1366.01.04
| روزشمار جنگ سال 1366 1366.01.04 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | چهار فروردین |
| تاریخ شمسی | 1366.01.04 |
| تاریخ میلادی | 24 مارس 1987 |
| تاریخ قمری | 23 رجب 1407 |
گزارش- 344
امروز در اغلب مناطق نبرد غير از برخورد‌هاي متداول روزانه، آرامش نسبي برخوردار بود،[۱] اما چند درگيري در شمال عراق و مرز ايران و تركيه به وقوع پيوست. طبق خبر رسيده از داخل عراق، پيش‌مرگان كرد اين كشور با نفوذ به داخل شهر سليمانيه موفق شدند در محله "كنار" اين شهر ده تن از نيروهاي انتظامي از جمله "رشيد نصرالله" را كه 9 سال از عناصر حزب بعث بوده و در جريان شكست عراق در عمليات "كربلاي5" مدال شجاعت از صدام دريافت كرده‌بود، به اسارت خود درآورند.[۲] از سوي ديگر، دشمن به همه گروه‌هاي مخالف جمهوري اسلامي ايران كه در منطقه "زراين" سكونت دارند دستور داده‌است كه در جبهه "حاج‌عمران" از ارتش عراق پشتيباني كنند و منطقه از دست داده را بازپس گيرند. به همين منظور بسياري از اين گروه‌ها به منطقه آمده‌اند.[۳] كه مسئوليت حفاظت از تعدادي از پاسگاه‌ها و تأمين جاده‌ها را به عهده بگيرند تا در بهار سال جاري حركات ايذايي خود را آغاز كنند.[۴] همچنين اخيراً چته‌هاي ضدانقلاب به‌خصوص "كومه‌له" و "دمكرات" يك قرارگاه برون‌مرزي در منطقه "گلاله" تشكيل داده‌اند و مسئوليت حفاظت تعدادي از پايگاه‌ها و اسكورت نيروهاي بعثي در جاده‌ها را به عهده گرفته‌اند. اين چته‌ها نيز قصد دارند در بهار سال جاري به منظور اجراي حركات ايذايي وارد منطقه شوند. حكومت عراق مسئوليت حفاظت منطقه "سفره" به "گلاله" و "ماؤوت" را نيز به عهده سازمان مجاهدين خلق (منافقين) گذاشته و اين سازمان در حال ساختن پايگاه‌هايي در اين مناطق است.[۵] امروز همچنين در ساعت 11:30 سربازان تركيه به سوي نيروهاي خودي تيراندازي كردند. در اين تيراندازي كه از پاسگاه "توژيك"، روبه‌روي ميله 16 مرزي انجام شد، 2 تير به اين ميله مرزي خورد كه آثار آن‌ها در ميله مشخص است. سربازان ما هم به نشانه هشدار، 3 تيرهوايي به سوي نيروهاي تركيه شليك كردند كه آن‌ها واكنشي از خود نشان ندادند.[۶] ( ضميمه دارد)
گزارش- 345
اجراي عمليات مشترك منظم و نامنظم سپاه و نيروهاي اتحاديه ميهني در منطقه كردستان عراق، امروز قطعي شد و مناطق "چوارتا" و ماؤوت" به نيروهاي منظم و "قيوان" تا "كاريزه" و "سفره" و گلاله به نيروهاي نامنظم سپاه واگذار شد.[۷] امروز جلسه‌اي با حضور برادر ذوالقدر (فرمانده قرارگاه رمضان) و جلال طالباني (رئيس اتحاديه ميهني كردستان عراق) در قرارگاه رمضان (فتح) در "ياغسمر" محل دفتر "جلال طالباني" تشكيل شد و مسائل مربوط به اين عمليات مورد بررسي قرار گرفت. در اين جلسه با توجه به محورهاي عملياتي نيروهاي منظم (ماؤوت و چوارتا)، محورهاي عمليات نامنظم از "قيوان" تا "كاريزه،" گلاله و "سفره" تعيين شد. در اين جلسه برادر "ذوالقدر" گفت: «اين اولين تجربه كار منظم مي‌تواند باعث تداوم هم‌كاري‌هاي ما و شما در زمينه كارهاي بزرگ‌تر بوده‌باشد، چون ما تجربه خوبي در گذشته در رابطه با هم‌كاري گروه‌هاي عراقي نداشتيم.» طالباني نيز گفت: «من چهار نكته را به شما قول مي‌دهم: 1- من 4 الي 5 هزار پيش‌مرگ جنگي آماده جنگ را بسيج مي‌كنم. 2- ما راه قيوان و اين مناطق خودمان همه را مي‌گيريم. 3- ما استراحت نخواهيم كرد و ادامه خواهيم داد و اين را گفته‌ايم كه تا 4 ماه مرخصي و استراحت نيست و 4 ماه دائم مي‌جنگيم. 4- ما تا آن‌جا كه توان داريم كار خواهيم كرد، لايكلف الله نفساً الا وسعها. البته يك سري نقصان‌ها در كار بوده‌است ولي در رابطه با هم‌كاري جمهوري اسلامي با اتحاديه ميهني كردستان عراق سه تجربه "فتح 1" و 2 مرحله كورك ما تجربيات موفقي بوده‌است، گذشته از يك نقصان‌هايي كه در هر كاري هست.»[۸] "جلال طالباني" سپس در مورد ضرورت اجراي عمليات گفت: «اگر ما بنشينيم، دشمن به همين جا هم حمله مي‌كند. صدام استراتژي "دفاع متحرك" دارد، من مي‌گويم كه استراتژي "هجوم متحرك"، من عكس او را مي‌گويم.» طالباني همچنين پيشنهاد كرد كه نيروهاي ايراني كه قرار است علاوه بر ماؤوت، چوارتا را نيز تصرف كنند، در چوارتا متوقف نشوند و به كمك اتحاديه ميهني كردستان تا ارتفاعات "ازمر" پيشروي كنند.[۹] در خلال جلسه، برادر ذوالقدر با فرمانده نيروي زميني سپاه (برادر شمخاني) به وسيله بي‌سيم تماس داشت و اطلاعات مربوط به عمليات منظم را از وي مي‌گرفت و نكات مهم درباره عمليات نامنظم را به اطلاع او مي‌رساند. در اين تماس، 15/1/1366 به‌عنوان تاريخ عمليات نيروي زميني سپاه به اطلاع قرارگاه رمضان رسيد.[۱۰]
گزارش- 346
در ادامه حملات عراق به كشتي‌ها در خليج‌فارس، امروز بيمه "لويدز لندن" و ساير محافل خبري از منطقه خليج‌فارس گزارش دادند كه يك كشتي 120هزار تني (270000 پني‌ويت) ليبريايي به نام "اشيل" (Achilles) كه در اجاره ايران است، در حالي كه نفت ايران را از جزيره خارك به سيري حمل مي‌كرد، در محدوده جزيره خارك مورد اصابت يك موشك هوا به زمين عراق قرارگرفت.[۱۱] امروز همچنين نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران ضمن نظارت بر تردد كشتي‌ها در تنگه هرمز، پنج فروند كشتي تجاري و نفت‌كش را بازرسي كرد و پس از اطمينان از نداشتن محموله‌اي براي عراق، به آن‌ها اجازه پيمودن ادامه مسير را داد.[۱۲]
گزارش- 347
رئيس مجلس شوراي اسلامي در سخناني درباره استقرار موشك‌هاي ايران در سواحل شمالي خليج‌فارس، گفت: «عدم اطلاع امريكايي‌ها از وجود موشك‌هاي ساحل به درياي ايران در منطقه خليج‌فارس، حاكي از استيصال اين كشور است، زيرا اين موضوع تازگي ندارد . . .» آقاي هاشمي همچنين در مورد ادعاي بلندگوهاي تبليغاتي غرب مبني بر احداث دو ايستگاه استراق سمع شوروي در ايران در برابر تحويل موشك، گفت: «هيچ كشوري در دنيا از جمله شوروي نمي‌تواند، ادعا كند كه در ايران كوچك‌ترين مركزي دارد و اصولاً ابرقدرت‌ها در آينده هم در ايران جايي نخواهند داشت.» وي سپس تحويل موشك از شوروي را رد كرد: «ما مدت‌هاست كه در منطقه به‌عنوان يك قدرت موشكي مطرح مي‌باشيم و نيازي به اين كه از شوروي‌ها موشك بگيريم، نداريم. ما وقتي اولين موشك خود را به بغداد زديم، به دنيا اعلام كرديم كه از اين به بعد روي ايران به‌عنوان يك قدرت موشكي حساب كنيد.» آقاي "هاشمي رفسنجاني" افزود: «اين‌ها گاهي مي‌گويند ايران از چين موشك مي‌گيرد، گاهي مي‌گويند از امريكا و گاهي شوروي. البته چيزهايي هست كه ما از خارج مي‌گيريم، ولي شايعاتي كه رواج پيدا مي‌كند، پايه‌هاي امپرياليستي دارد و براي اهداف خاص سياسي تعقيب مي‌شود.» رئيس مجلس همچنين با بيان اين كه اقدامات ايران در خليج‌فارس حالت بازدارندگي دارد و مقابله با شرارت‌هاي حكومت عراق است، گفت: «براي امنيت خليج‌فارس كافي است كه به عراق موشك داده نشود.» وي درباره دعوت برخي كشورهاي منطقه خليج‌فارس از امريكا براي برقراري امنيت در خليج‌فارس، هشدار داد: «امريكا چه امنيتي در خليج‌فارس مي‌تواند برقرار كند؟! ولي اگر تقدير باشد تفنگ‌داران امريكايي طعمه نهنگ‌هاي خليج‌فارس شوند، راهش فقط اين است كه به خليج‌فارس بيايند. امريكا ماجراي طبس را تجربه كرده‌است و بايد بداند كه طوفان‌هاي خليج‌فارس خيلي نيرومندتر از طبس مي‌باشد و از طرف ديگر ما هم الآن آمادگي بيش‌تري داريم.» آقاي هاشمي خطاب به كشورهايي كه امريكا را به خليج‌فارس دعوت كرده‌اند، گفت: «اين كشورها كه براي حضور امريكا در خليج‌فارس چراغ سبز نشان مي‌دهند، سودي نمي‌برند و بالاخره ملت‌هاي آنان، مردم منطقه و ملت ايران مي‌فهمند كه سران اين كشورها به قدري خباثت دارند كه براي يك حركت سياسي پاي ابرقدرت‌ها را به منطقه باز مي‌كنند.» وي تأكيد كرد: «امريكا در تمام دنيا آسيب‌پذير است و اگر چنين خطايي بكند، در همه جاي دنيا براي امريكايي‌ها ناامني به‌وجود خواهد آمد و حوادث لبنان در همه جا مي‌تواند اتفاق بيفتد. البته ما دلمان نمي‌خواهد چنين مسئله‌أي باشد و تهديد هم نمي‌كنيم، اما به ملت امريكا تذكر مي‌دهيم كه قدري دست زمام‌داران‌شان را ببندند زيرا آن‌ها الآن تعادل ندارند؛ آن‌ها براي اين كه مسائل سياسي داخلي خودشان را تحت‌الشعاع قرار دهند، چنين حرف‌هايي را مطرح مي‌كنند.» وي سپس گفت: «امريكايي‌ها از طريق سفارت سوئيس در تهران در مورد حضور موشك‌هاي ساحل به درياي ايران در خليج‌فارس و تنگه هرمز و همچنين مسائل لبنان تذكراتي را به ما داده‌اند و وزارت خارجه ما ضمن رد تذكرات امريكا تأكيد كرده كه امريكا حق چنين اخطاري را ندارد. ما بيش‌ترين ساحل و بيش‌ترين منافع را در تنگه هرمز و خليج‌فارس داريم و اين موضوع روشن است كه ما بيش‌تر از ديگران حافظ منطقه هستيم ضمن آن كه حضور امريكا در اطراف منطقه حضوري غاصبانه است.» رئيس مجلس شوراي اسلامي اعلام كرد: «براي بستن تنگه هرمز نيازي به موشك نيست و ايران قادر است آن را با توپخانه ببندد. به هر صورت اگر تنگه هرمز بسته باشد يا نباشد، سراسر خليج‌فارس زير تير هواپيماها، هلي‌كوپترها و كشتي‌ها، ناوچه‌ها و توپخانه‌هاي ما است.»[۱۳]
گزارش- 348
وزير سپاه پاسداران انقلاب اسلامي ايران (محسن رفيق‌دوست) در مصاحبه‌اي مطبوعاتي درباره آمادگي نظامي ايران گفت: «ايران به اندازه كافي مهمات ذخيره در اختيار دارد و به‌تدريج توانايي‌هاي دفاعي و صنعتي خود را در جهت توليد داخلي مهمات به كار انداخته‌است. وابستگي ايران به واردات نظامي هر روز كم‌تر از گذشته مي‌شود و اميد مي‌رود تا نوروز آينده به خودكفايي نظامي برسد.» به گفته وي بخش اعظم مهمات جبهه‌هاي جنگ اينك در داخل ايران توليد مي‌شود. همچنين خبرنگار واشنگتن پست از تهران گزارش داد كه به دو واحد از بزرگ‌ترين كارخانجات سيمان‌سازي تهران و كارخانه ذوب آهن اصفهان دستور داده شده تا قطعات لازم براي پناهگاه‌هاي زيرزميني و بتوني بسازند. گفته مي‌شود كه اين دستور دو هفته قبل صادر شده و توليد پنج‌هزار واحد پناه‌گاه بتوني در ماه را خواستار شده‌اند.[۱۴]
گزارش- 349
خبرگزاري "تاس" از مسكو با تكذيب خبر روز گذشته شبكه تلويزيوني "اي.بي.سي." امريكا مبني بر مذاكرات محرمانه ميان ايران و شوروي، اعلام كرد: «شبكه تلويزيوني امريكا مدعي شد كه ميان اتحاد شوروي و ايران مذاكراتي انجام گرفته و درباره استقرار دو پايگاه جاسوسي الكترونيكي مافوق محرمانه در خاك ايران به توافق رسيده‌اند و اتحاد شوروي در عوض 200 فروند موشك تاكتيكي خود را به ايران تحويل داد. اين خبر را چگونه مي‌توان تعبير كرد؟! اولاً اين خبر جنجال برانگيز سراپا دروغ محض است زيرا هيچ‌گونه مركز جاسوسي الكترونيكي شوروي در خاك ايران وجود ندارد و نداشته‌است. بعيد نيست كه منظور از اين اقدام، تلاشي براي سازمان دادن نوعي "ايران گيت" براي شوروي و انحراف توجه از ايران‌گيت واقعي "واشنگتن" باشد.»[۱۵]
گزارش- 350
در زمينه تلاش ايالات متحده امريكا براي برقراري ارتباط با ايران، "شيرين هانتر" تحليل‌گر مشهور غربي و كارشناس امور خاورميانه در دانشگاه "جرج تاون"، در يك برنامه راديويي امريكا در تحليلي تحت عنوان "دشواري سياست خارجي امريكا در قبال ايران" (ضميمه دارد) گفت: «نكته‌اي كه اهميت دارد اين است كه دولت ايالات متحده امريكا نبايد به شكلي رفتار كند كه در مسئله عادي ساختن روابطش با ايران مشتاق‌تر از رهبران جمهوري اسلامي به نظر آيد.» وي معتقد است كه، رهبران ايران آشكارا به داشتن مناسباتي عادي با واشنگتن علاقه‌مندند، اما مايل نيستند روابطي بسيار نزديك كه در زمان حكومت "محمدرضا شاه پهلوي" بين ايران و امريكا وجود داشت، بار ديگر برقرار شود. هانتر افزود: «براي ايراني‌ها اهميت دارد و نيز به سود آن‌هاست كه به نوعي با ايالات متحده امريكا آشتي كنند. اگر ايران خواستار گفت و شنود با ايالات متحده در آينده است، رهبرانش بايد با صراحت و آشكارا در اين باره سخن گويند و عمل كنند و آن‌ها ناچارند كه براي ملت ايران توضيح دهند كه چرا برقراري چنين تماسي به سود آن‌هاست. به هر حال آنچه كه ما در امريكا مي‌توانيم انجام دهيم اين است كه درباره گوناگوني‌ها و تفاوت‌ها و نيز پيچيدگي‌هايي كه در درون حكومت تهران وجود دارد، بسيار مراقب باشيم. ما بايد به اين نكته توجه كنيم كه در ايران روندها و تمايلاتي گوناگون و متفاوت وجود دارد. ما همچنين بايد در ارزيابي خطري كه از سوي جمهوري اسلامي ايران منطقه خليج‌فارس و ديگر نواحي خاورميانه را تهديد مي‌كند، بسيار دقت به خرج دهيم و واكنشي بيش از اندازه نشان ندهيم.»[۱۶]
- * *
ضميمه گزارش 344 مقام‌هاي مرزي جمهوري اسلامي ايران و تركيه بعداً در مورخ 8/1/1366 رأس ساعت 4 بعد از ظهر در گمرك "بازرگان" در پاسگاه ايران ديداري رسمي با يكديگر داشتند كه در آن، سربازان پاسگاه تركيه تيراندازي خودشان را تأييد كردند.[۱۷]
ضميمه گزارش 350 همچنين در فصل‌نامه امريكايي "فارين پاليسي" در شماره بهار سال 1987 در مقاله‌اي با عنوان "بعد از آيت‌الله" به قلم "شيرين هانتر" آمده‌است: «ايران صرف‌نظر از حكومت حاكم بر آن، همچنان از اهميت جغرافيايي عظيمي براي امريكا برخوردار است. اين كشور مستحكم‌ترين مانع ميان شوروي و خليج‌فارس محسوب مي‌شود لذا براي دور نگاه داشتن نيروهاي شوروي از خليج‌فارس، آن‌ها بايد خارج از ايران نگاه داشته شوند. ايران از طريق وابستگي‌ها و نزديكي‌هاي قومي و زباني، مذهبي و فرهنگي، روي تمامي همسايگان خود نفوذ دارد. بسياري از اقليت‌هاي قومي و زباني ايران (4 ميليون كرد، 4 الي 5 ميليون آذري، 5/1 الي 2 ميليون عرب، يك ميليون بلوچ و يك ميليون تركمن) در دو سوي مرزهاي آن با كشورهاي همسايه زندگي مي‌كنند. وقايع ايران به‌ويژه جنگ داخلي يا تجزيه ايران اثرات عميقي روي كشورهاي همسايه باقي خواهد گذاشت. براي مثال تلاش‌هاي جدايي‌طلبانه در ميان بلوچ‌هاي ايران در صورت موفقيت مي‌تواند وحدت پاكستان را بر هم بزند و 7 ميليون كرد ناآرام تركيه - يا آن‌گونه كه به‌عبارتي خوش‌ظاهر ترك‌هاي كوهستاني خوانده مي‌شوند - مي‌توانند دقيقاً سرنوشت كردهاي ايران را دنبال كنند. اما لزوماً تجزيه يا شعله‌ور شدن جنگ خانگي نيست كه موجب تأثير گذاردن و نفوذ ايران روي همسايگان مي‌شود، ايران بدون اين مسئله نيز به دلايل وسعت، جمعيت، منابع اقتصادي و توان نظامي‌اش كماكان اهميت دارد. بنابراين امريكا تا زماني كه مايل است در منطقه خليج‌فارس نقش داشته‌باشد، بايد سعي كند همانند همه ديگر كشورهاي مهم در منطقه، به روي سير تحول سياسي ايران به گونه‌اي تأثير گذارد كه آن را در مسيري هم‌ساز با منافع امريكا قرار دهد، به اين دليل امريكا بايد ايران را از ديدگاه وسيع‌تري بنگرد؛ اين كشور را بايد با شرايط و خصوصيات خود آن و نه صرفاً در ارتباط با جنگ ايران و عراق و امنيت اعراب خليج‌فارس، در نظر گيرد. امريكا بايد نسبت به منافع كوتاه و بلند مدت خود در ايران و خليج‌فارس و از نقطه برخورد احتمالي ميان آن‌ها، ديد روشني داشته‌باشد. امريكا بايد ماهيت سرچشمه و دانه تهديدات عليه منافع امريكا در ايران و در خليج‌فارس را تا سرحد امكان به گونه‌اي صحيح ارزيابي كند و بالاخره نبايد يك سلسله تهديدات را بيش از اندازه بزرگ كند و در عين حال ديگر تهديدات را دست كم بگيرد. در زمينه امور خارجي، ميانه‌روها طرف‌دار رويه واقع بينانه‌تر و علني‌تري نسبت به جهان خارج هستند و در مورد صدور انقلاب سرسختي كم‌تري نشان مي‌دهند. آن‌ها نسبت به اتحاد شوروي مشكوك‌تر بوده و طرف‌دار روابط نزديك‌تري با غرب هستند اما اين امر به دليل گزارش‌هاي موافق با غرب نيست، بلكه از سياست آن‌ها در چارچوب سياست خارجي غيرمتعهد سرچشمه مي‌گيرد. به‌طور كلي واقع‌نگري آن‌ها از يك قاعده غربي برخوردار است؛ براي مثال "علي اكبر ولايتي" وزير خارجه، به دفعات گفته‌است كه اگر ايران در صحنه جهاني حضور نداشته‌باشد، در مورد موضوعات مهم بدون ايران تصميم گرفته خواهد شد. بنابراين او در سال 1986 خواستار آن شد كه ايران با تمامي كشورها روابط سياسي برقرار كند. ولايتي توصيه كشورهاي دوست را مبني بر اين كه جمهوري اسلامي بايد اشغال افغانستان از سوي شوروي را ناديده بگيرد، رد كرد. . . . تضادهاي سياسي ايران اين نكته را روشن مي‌سازد كه برچسب‌هاي غربي مانند "تندرو"، "ميانه‌رو" شايد نتواند به اندازه كافي گزارش‌هاي موجود در درون حكومت را تشريح كنند اما اين تقسيم‌بندي‌ها كلاً بي‌ربط به هم نيستند. ميانه‌روها تعبيري سنتي از اسلام دارند و بر احترام اسلام به مالكيت خصوصي، تأكيد مي‌كنند. آن‌ها طرف‌دار نقش محدودتري براي دولت در اقتصاد هستند و بر خلاف تندروها، مايل‌اند در مواردي با برخي گروه‌هاي معين غيرروحاني هم‌كاري كنند. در حقيقت به دليل نفوذ آن‌هاست كه نهضت آزادي "مهدي بازرگان" نخست‌وزير پيشين ايران، همچنان قانوني است. يكي از ميانه‌روهاي مهم "حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني" رئيس مجلس، است كه در تابستان سال 1984 با نوشتن نامه‌اي به دريادار "احمد مدني" (يكي از رهبران مخالف جلاي وطن كرده كه در پاريس به سر مي‌برد) او را به هم‌كاري با دولت دعوت كرد. . . . چند عامل ديگر نيز به افزايش شانس گروه‌هاي چپ كمك مي‌كند: نخستين عامل، رشد جمعيت جوان زير 26 سال ايران است. تعداد افراد اين گروه سني با 23 درصد افزايش نسبت به اول انقلاب، در حال حاضر تقريباً 41 درصد از جمعيت كشور را تشكيل مي‌دهد. دولت كه با كاهش قيمت‌هاي نفت و يك جنگ پرهزينه روبه‌رو بوده، نتوانسته متناسب با اين رشد جمعيت، اقتصاد كشور را رونق بخشد. طبق اظهارات وزير انرژي ايران، علي‌رغم جنگ كه بخشي از جمعيت جوان را به‌خود جذب مي‌كند، شمار بي‌كاران و بي‌كاران پنهان معادل 39 درصد جمعيت فعال است. و دانشگاه‌هاي ايران هر سال ده‌ها هزار دانش‌جو را رد مي‌كنند كه دومين عامل نارضايتي فزاينده است كه جاذبه مدل‌هاي ديگر را كه وعده بهبودي‌هاي سريع مورد توجه طبقات پايين و جوانان بي‌كار را مي‌دهند، افزايش مي‌دهد. . . . در حال حاضر عراق در مقايسه با ايران مردان مسلح آزموده بيش‌تري در اختيار دارد و بيش‌تر بودن جمعيت ايران نبايد به سهولت به معناي برتري در ميدان جنگ تلقي شود. آموزش دادن سربازان لايق مستلزم زمان و صرف هزينه است و تاكنون عدم موفقيت و عدم مطلوبيت فزاينده تاكتيك‌هاي موج انساني ايراني به اثبات رسيده است. علاوه بر اين، برتري عراق نسبت به ايران از نظر سلاح‌هاي سنگين 5 به 1 است. ارسال جنگ‌افزار امريكا به ايران در اين توازن تغيير شديدي ايجاد نكرده‌است و اين نكته‌اي است كه حملات هوايي موفقيت‌آميز اخير عراق كه تا تهاجم زميني ايران در ماه ژانويه اكثراً بي‌جواب مانده، شاهد آن است. به‌طور كلي عمل‌كرد نظامي عراق به‌ويژه نيروي هوايي آن در سال 1986 بهبود يافت. در دسامبر 1986 عراقي‌ها با موفقيت ايرانيان را عقب راندند. از نظر اقتصادي نيز اوضاع ايران بهتر از عراق نيست.[۱۸]
منابع و مآخذ روزشمار 1366/01/04
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، نشريه شماره 5 (5/1/1366)، ص5 ، منامه - خبرگزاري آلمان، به‌نقل از خبرگزاري خليج از بحرين.
- ↑ سند شماره 097193 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سپاه پنجم رمضان به فرمانده نيروي زميني سپاه، 20/1/1366.
- ↑ سند شماره 077284 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تلكس خبري معاونت اطلاعات سپاه پنجم رمضان به معاونت اطلاعات فرماندهي نيروي زميني، 4/1/1366.
- ↑ سند شماره 077288 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: تلكس خبري فرمانده سپاه پنجم رمضان به فرمانده نيروي زميني سپاه، 4/1/1366.
- ↑ سند شماره 027272 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي اطلاعات نيروي زميني سپاه، 4/1/1366، ص4؛ و- مأخذ 4.
- ↑ سند شماره 097182 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع) به فرمانده نيروي زميني سپاه، 20/1/1366.
- ↑ سند شماره 1443 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوي قرارگاه رمضان، محسن محمدي معين، 22/12/1365 تا 22/1/1366، ص40، نوار شماره 24641، 18/1/1366، بي‌سيم.
- ↑ پيشين، صص42 و 43، نوار شماره 24649، عمليات فتح 5، قرارگاه رمضان، ياغسمر، 4/1/1366.
- ↑ مأخذ 7، ص51.
- ↑ مأخذ 7، ص57، نوار شماره 24651.
- ↑ سند شماره 226144 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: نمايندگي امام در سپاه، نشريه دفتر سياسي، شماره 138، 11/1/1366، ص7، به نقل از بيمه لويدز، 6/1/1366؛ و- خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، نشريه شماره 6 (6/1/1366)، ص23، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، به نقل از خبرگزاري فرانسه؛ و- سند شماره 029449 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: آمار حمله به كشتي‌هاي تجارتي در خليج‌فارس؛ و-
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 9/1/1366، ص2، اطلاعيه شماره 2786 ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي ايران.
- ↑ مأخذ 12، ص9.
- ↑ مأخذ 1، صص6 و 7، تهران - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 4/1/1366، راديو امريكا، به نقل از روزنامه واشنگتن پست.
- ↑ مأخذ 11، بخش دوم، ص33، راديو مسكو، 4/1/1366، به‌نقل از خبرگزاري تاس.
- ↑ معاونت سياسي سپاه، بولتن "بررسي"، شماره 7، 22/1/1366، ص34، به نقل از راديو امريكا.
- ↑ سند شماره 097182 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرمانده قرارگاه حمزه به فرمانده نيروي زميني سپاه، گزارش خبري، 19/1/1366.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه روزانه "ايران در آينده"، 14/2/1366، ص2، به نقل از فصل‌نامه امريكايي "فارين پاليسي".