1361.11.21

روزشمار جنگ سال 1361 1361.11.21
نام‌های دیگر	بیست و یک بهمن
تاریخ شمسی	1361.11.21
تاریخ میلادی	10 فوریه 1983
تاریخ قمری	26 ربيع‌الثاني 1403

1359.11.21

1360.11.21

1362.11.21

1363.11.21

1364.11.21

1365.11.21

1366.11.21

1367.11.21

گزارش - 579

مقارن با اولين دقايق نيمه‌شب و در حالي كه به نظر مي‌رسيد ناكامي نيروهاي تيپ امام حسن(ع) در عبور از موانع اوليه دشمن و تأمين نشدن جناح چپ عمليات از سوي نيروهاي اين يگان ممكن است سبب وقفه در پيشروي عمده‌قواي جناح راست (نيروهاي لشكر8 نجف) شود، با پيشنهاد غلامعلي رشيد، محسن رضايي فرمانده كل سپاه، دستور به‌كارگيري تيپ قمر بني هاشم را كه احتياط سپاه سوم محسوب مي‌شد، صادر كرد تا نيروهاي اين يگان مأموريت ناتمام تيپ امام حسن(ع) را كه تأمين جناح چپ عمليات و تصرف بخشي از جاده‌ي چزابه بود انجام دهند. پاي كار آمدن نيروهاي تيپ44 قمر بني‌هاشم و بخشي از نيروهاي تيپ امام حسن(ع) زمان زيادي را به خود اختصاص داد و نيروهاي لشكر8 نجف نيز همچنان معطل تأمين جناحين خود براي پيشروي به عمق منطقه‌ي عمليات ماندند. با دست‌رسي 3 يگان مياني محور عملياتي (لشكرهاي 17، 7 و 8) به جاده‌ي آسفالت مرزي و عبور از آن، رسيدن به كانال سراسري كشاورزي اهميت بسياري يافت، زيرا نرسيدن به كانال كشاورزي، امكان مانور زرهي عراق را در حد فاصل كانال كشاورزي و جاده‌ي آسفالت مرزي كه عارضه‌ي مهمي براي پدافند نيروهاي خودي نداشت فراهم مي‌كرد و سبب مي‌شد نيروها نتوانند دفاع مؤثري در اين منطقه انجام دهند. رحيم صفوي در تماس با غلامعلي رشيد در اين باره مي‌گويد: «اگر كانال كشاورزي گرفته نشود دشمن با آوردن تانك جناح راست لشكر8 نجف را از بين مي‌برد.» وي در ادامه، دست‌يابي به جاده‌ي چزابه را منوط به رسيدن همه به كانال كشاورزي كرد و افزود: «تا لشكر8 به كانال [كشاورزي] نرسيده، حركت به عمق [سمت جاده‌ي چزابه] درست نيست.» رشيد در پاسخ مي‌گويد: «مانور هم همين بوده كه 2 گردان مستقيم برسد به كانال [كشاورزي] و بعد به سمت چپ [جنوب] بپيچند و در امتداد به سمت جاده‌ي چزابه پيشروي كنند.» با شدت گرفتن درگيري‌ها در غرب جاده‌ي آسفالت و تلاش 3 يگان مياني براي رسيدن به كانال (كشاورزي)، دشمن با استفاده از نيروي احتياط خود خط محكمي را در غرب كانال كشاورزي تشكيل داد. با اين اقدام دشمن، رسيدن به كانال كشاورزي اهميت حياتي يافت، بدين معني كه نرسيدن به آن به منزله‌ي انهدام وسيع يا عقب‌نشيني نيروهاي خودي پنداشته مي‌شد. با توجه به اين اقدام دشمن، فرمانده سپاه تأكيد كرد نيروهاي خودي مانع استقرار كامل دشمن در پشت كانال كشاورزي شوند و به طريقي اين نيروها را جاكن كنند. وي در تماس با غلامعلي رشيد گفت: «دشمن رفته غرب كانال شما مخصوصاً به (لشكر) ولي عصر(عج) بگوييد علاوه بر رسيدن به كانال، دشمن را از آن‌جا جاكن كنند.» اولين ترديدهاي فرماندهي كل سپاه در خصوص اين‌كه نيروها بتوانند قبل از روشن شدن هوا به كانال كشاورزي برسند، از حدود ساعت 2 بامداد در صحبت‌هاي رضايي ديده مي‌شود كه از رشيد پرسيد: «آيا يگان‌ها تا 4 ساعت ديگر (تا 6 صبح) مي‌توانند به هدف‌هاي‌شان برسند؟» از سوي ديگر نيز همچنان به يگان‌ها تأكيد مي‌شود تا هر چه سريع‌تر خود را به كانال كشاورزي برسانند، هر چند در اين ميان، وضعيت لشكر8 نجف براي رسيدن به كانال كشاورزي بهتر از ديگران است، اما دو مشكل عمده همچنان وجود دارد: 1. كندي پيشروي نيرو به دليل شدت درگيري نيروها با دشمن در حد فاصل جاده‌ي آسفالت مرزي و كانال كشاورزي. 2. وجود نداشتن الحاق كامل بين يگان‌هاي خودي كه البته حضور نيروهاي عراقي پراكنده در مناطق پاك‌سازي بر اين مشكلات مي‌افزود. ادامه يافتن چنين وضعيتي سبب شد تا فرمانده كل سپاه از ساعت 3:30 بامداد ضمن تأكيد بر رسيدن نيروها به كانال كشاورزي دستور دهد دستگاه‌هاي مهندسي در غرب جاده‌ي آسفالت مرزي خاكريز بزنند تا در صورت نرسيدن نيروها به كانال كشاورزي امكان پدافند در پشت اين جاده فراهم شود. آخرين وضعيت نيروها در ساعت 4:30 بامداد از جناح راست عمليات به اين ترتيب بود: در جناح راست (شمال)، تعدادي از نيروهاي حضرت رسول(ص) به غرب جاده‌ي آسفالت رفتند و مهندسي اين يگان خاكريزي را تا جاده‌ي آسفالت به عنوان خط پدافندي جناح راست احداث كرد كه به معناي تأمين شدن جناح راست عمليات بود. نيروهاي لشكر17 علي بن ابي‌طالب(ع) بدون الحاق با جناحين از جاده‌ي آسفالت عبور كرده، تعداد محدودي از نيروهاي اين يگان به كانال كشاورزي رسيدند.* نيروهاي لشكر7 ولي‌عصر(عج) پس از عبور از جاده‌ي آسفالت مرزي در مسير رسيدن به كانال كشاورزي همچنان با نيروهاي دشمن درگير بودند و اخبار رسيده به قرارگاه حاكي از متوقف شدن پيشروي اين يگان و تحقق نيافتن هدف مورد نظر بود. در اين ميان، سرعت پيشروي لشكر8 نجف در عمق منطقه‌ي دشمن بيش‌تر از يگان‌هاي ديگر بود. نيروهاي اين يگان پس از حدود 3 ساعت معطل شدن براي تأمين جناح چپ خود پيشروي در عمق منطقه را آغاز كرده، پس از رسيدن به جاده‌ي آسفالت با بهره‌مندي از امكانات زرهي ـ مكانيزه‌ي تيپ2 لشكر 16 زرهي قزوين به سرعت خود را از مسير پاسگاه وهب* (عراق) به شرق كانال كشاورزي رساندند و با چرخش به سمت جنوب در امتداد اين كانال به سمت جاده‌ي چزابه پيشروي كردند و با يك خيز كه سرعت مناسب را داشت، در نهايت موفق شدند به بخشي از جاده‌ي چزابه دست يابند.** نيروهاي تيپ قمر بني‌هاشم هم چون دير وارد عمل ‌شده بودند، به دلايل متعددي از جمله تجمع و تراكم نيروها در معابر و سردرگمي آنان؛ توجيه نبودن در خصوص منطقه و ضعف در هدايت نيروها و... هنوز به نتيجه نرسيده بودند و پيشروي چنداني نداشتند. علاوه بر اين مشكلات، يگان‌ها هيچ گونه الحاق قابل اتكايي به هم نداشتند و اغلب به شكل ستوني در محورهاي خود پيشروي مي‌كردند و نيروهاي عراقي به طور پراكنده در بين آن‌ها حضور داشتند و آنان را تهديد مي‌كردند. در اين وضعيت، مشورت فرماندهان ارشد سپاه براي حفظ مناطق تصرف‌شده در حين هدايت عمليات ادامه داشت. با توجه به زمان كمي كه تا روشن شدن هوا باقي مانده بود، رسيدن يگان‌هاي 27، 7 و 17 به كانال‌ كشاورزي بعيد به نظر مي‌رسيد؛ بنابراين، قرار شد نيروها، خط پدافندي خود را در پشت جاده‌ي آسفالت مرزي در حد فاصل پاسگاه رشيده تا پاسگاه كرامه تشكيل دهند و در جناح راست خاكريز احداث‌شده به دست نيروهاي لشكر27 حضرت رسول(ص) از رشيده تا جاده‌ي آسفالت مرزي و در جنوب نيز (بدون اطلاع از حركت موفق لشكر8 نجف و تصرف بخشي از جاده‌ي چزابه) از حوالي پاسگاه كرامه (عراق) تا جاده‌ي آسفالت خاكريز احداث شود. رحيم صفوي اين تدبير را براي ابلاغ به يگان‌ها به غلامعلي رشيد اعلام كرد. همچنين، بر سرعت دادن به تلاش‌هاي نيروهاي بهداري و تعاون براي تخليه‌ي پيكر شهدا و مجروحان تأكيد شد و تلاش فرماندهان از اين پس معطوف به اجراي اين تصميم شد. اما در اجرا دو مشكل عمده و اساسي نمايان شد: اول آن‌كه احداث خاكريز در پشت جاده‌ي آسفالت در تدبير اوليه‌ي يگان‌ها و قرارگاه نبود؛ بنابراين، رسيدن دستگاه‌هاي مهندسي به پاي كار مستلزم صرف زمان بود. دوم، پراكندگي نيروهاي يگان‌ها در منطقه به گونه‌يي بود كه اطلاع‌رساني و جمع‌آوري آنان به پشت جاده‌ي آسفالت مرزي نيز به زمان زيادي نياز داشت، ضمن آن‌كه بخشي از نيروهاي برخي يگان‌ها به طور پراكنده تا كانال كشاورزي پيشروي كرده بودند و بيم آن مي‌رفت كه در صورت دادن دستور عقب آمدن تا پشت جاده‌ي آسفالت كنترل نيروها از دست فرماندهان رده‌هاي پايين‌تر در منطقه خارج‌شده، امكان تشكيل خط پدافندي فراهم نشود و نيروها تا مواضع اوليه عقب بيايند. نگراني در خصوص ممكن نبودن سامان‌دهي نيروها و ايجاد يك خط پدافندي منسجم در پشت جاده‌ي آسفالت مرزي همچنان مهم‌ترين مشكلي بود كه در ميدان نبرد موجب نگراني فرماندهان مي‌شد. گفت و گوي فرمانده كل سپاه، فرمانده نيروي زميني ارتش، رحيم صفوي و ارتباط بي‌سيمي غلامعلي رشيد و غلامپور، بيان‌كننده‌ي چنين وضعيتي است:* رحيم صفوي خطاب به رشيد: شما بياييد پشت جاده [آسفالت]. رشيد: جاده كم‌تر از يك متر ارتفاع دارد. رحيم: اقدام كنيد براي زدن خاكريز. رشيد: منطقه خيلي شلوغ است و جمع‌آوري نيروها سخت است. رحيم: شما تانك و نفربر هم بياوريد پشت جاده. سرهنگ صياد شيرازي: [نيروها] در عقب آمدن كنترل دست‌شان نيست. محسن رضايي: در روحيه‌ي بچه‌ها هم اثر دارد. رشيد: 30 الي 40 درصد به پدافند پشت جاده اميدواريم. سرهنگ صياد شيرازي: اگر اميد به 30، 40 درصد است (در آن‌جا پدافند) نكنيم و هدف‌مان جمع‌آوري نيروها باشد. محسن رضايي در تماس با رشيد دوباره موضوع را مطرح كرده، مي‌پرسد: حتي داخل كانال هم نمي‌توانيد بمانيد؟ رشيد: خير، بچه‌ها پراكنده‌اند. [لشكر] نجف هم حدود 7 كيلومتر از طرف [پاسگاه] وهب به عمق رفته، جمع‌آوري اين‌ها مهم است. رحيم: تراكمي كه موقع عقب آمدن در معابر به وجود مي‌آيد خيلي وحشتناك است، حداقل تا پشت جاده‌ي مرزي بيايند عقب. اخبار به دست آمده از شنودها حاكي از آن بود كه در چنين وضعيتي، عراق با آوردن نيروهاي جديدي از جنوب منطقه اقدام به تقويت جنوب پاسگاه وهب كرده است. بنابراين، بر اساس چنين وضعيتي و پاسخي منفي كه فرماندهي كل سپاه در مشورت با ساير فرماندهان در مورد امكان تشكيل خط در پشت جاده‌ي آسفالت دريافت كرد، نتيجه‌ي مشورت فرمانده كل با ساير فرماندهان آن بود كه امكان تشكيل خط در پشت جاده‌ي آسفالت مرزي، اندك است. چنين وضعيتي فرماندهي را در بين دو انتخاب قرار داده بود: اول، حفظ زمين‌هاي تصرف‌شده كه با ريسك هم‌راه بود و دوم، حفظ نيروها كه جز با عقب‌نشيني مقدور نبود. به همين دليل، وي ناگريز براي حفظ نيرو در ساعت 5:10 بامداد خطاب به غلامعلي رشيد دستور عقب‌نشيني را صادر كرد و گفت: «با هماهنگي عقب بيايد.» رحيم صفوي نيز در تماس با عزيز جعفري (فرمانده قرارگاه نجف) اين دستور را ابلاغ كرد،* اما براي تأمين جناح راست عمليات در عقب‌نشيني گفت: «به آرامي عقب بياييد و مجروحين و شهدا را هم بياوريد. البته، اول (يگان‌هاي قرارگاه) كربلا كاملاً عقب بيايند، بعد شما عقب‌نشيني كنيد.» به كارگيري امكانات زرهي و مكانيزه؛ بسيج واحد موتوري يگان‌ها براي عقب‌ آوردن نيروها و اجراي آتش سنگين و مؤثر روي نيروهاي عراقي در غرب كانال كشاورزي، از جمله تدابير قرارگاه خاتم(ص) براي تسهيل در عقب‌نشيني نيروها بود. نيروها با دريافت دستور عقب‌نشيني بدون هماهنگي با جناحين به سمت مواضع اوليه حركت كردند: نيروهاي تيپ عمار (لشكر27 حضرت رسول(ص)) در پناه خاكريز احداثي در جناح راست عمليات عقب‌نشيني كردند؛** نيروهاي تيپ44 قمر بني‌هاشم و يك گردان از تيپ35 امام حسن كه چندان در عمق منطقه پيشروي نكرده بودند، بدون مشكل خاصي عقب آمدند؛ نيروهاي لشكر17 علي بن ابي‌طالب(ع) نيز عقب‌نشيني نسبتاً كم‌دردسري داشتند، اما در اين ميان، نيروهاي لشكر8 نجف كه 3 گردان از آن‌ها به جاده‌ي چزابه رسيده بودند، در عقب آمدن دچار مشكل شدند.* 3 گردان نيروي اين لشكر كه تا كانال كشاورزي پيشروي كرده بودند با دادن تلفاتي به عقب بازگشتند، اما 3 گردان ديگر به محض رسيدن به جاده‌ي چزابه دستور عقب‌نشيني را دريافت كردند. دشمن كه از طريق شنود مكالمات متوجه موضوع ‌شده بود، به سرعت جنوب پاسگاه وهب و شمال پاسگاه صفريه را كه مسير عقب آمدن اين 3 گردان مكانيزه بود، تقويت كرد. بنابراين، با رسيدن اين نيروها به محدوده‌ي پاسگاه وهب، دشمن از دو سمت به آنان هجوم برده، عملاً راه برگشت آنان را مسدود كرد.** اين نيروها با حدود 30 دستگاه تانك و نفربر (كه بخشي از آن مربوط به تيپ لشكر92 زرهي اهواز بود)، در منطقه ماندند و درگيري شديدي به وجود آمد و تلفاتي نيز به طرفين وارد شد.*** بدين ترتيب و در نهايت، نيروهاي عمل‌كننده در اين مرحله تا خاكريز شرقي مرز و در مواضعي كه حاصل عمليات شب اول بود، عقب آمدند. با توجه به نتايج كسب‌شده و به نتيجه نرسيدن تلاش‌ها، فرماندهان از ادامه‌ي عمليات در اين منطقه صرف نظر كردند و مأموريت پدافند منطقه‌ي عملياتي والفجر مقدماتي به لشكر16 زرهي قزوين (از ارتش) و تيپ35 امام حسن(ع) (از سپاه پاسداران) واگذار شد.(1)

گزارش - 580

در منطقه‌ي شمال فكه، 2 هواپيماي عراقي هنگام اجراي مأموريت بمب‌باران خوشه‌يي هدف پدافند هوايي خودي قرار گرفتند و يك فروند از آن‌ها در خاك ايران سقوط كرد و خلبان آن نيز دست‌گير شد.(2) نيروهاي عراقي نيز يك تك ايذايي در منطقه‌ي گره‌شير در چنگوله انجام دادند كه به شهادت 3 تن و زخمي‌ شدن 9 نفر از نيروهاي خودي انجاميد.(3) امروز 55 دستگاه تانك هم از طريق مرز كويت به پادگان الرشيد عراق فرستاده شد.(4)

گزارش - 581

در اقدامات نيروهاي وابسته به گروه‌هاي مخالف در مناطق كردنشين، عده‌يي شهيد؛ چند تن مجروح و تعدادي گروگان گرفته شده يا مفقودالاثر شدند. خسارت‌هايي نيز به ساختمان‌هاي دولتي وارد شد. 1. در دو نوبت درگيري با نيروهاي مسلح غير قانوني در جاده‌ي ديواندره ـ بيجار، 7 تن از نيروهاي سپاه؛ 2 تن از نيروهاي ژاندارمري و يك تن از افراد بومي به شهادت رسيدند و 5 تن مجروح و 2 تن مفقودالاثر شدند. در اصلي‌ترين درگيري كه در نزديكي پايگاه تازه‌آباد رخ داد، يك تيربار و 6 قبضه تفنگ ژ3 نيروهاي خودي منهدم شد.(5) 2. نيروهاي مسلح غير قانوني همچنين شهر مهاباد را هدف آتش شديد خمپاره‌اندازها قرار دادند كه در طول آن، 2 نفر از نيروي نظامي و يك نفر از اهالي‌شهر شهيد شدند. 4 تن از نيروهاي نظامي و 5 تن از مردم نيز زخمي شدند. در اين اقدام، به چند منزل مسكوني و قسمتي از ساختمان ستاد سپاه و ژاندارمري خسارت‌هايي وارد شد.(6) 3. در منطقه‌ي سرو در شمال اروميه، نيروهاي مسلح غير قانوني يك ميني‌بوس عبوري را به رگبار بستند كه راننده و يك سرنشين آن كه كارمند گمرك سرو بود، به شهادت رسيدند. يك كارمند ديگر گمرك نيز به گروگان گرفته شد. به گفته‌ي شاهدان محلي، 5 نفر ديگر از سرنشينان ميني‌بوس نيز كه از اهالي سرو بودند، گروگان گرفته ‌شده‌اند.(7) 4. در حمله‌ي نيروهاي مسلح غير قانوني به پايگاه حماملار در شمال اروميه، يك نفر از سربازان ژاندارمري به شهادت رسيد.(8) 5. در محور كامياران ـ مريوان، 3 تن از نيروهاي خودي بر اثر انفجار مين زخمي شدند.(9)

گزارش - 582

به گزارش روزنامه‌ي اطلاعات، در هشتمين روز از دهه‌ي فجر، تيپ جانباز و قهرمان شهداي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي كه چندي پيش با سركوب شديد ضد انقلابيون، جاده‌ي استراتژيك پيرانشهر ـ سردشت را آزاد كرده و براي رو در رويي با مزدوران بعثي به منطقه‌ي غرب كشور رفته بود، بعد از ظهر روز سه‌شنبه‌ي گذشته در ميان استقبال بسيار گرم مردم مسلمان و هميشه در صحنه‌ي اروميه وارد اين شهر شدند. افراد اين تيپ در دروازه‌ي ورودي شهر با استقبال هزاران تن از مردم اروميه مواجه شدند و سپس در حالي كه شعار مي‌دادند: «حزب دمكرات را به خاك و خون مي‌كشيم»، از خيابان‌هاي شهر اروميه با آرايش كامل نظامي عبور كردند. مردم مسلمان نيز به پاس رشادت‌ها و جانبازي‌هاي اين تيپ دلاور، در طول مسير گوسفند قرباني كردند و با پاشيدن نقل و اهداي گل مقدم آنان را گرامي داشتند.(10)

گزارش - 583

ترور يك كارگر در شيراز، حمله به پايگاه ژاندارمري شاهين‌شهر و حمله به يك مأمور شهرباني در تهران از اقدامات انجام‌شده به دست نيروهاي سازمان مجاهدين خلق است. 1. نيروهاي سازمان مجاهدين خلق در روستاي شيراز از توابع رضوان‌شهر، يك كارگر به نام محرم‌علي دوراني‌ را در داخل منزلش ترور كرده، به شهادت رساندند. طبق اعلام وزارت كشور، در طول دو هفته‌ي گذشته، 9 تن از مردم اين منطقه به دست عوامل سازمان مجاهدين خلق شهيد شده‌اند.*(11) راديو بغداد به نقل از فرماندهي مقاومت داخلي سازمان مجاهدين خلق اعلام كرده است كه اين اقدام به دست واحدهاي مقاومت سازمان انجام شده و محرم‌علي دوراني‌ در درگيري مسلحانه در جنگل‌هاي گيلان كشته ‌شده است.(12) 2. در حبيب‌آباد شاهين‌شهر، نيروهاي سازمان مجاهدين به پايگاه ژاندارمري حمله كردند كه اين اقدام زخمي شدن يكي از نيروهاي اين پايگاه را در پي داشت. 3. در تهران يكي از وابستگان سازمان مجاهدين به قصد سرقت بي‌سيم يكي از مأموران شهرباني به وي حمله‌ور شد كه شخص مهاجم با كمك مردم دست‌گير شد.(13)

گزارش - 584

سيدحسين موسوي تبريزي دادستان كل انقلاب اسلامي در مصاحبه‌‌يي مطبوعاتي درباره‌ي دست‌گيري افراد وابسته به حزب توده و اتهامات آنان گفت: «اين افراد كه دست‌گير ‌شده‌اند، از سران حزب توده هستند و علت دست‌گيري اين افراد به عنوان اين‌كه مسئولين اين حزب فعاليت سياسي داشتند نبود؛ اتهام آن‌ها جاسوسي به نفع كشورهاي شرقي است و مداركي از آن‌ها موجود مي‌باشد و اعتراف هم كرده‌اند. حتي در رابطه با ديگران هم اعتراف كرده‌اند و عده‌يي هم مي‌خواستند با گذرنامه و شناسنامه‌ي جعلي فرار كنند كه دست‌گير شدند. جرم اين‌ها جاسوسي است و كيفرخواست هم جاسوسي خواهد بود.» از دادستان كل سؤال شد كه به استثناي اعضاي مركزي اين حزب كه اتهام جاسوسي دارند، آيا بقيه‌ي اعضا مي‌توانند فعاليت حزبي داشته باشند يا خير؟ حجت‌الاسلام موسوي تبريزي در پاسخ گفت: «قبلاً هم گفته‌ام، تمام احزاب طبق قانون و با معرفي خود به وزارت كشور مي‌توانند فعاليت داشته باشند و چون اعضاي مركزي حزب توده به عنوان جاسوس دست‌گير ‌شده‌اند، ما نمي‌توانيم اين حزب را قانوني بدانيم. اگر افراد صالح ديگري را براي اعضاي مركزي معرفي نمايند و وزارت كشور تأييد كند، مي‌توانند باز فعاليت داشته باشند.»(14)

گزارش - 585

سازمان مجاهدين خلق درباره‌ي دست‌گيري سران حزب توده بيانيه‌يي منتشر كرد به گزارش خبرگزاري فرانسه: «سازمان مجاهدين خلق با انتشار بيانيه‌يي در پايتخت فرانسه اعلام كرد: "دست‌گيري نورالدين كيانوري رهبر حزب توده‌ي ايران و چند تن از اعضاي كميته‌ي مركزي اين حزب انعكاسي از ضعف رژيم و نشان‌گر امتيازي براي يك جناح از مذهبيون افراطي مي‌باشد." در اين بيانيه خاطرنشان ‌شده كه دست‌گيري دبيركل حزب توده‌ي ايران‌ نمودار افزايش تضادها در رژيم و مبيّن در انزوا قرار گرفتن روزافزون او مي‌باشد.»(15) مفسر راديو بي‌بي‌سي در مقاله‌يي عنوان كرده كه شوروي به دنبال جاي‌گزيني حزب توده در ايران به جاي حكومت جمهوري اسلامي بوده است. خبرنگار اين راديو در توضيح بيش‌تر اين موضوع مي‌گويد: «ريچارد داوئن‌ در مسكو مقاله‌يي تحت عنوان شكست هدف شوروي در تهران مي‌نويسد كه دست‌گيري سران حزب توده در تهران ضربه‌يي در اميدهاي مقامات شوروي در جهت روي كار آمدن يك حكومت ماركسيستي طرف‌دار شوروي در ايران، است. مشاورين و مقامات شوروي اميدوارند مذهبيون متعصب در ايران خود سبب نابودي خويش گردند و مردم ايران براي روي كار آمدن يك دستگاه رهبري سازمان‌يافته به سوي حزب توده روي آورند. ريچارد داوئن مي‌نويسد كه مقامات شوروي يك دم به زيستن رژيم آيت‌الله خميني مشغول بودند و دمي ديگر به عنوان اين‌كه رژيم جمهوري اسلامي همواره به شوروي خشونت مي‌ورزد، آن را مردود مي‌شمردند، اما سال گذشته شوروي صبر خود را از دست داد و خواستار يك حركت قاطعانه براي در دست گرفتن قدرت از طرف حزب توده گرديد. ريچارد داوئن خاطرنشان مي‌سازد كه ماه گذشته روزنامه‌ي آزادگان كه طرف‌دار جمهوري اسلامي است، شوروي را مورد حمله قرار داد كه سعي در رواج دادن ايده‌ي قابل مقايسه بودن اسلام و ماركسيست دارد. ريچارد داوئن از قول ديپلمات‌ها مي‌نويسد كه گفته‌اند به نظر مي‌رسد سركوب حزب توده، به اميد شوروي براي سازش با رژيم آيت‌الله خميني پايان داده باشد.»(16)

گزارش - 586

مهمانان خارجي شركت‌كننده در مراسم دهه‌ي فجر با امام خميني ديدار كردند. در اين ديدار، امام خميني سخناني را درباره‌ي انقلاب اسلامي و اوضاع كنوني جهان و مسلمانان در كشورهاي اسلامي ايراد كردند كه محورهاي اصلي سخنان ايشان به اين شرح است: ترسيم چهره‌ي ايران به عنوان كشور خردشده زير ستم حكومت پهلوي؛ بيان رسالت ايران (مخالفت با قدرت‌هاي بزرگ و متجاوز) و تأكيد بر اين‌كه جمهوري اسلامي به دنبال اجراي عدالت است و جز خدا پناهي ندارد؛ يادآوري تكليف دوست‌داران خارجي انقلاب در نشان دادن مظلوميت ايران به مردم كشورهاي خود و مستضعفان جهان؛ توصيه به آماده‌سازي اذهان مردم ساير كشورهاي جهان براي قيام عليه قدرت‌هاي بزرگ و يادآوري بودن ايران در اين زمينه؛ بيان مظلوميت ايران از نظر تبليغات جهاني و همت مجامع بين‌المللي و رسانه‌هاي غربي براي نشان دادن چهره‌يي ناروا و نامناسب از انقلاب اسلامي و درخواست تلاش بيش‌تر از مهمانان براي به تصوير كشيدن چهره‌ي واقعي انقلاب اسلامي. امام خميني خطاب به مهمانان گفتند: «خوش آمديد در كشوري كه زير بار ستم ستمشاهي در طول تاريخ و ستم رژيم پهلوي در پنجاه سال خرد ‌شده. خوش آمديد در كشوري كه براي اينكه قيام براي اسلام كرده است و مي‌خواهد كه اسلام در اين كشور حكومت كند، و مورد تجاوز قدرت‌هاي بزرگ بي‌واسطه يا باواسطه ‌شده‌اند، در اين كشور آمديد و خوش آمديد در كشوري كه به واسطه اينكه با ابرقدرت‌ها و نفود آنها مخالف است و اعلام مخالفت كرده است مورد تجاوز دشمن‌هاي اسلام، از عراق (يعني حزب بعث عراق) شروع ‌شده است به دستياري آمريكا و كمك تقريباً همه كشورهاي جهان و مورد تجاوز همه اينها ‌شده است. كشوري كه مي‌خواهد عدل الهي را در جهان و ابتدائاً در مركز خود كه ايران است، بپا كند و در همه جا حكومت، حكومت اسلامي باشد و دست قدرت‌هاي بزرگ از كشورهاي اسلامي كنار باشد. الآن كه جنگ بين جوان‌هاي متعهد به اسلام و بين صداميان بعثي عفلقي پشت‌كردة به اسلام، درگير است، علاوه بر كشورهاي بزرگي كه منافع خودشان را در اين كشور و در كشورهاي اسلامي ديگر و در سرتا سر جهان، در كشورهاي استضعافي در خطر مي‌بينند، همه به كمك اين حزب اشتراكي عفلقي عراق شتافتند و كمك نظامي، كمك مالي و كمك تبليغاتي به طور وسيع انجام مي‌گيرد. و ما كشورمان يك كشوري است كه بايد بگوئيم جز خداي تبارك و تعالي پناهي ندارد، و ملت‌ها كه با ما دوست هستند و آن طبقه مستضعفان جهان كه با اسلام آشنا و با عدل و كرامت انساني علاقه دارند، در تحت فشار دولت‌هايي واقع ‌شده‌اند كه براي خاطر چند روز عيش و نوش دنيوي اسلام را بركنار و برضد اسلام قيام مي‌كنند و به ملت‌هاي خودشان فشار مي‌آوردند از خوف اينكه مبادا آنها هم ادعاي عدالت و ادعاي فرهنگ انساني بكنند. امروز تكليف همه شما آقاياني كه از خارج تشريف آورديد، شعراي شما، نويسندگان شما، گويندگان شما، اين است كه شعرا در اشعارشان قضاياي اين انقلاب را منعكس كنند، اگر توانستند در مجامع عمومي و اگر نتوانستند حتي در مجامع خصوصي هم محفوظ بماند براي نسل‌هاي آتيه‌اي كه فرزندانشان الآن بعضي‌شان از كوچولوهايي كه در 22 بهمن متولد ‌شده‌اند و آنهايي كه در طول تاريخ مي‌آيند. بايد مردم را، مردم جهان را، مستضعفان جهان را آگاه كنيد، آگاه كنيم به اينكه چه مصائبي بر اينها وارد ‌شده است و در تحت چه شرايطي زندگي مي‌كنند و آنان كه به آنها حكومت مي‌كنند تحت چه شرايطي هستند و وضع زندگي مالي‌شان چطور است. و آنهايي كه از دولت‌هاي اسلامي هستند، ذخائر خودشان را به كجا خرج مي‌كنند و در جيب كي‌ مي‌ريزند در عين حالي كه ملت‌هاي آنها گرسنه هستند، ملت‌هاي آنها فقير هستند و بسياري از آنها از گرسنگي تلف شدند و اينها ذخائر خودشان را، ذخائري كه مال خود اين ملت است و آنها غاصب هستند، به جاي اينكه براي ملت‌ خودشان ولو عشري از اعشار آن خرج مي‌كردند و اينها به رشد مي‌رسيدند، تمامش را تسليم مي‌كنند به آنهايي كه دشمن اسلامند. ما از صفر شروع كرديم، ايران از صفر شروع كرد، ايران در آنوقتي كه همه چيزش در خطر بود و اختناق به طوري بود كه زن به شوهر و شوهر به زن نمي‌توانست يك كلمه خلاف رژيم بگويد، از صفر اشخاصي كه بيدار شدند و بودند، شروع كردند و اين صفر كم‌كم بزرگ شد و اين قطرات كم‌كم بزرگ شدند و شكل گرفتند و به صورت مشت‌هاي گره‌كرده و بدون اينكه در آنها يك تشكيلات منظمي باشد و بدون اين‌كه داراي يك سلاح باشند. سلاح در دست مردم به هيچ وجه نبود، لكن اينها از هيچ شروع كردند تا اينكه سلاح‌ها را از دست دشمنان گرفتند و كم‌كم با فرياد اينها براي اسلام، از ارتش، جناح‌هاي بسياري به اينها ملحق شدند كه تا الآن هم هستند و خدمت مي‌كنند و در بين خود ملت هم بسيج شد عده كثيري و الآن هم بسيج مي‌شود. ما كارهاي خودمان را، دولت ما كارهاي خودش را و كارهاي ايران را با شايستگي انجام مي‌دهد و كارخانه‌ها را به راه مي‌اندازد و مسائلي كه دارد و مشكلاتي كه دارد يكي پس از ديگري حل مي‌كند و در ظرف چهار سال تمام چيز‌هايي كه يك كشور مستقل بايد داشته باشد دارا هست، در عين حالي كه هميشه در فشار بوده و هميشه در محاصره اقتصادي و در محاصره نظامي بود. مأيوس از خدا نباشيد، خدا را حاضر بدانيد و قدرت خدا را در همه جا فعال بدانيد و مراجعه به صدر اسلام بكنيد كه يك نفر انسان به تمام معنا، لكن در نظر كفار ضعيف و مستضعف، قيام كرد و يك انقلاب به اين بزرگي را كه دنيا را در تحت سيطره خودش درآورده است ايجاد كرد. از وحدت افراد و كمي افراد هراس نكنيد كه خداي تبارك و تعالي به شما كمك مي‌كند و وقتي كه شما نصرت بكنيد از خداي تبارك و تعالي، وعده نصرت داده است و كمي عده با اينكه قدرت روحي در كادر باشد و انسجام در كار باشد و تعهد به اسلام در كار باشد، اسباب ضعف نخواهد شد. ما كه دستمان از تبليغات كوتاه است، نسبت به آنها نمي‌توانيم آنقدر تبليغ داشته باشيم، همه رسانه‌هاي گروهي در دست دشمنان ماست و هر روز هم تبليغ مي‌كنند و هر روز هم ايران را محكوم مي‌كنند. اين سازمان‌هايي كه همه‌شان نوكر آمريكا و امثال او هستند. سازمان عفو بين‌المللي ـ نمي‌دانم ـ شوراي امنيت و امثال اينها كه ملاحظه مي‌كنيد در طول اين جنگي كه صدام و صداميان به ما تحميل كردند و آنقدر از شهرهاي ما را كوبيدند و آنقدر جوان‌هاي ما را كشتند و آنقدر صغير و كبير و مرد و زن را زير آوارها دفن كردند، يك كلمه راجع به اين مسائل ذكر نكردند و كاش ذكر نمي‌كردند، امروز ما را محكوم مي‌كنند، امروز به ما نسبت‌ها مي‌دهند و روي همان نسبت‌ها محكوم مي‌كنند، قول دشمن‌هاي ما سند اين سازمان‌هاست و گاهي هم خودشان سند درست مي‌كنند، اگر چيزي ندارند يا در مطبوعاتشان يا در راديوهايشان يك مصاحبه درست مي‌كنند، مصاحبه با كي؟ مصاحبه با آن‌كه اينجا را چاپيده و فرار كرده، اين را سند قرار مي‌دهند و برضد ما تبليغ مي‌كنند. همه تبليغات دنيا بر ضد ماست، ملت‌ها هم ممكن است بسياري‌شان بازي بخورند، يك عده‌شان هم توجه دارند. تكليف شما آقايان اين است كه آنچه ديديد ولو به تدريج برسانيد به كشورهاي خودتان، به دوستان خودتان.»(17)

گزارش - 587

امام خميني در پيامي به خانواده‌ي شهيدان و جانبازان انقلاب اسلامي نكاتي را متذكر شدند از جمله: ايجاد تحول روحي در ملت ايران به خصوص جوانان ايران كه زمينه‌سازان اصلي پيروزي انقلاب اسلامي هستند و بيان حالت روحي و معنوي آنان؛ نوع برخورد كشورها و رسانه‌هاي جمعي بين‌المللي و... با تجاوز صدام حسين به ايران و هشدار به مجامع جهاني از اين‌كه دنيا با وجود كشورهايي چون امريكا و كساني چون صدام حسين روي آرامش را نخواهد ديد. بخشي از پيام امام خميني به اين شرح است. «اين پيروزي معنوي و مادي مرهون اسلامي بودن انقلاب و مردمي بودن و توجه مردم به اسلام و تحول روحي عظيمي است كه خداوند در اين ملت، معجزه‌آسا ايجاد فرمود، از آن جمله اين جوانان بسيار عزيز در سطح كشورند كه ناگهان با يك جهش برق‌آساي معنوي و روحي با دست رحمت حق تعالي از منجلابي كه براي آنان با دست پليد استكبار جهاني كه از آستين امثال رضاخان‌ و محمدرضاخان‌ و ديگر سرسپردگان غرب يا شرق تهيه ديده بودند، نجات يافته و يك شبه ره‌ صدساله را پيمودند و آنچه عارفان و شاعران عارف‌پيشه در ساليان دراز آرزوي آن را مي‌كردند اينان ناگهان به دست آوردند و عشق به لقاءالله را از حد شعار به عمل رسانده و آرزوي شهادت را با كردار در جبهه‌هاي دفاع از اسلام عزيز به ثبت رساندند و اين تحول عظيم معنوي با اين سرعت بي‌سابقه را جز به عنايت پروردگار مهربان و عاشق پرور نتوان توجيه كرد. اينجانب هنگامي‌كه اين جوانان عزيز در عنفوان شباب را، كه با گريه از من عقب‌مانده تقاضاي دعا براي شهادت مي‌كنند، مشاهده مي‌كنم از خود مأيوس و از آنان شرمنده مي‌شوم و هنگامي‌كه عكس‌هاي متعدد اين شهيدان نورس نوراني را مي‌نگرم و ارزش‌هاي انساني و مقامات الهي آنان، كه خود از آنها به مرحله‌هايي دور هستم غبطه مي‌خورم و چون به مادران و پدران اين جوانان و نوجوانان شهيد برخورد مي‌كنم و آن شجاعت‌ها و شهامت‌هاي فوق تصور را از آنان مشاهده مي‌كنم احساس حقارت نموده، به پيشگاه پيامبر بزرگ اسلام صلي الله عليه و آله و حضرت بقية الله روحي لمقدمه الفدا به خاطر چنين امتي و پيرواني متعهد و مجاهد تبريك عرض مي‌كنم و از خداوند تعالي ولي نعمت و حافظ امت سپاسگزارم. همه مي‌دانيم و مي‌دانيد كه صدام قريب سه سال است با هجوم وحشيانه خود به قتل و غارت و تخريب كشور ايران پرداخته است و از اول تا كنون قسمتي از كشور ما را در دست داشته و دارد و به خيانت خود نسبت به مردم بيگناه مشغول است و اين سازمان‌ها براي يكبار هم او را محكوم نكردند. صدام زماني به دروغ پيشنهاد صلح مي‌كرد كه ايران زير تاخت و تاز صداميان خونخوار بسر مي‌برد، اما با اين مقصد شيطاني تصميم داشت هر چه زودتر خوزستان را تصرف نموده و با دردست داشتن منابع بزرگ نفتي و حمايت قدرت‌هاي جهانخوار، منطقه را به آتش و خون بكشد، چراكه ديو سركش نفس حيواني او حد و مرزي نمي‌شناسد و تا منطقه از لوث وجود او پاك نشود روي امنيت نخواهد ديد. همه مي‌دانيم كه هر روز دست صدام به خون صدها نفر مردم مظلوم ما آغشته است ولي رسانه‌هاي گروهي و سازمان‌هاي وابسته به قدرت‌ها، به ويژه آمريكا چقدر از صلح‌دوستي صدام پشتيباني و ثناخواني نموده و مي‌نمايد، در صورتي كه صلح‌خواهي صدام و كوشش آمريكا در ايجاد امنيت در دنيا و نيز ديگر قدرتمندان چپاولگر و به اصطلاح طرف‌داران حقوق بشر همه از يك قماش هستند و تا دنيا به اين آرامش‌طلبان و صلح‌دوستان و طرف‌داران حقوق بشر مبتلا است روي امنيت و صلح و آرامش نخواهد ديد.»(18)

گزارش - 588

به مناسبت آغاز پنجمين سال پيروزي انقلاب اسلامي ضيافتي با حضور آيت‌الله خامنه‌اي رئيس‌جمهور؛ دكتر علي‌اكبر ولايتي وزير امور خارجه؛ جمعي از وزيران؛ نمايندگان مجلس شوراي اسلامي و عده‌يي از سفيران و كارداران كشورهاي خارجي در ايران در محل وزارت امور خارجه ترتيب يافت. آيت الله خامنه‌اي در سخناني با تأكيد بر برقراري صلح در منطقه، شرايط ايران را براي متاركه و برقراري صلح با عراق در وضعيت جديد پس از بازپس‌گيري اراضي عمده‌ي ايران كه در اشغال عراق بود، برشمرد. به گزارش روزنامه‌ي كيهان: «رئيس‌جمهوري با تأكيد بر اين‌كه جمهوري اسلامي ايران به جز با كساني كه با آن مي‌جنگند، سر جنگ ندارد، گفت: "ما معتقد به صلح و امنيت و آرامش هستيم و معتقديم كه خانواده‌ي بزرگ جهاني جز در سايه‌ي يك صلح واقعي نمي‌تواند به يك زندگي سعادتمندانه‌ي انساني دست پيدا كند. از سوي ديگر مي‌دانيم كه قدرت‌هاي ضد انساني در سطح جهان، جنگ و ناآرامي را بر ملت‌ها تحميل مي‌كنند." رياست جمهوري سپس با خاطرنشان ساختن مسئله‌ي جنگ تحميلي و اين‌كه در ابتداي جنگ يكي از سه شرط اصلي ما براي متاركه‌ي جنگ خروج نيروهاي عراقي از خاك ما بود، گفت: "امروز با توجه به اين‌كه ما با نيروي خود و فداكاري رزمندگان توانسته‌ايم بيش‌ترين بخش از سرزمين‌هاي اشغالي را بازپس بگيريم و بخش‌هاي اشغالي باقي‌مانده را نيز نيروهاي ما از عراق بازپس خواهند گرفت، خارج شدن نيروهاي عراق از بخش باقي‌مانده‌ي سرزمين‌هاي ما، امروز ديگر يك شرط عمده براي متاركه‌ي جنگ به حساب نمي‌آيد، بلكه اينك شرط‌هاي ديگر عمده است و شايد بتوان گفت عمده‌ترين شرط ما اين است كه باني و موجب اين همه ويران‌گري و خراب‌كاري، يعني سردمداران رژيم عراق بايد مجازات شوند." وي تأكيد كرد كه اين كار منطق زورگويي و زورمداري را از كاربرد خواهند انداخت. رئيس‌جمهور در قسمت ديگري از سخنانش گفت: "تا كي بايد آن كساني كه از زور در روابط بين‌المللي استفاده مي‌كنند با مسامحه و اغماض رو به رو شوند؟ آيا تجربه‌ي رژيم اشغال‌گر و غاصب فلسطين براي همه‌ي دولت‌هاي جهان و خصوصاً براي ما و دولت‌هاي اين منطقه كافي نيست؟" وي سپس خاطرنشان ساخت اگر كشورهاي اسلامي و عربي در مقابل قدرت‌نمايي و زورنمايي صهيونيست‌ها يك مقاومت جدي و قاطع از خود نشان مي‌دادند بي‌شك تجاوز به اين آساني در منطقه تكرار نمي‌شد. رياست‌جمهوري سپس اعلام كرد: "جمهوري اسلامي ايران در مقابل همه‌ي قدرت‌هايي كه مي‌خواهند مشروعيت خود را با زور و تجاوز ثابت كنند سر مقابله دارد و به خصوص با رژيم اشغال‌گر قدس مبارزه‌يي تمام‌نشدني دارد." رئيس‌جمهور همچنين با تأكيد بر اين‌كه جمهوري اسلامي تجاوز عراق را نخواهد بخشيد گفت: "عراق در مرزهاي ما دقيقاً همان‌ كاري را انجام داد كه رژيم اشغال‌گر فلسطين در مرزهاي مصر، اردن، لبنان و سوريه مرتكب شد. وي گفت: "ما منتظر نمي‌شويم تا رژيم عراق كه امروز در نهايت ضعف و تنگ‌دستي است در موقعيت مناسب ديگري به ما يا به كشور ديگري از كشورهاي منطقه حمله كند."(19) آقاي هاشمي رفسنجاني نيز در بخشي از پيام تلويزيوني خود كه به مناسبت سال‌گرد پيروزي انقلاب ايراد شد درباره‌ي تأثير آتي عمليات والفجر گفت: "اميدوارم در آغاز پنجمين سال انقلاب ما بتوانيم اين نويد را عملاً به ملت‌مان بدهيم كه كم‌كم پايان پيروزمندانه‌ي جنگ تحميلي خصوصاً با شروع عمليات سرنوشت‌ساز (والفجر) ـ كه به تناسب دهه‌ي فجر نام‌گذاري ‌شده ـ فرارسيده و ان‌شاءالله با پيروزي در اين جنگ، منطقه را از شر جنايات عفلقي‌ها راحت خواهيم كرد و بتوانيم با مردم منطقه و مسلمانان جهان، محرومان دنيا، هم‌راه و هم‌كار، در صلح و صفا براي بهتر كردن زندگي هم‌كاري كنيم."»(20)

گزارش - 589

به دنبال مذاكرات مستقيم نماينده‌ي "شركت سهامي ايران و ژاپن" با شركت‌هاي طرف قرارداد ژاپني‌ها براي راه‌اندازي پروژه‌ي پتروشيمي بندر امام خميني كه براي اولين بار پس از انعقاد پروژه انجام گرفت، همه‌ي اين كمپاني‌ها متعهد شدند كه براي به پايان رساندن اين پروژه به ايران بيايند و اگر در اين وعده‌ي آن‌ها اعمال نفوذ نشود، ادامه‌ي پروژه‌ي مشترك ايران و ژاپن در آينده‌ي نزديكي دنبال خواهد شد. مهندس طاهري نجف‌آبادي معاون وزير نفت در امر پتروشيمي، در مصاحبه‌يي ضمن اعلام اين مطلب، به تشريح اين موضوعات پرداخت: نتايج و علت مسافرت نماينده‌ي شركت ايران و ژاپن در امر پتروشيمي؛ واكنش كمپاني‌ها و برخي رسانه‌هاي ژاپني به اين اقدام؛ مسافرت‌ آتي هيئت ژاپني به ايران و اهداف آينده‌ي پتروشيمي ايران به منظور خودكفايي كشور در اين زمينه. وي ابتدا در مورد نتايج ديدار نماينده‌ي پروژه مشترك ايران و ژاپن با كمپاني‌هاي طرف قرارداد پروژه گفت: «مأموريت آقاي احمدي تماس مستقيم با پيمان‌كاران ژاپني بود كه اين تماس براي اولين بار بعد از آغاز جنگ تحميلي عراق بر ايران، انجام مي‌گرفت. وي در توكيو جلسات متعددي با كليه‌ي پيمان‌كاران تشكيل داد و جواب اكثر آن‌ها براي ادامه‌ي كار، كاملاً مثبت و رضايت‌بخش بود. همة آن‌ها اشتياق خود جهت مسافرت به ايران و ادامه‌ي كار را اعلام كردند و اگر فشارهايي از طرف نيرو و منابع خارج از شركت ايران و ژاپن جهت انصراف آن‌ها از اين كار اعمال نشود، و يا اتفاق غير مترقبه‌يي رخ ندهد، به خواست خدا در اسرع وقت اجراي پروژه تعقيب خواهد شد. در غير اين صورت، مطمئناً ما آن قدرت و كارايي را در خود مي‌بينيم كه با هم‌ياري و ايثار برادران ايراني و هم‌كاري ديگر متخصصين از ساير كشورها، آن را بلااستفاده رها نكنيم، ولي آنچه كه بين نماينده‌ي شركت و پيمان‌كاران، مورد قبول واقع ‌شده، حكايت از تمايل آن‌ها براي اجراي قرارداد دارد و مطالبات آنها به موازات تجهيز و شروع كار در ايران، قابل پرداخت خواهد بود كه در چهار مرحله انجام مي‌گيرد.»(21)

گزارش - 590

عدنان خيرالله وزير دفاع عراق در مصاحبه‌يي بدون اشاره به آمار تلفات عراقي‌ها در جنگ، درباره‌ي شمار تلفات ايران ادعا كرد: «ايران در جنگ جاري تا كنون بيش از 5/1 ميليون تن از نيروهايش را از دست داده و فقط 4 كيلومتر از اراضي عراق را به تصرف خود درآورده است.» يونايتدپرس با اعلام اين خبر افزود: «خيرالله گفت: "عراق تا كنون با يك جنگ فرسايشي از سوي ايران كه توسط دو كشور عربي سوريه و ليبي كمك و ياري مي‌شود، مقابله كرده است." وي كه با مجله‌ي الحوادث مصاحبه مي‌كرد گفت: "اگر دولت ايران تصميم برانداختن ما را گرفته ما هم در مقابله با اين تز خواهيم جنگيد." خيرالله در ادامه افزود: "از زماني كه ايران نيروهايش را در مرز مستقر كرد و عراق نيز نيروهاي خود را از داخل خاك ايران بيرون كشيد، 8 ماه مي‌گذرد و ايران در اين مدت فقط توانسته است 4 كيلومتر از اراضي عراق را در كنترل و تصرف خود بگيرد." وي گفت: "بر اساس آمار و ارقام نسبتاً مورد اطمينان، ايران فقط در دو جبهه‌ي شرق ميسان و مندلي، 48 هزار نفر را از دست داده است." عدنان خيرالله از تلفات عراق صحبتي به ميان نياورد و افزود: "ما ايرانيان را با تانك‌هاي تي62 روسي نيز ديده‌ايم اين تانك‌ها توسط سوريه و ليبي و بدون آن‌كه شوروي خبر داشته باشد به ايران تحويل داده ‌شده است."»(22)

گزارش - 591

در ادامه‌ي سفر برخي مقامات كشورهاي عربي كه در پي عمليات والفجر مقدماتي انجام شد، امروز نيز ملك حسين پادشاه اردن، به عراق رفت. در اين سفر مضر بدران نخست‌وزير و ژنرال زياد بن شاكر فرمانده كل نيروهاي اردن، وي را هم‌راهي مي‌كردند. گزارش خبرگزاري رويتر حاكي است كه در اين ديدار ملك حسين بر حمايت استوار كشور خود از عراق در جنگ با ايران تاكيد كرد. اين خبرگزاري مي‌افزايد: «شاه حسين با صدام رئيس‌جمهور عراق، ملاقات كرد. صدام حسين او را در [جريان] اوضاع جبهه‌ي جنگ كه ايران دوشنبه‌ي گذشته حمله‌ي جديدي را در آن‌جا آغاز كرد، قرار داد. خبرگزاري اردن گزارش داد: "شاه حسين حمايت اردن را از برادران عراقي مورد تأكيد قرار داد، زيرا عراق معتقد است كه هر گونه تجاوزي به هر قسمتي از سرزمين‌هاي عرب تجاوز به تمامي كشورهاي عرب به شمار مي‌آيد." به گزارش اين خبرگزاري: "شاه خالد حاكم عربستان از كشورهاي عرب خواست تا مطابق تصميمات اتحاديه‌ي عرب و قرارداد دفاعي عرب عمل كنند و براي حمايت از عراق در جنگ عادلانه‌ي آن با هم متحد شوند."»(23)

گزارش - 592

ميزان كمك اقتصادي عربستان سعودي به عراق بخشي از مقاله‌يي است كه مجله‌ي اقتصادي تايمز چاپ لندن در اين باره ارائه داده است. به گزارش روزنامه‌ي كيهان: «مجله‌ي اقتصادي تايمز چاپ لندن نوشته است: "عربستان سعودي قصد دارد وام ديگري بالغ بر 6 ميليارد دلار در عرض 6 ماه آينده به رژيم صدام پرداخت كند. با اين پرداخت، جمع كمك‌هاي رژيم سعودي به عراق كه از 5/2 سال پيش در جنگ با ايران است، بالغ بر 25 ميليارد دلار خواهد شد." بنابه نوشته‌ي روزنامه‌ي مذكور: "عربستان همچنين با فروش نفت به فرانسه و ژاپن جبران كسري صادرات نفت عراق را نيز كرده است و درآمد اين فروش‌ها را به حساب عراق مي‌گذارد. در مورد فرانسه حتي قرار است مخارج خريد اسلحه‌ي عراق با اين پول‌ها پرداخت گردد."»(24)

گزارش - 593

راديو بي‌بي‌سي در بخش اخبار و تفاسير انگليسي امروز خود مطالبي را درباره‌ي روابط عراق و شوروي پخش كرد كه حاكي از فعال شدن سياست خارجي شوروي در منطقه‌ي خاورميانه و هم‌كاري بيش‌تر اين كشور با عراق بود. گفت و گوي خبرنگار بي‌بي‌سي در اين باره با يكي از نويسندگان نشريه‌ي محافظه‌كار ديلي‌ تلگراف لندن به اين شرح است: «امروز گزارش گرديد يوري اندروپوف رهبر شوروي كه ظاهراً از ركود سياست كرملين و عدم نفوذ آن بر حوادث خاورميانه ناشكيباست، دستور اقدام و مداخله‌ي تازه‌يي در جهان عرب را صادر نموده است. هدف از اين اقدام، مقابله با برتري امريكاست، زمينه‌يي كه براي اين اقدام انتخاب گرديده، جنگ خليج بين ايران و عراق است. جان بولاك از روزنامه‌ي ديلي تلگراف با بررسي شواهد موجود معتقد است كه تغيير عمده‌يي در سياست شوروي رخ داده است. جان بولاك: اولين و بهترين شاهد آن است كه آقاي طارق عزيز معاون نخست‌وزير عراق، اظهار داشته كه شوروي تحويل اسلحه را مجدداً آغاز نموده و گزارشات مستقلي از منابع غربي و منابع ديپلماتيك غربي موجود است كه حاكي از آغاز پرواز مستقيم توسط روس‌ها به بغداد است و تجهيزات سنگين مانند تانك از طريق دريا به بندر عقبه و سپس به بغداد ارسال مي‌شود. خبرنگار بي‌بي‌سي: اما آيا مسكو ارسال مستقيم سلاح به عراق را در آوريل گذشته شروع نكرد؟ اين چيزي بود كه در سپتامبر عراق اعلام نموده. به ما گفته ‌شده بود كه عراق 3 ميگ25 دريافت مي‌كند. جان بولاك: اين چيزي بود كه به ما گفته ‌شده بود و به نظر مي رسد كه ميگ25 در آن موقع به عراق داده نشد و شواهد نشان‌دهنده‌ي اين است كه اين اقدام از جانب عراقي‌ها، براي تحت فشار قرار دادن روس‌ها به انجام كاري بود كه بدان نياز داشتند و تمام چيزي‌كه آن‌ها در آن زمان احتياج داشتند، حمايت شوروي بود و از آن هنگام كه عراقي‌ها اين موضوع را اعلام نمودند توضيح بيش‌تري به دنبالش نيامد. به نظر مي‌رسد كه اقدام مزبور يك اقدام دپيلماتيك بود. خبرنگار: موضع جديد مسكو چيست؟ جان بولاك: به نظر مي‌رسد كه احراز يك موضع فعال در اقداماتي است كه جهت يافتن راه‌حلي براي جنگ خليج [فارس] انجام مي‌گيرد و با حمايت عراق از اين طريق، يعني ازسرگيري آشكار ارسال اسلحه، آنان تعهد خود به عراق را نشان مي‌دهند. خبرنگار: با نزديك شدن گردهمايي سران كشورهاي غير متعهد در ماه مارس، حال، شما آينده‌ي حصول به يك راه‌حل در منطقه‌ي خليج را چگونه مي‌بينيد؟ جان بولاك: اميدي بيش از آنچه در شش ماه اخير انجام گرفته وجود ندارد. هر كس در جهت يافتن يك راه‌حلي براي اين مسئله در طول شش ماه گذشته يا بيش‌تر، كوشا بود و نتيجه‌يي حاصل نشده. تنها تغييري كه به نظر مي‌رسد رخ داده اين است كه شوروي‌ها نقش فعال‌تري را در اين زمينه به عهده مي‌گيرند. شايد آن‌ها بتوانند كاري را كه هيچ كس ديگر قادر به انجامش نبود، به انجام رسانند.»(25)

گزارش - 594

بهره‌برداري تبليغاتي از اسارت گروهي از نيروهاي نظامي جمهوري اسلامي ايران در عمليات والفجر مقدماتي اقدامي است كه تلويزيون دولتي عراق شديداً آن را دنبال مي‌كند. خبرگزاري جمهوري اسلامي در گزارشي شيوه‌ها و شگردهاي گوناگون اين اقدام تبليغاتي را بازگو كرده است. در اين گزارش آمده است: «تلويزيون بغداد مكرراً با نمايش فيلمي از اسراي تخليه‌‌شده‌ي ايراني در برنامه‌هاي مختلف خود تلاش كرد تداعي‌كننده‌ي پيروزي مزدوران صدام در عمليات اخير باشد. در اين فيلم كه از شيوه‌هاي ظريف مونتاژ و روش‌هاي خاص تبليغاتي حداكثر استفاده و با چند دوربين از زواياي مختلف از اسرا فيلم گرفته ‌شده است، سعي ‌شده در حدود يك‌صد و پنجاه تن از رزمندگان اسير بسيار افزون‌تر از آنچه واقعيت است، نشان داده شود. تلويزيون بغداد اسرا را در چندين حالت مختلف از جمله نشسته، چشم‌بسته، از پشت، رو به رو، نيم‌رخ در حال پياده شدن از كاميون و... در معرض ديدگاه بينندگان خود قرار داد. همين گزارش حاكيست، تلويزيون بغداد به منظور جلب توجه افكار عمومي، چند تن از نظاميان عراقي را مشغول به اصطلاح مداواي اسراي ايراني كه به وضع رقت‌آور و ناهنجاري بر روي زمين خوابيده بودند، نشان داد. دوربين فيلم‌برداران تلويزيون بغداد هر چند گاه يك بار بر چهره‌ي 3 رزمنده‌ي قهرمان بسيجي 17 ساله توقف مي‌كرد. دوربين، ابتدا گروهي از اسرا را كه در حال پياده شدن از يك كاميون ارتشي بودند نشان داد و قبل از اين‌كه تمامي آن گروه پياده شوند، دوربين با ظرافت به جاي ديگري رفت و گروهي از اسرا را كه احتمالاً همان اسراي پياده‌شده از كاميون بودند و بر روي زمين نشسته‌اند به معرض نمايش گذاشت و سپس دوربين‌ بر روي كاميون بازگشت و باقي‌مانده‌ي اسرا را در حال پياده شدن به تصوير كشيد، به گونه‌يي كه القا‌كننده‌ي اين مطلب باشد كه اين كاميون يك كاميون ديگر با اسراي جديد است. اين تكنيك بار ديگر در مورد 2 كاميون حامل اسرا تكرار شد و حالات نشسته، چشم‌بسته، در حال انتقال، در حال پياده شدن از كاميون، انتقال اسرا به محل جديد، دست بسته از جلو و پشت گردن با استفاده از هنر مونتاژ به نحو قابل توجهي، تعداد اسرا زيادتر از واقع نشان داده مي‌شد. بر پايه‌ي همين گزارش، پيرامون انهدام تجهيزات جنگي رزمندگان ما نيز به همين نحو بهره‌برداري تبليغاتي ‌شده و در حدود 10 تانك، نفربر و ادوات زرهي منهدم ‌شده با فيلم‌برداري از زواياي مختلف بيش‌تر از تعداد واقعي آن‌ها نشان داده شد. در اين برنامه همچنين از چند تن از شهداي ارتش اسلام كه به طور دل‌خراشي بر روي زمين افتاده بودند از زواياي گوناگون فيلم‌برداري ‌شده و نمايش داده شد.»(26)

منابع و مآخذ روزشمار 1361/11/21