ تلاش عربستان در افزايش توليد و كاهش قيمت نفت؛ تجاوز عراق به ايران؛ شروع جنگ و محدوديت ايران و عراق در صدور نفت و واردشدن شوك جديد به قيمت‌ها؛ اقدامات شركت‌هاي امريكايي و اروپايي براي پايين‌آوردن قيمت نفت؛ همراهي عربستان در اين راه؛ اختلاف ايران و عربستان درزمينه رعايت حقوق اعضاي اوپك يا حركت براساس نيازهاي اقتصاد عربستان و... در مطلب روزنامه جمهوري اسلامي آمده است: اجلاس وزيران سيزده كشور صادركننده نفت پس از گذشت قريب پنج ماه از اجلاس تير، روز يكشنبة آينده (28 آذر) در وين تشكيل خواهد شد تا مهم‌ترين موضوعات مربوط به نفت را بررسي كند. اين مسائل به‌طور خاص به ميزان توليد اوپك، بهاي نفت، سهميه‌بندي فروش كشورهاي گوناگون و مابه‌التفاوت قيمت نفت مرغوب‌تر اختصاص دارد. بهاي نفت و سهميه توليد از مهم‌ترين نكاتي هستند كه پس از پيروزي انقلاب اسلامي ايران بسيار مطرح شده است. صدور نفت ايران در دوران انقلاب اسلامي به‌دليل لبيك كاركنان شريف صنعت نفت به نداي امام امت سبب كاهش توليد نفت خام جهان به ميزان 58 ميليون بشكه در روز شد و به‌طور ناگهاني عرضه جهاني نفت را با نقصان شديدي مواجه كرد. توليد اوپك در سال 1357 به 93/29 ميليون بشكه در روز بالغ گرديد، اما به‌دليل آنكه كمبود نفت در بازار هنوز رفع نشده بود، قيمت اين طلاي سياه به‌سرعت افزايش يافت. صدور مجدد نفت ايران از اسفند 1357 آغاز شد، اما به‌دليل هراس شركت‌هاي نفتي از حوادث احتمالي، نظير قطع مجدد صدور نفت خام ايران يا هر كشور ديگر، غرب ذخيره‌سازي را به‌طور گسترده و با سرعت آغاز كرد. اين امر سبب شد تا قيمت‌ها براثر هجوم، با سرعت بيشتري افزايش يابد و تا اواخر سال 1358 و اوايل سال 1359 به بالاترين حد خود، يعني 36 دلار رسيد و اين درحالي بود كه غرب علاوه‌بر خريد كامل نفت مصرفي خود و ذخيره‌سازي آن تا قبل از تجاوز صدام به ايران، خود 600 تا 650 ميليون بشكه اضافه بر ذخيرة هر سال خود، نفت انبار كرده بود. دراين‌ميان، عربستان نيز توليد خود را افزايش داد و سطح عرضه آن از 8 ميليون بشكه نيز تجاوز كرد، لذا دنياي غرب ازجهت تأمين نفتي خود تا اندازة زيادي مطمئن بود و خطر قطع صدور نفت نيز ديگر به‌هيچ‌وجه در كوتاه‌مدت رخ نشان نمي‌داد و تنها مشكل موجود در بازار نفت، بالابودن قيمت‌ها بود كه مي‌بايست در مرحله دوم برطرف مي‌شد. اين تأمين نفتي غرب كه ازطريق ذخيره‌سازي و توليد بالاي عربستان ايجاد شده بود، به‌خوبي سبب گرديد كه كشورهاي غربي، به‌خصوص امريكا حداقل تا مدتي از نفت ايران و عراق بي‌نياز شوند و لذا براي كسب منافع سياسي و بي‌خطرساختن خليج‌فارس و قلب خاورميانه با مناسب تشخيص‌دادن موقعيت، صدام را تشويق به تجاوز به خاك جمهوري اسلامي ايران كردند و حكومتي را كه يكي از پيامدهايش بالارفتن 200 درصدي بهاي نفت در جهان بود، ساقط كنند. به‌دنبال اين تجاوز، توليد 4/3 ميليون بشكه‌‌اي نفت ايران در قبل از شهريور 1359، كاهش يافت و ازطرفي با حضور نيروي دريايي ايران در آب‌هاي خليج‌فارس و حاكميت كامل در آن، مهم‌ترين راه صدور نفت عراق سد شد و توليد اين كشور به 600 هزار بشكه در روز رسيد. كم‌شدن توليد نفت ايران در اوپك سبب شد كه عربستان در اين سازمان قدرت مانور بيشتري يابد و راه براي پايين‌آوردن قيمت‌ها هموار شود. در اين وضعيت، عربستان تلاش خود را براي كاهش‌يافتن بهاي نفت افزايش داد و چيزي نمانده بود تا خواسته امريكا و اروپا به نتيجه برسد. در اين وضعيت، عربستان بيشترين ظرفيت توليدي خود را به كار گرفته بود تا كوچك‌ترين كمبودي در بازار ايجاد نشود. از طرف ديگر، كشورهاي ديگر اوپك به‌ويژه صادركنندگان حوزة خليج‌فارس نيز توليد نفت خود را افزايش داده بودند و بدين‌ترتيب، اين بار عربستان سعودي با برگ برندة اضافة توليد تا حدود 11 الي 12 ميليون بشكه در روز و قيمت ارزان 32 دلار دربرابر 36 دلار، دول مترقي و مشتريان نفت را به‌سوي خود جلب كرد. از طرف ديگر، امريكا و كشورهاي صنعتي هم‌پيمانش و همچنين كمپاني‌هاي نفتي كه از خرداد 1358 تا اواخر تابستان 1359 (زمان شروع جنگ ايران و عراق)، بيشترين حد ذخيره‌سازي را انجام داده بودند، دربرابر قيمت گران نفت، تقاضاي خريد خود را كاهش دادند و آن ميزاني را نيز كه احتياج داشتند در درجه اول از سعودي‌ها با قيمت 32 دلار و در درجه دوم از كشورهايي كه از سياست عربستان پيروي مي‌نمودند، تأمين مي‌كردند. بدين‌ترتيب، ايران اسلامي و ساير دولت‌هاي مترقي چون ليبي و الجزاير كه نفت را با بهاي 36 دلار مي‌فروختند، با توطئه حساب‌شده‌‌اي با هدف مسدودكردن بازار نفتي‌شان مواجه شدند. برخي رسانه‌هاي تبليغاتي غرب نيز اين اقدام دولت سعودي را با بي‌تفاوتي و بعضي ديگر با نگاهي تحسين‌آميز بررسي مي‌كردند. زكي يماني وزير نفت دربار سعودي، دربرابر اعتراضات فراواني كه به ارزاني و اضافه توليد نفت كشورش مي‌شد، پاسخ مي‌داد كه اگر قيمت نفت به‌سرعت افزايش يابد، جهان صنعتي وابستگي خود را به نفت كشورهاي صادركننده با شتاب بيشتري كاهش داده، با گسترش تحقيقات علمي درزمينه كشف منابع ديگر انرژي، تا 7 الي 10 سال ديگر، وابستگي نفتي خود را به‌طور كامل قطع خواهد كرد و اين موضوع، منافع كشورهاي صادركننده نفت، به‌ويژه عربستان را به خطر خواهد انداخت. راهبرد امريكا و كمپاني‌هاي نفتي كه در اين مرحله، عربستان آن را اعمال مي‌كرد، اين بود كه اولاً، دولت‌هاي پيشرفته‌‌اي كه قيمت نفت را افزايش داده‌اند، به‌شدت تنبيه شوند تا در سال‌هاي بعد، اطمينان يابند، قدرت ايستادگي دربرابر سياست‌هاي غربي را ندارند و سياست خود را با خواست‌هاي كمپاني‌هاي نفتي منطبق سازند و ثانياً غرب تمايل داشت كه هرچه‌سريع‌تر قيمت‌گذاري را مهار كرده، به‌دست مزدوران خود بسپارد تا در مقابل هرگونه خطر اقتصادي نشئت‌گرفته از افزايش قيمت نفت مصون بماند. لذا سياست قيمت‌گذاري بلندمدت ازطرف عربستان در اوپك مطرح شد. زكي يماني اصرار مي‌ورزيد كه كاهش توليد نفت كشورش منوط به تصويب طرح راهبردي قيمت‌گذاري اوپك باشد. به موجب اين طرح، قيمت‌هاي اوپك درخصوص نرخ تورم غرب، رشد اقتصادي و تغييرات ارزش دلار در بلوك غرب نوسان داشت و جلو افزايش سريع آن تا سطح جايگزين‌شدن انرژي‌هاي جانشين گرفته مي‌شد. ايران اين طرح را به‌طور قاطع رد و عنوان كرد ما به‌هيچ‌وجه حاضر نيستيم كه سياست نفتي‌مان را براساس اقتصاد غرب تنظيم كنيم، اما كاهش تقاضا براي خريد نفت اوپك ازطرف غرب و رسيدن توليد اوپك به حد 9/24 ميليون بشكه در روز در پاييز سال 1359 ـ كه نزديك به نصف آن را عربستان به‌تنهايي صادر مي‌كرد ـ سبب شد كه فشار اقتصادي لحظه‌به‌لحظه به كشورهاي ديگر اوپك خصوصاً دولت‌هاي مترقي كه بازار خود را تا اندازة زيادي از دست داده بودند، وارد آيد، فشاري كه بعداً به آشفتگي در تمام بازار نفت انجاميد. در آن موقع، حكومت سعودي رسماً اعلام كرد، درصورتي‌كه ساير اعضاي اوپك بهاي نفت خود را به 34 دلار تنزل دهند، عربستان نيز حاضر است بهاي نفت خود را به اين سطح برساند و از توليد خود بكاهد. بدين‌ترتيب، در اواخر سال 1359 و اوايل سال 1360 و درنتيجة برنامة ديكته‌شدة كمپاني‌ها و كارتل‌هاي نفتي غربي و با بازيگري دولت سعودي، اوپك با آشفتگي بي‌سابقه‌‌اي در بازارهاي نفتي روبه‌رو شد. از آن هنگام، بحث نشست‌هاي وزيران نفت به موضوعاتي ازجمله بهاي نفت و سقف توليد اوپك اختصاص يافته است و جلسات اضطراري و پي‌درپي وزيران نفت كشورها براي بررسي اين موضوعات و به‌نتيجه‌رسيدن و خروج از بحران ادامه دارد.[۲۳]
منابع و مآخذ روزشمار 1361/09/25
- ↑ سند شماره 55065 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مد عمليات)، شماره 270، تاريخ 26/9/1361، ص2؛ و ـ روزنامه كيهان، 27/9/1361، ص10 مكرر، اطلاعيه شماره 1154 ارتش.
- ↑ روزنامه كيهان، 25/9/1361، ص18.
- ↑ همان، ص19.
- ↑ همان، ص18.
- ↑ سند شماره 344810 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از بخشداري دهگلان به فرمانداري محترم شهرستان قروه، 27/9/1361؛ و ـ سند شماره 55034 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه 3 (اطلاعات) به ستاد مركزي اطلاعات، 27/9/1361، ص2؛ و ـ سند شماره 55067 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد مركزي سپاه (مركز فرماندهي) به ستاد منطقه 7، تاريخ 26/9/1361؛ و ـ مأخذ 1، بخش اول، ص1.
- ↑ سند شماره 55008 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مد عمليات)، شماره 271، تاريخ 27/9/1361، ص1؛ و ـ سند شماره 357664 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) به ستاد مركزي سپاه پاسداران (اطلاعات)، 28/9/1361؛ و ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي ويژه، شماره 275، تاريخ 29/9/1361، ص5، اروميه ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 28/9/1361.
- ↑ سند شماره 55014 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه 5 فرماندهي به فرماندهي كل، 27/9/1361؛ و ـ سند شماره 409888 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه بعثت به قرارگاه حمزه(ع) 26/9/1361؛ و ـ روزنامه كيهان، 28/9/1361، ص13.
- ↑ روزنامه كيهان، 25/9/1361، ص18.
- ↑ همان، ص19.
- ↑ مأخذ 5، بخش دوم؛ و ـ روزنامه جمهوري اسلامي، 28/9/1361، ص2؛ و ـ مأخذ 7، بخش دوم.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي ويژه، شماره 318، تاريخ 12/11/1361، ص25، راديو بغداد، 11/11/1361.
- ↑ سند شماره 357740 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن خبري روزانه، قرارگاه مركزي حمزه سيدالشهدا(ع) اطلاعات، شماره 15، تاريخ 25/9/1361، ص2.
- ↑ سند شماره 55014 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ستاد منطقه 5 فرماندهي به فرماندهي كل، 27/9/1361؛ و ـ سند شماره 409888 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه بعثت به قرارگاه حمزه(ع) 26/9/1361؛ و ـ روزنامه كيهان، 28/9/1361، ص13.
- ↑ سند شماره 89345 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: ارتباطات روابط عمومي سپاه پاسداران، نشريه خبرنامه، شماره 35، تاريخ 1/10/1361.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 27/9/1361، ص11.
- ↑ همان، ص14.
- ↑ همان، ص14.
- ↑ روزنامه كيهان، 25/9/1361، ص18.
- ↑ همان، ص19.
- ↑ همان، ص3، واشنگتن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 25/9/1361.
- ↑ همان، صص 3 و4، واشنگتن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 25/9/1361، به نقل از روزنامه وال استريت ژورنال.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي ويژه، شماره 271، تاريخ 25/9/1361، ص27، راديو كلن، 25/9/1361.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 25/9/1361، ص22.