1365.12.29
| روزشمار جنگ سال 1365 1365.12.29 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | بیست و نه اسفند |
| تاریخ شمسی | 1365.12.29 |
| تاریخ میلادی | 20 مارس 1987 |
| تاریخ قمری | 19 رجب 1407 |
گزارش- 314
آخرين روز سال 1365 شمسي در اكثر مناطق جبهه‌هاي جنگ با آرامش گذشت، تنها گاهي آتش‌هاي پراكنده و جزئي در برخي از مناطق مبادله مي‌شد كه در منطقه "كوشك" و "زيد" بيش‌تر از ساير مناطق بود. يك گروه گشتي دشمن نيز در منطقه "چزابه" قصد نزديك شدن به مواضع يگان‌هاي خودي را داشت كه با آتش نيروهاي خودي مواجه شد و ناگزير عقب‌نشيني كرد. همچنين امروز اعلام شد كه نيروي دريايي ارتش جمهوري اسلامي ايران ضمن نظارت بر كشتي‌راني در منطقه خليج‌فارس، 12 فروند كشتي تجارتي و نفت‌كش را در محدوده تنگه هرمز بازرسي كرد و پس از اطمينان از نداشتن محموله‌اي براي حكومت عراق، به آن‌ها اجازه داد كه مسير خود را ادامه دهند.[۱]
گزارش- 315
آيت‌الله "سيدعلي خامنه‌اي"، در خطبه‌هاي نماز جمعه امروز تهران با مروري بر وقايع جنگ در سال 1365، اظهار داشت: «سال 1365 يكي از درخشان‌ترين سال‌هاي جنگ و از لحاظ گستردگي و استمرار عمليات، سال بي‌نظيري بود.» وي عمليات "كربلاي5" و دست‌آوردهاي آن را مهم‌ترين عمليات در جنگ دانست و افزود: «در اين عمليات زمزمه بركناري و رفتن "صدام" در محافل سياسي جهان مطرح گرديد.» "رئيس‌جمهوري" سپس تأكيد كرد: «تا زماني كه رژيم بعثي در اين كشور بر سر قدرت است، رزمندگان جمهوري اسلامي ايران ضربات خود را با قدرت و قاطعيت بر آن وارد خواهند ساخت.» امام جمعه تهران همچنين سال 1365 را سالي مشكل خواند و گفت: «ملت ما در سه جبهه نظامي بمباران شهرها، نفت، بمباران تبليغاتي و سياسي دشمنان پيروز شد. مقاومت بي‌نظير مردم حادثه‌اي بزرگ بود، چون مردم ما در اين جبهه هم دشمن را نااميد كرد و او را شكست داد و مردم با سنگرسازي و ظرفيت مقاومت خودشان، تصميم قاطع خود را در جهت مقابله و مقاومت در برابر دشمن ابراز كردند.» امام جمعه تهران در مورد ماجراي رسوايي "مك فارلين" اظهار داشت: «سردم‌داران امريكا هنوز هم گرفتار عواقب آن هستند و اين فضاحت هنوز هم ادامه دارد.» وي در عين حال اعلام كرد: «مسئولان ذي‌ربط در دولت جمهوري اسلامي ايران براي روشن كردن واقعيات تحريف شده مشغول تنظيم گزارش در مورد جريان تلاش امريكا براي برقراري رابطه با ايران هستند كه تا افكار عمومي جهانيان را از حقايق تلاش شكست‌خورده امريكا مطلع سازند و آن وقت دنيا خواهد فهميد كه سردم‌داران امريكا چقدر دروغ گفته‌اند.» [ر.ك. به: گزارش پاياني امروز] رئيس جمهوري اسلامي ايران در ادامه سخنان خودگفت: «امريكا در اين جريان سه مسئله را دنبال مي‌كرد: يكي مسئله گروگان‌ها بود، البته نه به خاطر اهميت داشتن جان انسان‌ها، بلكه به خاطر اين كه مسئله گروگان‌ها قدرت و صلابت امريكا را زير سؤال برده بود، صلابت و ژست و قدرت ريگان و امريكا را شكسته بود. هدف دوم - كه برايشان مهم‌تر بود - ايجاد ارتباط با ايران براساس تحليل غلط و بي‌ريشه تندرو و ميانه‌رو بودن مسئولان ايران بود. البته قدرت و اهميت و استحكام ايران، امريكا را در موقعيتي قرار مي‌دهد كه ارتباط با جمهوري اسلامي ايران را ضروري تشخيص بدهد. هدف ديگرشان هم اين بود كه مانند رژيم گذشته در همسايگي رقيب قدرت‌مندشان شوروي، بتواند جاي پايي در ايران داشته‌باشند. اما انقلاب نوك همه را چيد و ايران اسلامي با شعار "نه شرقي و نه غربي" جاي پايي براي هيچ كس نيست، نه امريكا و نه ديگران. اين هم اميد ديگرشان بود كه از بين رفت. امريكا از اول تا آخر در اين ماجرا مثل هميشه از وسايل ناجوان‌مردانه استفاده كرد و به دروغ، قاچاق‌چي‌گري، شيطنت، موذي‌گري متوسل شد. در اين ماجرا امريكا با اميد و هدف‌هاي بزرگي وارد شده بود و جز شكست و ناكامي و فضاحت نصيبي نبرد و امروز نظام امريكا و بنيه دستگاه اداري آن در جهان زير سؤال رفته و ضعف و ناتواني سياسي سياست خارجي امريكا هم آشكار شده و مشخص گرديد كه آنان علي‌رغم ادعاي‌شان مردمان ضعيف در سياست خارجي و تصميم‌گيري و تشخيص واقعيت‌ها هستند. . . .»[۲]
گزارش- 316
حجت‌الاسلام "عبدالله نوري" رئيس كميسيون بودجه مجلس شوراي اسلامي، در مصاحبه با خبرنگاران، بودجه عمومي كشور در سال 1366 را تشريح كرد. وي گفت: «درآمد ارزي كشور در سال 1366 رقمي بالغ بر 9 ميليارد و 700 ميليون دلار پيش‌بيني شده‌است كه 8 ميليارد و 860 ميليون دلار آن از محل فروش نفت است. از رقم كل درآمد ارزي ايران در سال مالي آينده، مبلغ 2 ميليارد و 800 ميليون دلار براي واردات مربوط به جنگ يعني خريد اسلحه و تجهيزات نظامي اختصاص يافته‌است.»[۳] راديو "بي.بي.سي." به‌نقل از خبرنگار خود در تهران در اين خصوص گفت: «در مجموع بودجه سال 66 آقاي "ميرحسين موسوي" نزديك به يك هزار ميليارد ريال كسري خواهد داشت. در زمينه جزئيات بودجه مصوبه، گزارشي از تهران داريم كه مي‌گويد بودجه سال 1366 دولت ايران توازني ظاهري دارد، يعني جمع ارقام هر دو ستون درآمدها و هزينه‌هاي دولت رقمي در حدود 7430 ميليارد ريال را نشان مي‌دهد ولي اين توازن بودجه ظاهري است زيرا كسري بودجه كه رقمي نزديك به 980 ميليارد ريال است، تحت عنوان "استقراض از سيستم بانكي" در بودجه منظور شده‌است. بزرگ‌ترين رقم دو ستون هزينه‌هاي بودجه تازه، مخارج جنگ است كه هزينه جاري آن 700 ميليارد ريال ذكر شده‌است. علاوه بر آن، هزينه‌هاي ارزي جنگ 2800 ميليون دلار و واردات كالاهاي اساسي 1350 ميليون دلار، باقي اقلام عمده هزينه‌هاي ارزي در بودجه ايران عبارت‌اند از: 880 ميليون دلار در بخش خدمات، 250 ميليون دلار براي نخست‌وزيري، 750ميليون دلار براي تعهدات ارزي سال گذشته و 630 ميليون دلار براي افزايش هزينه‌هاي ذخاير ارزي كشور اختصاص يافته‌است. هزينه‌هاي عمراني در بودجه، 771 ميليارد ريال پيش‌بيني شده بود كه مجلس 10% از آن را كم كرد و به مخارج نظامي افزود.»[۴]
گزارش- 317
روابط ايران و شوروي در حال گسترش است. "محمدجواد لاريجاني" معاون وزير امورخارجه كه در مسكو به سر مي‌برد، در مصاحبه با خبرنگار روزنامه "پراودا" گفت: «موانع موجود در راه توسعه مناسبات ميان ايران و شوروي جنبه موقتي دارد و چشم‌انداز مناسبي براي گسترش تماس ميان دو كشور وجود دارد. دير يا زود اين موانع برداشته خواهد شد و مناسبات حُسن هم‌جواري با شوروي استقرار خواهد يافت.» معاون وزير امورخارجه ايران دلايل اين مناسبات را چنين برشمرد: «نخست اين‌كه دو كشور داراي مواضع مشتركي در مقابل اقدامات امپرياليسم در منطقه مي‌باشند. در ثاني همسايگي دو كشور زمينه خوبي براي مبادلات بازرگاني اقتصادي، علمي، فني و نيز فرهنگي است.» لاريجاني افزود: «روابط ميان ايران و شوروي هرچند با تأني ولي مجدداً رو به گسترش است.»[۵]
گزارش- 318
سخن‌گوي وزارت خارجه امريكا "چارلز ردمن" مواضع اين كشور را در مورد خبر استقرار موشك‌هاي كرم‌ابريشم در حاشيه خليج‌فارس، تشريح كرد. به گزارش خبرگزاري آلمان، وي گفته‌است: «وزارت خارجه امريكا به‌طور جدي نگران استقرار موشك‌هاي ضدكشتي ايران در نزديكي‌هاي تنگه هرمز مي‌باشد و نظرات خود را به تهران اعلام نموده‌است. ايراني‌ها در جريان نگراني جدي پيرامون اين تهديد جديد نسبت به جريان آزاد نفت و آزادي كشتي‌راني قرار گرفته‌اند. ايراني‌ها به خوبي از اين نگراني امريكا كه بسياري از كشورهاي ديگر نيز در آن شريك هستند، آگاه مي‌باشند. اين موشك‌ها تهديد بالقوه‌اي براي كشتي‌راني بين‌المللي هستند.» "ردمن" افزوده‌است: «حملات ايراني‌ها به نفت‌كش‌هاي بي‌طرف در اين آب‌راه از تابستان گذشته به اين سو افزايش يافته‌است و اين حملات موضوع اصلي مشاورت‌هاي مستمر بين واشنگتن و كشورهاي عربي حوزه خليج‌فارس مي‌باشد. مقامات امريكايي متعهد شده‌اند در مقابل حمله احتمالي ايران به كشورهاي ميانه‌رو حوزه خليج‌فارس، از آن كشور حراست كنند. اين مقامات همچنين قصد خود جهت تأمين جريان آزاد نفت از طريق تنگه هرمز را ابراز داشته‌اند.»[۶] راديو امريكا در اين باره گفت: «به گفته مقامات امريكايي، دولت "ريگان" احتمالاً به نفت‌كش‌هايي كه از كويت و ديگر كشورهاي عرب حوزه خليج‌فارس راهي تنگه هرمز هستند، پيشنهاد خواهد كرد با ناوهاي خود آن‌ها را هم‌راهي كند. پاره‌اي گزارش‌ها به نقل از منابع دولت امريكا حاكي است كه هدف از استقرار واحد دريايي امريكا در نزديكي تنگه هرمز، منصرف كردن ايران از استفاده از موشك‌هاي جديد چيني است. اما سخن‌گوي وزارت دفاع امريكا گفت ايالات متحده در نظر ندارد با استقرار واحد دريايي خود در منطقه، به ايران پيامي بفرستد.»[۷] راديو بي.بي.سي. نيز به نقل از كارشناسان امور نظامي در لندن، گفت: «بعيد است كه ايران موشك‌هاي مزبور را مورد استفاده خود قرار دهد. اين مقامات [كارشناسان نظامي در لندن] يادآور شدند كه ايران بارها تهديد كرده‌است كه اگر عراق به بمباران پايانه‌هاي نفتي ايران يعني جزيره "خارك"، "لارك" يا "سيري" ادامه دهد، تنگه هرمز را بر عبور و مرور كشتي‌راني در خليج‌فارس خواهد بست. ولي تهديدات ايران هميشه جدي تلقي نشدند، زيرا ايران در صورت عملي كردن تهديدات خود، مستقيماً با ايالات متحده و ساير كشورهاي غربي كه خود را پاي‌بند به باز نگاه داشتن تنگه هرمز كرده‌اند، درگير خواهد شد.» راديو "بي.بي.سي." همچنين در گزارشي خبر داد كه ايالات متحده، بريتانيا و فرانسه حضور نيروي دريايي خود را در خليج‌فارس افزايش داده‌اند. به گفته اين راديو، ناوگان دريايي امريكايي در خليج‌فارس گشت مي‌دهد و بريتانيا و فرانسه نيز هر كدام سه كشتي جنگي در خليج‌فارس مستقر كرده‌اند. ايالات متحده امريكا همچنين ناو هواپيمابر "گيتي هاوك" و ناوهاي پشتيباني خود را چند هفته پيش به منطقه خليج‌فارس نزديك‌تر آورده است. "راديو امريكا" نيز در اين مورد گفت: «در حال حاضر پنج ناو امريكايي كه گروه "ضربت خاورميانه" را تشكيل مي‌دهند، در خليج‌فارس مستقرند. واحدهاي دريايي امريكايي به رهبري ناو هواپيمابر "گيتي هاوك" در خارج از تنگه هرمز در شمال درياي عربستان مستقر شده‌اند.[۸]
گزارش- 319
ماجراي رسوايي "مك فارلين" يكي از وقايع مهم و خبرساز جهان در امسال بود كه در آخرين روزهاي سال مورد بررسي و ارزيابي تحليل‌گران سياسي و مطبوعات است. يك نشريه داخلي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي در نگاهي اجمالي مطالب برجسته و اساسي اين گزارش ( ضميمه دارد) را چنين خلاصه كرده‌است: «1- فروش سلاح به ايران آشكارا براي كسب آزادي گروگان‌هاي امريكايي [در لبنان] و نه براي نزديكي استراتژيك به تهران بوده‌است. 2- عمليات تماس با ايران به شيوه‌اي غيرحرفه‌اي صورت گرفته‌است. 3- ايجاد تماس با ايران برخلاف سياست ضد تروريست ريگان بوده‌است. 4- با وجود ظن قوي، به علت عدم شهادت‌هاي كليدي، تعيين دقيق اين‌كه آيا پول‌هاي ناشي از فروش سلاح‌ها به ايران (20 ميليون دلار) براي شورشيان ضد ساندينيست [در نيكاراگوئه] ارسال شده‌باشد، غيرممكن است. 5- ناپديد شدن مبلغ زيادي پول. 6- انتقاد شديد از رونالد ريگان به خاطر اجازه دادن به زيردستانش براي اقدام بدون هيچ‌گونه اعمال كنترل. 7- ريگان از شيوه عمليات و نتايج معامله با تهران ناآگاه بوده‌است. 8- ريگان بدون شك تحت تأثير عطوفت خود نسبت به گروگان‌ها، اولين تحويل اسلحه به ايران در سال 1985 را تأييد كرده‌است. 9- ريگان در جريان تحويل پول به كنتراهاي ضد ساندينيست قرار نداشته‌است. 10- ريگان درصدد پنهان كردن واقعيت از مردم امريكا و هيئت تحقيق نبوده‌است.
جان پويندكستر مشاور امنيت‌ملي امريكا
جرج شولتز وزير امورخارجه امريكا
مك فارلين سرپرست هيئت امريكايي اعزامي به ايران 11- دونالد ريگان، رئيس كاركنان كاخ سفيد، مسئول هرج و مرج متعاقب افشاگري‌هاست. 12- "ويليام كيسي" رئيس پيشين سيا و "جان پويندكستر" مشاور امنيت ملي به علت عدم تلاش براي آگاهي بيش‌تر از انتقال پول، مرتكب اشتباهات فاحش شده‌اند. 13- "جرج شولتز" وزير خارجه و "گاسپار واينبرگر" وزير دفاع امريكا به دليل عدم حمايت از رئيس‌جمهور در شرايط بحران، مورد انتقاد قرار گرفتند. 14- سرهنگ "اليور نورث" كه از اقامه شهادت امتناع كرد، به‌عنوان مبتكر هر دو عمليات "فروش اسلحه به ايران"، "كمك به كنتراها"، در انزوا كار كرده و قبل از شروع تحقيق، در صدد پنهان كردن وقايع برآمده‌است. 15- اسرائيل كه در اين ماجرا نفع شخصي داشته و براي عمليات فروش اسلحه به ايران و اين كه اين عمليات ادامه يابد، فعالانه اقدام كرده‌است؟! 16- مقامات اسرائيلي به سئوالات كميسيون در اين ميان پاسخ نداده‌اند و . . .»[۹] در همين مورد نشريه "لوموند ديپلماتيك" در مقاله‌اي با عنوان "چگونه افراد بي‌تجربه اوضاع حاكم بر خاورميانه را آشفته كردند" به تجزيه و تحليل روابط ايران و امريكا پرداخت كه عمدتاً نشان‌دهنده ديدگاه اروپا در مورد ماجراي مك فارلين است. در قسمتي از اين مقاله آمده‌است: «. . . شهادت برخي از دست‌اندركاران، افشاگري‌ها و . . . گوياي آن است كه "رونالد ريگان" اين مبارز سرسخت تروريسم، در مورد آزادي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان، به معامله پرداخته و به جمهوري اسلامي ايران - كشوري كه واشنگتن رسماً آن را به‌عنوان "كشور تروريست" شناخته - سلاح تحويل داده‌است. . . . واشنگتن اطلاعات نظامي گاهي نادرست جمع‌آوري شده به وسيله آواكس‌ها، را به عراق مي‌داده‌است. كاخ سفيد رادارهاي مخصوص رديابي هواپيماهاي عراقي، موشك‌هاي مخصوص هدف‌گيري آن‌ها را علاوه بر قطعات يدكي هواپيماهاي اف-4، اف-5 و اف-14 در اختيار ايران قرار داد. حدود 2000 فروند موشك ضدتانك "تاو" كه مي‌تواند تانك‌هاي "تي-55" ساخت شوروي ارتش عراق را منهدم سازد، در اختيار ايران قرار داده‌است. واشنگتن گه‌گاه سنگ تمام گذاشته و تعدادي هلي‌كوپتر به هر دو طرف متخاصم داده‌است. با اين حال با اين دو كشور كه يك‌طرف معامله سلاح‌هاي مرگ‌بار امريكايي قرار مي‌گرفتند، يك‌سان رفتار نمي‌شد؛ عراق از امتيازاتي چون تسهيل شرايط پرداخت قيمت تجهيزات به مقدار عادي برخوردار بود، ولي ايران مي‌بايست پول سلاح‌هاي خريداري شده را نقداً و به دو يا سه برابر ارزش آن‌ها مي‌پرداخت و سود حاصله صرف رشوه به واسطه‌ها و تأمين مالي عمليات مخفيانه مي‌گشت.» نويسنده در اين‌جا نتيجه گرفته‌است كه جنگ عراق با ايران هم به نفع بزرگ‌ترين فروشندگان سلاح و هم به نفع اسرائيل بوده و دو قدرت منطقه (پان‌عربيسم بعث، بنيادگرايي اسلامي) را تضعيف كرده‌است. در ادامه مقاله آمده‌است: «جنگ فرصتي استثنايي براي استقرار مجدد حضور و نفوذ ايالات متحده در دو كشور را پديد مي‌آورد كه روابط ديپلماتيك خود را با واشنگتن قطع كرده‌بودند (عراق در سال 1967 و ايران در سال 1979). پس از آشتي با عراق در نوامبر 1984 و دادن قول ارائه كمك‌هاي مهم به آن كشور، تنها تطميع جمهوري اسلامي، مهره اصلي در منطقه باقي مي‌ماند. حوادث سال‌هاي 1984 و 1985 پرزيدنت "ريگان" را ناچار به گام نهادن به مرحله عادي‌شدن روابط نموده‌است ريگان بي‌تجربه ديگر سيل سلاح به سوي ايران را كاملاً كنترل نمي‌كرد. حدود 20 كشور از جمله كشورهاي تحت نفوذ شوروي چون ويتنام و اتيوپي سلاح‌هاي امريكايي خود را البته بدون اجازه واشنگتن، به جمهوري اسلامي مي‌فروختند. "هاشمي رفسنجاني" از طريق سوريه به گوش رهبران عربستان سعودي رساند كه توافقي ممكن است منافع كليه طرفين درگير را تأمين نمايد. سعودي‌ها بلافاصله به امريكا اطلاع دادند كه چنانچه اين كشور، صدام حسين رئيس‌جمهوري عراق را بركنار نمايد، ايران از اهداف اصلي جنگ خود يعني استقرار يك جمهوري اسلامي در عراق صرف‌نظر خواهد كرد.» نويسنده مقاله را اعتقاد بر آن است كه ريگان از ميان سه راه موجود در خصوص بركناري صدام حسين، يعني بي‌حركتي، توطئه و راه مياني؛ راه مياني را برگزيده . . . و در تاريخ 7 يا 8 اوت 1985 (او تأكيد دارد تاريخ صدور اجازه را به خاطر نمي‌آورد) اجازه آغاز قضيه را داد.[۱۰]
گزارش- 320
در آستانه ديدار مقام‌هاي بلندپايه انگلستان و امريكا از شوروي، هفته‌نامه "اكونوميست" - چاپ لندن - در سرمقاله‌اي ضمن قبول سقوط صدام، خواستار اتخاذ سياست مشترك ابرقدرت‌ها در برابر جمهوري اسلامي ايران شد. اين هفته‌نامه با اشاره به احتمال پيروزي ايران بر عراق، نوشت: «شرايط جنگ خليج‌فارس در سال جاري شبيه شرايط قبل از آغاز جنگ جهاني اول است و اگر امريكا و شوروي به تنهايي براي كنترل هرج و مرجي كه پس از شكست عراق به وجود خواهد آمد، اقدام كنند، احتمالاً خطاي بزرگي مرتكب شده و به درگيري با يكديگر خواهند پرداخت. روسيه و غرب بايد به‌طور خصوصي به ايران بگويند كه انتظار دارند پيروزي ايران بر عراق عواقب ديگري در پي نداشته‌باشد، به اين معني كه ايران ارتش خود را عليه كشورهاي ديگر وارد عمل نكند. . . . اگر ايران به اين انتظارات عمل كند، از امريكا و روسيه براي بازسازي كشور كمك خواهد گرفت. اما بايد به ايران گفته شود اگر به اين انتظارات عمل نكند، هر كدام از ابرقدرت‌ها كه به حس ضرورت بخواهد به منظور حفظ منافع‌اش در خليج‌فارس دخالت كند، از حمايت ابرقدرت ديگر برخوردار خواهد شد. "مارگارت تاچر" نخست‌وزير انگليس، در سفر هفته آينده‌اش به شوروي و "جورج شولتز" وزير خارجه امريكا، در ديدار آينده‌اش از مسكو، بايد بر منافع مشترك دو ابرقدرت در منطقه و هم‌كاري آن‌ها براي متوقف كردن ايران تأكيد نمايند.»[۱۱]
گزارش- 321
در مورد حمايت از انقلاب اسلامي، "مولانا سيدعلي نقوي" امام جمعه مسجد جامع دهلي نو، در خطبه‌هاي نماز جمعه اين شهر گفت: «حركت تبليغاتي عليه جمهوري اسلامي و ضد امام خميني كه در حال حاضر توسط برخي روزنامه‌ها و هفته‌نامه‌ها در هند جريان دارد، بايد متوقف شود زيرا كه احساسات مسلمانان واقعي كه پيرو امام خميني‌اند، به همان نسبت جريحه‌دار مي‌شوند.»[۱۲]
- * *
ضميمه گزارش شماره 319: گزارش كميسيون تاور در مورد "گزارش تاور" در كتاب "رويدادهاي سال 1365" در وقايع و اخبار اسفندماه اين سال آمده‌است: «پس از افشا شدن ماجراي سفر "مك فارلين" به تهران، كميسيوني تشكيل و مأمور شد موضوع را كه به ماجراي "ايران گيت" يا "ايران كنترا" معروف شده‌بود، بررسي كند. اين كميسيون به‌دستور ريگان و به رياست سناتور جمهوري‌خواه "جان تاور" در اول دسامبر 1986 (10 آذر 1365) مأموريت يافت مستقل از كميته‌هاي تحقيقاتي متعدد سنا، كنگره و گروه ويژه دادستاني كل، درخصوص ماجراي سفر محرمانه هيئت امريكايي به ايران و پي‌آمدها و نتايج آن به‌تحقيق بپردازد و ادموند ماسكي، بدنت اسكوكرافت و 24 عضو وابسته (پژوهشي و دفتري) كار خود را آغاز و ظرف سه ماه نتايج بررسي‌هاي خود را در قالب يك گزارش مفصل تسليم رئيس‌جمهوري امريكا كرد. چند روز بعد، گزارش "كميسيون تاور" با حذف قسمت‌هايي از آن به‌طور وسيع در سرتاسر امريكا منتشر شد و در اختيار جهانيان قرار گرفت. دولت امريكا اعلام كرد كه قسمت‌هايي كه حذف شده مربوط به "امنيت ملي" امريكا بود و گفته شد اين كار فقط به خاطر "حفظ منافع و شيوه‌هاي اطلاعاتي، حفظ امنيت طرف‌هاي مذاكره كننده و نيز حفظ مذاكرات و روابط با كشورهاي ثالث شريك در ماجرا" ضروري بوده‌است. گزارش كميسيون تاور بالغ بر 550 صفحه است كه قسمت‌هاي اصلي آن شامل 100 صفحه و پنج بخش است. اين گزارش شامل مقدمه، درآمدي بر گزارش كميسيون تاور، ساخت شوراي امنيت ملي، انتقال تسليحات به ايران، ارسال پول حاصل از فروش سلاح براي كنتراها، خطا در كجا بود؟ و توصيه‌ها مي‌باشد. بقيه گزارش شامل 8 ضميمه به اضافه يادداشت‌ها و پاورقي‌هاست. . . . ضمائم با تعبيري خاص، شرح نسبتاً مفصلي از جزئيات تماس‌ها و مذاكرات مقامات و مأموران امريكايي و ايراني و نيز نقش مزورانه مأموران رژيم اشغال‌گر قدس در معامله فروش اسلحه به ايران توسط امريكا و آزادي گروگان‌هاي امريكايي در لبنان است.»[۱۳]
ضميمه روزشمار 29/12/1365: مروري بر جنگ در سال 1365 بدون ترديد، سال 65 را مي‌توان مشكل‌ترين، و در عين حال، پربارترين سال‌هاي جنگ تحميلي ناميد. سپاه، نيز پرتحرك‌ترين و پرثمرترين سال‌هاي جنگ را پشت سر گذاشته، طي اين سال، بيش از هر زمان ديگر، به اقدامات متعدد پدافندي و آفندي دست زد. شرايط حاد سياسي و اقتصادي تحميل شده از سوي دشمنان جهاني انقلاب اسلامي، در اين سال، بيش‌ترين تهديدها و طاقت‌فرساترين فشارها را متوجه مسئولان امر جنگ كرده، تنگناهايي عمده را - كه در وهلة اول، به نظر بن‌بست آفرين مي‌آمد - به وجود آورد. در اين ميان، پيروزي "فاو" نه‌تنها به‌عنوان يك عامل قوي حفظ موازنه همچنان خود را نشان مي‌داد، بلكه علي‌رغم تمامي تلاش‌هاي دشمن در عرصة تبليغات و سياست جهاني، جمهوري اسلامي ايران در ترسيم معادلات نظامي توسط تحليل‌گران در وضعيتي برتر قرار داشت. تلاش دشمن، كه تا مدت‌ها صرف بازپس‌گيري فاو و خنثي كردن اين عامل برتري مي‌شد، سرانجام متوقف شد و او تدبيري ديگر براي ايجاد موازنة مطلوب، اتخاذ كرد. اين تدبير، كه بعداً "استراتژي دفاع متحرك" خوانده شد، در ابتدا صورتي موفق به خود گرفت و تا چند ماه اميدواري‌هايي در اردوي دشمن پديد آورد، به نحوي كه او احساس كرد كه مي‌تواند ادعاي جبران شكست فاو را بنمايد. البته بايد اذعان كرد كه تحركات ياد شده، در اوضاع خودي و برنامه‌ريزي‌هاي سپاه براي ادامة جنگ نيز بي‌تأثير نبود؛ در حاليكه، پس از تثبيت خط فاو، سپاه مي‌بايست عمليات گسترده آتي را به عنوان كار اصلي، مدنظر قرار مي‌داد، ليكن لزوم مقابله با اقدامات دشمن، وظيفه‌اي ديگر را مطرح مي‌كرد و همين امر، به معناي آن بود كه دشمن موفق به ايجاد اخلال در سير طبيعي كارها شده‌است. به هر صورت، با اقدامات پدافندي انجام شده، حركت دشمن متوقف شد و در نهايت، با عمليات "كربلاي1"، اين دوره از جنگ نيز با شكست دشمن پايان يافت و دشمن، علاوه بر آن‌كه به پيروزي سياسي مورد نظر نرسيد، متحمل شكستي نسبتاً چشم‌گير، پس از شكست "فاو"، شد. پس از عمليات "كربلاي1" در اواسط تيرماه 1365، مجدداً نيروهاي خودي ابتكار عمل را در صحنة جنگ به دست آوردند و با طراحي و اجراي چند عمليات محدود، به زمينه‌سازي و كسب آمادگي جهت انجام عمليات گسترده پرداختند. در اين ميان، پديده‌اي تازه در جنگ بروز كرد كه داراي اهميتي شايان توجه است؛ و آن، شروع عمليات در عمق خاك عراق، با هم‌كاري نيروهاي مخالف صدام، بود. عمليات در كركوك، تحت عنوان "فتح1"، آغاز اين سلسله از حركات خودي بود كه قرارگاه رمضان، مركز عمليات نامنظم سپاه، با هم‌كاري اتحاديه ميهني كردستان عراق به اجرا درآورد. در اواخر سال 1365، پيروزي عمليات "كربلاي5"، برتري نظامي ايران را در عرصة نبرد زميني، ثابث كرد و چشم‌اندازي تازه از آيندة جنگ ترسيم نمود و با تداوم عمليات، در شرق بصره، سالي كه با اميدواري‌ها و تحركات زميني دشمن شروع شده‌بود، با انفعال مطلق و زمين‌گير شدن بيش از پيش آن به پايان رسيد و اين امر، نگراني و اضطراب دشمنان جهاني انقلاب اسلامي را تشديد كرد. در اين‌جا به طور اشاره مجموعه عمليات‌هاي خودي و دشمن در سال 1365 را مرور مي‌كنيم. تك عراق در 31/1/1365: در منطقه فاو با شليك گلوله‌هاي شيميايي و اجراي آتش سنگين آغاز شد. با وجود غافل‌گيري نيروهاي خودي و تحمل تعدادي شهيد و مجروح، مقاومت رزمندگان، حمله عراق را با شكست مواجه كرد و دشمن متحمل بيش از 500 كشته يا مجروح و يا اسير شد. تك خودي در 8/2/1365: در منطقه فاو در محور كارخانه نمك با موفقيت به اجرا درآمد. با اين عمليات، نبرد 75 روزه و پاتك‌هاي پي‌درپي دشمن در منطقه فاو به پايان رسيد و پيروزي عمليات والفجر8 تثبيت شد و با ترميم خطوط پدافندي در اين منطقه، بخش عمده‌اي از توان سپاه كه در اين منطقه درگير بود، آزاد شد. سلسله عمليات‌هاي "دفاع متحرك" عراق: عراق به منظور خارج شدن از لاك دفاعي و براي جبران شكست در عمليات والفجر8، از اواخر سال 1364 عمليات‌هايي را در مناطق غيرحساس كه غالباً نيروهاي ارتش در خطوط پدافندي آن مستقر بودند و اين خطوط استحكام مناسبي نداشت، شروع كرد. اين عمليات‌ها از تاريخ 25/12/1364 با حمله دشمن به منطقه چوارتا شروع شد و با پاتك‌هاي دشمن در ارتفاعات شيخ‌گزنشين (29/12/1364)، دربندي‌خان (15/1/1365)، شرهاني (18/1/1365)، ارتفاعات سومار (22/1/1365)، سيدكان (4/2/1365)، جزيره مجنون جنوبي (6/2/1365)، فكه (10/2/1365)، پيچ‌انگيزه (19/2/1365)، حاج‌عمران (24/2/1365)، ادامه يافت. مهم‌ترين و آخرين اين تهاجمات دشمن در تاريخ 27/2/65 با حمله به منطقه مهران و تصرف شهر مهران صورت گرفت كه در پي آن عراق تبليغات وسيعي به راه انداخت و آن را همسان پيروزي تصرف فاو قلمداد كرد. پس از اين تا پايان سال 1365 قواي خودي عمليات متعددي به اجرا در آوردند: دو عمليات كربلاي6 و كربلاي7 با تلاش نيروهاي ارتش و ده عمليات با همت رزمندگان سپاه پاسداران صورت گرفت. عمليات كربلاي1 (9/4/1365): به منظور پاسخ‌گويي به تهاجمات دشمن و همچنين با توجه به تأكيدات امام خميني بر جلوگيري از آرامش دشمن، سپاه پاسداران عمليات كربلاي1 را در منطقه مهران طراحي و اجرا كرد. عمليات موفق كربلاي1 پاياني بود بر استراتژي دفاع متحرك عراق و شروع اميدواركننده‌اي بود براي عمليات‌هاي محدود و ايذايي. همچنين منفعل‌كردن سياست تهاجمي عراق هدف عمده‌اي بود كه طي اين عمليات به خوبي حاصل شد. عمليات كربلاي2 (10/2/1365): اين عمليات محدود در منطقه حاج‌عمران به اجرا درآمد و اهداف پيش‌بيني شده به دست آمد. عمليات كربلاي3 (10/6/1365): عمليات كربلاي3 در منطقه خليج فارس در فاصله 25 كيلومتري از مواضع خودي، روي اسكله العميه، با همت رزمندگان غواص به اجرا درآمد و اهداف نظامي (انهدام اسكله) و سياسي و تبليغاتي عمليات به خوبي حاصل شد. عمليات فتح1 (19/7/1365): عمليات نامنظم فتح1 با همت يگان‌هاي قرارگاه رمضان و هم‌كاري نيروهاي اتحاديه ميهني كردستان عراق در عمق حدود 150 كيلومتري خاك عراق در منطقه كركوك عراق با وارد كردن خسارات بسياري بر تأسيسات نفتي و پايگاه‌هاي نظامي منطقه كركوك به اجرا درآمد و توان خودي در زمينه عمليات نامنظم و آسيب‌پذيري دشمن را به خوبي نمايان ساخت. عمليات فتح2 (4/8/1365): اين عمليات نامنظم نيز در عمق خاك عراق در استان سليمانيه به اجرا درآمد و طي آن خساراتي به نيروگاه دوكان و تأسيسات اداري و نظامي دشمن در دوكان وارد شد. عمليات فتح3 (22/8/1365): عمليات نامنظم فتح3 با هم‌كاري حزب دمكرات كردستان عراق در استان اربيل اجرا شد و خساراتي به دشمن وارد گرديد. عمليات كربلاي4 (3/10/1365): عمليات كربلاي4 با هدف عبور از اروندرود و پيشروي به سوي ابوالخصيب به اجرا درآمد كه با هوشياري دشمن متوقف گرديد. عدم موفقيت اين عمليات، طي چند روز وضعيت نامناسب و اوضاع سنگيني را بر خودي تحميل كرد. عمليات كربلاي5 (19/10/1365): در موقعيت بحراني عدم‌الفتح عمليات كربلاي4، بلافاصله بررسي براي اجراي عملياتي ديگر شروع شد پس از چندين شبانه‌روز بحث و بررسي، منطقه شلمچه انتخاب و طرح‌ريزي عمليات شروع شد و با هجوم به مستحكم‌ترين و پيچيده‌ترين خطوط دفاعي دشمن به اجرا درآمد و طي 20 شبانه‌روز درگيري سنگين و بي‌وقفه به نتيجه رسيد و موازنه سياسي و نظامي به نفع جمهوري اسلامي به دست آمد. عمليات كربلاي6 (23/10/1365): به منظور كاستن از فشار دشمن در منطقه شلمچه، عمليات ايذايي كربلاي6 در منطقه نفت شهر به اجرا درآمد كه موفقيتي در پي نداشت و پس از چند ساعت متوقف گرديد. عمليات فتح4: اين عمليات نامنظم در دو مرحله (22/11/1365 و 4/12/1365) در استان اربيل به اجرا درآمد كه در مرحله دوم آن مقر سپاه پنجم و تأسيسات نظامي دشمن در منطقه ديانا زير آتش سنگين خودي قرار گرفت. عمليات تكميلي عمليات كربلاي5 (3/12/1365): اين عمليات براي تكميل و ترميم خطوط پدافندي در منطقه كربلاي5، و انهدام قواي دشمن به اجرا درآمد و ده شبانه روز ادامه يافت.[۱۴] عمليات كربلاي7 (13/12/1365): اين عمليات در منطقه حاج‌عمران با موفقيت اجرا شد.
| * | نام عمليات | تاريخ | منطقه عمومي | محل نبرد | سازمان عمل‌كننده |
|---|---|---|---|---|---|
| 1 | تكميلي والفجر8 | 1365/02/08 | بصره | فاو-كارخانه نمك | سپاه |
| 2 | كربلاي1 | 1365/04/09 | ايلام | مهران | سپاه |
| 3 | كربلاي2 | 1365/06/09 | اربيل | حاج‌عمران | سپاه |
| 4 | كربلاي3 | 1365/06/10 | فاو | اسكله العميه | سپاه |
| 5 | فتح1 | 1365/07/19 | كركوك | كركوك | سپاه |
| 6 | فتح2 | 1365/08/04 | سليمانيه | سد دوكان | سپاه |
| 7 | فتح3 | 1365/08/29 | اربيل | زاخو-دهوك | سپاه |
| 8 | كربلاي4 | 1365/10/03 | بصره | ابوالخصيب | سپاه |
| 9 | كربلاي5 | 1365/10/19 | بصره | شلمچه | سپاه |
| 10 | كربلاي6 | 1365/10/23 | كرمانشاه | نفت‌شهر | ارتش |
| 11 | نصر | 1365/10/28 | اربيل | دهوك | سپاه |
| 12 | فتح4 (مرحله اول) | 1365/11/22 | اربيل | ديانه | سپاه |
| 13 | تكميلي كربلاي5 | 1365/12/03 | بصره | شلمچه | سپاه |
| 14 | فتح4 (مرحله دوم) | 1365/12/04 | اربيل | ديانه | سپاه |
| 15 | كربلاي 7 | 1365/12/13 | اربيل | حاج‌عمران | ارتش |
مأخذ: مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، "آشنايي با جنگ، جلد1: (گزارش كوتاه)، 1378، صص66، 72، 73.
منابع و مآخذ روزشمار 1365/12/29
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 9/1/1366، ص2، به نقل از اطلاعيه شماره 2782 ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي ايران.
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي، 9/1/1366، ص آخر.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، "گزارش‌هاي ويژه"، نشريه شماره 1 (1/1/1366)، ص20، به‌نقل از راديو بي.بي.سي.، 29/12/1365.
- ↑ واحد مركزي خبر صدا و سيماي جمهوري اسلامي ايران، بولتن "راديوهاي بيگانه"، 2/1/1366، ص31، به نقل از راديو بي.بي.سي.، 29/12/1365؛ و- مأخذ 3، صص19 و 20.
- ↑ مأخذ 3، ص19، مسكو - خبرگزاري فرانسه، 29/12/1365.
- ↑ خبرگزاري جمهوري اسلامي، گزارش‌هاي ويژه، نشريه شماره 2 (2/1/1366)، ص4، واشنگتن - خبرگزاري آلمان، 1/1/1366.
- ↑ مأخذ 3، ص14، 29/12/1365، به نقل از راديو امريكا.
- ↑ مأخذ 3، صص12 و 13، 29/12/1365، به نقل از راديوبي.بي.سي.
- ↑ نمايندگي امام در سپاه، دفتر سياسي، بولتن رويدادها و تحليل، شماره 30، 24/1/1366، ص55.
- ↑ معاونت سياسي سپاه، بولتن "بررسي"، شماره 8، 4/2/1366، صص38 تا 44، به نقل از نشريه "لوموند"، مقاله "وانسيس بورو".
- ↑ مأخذ 3، صص2 و 3، لندن - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 29/12/1365، به نقل از هفته‌نامه "اكونوميست"، چاپ لندن.
- ↑ مأخذ 3، ص31، دهلي نو - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 29/12/1365.
- ↑ شركت مطبوعاتي و تحقيقاتي فرانديش، رويدادهاي سال 1365، (تهران: بهمن 1366)، صص245 و 247.
- ↑ مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، "جنگ در سال 65"، تهران: 1367