1366.10.07
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.10.07 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | هفت دی |
| تاریخ شمسی | 1366.10.07 |
| تاریخ میلادی | 28 دسامبر 1987 |
| تاریخ قمری | 6 جمادی‌الاول 1408 |
گزارش- 519
اوضاع آشفتة جوّي در جبهه شمال غرب، ابهامات متعددي دربارة سرانجام عمليات، به وجود آورده است. در چنين اوضاعي، تصميم‌گيري براي تعيين زمان عمليات، ناممكن به نظر مي‌رسد، از اين رو فرمانده نيروي زميني سپاه از فرمانده كل سپاه درخواست كرد كه زودتر از موعد مقرر به منطقه بيايد و با مشاهده اوضاع و شنيدن نظر فرماندهان قرارگاه‌ها و يگان‌ها، درباره زمان عمليات و راه‌حل برخي از جنبه‌هاي مانور، تصميم‌گيري كند.[۱] همچنين، امروز آقاي هاشمي رفسنجاني قصد داشت به بانه بيايد تا از جزئيات امور آگاه شود، اما به پيشنهاد آقاي "رضايي" فرمانده سپاه، وي پذيرفت كه به باختران برود و فرمانده سپاه پس از پايان جلسه با يگان‌ها و قرارگاه‌ها و نيروي زميني سپاه، با حضور در باختران، او را از روند آمادگي يگان‌ها و تصميمات اتخاذ شده، آگاه سازد.[۲] با ورود آقاي محسن رضايي به منطقه عملياتي، در ساعت 15:40 فرماندهان در قرارگاه شهيد بروجردي حاضر شدند و جلسه‌اي تشكيل شد كه 11 ساعت به طول انجاميد. در ابتدا آقاي "محمد باقري" مسئول اطلاعات نيروي زميني، وضعيت دشمن را گزارش كرد. به گفته وي، تيپ‌هاي 63 و 83 دشمن با استعداد 8 گردان نيرو، روي ارتفاعات گوجار، قميش، گلاله، ويولان, پنجه‌اي و دشت هرمدان مستقرند، اما نيروي احتياط ندارند، زيرا احتياط دشمن كلاً در جنوب مستقر است. اين مسئول اطلاعات، آمادگي دشمن را 15 تا 20 درصد دانست و افزود كه ذهنيت دشمن اين است كه عمليات اصلي ايران در جنوب است, اما به عقيده آنان، ايران درصدد انجام دادن چند عمليات فريب مي‌باشد كه يكي از آن‌ها در اين منطقه خواهد بود.[۳] سپس آقاي "شمخاني" فرمانده نيروي زميني سپاه، به اختصار آخرين آمادگي قرارگاه‌ها را بيان كرد. وي نتيجه‌گيري كرد كه در شناسايي قرارگاه نجف، مشكلي وجود ندارد، اما شناسايي يگان‌هاي قرارگاه قدس با مشكل روبه‌رو است.[۴] شمخاني همچنين به آثار منفي جوّ بر توان جسماني رزمندگان اشاره كرد و گفت كه يگان‌ها از 8 روز پيش، نيروهاي خود را به جلو آورده‌اند و اكنون تحت فشار جوّ، توانايي رزمي‌شان را از دست داده‌اند. اين جملات در حالي بيان شد كه در نظر بود ظرف دو روز آينده، عمليات انجام شود،[۵] به خصوص كه ظرف چند روز گذشته كليه يگان‌ها نيروهاي خود را تا رده گروهان و دسته توجيه كرده‌اند و با انتقال آن‌ها به شهر بانه، تجمع انبوهي از نيرو به وجود آمده، به گونه‌اي كه وضع شهر حالت غيرعادي پيدا كرده است.[۶] آقاي رضايي مايل بود بداند كه ظرف 48 ساعت آينده اوضاع جوّي چطور است، اما پاسخ‌ها ناظر به اين معنا بود كه نمي‌شود با اطمينان پيش‌بيني كرد. در حالي كه سازمان هواشناسي، براي 48 تا 72 ساعت آينده، بارش پراكنده و ابرهاي پراكنده پيش‌بيني كرده است، به نظر مردم محلي، وضع جوّي بهبود نخواهد يافت و روزبه‌روز بدتر مي‌شود.[۷] از سوي ديگر، در بين فرماندهان يگان‌ها اعتقاد چنداني هم به انجام دادن عمليات نيست. فرمانده لشكر5 نصر گفت: «اعتقاد بچه‌ها اين است كه در جنوب بجنگيم.[۸] با اين‌كه در شلمچه پيشروي سخت است و شهيد و مجروح بسيار، اما ما حاضريم شهيد بدهيم و آن‌جا عمل كنيم.» آقاي رضايي در پاسخ گفت: «دشمن شديداً هوشيار است؛ يك وجب هم نمي‌توان در جنوب پيشروي كرد.» وي سپس به حساسيت دشمن اشاره كرد: «رفتيم زيد، فهميد؛ رفتيم شلمچه, لو رفت؛ رفتيم فاو، آن‌جا هم الآن دارد به منظور ما پي مي‌برد.» رضايي افزود: «ما امسال به يك اضطرار دچار شده‌ايم، زيرا ارتش عراق ابتكار ما را در جنوب فهميده و جايي هم نيست كه در جنوب به آن نوك نزده باشيم؛ همه جا را رفته‌ايم. سال گذشته، دشمن گمان كرد كه پس از "كربلاي4"، عمليات ما تمام شده است، لذا "كربلاي5" در شلمچه يك استثنا بود.»[۹] با وجود برخي ابهامات، تلاش فرمانده كل سپاه آن بود كه حتي‌المقدور ظرف دو سه روز آينده عمليات انجام شود، در حالي كه نظر اكثر فرماندهان، به خصوص برادر "عزيز جعفري"، تعويق زمان عمليات به مدت 10 تا 15 روز بود.[۱۰] برادر "قالي‌باف" جانشين قرارگاه نجف نيز تعويق زمان عمليات را پيشنهاد كرد. وي "فشار اوضاع سخت جوّي بر نيروها" را مطرح كرد و افزود كه بازسازي روحي و فيزيكي نيروهاي رزمنده، به زمان بيش‌تري نياز دارد.[۱۱] نظر منفي يگان‌ها اين امكان را از فرماندهي سلب كرده بود كه صرفاً با "دستور"، به مسئله پايان دهد. اقناع فرماندهان مهم بود و طرح اشكالات موجود، آقاي رضايي را عميقاً در فكر فرو بُرد. نقص مانور، مشكل شناسايي و عبور، وضع جوّي، عقبه‌هاي نامناسب، ابهام فرماندهان عملكننده و مهم‌تر از همه، عدم اطمينان به اوضاع جوّي در ده پانزده روز آينده ـ كه زمان مناسب از نظر فرماندهان براي تعويق عمليات بود ـ همه و همه موجب سكوت آقاي رضايي شد. ايشان مدتي طولاني فقط مي‌شنيد و نگاه مي‌كرد، در حالي كه در فكر بود و چه‌بسا متوجه برخي نظرها نيز نمي‌شد و مدام روي نقشه خيره شده بود و مي‌انديشيد.[۱۲] پس از چندي، آقايان رضايي و شمخاني از فرماندهان يگان‌ها خواستند جلسه را ترك كنند تا با حضور فرماندهان قرارگاه‌هاي قدس و نجف دربارة زمان عمليات تصميم بگيرند. سرانجام فرماندهي زمان انجام دادن عمليات را مورخ 20/10/1366 تعيين كرد.[۱۳] آقاي رضايي هدف از تأخير زمان عمليات را فراهم كردن امكانات مورد نياز به منظور غلبه بر جوّ در پشتيباني و هجوم اعلام كرد.[۱۴] آقاي شمخاني نيز مسئلة جوّ و دشمن را به عنوان دو ابهام در 15 روز آينده دانست. در حالي كه در مورد دشمن، آقاي رضايي نگران نبود و اعتقاد داشت كه به خصوص كاهش نيروها در منطقه، موجب فريب دشمن نيز مي‌شود.[۱۵] "عزيز جعفري" فرمانده قرارگاه قدس نيز جنگ با دشمن در اين زمين را كم‌اهميت مي‌دانست و مشكل اصلي را ناشي از وضعيت جوي مي‌ديد. وي مي‌گفت: «در اين منطقه، 70% جنگ ما با طبيعت است و 30% آن با دشمن. توان عمدة ما بايد مصروف مقابله با برف، آب رودخانه، و جاده و كوه شود.»[۱۶] نگراني اصلي فرمانده كل سپاه نيز آن بود كه توان واحد مهندسي قادر به غلبه بر فشار جوّ نباشد و ظرف روزهاي آينده نيز اجراي عمليات ميسر نشود.[۱۷] به ويژه آن‌كه در روزهاي گذشته به دليل بسته بودن جاده و مشكل عبور و مرور از جاده‌هاي فرعي به طرف خط و محل استقرار نيروها، آزوقة يگان‌ها به انتها رسيده و بعضاً مانند تيپ18 الغدير به خوردن فقط نان خشك بسنده مي‌كردند! اين تجربه موجب شد كه يگان‌ها درصدد برآيند كه بنة آذوقه و نيز آشپزخانه خود را به جلو منتقل كنند.[۱۸] پس از اين‌كه در مورد زمان عمليات تصميم قطعي اتخاذ شد. حدود ساعت 2 بعد از نيمه شب، فرماندهان يگان‌ها مجدداً به داخل سنگر فرماندهي فراخوانده شدند. آن‌ها كه هر يك در گوشه‌اي به استراحت پرداخته بودند، وارد جلسه شدند و به اظهارات پاياني آقاي رضايي ـ كه بسيار مختصر بود ـ گوش فرا دادند. آقاي رضايي درباره تعويق زمان عمليات گفت: «عمليات "كربلاي4" نشان داد كه دشمن به تمام تاكتيك‌هاي ما پي‌برده است. امسال تصور مي‌كرديم كه غافل‌گير نمودن دشمن در جنوب ناممكن باشد؛ اميد ما به شمال‌غرب است. شما مطمئن باشيد اگر در اين‌جا كاري نكنيم، زمستان را از دست داده‌ايم كه آن وقت براي جنوب، خطر است، زيرا دشمن منهدم نشده است.» ايشان با اشاره به مسئله پشتيباني و آتش به عنوان يك مشكل اصلي و دائمي اقدامات نظامي در طول جنگ، گفت: «ما اگر عمليات خيبر و بدر را با يك ماه تأخير شروع مي‌كرديم و استعداد قايق را به دو برابر مي‌رسانديم، مي‌توانستيم پيروزي چشم‌گيري به دست آوريم... ما تأخير در اين‌جا را مي‌پذيريم تا شما توان مهندسي را بياوريد پاي كار كه عقبه‌ها آماده شود. مسئله ديگر آن‌كه با تأخير كنوني، هدف‌هاي عمليات بايد توسعه يابد. پس با دو شرط عمليات به تأخير مي‌افتد: 1ـ آوردن تمام توان مهندسي. 2ـ توسعة منطقه عمليات.»[۱۹] آقاي شمخاني نيز در پايان گفت: «برادران، نكاتي گفته مي‌شود كه بايد رعايت كنيد: 1ـ مهندسي يگان‌ها به طور كامل، به جز آنچه در خط مورد استفاده است، در هر جاي ايران كه دستگاهي (لودر، بلدوزر، كمپرسي و …) داريد، بايد به منطقه آورده شود و به گردان‌هاي مهندسي مأموريت داده شود. 2ـ فرماندهان يگان‌ها بايد براي نصب پل و شناسايي خود [از دشمن]، زمان‌بندي ارائه كنند و براساس زمان معكوس، پل، آماده شده و شناسايي كامل گردد. 3ـ يگان‌ها بايد مايحتاج زندگي خود را براي 15 روز، آن طرف پل فراهم كنند.» علاوه بر اين، آقاي شمخاني تأكيد كرد كه رفتن نيروها به مرخصي و انتقال امكانات به جلو بايد با هماهنگي نيروي زميني انجام شود.[۲۰]
گزارش- 520
در جبهة جنوب، ادامه بحث درباره عمليات فاو و پيشرفت امور آن، پي‌گيري شد. عمليات فريب در هورالهويزه نيز مطرح شد. درباره عمليات فريب، آقاي "غلامپور" فرمانده قرارگاه كربلا، اقدامات مورد نياز براي تحقق تجزيه ذهن دشمن و معطوف كردن توجه فرماندهان به هور به جاي فاو را چنين برشمرد: 1ـ حضور فرماندهان يگان‌ها در منطقه هورالهويزه. 4ـ ستونكشي. 2ـ استقرار نيرو. 5ـ فعال كردن شبكه مخابراتي. 3ـ ارسال امكانات. 6ـ توجيه مسئولان واحدها.[۲۱] در خصوص عمليات فاو، مسئله مهمي كه از قبل نيز عنوان مي‌شد، امروز بيش‌تر و جدي‌تر از گذشته مطرح گرديد. اين موضوع، هدف عمليات در منطقه فاو بود. اين مسئله كه در ذهن تعدادي از فرماندهان يگان‌ها وجود داشت، اكنون در پايين‌ترين رده تيپ و لشكرها نيز مطرح مي‌شود، به گونه‌اي كه مسئول ادوات "لشكر8 نجف" در جلسه با قرارگاه كربلا، از جانشين اين قرارگاه پرسيد: «هدف اصلي اين عمليات چيست؟» مسئله‌اي كه به گفتة آقاي "دانايي" جانشين قرارگاه، از ابتداي طرح‌ريزي، براي همه به عنوان سؤال وجود داشته است.[۲۲] اما پاسخ به اين پرسش، بيش‌تر از جنبه عملي داده شده است: آماده بودن منطقه، حضور اكثر يگان‌هاي عملكننده در فاو (به دليل داشتن خط دفاعي)، فعال بودن شبكه مخابراتي به طور معمول و مانند آن.[۲۳] جنبه ديگر پاسخ ـ كه به وسيلة فرماندهان مطرح شد و واجد بُعد مهمي از هدف‌هاي استراتژيك عملياتي است ـ انهدام ارتش عراق مي‌باشد. به نظر بعضي از فرماندهان، اهميت سياسي شكست و پيروزي در فاو، و اصرار ارتش عراق بر جلوگيري از شكست، موجب آن مي‌شود كه نيروهاي عراقي در فاو حضور جدي پيدا كنند، در اين صورت، انهدام به عنوان يك هدف مي‌تواند ارزش‌مند باشد. به عقيدة آقاي "صفوي" جانشين نيروي زميني سپاه، در منطقه فاو چنانچه نبرد آغاز شود، بايد آمادگي 40 روز درگيري را فراهم آورد.[۲۴]
گزارش- 521
پس از پايان مانورهاي رزمي سپاهيان حضرت محمد(ص) كه با حضور وسيع مردم در مراكز استان‌ها و شهرستان‌ها در آذرماه برگزار شد، اعزام نيرو به جبهه نسبتاً كاهش يافته است. با اين حال، در جريان اعزام سپاهيان حضرت امير(ع) ـ كه هم اكنون ادامه دارد ـ شمار نيروهاي اعزامي از شهرها همچنان قابل ملاحظه است. در ادامه اين روند، امروز نيز همچون روز گذشته از شهرهاي استان‌هاي فارس، باختران، همدان، يزد و هرمزگان چندين گردان رزمي ـ تخصصي و پشتيباني عازم ميدان‌هاي جنگ شدند. همچنين گروهي از روحانيان از استان يزد به جبهه‌هاي جنوب و غرب رفتند.[۲۵] علاوه بر اعزام داوطلبان به جبهه‌ها، ارسال كمك‌هاي مالي براي رزمندگان نيز جريان دارد. به نوشته روزنامه اطلاعات، آستان قدس رضوي و ادارات كل كشاورزي و دادگستري خراسان هزينه 1031 رزمنده را به مدت 3 ماه، تأمين كردند كه از اين تعداد، هزينه 888 رزمنده را آستان قدس تقبل كرده است. همچنين مردم خراسان در آذرماه با واريز كردن بيش از 246 ميليون و 400 هزار ريال به حساب 55، هزينه 1232 رزمنده را براي مدت 3 ماه تأمين كردند.[۲۶]
گزارش- 522
حجت‌الاسلام والمسلمين "هاشمي‌رفسنجاني" به خبرنگار شبكه تلويزيوني "ان.بي.سي." امريكا دربارة راهحلي براي پايان جنگ گفت: «ما راه‌حل مشخصي پيشنهاد كرديم: آن‌ها متجاوز را اعلام بكنند و برنامه داوري براي متجاوز مشخص بشود، آن وقت جنگ تمام مي‌شود.»[۲۷]
گزارش- 523
به گزارش راديو اسرائيل، در خليج‌فارس طي دو هفته اخير حدود 28 فروند كشتي و نفت‌كش آسيب‌ديده است. اين راديو گفت: «حملات عراق به نفت‌كش‌هايي كه بين جزاير لارك و خارك و سيري و لاوان در رفت و آمد هستند، به امكان صادرات نفت ايران لطمه محسوسي وارد ساخته و در پي آن، سپاه پاسداران نيز تصميم گرفته بر نفت‌كش‌ها و كشتي‌هاي وابسته به كويت، عربستان سعودي و ديگر كشورها در خليج‌فارس ضربات كاري‌تري وارد سازد تا شايد آن‌ها عراق را به قطع حملات وادار سازند. ولي اين شيوه هنوز مؤثر نيفتاده و عراق بي‌اعتنا به فشارها و حتي تهديدها، به حمله عليه نفت‌كش‌هاي ايراني ادامه مي‌دهد.»[۲۸] به گزارش خبرگزاري آلمان، يك كشتي كانتينربر آلمان غربي به وسيلة قايق‌هاي ايران در جنوب خليج فارس كنترل و براي بازرسي محموله آن، به بندرعباس برده شد. مقام‌هاي كشتي‌راني گفته‌اند كه كشتي كانتينربر 30 هزار تني "نورآسياپيرل" دوشنبه شب توقيف شد و به محاصره قايق‌هاي تندرو ايران درآمد. نماينده اين كشتي در "دوبي" به خبرگزاري آلمان غربي گفته است كه اين كشتي كه حامل كالاهاي گوناگون از انگليس براي بازرگانان منطقه خليج فارس بوده است، پس از يك توقف در يونان، قصد داشت به دوبي برود.[۲۹]
گزارش- 524
به نوشته روزنامه واشنگتن‌پست از سومين روز اجلاس شوراي هم‌كاري خليج‌فارس در رياض، ملك‌فهد ضمن متهم كردن ايران به جاه‌طلبي‌هاي منطقه‌اي، خاطرنشان ساخت كه سلطان‌نشين نفت‌خيز عربستان سعودي و ديگر كشورهاي عضو شوراي هم‌كاري خليج فارس، در پروژه‌هاي بازسازي پس از جنگ، به ايران كمك خواهند كرد. وي هشدار داده است كه اگر جنگ ادامه يابد، پاي اعراب و قدرت‌هاي ديگر نيز به مناقشه كشيده خواهد شد. به گفته منابع ديپلماتيك عرب، بيانات ملك‌فهد بدين معنا است كه درصورت تداوم حملات ايران به كشتي‌هاي تجاري، رهبران كشورهاي حوزه خليج‌فارس احتمال ياري‌خواستن از ايالات متحده يا ديگر قدرت‌ها را مورد بررسي قرار خواهند داد.[۳۰] به گزارش راديو بي.بي.سي., "مبارك" رئيس‌جمهور مصر، درصدد است به كشورهاي شوراي هم‌كاري خليج‌فارس سفر كند و بدين ترتيب كشورهاي مزبور مي‌خواهند نشان دهند كه در صورت گسترش دامنه جنگ به آن كشورها، آن‌ها بر حمايت مصر تكيه خواهند كرد.[۳۱] از سوي ديگر، به گزارش راديو بي.بي.سي., در پي هشدار ملك‌فهد, شاهزاده "سعود‌الفيصل" وزير خارجه عربستان, ديروز اعلام كرده كه شوراي هم‌كاري خليج فارس خواهان آن است كه شوروي بيش از هر زمان ديگري در اجراي قطع‌نامه شماره 598 شوراي امنيت در مورد آتش‌بس و تحريم فروش اسلحه به ايران، تأخير را جايز نشمرد.[۳۲] اين راديو همچنين گفته است: «بعضي از كشورهاي عضو شوراي هم‌كاري خليج‌فارس مايل نيستند كه روابط خود را كاملاً با ايران قطع كنند؛ به عنوان مثال، در اين گردهم‌آيي هيچ اشاره‌اي به لزوم تحريم اسلحه عليه ايران، نشده است و طبق گزارش‌ها، رئيس امارات متحده عربي" شيخ‌زايد آل نهيان" روز شنبه گفته است كه كشورهاي خليج‌فارس به منظور پايان دادن به اين جنگ، بايد مستقيماً با ايران وارد مذاكره شوند.»[۳۳]
گزارش- 525
ليبي ـ كه جزو معدود طرف‌داران ايران به شمار مي‌رود ـ اخيراً مواضع جديدي اتخاذ كرده است. "قذافي" در مصاحبه‌اي با بخش عربي "بي.بي.سي."، به بسياري از رهبران عرب، اسرائيل و حاميان غربي آن به شدت حمله كرده و در همان حال از ايران و عراق خواسته است تا به جنگ پايان دهند. "باب‌رابينز" خبرنگار اين راديو در گزارشي گفته است: «اصولاً ليبي در جنگ ايران و عراق پشتيبان پابرجاي ايران بوده است، ولي در چند ماه گذشته موضع بي‌طرفانه‌اي اختيار كرده است. سرهنگ قذافي گفت اين جنگ نفعي براي هيچ‌كس ندارد و اين خطر را دارد كه انقلاب‌هاي ايران و عراق را نابود كند. ولي در همين حال به ايران هشدار داد كه اگر سعي كند مثل يك قدرت استعماري رفتار كند, آن وقت ليبي حاضر است كه عليه ايران بجنگد.»[۳۴]
گزارش- 526
اظهارات مهندس "موسوي" نخست‌وزير در مجلس شوراي اسلامي دربارة تلاش ايران براي دست‌يابي به سلاح شيميايي، با واكنش رسانه‌هاي خارجي روبه‌رو شده است. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، رسانه‌هاي تصويري و نوشتاري انگليس در خصوص ساخت سلاح‌هاي شيميايي در ايران, واكنش نشان داده‌اند و بر غيرقانوني بودن توليد سلاح‌هاي شيميايي در جهان براساس مفاد كنوانسيون‌هاي بين‌المللي، تأكيد كرده‌اند. به گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، در تمامي اخبار و گزارش‌هاي منتشر شده از عصر يكشنبه تا ساعت 10 بامداد امروز در انگليس، اين خبر كه ايران اعلام كرده است سلاح‌هاي پيچيده شيميايي تهيه مي‌كند، به طرزي وسيع و كم سابقه منعكس شده است.[۳۵] روزنامه "اينديپندنت" سخنان نخست‌وزير را فشاري بر سازمان‌ملل براي دادن امتياز بيش‌تر به ايران تفسير كرد.[۳۶] راديو امريكا گفت: «جمهوري اسلامي ايران اعلام كرد توليد جنگافزارهاي شيميايي را آغاز كرده و در جبهه‌هاي نبرد با عراق موشك‌هاي دوربرد مستقر ساخته است.»[۳۷] مطبوعات كويت نيز نوشتند كه ايران رسماً اعتراف كرده سلاح‌هاي شيميايي توليد مي‌كند. نشريات اين كشور اظهارات آقاي موسوي را در مورد استفاده احتمالي از سلاح‌هاي شيميايي، با اهميت خاصي در صفحات اول خود منتشر كردند. روزنامه "القبس" ضمن چاپ اظهارات آقاي "موسوي"، با تيتر نسبتاً درشتي نوشته است: «ايران رسماً اعتراف كرد سلاح‌هاي شيميايي توليد مي‌كند.» "الوطن" روزنامه ديگر كويتي، هشدار داده است: «"رفسنجاني" اعلام كرده است ايران در آينده از سلاح‌هاي شيميايي در جنگ عليه عراق استفاده خواهد كرد!»[۳۸] واشنگتن‌تايمز هم نوشته است: «تحليل‌گران نظامي مي‌گويند ايران در مناطق جنوبي جبهه جنگ حدود 300هزار نفر را مستقر ساخته است.»[۳۹] اين روزنامه افزوده است: «ايران در حالي توليد سلاح‌هاي شيميايي را اعلام كرده كه ظاهراً براي حمله زميني بزرگي عليه عراق، آماده شده است.» "واشنگتن‌پست" از بصره به عنوان هدف حمله ايران، نام برده است.[۴۰]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/10/07
- ↑ سند شماره 1564 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه راوي قرارگاه خاتم (حسين اردستاني)، 7/10/66 تا 12/10/1366, ص 1.
- ↑ همان، ص14، نوار 27068.
- ↑ همان، صص 5 تا 7، 27068.
- ↑ همان، صص 7 تا 8، نوار 27068.
- ↑ همان، ص 10، نوار 27068.
- ↑ سند شماره 1575 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه راوي قرارگاه نيروي زميني (مجيد مختاري)، ص 36.
- ↑ مأخذ 1، صص 12 و 13 نوار 27068.
- ↑ مأخذ 6، ص 143، نوار 27231.
- ↑ مأخذ 1، صص 27 و 28 نوار 27069.
- ↑ مأخذ 1، ص 36، نوار 27071.
- ↑ مأخذ 1، صص 36 تا 44، نوارهاي 27071 و 27072.
- ↑ مأخذ 1، صص 30 تا 32، نوار 27070.
- ↑ مأخذ 1، صص 36 تا 40، نوارهاي 27071 و 27072.
- ↑ مأخذ1، ص 56، نوار 27074.
- ↑ مأخذ 1، صص 54 و 55، نوار 27073.
- ↑ مأخذ 6، ص102.
- ↑ مأخذ 1، ص 57، نوار 27074.
- ↑ مأخذ1، صص 55، 56، نوار 27073.
- ↑ مأخذ1، صص 59 تا 61، نوار 27074.
- ↑ مأخذ 1، صص 62 تا 64، نوار 27074.
- ↑ سند شماره 1616 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه راوي قرارگاه كربلا در عمليات منتفي فاو (عبدالله درويشي)، 28/9/1366 تا 15/10/1366، ص 60، نوار 27920.
- ↑ همان، ص 64، نوار 27921.
- ↑ همان، ص 64، نوار 27921.
- ↑ همان، صص 62 و 63، نوار 27920.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 8/10/1366، صص 2 و 12.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 7/10/1366، ص 1.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 10/10/1366، ص 10.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 8/10/1366، صص 11 و 12، راديو اسرائيل، 7/10/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي, نشريه "گزارش‌هاي ويژه"، 9/10/1366، شماره 285، ص27، منامه - خبرگزاري آلمان، 8/10/1366.
- ↑ مأخذ 28، صص 7 و 8، راديو امريكا، 7/10/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي, نشريه "گزارش‌هاي ويژه" 8/10/1366، شماره 284، ص 14، راديو بي.بي.سي.، 7/10/1366.
- ↑ همان، ص 11، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/10/1366.
- ↑ همان، صص 12 و 13، راديو بي.بي.سي.، 7/10/1366.
- ↑ همان، صص 6 و 7، راديو بي.بي.سي.، 7/10/1366.
- ↑ همان، ص 3، لندن - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/10/1366.
- ↑ همان، صص 7 و 8، راديو بي.بي.سي., 7/10/1366.
- ↑ همان، ص 4، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/10/1366.
- ↑ همان، ص 4، كويت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/10/1366.
- ↑ همان، صص 9 و 10، راديو امريكا، 7/10/1366.
- ↑ همان، ص 9، راديو امريكا، 7/10/1366.