1361.09.18
روزشمار جنگ سال 1361 1361.09.18 | |
---|---|
نامهای دیگر | هجده آذر |
تاریخ شمسی | 1361.09.18 |
تاریخ میلادی | 9 دسامبر 1982 |
تاریخ قمری | 23 صفر 1403 |
گزارش - 754
امروز توپخانههاي ارتش عراق، شهرهاي خرمشهر و آبادان را گلولهباران و جنگندههاي اين كشور به فضاي خرمآباد تجاوز كردند. در منطقه عمومي دهلران نيز تعدادي از نيروهاي گشتي رزمي ارتش عراق، ضمن نفوذ به اين منطقه، چوپاني را كه مشغول كار بود، اسير كردند و با خود بردند. در گلولهباران امروز شهرهاي آبادان و خرمشهر، يك تن به شهادت رسيد و 71 نفر مجروح شدند. همچنين 6 منزل مسكوني تخريب شد و به 2 منزل مسكوني نيز خسارتهايي وارد آمد. در چند بخش اين شهر نيز آتشسوزي رخ داد.[۱] امروز، 2 فروند هواپيماي ميگ23 عراقي به حريم فضايي خرمآباد تجاوز كردند كه پس از اجراي آتش پدافند هوايي نيروهاي خودي، فضاي منطقه را ترك كردند.[۲] در دهلران، حدود 200 تن از نيروهاي گشتي رزمي عراق، در محور فصيل تا دو كيلومتري جاده آسفالت دهلران ـ مهران نفوذ و يك چوپان را اسير كردند. نيروهاي خودي پس از اطلاع از اين موضوع، خود را به محل حادثه رساندند، اما نيروهاي عراقي آنجا را ترك كرده بودند.[۳]
گزارش - 755
امروز 21 دستگاه خودرو حامل مهمات، از مرزهاي عربستان سعودي وارد عراق شد.[۴] طبق اعلام برخي منابع اطلاعاتي، فرانسه تاكنون 60 تا 70 فروند هواپيماي ميراژ اف1 به عراق ارسال كرده و بهتازگي، عملياتيشدن اين هواپيماها از پايگاه شعيبه آغاز شده است.[۵] سه تن از افراد نظامي عراق، از مرزهاي مريوان وارد ايران شدند و تقاضاي پناهندگي كردند.[۶]
گزارش - 756
در ادامه تشديد فعاليت گروههاي مسلح غيرقانوني در مناطق كردنشين، افراد وابسته به اين گروهها، همزمان با انتخابات خبرگان و مياندورهاي مجلس شوراي اسلامي، ضمن تهديد و ترساندن مردم، بر اعمال تروريستي خود افزودند تا مانع شركت مردم در انتخابات شوند. از سوي ديگر، نيروهاي مسلح نيز تدابير و اقدامات امنيتي و عملياتي خود را شدت بخشيدند. در شهر بوكان، ساعت 15، افراد اين گروهها، عباس عباسي فرجا نامزد نمايندگي مياندورهاي مجلس شوراي اسلامي را ترور كرده، به شهادت رساندند.[۷] در روستاي چيانه از توابع پيرانشهر، افراد حزب دمكرات، نماينده فرمانداري در انتخابات و كدخداي ده را كه براي انجامدادن هماهنگيهاي لازم جهت انتخابات تشكيل جلسه داده بودند، ربودند.[۸] در غرب سنندج، نيروهاي حزب دمكرات، اهالي روستاي شويشه را فراخوانده، تهديد كردند كه بايد از حضور در انتخابات خودداري كنند. سپس اين افراد از هر نفر مبلغ يكهزار ريال اخاذي كردند و هركس را كه از دادن اين مبلغ خودداري كرد، مورد ضربوشتم قرار دادند.[۹] در سنندج، نيروهاي ناشناس يك نارنجك را در ميدان انقلاب اين شهر منفجر كردند كه تلفاتي نداشت.[۱۰] در يكي از شهرهاي* كردنشين، افراد سازمان مجاهدين خلق (منافقين)، قصد داشتند چند بمب صوتي را منفجر كنند كه باتوجهبه آمادگي نيروهاي خودي براي مقابله با اين اقدامات، 3 تن از افراد بمبگذار ـ كه 2 بمب در اختيار داشتند ـ دستگير شدند.[۱۱] نيروهاي مسلح غيرقانوني در 22 كيلومتري غرب بوكان، به پايگاه نيروهاي خودي در گرداگلان حمله كردند كه اين اقدام به زخميشدن يك تن از نيروهاي خودي انجاميد.[۱۲] به گزارش قرارگاه بعثت، نيروهاي سپاه اشنويه موفق شدند، در عملياتي روستاي سرگيس، ده شمس و قره سقال در 10 تا 13 كيلومتري جنوبشرقي اشنويه (غرب نقده) را پاكسازي و يكي از افراد حزب دمكرات را دستگير كنند.[۱۳]
گزارش - 757
سازمان مجاهدين خلق (منافقين)، همزمان با ساير گروههاي ضدانقلاب، اقدامات تروريستي خود را افزايش دادند تا در آستانه انتخابات مجلس خبرگان، روحيه مردم را تضعيف كنند و مانع شركت آنها در انتخابات شوند. بنابر گزارشي، در نزديكي فرمانداري نهاوند، بمبي منفجر شد كه تلفاتي نداشت. درپي اين حادثه، 2 نفر كه 2 نارنجك به همراه داشتند، دستگير شدند.[۱۴] در خيابان علامه (فلكه زيتون كارگري) اهواز نيز بمبي كه در زير يك خودرو كار گذاشته شده بود كشف و خنثي شد.[۱۵] در رامسر، 2 نفر از "رابطين تشكيلات جنگل" سازمان مجاهدين خلق (منافقين) دستگير شدند.[۱۶] به گزارش راديو بغداد، دفتر سازمان مجاهدين خلق (منافقين) در پاريس، در اطلاعيهاي ادعا كرد، در عملياتهاي چند روز گذشتة تهران، 4 واحد از شبكة مخصوص گشت شهري سپاه پاسداران منهدم شد. اين شبكهها بهتازگي با نيروهاي زبده و 400 خودرو مجهز ضدگلوله تويوتا (!)، براي مقابله با فاز نوين مقاومت در تهران تأسيس شده است. در اين عمليات، 12 پاسدار زبدة اين واحدها كشته يا زخمي شدند. خودروهاي مزبور كه بهاي تقريبي هريك، يك ميليون تومان، معادل 130 هزار دلار ـ به نرخ رسمي ماه گذشته ـ ميباشد از ژاپن خريداري و به تهران وارد شده است.[۱۷]
گزارش - 758
روابط عمومي كميته مركزي انقلاب اسلامي قزوين، در اطلاعيهاي، بخشي از فعاليتهاي پانزده روزة نيروهاي اين ارگان را اعلام كرد. در اين اطلاعيه آمده است: نيروهاي كميتة قزوين موفق شدند 3 تن از هواداران فعال منافقين را كه بهتازگي از زندان آزاد شدهاند، در يك قرار تيمي شناسايي و دستگير كنند. همچنين در تعقيب و مراقبتهاي وسيع برادران پاسدار كميته مركزي قزوين و با همكاري سازمان اطلاعات 36 ميليوني، يك خانة تيمي متعلق به دو تن از افراد ردهبالاي سازمان منافقين كه به قزوين آمده بودند، شناسايي و كشف شد. در عمليات كشف اين خانه، يك تن از منافقين دستگير و يك تن با خوردن قرص سيانور، خودكشي كرد. از اين خانه، تعداد زيادي اسناد و مدارك درونگروهي منافقين به دست آمد. همچنين، برادران پاسدار كميته مركزي قزوين مستقر در مسير اتوبان قزوين ـ تهران، در بازرسي يك اتومبيل، به يكي از سرنشينان آن مظنون شدند. در بازرسي از اين شخص، چند كتاب مضر گروهكهاي چپي كشف شد. وي پس از دستگيري، به واحد بازپرسي كميته مركزي قزوين انتقال يافت. در بازرسي از منزل وي در شهرستان رشت، تعداد زيادي اسناد و مدارك درونگروهي، كروكي ترور چند پاسدار و جزواتي متعلق به عوامل ضدانقلاب و گروهكهاي چپي به دست آمد. در بخش ديگري از اين گزارش آمده است: برادران پاسدار كميته مركزي قزوين، موفق به دستگيري 7 تن از عوامل ضدانقلاب و گروهكهاي منحرف شدهاند. از تعدادي از اين افراد، چند كتاب مضر و جزوات سازمان منافقين به دست آمده است.[۱۸]
گزارش - 759
درپي اقدامات ايذايي افراد سازمان مجاهدين خلق (منافقين) عليه دانشجويان مسلمان ايراني در پاريس، امروز نيز افراد سازمان مجاهدين خلق، يكي از كارمندان سفارت جمهوري اسلامي ايران را كه براي انجام كار اداري، به وزارت خارجه فرانسه ميرفت، در ايستگاه مترو مورد حمله قرار دادند. وي كه از ناحيه بيني دچار شكستگي شده است، در بيمارستان بستري شد.[۱۹] بهدنبال اقدام پليس فرانسه در دستگيري ديپلماتهاي سفارت ايران در پاريس، سخنگوي وزارت خارجه كشورمان به اين عمل غيرقانوني پليس فرانسه اعتراض كرد. طبق گزارش مندرج در روزنامه كيهان، سخنگوي وزارت امور خارجه، ضمن اعتراض به اين تجاوز غيرانساني، درباره نقض آشكار قوانين بينالمللي و تأميننشدن امنيت جاني ديپلماتها و اتباع ايران، به دولت فرانسه هشدار داد. وي دراينباره گفت: پليس فرانسه، چهارشنبه، دو تن از ديپلماتها و يكي از كارمندان سفارت جمهوري اسلامي ايران را بدون دليل دستگير و ضمن ضربوشتم و شكنجه، پس از ساعتها بازداشت غيرقانوني، آزاد كرد. براثر شدت ضربات، فك يكي از ديپلماتهاي ايراني شكسته و طحال ديپلمات ديگر دچار ضايعه و خونريزي شده است كه هماكنون در بيمارستان بستري است. سخنگوي وزارت خارجه افزود: دولت و پليس فرانسه كه بهعنوان حاميان اصلي تروريستها و ضدانقلابيون ايراني، بارها حملات منافقين و سلطنتطلبان عليه دانشجويان مسلمان ايراني و علاقهمندان به انقلاب اسلامي را سازماندهي و پشتيباني كردهاند، اين بار آشكارا مفاد كنوانسيون وين درمورد مصونيت ديپلماتها را زير پا گذاشته و مرتكب چنان عمل سنگيني شدهاند كه اين موضوع نشان ميدهد نهتنها مأموران سياسي جمهوري اسلامي، بلكه ديپلماتهاي ساير كشورها نيز براي امنيت جاني و حيثيت فردي خود، تضمين كافي ندارند. سخنگوي وزارت امور خارجه كشورمان در پايان، ضمن اعتراض شديد به دولت فرانسه، اعلام كرد: باتوجهبه نقض آشكار قوانين بينالمللي، چنانچه آن دولت نتواند دليل قانعكنندهاي براي اين تجاوز غيرانساني پليس خود اقامه كند و قادر به تأمين امنيت جاني ديپلماتها و اتباع ايراني نباشد، وزارت امور خارجه جمهوري اسلامي ايران، تصميم مقتضي را دراينباره اتخاذ خواهد كرد و عواقب و مسئوليت آن نيز متوجه دولت فرانسه خواهد بود.[۲۰]
گزارش - 760
امروز نيز نيروهاي داوطلب مردمي شهر قزوين، راهي جبهههاي جنگ شدند. براساس گزارش روزنامه جمهوري اسلامي، صدها تن از اعضاي بسيج سپاه پاسداران انقلاب اسلامي قزوين، پس از فراگيري فنون نظامي در پادگان اين شهر، عازم جبهههاي نبرد حق عليه باطل شدهاند. همچنين 852 تن از ايرانيان مقيم امارات متحده عربي، با ارسال طوماري به نماينده امام در اين كشور، ضمن اعلام آمادگي خود، خواستار اعزام به جبهههاي نبرد حق عليه باطل شدند.[۲۱]
گزارش - 761
مهندس كازروني معاون عمراني وزير كشور و سرپرست بازسازي مناطق جنگي در مصاحبهاي، وضعيت بازسازي شهرهاي گيلانغرب، شوش، دزفول و... را تشريح كرد. وي درباره ميزان پيشرفت بازسازي گيلانغرب گفت: 95 درصد اقدامات بازسازي منطقه گيلانغرب ـ كه استان معين در آنجا استان گيلان بوده ـ و 100 درصد بازسازي روستاهاي اطراف آن تمام شده و كار نوسازي نيز درحال انجام است. وي همچنين درباره پيشرفت كار بازسازي شوش و دزفول و آغاز دوباره بازسازي شهر مرزي خسروي گفت: 70 درصد كار بازسازي در شوش جديد، بههمت برادران جهادسازندگي قم، انجام شده؛ در دزفول نيز باوجود اصابت 42 موشك مزدوران بعثي صدام به اين شهرها، حدود 3000 واحد ساختماني ساخته و همه واحدهاي تخريبشده، بازسازي شده؛ درمجموع، در چهار ماه گذشته در دزفول، 5000 واحد مسكوني ساخته شده است. مهندس كازروني درمورد واگذاري بازسازي و نوسازي شهر خسروي و روستاهاي اطراف آن به مردم مسلمان و متعهد استان چهارمحالوبختياري گفت: با صحبتهايي كه با امامجمعه شهركرد، استاندار و ديگر مسئولان استان داشتيم، انشاءالله، بهمحض فراهمشدن امكانات، بازسازي شهر خسروي و روستاهاي اطراف آن نيز آغاز ميشود.[۲۲]
گزارش - 762
عبدالعاطي العبيدي دبير كميته مردمي روابط خارجي (وزير امور خارجه) و عبدالرحمن شلغم دبير كميته مردمي تبليغات (وزير اطلاعات و جهانگردي) ليبي، امروز با آيتالله خامنهاي ديدار كردند. رئيسجمهور وضع دولتهاي منطقه را چنين تشريح كرد: اينها نظامهايي هستند كه با اراده مردم خود استوار نيستند. آيتالله خامنهاي اضافه كرد: ما امروز دربرابر رژيم متزلزل عراق، بيش از هميشه احساس قدرت ميكنيم و انشاءالله پيروزي نهايي از آن ما است. العبيدي نيز با تأكيد بر وابستگي عراق به امريكا گفت: درواقع، هر شكستي كه بر رژيم عراق وارد آيد، به امريكا وارد شده است و شكست رژيم صدام، بزرگترين ارمغاني است كه ميتوان دربرابر خون شهيداني كه در اين درگيري جان خود را از دست دادهاند، تقديم كرد.[۲۳]
گزارش - 763
ميرحسين موسوي نخستوزير، با انتشار اطلاعيهاي، ضمن اعلام تأسيس دفتر جذب نيروهاي متعهد و متخصص خارج از كشور، هدف از تشكيل اين دفتر را باتوجهبه اهداف كوتاه و بلندمدت جمهوري اسلامي، رسيدن به خودكفايي درزمينه تأمين نيروي انساني متخصص در رشتههاي پزشكي، فني و ساير تخصصها، اعلام كرد. در اين اطلاعيه آمده است: دولت جمهوري اسلامي ايران، از ابتداي قبول مسئوليت تاكنون، همواره كوشيده است نيروهاي مسئول، متعهد و كاردان را كه حاضر باشند صادقانه نيروي كار و تخصص خود را در اختيار جمهوري اسلامي ايران و در خدمت مردم شهيدپرور اين كانون فرهنگ اصيل اسلامي قرار دهند، جذب كند. خوشبختانه ثمره اين تلاشها در ارگانهاي مختلف دولت جمهوري اسلامي، همزمان با پيروزيهاي رزمندگان حماسهآفرين اسلام در جبهههاي جنگ حق عليه باطل و پيروزي امت قهرمانمان بر ضدانقلاب داخلي كه زمينههاي ثبات و استحكام هرچهبيشتر جمهوري اسلامي را فراهم آورده است، بهصورت بازگشت خواهران و برادران متخصص و تحصيلكردة مقيم خارج، براي خدمت به جمهوري اسلامي بروز يافته است. دولت جمهوري اسلامي ايران، ضمن استقبال از اين خواهران و برادران متعهد و ايجاد شغل در ارگانهاي مختلف براي آنان، باتوجهبه اينكه هنوز بسياري از جوانان كشور اسلامي عزيزمان در خارج از كشور، تحتتأثير تبليغات سوء دشمنان انقلاب اسلامي قرار دارند و از واقعيتهاي ميهن اسلامي خود بيخبرند، "دفتر جذب نيروهاي متعهد و متخصص خارج از كشور" را در محل دفتر نخستوزيري تأسيس كرده است. مهندس موسوي اهداف تأسيس اين دفتر را چنين برشمرد: 1. ايجاد هماهنگي در همه وزارتخانهها، مؤسسات دولتي و سفارتخانههاي جمهوري اسلامي ايران در خارج از كشور، براي جذب نيروهاي تحصيلكرده مقيم خارج از كشور. 2. مقابله با تبليغات دروغين و مسموم ضدانقلاب و بيان حقايق براي آن دسته از جوانان فارغالتحصيل كه مايلاند دين خود را به جمهوري اسلامي ادا كنند. 3. شناسايي نيروهاي معتقد به جمهوري اسلامي و ايجاد امكانات و تسهيلات براي بازگشت، اشتغال و تأمين آنان. 4. فراهمكردن زمينه خودكفايي و تأمين نيروي انساني متخصص در رشتههاي پزشكي، فني و ديگر تخصصها، باتوجهبه اهداف كوتاهمدت و بلندمدت جمهوري اسلامي. در پايان اين اطلاعيه آمده است: همه وزارتخانهها، مؤسسات دولتي و واحدهاي مرتبط داخل و خارج از كشور، موظفاند براي هماهنگي در جذب و اشتغال نيروهاي تحصيلكرده خارج از كشور، با اين دفتر كه تحت نظارت مستقيم نخستوزيري و با مسئول مشخص انجام وظيفه ميكند، همكاري لازم را داشته باشند.[۲۴]
گزارش - 764
امروز مسئولان دولتي كشورهاي نيكاراگوئه و ماداگاسكار، حمايت خود را از انقلاب اسلامي اعلام كردند و خواستار گسترش روابط با جمهوري اسلامي ايران شدند. الكساندرو ماتيني وزير بازرگاني خارجي نيكاراگوئه كه در رأس هيئتي اقتصادي به ايران سفر كرده بود، تهران را ترك كرد. وي پيش از ترك تهران، درباره نتايج سفر خود و ديدار با مقامات ايران گفت كه در ديدارهاي خود با نخستوزير، وزير خارجه، وزير اقتصاد و دارايي، وزير بازرگاني، رئيس كل بانك مركزي ايران و معاون وزير نفت، درباره مواضع بهحق دو كشور عليه امپرياليزم جهاني، همچنين درخصوص چگونگي برقراري روابط اقتصادي و مالي براساس احترام متقابل به حقوق دو ملت، گفتوگو شده كه اغلب در اين مذاكرات، طرفين اتحاد نظر داشتند و معتقد بودند كه دو انقلاب بايد هرچهزودتر مبادلات تجاري خود را گسترش دهند. وي افزود: ديدار ما از جمهوري اسلامي ايران تجربه بسيار مفيدي بود و از نزديك سعي دولت جمهوري اسلامي در بازسازي و ساخت ايراني نو را مشاهده كرديم.[۲۵] همچنين هيئت اعزامي وزارت خارجه به سرپرستي محمدحسين لواساني مديركل سياسي آسيا و افريقاي وزارت امور خارجه، در نخستين مرحله از سفر خود به چند كشور افريقايي در پايتخت جمهوري دمكراتيك ماداگاسكار با رات سيراكا رئيسجمهور اين كشور، ديدار كرد. در اين ديدار، رئيسجمهور ماداگاسكار ضمن ستايش از مبارزات ملت مسلمان و مبارز ايران به رهبري امام خميني، از حمايت همهجانبه جمهوري اسلامي ايران از كشورهاي مستضعف و مترقي جهان سوم استقبال كرد.[۲۶]
گزارش - 765
امروز، سيدمحمد غرضي وزير نفت با حضور در منطقه بحرگان (منطقه گچساران، بين گناوه و بندر ديلم) از چهار خط لوله 24 اينچي نفت و گاز و مراحل استخراج فراوردههاي نفتي بازديد كرد. وي در اين ديدار، از ايثارگراني كه روي اين خطوط لوله كار ميكردند تقدير و مشكلاتشان را بررسي كرد. خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از منابع آگاه، درباره اهميت راهبردي اين خطوط لوله، زمان پايان آن و موقعيت جغرافيايي آن اعلام كرد: با اجراي يك طرح ضربتي از روز چهارشنبه 12 آبانماه گذشته، عمليات اجرايي اين پروژه شامل چهار خط لوله نفت و گاز و فراوردههاي نفتي و نصب تأسيسات اسكلههاي شناور با تلاش بيوقفه و خستگيناپذير برادران ايثارگر صنعت نفت در منطقه گچساران آغاز شده كه تا يك ماه ديگر اين پروژه بزرگ تأسيساتي نفت آماده بهرهبرداري ميشود. طبق اين گزارش، اين مركز صادراتي و وارداتي صرفاً بدينمنظور ايجاد ميشود تا چنانچه در آينده، جزيره خارك با حملات هوايي و موشكي دشمن روبهرو شود و صدور نفت قطع گردد، بتوان از اين مركز بهعنوان بندر اضطراري صدور نفت استفاده كرد. گفتني است از اين مركز، كشتيهاي نفتكش 250 هزار تني بارگيري خواهند كرد. منابع موثق و آگاه اظهار كردند كه خاصيت اين تأسيسات در اين است كه دشمن نميتواند آن را هدف حملات هوايي و موشكي خود قرار دهد.[۲۷]
گزارش - 766
صدام حسين درپيامي به "اجلاس بررسي نقش مصر در جهان عرب" كه در لندن برگزار ميشود، خواستار حضور فعال و رسمي رژيم مصر در امور مربوط به جهان عرب و خاورميانه شد. در قسمتي از اين پيام آمده است: عراق مشتاقانه منتظر زماني است كه مصر بار ديگر نقش طبيعي و مؤثري را در جهان عرب ايفا كند. در ادامه اين پيام با تأكيد بر لزوم تحقق اين امر اذعان شده است كه بازگشت مصر به جهان عرب به تأمين منافع اعراب و ايجاد بهاصطلاح صلح و ثبات در منطقه و نهايتاً در جهان خواهد انجاميد. روزنامه اطلاعات در توضيح اين خبر ميافزايد: رئيس حكومت بغداد، اين مطالب را پس از سفر هيئت بلندپايه عراقي به مصر و اعلام حمايت همهجانبه رژيم مصر از صدام در جنگ عليه جمهوري اسلامي ايران بيان كرده كه درواقع جنبه حمايت متقابل سياسي رژيم بغداد از مصر بهمنظور خروج از انزواي سياسي اين رژيم در جهان اسلام را دارد.[۲۸]
گزارش - 767
بهدنبال تشكيل مركز فرماندهي نيروهاي واكنش سريع در منطقه پاكستان تا مصر، روزنامه كيهان به نقل از منابع خارجي، اطلاعات بيشتري دراينباره منتشر كرد. به نوشته اين روزنامه، اين فرماندهي نظامي دستورات خود را بهطور مستقيم از ستاد ارتش امريكا دريافت و در منطقهاي بين پاكستان و مصر كه بعد از پيروزي انقلاب اسلامي، منافع امريكا در آن به خطر افتاده است، عمل ميكند. يادآوري ميشود كه اين فرماندهي، شاخهاي از نيروهاي تجاوز سريع معروف به "واكنش سريع" امريكاست و در مرحله ابتدايي تشكيل خود، حدود 230 هزار نفر متشكل از نيروهاي پياده، هوايي و دريايي را در بر خواهد گرفت. در طرح اجرايي تشكيل نيروهاي تجاوز سريع، پيشبيني شده است كه تعداد نيروهاي تجاوزگر، به دو برابر اين ميزان قابل افزايش است. هدف از تشكيل اين نيرو، به غيراز تحكيم حكومتهاي مرتجع منطقه و عوامل امريكا در خاورميانه، اقدام مستقل نظامي براي حفظ غارتگري امپرياليسم در منطقه و مقابله با اوجگيري اسلام در اين نقطه حياتي از جهان است. وزارت دفاع امريكا همچنين اعلام كرد كه نيروهاي تهاجم سريع اين كشور از آغاز سال آينده مسيحي تحت نظارت يك فرماندهي مستقل و يكپارچه اداره خواهد شد. به گزارش يونايتدپرس، اداره مركزي اين نيروها در پايگاه هوايي مك ديل در نزديكي تاچا واقع در فلوريدا ميباشد و اين نيرو، همچنان وظيفه اصلي خود را طرحريزي براي پاسخگويي به هرنوع بحران در منطقه خليجفارس ميداند. در بيانيه پنتاگون آمده است كه وضعيت فرماندهي اين نيرو بهمنظور بهبود تواناييهاي امريكا در بهرهگيري از 200 هزار نظامي نيروهاي سهگانة امريكايي كه تحت نام تهاجم سريع قرار دارند، تغيير شكل داده است. احتمالاً "كينگستون" فرمانده كنوني اين نيرو در پست جديد فرماندهي مستقل نيروهاي تهاجم سريع به مقام ژنرال چهار ستاره ارتقا خواهد يافت. كيهان همچنين درباره علت تشكيل اين نيرو اعلام كرد كه اين اقدام، همزمان با اوجگيري مبارزات تودههاي مسلمان منطقه تحتتأثير آرمان و ثبات قدم انقلاب اسلامي ايران، شعلهورشدن آتش اين مبارزات در كشورهاي تحت سلطه امريكا و سختگيري اين مبارزات بهمنظور نابودي منافع حياتي امريكا انجام شده است كه همسو با اقدامات حكومتهاي دستنشانده امريكا در منطقه براي شدتبخشيدن به سركوب و كشتار مخالفان ميباشد و بهدنبال يك جريان تبليغاتي وسيع امپرياليستي درمورد ازدسترفتن منافع حياتي غرب در خليجفارس، پس از آشكارشدن توان نظامي جمهوري اسلامي ايران در مقابله با تهديدهاي امپرياليستي آغاز شده است.[۲۹]
گزارش - 768
سقوط ارزش برابري دينار عراق با دلار در بازار و موافقتنكردن كشورهاي عضو شوراي همكاري خليجفارس با پرداخت 35 ميليارد دلار وام درخواستي عراق، نشانههاي ابهام در آينده سياسي و بيثباتي فعلي در عراق ميباشد كه اقتصاد آن كشور را نيز تحتتأثير قرار داده است. در روزهاي گذشته، منابع خارجي دراينباره مطالب گوناگوني منتشر كردهاند. واحد مركزي خبر نيز در مقالهاي با استناد به منابع خارجي، اقتصاد عراق را بررسي كرده است. نگاهي به اقتصاد عراق قبل از حمله به ايران؛ بررسي تأثير جنگ در افزايش هزينههاي عمومي؛ كاهش درآمدهاي ارزي؛ محاسبه غلط سران حكومتي عراق درباره احتمال پيروزي سريع بر ايران؛ كمك كشورهاي عربي به رژيم عراق؛ شرايط بنگاههاي مالي براي پرداخت وام به عراق؛ ميزان خريد تسليحات و تأثير آن در بنيادهاي اقتصادي آن كشور؛ مشكل صدور نفت و محدوديت درآمدهاي ارزي؛ تأثير شروع دور جديد حملات ايران از نيمه دوم سال 60 بر اقتصاد عراق و... محورهاي مقاله مورد اشاره است. بهدليل اهميت اين مقاله در معرفي چهره اقتصادي عراق امروز، متن كامل آن درج ميشود. در اين مقاله آمده است: «در چند روز اخير بهدليل مبهمبودن آينده سياسي صدام، ارزش دينار عراقي در صرافيهاي لندن سقوط كرد. بنابر همين گزارش، بسياري از دارندگان دينار عراقي پس از اطلاع از سقوط آن، با عجله درصدد فروش دينارهاي خود برآمدند. اين درحالي است كه بعضي از صرافيهاي لندن از خريد دينار عراقي خودداري ميكنند و نام آن را از تابلوهاي پولي خود حذف كردهاند. همچنين كارشناسان ارزي پيشبيني ميكنند كه دينار عراق بهزودي براي دومين بار سقوط كند. از طرف ديگر، واحد مركزي خبر به نقل از يونايتدپرس گزارش ميدهد كه درخواست عراق از شوراي همكاري خليجفارس دالبر تقاضاي وام 35 ميليارد دلاري ديگري، با مخالفت كويت و امارات متحده، بهخاطر كسري بودجه كشورهايشان روبهرو گرديد. اوضاع اقتصادي عراق و آينده آن، از مهمترين بحثهايي است كه خصوصاً پس از عمليات محرم، محافل اقتصادي جهان را به خود مشغول داشته است. كشور عراق داراي جمعيتي درحدود 5/13 ميليون نفر ميباشد كه درحدود 69% مردمش در شهرها و 31% آنها در روستاها زندگي ميكنند. مهمترين درآمد ارزي اين كشور تا قبل از تجاوزش به ايران بهوسيله نفت تأمين ميشد و ميزان استخراج نفت عراق كه تاحدود 3 الي 5/3 ميليون بشكه در روز بالغ ميشد، به سه طريق صادر ميگرديد: بخشي ازطريق بنادرش در خليجفارس و توسط شبكه كشتيراني بينالمللي، قسمت ديگر بهوسيله خط لولهاي كه از خاك سوريه ميگذشت، به سواحل درياي مديترانه انتقال يافته و از آنجا به كشورهاي خريدار سرازير ميشد و بخش كمي نيز از راه خط لولهاي كه به تركيه ميرفت، صادر ميشد. از طرف ديگر، بيشتر مبادلات اقتصادي اين كشور تا قبل از جنگ با بلوك شرق خلاصه ميشد. درزمينههاي ديگر، عراق ميزان كمي نيز صادرات كشاورزي داشته كه براساس آمارهاي موجود در سال 76، 30% كل صادرات غيرنفتي عراق را تشكيل ميداد. نرخ تورم از سال 72 روندي صعودي داشته، بهطوريكه در سال 75 تورمي درحدود 3/55% در عراق موجود بوده است و قيمتهاي مواد غذايي با تورم 4/68% درگير بوده است. بااينهمه، تا قبل از جنگ، عراق با ذخيره ارزي درحدود 30 ميليارد دلار، يكي از كشورهايي بود كه نسبت به ديگر ممالك عربي از ثبات اقتصادي بيشتري برخوردار بود، چراكه اين كشور پس از ايران و عربستان سعودي، بالاترين ميزان توليد نفت را انجام ميداد و تا سال 79 صادرات عراق، 9/30 درصد رشد را نشان ميداد. با تكيه بر اين بنية اقتصادي بود كه رژيم بعثي عفلقي عراق بين سالهاي 73 تا 79 توانست نيروي نظامي، زميني و هوايي خود را افزايش چشمگيري دهد و به بزرگترين ارتش خليجفارس پس از ايران مبدل گردد. در اين سالها صدام، با طرد حسن البكر و كليه مخالفيني كه در حزب بعث ميجست، توانست بهصورت مهمترين و تنهاترين عنصر سياسي حزب بعث مبدل شود و با تصفيههاي كلي، موقعيت خود را بهخوبي مستحكم كرد. پس از سقوط شاه و پيروزي انقلاب اسلامي در ايران، صدام كه از مدتها پيش با آرزوي رهبري در جهان عرب و خصوصاً در منطقه خليجفارس زندگي ميكرد، با تحريك ابرقدرتها، حمله گستردهاي را درطول 750 كيلومتر مرز بينالمللي آغاز كرد. وي تصور ميكرد كه اين جنگ بهدليل شرايط نابسامان اقتصادي ايران و عدم تثبيت كامل انقلاب در شئون مختلف، بيش از چند روز طول نكشيده و ميتواند با اين پيروزي چشمگير اولاً موقعيت سياسي خود را تا حد رهبريت در جهان عرب بالا ببرد، ثانياً بهواسطه ضربه مهلكي كه به نيروي نظامي ايران وارد ميآورد، نقش ژاندارمي خليجفارس را بهعهده گيرد و ثالثاً درصورت سرنگوني خط امام در ايران، از خطر نفوذ اسلام انقلابي در كشور خود جلوگيري كند. عراق بهخاطر اينكه تصور مينمود اين جنگ در كوتاهمدت به پايان خواهد رسيد، هيچگونه ضربه اقتصادي را در پشت سر آن محسوب نميداشت، اما زمان اثبات كرد كه اين تحليل درست نبوده است. ما در اين گفتار، گوشهاي از لطمات جبرانناپذيري را كه به اقتصاد عراق وارد آمده است بيان ميكنيم. دو ماه پس از شروع جنگ، نيروي دريايي قدرتمند ايران، با حاكميت خود در آبهاي خليجفارس امر بارگيري از بندر بصره عراق را بهطوركامل مختل كرد تا آنجا كه استفاده از اين بندر تعطيل گرديد. در ديماه سال 59، بندر عقبه بهطور رسمي ازطرف رژيم سرسپرده اردن در اختيار عراق قرار گرفت تا مايحتاج عراق را به اين كشور منتقل كنند. از طرف ديگر، دولت كويت، مقداري از كاميونها و شبكه حملونقل خود را به امر انتقال كالا به عراق اختصاص داد، لكن مهمترين ضربه ناامني خليجفارس براي صدام آن بود كه صدور نفت وي از اين طريق بهطور ناگهاني پايين آمد و بدينترتيب، عراق يكي از مهمترين راههاي تأمين ارزي خود را از دست داد. تأسيسات نظامي و اقتصادي عراق كه توسط خلبانان تيزپرواز ايران بمباران ميشد، نظم اقتصادي را بهكلي در اين كشور مختل ساخت. بسياري از جايگاههاي صدور نفت به قعر آبها فرستاده و يا منهدم شد. دراينميان، رژيم حاكم بر عراق كه تصور طولانيشدن جنگ را بههيچوجه نميكرد و ازطرفي بههيچوجه از پشتوانه مردمي برخوردار نبود، مجبور شد دست كمك بهسوي دول مرتجع عربي و بانكهاي جهاني دراز كند، هرچند كه پس از گذشت يك سال اول جنگ و سقوط ليبرالها و خصوصاً پس از فتح خرمشهر، بهخوبي آشكار گرديده بود كه رژيم صدام نميتواند از اين جنگ پيروز بيرون آيد، لكن بهدليل منافع سياسي كه ادامه جنگ بيش از همه براي اعراب مرتجع و غرب داشت، كمكهاي اقتصادي ازطرف اين دو گروه بهشدت ادامه يافت. بنابر اخبار موجود، رژيمهاي مرتجع جز كمكهاي نظامي و ارسال نيرو، درحدود 24 تا 30 ميليارد دلار بهعنوان كمك اقتصادي به رژيم صدام پرداخت نمودند و اين درحالي بود كه بانكهاي غربي نيز ـ كه عموماً سياست وامدهيشان براساس خط سياست خارجي غرب منطبق است ـ تا ميزان پانصد ميليون دلار وام به رژيم صدام اعطا نمودند؛ اما مهم اين بود كه در اعطاي اين وامها علاوهبر شرايط عمومي اين بانكهاي استعمار، يك نكته مهم ديگر نيز نهفته بود و آن عبارت از اين بود كه بهدليل اوضاع بد اقتصادي غرب، بانكهاي هركدام از كشورهاي اروپايي هنگامي حاضر به دادن وام به رژيم حاكم بر عراق ميگرديد كه رژيم صدام در مقابل، اين وام را صرف خريد و ايجاد رابطه اقتصادي با همان كشور نمايد كه دراينميان، وامهايي كه "چيس مانهاتان" بانك انگليس، به صدام پرداخت كرد و قراردادها و خريدهاي تازة اقتصادي كه بلافاصله بعد از پرداخت وام از انگليس توسط صدام انجام گرفت، بسيار مهم بود. غرب و كشورهاي مرتجع بهدليل منافع سياسي كه در اين جنگ داشتند، مجبور بودند هرچند كه آينده سياسي صدام تيره باشد، هرگونه كمك لازم را در اختيار رژيم او قرار دهند، اما همچنان كه بيان شد، اولاً بيشترين كمك توسط كشورهاي مرتجع و خصوصاً خاندان آل سعود در عربستان تأمين گرديد و ثانياً كشورهاي غربي با دادن كمك تقريباً اندك پانصد ميليون دلار در تمام طول جنگ، توانستند بازار خريد عراق را كاملاً در انحصار خود گرفته و بدينترتيب سروساماني به اوضاع اقتصادي درحال سقوط خود بدهند، بهطوريكه به گزارش نشريه ميدل ايست نيوزلتر ميزان صادرات بريتانيا به عراق پس از جنگ، تنها درطول سال 81، به دو برابر ميزان صادرات سال 80 اين كشور افزايش يافت و به رقم 650 ميليون پوند انگليس بالغ آمد و در كنار آن، قرارداد يك جاده عظيم تداركاتي را در عراق به ارزش 182 ميليون پوند آغاز كردند. ازطرفي، فرانسه نيز مهمترين استفادهها را از اين موقعيت كرد. دولت فرانسه كه موازنه بازرگانياش در سال 1980، 30/19 ميليارد فرانك زيان داشت، با امضاي قراردادهاي عظيم نظامي با رژيم سرسپرده عراق به ميزان 12 ميليارد فرانك تا سه ماه اول سال 82، توانست مقداري از اوضاع بد اقتصادي خود را اصلاح كند. رژيم عراق كه بعد از جنگ اكثر تسليحات خود را از اين كشور خريداري ميكرد، بدينوسيله به طعمه بسيار خوبي براي فرانسه بهاصطلاح سوسياليست مبدل شد. طبق برآوردها، اكنون رژيم عراق به بزرگترين خريدار كالاهاي فرانسوي تبديل شده است و ناظران آگاه اظهارنظر كردهاند كه اين خريدهاي نظامي براساس قراردادهايي به ميزان 20 تا 30 ميليارد فرانك برآورد خواهد شد. ازطرفي، امريكا نيز كه از سال 1975 بهتلافي تحريم نفتي اعراب در 1973، عدهاي از كشورهاي عربي را در ليست تحريم صدور كالا قرار داده بود ـ هنگامي كه اين خوان گسترده را در اوج بيكاري غرب مشاهده كرد و خصوصاً باتوجهبه اينكه تورم در غرب بيداد ميكند، اين تحريم را شكست و 6 فروند از هواپيماهاي ال10 را بهعنوان اولين اقدام به حكومت صدام تحويل داد. آمارها نشان ميدهد كه جز زمينههاي نظامي كه جديداً از سرگرفته شد، بازار خريد از امريكا نيز در سال 81 نسبت به سال 80، 26% افزايش داشت. بدينترتيب، تهاجم نظامي عراق عليه ايران بازار بسيار خوبي را براي كشورهاي غربي فراهم ساخت و جز هدفهاي سياسي كه دراينميانه توسط امريكا و عمالش اعمال ميگرديد، اين جنگ سبب گرديد تا خريدهاي كلان نظامي ـ اقتصادي رژيم سرسپرده عراق به ميزان زيادي به كمك اقتصاد غرب آيد؛ پولي كه اكثراً از مخارج عمران مردم محروم كشورهاي عربي برداشته شده و به صدام تحويل ميشود تا ماشين جنگي خود را هرچهبيشتر به جلو ببرد. كشورهاي غربي نيز بهخاطر پول بادآوردهاي به ميزان 30 ميليارد دلار كه ازطرف مرتجعين عرب به سركردگي رژيم آل سعود به صدام پرداخت شده بود، علاوهبر نقشههاي سياسي، جهت حل معضلات اقتصادي خود با شتاب بهسوي رژيم عراق براي بستن قراردادهاي جديد هجوم آوردند. رژيم بعثي عراق كه بهخاطر طولانيشدن جنگ، علاوهبر مشكل جبههها، موقعيت داخلي خود را در خطر ميديد، يك سلسله قراردادهاي عمراني داخلي را با اين كشورهاي غربي به امضا رسانيد تا هم وجهه بينالمللي خود را دالبر ثبات اقتصادي نشان دهد و هم به مردم عراق اثبات نمايد كه جنگ در راه چرخش برنامههاي عمراني وقفهاي ايجاد نكرده است. تنها در نيمه اول سال 1981، صدام مزدور قراردادهايي به مبلغ 15 ميليارد دلار منعقد ساخته و در پايان همان سال بازارهاي بغداد مملو از كالاهاي مصرفي ساخت غرب شد. علاوهبرآن، خريدهاي تسليحاتي بسيار مهمي چون خريد 12 ميليارد دلاري از فرانسه تا سه ماه اول سال 82، صورت گرفت، همچنين طي سال 61، قراردادهاي هنگفتي چون قرارداد استخراج نفت با شوروي، جادهسازي با انگليس به ارزش 182 ميليون پوند، نيروگاههاي برق و خطوط راهآهن با فرانسه، به ميزان 5 ميليارد فرانك به امضا رسيد. مضاف بر آن، پروتكلهايي اقتصادي نيز بين عراق و تركيه، چين، اردن، اندونزي، يوگسلاوي و بعضي كشورهاي ديگر منعقد شد. اين خريدها تا آنجا بالا رفت كه خبرگزاري اوپك، بر پايه بررسي مجله اقتصادي ميدل ايست دايجست از عراق، گزارش داد، قراردادهايي كه عراق در سال 1981، بسته است بالغبر 23 ميليارد و 20 ميليون دلار گرديده و بدينترتيب، بزرگترين خريدار در سطح كل خاورميانه بوده است، درحاليكه ارزش كل قراردادهاي عربستان سعودي به 21 ميليارد و هشتاد و پنج ميليون دلار ميرسيد. بدينترتيب، عراق با پولي كه كشورهاي عربي مرتجع به وي پرداخت مينمودند، ميكوشيد تا علاوهبر تدارك شديد جبههها و خريدن مداوم تانك و هواپيما و ساير ادوات جنگي، بازار مصرفي داخلي را نيز از كالاهاي وارداتي انباشته كند. دراينميان، رژيم صدام كه بعد از ساقطشدن بنادرش، نفت خود را از ناحيه خط لولههاي سوريه و تركيه صادر ميكرد، با جلوگيري سوريه از ارسال نفت عراق از خاك كشورش، ضربه اقتصادي ديگري را پذيرا شد و تنها محل صدورش، منحصر به خاك تركيه گرديد. رژيم صدام كه بهواسطه خرجهاي كلانش براي جبهه، نياز شديدي به ارز داشت با قطع اين لولهها بهناگاه مشكل مهم ديگري را دربرابر خود ديد، صدام كوشيد با شكايت به اعراب اين مشكل را حل سازد، ولي مؤثر نيفتاد و پس از 19 ماه از جنگ، و با انبوه مشكلات، در ارديبهشت سال 61، رژيم عراق مجبور شد توليد نفت خود را پايين آورد و عراقي كه روزي 5/3 ميليون بشكه نفت توليد ميكرد، به ناگاه با توليدي كمتر از 800 هزار بشكه روبهرو شد و اكثر خريداران نفتياش، جذب كشورهاي ديگر شدند. اين شكست اقتصادي بهطور كلي، مقدار ارزي را كه صدام ازطريق درآمد داخلي خود تأمين ميكرد نيز به يكباره كاهش چشمگير داد، اما رژيم بعثي عراق كه مخارج هنگفت جبههها را در پيش رو داشت، تصميم گرفت كه كاهش ارز خود را بهوسيله كمكردن هزينههاي عمراني جبران نمايد. عبدالرحيم ايسام معاون شركت ملي نفت عراق، در آن موقع گفت: "از زماني كه سوريه خطوط نفتي عراق را مسدود كرده است، اين كشور تنها 800 هزار بشكه نفت در روز ازطريق خط لوله تركيه صادر ميكند." حتي اگر اين ادعاي حكومت بعثي را بپذيريم، باز ميزان توليد نفت به مقدار بسيار زيادي كاهش يافته بود. اما مهمترين مشكل را در امر اقتصاد، جبههها و خصوصاً از نيمه دوم سال 60 براي رژيم مزدور عراق ايجاد كرد، از مهرماه سال60 كه عمليات سپاه ايران شكل تهاجمي وسيعتري يافت، دو مسئله اقتصادي مهم را براي صدام ايجاد كرد. اول آنكه، حملههاي مداوم ايران، با شمار كشتهشدگان و اسراي بسيار زياد عراقي روبهرو ميشد و لذا رژيم بعثي ناگزير ميگرديد تا جاي آنها را با نيروي انساني داخل كشور كه به كار اقتصادي مشغول بودند، پر كند و بدينوسيله بخش فعال اقتصادي در عراق دائماً درحال كاهش بود. آمارهاي اسرا كه بالغبر 60 هزار نفر ميشود و تعداد كشتهشدگان و زخميها كه از مرز 100 هزار نفر گذشته، بهخوبي نشان ميدهد كه تا چه اندازه نيروي انساني اقتصادي عراق ضربه خورده است. بنابرگزارش روزنامه ميدل ايست، جنگ عراق و ايران 40 تا 45% در نيروي انساني اقتصادي عراق كمبود ايجاد كرده است. اين كمبود وقتي بهخوبي احساس ميشود كه خود رژيم صدام اعتراف كرد كه از كارگران خارجي استفاده ميكند. صباح گچاچي از مشاورين وزارت برنامهريزي رژيم صدام، در ارديبهشتماه 61 گفت: درحالحاضر، 2 ميليون نيروي كار خارجي در عراق به سر ميبرد كه 5/1 ميليون آنها عرب بوده و از اين ميان يك ميليون مصري هستند. و اما ضربه دوم اقتصادي كه حملات ايران بر اقتصاد عراق وارد ساخت، سيل تجهيزات نظامي وسيعي بود كه توسط سپاه ايران، منهدم يا به غنيمت گرفته ميشد، توجه به تعداد عملياتهاي گسترده از مهر سال 60، بهخوبي روشن ميسازد تا چه اندازه ازدسترفتن وسايل، خرج بر عهدة رژيم صدام گذاشته است، بهطوريكه بنابر گزارش مجله ميدل ايست، تنها خريد اسلحه از فرانسه كه تا سه ماه اول سال 82، 12 ميليارد فرانك بود، به 20 تا 30 ميليارد فرانك رسيد. اين خريدهاي مداوم سبب شد كه با همه كمكهاي مرتجعين عرب، ذخيره ارزي عراق از 30 ميليارد دلار به كمتر از 6 ميليارد دلار رسيد، كشور در آستانه سقوط قرار گرفت. از ارديبهشت سال 61، اخبار بسيار زيادي دالبر كاهش مخارج عمراني ازطرف رژيم منتشر شد و فرار سرمايهها از عراق بهشدت آغاز گرديد، اوضاع اقتصادي عراق در چند ماه اخير تا بدانجا وخيم گرديد كه كسري بودجه اين كشور به 8 ميليارد و 500 ميليون دلار رسيد و تورم به ميزان بسيار زيادي افزايش يافت. خصوصاً آنكه دولت كويت، يكي از تأمينكنندگان اصلي مخارج عراق، بهدليل موقعيت بد بازار سهامش و كسري بودجه ناگزير گرديده بود تا از پرداختهاي بيروية وام به دولت بعثي بكاهد. بدينترتيب، موقعيت اقتصادي صدام هرلحظه وخيمتر ميشد. حمله اخير ايران و نفوذ تا عمق 10 كيلومتري در خاك عراق، به يكباره پس از مدتها، كه راديوهاي غربي، شعار قدرت عراق را در دفاع از مرزهايش ميدادند، ضربات عظيمي را به وي وارد آورد تا آنجا كه بنابه گفته حجتالاسلام هاشمي رفسنجاني، تنها غنائم سالم بهدستآمده، به 1 ميليارد دلار بالغ ميشود. ضربههاي اقتصادي اخير، در كنار آينده بسيار مبهم سياسي صدام، كه ديگر در سقوط وي شكي باقي نگذاشته است، وسايلي را فراهم نمود كه حتي وامدهندگان اصلي چون بانكهاي غربي و بعضي دول عربي نيز در روند خود شك كنند. بههرحال، اقتصاد عراق تا بدانجا ورشكسته شده كه جديداً صدام تقاضاي 35 ميليارد دلار وام از شوراي همكاري خليجفارس و 500 ميليون دلار ديگر از بانكهاي غربي نموده است. با اين بررسي، بهخوبي روشن ميشود كه تهاجم صدام به ايران، تا چه اندازه بنية اقتصادي عراق را از ميان برده و قرضهايي را بر گردن اين كشور مستولي ساخته است كه مردم عراق سالها بايد طعم تلخ آن را پذيرا شوند و سقوط ارزش دينار عراقي از اولين اثرات آن است.[۳۰]
منابع و مآخذ روزشمار 1361/09/13
- ↑ روزنامه اطلاعات، 20/9/1361، ص14؛ و ـ سند شماره 54618 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مديريت عمليات)، شماره 264، تاريخ 20/9/1361، ص4.
- ↑ همان، بخش دوم، ص5.
- ↑ سند شماره 54587 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از مركز فرماندهي منطقه 7 به مركز فرماندهي ستاد، 19/9/1361، صص 1 و 2.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 20/9/1361، ص14؛ و ـ سند شماره 54618 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات و اطلاعات (مديريت عمليات)، شماره 264، تاريخ 20/9/1361، ص4.
- ↑ همان، بخش دوم، ص5.
- ↑ سند شماره 346904 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از لشكر28 پياده (ركن 2) به ناحيه 4 (ركن 2)، 20/9/1361، ص1.
- ↑ سند شماره 357738 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن خبري روزانه، قرارگاه مركزي حمزه سيدالشهدا(ع) (اطلاعات)، شماره 13، تاريخ 23/9/1361، ص4.
- ↑ سند شماره 167753 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن هفتگي، ستاد مشترك ارتش ـ اداره دوم ـ فرماندهي اطلاعات، شماره 257/34، تاريخ 25/9/1361، ص18.
- ↑ دفتر سياسي سپاه، نشريه رويدادها و تحليل شماره 48، تاريخ 11/10/1361، ص15.
- ↑ مأخذ 1، بخش دوم، ص2.
- ↑ سند شماره 44305 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اطلاعات منطقه 7 به اطلاعات ستاد مركزي، 2/10/1361.
- ↑ مأخذ 1، بخش دوم، ص2.
- ↑ سند شماره 357671 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه بعثت به قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، 19/9/1361؛ و ـ سند شماره 257693 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبهاي، از قرارگاه مركزي حمزه سيدالشهدا(ع) (طرح و برنامه عمليات) به ستاد مركزي سپاه (طرح و برنامه عمليات)، 20/9/1361، ص2.
- ↑ سند شماره (6)54652 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش وضعيت روزانه، از سماجا3 (مركز فرماندهي) به نزاجا ـ معاونت عمليات، اطلاعات (مديريت عمليات)، شماره 266، تاريخ 22/9/1361، ص5.
- ↑ دفتر سياسي سپاه، نشريه رويدادها و تحليل شماره 48، تاريخ 11/10/1361، ص15.
- ↑ سند شماره 54592 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سپاه منطقه3 به فرماندهي كل سپاه، 19/9/1361، ص1.
- ↑ واحد مركزي خبر صداوسيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن راديوهاي بيگانه، 19/9/1361، ص3، راديو بغداد (فارسي)، 18/9/1361.
- ↑ سند شماره 167753 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: بولتن هفتگي، ستاد مشترك ارتش ـ اداره دوم ـ فرماندهي اطلاعات، شماره 257/34، تاريخ 25/9/1361، ص18.
- ↑ روزنامه كيهان، 20/9/1361، ص2.
- ↑ همان، ص18.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 21/9/1361، ص4، قزوين؛ و ـ روزنامه كيهان، 18/9/1361، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 18/9/1361، ص4.
- ↑ مأخذ 19.
- ↑ مأخذ 21، بخش دوم، ص2.
- ↑ مأخذ 1، بخش اول، ص16.
- ↑ مأخذ 19، ص18.
- ↑ مأخذ 8، بخش اول، ص4، اهواز ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي، 19/9/1361.
- ↑ روزنامه اطلاعات، 24/9/1361، ص8 (ضميمه).
- ↑ مأخذ 21، بخش دوم، ص20.
- ↑ مأخذ 21، بخش دوم، صص 12 و 13، واحد مركزي خبر.