1367.01.12
| روزشمار جنگ سال 1367 1367.01.12 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | دوازده فروردین |
| تاریخ شمسی | 1367.01.12 |
| تاریخ میلادی | 1 آوريل 1988 |
| تاریخ قمری | 13 شعبان 1408 |
گزارش - 68
گزارش - 68
382 آيت‌الله خامنه‌اي امام‌جمعه‌ي تهران و رئيس شوراي عالي دفاع كه به‌تازگي از منطقه‌ي عملياتي والفجر10 بازگشته است، در نمازجمعه‌ي امروز تهران، عمليات والفجر10 را يكي از كارهاي درجه يك نظامي خواند و بمب‌باران شيميايي حلبچه توسط عراق را نشانه‌ي نااميد شدن رژيم بعث از مردم اين كشور دانست. امام‌جمعه‌ي تهران در بخشي از خطبه‌ي دوم نماز درباره‌ي دشواري‌هاي اين عمليات و ابتكارات ويژه‌ي رزمندگان در اين عمليات گفت: در بخشي از اين منطقه كوهستان‌هاي سر به فلك كشيده كه كشيدن جاده در آن‌ها مجاهدت بزرگي است، وجود دارد و بخش ديگر آن دشت است و من از برادران عزيز جهاد سازندگي و قرارگاه مهندسي خاتم(ص) كه در اين مناطق صعب‌العبور جاده احداث كرده‌اند، تشكر مي‌كنم. اين‌كه چند لشكر با تانك و نفربر و وسايل زرهي از اين كوهستان‌ها بگذرند و به دشت برسند يقيناً كاري بزرگ و عظيم است. رئيس شوراي عالي دفاع در ادامه با اشاره به غافل‌گيري و شكست نظامي ارتش بعث گفت: ارتش عراق به خيال باطل خود، نيرويش را براي مانور زرهي متمركز كرده بود، ولي امكانات و تجهيزات خود را از دست داد و رزمندگان اسلام با امكاناتي كه از عراقي‌ها به غنيمت گرفتند، آن‌ها را سركوب و منطقه‌يي وسيع را آزاد كردند. در اين عمليات پيروزمند، نيروهاي نظامي دشمن به صورتي بي‌نظير در كمند محاصره‌ي نيروهاي بسيجي ما افتادند و آن‌ها نيز يك سرلشكر و صدها سرتيپ، سرهنگ، سرگرد و ستوان عراقي را به اسارت خود درآوردند. آيت‌الله خامنه‌اي سپس تأكيد كرد: اين عمليات از نظر نظامي، يكي از كارهاي درجه يك نظامي است و ما اگر چند كار نظامي مهم داشته باشيم قطعاً يكي از آن‌ها عمليات والفجر10 است. امام‌جمعه‌ي تهران جدا بودن حكومت عراق از مردم و رويارويي مردم و حكومت را ضعف سياسي عراق دانست و گفت: رژيم عراق تا چند روز وقوع چنين حادثه‌يي را كتمان مي‌كرد و دولت عراق سكوت كرد و پس از آن نيز شما ديديد كه چگونه مردم حلبچه را با بمب‌باران وسيع شيميايي به شهادت رساندند و اين بمب‌باران‌ها ثابت مي‌كند كه رژيم از مردم خود مأيوس است. آيت‌الله خامنه‌اي افزود: شهر سيدصادق جزء منطقه‌ي عملياتي والفجر10 نبود و رزمندگان ما به اهداف تعيين‌شده‌ي خود رسيده‌اند و اين شهر هم‌اكنون زير ديد و تير رزمندگان ماست. وي با اشاره به اين‌كه صدام براي تخليه‌ي مردم اين شهر، بدون آن‌كه به آنان اطلاعي بدهد به گونه‌يي وحشيانه دست به بمب‌باران شهر زده و با تعبيه‌ي مواد منفجره در ساختمان‌هاي مختلف شهر و انفجار آن، شهر را به ويرانه‌يي تبديل كرده است، اضافه كرد: امروز به من اطلاع داده‌اند كه با بولدوزر اين شهر را صاف مي‌كنند و اين از ديوانگي كامل رژيم صدام و قساوت بي‌نظير او نسبت به مردم خود حكايت مي‌كند. رئيس شوراي عالي دفاع به شكست صدام در سني و شيعه قلمداد كردن جنگ دو كشور اشاره كرد و گفت: برادران سني ما در شهرهاي خرمال، دوجيله و حلبچه با آغوش باز از رزمندگان ايراني استقبال كردند. امام‌جمعه‌ي تهران همچنين از همه‌ي رزمندگان اعم از رزمندگان بسيجي، جهاد، سپاه، نيروي هوايي، ارتش جمهوري اسلامي و هوانيروز نيروي زميني ارتش براي مشاركت فعال‌شان در اين عمليات تقدير كرد. وي همچنين از عملكرد رزمندگان اسلام در عمليات بيت‌المقدس4 تشكر كرد و از آنان خواست كه عمليات خود را تداوم بخشند.(1) 383 به گزارش ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي، نيروي هوايي ارتش از ساعت 6:12 صبح تا 15:10، در 12 نوبت جداگانه مراكز تجمع نيروها و تجهيزات عراق را در مناطق عملياتي استان سليمانيه و العماره بمب‌باران كردند.(2) در يكي از اين بمب‌باران‌ها در استان سليمانيه در عمق خاك عراق، يك مقر پشتيباني گروه كومه‌له در روستاي بوته و يك مقر آموزشي حزب دمكرات هدف قرار گرفت كه به كشته شدن 13 نفر از عناصر گروه كومه‌له و كشته شدن يك نفر و مجروح شدن 15 نفر از چته‌هاي حزب دمكرات انجاميد. راديو كومه‌له اسامي برخي از افراد كشته‌شده را اعلام كرد.(3) 384 در ساعات پاياني امشب چند فروند شناور نظامي عراقي با هدف براورد ميزان آمادگي نيروهاي ايران به مواضع آبراه خور عبدالله نزديك شدند كه در درگيري با اجراي آتش سنگين توپ‌خانه، 4 فروند قايق دشمن منهدم شد.(4) همچنين در حالي كه تحركات عراق در منطقه‌ي عمومي فاو و به طور روز افزوني افزايش يافته، به گزارش قرارگاه رمضان، ارتش عراق امروز اقدام به ستون‌كشي گسترده‌يي از مناطق شمالي به سمت مناطق جنوب كرده است. در اين گزارش دليل اين تردد، انتقال يگان‌هاي آسيب‌ديده در عمليات‌هاي والفجر10 و بيت‌المقدس4 براي بازسازي و سازمان‌دهي مجدد عنوان شده است.(5) 385 كارشناسان در بررسي تحليلي عمليات والفجر10، پيشروي نيروهاي ايران را اشتباه تاكتيكي صدام در نپذيرفتن توصيه‌هاي فرماندهان عراقي عنوان مي‌كنند. هفته‌نامه‌ي اكونوميست در اين باره نوشته است: در اوايل زمستان، فرماندهان ارتش عراق بسياري از نيروهاي خود را احتياطاً از مواضع خط اول در منطقه‌ي شمال شرقي عقب كشيده و در اطراف شهر سليمانيه متمركز كردند. آن‌ها همچنين پيشنهاد كرده بودند كه حداقل در طول زمستان منطقه‌ي مثلثي‌شكل ـ كه در معرض خطر قرار داشت ـ شامل شهرهاي كردنشين حلبچه و خرمال بين درياچه‌ي دربنديخان و مرز تخليه شود. اين طرح قواي عراقي را در غرب درياچه ـ كه به عنوان يك مانع آبي عمل مي‌كرد ـ در موقعيت مناسبي قرار مي‌داد، اما صدام توصيه‌ي فرماندهان خود را رد كرد و در عوض نيروهاي عراقي بدون حفاظ كافي در داخل و اطراف شهرهاي منطقه باقي ماندند. اكونوميست سپس اشاره كرد كه به دليل اين اشتباه تاكتيكي، قواي عراقي در حمله‌ي ايران به‌سرعت تار و مار شدند و نيروي كمكي بزرگي كه براي دفع حملات كردها به شمال و شرق منطقه اعزام شده بود، از جنوب هدف حمله‌ي سپاه پاسداران قرار گرفت. در نهايت، سربازان محاصره‌شده‌ي عراق تسليم شدند و ايران ضمن به اسارات درآوردن بسياري از آنان كه افسران عالي‌رتبه نيز در ميان آن‌ها بودند، تعداد نسبتاً زيادي تانك و توپ به غنيمت گرفت. سپس عراق در پاسخ، با سلاح‌هاي شيميايي به حلبچه حمله كرد. اين هفته‌نامه اضافه كرد: چنانچه ايراني‌ها سد مولد برق دربنديخان واقع در جنوب درياچه را تصرف كنند عراق بيش‌تر تحقير خواهد شد.(6) به رغم ادعاي اين نشريه درباره‌ي آرايش غلط نظامي ارتش عراق، دفتر سياسي سپاه پاسداران، آرايش غلط نظامي را دليل شكست عراق ندانسته و غافل‌گير شدن نيروهاي عراقي را عامل اساسي شكست آنان ذكر كرده و در نشريه‌ي خود نوشته است: به گفته‌ي افسران اسير عراقي در اين عمليات، با آن‌كه عمليات گسترده‌ي مهندسي نيروهاي خودي در محور حلبچه و... از ديد دشمن چندان مخفي نبوده است، از آن‌جا كه به تشخيص آن‌ها محور اصلي عمليات ما در شمال اين منطقه تصور مي‌گرديد، عمليات مهندسي قواي اسلام بيش‌تر اقدامات فريب‌دهنده تلقي شده و در حقيقت نيروهاي عراقي غافل‌گير گشته‌اند.(7) 386 توان عملياتي ايران و حمله‌ي آتي‌اش از منظر كارشناسان يك موضوع مهم مي‌باشد. منابع معتبر معتقدند ايران در جذب نيروي رزمي براي عمليات نظامي با مشكلاتي رو به روست و به همين دليل از عهده‌ي انجام دادن يك عمليات وسيع عليه عراق برنمي‌آيد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، هفته‌نامه‌ي نظامي جينز ديفنس در نوشته‌يي با عنوان مشكل جذب نيرو براي ايران به بررسي "دلايل انجام نشدن حمله‌ي بزرگ ايران كه انتظار مي‌رفت در زمستان آغاز گردد"، پرداخته و نوشته است: اقدامات جذب نيرويي كه در دي‌ماه گذشته آغاز شد، تا كنون به تجهيز بيش از 350 هزار بسيجي نينجاميده است و اين در مقايسه با 700 هزار بسيجي كه براي عمليات بزرگ كربلاي 4 و 5 تجهيز شده بودند نشانه‌ي موفق نبودن سران ايران مي‌باشد. دلايل ديگري كه جيمز بروس نويسنده‌ي مقاله در توجيه اين مطلب آورده، يكي آن است كه مدت نظام خدمت وظيفه از 24 ماه به 28 ماه افزايش يافته، اما جذب نكردن نيروي كافي بزرگ‌ترين عامل در جلوگيري از اجراي يك رشته عمليات گسترده مي‌باشد. وي مي‌نويسد: به عقيده‌ي ناظران نظامي به اين دليل و يك سري عوامل ديگر، ايران به اجراي عمليات تاكتيكي محدود اكتفا خواهد كرد. جيمز بروس مي‌افزايد: شروع جنگ شهرها و ندادن پاسخي قاطع به فرود بي‌سابقه‌ي بيش از 80 موشك در تهران و قم تغييري در موضع اتخاذشده‌ي ايران نخواهد داد. دلايل ادعايي ديگري كه اين مقاله براي توجيه انجام نشدن حمله‌ي بزرگ ايران متذكر شده است، چنين هستند: 1. كاهش درآمد ارزي به علت سقوط قيمت دلار و كاهش صادرات نفت به دليل حملات مكرر عراق به كشتي‌هاي حامل نفت ايران سبب شده است كه ايران به اندازه‌ي سابق نتواند از بازار سياه نيازهاي نظامي خود را تأمين كند. اقدامات اخير دولت امريكا در جلوگيري از فروش غير قانوني اسلحه نيز موفق‌تر از سابق بوده است. 2. نگراني از اين‌كه شروع عمليات مي‌تواند محاصره‌ي نظامي از سوي سازمان ملل را به دنبال داشته باشد. 3. حملات مكرر ارتش آزادي‌خواه ملي (ضد انقلاب) مستقر در عراق. 4. فتح نشدن بصره در عمليات (كربلاي5) در سال گذشته. 5. سرعت عمل عراقي‌ها با ايجاد راه‌هاي مناسب ارتباطي پشت جبهه در رساندن نيرو به هنگام ضرورت افزايش يافته است. 6. داشتن روحيه‌ي مناسب براي عراقي‌ها مهم نمي‌باشد، چراكه آنان براي نجات خود مي‌جنگند. 7. به عقيده‌ي ناظران سياسي در صورت آغاز حمله‌يي بزرگ از سوي ايران، اين كشور با توجه به توان رزمي؛ روحيه‌ي سربازان و كمبود اسلحه نمي‌تواند بيش از چند كيلومتر جلو برود.(8) 387 تيپ مهندسي45 جوادالائمه(ع) امروز نياز اين يگان را به نيروهاي بسيجي به‌تفكيك به فرماندهي ناحيه‌ي مازندران اعلام كرد. در فهرست نياز نيروي انساني اين تيپ، دهها تخصص مختلف، جالب توجه و متنوع منظور شده كه مسئولان استان بايد آن‌ها را تأمين كنند. معمولاً همه‌ي يگان‌ها اين نيازها را به استان‌هايي كه تأمين‌كننده‌ي نيروي انساني آن‌ها هستند، اعلام مي‌كنند. فهرست درخواستي تيپ جوادالائمه(ع) شامل موارد زير است: تيرانداز معمولي 200 نفر؛ پزشكيار 15 نفر؛ تكنيسين بهداشت 5 نفر. برق‌كار 7 نفر؛ آر.پي.جي‌زن 36 نفر؛ بيسيم‌چي 30 نفر؛ راننده‌ي پايه‌ي يكم 30 نفر. آپاراتي 7 نفر؛ كمك آر.پي.جي 36 نفر؛ مخابرات 20 نفر؛ راننده‌ي پايه‌ي دوم 50 نفر؛ باطري‌ساز 5 نفر؛ تيربارچي 18 نفر؛ ادوات 20 نفر؛ مكانيك سنگين 20 نفر؛ راننده‌ي لودر 15 نفر؛ كمك تيربارچي 18 نفر؛ اطلاعات عمليات 3 نفر. مكانيك سبك 10 نفر؛ راننده‌ي بلدوزر 15 نفر؛ فرمانده گروهان 3 نفر. سكاندار 10 نفر؛ آشپز 10 نفر؛ نقشه‌بردار 7 نفر؛ فرمانده دسته 9 نفر. مداح 12 نفر؛ كمك آشپز 10 نفر؛ مهندس عمران 4 نفر؛ انتظامات 90 نفر. طلبه 10 نفر؛ نانوا 7 نفر؛ نجار 3 نفر؛ تخريب‌چي يا داوطلب آموزش تخريب 30 نفر؛ خطاط 5 نفر؛ قصاب 4 نفر؛ قالب‌بند 2 نفر؛ نقاش هنري 5 نفر. جوش‌كار 20 نفر؛ كارگر ساده 130 نفر؛ ش.م.ه. يا داوطلب ش.م.ه. 40 نفر. مربي نهضت سوادآموزي 10 نفر؛ بنا 20 نفر؛ آرماتوربند 3 نفر؛ مربي عقيدتي 5 نفر. سرويس‌كار 13 نفر؛ نيروي تعاون 20 نفر؛ فيلم‌بردار 2 نفر؛ صاف‌كار 5 نفر. امدادگر 30 نفر؛ عكاس 1 نفر؛ تعميركار صوتي 3 نفر؛ جمع كل 1083 نفر.(9) 388 در پي بمب‌باران شيميايي برخي از روستاهاي مريوان و تهديد حكومت عراق مبني بر بمب‌باران مناطق مسكوني ايران، استانداري كردستان تدابير مقامات استان را براي مقابله با اين گونه حوادث به فرمانداري‌هاي تابعه ابلاغ كرد. در اين شيوه‌نامه تشكيل گروهان‌هاي عملياتي ويژه‌ي مقابله با حملات شيميايي؛ نحوه‌ي رفع آلودگي؛ اجراي مانور و شيوه‌ي اطلاع‌رساني عمومي در روستاها و شهرهاي مختلف اين استان مشخص شد. در قسمت‌هايي از اين شيوه‌نامه آمده است: 1. در هر شهرستان يك گروهان عملياتي ويژه‌ي عمليات پدافند شيميايي با هم‌كاري فرماندار (به عنوان مسئول ستاد كنترل حوادث ش.م.ه.) تشكيل شود. اين گروهان، ويژه‌ي بمب‌باران شيميايي روستاهاي منطقه مي‌باشد كه در صورت اضطرار در شهرها نيز به كار گرفته خواهد شد. 2. با هماهنگي شهرباني استان، گروهان‌هاي مشابهي در سطح شهرها با هم‌كاري فرمانداري تشكيل شود. 3. رفع آلودگي سه وجه دارد: وجه اول: در ابتداي كار است كه گروهان‌هاي مذكور بايد با كپسول‌هاي فردي كه در اختيارشان گذاشته مي‌شود عمل كنند. وجه دوم: عمليات خاك‌برداري نقطه‌ي بمب‌باران‌شده مي‌باشد. وجه سوم: عمليات تدفين لاشه‌ي حيوانات است. البته، اين دو عمل پس از حمل مصدومان حادثه و انجام فيلم‌برداري مي‌باشد. 4. نقاهتگاه‌هاي هر شهرستان بايد فعال باشد. 5. به محض آماده شدن گروهان‌هاي مذكور عمليات مانور انجام شود. 6. عمل اعلام وضعيت سبز (يعني حمله شيميايي) در سطح استان كردستان به شرح زير اجرا مي‌شود: الف: در سطح روستاها به وسيله‌ي پايگاه‌هاي ژاندارمري به فرمانده گروهان‌هاي شيميايي اطلاع داده مي‌شود و اين گروهان‌ها وارد عمل مي‌گردند. بنابراين، اعلام بمب‌باران شيميايي در سطح روستاها از طريق صدا و سيما اعلام نمي‌شود. ب: در سطح شهرهاي استان بدين تربيت عمل مي‌شود: در شهرهاي بانه و مريوان به دليل موقعيت خاصي كه دارند بمب‌باران شيميايي فقط توسط شهرباني و ژاندارمري به گروهان‌هاي عملياتي اعلام مي‌شود. بنابراين، اعلام وضعيت سبز در شهرهاي بانه و مريوان نيز به وسيله‌ي راديو و تلويزيون انجام نمي‌شود. در شهر سنندج و سقز، شهرباني خبر بمب‌باران شيميايي را به وسيله‌ي بيسيم يا تلفن به صدا و سيماي سنندج اعلام مي‌كند و در شهرهاي قروه و بيجار شهرباني خبر بمب‌باران شيميايي را به مركز هات‌لاين اعلام و اين مركز، خبر را به صدا و سيما منعكس مي‌كند. صدا و سيما نيز پس از شنيدن خبر، آژير سبز ويژه‌ي شهرستان مربوط را پخش مي‌كند. در دو شهر كامياران و ديواندره نيز ژاندارمري اين خبر را به مركز هات‌لاين اعلام مي‌كند و اين مركز خبر را به صدا و سيما منعكس كرده، آژير ويژه‌ي اين شهرها پخش مي‌شود.(10) 389 درخواست اتحاديه‌ي كشتي‌داران دانماركي از نخست‌وزير اين كشور براي اسكورت نظامي كشتي‌هاي بازرگاني و اعلام كشف 41 مين دريايي به وسيله‌ي ناوگان امريكا، از جمله اخبار امروز منطقه‌ي خليج فارس است. به گزارش خبرگزاري فرانسه، اتحاديه‌ي كشتي‌داران دانماركي با ارسال نامه‌يي به پل اشلوتر نخست‌وزير دانمارك، از وي خواستند اين كشور چند فروند كشتي جنگي براي حراست از كشتي‌هاي بازرگاني دانماركي ـ كه 6 فروند آن‌ها در ماه گذشته هدف حمله قرار گرفته‌اند ـ به خليج فارس اعزام كند. كمپاني عظيم كشتي‌راني مولر كه نفت‌كش غول‌پيكر آن به نام كارامرسك روز دوشنبه‌ي گذشته هدف موشك‌هاي ايران قرار گرفت، ديگر كمپاني‌هاي كشتي‌راني را وادار كرده اين اقدام را انجام دهند. در اين نامه، كمپاني‌هاي كشتي‌راني دانمارك خواسته‌اند دولت ضمن هماهنگي با ديگر كشورهاي عضو جامعه‌ي اقتصادي اروپا در اين منطقه، آزادي كشتي‌راني در خليج فارس را تضمين كند.(11) يك سخن‌گوي نظامي امريكا نيز روز جمعه گزارش داد ناوگان امريكا در خليج فارس از زمان آغاز مأموريت مين‌روبي خود در منطقه تا كنون موفق به كشف و انهدام 41 عدد مين دريايي شده است. اين سخن‌گوي امريكايي افزود: از جمله مين‌هاي منهدم‌شده 9 ميني مي‌باشد كه روي عرشه‌ي يك كشتي مين‌گذار ايراني به نام ايران اجر كشف و منهدم شده است. وي افزود: تهديد مين در خليج فارس تحت كنترل است و نيروهاي ويژه‌ي ضد مين ناوگان امريكا با آمادگي كامل آماده‌اند تا در صورت نياز وارد عمل شوند.(12) 390 در پي اعلام تعويق سفر محمدجواد لاريجاني نماينده‌ي ايران به سازمان ملل و خودداري عراق از اعزام نماينده به اين سازمان براي آغاز دور جديد مذاكرات با دبيركل درباره‌ي قطع‌نامه‌ي598، امروز دبيركل تاريخ جديد انجام شدن اين مذاكرات را براي نماينده‌ي ايران روزهاي هجدهم و نوزدهم فروردين 1367 اعلام كرد. اول قرار بود هيئت نمايندگي عراق روز چهارم و پنجم آوريل (15 و 16 فروردين 1367) وارد نيويورك شود، ولي عراق اعلام كرد اين هيئت به نيويورك نخواهد رفت، مگر آن‌كه نخست، ايران مذاكرات خود را تكميل كند. حال قرار است كه عراقي‌ها يازدهم و دوازدهم ماه آوريل (22 و 23 فروردين 1367) در نيويورك حضور يابند. اعضاي شوراي امنيت از اين‌كه مذاكره با ايران و عراق با تأخير كم، بالاخره انجام خواهد گرفت خيال‌شان آسوده شده و حمايت كامل خود را از دبيركل سازمان ملل متحد اعلام كرده‌اند.(13) در عين حال، به گزارش يونايتدپرس، عراق اعلام كرد يكي از اعضاي هيئت نمايندگي عراق در سازمان ملل درباره‌ي تعويق سفر هيئت عراقي گفت: ايران يك بار ديگر بي‌احترامي به سازمان ملل را نشان داد و با توجه به تغيير برنامه كه مسبب آن ايران بوده است، عراق نماينده‌ي خود را بعد از آن‌كه دبيركل ملاقات خود را با فرستاده‌ي ايران انجام داد، اعزام خواهد كرد.(14) 391 در اولين روز سفر نخست‌وزير تركيه به عراق درخواست تورگوت اوزال براي رعايت آتش‌بس موقت در جنگ شهرها بين ايران و عراق؛ مشكلات تركيه در رعايت بي‌طرفي در جنگ و مسائل كردستان عراق؛ واكنش تركيه در مقابل پيروزي‌هاي ايران در منطقه‌ي حلبچه و روابط اقتصادي آنكارا ـ بغداد از جمله موضوعات طرح‌شده در تفاسير رسانه‌هاي بين‌المللي درباره‌ي اين سفر است. خبرگزاري رويتر نيز از آنكارا در تحليلي به موضوع بي‌طرفي تركيه در جنگ توجه كرده و نوشته است: در حالي كه مفسران مطبوعات تركيه هشدار داده‌اند كه جنگ ايران و عراق به طور مخاطره‌آميزي به تركيه نزديك مي‌شود، نخست‌وزير اين كشور امروز آنكارا را به سوي بغداد ترك كرد. اوزال قبل از ترك آنكارا به خبرنگاران گفت: تركيه به هيچ وجه قصد ندارد كه خود را درگير اين جنگ كند. ما به اندازه‌ي كافي زمين داريم. ما در پي ماجرا و حادثه‌جويي نيستيم. وي اظهار نظرهاي درج‌شده در مطبوعات تركيه مبني بر اين‌كه با توجه به پيروزي‌هاي ايران در حمله‌ي اخير اين كشور به كردستان عراق، تركيه ممكن است براي حفظ امنيت حوزه‌هاي نفتي كركوك و خطوط نفتي عراق به تركيه، عراق را هدف قرار دهد، تكذيب كرد.(15) خبرگزاري آناتولي تركيه مهم‌ترين موضوع مورد بحث دو كشور را بدهي‌هاي بغداد به آنكارا اعلام كرد و نوشت: بدهي عراق به تركيه يك ميليارد و 800 ميليون دلار است و اين در حالي است كه تركيه قصد دارد صادرات خود به عراق را محدود كند. بر اساس اين گزارش، مشكلات پيمان‌كاران تركيه در عراق موضوع ديگر مورد بحث دو كشور خواهد بود. پيمان‌كاران تركيه مي‌خواهند وضعيتي مانند ديگر پيمان‌كاران خارجي مقيم عراق داشته باشند.(16) خبرگزاري جمهوري اسلامي نيز از آنكارا در گزارشي به جمع‌بندي اخبار و تفاسير خبرگزاري‌هاي بين‌المللي مطبوعات تركيه درباره‌ي اين سفر پرداخت. در قسمتي از اين گزارش با اشاره به انتشار تحليل خبرگزاري بي‌بي‌سي و آسوشيتدپرس مبني بر به خطر افتادن منافع اقتصادي و امنيت بين‌المللي تركيه به دليل پيروزي‌هاي اخير نظامي ايران و نزديك شدن به منطقه‌ي نفتي كركوك آمده است: مطبوعات كثيرالانتشار تركيه در شماره‌هاي صبح امروز خود با انتشار اخبار مربوط به تحولات منطقه و درج تفاسير گوناگون با اشاره به جا به جايي نيروهاي نظامي تركيه در مناطق جنوب شرق اين كشور نگراني خود را از وارد شدن تركيه در يك جنگ ناخواسته اعلام كرده‌اند. در همين حال، گزارش‌هاي رسيده حاكيست كه مسئولان بلندپايه‌ي سياسي و نظامي تركيه نيز ديروز و ديشب (پنجشنبه شب) با تماس‌هاي غير مترقبه‌شان اوضاع و احوال منطقه و پيامدهاي احتمالي را بررسي كرده‌اند. تورگوت اوزال نخست‌وزير تركيه و نجيب تورمتاي رئيس ستاد مشترك ارتش اين كشور، ديروز (پنجشنبه) به طور جداگانه با كنعان اورن رئيس‌جمهور تركيه ديدار و درباره‌ي تحولات ذكرشده به بحث و گفت و گو پرداختند. نكته‌ي ديگري كه مقامات تركيه حساسيت خود را در خصوص آن اعلام كرده‌اند، تهديد احتمالي خطوط لوله‌ي نفت كركوك به يومورتاليك مي‌باشد كه علاوه بر تأمين نيازهاي داخلي تركيه، سالانه ميليون‌ها دلار سود براي تركيه ـ كه اكنون با موقعيت اسفناك اقتصادي رو به روست ـ به هم‌راه خواهد داشت. البته، آنكارا از گذشته تا حال بر سياست بي‌طرفي فعال خود در برابر جنگ ايران و عراق تأكيد مي‌كند و حتي در موقعيت بحراني خليج فارس نيز كه احتمال درگيري‌هاي مستقيم نيروهاي اسلام با امريكاي جنايت‌كار قوت بيش‌تري به خود گرفته بود، بر اين موضوع پافشاري مي‌كرد كه به امريكايي‌ها اجازه‌ي استفاده از پايگاه‌هايش را در خاك تركيه عليه ايران نخواهد داد. اما واشنگتن در صورت تمايل خواهد توانست با تهديدهاي اقتصادي ـ سياسي و بهره‌گيري از عناصر قدرتمند نظامي خود در تركيه پاي اين كشور را به ميدان جنگي ناخواسته بكشاند.(17) 392 تجاوز مكرر هواپيماهاي عراقي به آسمان شهرهاي تابعه‌ي استان زنجان؛ عزيمت نيروهاي داوطلب مردمي به جبهه‌ها؛ ورود رزمندگان عمليات والفجر10 به زنجان؛ تشييع پيكرهاي دهها شهيد در شهرها و روستاهاي استان؛ وجود شايعاتي مبني بر حملات شيميايي عراق به شهرها و كمبود گاز مايع، نفت سفيد و گازوئيل از مهم‌ترين رويدادهاي سياسي ـ اجتماعي و اقتصادي استان زنجان در آخرين ماه (اسفند) سال 1366 بوده است كه خبرگزاري جمهوري اسلامي در خبرنامه‌ي ويژه‌ي امروز به بررسي آن‌ها پرداخته است. در خبرنامه‌ي ويژه آمده است: تجاوز مكرر هواپيماهاي عراقي به آسمان شهرهاي استان و بمب‌باران بيابان‌هاي اطراف شهرهاي زنجان و قزوين در چند نوبت آرامشي را كه در بهمن‌ماه بر اين استان حكم‌فرما بود، درهم شكست. با آغاز اين حملات كه هيچ گونه تلفات جاني نداشت، جمعي از مردم شهر به‌ويژه آنان كه در بمب‌باران‌هاي سال 1365 در محدوده‌ي حملات دشمن قرار داشتند به روستاها و باغ‌هاي شهر پناه بردند و جمعي ديگر نيز فقط روزها را در باغ‌هاي اطراف شهر سپري مي‌كردند. اين موضوع در امر آموزش و تحصيل دانش‌آموزان و تأخير در برگزاري امتحانات آنان نيز اثر داشت. همچنين شايعاتي مبني بر حملات شيميايي احتمالي دشمن در سطح شهرهاي استان پخش شد كه با طرح موضوع از جانب مسئولان در رسانه‌ها و مطبوعات و نيز نصب شيرهاي آب در چند نقطه‌ي شهر احتمال انجام چنين حملاتي از سوي دشمن را قوت بخشيد و موجب اضطراب و دلهره‌ي مردم شد. در اين ماه، كاروان‌هاي امام حسن‌مجتبي(ع) و فاطمه زهرا(س) از شهرستان‌هاي زنجان و قزوين راهي جبهه‌ها گرديدند و رزمندگان عمليات والفجر10 پس از اتمام مأموريت‌شان در ميان، استقبال گرم و پرشور مردم و خانواده‌هاي خود وارد شهر زنجان شدند. در اين ميان پيكرهاي مطهر و پاك دهها شهيد حماسه‌ساز و افتخارآفرين با شركت گسترده‌ي مردم هميشه در صحنه تشييع و به خاك سپرده شد. كمبود نفت سفيد، گازوئيل و به‌خصوص گاز مايع در اين ماه نيز محسوس بود و بعضي افراد پس از گذشت دو ماه موفق به دريافت سهميه‌ي گاز خود نشده بودند. در مدت يادشده، ميزان جمع‌آوري و ارسال كمك‌هاي مردمي به جبهه‌ها نسبت به ماه‌هاي گذشته نسبتاً كاهش داشته يا حداقل ارسال قسمتي از اين هدايا به رسانه‌ها اطلاع داده نشده است. گله و انتقاد مردم از شيوه‌ي پناهگاه‌سازي (پناهگاه‌هاي عمومي) در زنجان از ديگر موضوعات قابل طرح مي‌باشد. مردم عقيده دارند كه به جاي لوله‌هاي سيماني كه با كيسه‌هاي شني محصور شده‌اند بايد فكري اساسي كرد. آن‌ها مي‌گويند به رغم گذشت بيش‌تر از يك سال از بمب‌باران مناطق مسكوني توسط دشمن در سال 1365، حتي يك پناهگاه عمومي اساسي در اين شهر احداث نشده است.(18) 393 منابع خبري اظهار مي‌كنند كه جنگ ايران و عراق پس از دو جنگ جهاني اول و دوم، گران‌ترين جنگ در قرن بيستم مي‌باشد. منابع امريكايي معتقدند: با استناد به بررسي انجام‌شده توسط مؤسسه‌ي استراتژيك و توسعه‌ي نيروي دريايي ايالات متحده‌ي امريكا، ايران در هفت سال و نيم اخير، معادل 85 ميليارد دلار و عراق 80 ميليارد دلار صرف هزينه‌هاي جنگي كرده‌اند و تعداد تلفات انساني دو كشور در اين مدت بالغ بر يك ميليون نفر مي‌باشد. در ادامه‌ي اين گزارش آمده است: هزينه‌ي واقعي جنگ احتمالاً هرگز تعيين نخواهد شد. براي محاسبه‌ي نهايي، داشتن اطلاعات در خصوص ميزان واقعي خسارات وارد شده در هر يك از عمليات‌هاي جنگي و نيز ساعات كاري تلف‌شده در جبهه‌هاي جنگ ضروري است كه به دست آوردن آن‌ها امري غير ممكن مي‌باشد. خبرگزاري تانيوگ يوگسلاوي در همين گزارش به نقل از تحقيق مشابه انجام‌شده در دانشگاه امريكايي بموند مي‌نويسد: هزينه‌ي جنگي ايران در سال‌هاي 1980 تا 1985 (1359 ـ 1364) طبق ارقام ارائه‌شده معادل 250 ميليارد دلار و هزينه‌هاي جنگي عراق 176 ميليارد دلار تخمين زده شده است. هزينه‌ي اين جنگ تا سال 1985 معادل 60 ميليارد دلار بيش‌تر از هزينه‌ي جنگ ويتنام بوده است. همين گزارش مي‌افزايد: ضرر صادرات نفت ايران به دليل جنگ معادل 5/20 ميليارد دلار و ضرر نفتي عراق 5/55 ميليارد دلار بوده است.(19) 394 توضيحات مدير عامل هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران درباره‌ي دلايل فروش بليط پروازهاي خارجي ايران اير به صورت ارزي و كاهش صيد ماهي به وسيله‌ي ناوگان صيد صنعتي در آب‌هاي جنوب كشور از جمله اخبار اقتصادي منتشرشده‌ي امروز است كه تا حدود زيادي به محدوديت‌هاي ارزي دولت ارتباط دارد. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، محمدرضا مجيدي مدير عامل هواپيمايي جمهوري اسلامي ايران، درباره‌ي دلايل اين اقدام با اشاره به مصوبه‌ي دولت مبني بر تأمين بخشي از هزينه‌هاي ارزي توسط خود سازمان گفت: به دنبال مصوبه‌ي هيئت دولت، سازمان هواپيمايي كشوري و معاونت وزارت راه و ترابري بخش‌نامه‌يي صادر كرد كه بر اساس مفاد آن، از تاريخ 27/12/1366 قابل اجرا است و خروج مسافران با بليط‌هاي خريداري‌شده‌ي ريالي قبلي از تاريخ 20/1/1367 ممنوع و براي كشورهاي حوزه‌ي خليج فارس از همان 27/12/1366 ممنوع مي‌باشد. وي افزود: دولت براي تأمين ارز مورد نياز، هر ساله مبلغ 200 ميليون دلار به اين سازمان اختصاص مي‌داد كه اين رقم در سال 1366 به 95 ميليون دلار و در سال 1367 به 60 ميليون دلار كاهش يافت. با توجه به بخش‌نامه‌ي سازمان هواپيمايي كشوري اين رقم كه فقط استثنائات را مشخص كرده، هزينه خواهد شد. وي در ادامه گفت كه دولت با توجه به جنگ تحميلي و كمبود ذخاير ارزي مجبور است ارزهاي موجود خود را در راه واجب‌تري از جمله خريد دارو و گندم و غيره صرف كند.(20) يكي از مسئولان شيلات استان بوشهر نيز درباره‌ي كاهش چشمگير صيد ماهي و ميگو در سال 1366 در مقايسه با سال قبل از آن اظهار كرد: غالب وسايل و ادوات صيد را با نرخ آزاد و آن هم با مشكلات فراوان تهيه مي‌كنيم و اين در شرايطي است كه ماهي در بازار از كانال شيلات به نرخ تعاوني عرضه مي‌شود. وي گفت: به دليل دست‌رسي نداشتن به برخي قطعات كه اهميت زيادي هم ندارند، 5 فروند از كشتي‌هاي صيد صنعتي از فعاليت بازمانده‌اند. ضمناً تا كنون 2 فروند از كشتي‌هاي صيد صنعتي هدف حمله‌ي هواپيماهاي عراقي قرار گرفته‌اند و فقط 14 كشتي غالباً در صيدگاه‌ها فعاليت دارند. گفتني است كه اين معضل صرفاً به بخش صنعتي و شيلات منحصر نمي‌شود، بلكه در بخش صيد سنتي نيز همين مشكلات وجود دارد و ميزان صيد سنتي در سال پيش نسبت به سال‌هاي گذشته كاهش داشته است.(21) 395 روزنامه‌ي الاتحاد چاپ امارات عربي متحده‌ي امروز گزارش داد: چين و كره‌ي شمالي موشك‌هاي بسياري از جمله موشك‌هاي كرم ابريشم در اختيار ايران قرار داده‌اند. به گزارش خبرگزاري امارات، اين روزنامه به نقل از منابع نظامي در واشنگتن نوشت: يك كشتي ايراني محموله‌يي شامل 40 فروند موشك زمين به زمين اسكاد و 80 فروند موشك كرم ابريشم را در ماه فوريه‌ي گذشته (بهمن و اسفند1366) در بندرعباس تخليه كرده است. به نوشته‌ي اين روزنامه، كشتي "ايران تافوري" سفر دريايي خود را از كره‌ي شمالي آغاز كرده و پيش از اين‌كه در هفته‌ي سوم ماه فوريه در بندرعباس پهلو بگيرد، در بندر چيني شانگهاي و سنگاپور توقف‌هايي داشته است. الاتحاد خاطرنشان مي‌كند كه ايران اين موشك‌ها را در تازه‌ترين دور از جنگ شهرها با عراق به كار گرفته است. اين روزنامه مي‌افزايد؛ چين و كره‌ي شمالي تأمين‌كنندگان عمده‌ي تسليحات ايران هستند.(22) 396 با آغاز فصل بهار و مساعد شدن اوضاع جوي، ميزان تردد عناصر گروه‌هاي مسلح مخالف جمهوري اسلامي در برخي نقاط مرزي ايران و عراق افزايش يافته است. به گزارش منابع اطلاعاتي، 50 نفر از افراد گروه كومه‌له بعد از عمليات والفجر10 از منطقه‌ي طويله عراق گريخته، به منطقه‌ي مريوان آمده و در دشت مرزي توتمان مخفي شده‌اند. اين افراد قصد دارند از طريق يك نقطه‌ي مرزي در اين منطقه به عراق مراجعه كنند.(23) همچنين دو مجموعه نيرو از اين گروه وارد روستاهاي چاوك منطقه‌ي مريوان و روستاي كوسه‌نبر از توابع بخش ديواندره شده، شب را در آن‌جا سپري كرده و پس از جمع‌آوري آذوقه اين روستاها را ترك كرده‌اند.(24) امروز همچنين يك نفر از افراد مسلح گروه كومه‌له و يك نفر از چته‌هاي حزب دمكرات در سردشت خود را تسليم كردند.(25) همچنين اداره‌ي اطلاعات استان آذربايجان غربي درباره‌ي تحولات انجام‌شده در حزب دمكرات كردستان ايران پس از انشعاب تعدادي از اعضاي اصلي حزب گزارش داد: پس از اعلام اخراج 15 تن از سران حزب دمكرات (افراد انشعاب‌كننده)، حدود 100 نفر از نيروهاي كادر و پيش‌مرگ حزب به انشعابيون ملحق شده‌اند و هم‌اكنون به عنوان ميهمان، در روستاي پلنگان در داخل خاك عراق (در محل دفتر سياسي كومه‌له) به سر مي‌برند.(26)
منابع و مآخذ روزشمار 1367/01/12