1359.06.22

روزشمار جنگ سال 1359 1359.06.22
نام‌های دیگر	بیست و دو شهریور
تاریخ شمسی	1359.06.22
تاریخ میلادی	13 سپتامبر 1980
تاریخ قمری	3 ذی‌القعده 1400

1360.06.22

1361.06.22

1362.06.22

1363.06.22

1364.06.22

1365.06.22

1366.06.22

گزارش - 591

درحالی‌که از روز سه‌شنبة هفتة پیش، کلیة پاسگاه‌ها و مرکز گروهان خان‌لیلی به تصرف نیروهای مهاجم ارتش عراق درآمده است و نیروهای خودی همچنان درصدد اجرای عملیاتی برای بازپس‌گیری این منطقه هستند، ارتش عراق از ساعت 7:30 دقیقه بامداد امروز، در جنوب منطقة خان‌لیلی، پاسگاه‌های سانواپا و سلمان‌کشته را زیر آتش شدید توپخانه خود قرار داد. در این آتشباری، 5 نفر درجه‌دار ارتش و ژاندارمری مجروح شدند و یک اکیپ از گروهان سومار به کمک پاسگاه‌های مزبور شتافته است. دراین‌باره، گزارش‌های مکرر گروهان سومار حاکی است که درگیری با شدت تمام در پاسگاه‌های تابع این گروهان ادامه دارد و پاسگاه‌های گروهان مزبور زیر آتش سنگین توپخانة عراق قرار دارند. در گزارش‌های مزبور تقاضای پشتیبانی جهت جلوگیری از پیشروی تانک‌های دشمن و اعزام گروه امداد با داروی زیاد شده است. گزارش‌های بعدی گروهان سومار حاکی است که تانک‌های عراق به‌سوی پاسگاه‌های سلمان‌کشته، سانواپا و بازرگان درحال ‌پیشروی هستند. در این گزارش همچنین آمده است: «باتوجه‌به وضعیت فعلی چنانچه ازطریق مقتضی از ارتش کمک به پاسگاه‌های فوق نرسد و اقدام جدی نگردد پاسگاه‌های تابعه گروهان سومار به تصرف عراق در خواهد آمد و واحد ارتش مستقر در سومار قصد جابه‌جایی دارند؛ با این وضع امکان پشتیبانی از پاسگاه‌های سومار ضعیف و خطر جدی پاسگاه‌ها را تهدید می‌کند.» در این لحظات، پاسگاه تلخاب نیز وضعیت مشابهی داشته و همانند پاسگاه بازرگان، تقاضای کمک فوری کرده است. دراین‌حال پیرو درخواست‌های مکرر یگان مستقر در سومار، دستور اعزام دو دستگاه تانک 6021 ازسوی هنگ قصرشیرین برای پشتیبانی یگان مذکور و جلوگیری از نفوذ تانک‌های عراقی به پاسگاه بازرگان صادر شده، اما برای بردن تانک‌ها درخواست وسیلة نقلیه شده است. گزارش مرکز فرماندهی سپاه غرب نیز ضمن اشاره به درگیری‌های شدید در منطقه سومار و پاسگاه‌های تلخاب و بازرگان که از شب پیش آغاز شده بود و باتوجه‌به ناهماهنگی بین نیروهای مدافع ایرانی، تنها راه بالابردن کیفیت کار در نفت‌شهر و مقابله با مهاجمان را تشکیل ستاد مشترک از ارتش و سپاه و ژاندارمری می‌داند. علاوه‌بر نواحی مختلف سومار، نفت‌شهر نیز زیر آتش سنگین عراق قرار گرفت و اوضاع شهر متشنج شد. در درگیری شدید امروز عصر منطقه نفت‌شهر، با آتش متقابل نیروهای خودی مواضع و سنگرهای عراق درهم کوبیده شد و به دشمن تلفاتی وارد آمد. در این درگیری همچنین 4 نفر از پاسداران و افراد ارتش جمهوری اسلامی ایران به شهادت رسیدند، که به گزارش مرکز فرماندهی سپاه غرب، علت آن پشتیبانی‌نکردن نیروهای ارتش از سپاه بوده است. اوضاع قصرشیرین و اطراف آن نیز پس از چند روز آرامش نسبی، بار دیگر به‌هم ریخت و از ساعت 13 امروز، ارتش عراق با آتشباری روی مسیر جادة قصرشیرین به سرپل ذهاب به مدت دو ساعت این جاده را بند آورد و از ساعت 6 بعدازظهر نیز شهر قصرشیرین و پاسگاه پرویز را با توپخانه سنگین خود تا بامداد روز بعد، زیر آتش شدید گرفت و نیروهای مستقر در این پاسگاه نیز به آتش توپخانة عراق پاسخ دادند. گزارش سپاه غرب کشور نیز حاکی است امروز یک افسر مسلح عراقی، خود را به نیروهای ایران واقع در منطقة قصرشیرین تسلیم کرده و سلاحش را تحویل داده است. از ساعت 16:30 دقیقه نیز موضع کلانتر و نصرآباد و مجدداً محور اصلی قصرشیرین به سرپل ذهاب زیر آتش عراق قرار گرفت که موجب آتش‌سوزی باغ‌های این مسیر شده است. در ساعت 19:10 دقیقه، علاوه‌بر مواضع فوق، ستاد و قرارگاه هنگ ژاندارمری قصرشیرین نیز زیر آتش سنگین توپخانة عراق قرار گرفت که با پاسخ نیروهای ارتشی مستقر در محل مواجه شد. همچنین، «گزارش تلفنی گروهان قصرشیرین حاکی است در ساعت 19:30 دقیقه، تعدادی از تانک‌های ارتش بعث عراق از روبه‌روی پاسگاه تنگاب‌نو شروع به پیشروی نموده که بلافاصله از واحد ارتش مستقر در خرناصرخان تقاضای پشتیبانی گردیده که به آتش واحد موصوف، تانک‌های دشمن درهم کوبیده شده و مجبور به عقب‌نشینی شده‌اند.» باوجوداین، درگیری سنگین میان قوای طرفین در منطقه بین تنگاب‌نو و تنگاب‌کهنه تا پاسی از شب ادامه داشته است. بنا به گزارش بعدی این گروهان، «6 دستگاه تانک عراقی مجدداً با پشتیبانی 2 فروند میگ به پاسگاه تنگاب‌نو حمله [کردند] و درنتیجة رشادت پرسنل پاسگاه و با پشتیبانی آتش ارتش جمهوری اسلامی، تانک‌ها عقب‌نشینی و دراثر اصابت راکت هواپیماهای مذکور منبع آب و گازوئیل تلمبه‌خانة تنگاب‌نو آتش گرفته، لیکن تلفات جانی در بر نداشته است.» سرانجام با فشار مهاجمان، نیروهای ژاندارمری پاسگاه را تخلیه کرده و این پاسگاه شامگاه امروز به تصرف عراق درآمد و 3 تانک عراقی در محل پاسگاه مستقر گردیدند، اما گروهی از تکاوران سپاه پاسداران با دشمن درگیر شدند و یکی از تانک‌های دشمن را از بین برده و بقیه نیز متواری شدند و پاسگاه و سلاح‌های موجود در آن مجدداً به دست نیروهای خودی افتاد. در ساعت 20:30 دقیقه، 2 فروند میگ عراقی به حریم فضایی ایران در نوار مرزی قصرشیرین تجاوز کردند که بلافاصله با به پرواز درآمدن فانتوم‌های ایران و تعقیب میگ‌های دشمن، آنها متواری شده و در این نبرد هوایی، یکی از هواپیماهای عراقی به‌وسیله فانتوم‌ها هدف قرار گرفت و سرنگون شد. بنا به همین گزارش، در ساعت 10 شب، نیروهای عراقی مجدداً به پاسگاه پرویز حمله کردند که با مقاومت پاسداران مستقر در محل مواجه شده و تلفات سنگینی به دشمن وارد آمد. روابط عمومی ستاد عملیات غرب کشور به نقل از فرماندار قصرشیرین، اعلام کرد: «نیروهای مرزی تقویت شده‌اند و علاوه‌بر نیروهای نظامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، از طلبه‌های حوزة علمیه قم، بسیج مستضعفین و داوطلبان شهرهای مختلف ازجمله اصفهان، قم، یزد و کرمان به این منطقه آمده‌اند.» از سوی دیگر، باتوجه‌به نوع نبرد و دفاع در مقابل نیروهای زرهی، پیاده، مکانیزه و هوایی عراق، سپاه غرب کشور نیازهای خود را اعلام کرد؛ اغلب موارد درخواستی شامل مهمات و سلاح آر.پی.جی7، کالیبر50، تفنگ 106، مهمات تیربار ژ3 و فشنگ برنو، نارنجک تفنگی، نارنجک دستی، و فشنگ ام ـ یک می‌شود. لازم به یادآوری است که گزارش مزبور حاکی‏از نوع سلاح‌هایی است که نیروهای سپاه و اغلب افراد ژاندارمری* در این وضعیت بغرنج در مقابل سلاح‌های سنگین دشمن به کار می‌بردند.

گزارش - 592

در بخش شمالی استان ایلام، گرچه تجاوز ارتش عراق در 19 شهریور به منطقة میمک با تصرف تعدادی از پاسگاه‌های این منطقه و گرفتن سرپل همراه بوده است، با تمهیدات و اقدامات دفاعی نیروهای مدافع در این بخش، عراق هنوز نتوانسته است موقعیت خود را در جنوب میمک تثبیت کند و پاسگاه‌های منطقه هنوز محل زدوخوردهای خونین میان قوای دو طرف است: پاسگاه انجیره تابع گروهان صالح‌آباد از ساعت 9:45 دقیقه بامداد امروز، از سه طرف زیر آتش شدید و محاصرة نیروهای عراق قرار گرفت و راه عبوری پاسگاه به گروهان مسدود شد. طبق همین گزارش، به گروهان صالح‌آباد دستور داده شد تا رسیدن پشتیبانی زمینی و هوایی مقاومت کنند. «نیروهای سپاه در این درگیری به پشتیبانی اکیپ ارتشی مستقر در ارتفاعات میمک شتافته و 6 تانک عراقی را منهدم کردند و اکیپ ارتش دست به عقب‌نشینی تاکتیکی زد و خود را به دامنه ارتفاعات میمک کشاند و درگیری در صبح و بعدازظهر همچنان ادامه داشته است.» در همین زمینه، هنگ ایلام درخواست کرد که ساعت 6 صبح فردا، مواضع و تانک‌های عراق در نی‌خزر و دامنة ارتفاعات اطراف توسط یک اسکادران از جنگنده‌های نیروی هوایی درهم کوبیده شود تا با همکاری نیروها بتوان به مواضع قبلی برگشت. براساس این گزارش، آخرین وضعیت پاسگاه‌های تابع گروهان صالح‌آباد حاکی است که پاسگاه‌های انجیره و شوروشیرین زیر آتش شدید توپخانه و تانک‌های عراقی قرار دارند و نیروهای خودی درحال ‌مقاومت هستند. این گزارش می‌افزاید: افراد پاسگاه نی‌خزر و نیروهای گروهان صالح‌آباد که در ارتفاعات میمک مستقر بودند به‌علت آتش توپخانه مهاجمان و بی‌اثربودن سنگر و سلاح آنان، موضع خود را ترک کرده و تغییر داده و هم‌اکنون نیروها مشغول نبرد بوده و نیاز به توپ دورزن دارند. در یک گزارش تکمیلی دیگر آمده است که نیروهای عراقی پاسگاه انجیره و تپه شینو را محاصره کرده و نیروهای مستقر در محل، سنگرهای خود را ترک و عقب نشسته‌اند و همچنان درحال‌ دفاع هستند. دراین‌حال و باآنکه امروز 9 فروند جنگنده اف5 از پایگاه چهارم شکاری جهت پشتیبانی جبهه‌های غرب ایلام به پرواز درآمدند و مواضع و اهداف موردنظر را بمباران کردند، گزارش تکمیلی گروهان صالح‌آباد گویای آن است که نیروهای عراقی در اکثر ارتفاعات میمک مستقر و کنترل راه‌های مشرف به پاسگاه‌های خودی را به دست گرفته‌اند و هر آن احتمال سقوط پاسگاه‌های انجیره و شوروشیرین می‌رود. این گروهان به‌طور مکرر درخواست پشتیبانی زمینی و هوایی دارد. هنگ ایلام نیز در گزارشی اعلام کرد که در ساعت 15 امروز، یک فروند هواپیمای عراقی به ایستگاه (سایت) نخجیر حمله کرد که براثر تیراندازی مأموران ایستگاه (سایت)، متواری شده و در حین فرار، کوه‌های اطراف ایلام را بمباران کرد، اما قبل از خروج از مرزهای کشور، در کوه‌ها در منطقه چمن‌بولی واقع در 65 کیلومتری غرب شهرستان ایلام سقوط کرد. دراین‌خصوص، گزارش سپاه مرکز حاکی است که میگ مزبور براثر آتش جنگندة ایران مجبور به فرود اضطراری شده که در حین نشستن به زمین خورده، بدنه‌اش متلاشی می‌شود. دراین‌حال، گزارش روابط عمومی ستاد عملیات غرب کشور دربارة حملات شامگاه امروز ارتش عراق به منطقة ایلام حاکی است: «براثر حملات مجدد ارتش بعث عراق در منطقة ایلام این ارتش متجاوز توانست از تاریکی هوا استفاده کند و نقاط مرزی ایران را مورد تجاوز قرار دهد. در این حمله شامگاهی که از پشتیبانی هوایی برخوردار بود، چندین پایگاه مورد هجوم قرار گرفت و تعدادی از برادران سپاه پاسداران، ژاندارمری و ارتش جمهوری اسلامی مجروح شدند. ...»

گزارش - 593

درحالی‌که در مناطق مرزی قصرشیرین و ایلام نبردهای سختی میان قوای مهاجم عراق و نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در جریان است، امروز بنی‌صدر، رجایی و هیئت همراه وارد کرمانشاه شدند و به‌مدت 13 ساعت، در دو جلسة صبح و عصر با فرماندهان قوای مسلح ارتش، سپاه و ژاندارمری در محل ستاد عملیات مشترک غرب کشور وارد شور و جلسه شدند. گزارش خبرنگار کیهان از کرمانشاه دراین‌مورد حاکی است: «این دو جلسه با تصمیمات مهمی همراه بود و آقایان بنی‌صدر و رجایی در پایان این جلسات وضع امنیتی غرب کشور را مطلوب اعلام کردند. رجایی، نخست‌وزیر، نیز با تأکید بر نقش هماهنگی نیروها اضافه کرد: یکی از تصمیمات مهم این دو جلسه امنیتی تشکیل یک ستاد عملیات مشترک در تهران است تا در رفع نارسایی‌ها و هماهنگی نیروها سرعت بیشتری به خرج داده شود. وی سپس درمورد تصمیمات دیگر گفت: برای ایجاد نظم در تهیه و گزارش اخبار منطقة جنگی نیز مقرر شد مرکزیتی ازنظر خبری در تهران تشکیل شود و رئیس‌جمهور اعلام کرد که در ساعت 10 صبح هرروز گزارش دقیق مناطق جنگی را در اختیار رسانه‌های گروهی قرار خواهد داد.» در پایان این گزارش آمده است که «بنی‌صدر، رجایی و فرماندهان ارتش در ساعت 3:35 دقیقه بعدازظهر، با هلیکوپتر عازم ایلام شدند و سپس به‌اتفاق ابراهیمی، استاندار ایلام، به نواحی مرزی صالح‌آباد که نقطة اوج درگیری‌های دیروز و امروز در منطقة ایلام بود، عزیمت کردند.» در گزارش دیگر کیهان آمده است: «رئیس‌جمهور سپس به‌همراه آقای رجایی نخست‌وزیر، تیمسار فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترک، تیمسار سرتیپ ظهیرنژاد فرمانده نیروی زمینی، سرهنگ فکوری وزیر دفاع و فرمانده نیروی هوایی، استاندار ایلام و کرمانشاه و فرماندهان نظامی منطقه ساعت 17 امروز با هلیکوپتر از ایلام وارد روستای صالح‌آباد شدند و بلافاصله با اتومبیل به منطقه‌ای بین هلاله و سرنی در فاصلة بیست کیلومتری مرز ایران و عراق رفتند.» یادآوری می‌شود منطقة یادشده در نزدیکی منطقة اشغالی میمک قرار دارد. دراین‌حال، گزارش دیگری از خبرنگار کیهان حاکی‏از پرخطربودن سفر بالاترین مقامات کشور به منطقة جنگی است. در این گزارش که البته چاشنی تبلیغات با بازگوکردن اتفاقی عجیب (فرارکردن میگ از چنگ بالگرد!) در آن وجود دارد، آمده است: «هلیکوپتر حامل آقای بنی‌صدر و آقای رجایی و همراهان مورد حمله یک میگ عراقی قرار گرفت، که با حرکات تاکتیکی خلبان هلیکوپتر و رسیدن به‌موقع جنگنده‌های ایرانی، میگ عراقی مجبور به فرار شد و آسیبی به بنی‌صدر، رجایی و همراهان وی وارد نیامد.»

گزارش - 594

این روزها که شهرها و پاسگاه‌های مرزی ایران در مناطق قصرشیرین و ایلام مورد هجوم شدید زمینی و هوایی عراق قرار گرفته، بررسی مطالب رسانه‌های گروهی داخلی عراق و برخی کشورهای عربی قابل‌تأمل و حاکی‏از توجیه تهاجم عراق علیه ایران براساس تفکرات ناسیونالیسم عربی و با هدف جذب دیگر کشورهای عربی منطقه به این درگیری تازه و اشاعة تقابل دیرینة قومیت‌هاست. دراین‌زمینه، روزنامة الثوره ارگان رسمی حزب بعث اشتراکی عراق در شمارة امروز خود تحت‌عنوان "دست کوبندة انقلاب قادر به پس‌گرفتن سرزمین ما از فارس‌های غاصب و حفظ حیثیت و حاکمیت ملی و قومی است" چنین نوشته است: «نیروهای مسلح پیروز ما به نبردهای آزادسازی سرزمین غصب‌شده ازسوی تجاوزکاران فارس ادامه می‌دهند و در این راه بهترین نمونه‌های دلیری و کارایی و پافشاری برای جانبازی و قدرت رزمندگی و معنویت عالی که قدرت قاطع انقلاب پیشرو ما را در تأکید خط مشی انقلابی و مستقل و سعی مداوم برای حفظ حاکمیت ملی و قومی امت عرب و نشان‌دادن مقام لایق آن در صحنة عربی و جهانی منعکس می‌سازد را ارائه داده است. ...» در بخش دیگری از سرمقالة الثوره با اشاره به هشدارهای دیپلماتیک عراق به ایران مبنی‌بر بازپس‌دادن سرزمین‌های مورد ادعای عراق، آمده است: «آزادساختن منطقة "زین‌القوس" به‌مثابة آغاز عملیات جسورانه و مقدمه‌ای برای آزادی "سیف‌سعد" بود. ...» رادیو صوت‌الجماهیر نیز در برنامة عربی عصرگاهی خود به نقل از روزنامة لبنانی الجمهوریه اعلام کرد که این روزنامه «از کلیة رژیم‌های عربی خواست از عراق در جنگ خود برای بازگرداندن سرزمین عربی غصب‌شده پشتیبانی کنند.» بنا به این گزارش: «این روزنامه در سرمقالة خود نوشت: "جای تعجب نیست که عراق به زبان رئیس‌جمهوری خود اعلام کند که قصد دارد هر سرزمینی که غصب شده را بازپس بگیرد. و جای شگفتی نیست که پرزیدنت صدام حسین که به خود اطمینان دارد و به ملت خود اعتماد دارد بگوید که نمی‌خواهد با ایران بجنگد و طمعی به سرزمین‌های ایرانی ندارد."» این روزنامه در پایان سرمقالة خود نوشته است: «عراقی‌های مؤمن به عربیت بارها نشان دادند پیام جهاد را می‌پذیرند؛ لذا بایستی اعراب از عراق پشتیبانی کنند، زیرا عراق می‌جنگد و می‌خواهد سرزمین‌های عربی من‌جمله فلسطین را آزاد کند.» از سوی دیگر، «خبرگزاری عراق امروز گزارش داد: در جریان نبردهای شب گذشته و اوایل امروز در مرز ایران، 3 تن از نیروهای عراقی کشته و 8 تن مجروح شدند. خبرگزاری عراق به نقل از یک سخنگوی ارتش این کشور افزود که حدود ساعت 6 بامداد امروز (به وقت تهران) نیروی هوایی عراق، مواضع خان‌لیلی ایران در شهر قصرشیرین را بمباران کرد. همین سخنگو گفت: نیروهای عراقی همچنین به گلوله‌باران مناطق مرزی "بیلون" و "جبل بامو" واقع در جنوب کشور توسط نیروهای ایرانی، پاسخ دادند.»

گزارش - 595

یک گزارش از نیروهای اطلاعاتی خودی حاکی است که در ساعت 11 امروز، در جلسه‌ای که در پادگان سیدصادق عراق میان فرماندهان عراقی برگزار شد، مقرر شد که تیپ38 لشکر پیادة ارتش عراق و گردان‌های تابعة تکاور این تیپ ضمن آماده‌کردن کلیة توپ‌ها و خدمة خود، عازم مناطق مرزی درگیر شوند. درضمن، همین گزارش افزوده است که گروهان تکاور عقبه که در تابعیت تیپ116 گارد مرزی می‌باشد و در تاریخ 11/6/1359 جهت پاک‌سازی اکراد شورشی از پنجوین به توتمان واقع در مرز مشترک عراق و ایران انتقال یافته بود، پس از انجام مأموریت محوله، امروز به پنجوین مراجعت کرد.

گزارش - 596

برای مرزهای خوزستان، به‌خصوص منطقة عمومی خرمشهر و آبادان، امروز روز پرحادثه‌ای بود؛ زیرا عراقی‌ها علاوه‌بر تعرضات مرزی، دست به تحکیم و تقویت بیشتر نیروها و تجهیزات خود زدند، طوری‌که گزارش ستاد مشترک ارتش حاکی است: «باتوجه‌به گسترش اخیر یگان‌های عراقی در مرزهای خوزستان و طی تجاوزاتی که این کشور در منطقة لشکر81 انجام داده، چنین استنباط می‌شود که ممکن است عراق حملة اصلی خود را در منطقة خوزستان انجام دهد.» در پایین این دستورالعمل از کلیة یگان‌های نیروی زمینی مستقر در منطقة خوزستان خواسته شده که گسترش پدافندی خود و سایر اقدامات تأمینی ازجمله تجهیز پاسگاه‌ها ازنظر نیرو و تجهیزات را به عمل آورند. دراین‌حال، نیروهای اطلاعاتی ارتش ایران خبردار شدند که قرار است «نیروهای مهاجم عراقی با پشتیبانی گارد مرزی در ساعت 5 [بامداد] امروز به منطقه‌ای به نام غزیله (در خاک عراق) بین شلمچه تا 75 کیلومتری خاک ایران حمله و تجاوز نمایند.» این احتمال قوی ازاین‌رو بود که «امروز نیروهای ارتش عراق از منطقه غزیله تا شلمچه آرایش جنگی کامل گرفتند.» البته قراین دیگر نیز حملة عراق را برای امروز مسجل می‌ساخت، ازجمله حوادث دیگر امروز: «پیاده‌شدن تعداد زیادی سرباز عراقی در مقابل مرز خرمشهر در خاک عراق»؛ «استقرار موشک‌های زمین‌به‌هوای سام در منطقه مقابل استان خوزستان در خاک عراق به وسعت 20 کیلومتر به‌همراه تعداد زیادی تانک و زره‌پوش در اطراف آنها.»؛ گزارش سپاه خوزستان مبنی‌بر اینکه عراق قصد دارد در روز 23/6/1359 یک حملة هوایی خیلی شدید به بوشهر و خرمشهر بنماید و در این حمله جزیره مینو و شلمچه و گارد ساحلی خسروآباد آبادان و ناوگان‌های ایران در معرض تهدید است. و این مسئله که «از روز گذشته تا امروز در روبه‌روی دژ شماره 3 واقع در 6 کیلومتری شلمچه در خاک عراق تعداد 20 تانک و تعدادی نفربر و سلاح خمپاره‌انداز و ضدهوایی دشمن در پشت دیوارة خاکریزی‌شده مستقر شده‌اند و حالت تعرضی به خود گرفته‌اند.» علاوه‌براین، «گزارش مرزبانی خرمشهر نیز حاکی است که در 7 کیلومتری شلمچه واحد توپخانه و تعداد زیادی ادوات ضدهوایی به طول 10 کیلومتر استقرار یافته‌اند و در 4 کیلومتری شط‌العرب، روبه‌روی جزیرة مینو نیز واحد توپخانه و ضدهوایی به طول 5 کیلومتر مستقر شده‌اند.» همچنین، به گزارش نیروهای اطلاعاتی ارتش: «در روز جاری علاوه‌بر نیروهایی که به گردان 5 گارد مرزی عراق مأمور و تقویت شده‌اند، یک آتشبار توپخانه از لشکر5 مکانیزه بصره مجهز به توپ 87 م.م و خمپاره‌انداز 60 م.م و نیز دو گردان از تیپ2 گارد مرزی مستقر در شلمچه نیز به گردان یادشده مأمور گردیده‌اند.» افزون‌براین، «اخبار مکتسبه از 3 نفر پناهندگان عراقی در پاسگاه سمیده حاکی است: یک سرگرد شیعه‌مذهب به نام عدنان، امروز بسیار نگران بوده و اظهار داشته قرار است امروز یا فردا عراق به ایران حمله کند.» طبق اظهارات این پناهندگان، «ارتش عراق حدود 3 لشکر از یگان‌های خود را به منطقة مرزی لشکر92 زرهی اعزام نموده است.» این افراد با اشاره به روحیة ضعیف ارتش عراق و ترس آنها از دقت توپخانة ارتش ایران، اظهار کردند که «تصفیة شدیدی در ارتش انجام گرفته و به‌طورکلی پرسنل شیعه‌مذهب را اخراج و پرسنل مصری را جایگزین می‌کنند.» و خبر دیگر اینکه «برابر اطلاع واصله ارتش عراق با جابه‌جایی نیروهای خود قصد داشته است که شب 22/6 و یا 23/6 به منطقه فکه ـ سوسنگرد حملاتی را آغاز کند.» اما در منطقة عمومی خرمشهر و آبادان، پیش از حملة صبحگاهی عراق که برای نیروهای نظامی ایران مسجل شده بود، نیروهای خودی برای جلوگیری از نفوذ دشمن، پیش‌دستی کرده و «بنا به گفتة یک مقام آگاه از سپاه خرمشهر در ساعت 3:15 دقیقه بامداد شنبه، افراد نظامی ایران توانستند از مرز عراق عبور کنند و پاسگاه بوارین عراق را که در مقابل منطقة جرگه ایران است، مین‌گذاری کنند که به‌دنبال آن، پاسگاه مزبور براثر تیراندازی‌های قوای نظامی ایران منهدم شد. وی افزود: درحال‌حاضر، تأسیسات مرزی عراق از ناحیة شلمچه، خرمشهر با خاک یکسان شده است.» به‌هرحال، طبق پیش‌بینی و انتظاری که می‌رفت، در ساعت 5:50 دقیقه بامداد امروز، ناوچه‌های کشور عراق، پاسگاه خین و گروهان خرمشهر را به محاصره درآورده و آتشباری خود را ازطریق دریا با دو ناوچه روی مناطق مزبور آغاز کردند که تا ساعت 7:20 دقیقه بامداد، این درگیری همچنان ادامه داشت. در این درگیری، «قوای نظامی ایران با خمپاره یک ناوچه عراقی را در مرز شلمچه به آتش کشیدند و تعداد زیادی از نیروهای عراقی نیز مجروح شدند. نیروهای خودی همچنین کلیة پاسگاه‌های مرزی عراق را زیر آتش خمپاره قرار دادند.» دراین‌ارتباط، گزارش هنگ ژاندارمری آبادان حاکی است: «شروع تیراندازی روز جاری [در ساعت 5:50 دقیقه بامداد] ازسوی کشور عراق به‌تلافی انهدام پاسگاه آنها [بوارین] صورت گرفته است.» تا ساعت 10 صبح، در پاسگاه خین و مؤمنی هیچ‌گونه درگیری نبود، اما از این ساعت به بعد تیراندازی و درگیری بین یگان‌های پیادة عراقی و ایرانی شروع شد. یک گزارش دیگر در همین ‌خصوص حاکی ‌است که یگان‌های شناور مستقر در شلمچة عراق آتش هماهنگ خود را روی مواضع ایران ازجمله پاسگاه خین و مؤمنی ادامه داده‌اند، به‌طوری‌که صدای انفجارها تا خرمشهر به گوش می‌رسد. نیروهای ایرانی نیز 2 فروند ناوچه‌های 85 تنی تیران و مهران را به منطقه اعزام کردند. درگیری زمینی مزبور بین عوامل گردان یک از تیپ20 لشکر5 عراق درحوالی شلمچه با نیروهای خودی اتفاق افتاد که در این درگیری یک نفر از نیروهای عراقی کشته و 4 تا 6 نفر هم مجروح شدند. گزارش خبرنگار کیهان دراین‌باره حاکی است: «از اولین روز درگیری ایران و عراق در مرز خوزستان، مردم غیور خرمشهر به مساجد رفته و از روحانیون این شهرستان خواستار دریافت اسلحه برای مقابله با مزدوران عراقی شدند.» درگیری پاسگاه‌های خین و مؤمنی در منطقة شلمچه در ساعت 17 امروز، بدون هیچ‌گونه تلفاتی به نیروهای خودی پایان یافت و تا ساعت 19:30 دقیقه (ساعت مخابره خبر) اوضاع همچنان آرام توصیف شده است. نتیجة این درگیری در پایان امروز انهدام کامل پاسگاه شلمچة عراق و پل رابط نزدیک البوارین بود. در این درگیری یک پزشکیار از نیروهای خودی نیز زخم سطحی برداشت. باتوجه‌به درگیری‌های نظامی در مرز شلمچه و خین و استقرار نیروهای نظامی، از امروز مرز شلمچه به‌دنبال بازدید معاون سیاسی و امور انتظامی استانداری خوزستان ازسوی استانداری مسدود اعلام و تردد از آن ممنوع گردید. علاوه‌بر تحرکات و درگیری‌هایی که عراق امروز در مرز خرمشهر ایجاد کرده بود، در منطقة دریایی مابین گارد ساحلی به‌طرف آبادان، نیز در ساعت 12:30 دقیقه نیروهای عراقی از روی دکل مخابراتی مقابل منطقه شُطَیط در آبادان مشغول فیلم‌برداری از ساحل ایران بوده‌اند.

گزارش - 597

اخبار مربوط به درگیری‌های پراکندة روزهای اخیر، به‌خصوص نبردهای امروز در خرمشهر و آبادان منتشر شده است و صدای انفجارهای ناشی از آتشباری ناوچه‌های عراقی روی پاسگاه‌های مرزی خرمشهر در این شهر به گوش می‌رسد. دراین‌حال، مسئولان نظامی، انتظامی، شهری و مردم به تکاپو افتاده‌اند. گزارش ستاد عملیات مشترک جنوب دراین‌باره حاکی است: «به‌منظور در جریان امر گذاردن جامعه روحانیت خرمشهر و آبادان از درگیری‌های نوار مرزی، جلسه‌ای با حضور روحانیون و فرمانداری خرمشهر تشکیل گردیده... ضمناً تأکید گردید که روحانیون درمورد تشویق یگان‌های درگیر در سخنرانی‌ها اشاره‌هایی بنمایند و همچنین تودة مردم را برای معرفی به بسیج مستضعفین همراه با سایر برادران از خط مرزی تشویق بنمایند.» در میان مسئولان شهری آبادان نیز این تکاپو به چشم می‌خورد، چنانچه امروز فرماندار آبادان، "فریور باتمانقلیچ" در ابلاغیه‌ای به صداوسیمای مرکز آبادان خواسته است که «باتوجه‌به احتمال زیاد حملات هوایی عراق علیه شهرهای مرزی ایران، با همکاری و هماهنگی سازمان بسیج مستضعفین و دیگر ارگان‌های مربوط، برنامه‌های رادیو و تلویزیونی ترتیب دهید تا مردم به‌طوری شایسته و بایسته آمادگی لازم جهت این‌گونه اتفاقات را داشته باشند.» فرماندار آبادان در نامة دیگری همچنین از کفیل پالایشگاه آبادان خواسته است که باتوجه‌به اینکه «دولت عراق دست به یک‌سری نقل‌وانتقالات وسیع در مجاورت مرزهایش زده است که به‌احتمال‌زیاد قصد حمله به ایران را در این منطقه خواهد داشت، بنا به دستور استانداری و بنا به حساسیت منطقة مرزی آبادان و خرمشهر، تمام امکانات ارگان‌های انقلابی، ادارات، ارتش و نیروهای انتظامی باید در اختیار فرمانداری قرار گیرد تا طرح‌های امنیتی ضربتی ازجمله ساختن سنگر، برج‌های دیدبانی، جادة مرزی آبادان ـ اروندکنار، اسکلة دهانة اروندکنار و غیره هرچه ‌سریع‌تر عملی گردد.» در این نامه برای اجرای ضربتی مقاصد موردنظر تقاضای فهرستی از ابزار و وسایل موردنیاز ازجمله ماشین‌آلات سنگین، طرح و نقشه برج‌های دیدبانی و مهندسان ماهر شده است. از سوی دیگر، باتوجه‌به تشدید درگیری‌های مرزی و تحرکات وسیع عراق، مرکز فرماندهی سپاه پاسداران از ستاد مشترک ارتش درخواست کرده که «جهت ترابری یکی از برادران سپاه همراه با 10 تن بار مهمات و اسلحه از تهران به مقصد خرمشهر اقدام سریع انجام گیرد.» یک گزارش جالب و قابل‌تأمل نیز حاکی است باتوجه‌به اینکه نیروهای دادسرای انقلاب اسلامی آبادان حفاظت و امنیت بخشی از مرز آبی را در این منطقه به عهده دارند، ستاد مشترک عملیات جنوب بنا به درخواست دادسرای مزبور، از نیروی زمینی ارتش «تقاضای واگذاری 20 قبضه تفنگ ام ـ یک با خشاب همراه و 3 خشاب اضافی برای هر قبضه نموده و تأکید کرده که باتوجه‌به وضعیت حساس منطقه، اقدام لازم دراین‌مورد انجام پذیرد.» دراین‌حال، عوامل داخلی وابسته به عراق دست به تحرکات ایذایی در مناطق و شهرهای مرزی خوزستان می‌زنند. ازجمله، «در ساعت 23 امروز، بمبی در 5 متری پادگان آموزشی خسروآباد آبادان در کنار یک ساختمان درحال احداث تولید خوراک طیور منفجر شد که دیوار کنارة این ساختمان تخریب گردید. محل حادثه در 6 کیلومتری گروهان ژاندارمری خسروآباد بود.»

گزارش - 598

در ادامة تحرکات نسبتاً وسیع گروه‌های مسلح معاند با نظام و ارتباطات تنگاتنگ و نزدیک‌تر آنان با عوامل ارتش عراق، از مرز کرمانشاه خبر می‌رسد که شب شنبه «یک مأمور ویژه عراقی در جلسه‌ای که با برخی از سران مهاجمین مزبور ازجمله فرد سرشناسی چون دکتر ثروت داشته، دکتر ثروت اوضاع ارتش ایران را برای وی تشریح کرده و گفته است که نیروی زمینی ازهم پاشیده شده و نیروی هوایی نیز قدرت کامل ندارد و سپاه پاسداران نیز به‌علت عدم‌آموزش، کارایی لازم را ندارد. ...» همچنین، «برابر گزارش یگان جوانرود پاوه به استناد یگان قلقله و پاسداران مستقر در منطقه نیز یک فروند هلیکوپتر عراقی در شب 22/6/1359 در منطقه دالاهو پرواز نموده و به ضدانقلاب مهمات رسانیده است.» یک گزارش دیگر از نیروهای اطلاعاتی خودی حاکی است علاوه‌بر تحرکات افراد گروه کومه‌له و همراهی نیروهای جلال طالبانی با آنها در شهر ربط و استقرار آنها در این محل، تحرکات عوامل مسلح بختیار و جابه‌جایی نیرو و تجهیزات آنان نیز توسط کامیون‌هایی که نام ارتش بختیار بر روی آنها حک شده بود، از منطقة پنجوین عراق به‌سوی شیلر مشاهده شده است. دراین‌حال، گزارش ستاد مشترک ارتش حاکی است که امروز «تعداد 1000 نفر از افراد وابسته به عراق به کوه کانی‌دزدان آمده‌اند و قصد آنها حمله به پاسداران مستقر در این محل است.»

گزارش - 599

در ادامة درگیری‌های مناطق کردنشین امروز، بانک ملی مهاباد مورد هجوم مسلحانه قرار گرفت. روزنامة جمهوری اسلامی نوشت: «نزدیک ظهر امروز، تعداد 15 الی 20 نفر از افراد حزب منحلة دمکرات کردستان مسلحانه وارد بانک ملی مهاباد شده و طی گروگان‌گرفتن 2 تن از کارمندان بانک، 80 میلیون تومان به سرقت بردند و با یک وانت متواری شدند.»* این درحالی است که پیام امروز سپاه ارومیه به سپاه مرکز از عملیات قریب‌الوقوع در این شهر حکایت می‌کند. متن پیام چنین است: «از فردا، 23/6/1359 عملیات مهاباد شروع [می‌شود] هرچه‌ سریع‌تر 300 نفر نیرو همراه یک فرمانده سپاه اعزام دارید. منتظر هستیم.» دراین‌حال، ستون اعزامی از بانه به‌سوی سردشت همچنان با دادن تلفات و درگیری‌های جنگ‌وگریز با گروه‌های دمکرات، کومه‌له، رزگاری و چریک‌های فدایی خلق، به‌سختی و کندی درحال نزدیک شدن به سردشت است. بنا به گزارش‌های کیهان از غرب کشور، ستون اعزامی به سردشت در ادامة پاک‌سازی منطقه، تلفات سنگینی به مهاجمان وارد کرده است. در درگیری‌‌ها و برخوردهای پراکندة امروز در این منطقه، 6 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند. خبرنگار کیهان ضمن نقل خبر مذکور، دربارة درگیری منطقة تکاب نیز افزوده است: «در درگیری‌های اطراف پل ساروق و بنی‌کندی از توابع تکاب، بین واحدهای ژاندارمری و پیشمرگان مسلمان کرد با مهاجمان، یک پیشمرگ مسلمان به نام اباذر عبادی شهید و 2 تن دیگر به اسامی باب‌الله براتی و اسکندر فتاحی زخمی شدند. بهرنگی، فرماندار میاندوآب، ضمن بیان این مطلب اعلام کرد که برق بخش تکاب از 15 روز قبل ازسوی افراد مسلح قطع شده که هنوز هم خاموشی در این شهر ادامه دارد.» گزارش پاسگاه شاهین‌دژ نیز حاکی است: «در ساعت 23 امروز، مهاجمین مسلح بخش شاهین‌دژ را مورد حمله قرار داده و با سلاح‌های سنگین به‌طرف شهر تیراندازی و پاسگاه و سایر ارگان‌های انتظامی درحال دفاع می‌باشند و به‌شدت مقابله می‌کنند.» یک گزارش از نیروهای اطلاعاتی نیروی زمینی نیز حاکی است: «چون سالروز فوت 22 نفر از ضدانقلابیون در سقز نزدیک است، گفته می‌شود که در نظر دارند به یگان‌های ارتش و سپاه پاسداران حمله نمایند. بنا به همین گزارش، «در درگیری مسیر سنندج ـ مریوان میان نیروهای خودی و مهاجمین مسلح نیز یک نفر پاسدار زخمی شد.» از سنقر نیز خبر می‌رسد که امروز صبح «تعدادی از مأمورین ژاندارمری پاسگاه سنقر برای دستگیری ضدانقلاب به قریة گرجی بیانی در 35 کیلومتری غرب پاسگاه عزیمت که بین مأمورین و ضدانقلاب درگیری و درنتیجه 5 نفر از مهاجمین کشته و 6 نفر از آنها زخمی و یک برادر پاسدار نیز شهید گردید.»

گزارش - 600

درحالی‌که تهدید عراق هرروز جدی‌تر می‌شود، در داخل نیز نظام جمهوری اسلامی که هنوز نهادهای قانونی آن به‌طور کامل شکل نگرفته، با مشکلات متعدد امنیتی و سیاسی روبه‌رو است. ازجمله اینکه درکنار درگیری‌های مربوط به گروه‌های سیاسی، تبعات مسئلة کودتای 18 تیر گذشته هنوز مبتلا‌به نظام است. از طرف دیگر، گروه‌های سیاسی همچون سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و سازمان چریک‌های فدایی خلق که رفته‌رفته ماهیت ضدانقلابی و برانداز آنها آشکارتر می‌شود، سعی در انکار دخالت خود در جریان کودتای نقاب دارند. امروز بعدازظهر، محاکمة 6 تن دیگر از عوامل شرکت در کودتای نافرجام 18 تیرماه گذشته، در دادگاه ویژة انقلاب اسلامی مرکز آغاز شد. «برابر محتویات پرونده، 3 نفر از آنها از عوامل اصلی و سرشاخه‌هایی هستند که افراد زیادی را فریب داده و پس از بازداشت تقریباً کلیة همکاران خود را معرفی نموده‌اند و یکی دیگر از آنها از عوامل ساواک بوده که مدت 2 سال مأمور تعقیب و مراقبت بوده و با سرشاخة کودتا سرهنگ احسان (سرهنگ بنی‌عامری) رابطه داشته و دررابطه‌با کودتا مبلغ 10000 تومان دریافت کرده است.» این درحالی است که سازمان چریک‌های فدایی خلق بار دیگر شرکت خود را در کودتای نافرجام امریکایی تکذیب کرد و این قسمت از اعترافات برخی کودتاچیان را مبنی‌بر شرکت سازمان مزبور دروغ محض و «توطئة انحصارطلبان سیاسی و تبلیغاتی بی‌شرمانه علیه نیروهای انقلابی و پیشرو» خواند. در بخشی از اطلاعیة این سازمان آمده است: «... انحصارطلبان سیاسی در شنبه شب (22 شهریور) برای چندمین‏بار کوشیدند با استفاده از یکی از عوامل کودتا، مردم میهن ما را بفریبند و کودتای امریکایی را به فدائیان خلق نسبت دهند؛ درحالی‌که همة مردم ایران می‌دانند که کودتاگران و همه عوامل وابسته به امپریالیسم دشمنان سرسخت انقلابیون کمونیست‌اند. ... ما کسانی را که با بی‌شرمی تمام، کودتای امریکایی را به انقلابیون خلق نسبت می‌دهند، خدمتگزاران دانسته یا ندانسته امپریالیسم امریکا می‌دانیم و سیاست تبلیغاتی رادیو تلویزیون را که در خدمت این سیاست قرار دارد، قویاً محکوم می‌کنیم.» در همین ‌حال باتوجه‌به نزدیک‌شدن زمان برگزاری دادگاه محاکمه محمدرضا سعادتی از اعضای کادر مرکزی سازمان مجاهدین خلق (منافقین) به‌جرم جاسوسی برای کشور شوروی، هواداران این سازمان تقریباً به‌طور روزمره در برخی شهرهای کشور دست به تظاهرات اعتراض‌آمیز سازمان‌یافته می‌زنند تا در یک برنامۀ عملیات روانی فشرده، فشار بیشتری به مسئولان قضایی کشور وارد کنند. درخصوص تشکیل دادگاه سعادتی، امروز دادستانی کل انقلاب در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که هفتة آینده محاکمه محمدرضا سعادتی آغاز می‌شود. در این اطلاعیه آمده است: «محاکمه آقای سعادتی روز شنبه 29/6/1359 ساعت 9 صبح در دادگاه انقلاب اسلامی مرکز جهت رسیدگی به پروندة اتهامی ایشان دررابطه‌با جاسوسی به نفع کشور بیگانه (شوروی) و حمل اسلحة غیرمجاز آغاز می‌شود. لازم است آقای موسی خیابانی که بنا به گفتة سازمان مجاهدین خلق و اظهار متهم، مسئول آقای سعادتی می‌باشد در دادگاه حاضر شوند.» در این ارتباط، امروز «دکتر عبدالکریم لاهیجی، وکیل محمدرضا سعادتی، در نامه‌ای خطاب به آیت‌الله موسوی اردبیلی دادستان کل کشور، از ایشان تقاضای تعویق وقت محاکمه و دعوت نامبرده برای مطالعة پرونده و ملاقات با موکل خود به‌منظور تدارک دفاع و تعیین وقت جدید محاکمه با رعایت اصول و ضوابط شرعی و قانونی نموده‌اند.» دراین‌حال، درارتباط‏با درگیری‌های چند روز پیش هواداران مجاهدین خلق (منافقین) و دیگر گروه‌های چپ با مخالفان آنها، از بوشهر خبر می‌رسد «افرادی که در جریان درگیری‌های اخیر در استان بوشهر بازداشت شده بودند آزاد شدند و تنها 2 الی 3 نفر هنوز در بازداشت به سر می‌برند که ممکن است آنها نیز قریباً آزاد شوند. انصاری، حاکم شرع دادگاه انقلاب بوشهر، ضمن اعلام این خبر، به افرادی که آزاد شده‌اند برادرانه توصیه نمود که با دقت بیشتری گروه‌ها و مکتب‌ها را بررسی کنند و بعد به‌سوی آنها بروند. ...»

گزارش - 601

تیمسار باقری، فرمانده پیشین نیروی هوایی، که در زمان حملة نظامی تکاوران امریکایی به طبس به دستور بنی‌صدر حکم بمباران بقایای اجساد و لاشة هواپیما و بالگردهای امریکایی را صادر کرده بود، «ساعت 6 صبح امروز در حین خروج از کشور، توسط پاسداران انقلاب در فرودگاه مهرآباد دستگیر شد. لازم به یادآوری است که تیمسار باقری ازسوی حاکم شرع دادگاه‌های ویژة ارتش ممنوع‌الخروج شده بود.» روزنامة کیهان نیز ضمن بیان این مطلب، از قول یکی از نزدیکان تیمسار باقری نوشته است: «سرلشکر امیربهمن باقری هنگام عزیمت به خارج از کشور برای شرکت در یک کنفرانس مربوط به هواپیمایی، توسط افراد غیرمسئول بازداشت شد. وی افزود: سرلشکر باقری به‌موجب حکمی ازسوی رئیس‌جمهور به‌همراه هیئتی برای شرکت در یک کنفرانس هواپیمایی عازم خارج از کشور بود. ... این شخص نزدیک به تیمسار باقری گفت: دفتر ریاست‌جمهوری و امام از جریان چگونگی بازداشت سرلشکر باقری بااطلاع شده‌اند و ما منتظر بازگشت دکتر بنی‌صدر ریاست‌جمهوری از غرب کشور به تهران هستیم.» دراین‌باره، محمدی ری‌شهری، رئیس دادگاه انقلاب ارتش، گفت: «حدود یک ماه قبل ایشان ممنوع‌الخروج گردید و این مطلب به تیمسار فلاحی گفته شد که به ایشان اعلام کنند.» وی افزود: «تیمسار باقری متهم به اختلاس و حیف‌ومیل بیت‌المال و نیز دست‌داشتن در جریان طبس و جمع‌کردن توپ‌های ضدهوایی در تهران و مشهد می‌باشد. البته موارد اتهام دیگری نیز درمورد ایشان مطرح است که فعلاً مطرح نمی‌کنیم.» رئیس دادگاه انقلاب ارتش افزود: «تقریباً سه هفته قبل بود که ایشان قصد داشت با ایرتاکسی از ایران خارج شود که از ایشان محترمانه خواسته شد تا از ایران خارج نشوند تا به پرونده‌شان رسیدگی بشود و آقای قدوسی هم با دفتر آقای بنی‌صدر ریاست‌جمهور تماس گرفته بودند تا اعلام کنند ایشان ممنوع‌الخروج است، ولی متأسفانه آن‌طوری‌که به من گزارش دادند، یک گذرنامه سیاسی برای ایشان درست شده است که برخلاف اجازة دادستانی کل و برخلاف حکمی است که ما قبلاً ایشان را ممنوع‌الخروج اعلام کرده بودیم، می‌باشد و از این ‌نظر، ما نیز بنا به وظیفه‌ای که داریم ایشان را بازداشت کردیم تا بعداً بازجویی شوند.» 12 پیام روز گذشتة امام خمینی خطاب به زائران بیت‌الله الحرام که در بخشی از آن مطالبی راجع به شرایط ایران برای آزادی گروگان‌های امریکایی آمده است، بازتاب نسبتاً وسیعی در میان محافل رسانه‌ای غرب و مقامات ارشد امریکایی داشته است و عموماً آن را، درمورد گروگان‌ها نسبتاً ملایم‌تر و آشتی‌جویانه‌تر از قبل تحلیل کرده‌اند. البته سخنان وزیر خارجة ایران نیز به همین‌گونه تلقی شد. تفسیر رادیو لندن دربارة شرایط امام خمینی برای آزادی گروگان‌ها چنین است: «در ظاهر امر، دخالت آیت‌الله خمینی؛ یعنی تنها شخصیتی که همه حرف او را در ایران گوش می‌دهند، دخالتی بسیار مهم به نظر می‌رسد. در فوریه گذشته آیت‌الله صریحاً اعلام کرده بود که سرنوشت گروگان‌ها می‌باید توسط مجلس تعیین شود درحالی‌که وی اکنون خود شرایط آزادی 52 امریکایی باقیمانده را تعیین کرده است؛ گرچه باید توجه کرد که آیت‌الله هنوز قضیة گروگان‌ها را کاملاً از اختیار مجلس خارج نکرده است؛ [یعنی این] گفته آیت‌الله خمینی درمورد اینکه تصمیم نهایی با مجلس می‌باشد. ...» این گزارش آن‌گاه به بیان و تفسیر شرایط امام خمینی دربارة آزادی گروگان‌ها می‌پردازد: «این شرایط به ترتیب اهمیت عبارت‌اند از: بازگردانیدن ثروت شاه، آزادکردن دارایی‌های ایران در امریکا که نزدیک به 8 میلیارد دلار تخمین زده می‌شود، بازپس‌گرفتن ادعاهای امریکا علیه ایران و قول عدم مداخلة سیاسی و نظامی در ایران. ... در اینکه قسمت اعظم ثروت شاه در بانک‌ها و مؤسسات امریکایی است شکی نیست اما مقدار آن چقدر است، معلوم نیست. درصورتی‌که می‌شد بر سر این مهم‌ترین شرط و مشکل‌ترین ازجهت امریکا سازشی شود؛ مثلاً امریکا قولی می‌داد تا بر سر اقدام قانونی ایران جهت بازپس‌گرفتن ثروت شاه ازطریق دادگاه‌های امریکا مانعی ایجاد نکند، آن‌وقت شاید شرط مزبور می‌توانست آغاز حل مسئله باشد. ... خبرنگار بی‌بی‌سی در نیویورک می‌گوید: خواسته‌هایی که آیت‌الله خمینی مطرح کرده است از آنچه نخست‌وزیر ایران هفتة پیش مطرح کرد، ملایم‌تر است. ...» رادیو لندن در همین بخش و بخش صبحگاهی امروز خود نظر رئیس‌جمهور امریکا را دربارة پیام دیروز امام خمینی چنین بیان کرده است: «پرزیدنت کارتر در یک کنفرانس مطبوعاتی اظهار داشت که وی اظهارات آیت‌الله خمینی را با دقت تحت بررسی قرار داده است، ولی دولت امریکا در ارزیابی تحولات اخیر، جانب احتیاط کامل را رعایت می‌کند و اظهارات اخیر مقامات ایران را مورد تجزیه‌ و تحلیل قرار خواهد داد. اظهارات محتاطانة پرزیدنت کارتر نه‌تنها از سابقة ممتد شکست در حل مسئلة گروگان‌هاست، بلکه از تردید امریکا دراین‌مورد که با کدام مقام ایرانی تماس بگیرد و مذاکره کند، سرچشمه می‌گیرد. ... شاید مهم‌ترین نکتة اظهارات اخیر آیت‌الله خمینی حذف دو نکته از نکات قبلی باشد. وی درمورد لزوم عذرخواهی امریکا و یا امکان محاکمة گروگان‌های امریکایی مطلبی اظهار نداشته است. باتوجه‌به این مسائل، به نظر می‌رسد که امریکا ازطریق یک مرجع ثالث بی‌طرف بکوشد که از نظرات مقامات ایران آگاه شود.» دراین‌حال، صادق قطب‌زاده، وزیر امور خارجة جمهوری اسلامی ایران، که درحال ترک این وزارتخانه است امروز؛ یعنی در سیصد و پانزدهمین روز اشغال سفارت امریکا به‌دست دانشجویان پیرو خط امام، دربارة پیام دیروز امام اظهار کرد: «شروط چهارگانه‌ای که توسط امام خمینی عنوان و مطرح گردیده، وضع موجود را از بن‌بست خارج نموده و مفاد نامة مورخ 31 اوت ادموند ماسکی، وزیر امور خارجة امریکا، که در آن تقاضای حل‌وفصل بحران گروگان‌ها گردیده با "نظر مساعد" تهران روبه‌رو شده است.»

گزارش - 602

تلاش مجامع بین‌المللی و شخصیت‌های سیاسی برای حل بحران گروگان‌های امریکایی همچنان ادامه دارد. دراین‌زمینه، ازجمله «در پایان اجلاس سالانة کمیسیون فرعی حقوق بشر سازمان ملل متحد که در ژنو تشکیل شده بود، قطعنامه‌ای به تصویب رسید که طی آن از ایران مصراً تقاضا شده که گروگان‌های امریکایی را آزاد سازد. ... یکی از مقامات دولت ایران که در این اجلاس به‌عنوان ناظر شرکت کرده بود با قطعنامة مزبور مخالفت کرد و گفت که مسئلة گروگان‌ها می‌بایستی در چارچوب روابط ایران و امریکا مورد بررسی قرار گیرد.» دررابطه‌با حل مسئلة گروگان‌های امریکایی امروز همچنین در ملاقات سفیر الجزایر با هاشمی رفسنجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، نامه‌ای که ازطرف خانواده‌های گروگان‌های امریکایی به سفارت الجزایر در امریکا تحویل داده شده بود، به ریاست مجلس شورای اسلامی داده شد.

گزارش - 603

کودتای دیروز در ترکیه توسط نظامیان این کشور، بازتاب وسیعی در رسانه‌های گروهی جهان داشت. ازجمله، روزنامة کویتی القبس، امروز امریکا را متهم به رهبری کودتای نظامی در ترکیه کرد. این روزنامه دلیل کودتا را ترس از امکان وقوع انقلابی اسلامی همچون انقلاب ایران در این کشور، توصیف کرد. القبس نوشت: «اوضاع ترکیه در شب کودتا بسیار شبیه به زمان شاه در ایران بود و درحالی‌که امریکا از اوضاع ایران پند گرفته بود، ترتیب کودتای نظامی ترکیه را داد.» الرأی‌العام، روزنامة دیگر کویتی از این موضوع ابراز نگرانی کرده است که کودتای ترکیه سرپوشی باشد جهت بی‌توجهی به برکناری وزیر امور خارجة این کشور که متهم به اعمال سیاست‌های طرف‌دار رژیم اشغالگر قدس شده بود. این روزنامه می‌افزاید: «اعلامیه نظامی درحالی‌که اشاره به ادامه روابط با امریکا و جوامع بین‌المللی داشت، ذکری از روابط ترکیه و اسرائیل و یا مسئله بیت‌المقدس به میان نیاورد.» روزنامة لوموند چاپ فرانسه نیز دراین‌مورد نوشت: «حقیقت این امر که نخست خبر کودتای ترکیه از واشنگتن شنیده شد این است که "امریکا مسئول عملیات و مشوق این امر بوده است".» نیویورک‌تایمز نیز در شمارة امروز خود نوشت: «اخیراً مقامات ترکیه اظهار داشته بودند که بدون تأیید امریکا مداخله‌ای در امور کشور نخواهند کرد.» دو روزنامة چپی لبنان نیز امریکا را متهم به دخالت در کودتای نظامی ترکیه کرده‌اند. روزنامة تایمز چاپ هند نیز نوشت: «باوجود بحران‌های ترکیه، دخالت ارتش حتمی بود ولی زمان آن قابل پیش‌بینی نبوده است.» این روزنامه افزود: «کودتای نظامی نمی‌تواند اوضاع کشور را به‌حال عادی بازگرداند و فقط سرپوشی موقت روی مسائل سیاسی و مذهبی ترکیه می‌باشند.» روزنامة عربی النهار نیز نوشت: «تنها ترکیه درصورت خارج‌شدن از دامن امریکا و الحاق به دنیای اسلام و عرب می‌تواند نجات یابد و درحالی‌که این کشور نیاز به اعراب ثروتمند دارد، غیرعادی است اگر خود را به دست غرب بسپارد. ...»

ضمیمه گزارش599: اظهارات استاندار آذربایجان‌غربی دربارة سرقت از بانک ملی شعبة مهاباد «به‌دنبال سرقت پول از بانک ملی شعبة مهاباد، مهندس طاهری استاندار آذربایجان‌غربی در یک گفت‌وگوی اختصاصی با خبرنگار خبرگزاری پارس در ارومیه در پاسخ این سؤال که چگونه درحالی‌که شما قبلاً اعلام کرده بودید، به‌علت عدم حاکمیت کامل دولت در مهاباد حتی به کارمندان حقوق پرداخت نشود، در بانک ملی شعبة مهاباد 80 میلیون تومان پول نگهداری می‌شد؟ گفت: این سؤالی است که من هم مطرح کرده‌ام و هنوز کسی پاسخ بدان نداده است. وی افزود: مسئولان بانک در کشور باید به این سؤال پاسخ دهند. آقای طاهری در پاسخ این سؤال که آیا قبلاً ازطرف شما به بانک‌های منطقه درزمینة احتمال پیشامد چنین حوادثی هشدار یا اخطاری داده شده بود؟ گفت: وقتی در شهری، شهربانی وجود ندارد و اخطار شده است که به ادارات و افراد پول داده نشود، آیا مسئول بانک در مهاباد فکر نکرده است که چگونه می‌توانسته 80 میلیون تومان را نگهداری کند؟ استاندار آذربایجان‌غربی دربارة جزئیات جمع‌شدن پول در بانک ملی شعبة مهاباد و سرقت آن گفت: اولاً براساس اظهار رئیس بانک ملی شعبه ارومیه، شعب بانک مهاباد چند روزی بود که پول به مرکز استان منتقل نکرده بودند، ثانیاً رئیس بانک ملی شعبة مهاباد بدون اطلاع قبلی به مرخصی رفته است. ثالثاً مجموعة پول‌های چند بانک در مهاباد در شعبة بانک ملی جمع شده و سپس این حادثه روی داده است. رابعاً یکی از کارمندان بانک پس از جمع‌شدن پول‌ها در بانک، تلفنی دفتر حزب دمکرات را باخبر ساخته و حتی کسی که به تلفن وی جواب داده، گفته است که ما پس از جمع‌شدن همة پول‌ها اقدام خواهیم کرد. خامساً 6 مرد مسلحی که به بانک وارد شده‌اند از در پشت اقدام به این کار کرده‌اند و این درحالی است که در بانک 20 نفر کارمند مشغول کار بوده و حتی یکی از آنان نیز این مسئله را با مردم و اهل بازار در میان نگذاشته است. ضمناً اشخاصی که با خزانه یا وضع صندوق بانک آشنایی دارند، می‌دانند که دسترسی به صندوق بانک ملی به‌سادگی امکان ندارد، مگر اینکه افرادی که در آنجا کار می‌کنند، به این جریان تمایل نشان بدهند. زیرا کلید صندوق و خزانه در دست افراد مختلف است و اینها مسائلی بود که باید بیایند و بررسی کنند، که متأسفانه هنوز از آمدن کسی خبری نیست. و اگر هم بیایند امکان رفتن آنان به مهاباد مشکل است. آقای طاهری در پایان گفت: رئیس بانک ملی شعبه مهاباد از مرخصی به شهر مهاباد بازگشته و به پادگان اطلاع داده است که می‌خواهد با دمکرات‌ها دراین‌زمینه وارد مذاکره شود.»

منابع و مآخذ روزشمار 1359/06/22