1359.06.31

روزشمار جنگ سال 1359 1359.06.31
نام‌های دیگر	سی و یک شهریور
تاریخ شمسی	1359.06.31
تاریخ میلادی	22 سپتامبر 1980
تاریخ قمری	12 ذی‌القعده 1400

1360.06.31

1361.06.31

1362.06.31

1363.06.31

1364.06.31

1365.06.31

1366.06.31

روزاول-آغاز هجوم سراسري

در اولين روز حمله سراسري دشمن به خاك جمهوري‌اسلامي ايران، نيروهاي عراقي به پاسگاههاي مرز مشترك با ايران از آبادان تا شمال قصرشيرين هجوم آوردند و با پشتيباني آتش توپخانه و بمباران هوايي، بسيارياز پاسگاهها را تصرف يا محاصره كرده، پيشروي به سوي نقاطسوق‌الجيشي را شروع كردند. نيروهاي خودي هم كه آمادگي چندانينداشتند، با احساس خطر از تصرف نقاط بيشتر و شهرهاي مهم، پي‌درپيدرخواست كمك و پشتيباني مي‌كردند. هواپيماهاي دشمن نيز از بعدازظهر، هجوم به شهرها و مناطق استراتژيكرا آغاز كردند و تا قبل از تاريكي شب، با تجاوز به 19 شهر، فرودگاهها، پايگاهها و.. را هدف قرار دادند. همچنين درگيريهايي بين نيروهايدريايي خودي و دشمن در اروند رود و خليج‌فارس رخ داد كه از جملهنتايج آن غرق چهار فروند ناوچه موشك‌انداز عراقي بود.

حملات و درگيريهاي زميني

جبهه جنوبي نيروهاي ارتش عراق در ادامه تجاوزات اخير * خود به نقاط مرزي خوزستان امروز( دوشنبه 31/6/59 ) تحركات و اقدامات خود را گسترش داده و به سراسر مرز و پاسگاههاي مرزيجبهة جنوب حمله‌ور شدند. « در منطقه مرزي خرمشهر، نيروهاي زرهي دشمن كه از قبل در نقاط × در‌طول 3 ـ‌ماهه قبل‌از هجوم سراسري عراق به مرزهاي جمهوري‌اسلامي، تجاوزات‌مرزي از سوي نيروهاي دشمن شروع ‌شده بود و درگيري به صورت پراكنده وجود داشت. در نيمه دوم شهريور اين تجاوزات و درگيريها شدت يافت و در اواخر شهريور به اوج رسيد.

مرزي مستقر شده بودند، به سوي خاك جمهوري‌اسلامي به حركت درآمده، پاسگاههاي مرزي را زيرآتش گرفتند و با پيشروي به سوي جادة خرمشهر اهواز به حدود 10 كيلومتري اين جاده رسيدند. علاوه بر اين، بعدازظهر امروز ناگهان حجم وسيعي از آتش روي خرمشهر شروع شد و قسمت غربيشهر، از جمله كوي طالقاني، راه‌آهن و مولوي زير آتش گسترده خمپاره و توپهاي دشمن قرار گرفت و بسياري از مردم خرمشهر را به خاك و خون كشيد و شهداي بسياري به جاي گذاشت. درگيري پاسگاههاي منطقه خسروآباد از عصر روز گذشته شدت يافت. شهرباني آبادان اعلام كرد:« در منطقه آبادان، دشمن با سلاحهاي سنگين و خمپاره‌اجراي آتش كرد كه در اثر آن عده‌اي شهيد و مجروح شدند و تعدادي از مخازن نفت، اسكله‌ها و بعضي تأسيسات ديگر منهدم شد. تيراندازي ادامهداشته و پالايشگاه آبادان زير آتش سنگين عراق قرار دارد.» از سوي ديگر، در پاسگاههاي مرزي محورهاي شطيط، طلائيه، كوشك، سوبله، فكه و عينخوش درگيري به شدت ادامه دارد و آتش شديد دشمن روي آنها اجرا مي‌شود. گزارش رسيده در آخرين ساعات روز حاكي است كه پاسگاههاي طلائيه قديم منهدم شده و سقوط كرده‌اند و تانكهايعراقي در آن مستقر هستند. ارتباط اكثر پاسگاهها قطع شده و از وضعيت آنها خبردقيقي در دستنيست. سپاه دشت آزادگان اعلام كرد: « در ساعت 17 امروز پاسگاه سوبله به علت عدم دستور آتش از سوي فرماندهي آن، سقوط نموده، عده‌اي از برادران ارتشي شهيد و مجروح شدند و تعدادي تانك و خودرو به آتش كشيده شد. » با توجه به شدت آتش دشمن و پيشروي نسبي نيروهايش در نواحي مختلف و همچنين حملاتهوايي امروز عراق، نيروهاي مستقر در منطقه درگيري از امكان ادامه پيشروي دشمن و حتي اشغالخوزستان احساس خطر كرده، پي‌درپي درخواست كمك مي‌كنند. طبق اطلاعات دريافتي از دشمن، برابردستور فرماندهي ارتش عراق، كليه يگانهاي ارتش و گاردمرزي عراق مستقر در نقاط مرزي از ساعت 30/15 امروز در داخل سنگرهاي احداث شده موضعگرفته‌اند و كليه آتشبارهاي و موشكهاي ضدهوايي به حال آمده‌باش درآمدند. همچنين به يگانها و پادگانهاي روبروي مرز خرمشهر و آبادان دستور داده شده سريعاً پادگانها را تخليه كنند و از تيررسنيروهاي ايراني دور گردند. از سوي ديگر، قرارگاه لشكر 5 عراق به منطقه مجنون در حال انتقالاست.

جبهه‌هاي مياني و شمالي در محور دهلران، به گزارش ژاندارمري ايلام: « در قسمت پاسگاه چلات ( چيلات )، درگيرينيروهاي دشمن با نيروهاي مستقر در پاسگاه شديد است. علاوه بر آن، نيروهاي دشمن از قسمترودخانه در حال پيشروي هستند.» در محور صالح‌آباد ژاندارمري اعلام كرد: « نيروهاي دشمن در ارتفاعات انجيره و شينو مستقرشده، پاسگاههاي انجيره مورد تهديد قرار گرفته است.» در محور سومار، گزارش ژاندارمري قصرشيرين حاكي است: پاسگاه گيسكه و كليه ارتفاعاتگيسكه به تصرف نيروهاي عراقي كه از پشتيباني توپخانه برخوردارند درآمده است. علاوه برآن، پاسگاههاي كاني‌شيخ و بازرگان فاقد پشتيباني بوده، در معرض سقوط قرار دارند. همچنيندشمن بعدازظهر امروز با استقرار تعداد زيادي تانك در برابر ساير پاسگاههاي مرزي اين منطقه، ازجمله: چقاشيرگه، سه‌نپان، شهرنفت و سلمان كشته، اين منطقه را تهديد مي‌كند. در محور قصرشيرين، حدود يك گردان تانك و پياده نظام عراق در دو كيلومتري منظريه و اطرافآن موضع گرفته‌اند و احتمال حمله به پاسگاههاي خسروري، ولد كشته و تنكاب وجود دارد. فرماندهان يگانهاي ژاندارمري مستقر در يگانهاي مختلف مناطق مياني و شمالي، تقاضاي كمك، پشتيباني و تقويت پاسگاههاي مرزي را نموده‌اند.

حملات و درگيريهاي هوايي

تهران: در ساعت 20/14، چهارفروند ميگ عراقي به فرودگاه مهرآباد و پايگاه يكم شكاري حملهكردند كه باند پايگاه و شش هواپيماي نظامي مورد اصابت بمب قرار گرفت. بوشهر: در ساعت 55/13، ميگهاي عراقي به فرودگاه بوشهر حمله و قسمتي از باند و چندساختمان را تخريب كردند. بوشهر: در ساعت 40/17، ميگهاي عراقي با حمله به بوشهر ديوار صوتي را شكسته و شيشهبسياري از ساختمانها را شكستند و موجب وحشت مردم شدند. اهواز: در ساعت 45/13، ميگهاي عراقي با تجاوز به اهواز، باند فرودگاه، سيلو، ماكروويو و.. را بمباران كردند. آبادان و خرمشهر: امروز هواپيماهاي دشمن چندين‌بار به آبادان و خرمشهر حمله و نقاطي چون تلمبه‌خانه شركت نفت، اسكله‌هاي خسروآباد و.. را بمباران كردند. دزفول: بعدازظهر امروز هواپيماهاي دشمن چندين‌بار به دزفول تجاوز كرده و در اولين حمله( ساعت 14 ) قسمتي از باند پايگاه چهارم شكاري را بمباران كردند. در تجاوزات بعدي دو فروندهواپيماي دشمن سرنگون شد. ايلام و دهلران: از ساعت 30/13، منطقه ايلام و دهلران چندبار مورد تهاجم هواپيماي دشمنقرار گرفت. در اين حملات چند ميگ دشمن سرنگون شد. گيلان‌غرب: حدود ساعت 10، منطقه ويژنان، در نزديكي گيلان‌غرب، توسط ميگهاي دشمنبمباران شد. كرمانشاه: در ساعت 50/13، هواپيماهاي عراقي فرودگاه كرمانشاه و حوالي آنرا بمبارانكردند. اسلام‌آباد: در ساعت 18، شهر اسلام‌آباد مورد بمباران هواپيماهاي دشمن قرار گرفت و چندنفركشته و عدة زيادي مجروح شدند. قصرشيرين: امروز 3 فروند ميگ دشمن به قصرشيرين تجاوز كردند كه يك فروند آن، سرنگونشد. همچنين در اثر حمله ميگهاي دشمن به تنگ ترشاب ( شمال قصرشيرين ) 6 نفر كشته و عده‌زياديمجروح شدند. همدان: ميگهاي عراقي امروز چندين‌بار به همدان تجاوز و پايگاه هوايي نوژه را بمباران كردند كه به قسمتي از باند و انبار مهمات آسيب وارد شد. در جريان اين تجاوز سه هواپيماي دشمن سرنگون و يك خلبان دستگير شد. سنندج: در ساعت 30/14، فرودگاه، سپاه و چند نقطه ديگر شهر سنندج بمباران شد و 5 نفرشهيد و مجروح شدند و يك هواپيماي دشمن سرنگون شد. پيرانشهر: بعدازظهر امروز پيرانشهر و پادگان اين شهر مورد تجاوز چند هواپيماي دشمن قرارگرفت. اروميه: بعدازظهر امروز هواپيماي دشمن پادگان قوشچي ( 40 كيلومتري اروميه ) را بمبارانكردند. تبريز: بعدازظهر امروز هواپيماي دشمن پايگاه شكاري، پالايشگاه و نيروگاه برق تبريز را بمبارانكردند.

تبريز: بعدازظهر امروز هواپيماهاي دشمن پايگاه شكاري، پالايشگاه و نيروگاه برق تبريز را بمبارانكردند. 29 اصفهان: هواپيماهاي عراقي امروز كوههاي اطراف ذوب‌آهن اصفهان را بمباران كردند. شهركرد: هواپيماهاي عراقي با تجاوز به شهركرد، كارخانه قند ( 10 كيلومتري شهركرد ) و بن ( 40كيلومتري شهركرد ) را بمباران كردند.

درگيريهاي دريايي

به گزارش لشكر 92 زرهي: دو فروند ناوچه موشك‌انداز عراقي و يك فروند ناوچه گارد ساحليخودي در حوالي دماغه شط به گل نشسته است. شهرباني ماهشهر اعلام كرد: در ساعت 30/15، كشتي راهنما ( پي‌لاوت ) به نام آزادي، متعلق به اداره بنادر و كشتيراني بندر امام‌خميني از خورموسي به طرف دريا در حركت بودئ كه از ناحية چپ آسيبديد كه به احتمال زياد بامين خودي برخورد كرده است. رئيس جمهوري اعلام كرد: در درگيريهاي مرزي امروز در بوشهر، نيروهاي مسلح ايران 4 ناوچهموشك‌انداز عراق را در آبهاي بوشهر غرق كردند. به گزارش راديو بغداد، نيروهاي عراقي هشت قايق جنگي و يك جت فانتوم ايران را در جرياندرگيري با نيروهاي ايراني در شط‌العرب منهدم كردند.

خلاصه اطلاعيه ستاد مشترك ارتش جمهوري‌اسلامي ايران منتشر شده در روزهاي قبل از 31/6/59 *

اطلاعيه 1

... در مناطق غرب كشور ممكن است قطعات و يا لاشه‌هاي عمل نكرده بمبها، موشكها و خمپاره‌هاي رها شده يافت گردد كه خطرناك است. چنانكه به اين قبيل اشياء برخورد كرديد، از دستزدن به آنها خودداري كرده و موضوع را به اولين واحد نظامي اطلاع دهيد.

• علاوه بر اطلاعيه‌هايي كه توسط ستاد مشترك ارتش در اولين روز حمله سراسري عراق ( 31/6/59 ) منتشر گرديد ( ازاطلاعيه شماره 10، به بعد ) بمنظور آگاهي از حملات و درگيريهايي كه چند روزه قبل از اين تاريخ رخ داده، خلاصه‌اي از اطلاعيه‌هاي نظامي اين ستاد كه در روزهاي قبل از تاريخ مذكور منتشر شده، در اينجا ذكر ميگردد.

اطلاعيه 2

... در روز 25/6/57 در منطقه سميره ايلام درگيري شديدي بين نيروهاي ارتش جمهوري‌اسلاميايران و نيروهاي بعث رخ داد كه با اجراي آتش سنگين توپخانه نيروهاي خودي، دشمن مجبور به عقب‌نشيني شد. در اين نبرد به تاسيسات دشمن خسارات زيادي وارد گرديد و به نيروهاي خودي تلفاتي وارد نيامد. همچنين در اين روز نيروهاي عراقي قصرشيرين را زير آتش توپخانه قراردادند كه با آتشمتقابل دفع شد. در 26/6/59، نيروهاي شجاع ژاندارمري و سپاه و ساير نيروهاي مسلح در منطقهخان‌ليلي ضربه مهلكي به مزدوران عراقي وارد كردند و توانستند 30 قبضه اسلحه به جاي مانده را به دست آورند، ولي موفق به استرداد ارتفاعات مشرف بر پاسگاه نگرديدند و ارتفاعات خان‌ليلي و زينلكش همچنان در كنترل ارتش عراق است. در اين روز، اكثر جبهه‌هاي منطقه غرب از جمله سايت ايلامشاهد درگيري شديدي بوده است. نيروهاي عراقي در منطقه پاسگاه تنكاب‌نو با آتش توپخانه و حملةيگانهاي زرهي، يگانهاي ارتش جمهوري‌اسلامي ايران را زير آتش گرفتند. در ساير مناطق از جملهپاسگاه مومني در خرمشهر و پاسگاه سميره، موسيان و دويرج ( دهلران ) بين نيروهاي ايران و عراقدرگيري ايجاد شد كه حملات دشمن دفع گرديد.

اطلاعيه 3

.... در روز 25/6/59، 25 نفر از برادران پاسدار ديوان‌دره در جريان پاكسازي دهات اطراف، طي درگيري با ضدانقلابيون، دو شهيد، 5 مجروح و 3 مفقود داشتند. به ضدانقلابيون نيز تلفاتي واردشد. همچنين ستون پاكسازي خوي قطور با همكاري ارتش و ژاندارمري توانست 6 قبضه اسلحه از ضدانقلابيون به دست آورد. در روز 26/6/59، در يك درگيري شديد بين پاسداران منطقه دهگلان قروه و ضدانقلابيون مهاجم، سپاه تلفات زيادي به مهاجمين وارد كرد. در روز 27/6/59، درگيري شديد بين ضدانقلابيون مهاباد با نيروهاي ارتش، ژاندارمري و پاسداران و نيروهاي محلي ايجاد گرديد كه 25 نفر ضدانقلاب كشته و يك سرباز و يك پاسدار شهيدشدند. در روز 26/6/59، ارتش عراق، قصرشيرين را در زير آتش شديد توپخانه و بمباران هواييقرارداد و به تأسيسات شهر خساراتي وارد و چند نفر را شهيد و مجروح كرد. عدة زيادي از اهالي به شهرهاي ديگر كوچ كرده‌اند. قصرشيرين هم اككنون در حفاظت نيروهاي نظامي و انتظامي قرار دارد. در روز 27/6/59، نيروي هوايي ارتش چندين ماموريت موفقيت‌آميز در مناطق مرزي خوزستان و ايلام انجام داد. در اين عمليات دو فروند هواپيماي اف 5 ( يكي صبح در منطقه ايلام و ديگري بعد از ظهر در منطقه خوزستان )، دچار سانحه گرديدند كه يك فروند آن در خاك عراق سقوط كرد. نبرد در منطقه خان‌ليلي همچنان ادامه داشت. نيروهاي خودي 21 قبضه سلاح به جا مانده در پاسگاه را تخليه كردند. براثر آتش نيروهاي ارتش، پاسگاه سميره عراق به كلي منهدم و تلفات زيادي به دشمن وارد گرديد. در روز 27/6/59 پاسگاههاي دويرج و فكه از منطقه موسيان و مهران مورد حمله شديد توپخانهعراق قرار گرفت. در اين عمليات حدود 70 دستگاه تانك عراق با آتشبارهاي هوايي و توپخانه پشتيبانيمي‌شدند. در اين روز نيروي هوايي ارتش به نيروهاي دشمن كه در مقابل پاسگاههاي سميره، دويرج و صفريه ( خوزستان ) استقرار يافته بودند، ضربه سنگيني وارد كردند. در روز 27/6/59، ارتش عراق بيش از يك صد دستگاه توپ و پدهوايي در منطقه فاو مستقركرد. عراق جنگ‌افزارها و نيروهاي لازم را در ساحل اروند مقابل خرمشهر و آبادان و اروند كنار متمركزكرده و از 25/6/59 مرخصي پرسنل گارد مرزي را لغو و آنان را احضار كرده است. ضمناً ارتشعراق اقدام به احضار چند دوره از سربازان منقضي خدمت خود نموده است. نبرد در زمين و هوا و در قسمت عمده مرز ايران و عراق به شدت ادامه دارد و بروز جنگ دريايي بين دو كشور نيز پيش‌بيني مي‌شود.

اطلاعيه 4

... برابر گزارشهاي لشكر اهواز، نيروهاي ارتش عراق در چند روز گذشته با تانك و ادوات زرهيو پشتيباني مستمر توپخانه به پاسگاههاي رشيديه و صفريه و دويرج و فكه و طاوسيه حمله كرده است.نيروهاي ژاندارمري، ارتش و سپاه پاسداران و ساير نيروهاي مسلح منطقه با يك عمليات متقابل، دودستگاه تانك دشمن را منهدم و تلفات و خسارات زيادي به نيروهاي عراقي وارد ساخته‌اند.... در يك حمله برق‌آسا، جنگنده‌هاي نيروي هوايي ارتش جمهوري‌اسلامي ايران بيش از 14 تانكعراقي را منهدم مي‌كنند و چاه نفت دشمن را به آتش مي‌كشند. صبح روز 26 شهريور، نيروهاي مسلحارتش جمهوري‌اسلامي ايران در منطقه پاسگاه فكه با نيروهاي زرهي ارتش عراق درگير شده، تعدادزيادي از كاميون‌ها و بلدوزرهاي ارتش عراق را به كلي منهدم مي‌كنند و خسارات سنگيني نيز به كارخانهسيمان فكه عراق وارد مي‌گردد. پاسگاههاي مرزي بتام نيز با نيروهاي دشمن برخورد كرده‌اند كه در نتيجه پاسگاه عراقي مقابل پاسگاه دويرج و چهار دستگاه تانك عراقي توسط يك قبضه تفنگ 106ميليمتري ارتش منهدم مي‌شود و به پاسگاه ايران خساراتي وارد مي‌گردد. روز 26 شهريور نيروهاي ژاندارمري و ارتش، پاسگاه مقابل صفريه را زير آتش شديد خود قرار دادند كه منجر به انهداميك پاسگاه عراقي و 5 دستگاه تانك دشمن گرديد. سپس هواپيماهاي نيروي هوايي ارتش، مواضعدشمن را شديداً در هم كوبيدند. ...

اطلاعيه 5

الف ) در روز 27 شهريور، عناصر مسلح غيرقانوني كه تعداد آنها 100 نفر بود، با مسدود كردنجاده ماكو بازرگان و ايجاد مزاحمت و متوقف ساختن خودروها، دو دستگاه خودروي گمرك را به آتش كشيدند. در بعدازظهر روز 27 شهريور، از سوي ضدانقلابيون با سلاحهاي سبك و سنگين به سوي ستون نظامي كه عازم نقده بود، تيراندازي گرديد كه با واكنش شديد نيروهاي نظامي روبرو شد.در ساعت 4 بامداد 28 شهريور، از طرف ضدانقلابيون مستقر در سقز به پادگان سقز تيراندازي گرديدكه با اجراي آتش متقابل نيروهاي پادگان، مواضع ضدانقلابيون در هم كوبيده شد. ب ) در ساعت 30/14 روز 28 شهريور، با تعقيب يك فروند هواپيماي ارتش جمهوري‌اسلامي ايران، هواپيماي متجاوز متواري گرديد. در روز 26 شهريور، يك فروند هواپيماي ارتش عراق مورداصابت موشكهاي هواپيماهاي نيروي هوائي ارتش جمهوري‌اسلامي ايراني قرار گرفت. ... در بامداد 27 شهريور، نيروهاي مسلح جمهوري‌اسلامي ايران در مناطق پاسگاههاي دويرج و فكه، تحت پوشش كامل جنگنده‌هاي نيروي هوايي، حمله ارتش عراق را كه با 60 دستگاه تانك و پشتيباني توپخانه صورت گرفت، سد نمودند و دشمن را مجبور به عقب‌نشيني كردند. در اين درگيريسه تانك دشمن منهدم گرديد. در ساعت 50/19 روز 27 شهريور، نيروهاي عراقي پاسگاههاي ميان تنگ و سانواپا و آباديهاياطراف سومار و پاسگاههاي چليكه و سلمان كشته و بازرگان و كاني‌شيخ را زير آتش قرار دادند كه با واكنش روبرو شدند. در ساعت 21 روز 27 شهريور، در پاسگاه سعيديه از منطقه خوزستان، درگيريبين نيروهاي خودي و دشمن به مدت يك ساعت ادامه داشت كه تلفات و خسارات به دشمن وارد شد امّانيروهاي خودي آسيبي نديدند. پس از اين درگيري منطقه آرام شد. در بامداد روز 27 شهريور، ميان نيروهاي مسلح انقلابي در پاسگاههاي يكشان، ولدكشته، و تنكاب‌نو و تلمبه‌خانه آب با نيروهاي بعث عراق درگيري ايجاد شدكه نيروهاي خودي به آتش دشمن به شدت پاسخ گفتند. ظرف چند روز گذشته ارتش عراق در منطقهبستان سوسنگرد دست به تقويت نيروهاي خود زده است كه اين اقدام در ادامه درگيريهاي سه روزه اخير است. نبرد زميني و هوايي در سرتاسر مرز ايران و عراق از نوسود تا دهانه فاو و خليج‌فارس و نيز نبرد با ضدانقلابيون داخلي در نوار مرز ايران و عراق از نوسود تا دلاپرداغ، مرز مشترك ايران و عراق و تركيهادامه دارد. احتمال نبرد دريايي در روز جاري نيز در خليج‌فارس و اروندرود وجود دارد .

اطلاعيه 7

... در اجراي فرمان رياست جمهوري و فرماندهي كل نيروهاي مسلح مبني بر احضار پرسنل وظيفهخدمت منقضي سال 1356، اعلام مي‌گردد كه كليه پرسنل وظيفه‌اي كه خدمت زير پرچم خود را در سال 1356 در درجات افسري، درجه‌داري و سربازي به پايان رسانده‌اند، موظفند از روز سه‌شنبه1/7/59، با در دست داشتن كارت پايان خدمت و دو قطعه عكس ( 4 × 6 ) خود را به نزديكترين هنگيا گروهان يا پاسگاه ژاندارمري محل اقامت خود معرفي كنند ...

اطلاعيه 8

... در ساعت يك بامداد روز 29/6/59، افراد مسلح غيرقانوني، شهر اروميه و پادگان آن را با سلاحهاي سنگين و سبك زير آتش قرار دادند كه نيروهاي مسلح ارتش جمهوري‌اسلامي ايران به آتشآنان پاسخ دادند و ضمن وارد آوردن تلفات به نيروهاي مهاجم، آتش مهاجمين را سد نمودند. در نتيجةاين درگيريها به چند ساختمان آسيب وارد شد و مخزن نفت شهر آتش گرفت. در روز 29/6/59. در درگيريهاي سپاه پاسداران و ضدانقلابيون در گردنه صلوات‌آباد و محوردهكلان، تلفات قابل ملاحظه‌اي به ضدانقلابيون وارد گرديد و از نيروهاي پاسدار يك تن شهيد و سهتن مجروح گرديدند. در روز 29/6/59، افراد مسلح غيرقانوني حزب دمكرات در آبادي تكاب بانيروهاي مسلح خودي درگير شدند كه 10 نفر از ضدانقلابيون به هلاكت رسيدند. در اين درگيري، ضد انقلابيون 11 نفر از اهالي آبادي‌هاي اطراف را به گروگان گرفتند. در ساعت 17 روز 29/6/59، در يك درگيري بين نيروهاي رزمنده و نيروهاي عراقي در منطقه پاسگاه خيّن، پاسگاه و انبارمهمات عراق با آتش توپخانه‌‌هاي ارتش درهم كوبيده شد. در اين درگيري تلفات و خسارات فراواني به دشمن وارد شد. از نيروهاي خودي دو تن شهيد و يك نفر مجروح شدند و قسمتي از پاسگاه خيّن ايراندچار حريق گرديد. در ساعت نيم‌بامداد روز 29/6/59، نيروهاي ارتش عراق مناطق اطراف هنگژاندارمري قصرشيرين را زير آتش قرار دادند كه با آتش نيروهاي ارتش جمهوري‌اسلامي ايران مواجه گرديدند.

در ساعت 17 روز 29/6/59، يك فروند ناوچه عراقي در محل تلاقي اروندرود و نهر خيّن به وسيله آتش نارنجك‌انداز و آرپي‌جي 7‌ارتش جمهوري‌اسلامي ايران هدف قرار گرفت و به كليمنهدم و غرق شد. طي درگيريهاي‌دريايي در اين روز يك فروند كشتي عراقي و دو فروند ناوچهموشك‌انداز و يك فروند ناوچه گارد ساحلي عراق به گل نشسته است. براثر آتش نيروهاي عراقيقسمتي از ساختمان اداره بندر و كشتيراني و ترمينال نظامي خرمشهر آسيب ديد. در اين درگيري 15 نفرمجروح شدند. همچنين يك كشتي تجارتي ايران زير آتش نيروهاي عراقي قرار گرفت كه به قسمتي از كشتي آسيب وارد شده است. يك فروند قايق ژاندارمري جمهوري‌اسلامي ايران نيز غرق و چند نفر از پرسنل مجروح گرديده‌اند. در اين روز ارتش عراق دو ناوچه موشك‌انداز و دو ناوچة توپدار در دهانهفاو مستقر كرد.

در روز 28/6/59، يك فروند كشتي روسي حامل خودروهاي نظامي و جنگ‌افزار، از طريقاروند به سمت بصره در حركت بوده است. در ساعت 45/10 شب گذشته، كليه چراغهاي شهر بصرهو شعله‌هاي نفت پالايشگاه بصره خاموش گرديد. بااين كه دولت عراق اعلام كرده كليه كشتي‌ها در داخل اروندرود بايد با پرچم عراق حركت كنند، كشتي‌هاي ايران و نيز كشتي‌هايي كه به سوي بنادر ايران در حركتند، كماكان پرچم ايران را حملمي‌كنند. روز 29/6/59 سه فروند كشتي لايروبي و دو فروند كشتي خارجي با پرچم ايران از كانالخارج و وارد خليج‌فارس شدند. به قسمت فرماندهي دو كشتي خارجي كه با پرچم ايران عبورمي‌كردند، ارتش عراق تيراندازي كرده است. در حال حاضر نبرد سنگيني در طول كانال اروند‌رود از دهانه تا خرمشهر و نيز در مرزهاي خشكياستان خوزستان با توپخانه و تانك و موشك و انواع جنگ‌افزارهاي سنگين ادامه دارد. دامنة اينتيراندازي به ترمينال خرمشهر و فرودگاه آبادان نيز كشيده است. تمام ساحل عراق در طول كانالاروندرود زير آتش سنگين توپخانه‌ها و جنگ‌افزارهاي نيروهاي مسلح ارتش جمهوري‌اسلامي ايرانقرار دارد. در طول روز گذشته تيراندازي با توپخانه و ساير سلاحهاي سنگين بين نيروهاي زميني و دريايي و ژاندارمري جمهوري‌اسلامي و سپاه پاسداران در اروندرود با ارتش عراق ادامه داشته كه اين امر تلفات و ضايعاتي به جاي گذاشته است. يك كشتي لايروبي عراقي مورد اصابت قرار گرفته، كنار اروندرودغرق شد. يك ناوچه موشك‌انداز عراقي به نام اوزا به وزن 200 تن كه مسلح به چهار موشك و 2 تيربار بود، در محل تلاقي اروندرود و خليج‌فارس مورد اصابت جنگ‌افزارهاي ارتش جمهوري‌اسلاميايران قرار گرفت و غرق گرديد. تانك و ذخيره نفت شماره 512 پالايشگاه آبادان در اثر اصابت گلوله توپخانه مشتعل شد و بلافاصلهآتش مهار گرديد. ترمينال خرمشهر و تأسيسات دريايي خرمشهر و فرودگاه آبادان و قسمتي از شهر آبادانو كليه سواحل نزديك اروندرود و اروند كنار در تمام روز گذشته زير آتش توپخانه عراق قرار داشت كه آسيب قابل ملاحظه‌اي وارد نشده است. كلية تأسيسات نظامي و پاسگاههاي ارتش عراق در ساحلاروندرود زير آتش توپخانه ارتش جمهوري‌اسلامي ايران قرار داشت كه دو پاسگاه عراقي منهدم شد و به ساير تأسيسات آسيب‌قابل ملاحظه‌اي وارد گرديد. دو قايق كوچك موتوري ايران كه در داخل اروندرود متوقف بود، در اثر تيراندازي ارتش عراق غرق شدند .

اطلاعيه 9

... در عمليات پاكسازي شهر مهاباد، به وسيله ارتش و ژاندارمري و سپاه پاسداران كه هنوز ادامهدارد، درگيريهاي پراكنده‌اي در نقاط مختلف شهر ايجاد گرديده و در چند نقطه آتش‌سوزي رخ داده كه بلافاصله خاموش شده است. در درگيريهاي مهاباد، تعدادي از ضدانقلابيون كشته و زخمي شده‌اند.پنج‌نفر از رزمندگان در 29 شهريور به شهادت رسيده‌اند و.تعدادي نيز مجروح گرديده‌اند. در روز 30شهريور، حمله مهاجمين به پاسگاه جبرائيل‌آباد اشنويه دفع گرديد. از بامداد روز سي‌ام شهريور، نبرد در مناطق مرزي كرمانشاه و ايلام، در پاسگاههاي نفت‌شهر، گمرك‌نو، سه‌پتان، سومار، كاني‌شيخ، خسروي و ولدكشته آغاز و تا ساعت 22 به شدت ادامهداشت. همچنين نبرد در مرزهاي ايران و عراق در استان خوزستان و مرزهاي آبي اروندرود و مرز آبي‌نهرخيّن به شدت ادامه داشت. نيروهاي عراقي حداثر فشار آتش هوائي و توپخانه و تانك‌هاي خود را در منطقه مرزي پاسگاه فكه ايران قرار داده بودند كه با مقاومت سرسختانه نيروهاي ارتش، ژاندارمري و سپاه پاسداران روبرو شدند و در پايان روز مجبور به عقب‌نشيني گرديدند .

خلاصه اطلاعيه‌هاي ستاد مشترك ارتش جمهوري‌اسلامي ايران منتشره در روز 31/6/59

اطلاعيه 10

... ظرف روز جاري نبرد همچنان در هوا و زمين و دريا ادامه دارد. اغلب هدفهاي نظامي عراق در مناطق مرزي زير آتش توپخانه و آتش هوايي و آتش تانكهاي جمهوري‌اسلامي ايران قرار داشته و به يگانها و تأسيسات نظامي عراق تلفات و ضايعات سنگيني وارد آمد. در نتيجه درگيريهاي نيروي درياييارتش، چهار فروند ناوچه موشك‌انداز عراق در 15 مايلي بوشهر غرق شدند.

اطلاعيه 14

.... اكنون تنگه هرمز و سواحل شمالي خليج‌فارس در كنترل ارتش مي‌باشد. نيروي هوايي ارتشتامين نسبي آسمان ايران رابرقرار كرده است و نبرد در زمين و هوا و دريا ادامه دارد.

اطلاعيه 16

... برابر اعلام استانداري ايلام تاكنون 6 فروند هواپيماي ميگ متجاوز عراقي با آتشبارهاي ارتش در استان ايلام سقوط كرده است. جنازه‌هاي خلبانان عراقي در حال انتقال به شهر ايلام هستند.

اطلاعيه 17

... با توجه به تجاوزات عراق، به اين وسيله كليه مرزهاي آبي نزديك سواحل ايران منطقه جنگياعلام مي‌گردد. ايران اجازه حمل كالا به بنادر عراقي را به هيچ كشتي تجارتي نخواهد داد و نيز برايامنيت كشتيراني در خليج‌فارس اعلام مي‌كند مسير تعيين شده را رعايت فرمايند.

اطلاعيه 20

... طبق گزارشهاي واصله، تلفات و ضايعات ارتش عراق تا ساعت 23 روز 31/6/59 ( كه موردتائيد ستاد مشترك ارتش است )، چنين است: هواپيماي ميگ سرنگون شده عراقي 11 فروند، ناوچهموشك‌انداز غرق شده 4 فروند؛ ضمناً براثر آتش شديد توپخانه‌هاي ارتش، تاسيسات و كارخانه توليدگاز فاو منهدم شد و پايگاههاي هوايي شعيبه، كوت و تاسيسات نفتي واسليه، قرارگاه گردان تيپ 20در مناطق سيبه و سيمان با آتش نيروي هوايي ارتش منهدم گرديده است. درگيري در مناطق مرزيخوزستان به شدت ادامه دارد.

خلاصه بيانيه‌هاي نظامي عراق

راديو صوت الجماهير 31/6/59: بنا به شرايط حساس كنوني و توضيح بيانيه شورايفرماندهي انقلاب عراق كه طي آن تاكيد شد مقامات ارتجاعي ايران همچنان عليه هدفهاي حياتي نظامي و غيرنظامي عراق به نيروهاي خود دستور حمله مي‌دهند، براي همين نيروي هوائي عراق امروز دستبه حملات متقابل عليه پايگاهها و فرودگاههاي نظامي در اعماق خاك ايران زده، تلفات بسيار سنگيني به هدفهاي نظامي و افراد ارتش دشمن وارد آورده كه جريان آن به شرح زير است: 1 پايگاه هوائي مهرآباد در نزديكي تهران 2 پايگاه هوائي و غيرهوائي شيراز 3 پايگاه نظامي بوشهر 4 فرودگاه دزفول 5 پايگاه نظامي شاهرخي در همدان 6 پايگاه نظامي خاتمي در اصفهان 7 فرودگاه نظامي تبريز 8 فرودگاه نظامي آغاجاري 9 فرودگاه نظامي وابسته به فرماندهي كرمانشاه 10 فرودگاه اهواز در عربستان از سوي ديگر موشكهاي زمين به زمين عراق تمام هدفهاي مورد نظر را دقيقاً منهدم ساخته، انبارهاي مهمات و آذوقه ارتش را در دزفول به كلي نابود ساختند. تلفات و خسارات وارده به نيروهايعراق به شرح زير است: 1 يك فروند هواپيماي بمب‌افكن كه به علت نقص فني در داخل خاك ايران سقوط كرد... 2 يك فروند هواپيماي جنگي كه به وسيله ايران مورد هدف قرار گرفت، ولي خلبان آن توانست آن را به خاك عراق باز گرداند.... فرماندهي كل نيروهاي مسلح عراق راديو صوت الجماهير 31/6/1359: سخنگوي نظامي وزارت دفاع، بامداد امروز 22سپتامبر 1980، اظهار داشت: دشمن ايراني به فعاليت خصمانه خود عليه مواضع و پاسگاهها و كشتي‌هاي تجاري كه از شط‌العرب عبور مي‌كنند و نيز شهرهاي مرزي پر جمعيت ما، ادامه داد.

در ساعت 17 ديروز 21/9/1980، توپخانه ايراني شهر مندلي را گلوله‌باران كرد. در ساعت40/17 همين روز هواپيماي دشمن مجدداً شهر را بمباران كردند. توپخانه ما منافع آتش دشمن و شهرسومار را گلوله‌باران كرد. سلاحهاي ضدهوائي ما به هواپيماهاي دشمن پاسخ دادند و آنها را مجبور به فرار كردند. در ساعت 30/19 روز گذشته، توپخانه دشمن شهر خانقين را گلوله‌باران كرد. توپخانهما به منابع آتش پاسخ داده و شهر قصرشيرين ايران را گلوله‌باران كرد. دشمن مجوسي را بار ديگر ازحمله به هدفهاي غيرنظامي برحذر مي‌داريم. در ساعت 22 ديروز، توپخانه دشمن پاسگاه الحسينيدر منطقه خانقين را گلوله‌باران كرد و نيروهاي ما به منابع آتش پاسخ دادند و آنها را ساكت نمودند. درساعت 23 توپخانه ايراني پاسگاه معاونيه ( موسي‌الكاظم ) در منطقه خانقين را گلوله‌باران كرد، نيروهاي ما پاسخ دادند و آنها را ساكت كردند. در ساعت 6 امروز 22/9/1980، توپخانه دشمن مواضع ما را در منطقه بدره گلوله‌باران كرد.نيروهاي ما به شدت پاسخ دادند... در ساعت 9 امروز نيروهاي دشمن حمله خود را به پاسگاههاي مادر شط‌العرب آغاز كردند كه نيروهاي ما به شدت پاسخ دادند خسارت وارده به دشمن عبارتند از: منهدمساختن يك اتومبيل حامل مهمات در ساعت 10/9 امروز. نيروهاي دشمن منطقه الشيب در استانميسان را گلوله‌باران كردند. نيروهاي ما پاسخ دادند. در ساعت 55/9 امروز 22/9/1980 در منطقه خسروآباد كشتي ژاپني كاميليا هنگام عبور از شط‌العرب مورد اصابت گلوله‌هاي ايراني قرار گرفت و خسارتهايي به برج كشتي وارد و يكي از خدمه‌هاي آن مجروح شد كه نيروهاي ما پاسخ دادند. كشتي مزبور كه حامل پرچم عراق بود، راه خودرا به سوي بصره ادامه داد. در ساعت 55/10، كشتي ژاپني سلوركرين حامل پرچم عراق هنگام عبوراز شط‌العرب مورد اصابت آتش دشمن قرار گرفت. نيروهاي ما پاسخ دادند. كشتي مزبور به راه خودادامه داد. در ساعت 11، كشتي يوناني ادنه، حامل پرچم عراق كه از بصره به سوي دريا حركت مي‌كرد.مورد اصابت آتش دشمن از منطقه ايراني خسروآباد قرار گرفت. نيروهاي ما پاسخ دادند. اين كشتي بهراه خود ادامه داد. در ساعت 10/11، يك كشتي از ليبريا كه حامل پرچم عراق بود و به سوي بصرهحركت مي‌كرد، مورد اصابت آتش دشمن از منطقه آبادان قرار گرفت. نيروهاي ما پاسخ دادند و كشتيبه راه خود ادامه داد.

ارزيابي نيروهاي مسلح

خبرگزاري رويتر: به گزارش موسسه مطالعات استراتژيك لندن، عراق يك اسكادران مركب از 12 هواپيماي بمب‌افكن، تي‌يو 22، ساخت شوروي و يك اسكادران مركز از 10 بمب‌افكن سبكايلوشين 28 اس در اختيار دارد. به گزارش صنايع دفاعي غرب، ايران 455 هواپيماي جنگنده در اختياردارد، در حالي كه تعداد هواپيماهاي جنگنده عراق 332 فروند است. راديو امريكا: به گفته كارشناسان نظامي تعداد نفرات نيروهاي ايران تنها برروي كاغذ از نيروهايعراق بيشتر و تجهيزاتش مجهزتر است. اين امر را نبايد دليل برتري نظامي ايران دانست. كارشناساندفاعي اعتقاد دارند كه اين امر از تصفيه و پاكسازي 60% قواي نظامي ايران از زمان بركناري رژيم پيشينتاكنون ناشي شده است. به علاوه هواپيماها و تانكهاي پيشرفته امريكايي كه در اختيار ارتش ايران قراردارد، به علت نبودن لوازم يدكي كه از تحريم اقتصادي امريكا ناشي شده است، شديداً آسيب‌پذيراست. به موجب اسناد رسمي دو كشور نزديك به 250 هزار نفر تحت خدمت دارند كه قدرت نفرات ارتشايران به ميزان قابل ملاحظه‌اي كاهش يافته است. تعداد تانكهاي عراق كه به 2850 دستگاه بالغمي‌گردد، 1985 دستگاه از تانكهاي ايران، بيشتر است. تجهيزات توپخانه ايران به يك هزار قبضه بالغمي‌گردد، حال آن كه تعداد توپ عراقيها از 800 قبضه تجاوز نمي‌كند. ايران 200 هلي‌كوپتر و عراق250 هلي‌كوپتر دارد.  

روزشمار سياسي 31/6/59

آغاز تهاجم نظامي عراق، بازتابهاي مختلفي را در دو كشور درگير جنگ، و در محافل رسمي و غيررسمي جهان به همراه داشت. در جمهورياسلامي، جنگ توطئه‌ي براندازي انقلاب اسلامي تعبير مي‌شود كه دولتمزدور عراق در نقش « آلت دست امريكا » مجري آن است. عراق نيز ضمناعلام حمله و تصرف بخشهايي از خاك ايران، اقدام نظامي را حركتي جهتاحقاق حقوق خود دانسته، تاكيد مي‌كند كه « مصمم است تا سرزمينهايي را كه توسط ايران غصب شده »، باز‌پس ستاند. كشورهاي حوزه خليج‌فارس در قبال تجاوز عراق سكوت اختيار كرده، ضمن همكاري با عراق، از اتخاذ موضعي آشكار پيرامون جنگ پرهيزمي‌كنند. امريكا ضمن ناديده گرفتن نفس تجاوز، با اتخاذ موضعي مصلحت‌جويانه« زد و خوردهاي مرزي ايران و عراق را براي صلح جهاني و كشورهايمنطقه خطرناك » دانسته، اعلام مي‌كند: « ثبات خليج‌( فارس ) به ايرانيمتحد و قوي و مستقل بستگي دارد.» روسها نيز جنگ را نتيجه سلطه‌طلبي امريكا در منطقه دانسته، خواستار حلمسالمت‌آميز اختلافات دو كشور ايران و عراق مي‌شوند بي‌آنكه كه اشاره‌ايبه آغازگر جنگ داشته باشند.

جمهوري‌اسلامي ايران ( اوضاع داخلي، مواضع... )

مواضع مسئولين بيانات امام‌خميني در آغاز سال تحصيلي جديد:.. ( خطاب به گروهكها ) شما در يك همچوموقعي كه ايران در اين وضع واقع است و عراق رسماً اعلام جنگ كرده است به ايران.. در يك همچووقتي كه ايران در حال جنگ است با آمريكا و اين آلت دست آمريكا تجاوز كرده است به ايران، شما اگرچنانچه براي باز شدن مدارس اغتشاشي به پا كنيد يا شايعه‌سازي كنيد، معلوم مي‌شود كه شما عمالآمريكا و همدست صدام‌حسين خبيث هستيد... گمان نكند ملت ما كه دولت ايران و ارتش ايران عاجزاز اين است كه جواب به اينها ( عراقيها ) بدهد. هر وقتي مقتضي بشود من پيامي به ملت خواهم داد و به صدام حسين و امثال او نشان خواهم داد كه اينها، اين اذناب آمريكا قابل ذكر نيستند.... ما عازم بر اينهستيم، مصمم بر اين هستيم كه اگر چنانچه عراق حد خودش را نداند و تجاوز را تكرار كند، ما دستوربدهيم و ملت ما بسيج بشوند. ملت ما نبايد خيال بكنند كه جنگي شروع شده است و حالا فرض كنيد كه دست و پاي خودمان را گم كنيم، نه. اين حرفها نيست. يك چيزي آوردند و يك بمبي اينجا انداختند و فرار كردند، رفتند... يك دزدي آمده سنگي انداخته و فرار كرده، رفته است... ارتش ايران و قوايمسلح ما، پاسدارهاي عزيز ما قادر به اين معنا هستند، لكن تا مساله جدي نشود، آنها جداً عملنمي‌كنند. آن روزي كه مساله جدي شد، به تمام اينها به طور جدا امر مي‌كنم كه عمل بكنند و عراق را سر جاي خودشان بنشانند.... ارتش عراق بايد بداند كه اين جنگ، جنگ با اسلام است به هواداريكفر. و يك همچو جنگي برخلاف رضاي خداست.... ما جرممان اين است كه با آمريكا مخالفهستيم. اين جرمي كه پيش صدام‌حسين بخشودني نيست، اين است كه برخلاف آمريكاست. .... ملت عراق بايد با تمام قوا كوشش كنند كه اين شخص فاسد را از بين ببرند و اين جمعيتي كه بر خلاف اسلام و برخلاف مصالح اسلام و قرآن دارند عمل مي‌كنند را از بين ببرند... سربازهاي ارتشعراق و صاحب منصب‌هاي ارتش عراق بايد بدانند كه جنگ با ايران، جنگ با اسلام است، جنگ با قرآن است، جنگ با رسول‌الله است و اين از اعظم محرماتي است كه خداي تبارك و تعالي نمي‌گذرداز او. رئيس جمهور فرمانده كل قوا ( بني‌صدر ):... ما از پيروزي انقلاب‌اسلامي ايران تا اين لحظههيچگاه خواهان درگيري نظامي با دولت بعث عراق نبوديم... اطلاعات ما از يك‌ماه و نيم پيش به اينطرف واقعيت پيدا كرد و رژيم بعث تجاوز به مرزها را آغاز كرد... عراقيها چند روز پيش توسط سفيرفلسطين گفته بودند كه ما مي‌خواهيم آنچه را قرارداد الجزيره به ما داده است بازپس بگيريم و هدف ديگري نداريم... امروز آنها به فرودگاههاي ما حمله كردند به گمان اين كه ما غافليم و آنها مي‌توانند همان بلايي كه ارتش موشه‌دايان و نيروهاي هوايي اسرائيل به كمك سيا سر فرودگاههاي مصر آورده، سر فرودگاههاي ما بياورد... روزي كه من از سوي امام به فرماندهي نيروهاي مسلح منصوب شدم، صبحت از بين رفتن ارتش جمهوري‌اسلامي بود و صدام به خود نويد مي‌داد كه نيروي هوايي ما دو سالطول مي‌كشد تا نيروي هوايي بشود... در اين مدت كوشش من اين بود كه ارتش هم انسجام بيايد هم روحيه اسلامي پيدا كند، و اين روحيه در او تقويت بشود و نيرومند بشود براي دفاع از مرزها. امروزمردم ما مي‌توانند شاهد فداكاري ارتش باشند... سپاه پاسداران، كميته‌هاي ما دوش‌به دوش به عنوانبيانگران هيجان اسلامي انقلابي خواهند جنگيد و اين جنگ كه به ما تحميل شده است، بايد سرنوشترژيم تبهكاري را معلوم كند كه از سوي دشمنان مامور شده به ما ضربه بزند. رئيس‌جمهور:.. به دليل جوي كه عده‌اي كه كارشان تهمت و افترا و دروغ‌پراكني است، به وجود آورده بودند، براي نظاميان اتخاذ تصميم مشكل بود. به آنها گفتم حضور من در اينجا نه به دليلعلم من به امور نظامي كه براي ايجاد اطمينان در شماست كه تصميمات قاطع بگيريد و به اجرابگذاريد. نخست‌وزير ( محمد علي رجائي ):... در حمله امروز ضربه‌هاي سهمگيني بر پيكر عراق واردشد.... ما اين واقعه را براي تداوم انقلاب به فال‌نيك مي‌گيريم و چنان درسي به سرانگشتان ستم و استكبار جهاني مي‌دهيم كه اربابانشان نيز براي هميشه پشيمان گردند. ما به ملت مسلمان ايران اطمينانمي‌دهيم كه مرگ رژيم حاكم عراق فرا رسيده و اين خداست كه بدينوسيله مي‌خواهد ملت ما را همراه باملت عراق در افتخار سرنگوني صدام و رژيم نفريني‌اش شريك گرداند... دولت جمهوري‌اسلاميايران با ياري خدا و به پشتوانه خون شهيدان و ملت شهيد‌پرور مسلمان، اين دست تجاوزگر را از كتفقطع خواهد كرد. نماينده امام در ارتش ( حجت‌الاسلام خامنه‌اي ):... دولت دست نشانده و مزدور عراق تجاوزهوايي را به حريم جمهوري‌اسلامي ايران آغاز كرد و به چند پايگاه هوايي حمله نموده است. ما تاكنوننخواسته بوديم حمله كنيم، امّا ارتش جمهوري‌اسلامي تجاوز اين بعثي‌هاي دست‌نشانده را تحملنمي‌كند و درس تلخي به صدام خواهد داد. مردم عزيز ما... به پادگانهاي نظامي نزديك نشوند و در انتظار لحظه انجام مسئوليت همگاني كه از سوي رهبر عظيم‌الشان محول خواهد شد، باشند. رئيس مجلس شوراي اسلامي ( حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني ):... من اين جنگ را بخشي از يك توطئه بزرگ مي‌دانم كه ساده نيست و يك بخشي از اين توطئه بزرگ بر عهدة عراقگذاشته شده است... از صدور انقلاب برداشت نادرسي مي‌شود. هيچ‌وقت نظر امام يا ديگران ايننبوده كه ما با جنگ و دعوا مي‌خواهيم انقلابمان را صادر كنيم. انقلاب ما يك انقلاب فكري و مكتبياست. ما بايد فكر و مكتبمان را تبليغ كنيم و از اين كه فكر ما براي دولت يك كشور ديگري ايجادمزاحمت كند ابايي نداريم. مواضع و اقدامات ضدانقلاب راديو صداي آزاد ( سلطنت‌طلب ):... فشرهاي به جان آمده ايران خشم و انزجا خود را از رژيم... در چارچوب اعتصاب عظيم 10 ميليوني مدارس دلاورانه منعكس خواهند كرد. اين فرياد بايددر تاريخ ايران طنين اندازد و راه قيام ملي را هموار كند. حزب توده: كميته مركزي حزب توده ايران، طي انتشار بيانيه‌اي از اعضاي خود خواست تا آمادگيخود را براي دفاع از انقلاب و جمهوري‌اسلامي در برابر تجاوز نظامي رژيم مزدور بعثي عراق و توطئهبراندازي آمريكا به نهادهاي انقلابي اعلام كنند. در اين بيانيه آمده است: اينك كه رژيم مزدور بعثيعراق در چارچوب توطئه براندازي امپرياليسم آمريكا، تجاوز همگاني خود را عليه ميهن ما آغاز كردهاست، ما براي خود وظيفه‌اي مقدس‌تر از دفاع از انقلاب و جمهوري‌اسلامي ايران نمي‌شناسيم.

عراق ( اوضاع داخلي، مواضع و... )

مواضع مسئولين اطلاعيه شوراي فرماندهي انقلاب عراق... بعد از اين كه نيروهاي مسلح ما سرزمينهاي اشغالشدة ما را كه در مرزهاي شرق عراق قرار گرفته آزاد كردند و بعد از اين كه كنترل شط‌العرب به دستنيروهاي عراق افتاد، نيروهاي ايران سير كشتي‌ها را در شط‌العرب و انتهاي آن متوقف كردند و سيركشتي‌ها را در خليج‌فارس فلج ساختند و حملات وسيعي را عليه ارتش عراق انجام دادند، و بسيج ملياعلام كردند و فضاي هوايي ايران را بستند كه نشانگر اين است كه اينها دايره نبرد را گسترده كردند و خواستار نبرد كامل هستند. براي همين شوراي فرماندهي انقلاب عراق به نيروهاي نظامي دستور اكيدداد تا ضربه مهلكي بر اهداف غيرنظامي ايران وارد سازند تا توطئه را خنثي كنند... ما از سرزمينهاياشغالي ايران بيرون خواهيم رفت، ولي اگر تاكتيك نظامي و امنيت ارتش خودمان اقتضاء نمايد كه در اين سرزمينها باشيم، آن را تحت اشغال خود قرار خواهيم داد و به محض اين كه ايران به حق مالكيت عراق بر سرزمينهاي خودي اعتراف نمايد، از اين سرزمينها خارج خواهيم شد. صدام: حمله هواپيماهاي عراق در مقابل حمله هواپيماي ايران بوده است. اگر ايران به محله‌هايسكونت مردم حمله نكند، ما هم به آنها حمله نخواهيم كرد. اگر ايران سيادت ما را بر مرزهاي خودمانبه رسميت بشناسد، ما دست از جنگ برمي‌داريم و چاههاي نفت را تحويل مي‌دهيم. خبرگزاري عراق:... عراق مصمم است سرزمينهايي را كه توسط ايران غصب شده، بازيابد. اقدامات ديپلماتيك ... سعدون حمادي وزير امور خارجه عراق روز 31/6/59، در مورد زير پا گذاشتن موافقتنامه1975 الجزاير، پيامهايي براي كورت والدهايم دبيركل سازمان‌ملل، شاذلي قليبي دبير اول جبههعرب، فيدل كاسترو رئيس جمهور كوبا، مسئولين كنفرانس اسلامي، سازمان اتحاديه افريقا، سازمانكشورهاي آمريكايي، آسه آن و رئيس بازار مشترك فرستاد. خبرگزاري عراق: مذاكرات هيأت اعزامي عراق با مأموران بلند‌پايه شوروي در مورد اوضاعمنطقه و مسائل بين‌المللي در مسكو آغاز شد. روزنامه فيگارو: بغداد كوشش مي‌كند به مسكو نزديك شود كه اين امر توازن قوا را به نفع شورويدر خاورميانه به هم مي‌زند. در ديدار دو روزه وزير خارجه قطر از بغداد، آخرين تحولات مرزي ايران و عراق و مسأله تشكيلكنفرانس سران عرب با سعدون حمادي، همتاي عراقي او، بررسي شد. مواضع و اقدامات گروهها و سازمانهاي عراقي حزب دمكرات كردستان عراق: حزب دمكرات كردستان عراق از لغو قرارداد 1975 الجزاير ميانايران و عراق حمايت كرد. 5 اعلام كرد آماده است امكانات خود را براي بازپس‌گيري سرزمينهاي مليعراق و حفظ حقوق قانوني اين كشور در اختيار مقامات عراق قرار دهد. حزب دعوه اسلامي: طي انتشار بيانيه‌اي خطاب به ارتش عراق، از آنها خواست به كشور ايرانفرار كنند و فرماندهان گمراه و كينه‌توز خود را بكشند و پيام رهبر خود، خميني بزرگ را اجابت كنند.

مواضع و اقدامات كشورها

ماسكي، وزير خارجه امريكا اعلام كرد: درگيري ايران و عراق در دستور ملاقات وي با آندرهگروميكو وزير خارجه شوروي قرار دارد.

هارولدبراون، وزير دفاع امريكا: زد و خوردها در مرز ايران و عراق براي كشورهاي منطقه و صلح جهاني خطرناك است، هرچند هنوز به يك جنگ بزرگ بدل نشده است. ماسكي، وزير خارجه امريكا در مجمع عمومي سازمان‌ملل: ثبات خليج ( فارس ) به ايرانيمتحد و قوي و مستقل كه در صلح با همسايگانش به سربرد، بستگي دارد. وي با اشاره به 324 روزاسارت گروگانهاي امريكايي در ايران، از نمايندگان كشورها تقاضا كرد از ايران بخواهند گروگانها را آزاد كند. روزنامه پراودا، ارگان رسمي حزب كمونيست شوروي: امريكا به عنوان بخشي از اقدام جهانيبراي ايجاد منطقه تحت سلطه خود، ايران را در مقابل عراق قرار داده است. راديو امريكا: كشورهاي حوزه خليج‌فارس براي آن كه احتمال ميانجيگري ميان ايران و عراق را از دست ندهند، تصميم گرفته‌اند پيش از هرگونه موضع‌گيري در برابر ايران و عراق صبر كنند. روزنامه الوطن چاپ كويت: كشورهاي عرب خليج‌فارس به كشتي‌هاي نيروي دريائي عراقاجازه دادند براي دفاع از خود وارد آبهاي اين كشورها شوند. سازمان جهاني اخوان المسلمين: هرگونه تجاوز عليه ايران و انقلاب ايران به مثابه تجاوز عليهاسلام است و برهمه مسلمانها واجب است براي دفاع از انقلاب مقدس اسلام به پا خيزند. اين سازماندر پيام خود از نيروهاي مسلح عراق خواست سلاحهاي خود را به سوي اسرائيل و حزب بعث نشانهبگيرند.

تحليلها و تفسيرها

روزنامه كريستين ساينس مانيتور: هدف اصلي عراق بازپس‌گيري امتيازاتي است كه مجبور شدهدر زمان شاه به ايران بدهد. امّا هدف بزرگ‌تر عراق تبديل شدن به مركز قدرت برتر در خاورميانه عربياست. براي تحقيق اين امر عراق مي‌خواهد قدرت ايران را در خليج‌فارس از ميان ببرد و خود جانشينآن شود. همچنين قصد دارد تبليغات ايران را براي سرنگوني رژيم عراق در ميان شيعيان عراق خنثيكند. عراق در سال 1975، مجبور شد در برابر نيرومندي ايران حالت تدافعي بگيرد و امتيازاتي همچوننيمي از مالكيت آبراه شط‌العرب را به ايران واگذار كند، امّا اكنون كه عراق در موضع قدرت است و ايران در موضع دفاعي، عراق مي‌خواهد حاكميت خود را بر خليج‌فارس برقرار سازد، براي هميننمي‌تواند تحمل كند نيمي از اختيار آبراهي كه بندر عمده‌اش، بصره در آن است، دست دشمن باشد.

راديو آمريكا: نيويورك تايمز: نيروهاي مسلح ايران در اثر اعدامها، تصفيه‌ها، اخراجها و استعفاهاو فرار نفرات، بسيار ناتوان شده و درگيري با كردها روحيه آنها را ضعيف كرده است. به علاوه دريافتنكردن لوازم يدكي و قطعات هواپيما و هلي‌كوپتر و نبود كارشناسان و افراد فني نيز بنيه دفاعي ارتش را از بين برده است. روزنامه واشنگتن پست: پس از حمله نظامي ماه آوريل ( پنجم ارديبهشت ماه ) آمريكا عليه ايران، شوروي به آمريكا اخطار كرد كه اگر عليه ايران دست به عمليات نظامي بزند، آنها ساكت خواهندنشست. از سوي ديگر شوروي به متحدين پيمان ورشو اخطار كرده كه براي مصاف نظامي در ايرانآمادگي داشته باشند... آژانس امنيت ملي آمريكا اعلام كرد در حال حاضر روسها دست‌كم 23 لشكربراي حمله به ايران در نزديكي مرز متمركز ساخته‌اند. راديو اسراييل: روزنامه ديلي اكسپرس چاپ لندن نوشت: به هم خوردن توازن قوا در خاورميانهموجب شد عراق از فرصت استفاده كرده، قرارداد الجزاير را باطل سازد و از انزواي سياسي ايران و ضعف ارتش آن براي جبران حقارت گذشته استفاده نمايد. راديو اسراييل: عراق به چند دليل زمان حاضر را براي تجاوز خود انتخاب كرده است. يكي ضعفارتش ايران در اثر تيرباران و اعدام غالب سران و اين كه از يك فرماندهي مورد قبول محروم است. عدهزيادي از ارتشي‌ها ايران را ترك كرده‌اند. فرماندهان امروز ارتش ايران اختيارات كافي ندارند و از تجربهفرماندهي بي‌بهره‌اند. سپاه نيز بدون تجربة نظامي است و با ارتش هماهنگي ندارند و مانعي در مقابلعمليات ارتش به حساب مي‌آيد. 90 درصد تجهيزات و هواپيماهاي جنگي ايران از كار افتاده‌اند.رادارها كار نمي‌كنند و متخصصاني براي راه‌اندازي آنها وجود ندارند. عراق موقعيت فعلي را انتخابكرده تا شايد خوزستان را ضميمه خود كند، تسلط كامل بر شط‌العرب را به دست آورد و بر جزاير تنببزرگ و كوچك ابوموسي مسلط شده، بر تنگه هرمز شاهرگ حياتي خليج‌فارس حاكم گردد.

منابع و مآخذ روزشمار 1359/06/31