1366.06.31
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.06.31 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سی و یک شهریور |
| تاریخ شمسی | 1366.06.31 |
| تاریخ میلادی | 22 سپتامبر 1987 |
| تاریخ قمری | 28 محرم 1408 |
گزارش- 857
در نخستين روز از هفته بزر‌گ‌داشت دفاع مقدس كه با صداي تكبير مردم بر پشت‌بام‌ها آغاز شد، حضرت امام با ارسال پيامي، عظمت جهاد و جايگاه رفيع آنرا در نزد خداوند تشريح كردند. ايشان با اشاره به كشتار حجاج بيت‌الله‌الحرام، آن روز را "عاشوراي ديگر" ناميدند كه در آن دست امريكا از آستين آل‌سعود بيرون آمد. حضرت امام در ابتداي پيام خود با بيان آيه "و من يقاتل في سبيل‌الله فيقتل او يغلب فسوف نؤتيه اجراً عظيما" اظهار داشتند: «اين اجر عظيم كه با قلم عظمت عظيم مطلق وعده داده شده است، چگونه آن را با فكر ناچيز بشر مي‌توان تحليل كرد؟ گويي اين اجر عظيم همان حب خداوند تعالي است كه در سوره مباركه صف آمده است: "انّ‌الله يحب‌الذين يقاتلون في سبيله صفاً كانهم بنيان مرصوص" محبوبيت نزد بارگاه احديت را كدام فيلسوف توانا يا عارف علمي بزرگ دانا مي‌تواند درك كند تا از آن سخن بگويد و يا به سخن قلم درآورد؟ آيا اين "حب" نافله است كه در نتيجه تقرب به آن، بنده خاكي پا بر سر ملك و ملكوت اعلا نهد و حق ـ جل و علا ـ با جاذبه غيبي خويش سمع و بصر و قلب حق ـ جل و علا ـ باشد؟ و نبيند جز به بصر حق و نشنود جز به سمع حق و نداند جز به علم حق و حجاب‌ها مرتفع شود و جهان را آنچه كه هست مشاهده كند كه "الهم ارني الاشياء كما هي". يا قرب فريضه است كه در آن، شخص و شخصيت محو شود و "صعق" رخ دهد و خود و خودي از ميان برود و كثرت به تمام معني رخت بربندد و نه چشمي باشد و نه گوشي و نه باطني و نه ظاهري؛ "هوالاول و الاخر و الظاهر و الباطن"؛ ديگر "سُبيلُ‌الهي" در كار نيست و اسم و رسمي به‌جا نمي‌ماند؛ اينان از خانه خارج شدند و موت آنان را ادراك نموده و قدم‌ها و قلم‌ها شكسته شده است. خداوندا، امروز تمامي قدرت‌ها و ابرقدرت‌ها مصمم شده‌اند تا ريشه اسلام ناب رسول گرامي‌مان ـ صل‌‌الله عليه و آله و سلم ـ را قطع كنند؛ بار الها، امروز صداميان با كينه‌اي كه از دين تو دارند دست در دست تمامي شياطين جهان داده‌اند تا صداي اسلام محمدي را خاموش سازند؛ از تو مي‌خواهم تا ما را در راهت صبورتر و شكيبايي خانواده‌‌هاي عزيز و بزرگوار شهدا، جانبازان، مفقودين و اسرايمان را بيش‌تر گرداني. خداوندا، به تمام ملت‌هاي اسلامي خصوصاً ملت شجاع و حماسه‌ساز ايران تحمل بيش‌تر فشارهاي نظامي استكبار از زمين و دريا و هوا و فشارهاي اقتصادي و سياسي روزافزون كانون‌هاي فساد را عنايت فرما. خداوندا، باطن دل‌هاي معتقدان به اين رسول اكرم(ص) را تنها از رضايت خود لبريز گردان. "انك مجيب الدعوات."»[۱] آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رييس شوراي عالي دفاع، در آغاز هفته جنگ تحميلي، در يك پيام راديويي، با گرامي‌داشت مقاومت دليرانه ملت ايران در طول هفت سال دفاع مقدس، از ايثار و فداكاري آنها قدرداني كردند. وي از جنگ تحميلي به عنوان تجربه پرشكوهي ياد كردند كه در تاريخ ايران بسيار كم سابقه است: «من اين حركت بزرگ ملي را بيش از يك دفاع مي‌دانم، بلكه آنرا يك ايثار، يك انقلاب عظيم و يك درس بزرگ براي همه ملت‌هاي مسلمان در مقام حفظ اسلام و دفاع از حريم اسلامي به حساب مي‌آورم.» رييس جمهور با بيان اين مطلب كه مردم نه تنها در جبهه نظامي بلكه در جبهه سياسي هم يك نبرد بزرگ و دشواري را در پيش روي دارند، گفتند: «سرنوشت اسلام و كفر در اين ميدان تعيين مي‌شود. امروز استكبار سينه به سينه به ميدان ملت ما آمده است و از جلو انداختن دست‌آموزها و مزدوران خود طرفي نبسته است، اما همين امروز است كه اين دشمنان بزرگ اسلام بايد شوكت اسلام و قدرت ملت مؤمن به اسلام را به خوبي درك كنند.»[۲]
گزارش- 858
در پي حمله دو هلي‌كوپتر امريكايي به "كشتي ايران اجر"، سخن‌گوي شوراي عالي دفاع، نخست‌وزير، فرمانده سپاه پاسداران و فرمانده نيروي دريايي ارتش به اظهار نظر پرداختند. آقاي هاشمي رفسنجاني سخن‌گوي شوراي عالي دفاع، طي سخناني در مجلس شوراي اسلامي ضمن رد اين ادعاي امريكا كه كشتي ايران اجر مين‌گذاري مي‌كرده‌است، گفت: «هليكوپترهاي امريكايي به طرف يك كشتي معمولي ايراني تيراندازي كردند و مدعي شدند كه اين كشتي مشغول مين‌گذاري بود. صرف نظر از اين‌كه اين ادعا كذب است و بهانه‌اي براي آغاز شرارت، اگر فرض كنيم اين ادعا درست است و اين كشتي مشغول مين‌گذاري بوده، آيا وظيفه امريكايي‌ها اين بود كه تيراندازي كنند يا اين‌كه مين‌ها را جمع كنند. با اين‌كه اصل مسئله دروغ است و اين ادعاي كذب هم دليل شروع شرارت در منطقه نيست، ما شكي نداريم كه اين‌گونه حركات به جاي اين‌كه صداي ما را بين امواج تبليغاتي گم كند، آن را رساتر خواهد كرد و حرف مظلوم بالاخره جاي خود را در دنيا باز خواهد كرد. ما از اول امريكايي‌ها را مسئول اين جنگ مي‌دانستيم و هنوز هم معتقديم كه اينها مسئول شروع جنگ و توسعه آن و تشنج در خليج‌فارس هستند و ديشب ثابت كردند كه اينها مسئول مرحله جديد شرارت هم خواهند بود …. دنيا و ملت ما مطمئن باشند كه رزمندگان ما جواب مناسب را به شرورهاي امريكايي خواهند داد و امريكايي‌ها را از اين جنايتي كه شروع كرده‌اند، پيشمان خواهند كرد.»[۳] مهندس ميرحسين موسوي نخست‌وزير در يك گفت‌وگوي كوتاه مطبوعاتي، انگيزه امريكا از حمله به كشتي ايران اجر و پي‌آمدهاي آن را تشريح كرد: «هدف امريكا از حمله به كشتي تجاري ايران، تحت‌الشعاع قرار دادن سخن‌راني رييس جمهوري اسلامي در شوراي امنيت است، چه امريكا به خوبي مي‌داند كه اين سخن‌راني از نظر رساندن مواضع بر حق ما به جهانيان، از اهميت خاصي برخوردار است و طبيعي است كه اين سخن‌راني تحقيري براي سياست‌هاي دارودسته جنگ‌افروز هيئت حاكمه امريكا باشد.» وي افزود: «در هر حال اين حمله جز اين‌كه به سخن‌راني رييس جمهور كشورمان برجستگي بدهد، اثري نخواهد داشت و امريكا بهاي لازم را براي اين گستاخي خواهد پرداخت.»[۴] محسن رضايي فرمانده سپاه پاسداران، و دريادار ملك‌زادگان فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز با رد اين ادعاي امريكا كه كشتي ايران اجر در خليج‌فارس مين‌گذاري مي‌كرده است، تأكيد كردند كه با قاطعيت اين تجاوز امريكا را تلافي خواهند كرد. فرمانده سپاه پاسداران در گفت‌وگو با شبكه اول سيماي جمهوري اسلامي ايران، ضمن اشاره به اين كه هدف امريكا از اين اقدام، تحت‌الشعاع قراردادن سفر رييس جمهور ايران به سازمان ملل است، گفت: «اكنون زمان آن رسيده است كه ضربه قاطعي به امريكا بزنيم. آنها به يك كشتي تداركاتي و لجستيكي ما كه از بندرعباس به سوي بوشهر مي‌آمد در آب‌هاي بين‌المللي با هلي‌كوپتر حمله كردند و خسارات جاني و مالي به ما وارد آوردند.» وي افزود: «اين شرارت قطعاً آغاز يك شرارت و درگيري مستقيم امريكا عليه ماست. ما قبلاً اعلام كرديم كه اگر امريكايي‌ها بخواهند در منطقه شرارت به‌‌پا كنند، جواب محكمي به آنها خواهيم داد؛ ضربه‌ايي كه تاريخ امريكا چنين جوابي را به خود نديده است و همه دنيا درس عبرت خواهند گرفت.» فرمانده نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران نيز در گفت‌وگو با خبرگزاري جمهوري اسلامي، درباره نحوه حمله امريكا به كشتي ايران اجر گفت: «اين كشتي در حال تردد عادي در خليج‌فارس بود كه هدف حمله هليكوپترهاي امريكايي قرار گرفت. كشتي در اجاره نيروي دريايي ايران است و باقي خدمه در حال حمل بار بوده است كه هدف دو فروند هلي‌كوپتر امريكايي قرار گرفت و تعدادي از خدمه آن شهيد و تعدادي نيز مجروح شدند كه توسط نيروهاي امريكايي به اسارت گرفته شدند.» دريادار ملك‌زادگان اعلام كرد كه مسئوليت حفظ جان اتباع ربوده شده ايراني به عهده امريكا است و ايران در برابر هرگونه تعلل امريكا در تحويل خدمه ايراني، واكنش شديد نشان خواهد داد. وي تأكيد كرد كه حركت امريكا يك تجاوز آشكار است و نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران در برابر اين تجاوز وحشيانه ساكت نخواهد نشست.[۵] وزارت امورخارجه جمهوري اسلامي ايران با فراخواندن سرپرست سفارت سوئيس در تهران به عنوان حافظ منافع امريكا در ايران، حمله امريكا به كشتي ايران اجر را موجب افزايش تشنج در منطقه اعلام كرد و افزود: «مسلماً شرارت‌هاي امريكا با پاسخ مناسب ملت ايران و جهان روبه‌رو خواهد شد و دولت ريگان مسئول هرگونه عواقب آن است.»[۶] وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران همچنين در نامه‌اي به دبيركل سازمان ملل متحد ضمن تشريح چگونگي حمله هليكوپترهاي امريكايي به كشتي ايران اجر، نوشت: «اين تلاش و تجاوز امريكا براي جلوگيري از هرگونه فعاليت سازنده به سوي صلح است و شوراي امنيت بايد به اين قبيل اقدامات پايان دهد.»[۷] سخن‌گوي ستاد تبليغات جنگ نيز با اشاره به هم‌ز‌ماني حمله امريكا با سالگرد آغاز حمله عراق به خاك جمهوري اسلامي ايران، ادعاي امريكا درباره مين‌گذاري‌ها را ردكرد و اهداف اين حمله امريكا را مخدوش كردن روند مثبت فعاليت‌هاي دبيركل سازمان ملل متحد در شناسايي متجاوز و تحت‌الشعاع قرار دادن سفر رياست جمهوري اسلامي به سازمان ملل عنوان كرد. وي گفت: «آنچه اين اقدام نابخردانه امريكا اثبات مي‌كند، نقض مقررات بين‌المللي و حتي قطع‌نامه 598 است كه امريكايي‌ها خود را مدافع آن مي‌دانند.» سخن‌گوي ستاد تبليغات جنگ در پايان خواستار آن شد كه امريكا هر چه زودتر كاركنان كشتي ايران اجر را آزاد كند. [۸]
گزارش- 859
در حالي‌كه سخن‌گويان وزارت دفاع امريكا و كاخ سفيد جزئيات حمله به كشتي ايران اجر را تشريح مي‌كنند، مقام‌هاي بلندپايه اين كشور نيز در صدد توجيه و تطبيق اين حمله با قوانين بين‌المللي و تأثير آن بر اقدامات و تلاش‌هاي صلح برآمده‌اند. ريگان در يك گفت‌وگوي كوتاه، حمله امريكا را اقدامي تدافعي و در چارچوب قوانين آب‌هاي بين‌المللي خواند. وي به يكي از خبرنگاران كه پرسيده بود آيا سياست‌هايش خليج‌فارس را قابل انفجارتر ساخته است؟ پاسخ منفي داد و افزود: «آنچه بر قابليت انفجار آن مي‌افزايد، [امام] خميني و رژيم ايران است.»[۹] "شولتز" وزير خارجه امريكا نيز از حمله كشورش دفاع كرد و گفت: «ما قبلاً به ايران هشدار داده بوديم كه چنين كاري در آب‌هاي بين‌المللي غيرقابل تحمل است.»[۱۰] وي افزود: «امريكا به دنبال اين حمله، مشورت‌هاي خود را با اعضاي شوراي امنيت سازمان ملل درباره تنظيم قطع‌نامه‌اي جديد و تحريم تسليحاتي ايران تشديد نموده است.»[۱۱] دولت امريكا همچنين با ارسال نامه‌اي به سازمان ملل، حمله هليكوپترهاي امريكايي را براساس ماده 51 منشور ملل متحد اقدامي دفاعي اعلام كرد.[۱۲]
گزارش- 860
در پي حمله هليكوپترهاي امريكايي به كشتي ايران اجر و آتش‌سوزي در اين كشتي، نيروهاي خودي امروز با يك فروند يدك‌كش به كمك آسيب‌ديدگان شتافتند، ولي با ممانعت رزم‌ناوهاي امريكايي روبه‌رو شدند. وزارت دفاع امريكا در اين باره اعلام كرد: «ناوچه "جارت" امريكا روز سه‌شنبه اقدام به تيراندازي‌هاي هشداردهنده در نزديكي يك هاوركرافت تندرو ايراني در خليج[فارس] كرد. قايق نيروي دريايي ايران در وهله اول اين اخطارها را ناديده گرفت و به راه خود ادامه داد ولي به دنبال شليك جارت در حدود 15:30 به‌وقت گرينويچ (7 بعد از ظهر به‌وقت تهران) قايق مزبور برگشت.»[۱۳] "فرد هوسمن" سخن‌گوي پنتاگون در مورد چگونگي حمله هلي‌كوپترها گفت: «نيروي دريايي امريكا از چندي قبل اين كشتي ايراني مشكوك به مين‌گذاري را تحت نظر داشت.» هوسمن افزود: «هليكوپترهاي امريكايي هيچ تلاشي براي برقراري تماس قبلي با خدمه كشتي انجام ندادند و هيچ‌گونه تير هشداردهنده‌اي شليك نشد. در عوض نيروهاي امريكايي پس از حمله، به زبان فارسي با خدمه زنده كشتي تماس گرفتند.»[۱۴] آسوشيتدپرس نيز به نقل از ديگر مقامات پنتاگون گزارش داد: «نيروهاي امريكايي، كشتي ايران اجر را چندين روز زير نظر داشتند و در انتظار شواهد قطعي دال بر اين‌كه مين‌هاي زيرآبي كار مي‌گذارد، بودند. اين مقامات كه خواستند نامشان فاش نشود گفتند كشتي ايراني در حالي‌كه در مركز خليج‌فارس به طرف بحرين مي‌رفت با رادار و از هوا رديابي شده بود چون قبل از ترك يك بندر ايراني، در حال بارگيري وسايل مظنون ديده شده بود. يكي از اين مقام‌ها گفت: تصادفي نبود كه هليكوپترهاي ناو جارت دوشنبه‌شب در نزديكي كشتي ايران پرواز مي‌كردند و براي زيرنظر داشتن فعاليت‌هايش، از دستگاه‌هاي حساس مادون قرمز استفاده مي‌كردند.»[۱۵] كانال‌هاي تلويزيوني امريكا نيز هم‌آهنگ با دولت اين كشور لحظاتي پس از سخن‌راني آيت‌الله خامنه‌اي در مجمع عمومي سازمان ملل، برنامه‌هاي عادي خود را قطع كردند و با عنوان "گزارش ويژه"، فيلم‌ها و گزارش‌هايي از حمله هليكوپترهاي امريكايي به كشتي ايران اجر نشان دادند. خبرگزاري جمهوري اسلامي در اين باره از واشنگتن گزارش داد: «آنها مكرراً اعلام مي‌كردند كه نيروهاي امريكايي مچ ايرانيان را به هنگام ارتكاب جرم گرفتند.(!) شبكه‌هاي تلويزيوني امريكا با اشاره به تهديد ايران مبني‌بر تلافي تهاجم امريكا به نقل از ريگان تأكيد كردند كه امريكا ترسي از ايران نداشته و آماده مقابله با اقدامات تلافي‌جويانه ايران مي‌باشد. اين رسانه‌ها همچنين اظهارات ريگان را مبني بر اين‌كه اين اقدام و نيز حمله به يك تانكر انگليسي، سمبلي از وحشي‌گري ايراني‌هاست(!) در گزارش‌هاي خود مورد تأكيد قرار دادند.»[۱۶]
گزارش- 861
كشورهاي متعددي در واكنش به واقعه حمله امريكا به كشتي ايران اجر، بر لزوم افزايش تلاش‌هاي صلح و خروج نيروهاي نظامي از خليج‌فارس تأكيد كردند. "مارگارت تاچر" در دفاع از حمله امريكا، گفت: «كشتي مذكور مشغول رها كردن مين در مسير كشتي‌هاي بي‌گناه بوده و كشتي‌رانان حق دارند انتظار داشته باشند كه ناوگان‌هاي جنگي جهان از آنها دفاع كنند.»[۱۷] وزير خارجه انگلستان (جفري هاو) نيز گفت: «اين حادثه نياز به اين امر را تأييد مي‌كند كه ايران و عراق بايد قطع‌نامه شوراي امنيت را بپذيرند، در غيراين‌صورت، سازمان ملل فوراً و بدون شرط دست به‌كار شده و اقداماتي كه لازم است به مورد اجرا بگذارد.»[۱۸] "فرناندو اردوننز" وزير خارجه اسپانيا هم در ديدار با جورج شولتز وزير خارجه امريكا، به جاي موضع‌گيري در برابر حمله امريكا به كشتي ايران اجر، بدون اشاره به كشوري خاص، كارگذاري مين در آب‌هاي بين‌المللي را عليه قوانين جهاني خواند و تأكيد كرد كه اسپانيا آنرا بدون هيچ قيد و شرطي محكوم مي‌كند.[۱۹]
گزارش- 862
در حالي‌كه برخي كشورهاي غربي از حمله امريكا حمايت كرده‌اند، شوروي اين حمله را موجب افزايش تشنج منطقه خواند و سوريه و ليبي نيز حمله به كشتي ايران اجر را محكوم كردند. "ادوارد شوارد نادزه" وزير خارجه شوروي، در نشستي مطبوعاتي در نيويورك، حمله امريكا به كشتي ايران اجر را نمونه‌اي از افزايش تشنج در منطقه خواند و افزود: «حمله هلي‌كوپتر امريكايي به يك فروند قايق ايراني در خليج‌فارس، خطرات تقويت حضور نظامي در اين منطقه را به معرض نمايش گذراد، به همين خاطر است كه ما با هرگونه حضور نظامي در خليج‌فارس مخالف هستيم. تمركز نيروهاي دريايي نمي‌تواند به حادثه‌اي خوش‌آيند منجر گردد. ما مي‌دانيم كه تقويت نيروها به يك سري مشكلات ختم خواهد شد.»[۲۰] راديو مسكو در تحليلي از اوضاع خليج‌فارس ، سخنان صلح‌جويانه ريگان در مجمع عمومي سازمان ملل متحد را پوششي براي اقدامات تحريك‌آميز امريكا دانست و گفت: «رييس جمهور امريكا راجع به ضرورت اجراي قطع‌نامه شوراي امنيت سخن گفت كه متوجه حل و فصل مناقشه جنگ ايران و عراق است. اينها حرف است ولي در عمل، دولت امريكا اوضاع خليج‌فارس را همچنان تيره و تار مي‌كند. در موقعي‌كه ريگان از تريبون سازمان ملل متحد درباره صلح سخن گفت، نيروي دريايي امريكا دستور حمله به يك كشتي ايراني را صادر كرد و هليكوپترهاي اين كشور (امريكا) به سوي آن آتش گشودند.» اين راديو با اشاره به مخالفت امريكا با پيشنهاد شوروي مبني‌بر خروج همه نيروهاي بيگانه از خليج‌فارس، اقدامات امريكا را ناقض قطع‌نامه 598 اعلام كرد و گفت: «اكنون شمار ناوهاي جنگي امريكا در منطقه از چهل فروند تجاوز كرده است و اين كشور موفق شده انگليس، فرانسه و برخي ديگر از متحدين خود را در پيمان ناتو، متقاعد كند كه ناو جنگي به خليج‌فارس بفرستند.» راديو مسكو در برنامه ديگر خود به نقل از "باريس پادشف" معاون اول رييس اداره اطلاعات وزارت امورخارجه شوروي، بر نقش امريكا در افزايش تشنج در منطقه تأكيد كرد و گفت: «واضح و آشكار است كه ريشه وخامت اوضاع در خليج‌فارس همانا افزايش حضور نظامي امريكا و متحدان ناتويي‌اش است.»[۲۱] در منطقه نيز سوريه حمله امريكا را يك سناريوي از پيش طراحي‌شده براي سلطه نظامي بيش‌تر بر منطقه و مشروعيت دادن به حضور نظامي خود در حوزه خليج‌فارس دانست. راديو دمشق در تفسيري گفت: «واشنگتن با ادعاي اين‌كه اين اقدامات دفاع از كشتيراني آزاد است، در خليج‌فارس در واقع سياست يك ژاندارم امپرياليسم را اعمال مي‌كند كه براي اجراي اهداف خود به زور متوسل مي‌شود.»[۲۲] وزارت خارجه ليبي نيز با صدور بيانيه‌اي اقدام امريكا را محكوم كرده و آنرا تهديدي عليه مردم و صلح جهاني دانست. در اين بيانيه آمده است: «ناوگان‌هاي امريكايي كه در حال حاضر در خليج‌فارس حضور يافته‌اند، طبيعت خصومت‌جويانه اين كشور را منعكس مي‌كنند و هيچ‌گونه ارتباطي با حفظ امنيت دريانوردي بين‌المللي ندارند، زيرا امنيت كشتيراني تضمين نخواهد شد مگر با خروج ناوگان‌هاي نظامي از منطقه.»[۲۳]
گزارش- 863
علل و عوامل مؤثر در حمله امريكا به كشتي ايران اجر و پي‌آمدهاي آن مورد توجه نويسندگان و محافل سياسي قرار گرفته است. دفتر سياسي سپاه پاسداران در كتاب "گذار از بحران 67"، حمله امريكا به كشتي ايران اجر را در چارچوب استراتژي "جنگ محدود" كه براي كنترل بحران‌ها اتخاذ مي‌شود، مورد بررسي و ارزيابي قرار داد و نوشت: «هدف امريكا محدود كردن انقلاب است، نه از دست دادن ايران و نه فراهم كردن زمينه نفوذ بيش‌تر براي شوروي. براساس تز "كسينجر"، ايران جايزه استراتژيك منطقه و انقلاب اسلامي خطر استراتژيك منطقه است؛ بين اين دو تفاوت وجود دارد و بنابراين براي حفظ اولي و از بين بردن يا حداقل محدود كردن دومي، بايد استراتژي مناسب برگزيده شود. از نظر تئورسين‌هاي امريكايي، شرايط و موقعيت دشوار خليج‌فارس همراه با حضور نظامي سياسي گسترده قدرت‌هاي جهاني و منابع غني انرژي در آن، عمدتاً استراتژي حملات محدود نقطه‌اي را مي‌طلبد. در اين استراتژي، نيروهاي امريكايي مي‌توانند با انجام حملات محدود به كشتي‌ها و مراكز اقتصادي نظامي، ضمن نشان دادن چنگ و دندان به ايران، از گسترش جنگ جلوگيري كرده و ضمن دست‌يابي به اهداف سياسي، امكان ارتباط با ايران را براي آينده حفظ نمايند.»[۲۴] روزنامه كيهان هوايي نيز اهداف واشنگتن را از يك درگيري احتمالي با ايران، چنين برشمرده است: «1ـ برهم زدن تعادل استراتژي جنگ عراق عليه ايران و تلاش در ممانعت از پيروزي نظامي ايران در جنگ. 2ـ ايجاد يك فشار و درگيري پردامنه بين‌المللي عليه ايران. 3ـ تلاش در شكستن پرستيژ و قدرت انقلاب اسلامي در منطقه. 4ـ افزايش حضور نظامي در منطقه و انسجام تازه ارتجاع عرب. 5ـ تحت فشار قرار دادن شوروي در مسائل بين‌المللي منطقه و جنگ.» نشريه كيهان هوايي با اشاره به ابهامات موجود در محافل تصميم‌گيري امريكا، برخورد اين كشور با بحران‌هاي منطقه خليج‌فارس را انفعالي و دست‌كم عجولانه دانسته و نوشته است: «ابهامات در زمينه امكان درگيري احتمالي جمهوري اسلامي ايران و آمريكا، در محافل وابسته به هيئت حاكمه واشنگتن در حدي است كه هرگونه تصميم‌گيري واحد و حساب‌شده را غامض و پيچيده كرده است، زيرا تاكنون واشنگتن همواره به دنبال يك برخورد پوششي با ايران بوده است.»[۲۵] راديو بي.بي.سي. در گفتاري پي‌آمدهاي ديگر اين حمله را مورد بررسي قرار داده و گفت: «براي امريكا يافتن ده مين در كشتي ايران اجر سبب مي‌شود كه موضع اين كشور در شوراي امنيت تقويت شود و باعث مي‌شود كه كشورهاي جهان از هر كوششي كه براي منزوي كردن ايران انجام مي‌شود و به تحريم فروش اسلحه مي‌انجامد، حمايت كنند.»[۲۶]
گزارش- 864
در لندن اجلاسي براي بررسي همكاري ميان پنج كشور اروپاي غربي كه مين‌‌روب‌هاي خود را به خليج‌فارس اعزام كرده‌اند، تشكيل شده است. راديو لندن با اعلام اين خبر افزود: «كارشناسان نيروي دريايي كشورهاي انگلستان، بلژيك و هلند طي ديداري نحوه مقابله با حملات هوايي و زميني، كمك به يكديگر و فراهم آوردن تسهيلات لازم، به تبادل‌نظر پرداختند. مذاكرات مشابهي نيز قراراست ميان نيروي دريايي فرانسه و ايتاليا به عمل‌‌آيد.»[۲۷] "كريستوفر جوينر" در كتاب "جنگ خليج‌فارس: درس‌هايي براي استراتژي، حقوق و ديپلماسي"، از بين رفتن اهرم‌هاي سياسي ايران را عامل ورود كشورهاي اروپايي به خليج‌فارس با وجود اكراه اوليه آنها، دانسته است و بدون اشاره به حملات عراق به كشتي‌ها و نياز جمهوري اسلامي ايران به خليج‌فارس براي صدور نفت كه تنها در سايه امنيت امكان دارد، نوشته است: «تشديد حملات به كشتي‌ها به‌طور وسيع و مين‌گذاري آب‌هاي خليج [فارس] از سوي تهران، اين تفكر را ايجاد كرده بود كه سياست‌هاي اين كشور تهديدي براي دريانوردي و مانعي جهت جريان نفت به بازارهاي جهاني مي‌باشد. تصوير ايران موقعي بيش‌تر لكه‌دار شد كه درگير مناقشه ديپلماتيك با بريتانيا و فرانسه گرديد و نيز وقتي كه تظاهرات سياسي حجاج در عربستان سعودي به خشنوت گراييد و بالغ بر 400 نفر كشته شدند. پي در پي بودن اين حوادث، دولت‌هاي بلژيك، بريتانيا، فرانسه، هلند و ايتاليا را كه قبلاً درخواست واشنگتن را جهت مين‌روبي خليج‌فارس رد كرده بودند، متقاعد ساخت كه كشتي‌هاي جنگي به منطقه اعزام نمايند تا به حفاظت از آمدورفت كشتي‌هاي تجاري كمك نمايند.»[۲۸]
گزارش- 865
بر اثر تشنج ناشي از حمله امريكا به كشتي ايران اجر، قيمت نفت‌خام ديروز و امروز در بازارهاي جهاني افزايش يافت. خبرگزاري رويتر در گزارشي به نقل از معامله‌گران نفت، حملات انجام شده به خطوط كشتيراني در خليج‌فارس را عامل اين افزايش دانست و اعلام كرد: «اگر عبور و مرور نفت‌كش‌ها از تنگه هرمز انجام شود، مازاد عرضه نفت خام همچنان ادامه خواهد يافت و قيمت‌ها در بازار نفت تحت فشار خواهد بود.»[۲۹]
گزارش- 866
آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي رييس جمهور كه در چهل و دومين اجلاس مجمع عمومي سازمان ملل شركت كرده است، امروز هم‌زمان با سالگرد آغاز حمله عراق به جمهوري اسلامي ايران، در سخنان مبسوطي چگونگي حمله عراق به خاك جمهوري اسلامي ايران و عملكرد شوراي امنيت در اين مورد، استفاده عراق از سلاح‌هاي شيميايي، حمله به كشتي‌هاي بازرگاني، نفت‌كش‌ها و مناطق مسكوني، همچنين تشنج‌آفريني در خليج‌فارس را تشريح كردند. وي با تأكيد بر ضرورت تعيين و تنبيه متجاوز، اقدام صدام در پاره‌كردن قرارداد 1975 الجزاير را يادآوري‌كردند و افزودند: «صلح با چنين فردي، بي‌پايه است. اين اقدام (پاره كردن قرارداد 1975) براي ملت ما درسي تلخ و آموزنده بود؛ از آن لحظه ملت بيدار ما تصميم خود را گرفت و هدف خود را مشخص كرد، اين هدف تنها بازپس گرفتن زمين‌هاي اشغالي يا گرفتن غرامت جنگي نبود ـ هر چند كه هر دو اينها حق مسلم ملت ايران بود و هرچند كه برخي خسارت‌ها قابل جبران نبود ـ بلكه هدف مهم‌تر، تنبيه متجاوز و برچيدن بساط تجاوز بود. با طرح مسئله تنبيه متجاوز، ما نه فقط تكيه‌گاه مطمئني براي امنيت ملي خود جست‌وجو مي‌كنيم بلكه اين تصميم براي همه منطقه متضمن امنيت و ثبات بوده و هست. اگر يك‌بار متجاوزي به دليل تجاوز از سوي خانواده بين‌المللي مجازات شود، مي‌توان مطمئن شد كه دست‌كم تا سالياني اين انگيزه كه همواره در عناصر شرور و فرصت‌طلب قابل جست‌وجو است، فرو خواهد نشست و از اين پس منطقه و شايد جهان ديگر شاهد مصيبت‌هاي يك جنگ تجاوزگرانه و بي‌دليل نخواهد بود.» آقاي خامنه‌اي آن‌گاه با اشاره به عملكرد قدرت‌هاي بزرگ در طول جنگ و وظيفه سازمان ملل در حفظ امنيت بين‌المللي، گفتند: «قدرت‌هاي بزرگ رياكارانه اين جنگ را كه بر ما تحميل شده، بي‌معني مي‌نامند و اين در حالي‌است كه خود همواره از متجاوز حمايت نظامي و اقتصادي كرده‌اند. شكي نيست كه به راه انداختن چنين جنگي، همواره بي‌معني است ولي آنان تا وقتي كه هنوز متجاوز از دست‌يافتن به هدف‌هاي شومش مأيوس نشده بود، چنين تعبيري نمي‌كردند.» رئيس جمهور سپس عملكرد شوراي امنيت در نخستين ماه‌هاي تجاوز عراق را مورد بررسي و انتقاد قرار دادند: «در شروع حمله عراق كه در جبهه‌اي به عرض هزار كيلومتر واقع شد، شوراي امنيت هيچ عكس‌العملي نشان نداد. ارتش عراق ظرف يك هفته مرزهاي بين‌المللي را مورد هجوم قرار داد، در برخي از نقاط تا عمق 70 ـ80 كيلومتري پيش رفت و چنانكه برخي از سران عراق گفتند، با اين نيت كه هرگز از آن خارج نخواهند شد. تنها پس از آن بود كه اولين قطع‌نامه شوراي امنيت صادر شد. (28 سپتامبر 1980 برابر با 7 مهرماه 1359) اين قطع‌نامه نه به تجاوز اشاره كرد، نه به اشغال و نه بازگشت به مرزهاي بين‌المللي را لازم شمرد بلكه با كمال تعجب، طرفين را به عدم توسل "بيش‌تر" به زور دعوت كرد! اين عبارت از آنچه تا به آن روز توسط قواي قهريه عراق تصرف شده بود، چشم‌پوشي مي‌كرد و فقط از او مي‌خواست بيش از آن پيش‌روي نكند و از ايران خواست كه از جنگ براي عقب‌راندن متجاوز خودداري كند. اين اولين اقدام شوراي امنيت بود كه در آن وظايف اصلي شورا يعني نگهباني از صلح و امنيت بين‌المللي، به شكلي زشت و تأسف‌انگيز به وسيله خود آن شورا پاي‌مال مي‌شد.…» رياست جمهوري با بيان عملكرد شوراي امنيت در سال‌هاي بعدي جنگ و تأثير ميزان موفقيت‌هاي نظامي جمهوري اسلامي، به سفر هفته پيش دبيركل اشاره كردند و گفتند: «سفر دبيركل به تهران و مذاكرات سودمندي كه درباره قطع‌نامه 598 انجام شد گام ديگري در اين راه بود. ما آن مذاكرات را ـ چنانكه گويا گزارش دبيركل به شوراي امنيت نيز از آن حكايت مي‌كند ـ واقع‌بينانه و راه‌گشا ارزيابي مي‌كنيم. برخي از اعضاي مؤثر شوراي امنيت مايل‌اند اين حقيقت را مكتوم بدارند، آنها همان كساني هستند كه تصويب اين قطع‌نامه را به انگيزه فشار بر جمهوري اسلامي ايران جهت داده‌اند. ما نقطه‌نظرهاي صريح خود را در اين مورد به دبيركل منتقل كرديم و انتظار داريم شوراي امنيت بنا به وظيفه خود از امكاناتي كه به وي ارائه‌شده، به درستي استفاده كند. آيا شوراي امنيت براي تخلف از اولين وظيفه خود يعني مقابله با تجاوز كه در ماده اول منشور از همه هدف‌هاي ديگر ارجح شمرده شده، استدلالي داد؟ آيا براي مقابله با "تهديد صلح" و نقض صلح و توسل به زور (مفاد موارد هفتم) چقدر عراق را تحت فشار گذارده است؟ احساس ما اين است كه شوراي امنيت تحت تأثير خواست و اراده برخي از قدرت‌هاي بزرگ مخصوصاً امريكا در موضعي چنين ناشايست و محكوم‌شونده قرار گرفته است. در اين صورت بايد گفت بناي امنيتي كه به پشتيباني چنين شوراي امنيتي نهاده شده، كاخي پر زرق و برق از مقوا است.» آقاي خامنه‌اي سپس با بيان اين مطلب كه حضور امريكا منطقه را به انبار باروتي تبديل كرده است، در مورد حمله جديد امريكا به كشتي ايران اجر گفت: «اين آغازي است براي حوادثي كه بي‌شك عواقب تلخ آن به خليج‌فارس منحصر نخواهد ماند و مسئوليت همه پيش‌آمدهاي بعدي به عهده شروع‌كننده، يعني امريكاست. آيا ادعاي بي‌تابانه امريكا را براي صلح در خليج‌فارس بايد باور كرد يا آتش‌افروزي عملي و آشكارا را؟ من صريحاً اعلام مي‌كنم امريكا پاسخ اين اقدام زشت را دريافت خواهد كرد. اين تنها يكي از دنباله‌هاي شوم جنگ تحميلي و نتيجه ناتواني شوراي امنيت در مقابله با تجاوز عراق است. اگر شوراي امنيت، عراق را به‌خاطر شروع جنگ تحميلي و سپس شروع جنگ شهرها و آن‌گاه شروع جنگ كشتي‌ها محكوم مي‌كرد، امروز امريكا نمي‌توانست علي‌رغم فشار افكار عمومي جهان و حتي داخل امريكا، دست به چنين تهديد آشكاري عليه صلح و امنيت جهاني بزند.»[۳۰] (ضميمه دارد)
گزارش- 867
به هنگام سخن‌راني آيت‌الله سيدعلي خامنه‌اي در مجمع عمومي سازمان ملل، نمايندگان كشورهاي عراق، عربستان و تونس حضور نداشتند و نماينده امريكا نيز به هنگامي كه رييس جمهور، سياست‌هاي امريكا را در مورد جنگ تحميلي محكوم كردند، از سالن جلسه مجمع عمومي بيرون رفت. "هربرت اوكون" مرد شماره دو هيئت نمايندگي امريكا در سازمان ملل متحد، پس از ترك جلسه مجمع عمومي، گفت: «اتهامات دروغين رييس جمهور ايران عليه كشور ما واقعيت‌ها را دگرگون جلوه مي‌دهد. من قصد ندارم وقتي كه به كشورمان توهين، رييس جمهور ما مفتضح و واقعيت قلب مي‌شود، بي‌تفاوت بمانم.» وي در مورد جنگ گفت: «واشنگتن خواستار پايان جنگ ايران و عراق بدون غالب و مغلوب است. ايران بايد قطع‌نامه آتشبس را بپذيرد، در غير اين‌صورت تحريم [تسليحاتي] را تجربه خواهد كرد.»[۳۱]
گزارش- 868
رييس جمهوري (آيت‌الله خامنه‌اي) امروز به‌طور جداگانه با دكوئيار دبيركل سازمان ملل متحد، "گبهو" رييس غنايي شوراي امنيت، "هانس ديتريش گنشر" وزير خارجه آلمان و "ناكازونه" نخست وزير ژاپن ديدار و گفت‌وگو كردند. رييس جمهور در ديدار خاوير پرز دكوئيار با اشاره به موفقيت سفر دبيركل به تهران و رضايت ايران از اين سفر، حمله امريكا به كشتي ايران اجر را تلاش عليه ايران و تخلف واضح از قطع‌نامه 598 اعلام كردند و افزودند: «در مقابل چنين حمله‌اي كه تهديدي عليه صلح و امنيت منطقه است، از سوي شوراي امنيت و دبيركل بايد واكنش مناسبي صورت گيرد… اگر امريكا فكر مي‌كند اين قبيل كارها فشاري عليه ماست و ما از نظرات خود عدول خواهيم كرد، سخت در اشتباه است.»[۳۲] خبرگزاري فرانسه اين ديدار را بي‌نتيجه خواند و گزارش داد: «رييس جمهوري ايران در ديدار با خاوير پرز دكوئيار دبيركل سازمان ملل، هيچ مطلب جديدي در مورد راه‌هاي پايان دادن به جنگ ايران و عراق عنوان نكرده است.» آيت‌الله خامنه‌اي با رييس غنايي شوراي امنيت نيز ديدار كردند. گبهو پس از ديدار با رياست جمهوري، اين گفت‌وگو را تشويق‌كننده خواند و افزود: «بنياني براي اجراي جزئيات قطع‌نامه وجود دارد و ما فكر مي‌كنيم كه اكنون زمان ديپلماسي محرمانه است.» وي تأكيد كرد كه نطق آقاي خامنه‌اي در مجمع عمومي را نبايد به عنوان بيان قطعي موضع ايران در برابر قطع‌نامه شوراي امنيت به‌شمار آورد.[۳۳] آيت‌الله خامنه‌اي در ديدار با نخست‌وزير ژاپن، ضمن اشاره به مواضع مشترك ايران و ژاپن در مورد توقف حمله به خطوط كشتيراني، گفتند: «راه‌حل خليج‌فارس حضور نظامي نيست بلكه راه‌حل آن علاوه‌بر خروج نيروهاي خارجي، عدم حمله به كشتي‌ها در خليج‌فارس است و توقف حمله به كشتي‌ها همان موضعي است كه وزير خارجه ژاپن در سفر خود به بغداد مطرح كرد و با مخالفت رژيم صدام روبه‌رو شد. ولي با سياستي كه امريكا در پيش‌گرفته، مطمئن باشيد كه به انفجار خليج‌فارس منجر خواهد شد. تجاوز امريكا به كشتي تجاري ايران در خليج‌فارس، جـّو را متشنج كرده و نشان مي‌دهد كه امريكا بر خلاف ادعاهاي صلح‌طلبي و تأمين امنيت، قصد دارد منطقه را به يك رويارويي خطرناك بكشاند.»[۳۴] در ادامه اين ديدار، آيت‌الله خامنه‌اي وزير خارجه آلمان را در اقامت‌گاه خود به حضور پذيرفتند و در مورد مسايل بين‌المللي و مواضع جمهوري اسلامي در خصوص صلح، با وي به بحث و گفت‌وگو پرداختند.[۳۵] ديتريش گنشر وزير خارجه آلمان پيش از مذاكره با رييس جمهوري ايران، با بيان اين موضوع كه پايان عمليات جنگي، امري فوري و الزامي است، گفت: «دولت متبوع من انتظار دارد كه تهران نيز قطع‌نامه سازمان ملل متحد را بپذيرد.» "راديو كلن" با پخش گزارشي در اين باره، گفت: «وزير خارجه آلمان كلاً معتقد است كه علي‌رغم سخن‌راني‌هاي تند و مناقشات پيش‌آمده در سازمان ملل، هيچ يك از طرفين درهاي مذاكره را به‌طور قطع و كامل مسدود نساخته‌اند.»[۳۶]
گزارش- 869
سخنان آيت‌الله خامنه‌اي بازتاب گسترده‌اي در ميان مقام‌هاي سياسي و رسانه‌هاي همگاني جهان داشته و با واكنش‌هاي گوناگوني روبه‌رو شده است. وزارت خارجه امريكا در نخستين واكنش در برابر سخنان رييس جمهوري اسلامي ايران در سازمان ملل، اعلام كرد: «دولت ريگان پس از تحليل دقيق سخنان رييس جمهور ايران، در مورد فشار به شوراي امنيت براي اعمال يك تحريم تسليحاتي جهاني عليه ايران تصميم خواهد گرفت…» "فيليپس اوكلي" سخن‌گوي وزارت خارجه امريكا گفت: «به‌طور واضح تمام شواهد حاكي از آن است كه ما در جهت اقدام بيش‌تر سازمان ملل حركت خواهيم كرد.»[۳۷] معاون هيئت نمايندگي امريكا در سازمان ملل كه به هنگام سخن‌راني آيت‌الله خامنه‌اي جلسه مجمع عمومي سازمان ملل را ترك كرده بود، در مورد موضع ايران گفت: «موضع ايران با اين وصف كماكان مبهم است.»[۳۸] "جفري‌هاو" وزير خارجه انگلستان نيز سخنان رييس جمهوري اسلامي ايران را آميزه‌اي از تحقير و تحريك عليه شوراي امنيت عنوان كرد و گفت: «اگر اين اظهارات را در كنار حمله روز گذشته ايران به كشتي انگليسي در خليج‌فارس قرار دهيد، تصميمي جز تحريم فروش اسلحه اتخاذ نخواهيد كرد.…»[۳۹] "عبدالله البشاره" دبيركل شوراي همكاري خليج‌فارس اعلام كرد: «نطق رييس جمهوري ايران مسئله تازه‌اي در رابطه با موضع ايران نسبت به پايان جنگ در پي نداشته است.» "كلونيس مقصود" نماينده جامعه كشورهاي عربي در سازمان ملل، در گفت‌وگوي مشابهي با روزنامه "الخليج" چاپ "شارجه" گفت: «خطابه آقاي خامنه‌اي تكرار موضع قبلي ايران نسبت به تلاش‌هاي مجامع بين‌المللي براي پايان جنگ بود.»[۴۰] به گزارش خبرگزاري آسوشيتدپرس، يكي از اعضاي هيئت نمايندگي چين از اظهارنظر درباره سخن‌راني آيت‌الله خامنه‌اي خودداري كرد و گفت: «بايد پيرامون آن تأمل نماييم.»[۴۱] قائم مقام نمايندگي "كانادا" در سازمان ملل نيز سخن‌راني آيت‌الله خامنه‌اي را هراس‌آور خواند. خبرگزاري آسوشيتدپرس نيز به نقل از يك ديپلمات غربي و با اشاره به توصيف رييس جمهوري ايران از شوراي امنيت به عنوان "كارخانه كاغذ‌سازي"، گزارش داد: «اين سخنان حمله‌اي به كل شوراي امنيت بود و اين مواضع، شورا را وامي‌دارد كه كاري بكند.» وي افزود: «به ما (شوراي امنيت) نبايد به چشم ببري بي‌دندان نگريست.»[۴۲] روزنامه "نيويورك تايمز" در تحليلي از سخن‌راني رييس جمهوري اسلامي ايران با عنوان "اقبال به يكي از ستارگان ايران پشت كرد"، سخنان آيت‌الله خامنه‌اي را موعظه‌اي هميشگي و تقبيح‌هاي آتشين عليه امريكا، خواند و نوشت: «خامنه‌اي فرصت ايفاي يك نقش آشتي‌جويانه را از دست داد.»[۴۳] يك سرهنگ عراقي ـ كه بعداً به نيروهاي اتحاد ميهني عراق پيوست ـ در مورد تأثير سخنان آيت‌الله خامنه‌اي بر ارتش عراق گفت: «تا قبل از سفر آقاي خامنه‌اي به سازمان ملل، ارتشيان عراق غالباً اميدوار بودند كه با سفر ايشان به نيويورك و فشارهاي روزافزون امريكا در خليج‌فارس، مسئله صلح به جمهوري اسلامي تحميل شود و غائله جنگ پايان يابد، ليكن پس از اظهارات آقاي خامنه‌اي در اجلاس سازمان ملل و نفي هرگونه سازش و صلح با عراق در اين بيانات، جـّو بسيار نااميدكننده‌اي از آينده مبهم در ميان ارتشيان عراق حاكم شد و اين امر روحيه نيروهاي عراقي را به شدت تضعيف نمود.»[۴۴]
گزارش- 870
"جورج شولتز" وزير خارجه امريكا، در نيويورك اعلام كرد: «واشنگتن مشورت با ديگر اعضاي شوراي امنيت را در مورد قطع‌نامه‌اي براي اعمال يك تحريم تسليحاتي جهاني عليه ايران، شدت مي‌بخشد و انتظار دارد شوروي و چين از اين مسئله پشتيباني كنند.» شولتز با بيان اين مطلب كه امريكا نشانه‌اي مبني‌بر اين كه ايران قطع‌نامه 598 را پذيرفته باشد، نديده است، افزود: «ما داريم شروع به چيدن كلـّيات مي‌كنيم، مشورت‌ها فشرده مي‌شوند و هدف، شكل دادن به يك اتفاق‌نظر است و اين بسيار مطلوب است.»[۴۵] در اين حال، كميته سياسي، "پيمان ناتو" خواستار تحريم فروش اسلحه به ايران و عراق براي پايان دادن به جنگ شد. نمايندگان كشورهاي عضو پيمان آتلانتيك شمالي (ناتو) از دولت‌هاي خود خواستند كه تمام تلاش‌هاي لازم را براي آتشبس فوري بين ايران و عراق به عمل آورند. در قطع‌نامه‌اي كه امروز كميته سياسي مجلس آتلانتيك شمالي در "اسلو" به تصويب رساند، آمده است : «دولت‌هاي ناتو و مجالس كشورهاي عضو اين پيمان بايد آماده اقداماتي همچون تحريم صدور تسليحات به هر دو طرف درگير در جنگ باشند.»[۴۶] "رابين رايت" عضو "بنياد كارنگي"، طي مقاله‌اي در روزنامه "كريستين ساينس مانيتور" علل اين نوع رفتار دو ابرقدرت را مورد بررسي قرار داده است و ضمن رد علايق انساني نگراني دو ابرقدرت از جنگ نفت‌كش‌ها، هراس آنها از درگيري با يكديگر را عامل اصلي علاقه آنها دانسته و نوشته است: «علاقه ابرقدرت‌ها به پايان جنگ خليج[فارس] ناشي از اين نيست كه اين جنگ طولاني‌ترين و خونين‌ترين جنگ در تاريخ مدرن خاورميانه است، بلكه ايالات متحده بيش‌تر ازآن جهت كه مي‌تواند نيروهاي دريايي خود را از منطقه فراخواند، مشتاق برقراري آتشبس است كه بدون آن ، امريكا ناگزير است براي مدتي نامعلوم نيروهايش را در منطقه نگاه‌دارد و حتي درگير برخوردي نظامي با ايران شود. … اتحاد شوروي مدت‌ها بر اين اعتقاد بود كه نفت يكي از دلايلي است كه غرب مشتاقانه به خاطر آن وارد جنگ مي‌شود، به اين دليل رأي مثبت شوروي در شوراي امنيت براي برقراري آتشبس در جنگ خليج[فارس] به منزله پرهيز از تشديد جنگ و بالا گرفتن آن است. دوم آن‌كه مسكو خواهان آن است كه از هر حادثه‌اي كه سياست خاورميانه‌اي شوروي را مختل سازد، بپرهيزد. مسكو به دلايل استراتژيك مي‌خواهد از برخورد ايالات متحده با ايران جلوگيري كند، چرا كه در اين صورت، كشورهاي عربي حوزه خليج[فارس] احتمالاً اجازه خواهند داد كه غرب در منطقه حضور نظامي عمده پيدا كند. اعزام كشتي‌هاي جنگي پنج كشور اروپايي و همكاري‌هاي مشخص كشورهاي عربي، بر اين احتمال مي‌افزايد.» رابين رايت با اشاره به ماجراي "مك فارلين"، هدف سياست امريكا را ترميم لطمه وارد آمده به اعتبار امريكا، عنوان كرد و افزود: «ايالات متحده در حقيقت به‌دنبال لطمه‌اي كه بر اثر مبادلات پنهاني اسلحه با ايران به اعتبارش نزد اعراب خورد، مي‌كوشد خود را به شوروي برساند.» از نظر رابين رايت، در مورد رفتار شوروي علل ديگري مطرح است: «اين كشور با هر دو طرف (ايران و عراق) روابط خوبي دارد. مسكو در عين حال كه تأمين‌كننده اصلي سلاح‌هاي مورد نياز عراق است، روابط اقتصادي نزديكي با ايران دارد. ايران كالايي گران‌بهاست كه با معادن غني نفت، گاز و مانند آن مشتري‌هاي زيادي دارد و در منطقه‌اي پراهميت نيز واقع شده است. به‌گفته يك مقام امريكايي، هر دو ابرقدرت در نهايت خواستار روابطي بهتر با ايران هستند و در عين حال هر دو مي‌كوشند ديگري را از نخستين بودن در اين راه، باز دارند.»[۴۷]
گزارش- 871
وزير اطلاعات اجرايي فرانسه، "كاميلي كابانا"، ضمن ديدار با صدام حسين پيام شفاهي "ژاك شيراك" نخست‌وزير فرانسه را در مورد توسعه روابط دو كشور تسليم وي كرد. كابانا اعلام كرد كه فرانسه كوشش‌هاي خود را براي اجراي قطع‌نامه 598 شوراي امنيت جهت پايان دادن به جنگ و برقراري صلح، دوچندان خواهد كرد.[۴۸] عراق براي نزديكي بيش‌تر به غرب و جذب كمك‌هاي آنها، سياست جديدي را به‌سوي اقتصاد مبتني بر بازار آغاز كرده است؛ با توجه به اين سياست، صدام حسين رييس جمهور عراق، در جريان ترميم كابينه، وزير دارايي و صنايع سنگين اين كشور را از كار بركنار كرد. خبرگزاري آلمان در گزارشي از بغداد در اين باره گزارش داد: «بركناري اعضاي كابينه در حالي صورت مي‌گيرد كه صدام چند روز پيش براي مقامات دولتي و بخش خصوصي ضرب‌الاجل تعيين كرد كه يا به طرح وي در مورد اعمال آزادي‌هاي اقتصادي بيش‌تر بپيوندند و يا از كار كناره گيرند. اخيراً نيز در اجراي طرح صرفه‌جويي صدام، وزارت‌خانه‌هاي كشاورزي و آبياري در يكديگر ادغام شدند.»[۴۹]
گزارش- 872
امروز يكي از پايگاه‌هاي مرزي سپاه پاسداران در منطقه مهران هدف حمله غافل‌گيرانه اعضاي سازمان مجاهدين خلق قرار گرفت. نيروهاي مهاجم با داشتن اطلاعات كامل و قطع تمام خطوط ارتباطي پايگاه با عقبه، حدود يك ساعت و نيم با نيروهاي پايگاه درگير شدند كه ضمن آن، هشت تن از نيروهاي خودي شهيد، تعدادي زخمي و 18 تن نيز اسير شدند. قرارگاه نيروي زميني جنوب در گزارشي، عامل غافل‌گير شدن نيروهاي خودي را وجود يك فرد نفوذي اعلام كرد كه قبلاً به عنوان پاسدار وظيفه مسئوليت سنگر كمين را به عهده داشت و در تاريخ 9/6/1366 به دشمن پناهنده شده بود. در اين گزارش آمده است كه علت موفقيت دشمن، در رعايت اصل غافل‌گيري و كنترل راه‌هاي ورودي و قطع خطوط تلفني با عقبه بوده است، همچنين داشتن اطلاعات كامل درباره محل و امكانات و سنگر فرماندهي كه آن شخص نفوذي به آنها داده است، به طوري كه در آغاز درگيري، نيروهاي دشمن با بلندگو ضمن افشاي اسامي افراد و آمار و ارقام امكانات موجود و به راه انداختن جنگ رواني، نيروهاي خودي را به تسليم دعوت مي‌كرده‌اند.[۵۰] در محور فرعي بوكان ـ مهاباد، 25 تن از نيروهاي دمكرات به پايگاه روستاي "كلچه" حمله كردند كه با مقاومت نيروهاي مستقر در پايگاه روبه‌رو شدند. در اين حمله، دو تن از نيروهاي خودي به شهادت رسيدند و تعدادي نيز زخمي شدند.[۵۱] آمار شهدا و مجروحان خودي و تلفات و ضايعات گروه‌هاي ضدانقلاب در ماه گذشته در كردستان، اعلام شد. در طول شهريور ماه، دشمن با اجراي 25 مورد كمين، 17 مورد مين‌گذاري، 27 مورد حمله به پايگاه‌ها و چندين مورد درگيري ديگر بين نيروهاي خودي و دشمن، 208 تن از افراد خودي شيهد، 238 تن زخمي و 53 تن اسير شده‌اند. از گروه‌هاي ضدانقلاب نيز 68 تن به هلاكت رسيده، 33 تن زخمي و ده‌ها تن اسير و تسليم شده‌اند.[۵۲]
گزارش- 873
فرمانده "سپاه يكم ثارالله" در گزارشي به فرماندهي كل سپاه، آمار اعزام نيرو به جبهه از طريق سپاه در شش ماهه اول در سال جاري را اعلام كرد. در اين گزارش اعزام نيروهاي بسيجي از سپاه يكم ثارالله ـ كه استان تهران، قم و اراك را شامل مي‌شود ـ به تفكيك پايگاه اعزام كننده، نيروهاي رزمي، آموزشي و پشتيباني و براساس آمار ماهيانه ذكر شده و با اعزام سال‌هاي قبل نيز مقايسه شده است. براساس اين گزارش، در شش ماهه نخست امسال، حدود 20 هزار تن از سپاه يكم ثارالله به جبهه‌هاي نبرد اعزام شده‌اند كه اگر همين تعداد در شش ماهه دوم نيز اعزام شوند، سال جاري از نظر اعزام نيرو در مقايسه با سال‌هاي قبل در رتبه سوم قرار مي‌گيرد. بيش‌ترين ميزان اعزام نيرو در سال 1365 بوده است و پس از آن، در سال 1361. در سال 1359 نيز كم‌ترين تعداد نيرو اعزام شده بودند. مقايسه اعزام نيروهاي بسيجي به تفكيك شش ماهه اول سال در سال‌هاي 1363 تا 1366 نشان مي‌دهد كه ميزان اعزام نيرو در ماه‌هاي فروردين و شهريور بيش‌تر از ماه‌هاي ديگر بوده است. فروردين امسال با 4995 تن بيش‌ترين و ارديبهشت با 2348 تن كم‌ترين نيروي اعزامي را دارد. در حالي‌كه در مجموع، ميزان نيروهاي اعزامي در ماه‌هاي ارديبهشت تا مرداد كم‌تر از فرودين و شهريور است، ولي با تفكيك نيروهاي رزمي، پشتيباني و آموزشي، در چهار ماه فوق، تعداد نيروهاي رزمي به نسبت نيروهاي پشتيباني و آموزشي بيش‌تر است و اين نه تنها نسبت به ماه خود بلكه در مورد ميزان نيروهاي رزمي شهريور و فروردين هم صدق مي‌كند. در ميان پايگاه‌هاي سپاه يكم ثارالله، پايگاه مالك‌اشتر با 2929 نيروي اعزامي، مقام نخست را به خود اختصاص داده است و فيروزكوه با 46 تن، كم‌ترين نيروي اعزامي را داشته است. به نسبت نيروهاي رزمي، پشتيباني و آموزشي، پايگاه مالك‌اشتر بيش‌ترين نيروي اعزامي را دارد و در پايگاه اراك و قم نيروهاي پشتيباني بيش‌ترين نيروهاي اعزامي را به خود اختصاص داده‌اند. در مجموع، در شش ماه گذشته، پايگاه مالك‌اشتر با 95/13 درصد، پايگاه مقداد با 29/13 درصد و پايگاه كرج با 91/11 درصد بيش‌ترين نيروي اعزامي را داشته‌اند.[۵۳] ضميمه گزارش 866 در زمان سخن‌راني رييس جمهور در سازمان ملل، گروهاي موافق و مخالف جمهوري اسلامي ايران در برابر مقر سازمان ملل متحد دست به تظاهرات زدند. خبرنگار راديو امريكا در گزارشي از اين تظاهرات، با چند تن از اعضاي گروه‌هاي چپ و مجاهدين خلق مصاحبه كرد كه يكي از مخالفان در مورد دليل برپايي اين تظاهرات ـ كه حدود 120 تن در آن حضور داشتند ـ گفت: «اين تظاهرات به خاطر سخن‌راني رييس جمهور ايران در "يونايتد نيشن" (ملل متحد ـ منظور سازمان ملل متحد بوده است) است و دليل تظاهرات هم اين است كه مي‌خواهيم مخالفت خودمان را با رژيم "ريپابليك" (جمهوري) اسلامي نشان دهيم؛ دوم، مخالفت خود را با جنگ ايران و عراق نشان بدهيم؛ سوم، مخالفت خود را با حضور نظامي امريكا در "پرشن‌گلف" (خليج‌فارس) نشان بدهيم. خواست ما قطع فوري جنگ ايران و عراق است و خروج فوري و بدون قيد و شرط نيروهاي نظامي امريكا از پرشن‌گلف (خليج‌فارس).[۵۴]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/06/31
- ↑ سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي، صحيفه نور، مجموعه رهنمودهاي امام خميني، جلد 20 (تهران، سازمان مدارك فرهنگي انقلاب اسلامي 1369)، سخنان امام در تاريخ، 31/6/1366، ص151.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 1/7/1366، ص آخر.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 31/6/1366؛ و ـ اداره كل تندنويسي مجلس شوراي اسلامي، روزنامه رسمي، مشروح مذاكرات جلسه علني مجلس، جلسه 449، 31/6/1366، ص2.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 10/7/1366، ص3.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 1/7/1366، ص9.
- ↑ روزنامه كيهان، 1/7/1366، ص3، خبرگزاري جمهوري اسلامي.
- ↑ ـ مأخذ 9، صص33ـ32، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 1/7/1366، ص3.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 187، 1/7/66، ص25، راديو امريكا، 31/6/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 188، 2/7/1366، ص51، سازمان ملل ـ خبرگزاري آسوشيتدپرس، 1/7/1366.
- ↑ روزنامه رسالت، 1/7/1366 ،ص2، خبرگزاري رويتر.
- ↑ U.N. Yearbook 1987, Vol. 41, P.235.
- ↑ مأخذ 9، ص24، واشنگتن ـ خبرگزاري رويتر، 31/6/1366.
- ↑ مأخذ 10،ص9، واشنگتن ـ خبرگزاري فرانسه، 1/7/1366.
- ↑ مأخذ 10، صص10ـ9، واشنگتن ـ خبرگزاري آسوشيتدپرس، 1/7/1366.
- ↑ مأخذ 10، ص11، واشنگتن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 1/7/1366.
- ↑ مأخذ 9، صص33ـ32، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 31/6/1366، ص16، خبرگزاري رويتر.
- ↑ مأخذ 9، ص39، مادريد ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366.
- ↑ مأخذ 9، ص44، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از خبرگزاري رويتر، 31/6/1366.
- ↑ واحد مركزي صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 1/7/1366، صص19ـ18.
- ↑ پيشين، ص18، راديو مسكو، 31/6/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 2/7/1366، ص آخر.
- ↑ دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه: گذر از بحران 67 (تحليلي بر هشتمين سال جنگ تحميلي رژيم عراق عليه ايران، تهران، 1368) صص41ـ38.
- ↑ هفته نامه كيهان هوايي، 8/7/1366، ص2.
- ↑ مأخذ 9، ص52، راديو بي.بي.سي، 31/6/1366.
- ↑ مأخذ 9، صص44ـ43، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو لندن، 31/6/1366.
- ↑ Christopher C.Joyner The, Persain Gulf War: Lessons for Strategy, Law and Diplomacy. (Newyourk: Green Wood Press, 1990) P.51.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 2/7/1366، ص4، خبرگزاري رويتر.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 1/7/1366، ص6.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 1/7/1366، ص9، به نقل از راديو امريكا، 31/6/1366؛ و ـ مأخذ12، ص49، نيويورك ـ خبرگزاري فرانسه، 31/6/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 2/7/1366، ص2.
- ↑ مأخذ 9، صص33ـ32، لندن ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 31/6/1366.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 1/7/1366، ص11.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 2/7/1366، ص10.
- ↑ مأخذ 10، ص54، به نقل از راديو كلن، 1/7/1366.
- ↑ ـ مأخذ 12، ص49، واشنگتن ـ خبرگزاري رويتر، 1/7/1366.
- ↑ مأخذ 10، ص16، واشنگتن ـ خبرگزاري آسوشتيدپرس.
- ↑ مأخذ 10، ص51، نيويورك ـ خبرگزاري فرانسه، 1/7/1366.
- ↑ مأخذ 10، ص59، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از خبرگزاري خليج، 1/7/1366.
- ↑ دفتر سياسي نمايندگي امام در سپاه: گذر از بحران 67 (تحليلي بر هشتمين سال جنگ تحميلي رژيم عراق عليه ايران، تهران، 1368) صص41ـ38.
- ↑ مأخذ 8، ص آخر، سازمان ملل ـ خبرگزاري آسوشيتدپرس.
- ↑ مأخذ 10، صص58ـ57، راديو امريكا، 1/7/1366.
- ↑ مأخذ 9، صص44ـ43، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از راديو لندن، 31/6/1366.
- ↑ مأخذ 10، ص50، سازمان ملل ـ خبزگزاري آسوشيتدپرس، 1/7/1366.
- ↑ مأخذ 9، صص22ـ21، اسلو ـ خبرگزاري رويتر، 31/6/1366.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا وسيماي جمهوري اسلامي ايران، "بولتن راديوهاي بيگانه"، 3/7/1366، ص6، به نقل از راديو امريكا، 30/7/1366.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 2/7/1366، ص آخر، به نقل از خبرگزاري رويتر.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 2/7/1366، ص18، به نقل از خبرگزاري آلمان غربي.
- ↑ سند شماره 029409 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه مقدم، نيروي زميني جنوب، به معاونت اطلاعات قرارگاه كربلا و معاونت طرح و عمليات قرارگاه مقدم، 19/7/1366؛ و ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 194، 8/7/1366، ص19، ايلام ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/7/1366.
- ↑ سند شماره 102847 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اداره اطلاعات ژاندارمري جمهوري اسلامي، به وزارت كشور، 2/7/1366.
- ↑ سند شماره 226178، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، 5/9/1366، ص14.
- ↑ مأخذ 10، صص53ـ52، سازمان ملل ـ خبرگزاري فرانسه، 1/7/1366.
- ↑ مأخذ 21، صص10ـ9، راديو امريكا، 31/6/1366.