1359.06.25
| روزشمار جنگ سال 1359 1359.06.25 | |
|---|---|
| نامهای دیگر | بیست و پنج شهریور |
| تاریخ شمسی | 1359.06.25 |
| تاریخ میلادی | 16 سپتامبر 1980 |
| تاریخ قمری | 6 ذی‌القعده 1400 |
گزارش - 634
بیانیه امروز وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران که درخصوص تصمیم اخیر دو کشور سوریه و لیبی مبنی‌بر اتحاد دو با یکدیگر، صادر شده است، علاوه‌بر اینکه اتحاد این دو کشور را مقدمه‌ای بر اتحاد بین همه کشورهای اسلامی دانسته و به‌شدت به رژیم‌های دست‌نشانده امریکا در منطقه ازجمله رژیم مصر به‌دلیل ارتباط رسمی با اسرائیل حمله کرده است، رهبران عراق را نیز مورد حمله قرار داده و تلاش آنها را در جنگ با ایران برای دستیابی این کشور به جانشینی شاه مخلوع ایران و ژاندارمی منطقه دانسته است. در بخشی از این بیانیه درباره عراق گفته شده است که: «... نمونه دیگر آن فعالیت‌هایی است که تحت رهبری عراق در خلیج‌فارس صورت می‌گیرد. رژیم عراق در زیر پوشش نداشتن روابط سیاسی با امریکا و مبارزه ظاهری و ریاکارانه با آن کشور توانسته است قیافه‌ای انقلابی به خود بگیرد، به این وسیله دولت‌های مرتجع و دوستان امریکا را به دور خود جمع کند؛ حال آنکه در واقع امر، هدف نهایی آنان جبهه‌گیری و توطئه برعلیه دولت جمهوری اسلامی است. آنچه که عراق در سر دارد و دیگران به این کشور القا می‌کنند جانشینی رژیم شاه در منطقه و ژاندارمی خلیج‌فارس است. عواقب خطرناک این قدرت وابسته آن است که دولت عراق می‌خواهد از هم‌اکنون حاکمیت خود را که با صرف میلیاردها دلار بودجه مملکت و با اتکای به غرب به دست آورده، بر دیگر حکومت‌های منطقه تحمیل کند و این امر یا با مسالمت صورت خواهد گرفت که حاصلش همین مسافرت‌ها و قراردادهایی است که بین عراق و دیگر دولت‌های منطقه بسته می‌شود و یا با توسل به زور که اثرات آن را در آینده و چه‌بسا به‌صورت کودتاهایی به چشم خواهیم دید.» این بیانیه پس از برشمردن خطرهای بالقوه عراق برای منطقه، به جمع‌بندی خطرهایی که منطقه را تهدید می‌کند پرداخته و آنها را چنین ذکر کرده است: «1. اشغال افغانستان توسط نیروهای روسیه شوروی و درگیری خونین آنان با مجاهدین مسلمان. 2. حمله نظامی ناموفق امریکا به ایران و یورش‌های احتمالی آینده و کودتاهای طراحی‌شده توسط دشمنان انقلاب که با نظارت امریکا در شرف تکوین است و احتمال اجرای نقشه بعدی برعلیه جمهوری اسلامی ایران. 3. توسعه‌طلبی عراق و یورش خفیف و شدید این کشور به مرزهای ایران که موجبات ناراحتی و ناآرامی ملت‌ها و دولت‌های ناحیه را فراهم آورده است. 4. تجاوزات رژیم اشغالگر قدس به جنوب لبنان و توسعه‌طلبی آن و انتخاب قدس به‌عنوان پایتخت جدید که موجی از نگرانی و ناآرامی را در تمام ملل اسلامی به وجود آورده است. 5. اغتشاش در ترکیه که بالاخره منجر به کودتای نظامی شد. ...»[۱]
گزارش - 635
در نوع بازتاب مسائل ایران و عراق در رسانه‌های عراقی این نکته قابل‌ذکر است که درحالی‌که همه قرائن و شواهد اسنادی و خبری نشان از تجاوزات مکرر عراق به خاک ایران و تشدید درگیری‌های مرزی میان قوای دو کشور در مناطق مرزی غرب و جنوب‌غرب دارد، مسئولان و رسانه‌های رسمی عراق با ارائه اخبار و تحلیل‌های یک‌سویه، سعی در متجاوز جلوه‌دادن ایران دارند و نبردهای قوای عراق را فقط برای بازپسگیری خاک خود بر مبنای قرارداد مارس 1975 الجزایر می‌دانند. دراین‌زمینه، امروز بخش فارسی رادیو بغداد چنین گفت: «... ازجمله حقایقی که در سطح بین‌المللی شناخته شده است، اینکه عراق از برجسته‌ترین دولت‌های جهان است که با هرگونه تجاوز و دخالت خارجی در هر دولتی و در امور داخلی دیگر دولت‌ها شدیداً مخالف است و شاید در منشور صادره در ماه مارس سال جاری متون صریح روشنی را بتوان یافت که حضرت رئیس‌جمهور رهبر، جناب آقای صدام حسین، بر زبان جاری ساختند که تأکیدکننده تمایل عراق و امت عرب درزمینه برقراری مناسبات حسنه با دولت‌های همسایه است و در عین وقت، کاربرد زور را مگر برای مقاصد دفاع مشروع جایز نمی‌داند. امروز خمینی تلاش می‌کند این خط مشی‌های اصولی را در سیاست عراق از راه اقدامات تحریک‌آمیزش علیه ارتش دلیر عراق و به پرواز درآوردن جنگنده‌هایش بر فراز خاک عراقِ مسلمان و اعزام تانک‌ها و جیره‌خوارانش به‌قصد تجاوز به عراقِ با ثبات، خدشه‌دار کند. ...»[۲] روزنامه الثوره، ارگان رسمی حزب بعث عراق نیز در مقاله امروز خود تحت‌عنوان "پیرامون اظهارات رئیس‌جمهور رژیم ایران درباره جنگ ضدعراق و اظهارات [جانشین] رئیس ستاد ارتش ایران درباره قرارداد 1975 و قانونی‌بودن روش عراق در استرداد حقوق خود" نوشت: «بار دیگر بنی‌صدر، رئیس رژیم ایران، تهدید کرده است که جنگ را به داخل عراق خواهد کشاند. ... جنگ‌های روزهای گذشته حقیقتی را که ما همواره بدان اشاره می‌کردیم تأکید کرد و آن این است که ملت و ارتش عراق نسبت به حاکمیت ملی در یک صف قرار دارند و آنها به قدرت حق تکیه دارند و به رهبری خود... و چنانچه این حقیقت نبود؛ یعنی بنی‌صدر که رئیس‌جمهور و فرمانده کل نیروهای مسلح است این سخن را نمی‌گفت وی به‌خوبی می‌داند که نیروهایش دربرابر نیروهای مسلح ما با شکست عظیمی روبه‌رو شدند و چنانچه این مسئله نبود، نایب رئیس ستاد ارتش ایران اظهارات اخیر خود را که در این شماره روزنامه درج شده است ایراد نمی‌کرد. او آنچه را که ایران به‌موجب قرارداد مارس 1975 از شط‌العرب گرفت یک حق مسلم می‌داند درحالی‌که او حق عراق را برای بازپسگیری سرزمین ملی خویش به‌موجب آن قرارداد به رسمیت نمی‌شناسد و آن سرزمین‌ها را به‌ادعای خود ایرانی می‌داند. ... از زمان تغییر اوضاع در ایران، همواره تأکید می‌کنیم که عراق هیچ‌گونه هدف‌های ویژه‌ای در ایران ندارد و علاقه‌مند است روابط حسن هم‌جواری با ایران را داشته باشد، ولی به‌هیچ‌وجه مسئله حاکمیت را کم‌اهمیت قرار نمی‌دهد و او تصمیم دارد حقوق تاریخی که از او در شرایط سابق سلب شده است، بازپس‌گیرد. ...»[۳] دراین‌حال، بخش عربی رادیو صوت‌الجماهیر عراق نیز اعلام کرد که روزنامه کویتی الانباء امروز ضمن نکوهش برخی کشورهای عرب ـ که نامی از آنها نبرده ـ آنها را به پشتیبانی از عراق در جنگ قومی خود علیه ایران دعوت و ترغیب کرده است.[۴]
گزارش - 636
به‌دنبال شدت‌گرفتن درگیری‌های مرزی میان ایران و عراق، برخی کشورها درصدد ایجاد آشتی و رفع سوءتفاهم‌ها میان این دو کشور برآمده و سفرای بلندپایه‌ای به عراق و ایران اعزام کرده‌اند تا شاید رهبران دو کشور را به پایان جنگ متقاعد سازند؛ علاوه‌براین رسانه‌ها و مقامات عربی و انقلابی نیز با یادآوری این موضوع که گسترش چنین جنگی می‌تواند بر روابط دو کشور با برخی کشورهای دیگر تأثیر بسزایی داشته باشد، به بازگویی همین قصد و نیت پرداخته‌اند. برای نمونه روزنامه الجزیره چاپ الجزیره، در شماره امروز خود «ایران و عراق را تشویق کرد اختلافات خود را با گفت‌وگو بر سر یک میز رفع کرده به این جنگ برادرکشی که تنها نتیجه‌اش به سود دشمنان عرب و مسلمان است پایان دهند. ...»[۵] دراین‌حال، تصمیم به اعزام یک هیئت بلندپایه فلسطینی به بغداد و تهران نشان می‌دهد که سازمان آزادی‌بخش فلسطین درصدد متقاعدکردن رهبران دو کشور عراق و ایران برای رفع کدورت و پایان‌دادن به جنگ در مرزها می‌باشد. دراین‌زمینه، گزارش خبرگزاری کویت حاکی است: «دو هیئت بلندپایه از سازمان آزادی‌بخش فلسطین برای واردآوردن فشار بر مقامات ایرانی به‌منظور پایان‌دادن به برخوردهای خونین در مرزهای این کشور با عراق، راهی تهران شده‌اند.» خبرگزاری کویت اضافه کرد: «این دو مقام فلسطینی قبلاً از بغداد دیدار کرده‌اند و نامهای ازطرف یاسر عرفات، رئیس سازمان آزادی‌بخش فلسطین، دراین‌خصوص تسلیم صدام کرده‌اند.»[۶] از سوی دیگر، رادیو کلن گزارش داد: «اختلاف مرزی ایران با عراق باعث تیرگی روابط ایران با اتحاد جماهیر شوروی نیز گردیده است. هنگامی‌که اتحاد شوروی به تقاضای ایران مبنی‌بر عدم تحویل اسلحه به عراق، جواب رد داد، ایران تهدید به قطع روابط دیپلماسی نمود.»[۷] رادیو کلن در بخش دیگر خبری خود آورده است: «... سفیر ایران در مسکو گفت: باعث تعجب و شگفتی زیاد است که عراق با سلاح‌های اتحاد جماهیر شوروی دست به یک جنگ امپریالیستی زده است. آیت‌الله خمینی حتی حدس می‌زند که ایالات متحد امریکا برعلیه ایران با اتحاد شوروی همدست شده است؛ مسکو به عراق که ازطرف امریکا حمایت می‌شود کمک‌های نظامی و اسلحه می‌دهد. ...»[۸]
گزارش - 637
نبردهای سخت و نفس‌گیر میان قوای مسلح ایران و عراق در مناطق مرزی قصرشیرین، نفت‌شهر و سومار امروز نیز ادامه داشت و مدافعان جمهوری اسلامی در این مناطق، به‌خصوص در پاسگاه‌های برارعزیز، پرویز، تنگاب‌نو، هنگ قصرشیرین، نفت‌شهر و پاسگاه‌های تابع سومار همچنان دربرابر قوای مجهز عراق مقاومت می‌کنند.[۹] از اولین ساعات بامداد امروز، با آتشباری سنگین عراق روی نفت‌شهر، درگیری میان قوای دو طرف آغاز شد که در ساعت 20:07 دقیقه امروز بدون تلفات به نیروهای خودی، درحالی‌که خسارات زیادی به شهر وارد شد، خاتمه یافت.[۱۰] به گزارش فرماندار سومار، ارتباط تلفنی نفت‌شهر با دیگر نقاط کشور قطع شده است و تنها تماس تلفنی ازطریق تأسیسات نفت انجام می‌گیرد.[۱۱] این درحالی است که در منطقه تنگاب‌نو و عقداء ظرف 24 ساعت گذشته، درگیری میان مدافعان جمهوری اسلامی و ارتش عراق همچنان ادامه دارد که صدمات سنگینی به نیروهای عراقی وارد آمده، ازجمله پاسگاه بانمیل عراق در نزدیکی مرز خسروی منهدم شده و تعدادی از تانک‌ها و نفربرهای عراقی که قصد تهاجم به نوار مرزی ایران را داشتند در این نقطه توسط جنگنده‌های نیروی هوایی ارتش ایران منهدم شدند.[۱۲] عراق امروز در دو نوبت؛ یعنی در ساعت 7 بامداد و 16، نیروهای زرهی بیشتری شامل 14 دستگاه تانک و 16 نفربر و 20 دستگاه خودرو دیگر را از مندلی به‌طرف تپه بازرگان منتقل کرد.[۱۳] عراق همچنین در ساعت 16 امروز با آتش توپخانه خود پاسگاه سانواپا و روستاهای بخش سومار و پاسگاه‌های مرزی این نقطه را زیر آتش قرار داد.[۱۴] در ساعت 10:30 دقیقه بامداد، ارتش عراق از هوا و زمین پاسگاه بازرگان را زیر آتش توپخانه و بمباران هوایی قرار داد و بااینکه برای چندمین‌بار از فرمانده ارتش مستقر در سومار تقاضای پشتیبانی پاسگاه مزبور شده و خطر سقوط قریب‌الوقوع این پاسگاه گوشزد شده، اما هنوز اقدامی برای نجات آن نشده است.[۱۵] از سوی دیگر، درحالی‌که «پاسگاه تلخاب مدت چهار روز است که ضمن درگیری با قوای عراق، ارتباطی با گروهان سومار ندارد، عراق بازهم امروز نیروهای زرهی بیشتری را به‌سوی این پاسگاه گسیل داشته است. ازطرفی، جاده بین تلخاب و سومار نیز مین‌گذاری شده و هیچ‌گونه اطلاع یا کمکی ازطرف گروهان سومار برای آنها مقدور نیست و گروهان مزبور تقاضا نموده که ازطریق هنگ ژاندارمری ایلام درمورد پشتیبانی و رساندن آذوقه به پاسگاه تلخاب اقدام گردد؛ چراکه گروهان صالح‌آباد نیز خود به‌شدت درگیر می‌باشد.»[۱۶] نیروهای مسلح ایران نیز به‌تلافی تجاوزات مکرر ارتش عراق و در‌جهت پیش‌گیری از اقدامات متوالی عراق و نیز بازپسگیری مناطق اشغال‌شده توسط متجاوزان بعثی، در دو عملیات پارتیزانی جداگانه در خاک عراق و نیز مناطق اشغالی توسط ارتش عراق، ضرباتی به آنها وارد کردند: نخستین عملیات، مین‌گذاری توسط برادران پاسدار در 10 کیلومتری خانقین به‌طرف داخل ایران در زیر قطار حامل مواد سوختنی بود که در ساعت 8:30 دقیقه بامداد امروز، مین‌ها منفجر شد و قطار حامل سوخت آتش گرفت و به سرنشینان آن نیز تلفاتی وارد شد.[۱۷] روزنامه‌های ایران ازجمله روزنامه انقلاب اسلامی این حمله برون‌مرزی را به مبارزان مسلمان عراقی نسبت داده‌اند.[۱۸] در یک عملیات پارتیزانی دیگر که به‌همت گروه ضربت جوانمردان هنگ ژاندارمری قصرشیرین صورت گرفت، در ساعت 30 دقیقه بامداد امروز، گروه مزبور پاسگاه پله‌چفت عراق را با آر.پی.جی7 و نارنجک‌انداز و سلاح‌های دیگر مورد حمله قرار دادند و انبار مهمات عراقی‌ها را به آتش کشیده و تلفاتی بر آنها وارد کردند.[۱۹] عراق نیز در ساعت 15:30 دقیقه، اطراف هنگ ژاندارمری قصرشیرین را هدف گلوله‌های توپخانه خود قرار داد که خساراتی در بر نداشت.[۲۰] شهر قصرشیرین نیز که از ساعت 11 دیشب تا 5 صبح امروز، زیر آتشباری شدید قوای عراق قرار داشت،[۲۱] در ساعت 16:45 دقیقه، مجدداً هدف آتشباری دشمن واقع شد که نیروهای خودی به پاسخ‌گویی پرداختند. اصابت گلوله توپ به اطراف شرکت نفت، باعث سوراخ‌شدن مخازن گاز و نفت سفید و جاری‌شدن آن گردید و درضمن یک سرباز نیز مجروح شد. این آتشباری تا شامگاه امروز ادامه داشت.[۲۲] یک گزارش از نیروهای اطلاعاتی سپاه پاسداران، از وضعیت بحرانی‌تری خبر می‌دهد. براساس این گزارش، «حدود 700 الی 800 نفر عراقی همراه با مهاجمین [مسلح معارض با نظام] با تانک و توپ ظرف امشب به [طرف] سرپل‌ذهاب ایران حرکت می‌کنند و ضمناً یک لشکر با عده نامعلومی ظرف امشب به‌قصد حرکت به نوار [مرزی] خان‌لیلی و نفت‌شهر را دارند.» در این گزارش از نیروهای ارتش خواسته شده که تحرکات دشمن را با هوشیاری زیر نظر داشته باشند.[۲۳] در مقابل، «بامداد امروز یک واحد ضدهوایی از گروه 44 مرکز آموزش توپخانه به‌منظور تقویت نیروهای ارتش جمهوری اسلامی و سپاه پاسداران انقلاب اسلامی عازم صفحات غرب کشور شد.»[۲۴]
گزارش - 638
امروز نیز نیروهای مدافع جمهوری اسلامی ایران دربرابر حملات ارتش عراق و مهاجمان مسلح وابسته به این رژیم در مناطق مرزی ایلام به‌شدت درحال مقاومت بوده‌اند، طوری‌که وخیم‌ترین وضعیت در منطقه پاسگاه‌های گروهان صالح‌آباد، به‌خصوص پاسگاه انجیره و تپه شینو گزارش شده است. براساس گزارش‌های متعدد، پاسگاه انجیره و تپه شینو امروز پس از درگیری‌های سختی که از چند روز گذشته در این منطقه در جریان بوده است، سقوط کردند و افراد آن در کوه‌های اطراف پراکنده شده‌اند. بنا به همین گزارش، وضعیت پاسگاه شوروشیرین نیز بسیار وخیم است و نیاز مبرم و فوری به تقویت از راه هوا و زمین دارد و وضعیت پاسگاه به‌علت قطع تماس معلوم نیست.[۲۵] لازم به ذکر است که پاسگاه شوروشیرین که از ساعت 14 تا 24 روز گذشته به‌شدت با نیروهای دشمن درگیر بوده و تلفات و خساراتی نیز به نیروهای ارتش عراق وارد ساخته، امروز با حملات تلافی‌جویانه عراق مواجه شد و از ساعت 6:25 دقیقه بامداد تا ساعت 14 امروز، زیر آتشباری سنگین و شدید ارتش عراق قرار گرفته و تقاضای پشتیبانی زرهی و نیرو کرده است.[۲۶] دراین‌حال، سرگرد ناطق مرزبان مهران نیز در بازدید امروز خود از منطقه پاسگاه کانی‌سخت، تحرکات نیروهای دشمن را چنین گزارش کرده است: «از پاسگاه کانی‌سخت بازدید و در انتهای جاده کانی‌سخت جدید به شوروشیرین قدیم کلیه ادوات زرهی دشمن به‌خوبی مشاهده و راه مواصلاتی و تدارکاتی آنها کاملاً زیر دید می‌باشد و به‌راحتی می‌توان با خمپاره و تفنگ106 و توپ تمام نیروهای پشتیبانی‌کننده با سلاح سنگین دشمن را که به‌طرف شوروشیرین و انجیره و سرنی تیراندازی می‌نمایند، زیر آتش گرفت و به آنها آسیب رساند.» در پایان این گزارش آمده است: «پرسنل پاسگاه کانی‌سخت فقط دارای تفنگ انفرادی می‌باشند.»[۲۷] دراین‌حال، در منطقه موسیان نیز «گزارش پاسگاه بیات حاکی است در ساعت 8:30 دقیقه بامداد امروز، عده‌ای مهاجم به چاه نفت ریگ 58 با سلاح‌های سنگین و سبک حمله [کردند که به] وسیله نگهبانان و افراد کمکی پاسگاه ارتش مستقر در محل، حمله مهاجمین دفع گردید. این درگیری در ساعت 9:30 دقیقه بامداد امروز، مجدداً بین مهاجمین و نیروهای مستقر در پاسگاه بیات شروع شد که تا ساعت 12 ظهر (ساعت مخابره خبر) درگیری همچنان ادامه داشته است. در این درگیری 2 نفر از افراد بسیج ملی زخمی شدند و تلفات دشمن نیز سنگین گزارش شده است.»[۲۸] در گزارش بعدی، مرزبانی دهلران، ضمن اشاره به ادامه درگیری در منطقه بیات، از تقویت نیروها و تجهیزات بیشتر عراق در این منطقه خبر داده است.[۲۹] این درگیری در ساعت 18 با انهدام توپخانه مکانیزه عراق مستقر در منطقه حلب‌سیاه و فرار باقیمانده افراد این یگان به اتمام رسید.[۳۰] یک گزارش دیگر از یگان موسیان حاکی است که «در حوزه سمیده بین نیروهای خودی و قوای عراق از ساعت 19:45 دقیقه امروز، مجدداً درگیری سختی آغاز شد که دراثر آتش توپخانه خودی تلفات سنگینی به نیروهای عراقی وارد آمد، طوری‌که دشمن مجبور به ترک منطقه شد و تأسیسات و ساختمان دشمن در نوار مرز منهدم گردید و نیروهای خودی تلفات جانی و مالی نداشتند.»[۳۱] مرزبانی دهلران همچنین اعلام کرده است که باتوجه‌به گزارش وضعیت بحرانی و تحرکات اخیر و شدید عراق در منطقه مجاور پاسگاه چیلات ایران، فرمانده هنگ ایلام درخصوص تقویت این پاسگاه و هماهنگی با ارتش مستقر در محل و نیز تذکر به لشکر92 زرهی اهواز درمورد حساسیت منطقه چیلات، دستورهای لازم را داده است.[۳۲]
گزارش - 639
گزارش‌های متعدد درباره تحرکات و نقل‌وانتقالات نیرو و تجهیزات سنگین زرهی، توپخانه و پدافند و گسیل نیروهای بیشتر به نقاط حساس مقابل مرزهای خوزستان در چند روز گذشته و امروز؛ به‌ویژه احداث سنگرهای بیشتر و انجام نقل‌وانتقالات و تقویت منطقه مرزی فکه تا شیب توسط عراق در تمام ساعات شب گذشته،[۳۳] نشان می‌دهد که ارتش عراق رفته‌رفته فلش حملات خود را به این سمت از خاک ایران نشانه می‌رود. دراین‌باره، امروز لشکر92 زرهی اهواز، یک بار دیگر به معبر اصلی ورودی عراق به خوزستان اشاره کرد: «ارتش عراق قصد تجاوز به خاک کشور اسلامی ایران را ازطریق عماره ـ دوسلک ـ دزفول دارد.» در این گزارش ضمن دستور آمادگی و هوشیاری بیشتر به یگان‌های خودی برای مقابله با حملات دشمن، تجاوز عراق به خاک ایران محرز دانسته شده است.[۳۴] این اعلام خطر دور از ذهن نبود؛ چراکه حوادث امروز نشان می‌دهد که یکی از معبرهای ورودی عراق به خاک ایران، محور یادشده است. دراین‌حال، پاسگاه فکه تابع هنگ سوسنگرد از صبح امروز، هدف آتشباری و حملات ارتش عراق قرار گرفت و تقاضای پشتیبانی زمینی و هوایی کرد.[۳۵] دیری نپایید که عراق از بعدازظهر یعنی از حدود ساعت 16:30 دقیقه،[۳۶] حملات آتشباری سنگین خود را متوجه پاسگاه‌های دیگر تابع هنگ سوسنگرد ازجمله رشیدیه، صفریه، دویرج و طاوسیه کرد و پاسگاه‌های مزبور هدف شدیدترین آتشباری عراق قرار گرفتند، طوری‌که ضمن رویارویی با توپخانه عراق، تعدادی از افراد پاسگاه‌های یادشده و تعدادی از پاسداران بومی منطقه زخمی و به عقب منتقل شدند. دراین‌میان، هواپیماهای خودی نیز به کمک شتافته و مواضع عراق را به‌شدت درهم کوبیدند و تلفات سنگینی به ارتش عراق وارد ساختند.[۳۷] اما پاسگاه‌های تابع هنگ سوسنگرد و جبهه بستان مدام تقاضای پشتیبانی رزمی و هوایی دارند؛ چراکه از راه زمین هنوز کمکی به آنها نرسیده است و ممکن است تمام نیروهای این پاسگاه‌ها از بین رفته یا به اسارت درآیند.[۳۸] گزارش ناحیه ژاندارمری خوزستان حاکی است که با شروع درگیری‌های امروز، پاسداران سپاه سوسنگرد و عده زیادی از مردم سوسنگرد به کمک نیروهای ژاندارمری شتافتند و وارد درگیری شدند. براساس این گزارش، تا پایان روز جاری در درگیری‌های مزبور 10 نفر از نیروهای خودی زخمی شدند.[۳۹] یک سرباز وظیفه جمعی تیپ حمیدیه نیز که هویتش معلوم نشد، به شهادت رسید.[۴۰] همچنین، «از جبهه بستان اطلاع می‌دهند که گروه رزمی [توپخانه] اللهاکبر به‌طرف محل درگیری حرکت کرده است ولی هنوز وارد عمل نشده.»[۴۱] «در ساعت 15:30 دقیقه، درگیری به پاسگاه‌های سوبله و رشیدیه کشیده شده و دشمن به چاه‌های نفت شماره 57 و 58 و ریگ2 حمله کرده است و کارگران ریگ2 نیز کار را تعطیل و درخواست کمک کرده‌اند.»[۴۲] دراین‌میان، شهربانی سوسنگرد نیز در ساعت 15:35 دقیقه باتوجه‌به شدت‌گرفتن درگیری‌های مرزی در این حوزه، امکان حمله هوایی عراق به شهر سوسنگرد و به‌خصوص حمله هوایی به پل فلزی و مخابرات شهر را محرز دانسته و تقاضای پدافند هوایی کرده است.[۴۳] طبق گزارش بعدی ناحیه ژاندارمری خوزستان، «تانک‌های عراق از سنگرها خارج شده و به‌طرف پاسگاه صفریه با آرایش نظامی در حرکت هستند، ساختمان پاسگاه‌های صفریه، دویرج، رشیدیه و طاوسیه ایران منهدم شده و اگر کمک هوایی نرسد همه پرسنل از بین خواهند رفت و ارتش عراق با آرایش نظامی وارد خاک ایران خواهد شد. علی‌رغم تماس‌های مکرر با "سرگرد رامین"، فرمانده گروه رزمی اللهاکبر [، وی] اظهار می‌دارد فقط باید فرمانده لشکر به من دستور دهد. تا ساعت 18:40 دقیقه، هیچ کمک زمینی و هوایی نرسیده است و مأمورین شجاعانه می‌جنگند و از سرنوشت بعضی از آنان اطلاعی ندارم.»[۴۴] گزارش بعدی از جبهه جنگ بستان از این قرار است که «پاسگاه فکه عراق به‌وسیله نیروهای مستقر در پاسگاه فکه ایران، منهدم شده، اما تاکنون پشتیبانی هوایی و زمینی مؤثر نرسیده است. ضمناً علاوه‌بر انهدام پاسگاه‌های رشیدیه و طاوسیه ایران، به‌علت قطع تماس، از سرنوشت پرسنل این دو پاسگاه اطلاعی در دست نیست. در این گزارش بازهم تقاضای کمک هوایی و زمینی شده است.»[۴۵] درحالی‌که هوا کاملاً تاریک شده است درگیری در منطقه بستان میان دو طرف همچنان ادامه دارد و «پیرو آخرین نامه جبهه بستان، آخرین خبر حاکی است 4 نفر از درجه‌داران ژاندارمری به‌شدت زخمی که به عقب تخلیه شده‌اند. از سرنوشت پاسگاه‌های رشیدیه و طاوسیه و صفریه اطلاعی در دست نیست. هنوز توپخانه گروه رزمی اللهاکبر وارد عمل نشده و حتی یک تیر هم شلیک نکرده. هواپیماها [ی خودی] هم به‌علت تاریکی شب احتمالاً نتوانسته [اند] هدف‌های مشخص را بمباران کنند. ...»[۴۶] گزارش تکمیلی شهربانی سوسنگرد حاکی است که پاسگاه رشیدیه ایران منهدم و به تصرف دشمن درآمده است.[۴۷] اما «در ساعت 21:30 دقیقه، فرمانده گروهان بستان برادر "ستوان کاظمی" خود را با شجاعت به پاسگاه دویرج رسانیده و اطلاع داد که پاسگاه [دویرج ایران] براثر مقاومت شدید، سقوط نکرده و هواپیماها [ی خودی] هدف‌های خود را در خاک دشمن به‌خوبی بمباران کرده‌اند.» همین گزارش گویاست که «گروه رزمی اللهاکبر [سرانجام] ازطریق بستان ـ سوبله خود را به پشت پاسگاه سوبله رسانیده و آماده پشتیبانی است.»[۴۸] همچنین، «در ساعت 22، سرگرد افضلیان، فرمانده هنگ سوسنگرد، در پاسگاه سوبله ایران به گردان مکانیزه اعزامی از تیپ3 لشکر92 ملحق شد و پس از هماهنگی، در معیت مأمورین ژاندارمری به‌طرف سه پاسگاه رشیدیه، صفریه و طاوسیه ایران در حرکت هستند تا از چگونگی قطع تماس پاسگاه‌های مزبور مطلع شوند.»[۴۹] این درحالی است که عراق تجهیزات بیشتری ازجمله یک واحد از توپخانه سنگین و یک گردان خود را در پشت پاسگاه سوبله و شیب عراق واقع در مقابل پاسگاه‌های "خرابه" و "سوبله" ایران مستقر کرده است.[۵۰] در درگیری‌های امروز در این مناطق، بااینکه هیچ‌گونه کمک زمینی به نیروهای مستقر در پاسگاه‌های ایرانی نرسید، نیروهای خودی توانستند پاسگاه‌های فکه، دویرج و رشیدیه عراق و نیز چندین تانک و نفربر عراق را منهدم سازند.[۵۱] همچنین، 2 فروند جنگنده خودی در ساعت 19:25 دقیقه امروز، وارد صحنه نبرد شدند و با راکت و مسلسل پاسگاه شیب و همچنین یونیت شرکت نفت واقع در شیب عراق را هدف قرار دادند، که تا روز بعد همچنان در آتش می‌سوخته و آتش به بخشی از هور نیز سرایت کرده است. بنا به همین گزارش، درگیری‌ها در مناطق جبهه بستان در ساعت 21:45 دقیقه به‌حالت پراکنده درآمد.[۵۲] جنگنده‌های نیروی هوایی ایران امروز همچنین در حملات خود به واحدهای زرهی عراق، 14 دستگاه تانک دشمن را منهدم ساختند.[۵۳] ضمناً، مشاهدات هوایی جنگنده‌های خودی نشان می‌دهد که عراق بازهم درحال گسیل نیروهای زرهی بیشتر ازجمله حدود 30 تا 40 دستگاه تانک به‌سمت جبهه‌های بستان و سوسنگرد است.[۵۴] امروز همچنین در دو نوبت (در ساعت 19:30 و 19:46 دقیقه) تعداد 4 فروند هواپیمای عراقی با ارتفاع کم از سمت غرب به شرق در منطقه فکه ظاهر شدند که با آتش پدافند هوایی ایران مجبور به فرار شدند.[۵۵]
گزارش - 640
درحالی‌که امروز در نوار مرزی بستان و سوسنگرد درگیری‌های نسبتاً سخت و شدیدی میان قوای مهاجم عراق و نیروهای مدافع ایران در جریان بوده است، در منطقه مرزی خرمشهر اوضاع نسبتاً آرام بود و فقط درگیری نه‌چندان شدیدی میان قوای دو طرف در پاسگاه خین رخ داد. گزارش فرمانداری خرمشهر دراین‌زمینه، حاکی است: «درگیری امروز پاسگاه خین در مرز شلمچه خرمشهر ساعت 10:45 دقیقه شروع شد. در ساعت 13:30 دقیقه شدت یافت و در حوالی ساعت 5 [بعدازظهر] خاتمه یافت. در این درگیری 5 نفر زخمی [شدند] که در بیمارستان دکتر مصدق بستری هستند. از این 5 نفر، 2 نفر از اهالی و 2 نفر سرباز و یک نفر پاسدار می‌باشد.»[۵۶] درضمن، فرماندار خرمشهر امروز اطلاع داد که «در درگیری‌های اخیر نوار مرزی جنوب، یک زن روستایی که مشغول نان پختن بود براثر اصابت گلوله خون‌آشامان بعث به شهادت رسید.» بنا به همین گزارش، «یکی از مأمورین سازمان جاسوسی و ضدانقلابی استخبارات عراق به نام "هادی شناور" توسط نیروهای جمهوری اسلامی به هلاکت رسیده است.»[۵۷] دراین‌حال، از برخی گزارش‌های مقامات انتظامی چنین برمی‌آید که گاه ناهماهنگی در اجرای دستورها یا صدور برخی دستورها بدون هماهنگی با مافوق، باعث ایجاد خلل در امر دفاع از مرزهای منطقه خواهد شد. دراین‌مورد گزارش ناحیه ژاندارمری خوزستان حاکی است: «به قرار اطلاع، ستوانی به نام "خلیلیان" جمعی دژبان نیروی دریایی خرمشهر به پرسنل پاسگاه "خرمان" پیشنهاد نموده پاسگاه را تخلیه و به عقب بروند.» فرمانده ناحیه از مقامات نیروی دریایی خرمشهر درخواست کرده که موارد زیر را روشن کنند: «الف) آیا چنین دستوری صادر شده است یا خیر؟ و مقام دستوردهنده کیست؟ و ستوان خلیلیان چه سمتی دارد؟ ب) مأموریت ژاندارمری در طرح‌های عملیاتی مشخص و تا آخرین قطره خون این مأموریت را انجام داده و درحال‌حاضر باوجود گسترش در طول 430 کیلومتر درحد یک تیپ تقویت‌شده پیاده ولی به‌صورت گسترده عمل می‌کند. پ) حتی اگر تمام نیروها به عقب کشیده شوند و ژاندارمری با قبول شهادت در مرزها باقی ماند، حداقل ساعت و تاریخ شروع حمله دشمن را گزارش خواهد کرد و این، امر فرمانده ژاندارمری است. ج) مسلماً ژاندارمری نه مأموریت دفع حملات زرهی و هوایی دشمن را دارد و نه قادر به انجام این کار است و در طرح‌های عملیاتی هم چنین پیش‌بینی نشده و ما انتظار داریم همکاران عزیزمان موقعیت و مأموریت ژاندارمری را درک کنند؛ ولی آنچه بر آن تأکید شده، هرگز در هیچ شرایطی ژاندارمری نباید حتی یک متر عقب برده شود. ...»[۵۸]
گزارش - 641
گزارش‌های شنود نیروهای اطلاعاتی خودی از مخابرات نیروهای ارتش عراق در مناطق درگیر غرب و جنوب‌غربی حاکی است که مقامات ارتش عراق، اتفاقات مرزی ایران و عراق را به شرح زیر گزارش کرده‌اند: - «پاسگاه‌های مرزی منطقه بصره با تانک و نفربر تقویت شده و به کلیه پرسنل ابلاغ گردیده در سنگرهای خود به‌صورت آماده‌باش کامل به سر برند. - از ساعت 16:15 الی 17:15 دقیقه امروز، پاسگاه‌های طاوسیه و رشیدیه و صفریه واقع در منطقه بستان ایران تابع استان خوزستان توسط نیروهای عراقی منهدم گردیده است. - از ساع [ساعت] 18:15 تا 19:15 دقیقه امروز، یک پاسگاه در منطقه عماره عراق توسط نیروهای ایرانی منهدم گردید. - ساعت 23 دقیقه، دو فروند هواپیمای شکاری ایران به حریم هوایی عراق تجاوز و بر فراز پاسگاه‌های مرزی منطقه عماره اقدام به پرواز و شناسایی نموده که دراثر تیراندازی نیروهای عراقی هواپیماها به خاک ایران مراجعه نمودند. - در درگیری‌های فوق یک قبضه تفنگ106 م.م، یک دستگاه خودرو جیپ حامل تفنگ106 م.م و تعدادی تفنگ و مسلسل و مهمات مربوطه و یک دستگاه بولدوزر متعلق به ایران به دست نیروهای عراقی افتاده است. - دراثر درگیری نیروهای ایرانی با عراق، یک نفر افسر جمعی گردان 8 تانک عراق کشته شده است. - نیروهای عراقی ساعت 17:15، دو پاسگاه ایرانی را در منطقه خوزستان تصرف و پرچم عراق را بالا برده و 2 نفر درجه‌دار و یک نفر سرباز ایرانی را اسیر و یک دستگاه خودرو ارتشی حامل مسلسل و توپ به غنیمت برده‌اند و نیز 2 نفر درجه‌دار عراقی در این درگیری زخمی شده‌اند. - ساعت 10، نیروهای ایرانی پاسگاه شلحه عراق واقع در استان بصره را زیر آتش قرار داده و بنا به گفته عناصر اطلاعاتی عراق، پاسگاه مزبور مقاومت خود را از دست داده و احتمال سقوط آن حتمی است. - از ساعت 7:30 دقیقه توپخانه و نیروی هوایی ایران به طول 18 کیلومتر مرز عراق را در منطقه پاسگاه طیب عراق مقابل موسیان ایران را زیر آتش سنگین قرار داده‌اند. - ساعت 20 نیروهای ایرانی یکی از دو پاسگاه ایرانی ذکرشده در بند 7 را از نیروهای عراقی پس گرفته و مجدداً پرچم ایران را در بالای آن به اهتزاز درآورده‌اند. - ساعت 18 نبرد بین توپخانه ایران و عراق در خط مرزی واقع در منطقه بوارین خاتمه [یافت] و تانک‌های عراقی که تعدادی در خاک ایران پیشروی کرده بودند اجباراً عقب‌نشینی و به مرز قبلی مراجعت نموده‌اند. - ساعت 16:30 نیروهای ایرانی پاسگاه محمد عراقی را زیر آتش توپخانه گرفتند و 2 کیلومتر در خاک عراق پیشروی نموده‌اند.» ارزیابی: خبر صحت دارد.[۵۹]
گزارش - 642
در ادامه تحرکات عوامل داخلی وابسته به عراق در شهرهای مرزی خوزستان، گزارش پاسگاه بهمن‌شیر گروهان آبادان حاکی است: «در ساعت 3:15 دقیقه بامداد امروز، اطلاع حاصل شد که در 34 کیلومتری آبادان ـ ماهشهر، 7 خط لوله از لوله‌های گاز و نفت پالایشگاه آبادان براثر انفجار بمب در ساعت 2 بامداد، طعمه حریق شد. این آتش با اعزام مأمورین آتش‌نشانی شرکت نفت در ساعت 11 صبح امروز کاملاً مهار شد.»[۶۰] از سوی دیگر، گزارش رکن دوم ستاد مشترک ارتش درمورد فعالیت جاسوسی عوامل ایرانی وابسته به عراق گویاست که «سازمان استخبارات استان العماره عراق، فراریان ایرانی را از عراق به داخل ایران نفوذ داده تا اخبار نظامی درباره گسترش یگان‌های ایرانی را جمع‌آوری نمایند.»[۶۱] این درحالی است که در گزارش دیگری از منابع اطلاعاتی ایران آمده است: «رژیم مزدور عراق اقدام به جمع‌آوری و مسلح‌نمودن عشایر [عراقی] روبه‌روی جراحی ایران و تبور و شط‌علی با خودروهای کمپرسی به‌منظور پشتیبانی از نیروهای نظامی خود نموده است.»[۶۲] از طرف دیگر، به گزارش خبرگزاری پارس، امروز «مردم عرب بخش هویزه در دشت آزادگان ضمن انتشار اطلاعیه‌ای، پشتیبانی بی‌دریغ خود را از برادران رزمنده ارتشی و سپاه پاسداران و ژاندارمری مستقر در نوار مرزی و آمادگی خود را برای دفاع از کشور و فرمانبرداری از امام خمینی و فرمانده کل قوا اعلام کردند.» بنا به همین گزارش، «فرمانداری ایذه اطلاع داد: 500 نفر از جوانان غیور و مسلمان متعهد به اسلام و کشور از ایل بهمئی در ایذه آمادگی رزمی خود را برای حفظ دستاوردهای انقلاب اسلامی و سرکوبی مزدوران بعث عراق و ضدانقلاب در داخل کشور اعلام داشتند.»[۶۳]
گزارش - 643
منطقه‌ای که از شمال به نقده و اشنویه، از جنوب به بانه، از غرب به پیرانشهر و نوار مرزی و از شرق به سقز، بوکان و شاهین‌دژ محدود می‌شود و مرکز مهمی چون مهاباد را در خود دارد، در روزهای اخیر کانون مهم‌ترین درگیری‌ها و حوادث غرب کشور بوده است. این محدوده امروز نیز پرحادثه بود. ستون اعزامی متشکل از نیروهای لشکر64 ارومیه، سپاه پاسداران و افراد ژاندارمری که دیروز وارد مهاباد شدند، پس از درگیری‌های پراکنده‌ای توانستند در اماکن و جایگاه‌های مهم و حیاتی شهر مستقر شوند.[۶۴] دراین‌زمینه، مجتبی هاشمی، معاون سیاسی استاندار آذربایجان‌غربی، ضمن اعلام این خبر گفت: «از بعدازظهر دیروز تاکنون، علاوه‌بر ژاندارمری، تلویزیون، استادیوم ورزشی، باشگاه افسران، سازمان پیشاهنگی نیز به تصرف مجدد نیروهای خودی درآمده است.»[۶۵] استاندار آذربایجان‌غربی نیز عصر امروز ضمن تأیید مطالب فوق، اذعان کرد: «در این عملیات درگیری‌های پراکنده‌ای روی داده، ولی هنوز از کیفیت آن و یا احتمال زخمی‌شدن و تلفات احتمالی افراد طرفین گزارش دقیقی نرسیده است.» وی همچنین درباره ستون اعزامی ازسوی شهرستان میاندوآب به شهر مهاباد گفت: «ستون مزبور به پیشروی خود ادامه می‌دهد و امروز در منطقه نلیوان از توابع اشنویه درگیری‌های پراکنده‌ای بین نیروهای نظامی و گروه‌های مسلح غیرقانونی روی داده است، ولی از چگونگی آن اطلاع دقیقی در دست نیست.»[۶۶] گزارش رسیده از پادگان سردشت نیز حاکی است: «ضدانقلابیون جلو ستون اعزامی به سردشت، در سه‌راهی پیرانشهر، افراد زیادی همراه با اسلحه‌های سنگین و سبک مستقر نموده و قصد نابودی ستون را دارند.» بنا به همین گزارش، «در آبادی‌های کوسیالو، کانیشو* و قلعه‌رشت** تعداد زیادی از گروه‌های مسلح به سلاح‌های سبک و سنگین مستقر شده‌اند.»[۶۷] مهرآسا، استاندار کردستان، درباره پاک‌سازی این محور امروز گفت: «ارتفاعات زاگرس در سردشت که مقر مهاجمین بود به تصرف نیروهای نظامی ستون اعزامی به سردشت درآمد و ستون در این ارتفاعات مبادرت به احداث پایگاه کرد.» وی درباره اهمیت این ارتفاعات اظهار کرد: «این ارتفاعات که قبلاً در تصرف مهاجمین بود از حساسیت و اهمیت فوق‌العاده‌ای برخوردار است و مقاومت شدید مهاجمین دربرابر ستون نیز به‌خاطر استقرار آنها در این ارتفاعات بود. با متصرف‌شدن این ارتفاعات، ستون اعزامی به سردشت کاملاً به مهاجمین مسلط است.» مهرآسا افزود: «تلفات مهاجمین فوق‌العاده زیاد است و مهاجمین که جان سالم به در برده‌اند به‌طرف سردشت متواری شده‌اند. دیروز نیز ازطرف مهاجمین به‌سوی پادگان سردشت حمله شده بود که پادگان سردشت به مقاومت پرداخت و حملات آنها خنثی شد. با پیشروی ستون اعزامی و فرار مهاجمین به‌سوی سردشت، اگر پادگان سردشت نیز مانع فرار مهاجمین شود مهاجمین در این منطقه به‌طورکامل و جملگی تارومار خواهند شد.» استاندار کردستان در پایان افزود: «چون با فرار مهاجمین به‌سوی سردشت و درنتیجه استقرار قوای آنها، پیشروی ستون کند می‌شود، کوبیدن مواضع آنها ازسوی پادگان سردشت به پیشروی هرچه سریع‌تر ستون کمک خواهد کرد و به‌نظر من پادگان سردشت باید از موضع دفاعی خارج شود.»[۶۸] از سوی دیگر، امروز اولین عملیات پاک‌سازی در محور سقز ـ بوکان به طول تقریبی 35 کیلومتر با تلاش نیروهای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی آغاز شد.***[۶۹] این عملیات درحالی صورت می‌گیرد که تحرکات گروه‌های مسلح ضدانقلاب با حمایت و پشتیبانی رژیم عراق همچنان ادامه دارد. دراین‌ارتباط، یک گزارش از منابع اطلاعاتی خودی حاکی است: «اخیراً نماینده شیخ عثمان [نقشبندی، از رهبران حزب رزگاری] در روستاهای نوسود [واقع در 3 کیلومتری مرز ایران و عراق] برای مردم سخنرانی [کرده] و به آنها گفته حدود 2000 نفر از افراد دمکرات، کومه‌له، فدائیان خلق و سربازان عراقی و عناصر حزب رزگاری آماده [اند] و نخواهند گذاشت نوسود به تصرف نیروهای دولتی درآید.»[۷۰] از سوی دیگر، برابر اعلام نیروهای اطلاعاتی خودی، امروز «عبدالرحمن قاسملو به بوکان عزیمت و مردم روستای رحیم‌خان را به قیام مسلحانه تشویق و تأکید نموده که پیران و کودکان را در روستای دوردست اسکان دهند.» همین گزارش حاکی است: «محافظان وی 50 نفر مسلح با یک قبضه 106 بوده‌اند. [ضمناً] نامبرده از ناحیه اکراد ترکیه به انواع سلاح‌های مختلف مجهز گردیده و اکراد بعد از برداشت محصول قصد حمله به پادگان‌ها را دارند.»[۷۱] از اطراف نقده نیز خبر می‌رسد که «حزب دمکرات گروه‌های مسلحی را که استعداد آنان بین 10 الی 20 نفر می‌باشند به اطراف نقده* اعزام نموده که با تیراندازی‌های شبانه با سلاح‌های سنگین به قراء و محل استقرار مأمورین انتظامی در منطقه محمدیار و بیگم‌قلعه و کارگذاشتن مین و تله‌های انفجاری ایجاد رعب و وحشت نموده و از فشار مأمورین مستقر در منطقه اشنویه کاسته شود.» این گزارش در ادامه می‌افزاید: «شایع است که "سرهنگ ربیعی" [فراری] مأموریت دارد که با مراجعه به منطقه "صومای برادوست"،** "سنار مامدی" و "جهانگیر اسماعیل‌زاده" و افرادشان را به حدود پاوه گسیل دارد و از طرف دیگر گفته شده که سرهنگ مزبور به‌اتفاق همراهانش جهت تقویت سنار مامدی به منطقه آمده و قصد دارند به یگان‌های نظامی منطقه حمله نموده و دستبرد بزنند. ضمناً سوابق سرهنگ مزبور تحت پی‌جویی است.»[۷۲]
گزارش - 644
با نزدیک‌شدن به روزهای پایانی شهریور، گزارش‌های متعددی دربارۀ تحرکات بی‌سابقه و وسیع گروه‌های مسلح معارض با نظام وجود دارد که حاکیاز تلاش آنها برای درگیرکردن نیروهای مسلح جمهوری اسلامی در چند جبهه در روزهای آتی است. دراین‌زمینه یک گزارش جمع‌بندی‌شده از خبرنگاران خبرگزاری پارس حاکیاز آن است که: «ظرف چند روز گذشته، سازمان‌ها و گروه‌های مسلح غیرقانونی با یک تشکل و برنامه‌ریزی همه‌جانبه درصدد برآمده‌اند تا نیروهای مسلح جمهوری اسلامی را که هم‌اکنون با مقاومت در مقابل حملات ارتش عراق، به‌خصوص در نواحی غرب مواجه هستند، در محاصره خود قرار داده و عملاً نیروهای ارتش، سپاه پاسداران و ژاندارمری را به جنگ در دو جبهه بکشانند. دراین‌ارتباط، حوادث و برخوردهای امروز در مناطق مختلف کردنشین ازجمله اورامانات، دیواندره، جوانرود، پاوه، سرپل‌ذهاب و حتی قصرشیرین حاکیاز این تشکل و برنامه‌ریزی وسیع است.»[۷۳] دراین‌زمینه، «برابر اعلام نیروی زمینی، ساعت 17 امروز، یک واحد از سپاه پاسداران دیواندره حسین‌آباد به تعداد 40 نفر بدون هماهنگی با گردان مستقر در دیواندره و لشکر28، جهت پاک‌سازی به منطقه الله‌دره عزیمت و در ساعت 18 در کمین مهاجمان واقع و تا ساعت 13 روز بعد که درگیری شدید ادامه داشته، 2 نفر شهید، 5 نفر زخمی و 3 نفر ناپدید شده‌اند. واحد مزبور در ساعت 20:25 دقیقه امروز، از لشکر28 درخواست هلیکوپتر نمود که واگذاری آن مقدور نبود. ...»*[۷۴] در منطقه پاوه نیز امروز دو درگیری روی داد: «در عملیات پاک‌سازی ساعت 17 در منطقه سلیمان‌دوست اورامانات (پاوه) بین پیشمرگان مسلمان کرد و پاسداران انقلاب اسلامی از یک‌سو و مهاجمین مسلح از سوی دیگر درگیری روی داد که درنتیجه یک نفر از پیشمرگان مسلمان کرد شهید و مهاجمین نیز متواری شدند.»[۷۵] درگیری دوم در ساعت 23:50 دقیقه امروز در منطقه رشکا و با حمله مهاجمان به افراد سپاه پاسداران، پیشمرگان مسلمان کرد و مأموران ژاندارمری روی داد که با پاسخ متقابل نیروهای خودی، مهاجمان بعد از دو ساعت درگیری مجبور به فرار شدند.[۷۶] در منطقه غلغله از توابع جوانرود نیز شامگاه امروز به مدت 3 ساعت بین سپاه پاسداران و مهاجمان ضدانقلاب درگیری روی داد که درنتیجه 3 تن از مهاجمان کشته شدند یک قبضه خمپاره 60 م.م روسی نیز به غنیمت گرفته شد.[۷۷] از قصرشیرین نیز خبر می‌رسد که «ساعت 2 بامداد امروز، عده‌ای از مهاجمین مسلح از پشت مقر سپاه پاسداران قصرشیرین با انواع سلاح‌ها شروع به تیراندازی کردند که پاسداران انقلاب اسلامی به تعقیب آنها پرداختند و مدت 2 ساعت درگیری جریان یافت. در این درگیری به مهاجمین مسلح تلفاتی وارد شد و آنها با استفاده از تاریکی شب، همراه با اجساد کشته‌شدگان و مجروحان خود گریختند.» بنا به همین گزارش، همچنین شب پیش نیز صدای تیراندازی‌های پراکنده‌ای در داخل شهر قصرشیرین شنیده می‌شد.[۷۸] درباره منطقه سقز، «فرماندار این شهر اوضاع شهر را آرام توصیف کرد و یادآور شد که علاوه‌بر راه سقز ـ بوکان، راه سقز به بانه نیز به دلایل امنیتی بسته شده است.»[۷۹] دراین‌حال، درپی پخش شایعاتی در منطقه کرمانشاه مبنی‌بر اینکه آقای احمد مفتی‌زاده محرمانه به سازمان پیشمرگان و افراد مکتب قرآن و هواداران خود اعلام کرده است که آماده باشند برنامه پناه به کوهستان و مبارزه علیه دولت جمهوری اسلامی را به‌زودی اجرا کنند،[۸۰] مرکز فرماندهی سپاه، از سپاه غرب «بررسی سریع و اعلام نتیجه صحیح آن» را خواستار شد.[۸۱]
گزارش - 645
به‌دنبال مصاحبه مطبوعاتی دیروز دو تن از سران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) و رد اتهاماتی که حاکم شرع دادگاه ویژه ارتش به نقل از یکی از مهره‌های اصلی مشارکت در کودتای اخیر، عنوان کرده بود، از سوی آنها، روزنامه جمهوری اسلامی در شماره امروز خود متن کامل مصاحبه تلویزیونی ستوان دوم فنی هوایی، ناصر رکنی افسر نیروی هوایی را که در برنامه شنبه گذشته سیمای جمهوری اسلامی ایران پخش گردید، منتشر ساخته است. در بخشی از این مصاحبه، برخلاف ادعاهای سران سازمان مجاهدین خلق (منافقین) درباره دست‌نداشتن آنان در کودتای اخیر، ناصر رکنی درباره «توافق رسمی با مجاهدین خلق!» چنین گفته است: «گروه‌های سیاسی مختلفی بودند. البته گروه سیاسی دکتر بختیار عقیده داشت گروه‌های سیاسی مختلف قدرت چندانی ندارند بجز دو گروه؛ یکی گروه فدائیان خلق و یکی مجاهدین خلق. برآوردهایی هم روی تعداد نیروهایی که آنها مسلح در تهران داشتند، کرده بودند که چه تعداد چریک جنگی در تهران دارند که می‌توانند اسلحه به دست بگیرند و احتمالاً به نفع جمهوری اسلامی یا به ضرر جمهوری اسلامی وارد کار بشوند. بیشتر این همّ‌و‌غمشان ازطرف مجاهدین خلق بود و از حدود سه هفته قبل از کودتا به تکاپو افتاد [ند] و سازمان سیاسی با مجاهدین خلق تماس گرفتند و یک هفته قبل از کودتا بود که رسماً سازمان سیاسی (سازمان نقاب) رسماً اعلام کرد که رسماً با سازمان مجاهدین خلق به توافق رسیده و سازمان مجاهدین خلق هیچ عملی در روز کودتا که به ضرر ما باشد انجام نخواهد داد و به نفع رژیم جمهوری وارد کار نخواهد شد. در اظهارش [در این توافق] هم تعهد کردیم که بعد از پیروزی، آزادی سیاسی بدهیم، آزادی صحبت بدهیم، بتوانند حزب تشکیل بدهند، بتوانند روزنامه انتشار بدهند و جلوگیری‌شان نباشیم. البته با فدائیان خلق هم وارد صحبت شده بودند و البته به توافق‌هایی هم رسیده بودند و به پیشرفت‌هایی هم نائل شده بودند ولی با این سازمان هم مثل مجاهدین به نتیجه مطلوب رسیدند یا نه، چیزی است که من اطلاع چندانی ندارم. ...»[۸۲]
گزارش - 646
مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی امروز صبح خود رسیدگی به مسئله گروگان‌های امریکایی را آغاز کرد. در ابتدای این جلسه نمایندگان با تشکیل یک جلسه غیرعلنی برای رسیدگی به مسئله گروگان‌ها مخالفت کردند.[۸۳] در این جلسه همچنین درمورد اینکه آیا مسئله گروگان‌ها مستقیماً به مجلس واگذار شود یا یک کمیسیون ویژه ازسوی مجلس شورای اسلامی مأمور رسیدگی به این مسئله شود، بحث و بررسی شد که پس از رأی‌گیری، مقرر گردید که با تشکیل یک کمیسیون ویژه، این امر دنبال شود.[۸۴] لازم به یادآوری است که در جلسه علنی گذشته مجلس شورای اسلامی در روز 23/6/1359، ازسوی کمیسیون امور خارجه مجلس شورای اسلامی طرحی درمورد مسئله گروگان‌ها به مجلس ارائه شده است که گویا اساس مذاکرات خواهد بود.* در جلسه امروز همچنین چند تن از نمایندگان درمورد به‌تعویق‌انداختن رسیدگی به مسئله گروگان‌ها پیشنهادهایی دادند که چون حائز اکثریت کافی (حداقل 15 نفر) نبود، مورد توجه واقع نشد.[۸۵]
گزارش - 647
در بازتاب‌های متفاوت مطالب مربوط به گروگان‌های امریکایی، امروز صادق قطب‌زاده، که تا تشکیل کابینه رجایی وزیر خارجه بود، گزارش یک روزنامه کانادایی را مبنی‌بر وجود تماس‌های سری میان وی و ایالات متحده امریکا درارتباط‌با 52 گروگان امریکایی در تهران، شدیداً تکذیب کرد. قطب‌زاده در مصاحبه امروز خود با خبرگزاری فرانسه گفت: «وظیفه اولیه من به‌عنوان وزیر خارجه این بود که مردم را متقاعد سازم که به بن‌بست موجود پایان دهند. باید در درجه اول مردم را واداشت که هرگونه فکری درباره محاکمه را از سر بیرون کنند و این مسئله اینک عملی شده است.» قطب‌زاده با اشاره به این نکته که باید منتظر عکس‌العمل و پاسخ مجلس شورای اسلامی بود، درباره مذاکره مستقیم با امریکا بر سر مسائل فیمابین ازجمله بحران گروگان‌های امریکایی، گفت که شخصاً احساس می‌کند که مذاکرات مستقیم بهترین راه برای حل‌وفصل مشکل باشد؛ میانجیگری، چه ازجانب دولت‌ها یا سازمان‌ها باشد، هیچ‌گاه قابل‌توجه نیست. وی تصریح کرد که نبود مناسبات دیپلماتیک میان ایران و ایالات متحده را مانع عمده‌ای در راه گشایش مذاکرات مستقیم، نمی‌داند.[۸۶] دراین‌حال، باتوجه‌به اینکه بحران گروگان‌های امریکایی ظاهراً درحال نزدیک‌شدن به حل نهایی خود است، تحرکات و تبلیغات ضدامریکایی گروه‌های چپ، به‌خصوص حزب توده افزایش شدیدی یافته و به‌طور روزمره مطالبی تحلیلی و اغلب تکراری در نامه مردم، ارگان مرکزی این حزب منتشر می‌شود. ازجمله در شماره امروز این نشریه تحت‌عنوان "گروگان‌ها، مسئله امریکا نیستند؛ مسئله اصلی سرکوب انقلاب ایران است" به تکرار مطلب مندرج در روزنامه اطلاعات 22 شهریور 1359 به نقل از هفته‌نامه نیوتایمز چاپ شوروی، پرداخته است و با مروری بر برخی توطئه‌های امریکا ازجمله حمله نظامی به طبس و شرکت در کودتای اخیر با همراهی برخی کشورها ازجمله مصر و رژیم اشغالگر قدس، نامه اخیر 185 تن از اعضای کنگره امریکا را خطاب به مجلس شورای اسلامی برای آزادی گروگان‌های امریکایی، یک مانور انحرافی ازسوی سردمداران این کشور دانسته و نوشته است: «... امریکا برای برآوردن مقاصد خود در انجام عملیاتی علیه ایران، دست به یک مانور انحرافی جدید زد؛ بدین‌ترتیب که 180 نفر از نمایندگان کنگره امریکا در نامهای خطاب به نمایندگان مجلس ایران تمایل خود را برای حل اختلافات موجود اعلام نمودند و رئیس و سخنگوی مجلس، هاشمی رفسنجانی بعد از اتمام قرائت نامه در مجلس، امریکا را متهم به دروغ‌گویی نمود و اظهار داشت که این تنش‌ها در برداشتن قدمی در حل بحران گروگان‌ها کمکی نمی‌کند، بلکه به اوج‌گیری این بحران کمک می‌نماید. او دلیل را نیز حادثه طبس، توطئه ماه جولای و فشار امریکا بر متحدانش برای شرکت در تحریم اقتصادی ایران ذکر کرد.» نامه مردم در ادامه مقاله خود نتیجه می‌گیرد: «آن‌طور که ما معتقدیم، مسئله اساسی که باعث بروز اختلاف میان ایران و امریکا شده است مسئله گروگان‌ها نمی‌باشد، مسئله اساسی سعی امریکا به هر قیمت برای سرکوبی انقلاب و به‌دست‌آوردن موقعیت ازدست‌رفته می‌باشد، ولیکن طرح‌های امریکا باتوجه‌به امکانات موجود و احتمال وقوع آنها، به‌شدت مورد تردید می‌باشد.»[۸۷]
ضمیمه اول گزارش643: مراحل پاک‌سازی محور سقز ـ بوکان «این جاده به طول تقریبی 35 کیلومتر و اطراف آن، 5 بار به‌ترتیب زیر توسط رزمندگان اسلام پاک‌سازی گردید: اولین عملیات مورخه 25/6/59، توسط نیروهای سپاه آغاز شد. دومین عملیات مورخه 10/10/59، توسط نیروهای سپاه با پشتیبانی هوانیروز ارتش از سقز به‌طرف بوکان آغاز شد. در این عملیات 24 روستا در محور پاک‌سازی شدند. سومین عملیات مورخه 9/1/60، توسط نیروهای سپاه، ارتش و هوانیروز انجام شد. چهارمین عملیات مورخه 7/7/60، توسط نیروهای سپاه، ارتش و هوانیروز انجام شد. در این عملیات مشترک نیروهای عمل‌کننده با پشتیبانی هوانیروز و واحدهای ضربت سپاه، محور سقز ـ بوکان را پاک‌سازی کردند و آن را برای استقرار نیروهای ارتشی آماده نمودند؛ همچنین روستای "سرا" که چندین‌بار پاک‌سازی شده بود، در جریان این عملیات به‌طور کامل از اشغال ضدانقلاب خارج گردید. پنجمین عملیات مورخه 11/7/60، توسط رزمندگان اسلام به اجرا درآمد. در این عملیات دو روستای "نعل‌کش" و "برده‌زرد" در نزدیکی بوکان پاک‌سازی شدند. پس از این عملیات نیروها آمادگی لازم را برای پاک‌سازی شهر بوکان به‌دست آوردند.»[۸۸]
ضمیمه دوم گزارش643: گزارش هیئت اعزامی واحد هماهنگی مناطق از سپاه مرکز درباره وضعیت سیاسی، اجتماعی و امنیتی شهر نقده و مشکلات و وضعیت سپاه این شهر. «وضع جغرافیایی منطقه: شهر نقده حدود 30 هزار نفر جمعیت دارد که با توابع حدود 200 هزار می‌باشد. شهر نقده بر سر چهارراهی قرار گرفته و گذرگاهی است که شهرهای کردنشین مهاباد و پیرانشهر و اشنویه را به هم مربوط می‌سازد. مناطق کردنشین شهر نقده را از هر طرف احاطه می‌کند. شهر نقده حدود سه‌چهارم اهالی‌اش ترک و بقیه کرد می‌باشند؛ که البته باتوجه‌به اینکه اهالی کرد این شهر به‌علت وضع جنگی منطقه از شهر خارج شده‌اند و به مناطق دورتری رفته‌اند و به نسبت اهالی ترک در شهر متمرکز هستند. البته کردهای ساکن در شهر نقده حدود 500 خانوار می‌باشند که همه از کردهای بارزانی که پناهنده‌اند تشکیل شده‌اند که جایگزین کردهای قبلی شده‌اند و دولت به آنها امکانات و پول می‌دهد و کردها نیز رهبری ادریس و مسعود بارزانی را قبول دارند. وضع سیاسی منطقه: اوضاع سیاسی منطقه بالاخص بعد از جنگ نقده قابل‌توجه می‌باشد. این جنگ که در اردیبهشت سال گذشته ازجانب حزب دمکرات که به‌منظور تشکیل میتینگ در شهر شروع شده [بود] باعث کشته‌شدن عده زیادی از اهالی کرد و ترک گردید و پس از شکست حزب [دمکرات] و تصرف دفتر آنها و مهاجرت بیشتر کردها، یک احساس شدید ضدکرد در بین ترک‌ها ایجاد گردیده است و از آن به بعد نیز روزبهروز دراثر حملات پراکنده دمکرات‌ها در گوشه‌وکنار تشدید شده است. ... اهمیت نقده درارتباط‌با وضع سیاسی منطقه: نقده به‌واسطه موقعیت جغرافیایی‌اش سخت مورد توجه ضدانقلاب است؛ چراکه نقده تنها راه ارتباطی بین پادگان‌های جلدیان و پسوه و پیرانشهر به ارومیه است و اگر موفق شوند نقده را در اختیار بگیرند سقوط پادگان‌های ذکرشده، امری بسیار ساده و طبیعی است و به‌خاطر همین است که قصدشان فقط و فقط ایجاد رعب و وحشت و تضعیف روحیه مردم شهر شده، درنهایت باعث شود که مردم شهر را تخلیه نمایند و اخیراً هم بیشتر جاده‌های اطراف شهر و دهات را مین‌گذاری نموده‌اند، که در یک ماه نزدیک 110 نفر کشته و زخمی برجای گذاشته است و این عمل باعث شده است که مردم امنیت را حیاتی‌ترین خواسته‌شان بدانند تاجایی‌که در موقع انتخابات ریاست‌جمهوری اکثریت آرا به نفع مدنی بود؛ چراکه معتقدند مدنی کسی است که می‌تواند امنیت را به ارمغان بیاورد و هم‌اکنون عده‌ای از مردم به شخصی به نام حاج عظیم معبودی سرمایه‌دار و ساواکی بزرگ منطقه روی آورده‌اند و ایشان نیز به وسایلی که طی گزارشی جداگانه تهیه شده است نظر مردم را نسبت به خودش جلب نموده است.* وضعیت گروه‌ها و احزاب: حزب توده فعالیت مخفی و آرامی دارد و روزنامه مردم می‌فروشد. جنبشی‌ها [طرف‌داران دکتر پیمان] تاحدودی فعالیت دارند. فرقان قبلاً در نقده خیلی فعال بوده که باتوجه‌به متلاشی‌شدن فرقان و اعدام یکی از مسئولین این گروه در شهر، بیشتر افرادش یا منزوی شده و عده‌ای نیز جذب مجاهدین و جنبش شده‌اند و عده‌ای نیز به آرمان مستضعفین روی آورده‌اند. پیشگام کم‌وبیش فعالیتی دارد که تماماً به‌صورت مخفی است. حزب جمهوری اسلامی هم هیچ‌گونه فعالیتی جز فروختن روزنامه جمهوری اسلامی ندارد. انجمن اسلامی فرهنگیان نیز با قسمت تبلیغات سپاه همکاری می‌کند و فعالیتی در سطح شهر دارد و تعداد اعضایش نیز بیش از 10 نفر نیست. وضع روحانیت و ارگان‌های اجرایی: روحانی متعهد در این شهر فقط یک نفر است به نام دانشپایه که درارتباط‌با سپاه و جهاد و غیره است. کمیته‌ای هم در شهر تشکیل گردیده که 60 یا 70 نفر هستند که رئیس کمیته شخصی روحانی به نام داننده می‌باشد که معاون وی همان [عظیم] معبودی می‌باشد که در عمل همان معبودی است که در کمیته حاکم است و عملکرد مفیدی هم ندارد. جهاد سازندگی که بیشتر کارهایشان عمرانی بوده مثل ساختن حمام ـ مدرسه ـ خانه، ولی کار فرهنگی نداشته است. بنیاد مستضعفین که حدود 80 خانه مسکونی برای مردم ساخته است. ژاندارمری و شهربانی هیچ‌گونه کارایی در شهر ندارند جز اینکه حدود 450 نفر جوانمرد در اختیار ژاندارمری است و بدون هرگونه سازماندهی است که بعضی از آنها در منازل خودشان هستند و بعضی در پادگان و بعضی هم در شهر پراکنده هستند و فرماندار نقده به نام [حمید] جلائی‌پور که قبلاً جزو پاسداران اعزامی بوده، شخص پرکار و مؤمنی است و نقش عمده‌ای در هماهنگی بین نیروها دارد و از اهالی تهران است و حدود 40 روز است که مشغول به کار گردیده است. ...» در بخش دیگری از این گزارش پس از آنکه شرح مختصری از وضعیت نابه‌هنجار سپاه نقده و چنددستگی موجود در آن و ناهماهنگی بین نیروها و نیز کمبود جا و ساختمان مناسب و ضعیف‌بودن واحد اطلاعات و تحقیقات و عدم کارایی واحد عملیات و کارگزینی و... داده، چنین ادامه می‌دهد: «مسئله ناهماهنگی نیروها در منطقه: باوجودی‌که حدود 150 نفر از افراد سپاه و حدود 700 و یا 800 نفر از جوانمردان ژاندارمری و افراد معبودی و ستون‌های اعزامی لشکر64 و نیز پادگان‌های اطراف وجود دارند، ولی از یک هماهنگی مفید برخوردار نیستند.»[۸۹]
ضمیمه گزارش646: طرح دو پیشنهاد ازسوی مخبر کمیسیون امور خارجه درباره پاسخ مبسوط مجلس به نامه نمایندگان کنگره امریکا، در جلسه روز 23/6/1359 خاتمى ـ بسم الله الرحمن الرحیم. پیشنویس این نامه به کمیسیون‌ها داده شد و برادران و خواهران نظرات خودشان را دادند و براساس آن نظرات نامه دوم تهیه شد که در اینجا قرائت شد و باز نمایندگان محترم نظریاتى داشتندکه سه چهار روز فرصت داده شد تا همه نظرات آمد. و براساس آن نظرات این نامه‌اى که در دسترس نمایندگان محترم قرار گرفته و تکثیر شده است تهیه شد. نکته‌ای که در اینجا باید عرض کنم این است که همه توجه داشته باشید که این نامه باتوجه‌به نظریات بیش از 200 نفر تهیه شده است (آیت ـ همه نظرات رعایت نشده است) اجازه بدهید به نظر شما هم مى‌رسیم. طبیعى است که نظر دویست نفر که بخواهد گنجانیده شود بعضى از قسمت‌هایش مورد پسند بعضى از نمایندگان عزیز نیست. نظراتى که آمده و موجود هم هست تعداد زیادى تأیید مطلق شد که گفتند خوب است. تعدادى تأیید کردند ضمن اینکه خواهش کردند که نامه تلخیص بشود و اعتراضى به مطالب نداشتند و تعداد دیگرى نظرات هست که تأیید کردند ضمن اینکه گفته‌اند نکات دیگرى اضافه بشود و دقیقاً سه نظریه اعتراضى وجود داشت درمورد یکى از نکات تاریخى که در این نامه وجود ندارد. منتها معتقد است که این بحث در میان ما است و ما درصدد جواب‌گویی با کسى هستیم که على‌اى‌حال فجایع بزرگى درتاریخ ما ایجاد کرده است و درزمینه جواب‌گویى به او اکثریت اعضا نیازى ندیدند که وارد آن بحث بشویم و باز توجه داشته باشیم که ما گفتیم این نامه یک سند تاریخى است نه یک تاریخنویسى. سند تاریخى باتوجه‌به موضعى که مجلس مى‌خواهد داشته باشد و موضع خودش را دربرابر دشمنش اعلام کند و ازاین‌جهت فکر نمى‌کنم که کسى اعتراضى داشته باشدکه این نامه موضع خودش را دربرابر امریکا گرفته است. ازجمله همان که جناب آقاى آیت اعتراض کردند که یک تحریف تاریخى است و نیز خیلى رقیق است، درباره رقت این نامه در نامه مفصلى که نوشته بودند منشى چیزى ندیدم که درخور شأن مجلس نیست. تکیه ایشان روى یک نکته تاریخى بود که البته قابل‌بحث است، منتها واردشدن در این بحث تاریخى خودش ایجاب مى‌کرد که تفصیل زیادى داده بشود؛ یعنى برداشت‌هاى مختلف دراین‌زمینه هست، صحبت بر سر صحت یا سقم این مطالب نیست. توضیحات بسیار زیادى بدهیم که از مجال این نامه خارج می‌شود. درعین‌حال که ما مخاطبمان کسى بود که این همه جنایات را انجام داده است و ما درصدد نوشتن تاریخ نبودیم، درصدد ارائه یک سند تاریخى بودیم دربرابر دشمنى که این جنایت را انجام داده است و بیشترین تکیه این نامه هم روى موضع‌گیری‌هاى امریکا از پانزدهم خرداد سال هزار و سیصد و چهل‌ودو به این طرف است. باتوجه‌به این نکات این نامه‌اى است که کمیسیون تهیه کرده است و من خواهش مى‌کنم که اگر یک کارى بخواهد به کمیسیون محول بشود قبلاً چارچوب وظایف و درنتیجه چارچوب اختیارات کمیسیون مشخص بشود که دچار این‌جور مسائل نشود حالا بازهم اگر نظرى داشته باشند هرجورى که ریاست محترم مجلس صلاح بدانند عمل می‌شود و اگر احساس مى‌کنند که این مسئله کافى است رأى‌گیرى بشود و فکر مى‌کنم که اکثریت افراد مجلس هم موافق با ردکردن این نامه و طول‌ندادن بیشتر درباره این نامه هستند، هرجورى که جناب رئیس تصمیم بگیرند.[۹۰]
منابع و مآخذ روزشمار 1359/06/25
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص3؛ و ـ روزنامه انقلاب اسلامی، 26/6/1359، ص2؛ و ـ روزنامه کیهان، 26/6/1359، ص4، خبرنگار سیاسی کیهان.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، تاریخ 26/6/1359، صص25 و 26، بخش فارسی رادیو بغداد، ساعت 12، 25/6/1359.
- ↑ همان، ص40، بخش عربی رادیو صوت‌الجماهیر بغداد، ساعت 17:30، به نقل از سرمقاله امروز روزنامه الثوره، 25/6/1359.
- ↑ همان، ص39، بخش عربی رادیو صوت‌الجماهیر بغداد، ساعت 17:30 به نقل از روزنامه کویتی الانباء، 25/6/1359.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 27/6/1359، ص6؛ و ـ روزنامه کیهان، 26/6/1359، ص12، هر دو به نقل از خبرگزاری پارس به نقل از خبرگزاری فرانسه از الجزیره، 25/6/1359.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، تاریخ 26/6/1359، ص36، بخش عربی رادیو لندن، ساعت 17:30، به نقل از خبرگزاری کویت 25/6/1359؛ و ـ روزنامه انقلاب اسلامی 26/6/1359، ص1، به نقل از خبرگزاری وفا، 25/6/1359.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، تاریخ 26/6/1359، ص23، رادیو کلن آلمان‌غربی، 25/6/1359.
- ↑ همان، 26/6/1359، ص33، بخش فارس رادیو کلن، ساعت 11، به نقل از روزنامه فرانگفورتر روند شاو، 25/6/1359.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، تاریخ 26/6/1359، صص25 و 26، بخش فارسی رادیو بغداد، ساعت 12، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 444 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش نوبه‌ای، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، شماره 63، از 24/6/1359، الی 26/6/1359، صص1 و 2، 25/6/1359.
- ↑ روزنامه انقلاب اسلامی، 26/6/1359، ص12، به نقل از خبرگزاری پارس.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 25/6/1359، ص4؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص4، خبرنگار جمهوری اسلامی از قصرشیرین.
- ↑ سند شماره 444 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ سند شماره 276795 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ قصرشیرین به تهران (فرماندهی ژاندارمری)، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 276836 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از 05 (رکن3) به فرماندهی عملیات منطقه غرب کشور، 25/6/1359، برابر گزارش هنگ قصرشیرین مستند به اعلام گروهان سومار، مستند به اعلام بی‌سیم پاسگاه کانی‌شیخ.
- ↑ سند شماره 276837 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه کرمانشاه به تهران ت ـ ف ـ ژاجا (رکن3)، مورخ 25/6/1359، بنا به گزارش گروهان سومار.
- ↑ سند شماره 57300 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی غرب به سپاه (مرکز فرماندهی)، 26/6/1359.
- ↑ روزنامه انقلاب اسلامی، 27/6/1359، ص1.
- ↑ سند شماره 283197 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ قصرشیرین به ناحیه کرمانشاه (رکن3)، 25/6/1359؛ و ـ سند شماره 444 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ سند شماره 276848 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ قصرشیرین به ناحیه کرمانشاه (رکن3)، 25/6/1359؛ و ـ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، تاریخ 26/6/1359، ص14، قصرشیرین ـ خبرگزاری پارس، 25/6/1359.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص4، خبرنگار جمهوری اسلامی از قصرشیرین.
- ↑ سند شماره 276791 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از افسر جانشین ستوان یکم صادقی به قصرشیرین (فرمانده هنگ)، شماره 278 ـ 3 ـ 68 ـ 4013، 26/6/1359، برابر اعلام سماجا، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 57269 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه (مرکز فرماندهی) به سماجا3 (مرکز فرماندهی)، 25/6/1359، ساعت 23:35؛ و ـ سند شماره 21423 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، 25/6/1359، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص4.
- ↑ سند شماره 276803 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ایلام به تهران ـ ف ـ ژ. ک. ج. ا (دایره عملیات ـ رکن3)، 25/6/1359، برابر گزارش گروهان صالح‌آباد مستند به گزارش حضوری گروهبان یکم سیف‌الله قادری فرمانده پاسگاه انجیره؛ و ـ سند شماره 283855 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرزبانی مهران به تهران (مرزبانی کشور)، 25/6/1359، برابر گزارش گروهان صالح‌آباد، ساعت 11 صبح؛ و ـ سند شماره 283566 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ایلام به تهران ـ فرماندهی ژاندارمری کشور (دایره عملیات ـ رکن3)، 25/6/1359، برابر گزارش ستوان غلامی از تپه شینو.
- ↑ سند شماره 283271 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ایلام به تهران ـ ف ـ ژ. ک. ج. ا دایره عملیات (رکن3)، مورخ 25/6/1359، برابر گزارش پاسگاه شوروشیرین.
- ↑ سند شماره 423597 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرزبان مهران به گروهان مهران، 25/6/1359؛ و ـ سند شماره 283852 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه 05 (رکن3) به فرماندهی منطقه عملیاتی غرب کشور، 25/6/1359؛ و ـ سند شماره 283892 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از پاسگاه کانی‌سخت به گروهان صالح‌آباد، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 283854 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرزبانی دهلران به تهران (عملیات ـ رکن3)، 25/6/1359، برابر اعلام یگان موسیان؛ و ـ سند شماره 283721 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ژاندارمری ایلام به قصرشیرین (فرماندهی ستون عملیات غرب)، 25/6/1359، برابر گزارش گروهان موسیان و پاسگاه بیات.
- ↑ سند شماره 283258 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرزبانی دهلران به تهران (اداره مرزبانی)، 25/6/1359، برابر اعلام یگان موسیان.
- ↑ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، شماره سریال: 11، ص8، 26/6/1359، از لشکر92 زرهی (رکن3)، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 283540 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از هنگ ژاندارمری ایلام به تهران (دایره عملیات)، 25/6/1359، برابر اعلام یگان موسیان؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 29/6/1359، ص4، اطلاعیه شماره 2 ستاد مشترک ارتش.
- ↑ سند شماره 283893 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه کرمانشاه (رکن3)، 25/6/1359، برابر اعلام مرزبانی دهلران.
- ↑ سند شماره 346075 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد لشکر92 زرهی (رکن2) به معاونت سیاسی و انتظامی استانداری خوزستان، 26/6/1359؛ و ـ سند شماره 283391 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاجا (فرماندهی ـ رکن3) به ناحیه کرمانشاه و اهواز، 25/6/1359، طبق خبر واصله از سماجا؛ و ـ سند شماره 283853 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه 05 (رکن3) به هنگ ایلام (فرمانده هنگ ژاندارمری)، 25/6/1359، بنا به امریه ژاجا به استناد خبر واصله از سماجا؛ و ـ سند شماره 346083 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد لشکر92 زرهی (رکن2) به ت ـ ف ـ نزاجا (مد اطلاعات)، 25/6/1359، برابر گزارش پایگاه سوسنگرد؛ و ـ سند شماره 57273 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 به ژاجا، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، ص12، از ستاد لشکر92 زرهی (رکن3)، 25/6/1359، برابر اعلام نزاجا.
- ↑ سند شماره 283258 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، برابر گزارش پاسگاه سمیده.
- ↑ سند شماره 409330 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، ص2، از هنگ سوسنگرد، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، ص5، از هنگ سوسنگرد، 25/6/1359.
- ↑ همان، ص1، از ناحیه ژاندارمری خوزستان، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 432744 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری خوزستان به تهران (کنترل عملیات)، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 445 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ژاجا (رکن3 ـ مرکز فرماندهی) به دفتر ریاست‌جمهوری، 27/6/1359، بنا به گزارش ناحیه ژاندارمری خوزستان مستند به گزارش هنگ سوسنگرد، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، صص4 و5، از ناحیه ژاندارمری خوزستان، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 57265 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به نزاجا، 25/6/1359، برابر اعلام نزاجا مستند به گزارش لشکر92 زرهی؛ و ـ سند شماره 409330 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، ص12، گزارش لشکر92 زرهی (رکن3).
- ↑ سند شماره 292608 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان خوزستان به استاندار محترم خوزستان، 25/6/1359، برابر گزارش شهربانی سوسنگرد.
- ↑ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، ص2، از ناحیه ژاندارمری خوزستان، 25/6/1359، بنا به گزارش سرگرد افضلیان فرمانده هنگ سوسنگرد.
- ↑ همان، صص4 و5، از جبهه بستان، 25/6/1359، برابر گزارش سرگرد افضلیان از جبهه جنگ.
- ↑ همان، صص1 و 2، از هنگ سوسنگرد، 25/6/1359، پیرو آخرین نامه جبهه بستان.
- ↑ سند شماره 423511 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان خوزستان به استاندار محترم خوزستان، 25/6/1359، برابر گزارش شهربانی سوسنگرد.
- ↑ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، ص7، از هنگ سوسنگرد.
- ↑ همان، صص6 و 10، از ستاد لشکر92 زرهی (رکن3)، 25/6/1359، برابر گزارش ناحیه ژاندارمری خوزستان.
- ↑ سند شماره 57281 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به ژاجا، 25/6/1359، برابر اعلام نزاجا؛ و ـ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، ص6، از هنگ سوسنگرد، 25/6/1359، برابر گزارش گروهان ژاندارمری بستان.
- ↑ سند شماره 346075 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد لشکر92زرهی (رکن2) به معاونت سیاسی و انتظامی استانداری خوزستان، 26/6/1359.
- ↑ سند شماره 426 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، شماره سریال 11، ص10، از ستاد لشکر92 زرهی (رکن2)، 25/6/1359، برابر گزارش رسیده از پایگاه سوسنگرد.
- ↑ همان، ص12، از ستاد لشکر92 زرهی (رکن3)، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 409330 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 26/6/1359، از لشکر92 زرهی (رکن3)، 25/6/1359، برابر گزارش پایگاه چهارم شکاری دزفول.
- ↑ سند شماره 409328 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 27/6/1359، از ستاد لشکر92 زرهی (رکن2) 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 409320 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 27/6/1359، صص12 و 13، گزارش فرمانداری خرمشهر، 25/6/1359.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص4، خبرنگار جمهوری اسلامی از خرمشهر، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 409320 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، 27/6/1359، صص4 و 5، از ناحیه ژاندارمری خوزستان، 25/6/1359.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، تاریخ 26/6/1359، صص25 و 26، بخش فارسی رادیو بغداد، ساعت 12، 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 409330 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش استانداری خوزستان، شماره سریال 11، 26/6/1359، برابر گزارش هنگ ژاندارمری آبادان، 25/6/1359، مستند به گزارش گروهان آبادان برابر اعلام پاسگاه بهمن‌شیر؛ و ـ روزنامه کیهان، 26/6/1359، ص1، خبرنگار کیهان از اهواز.
- ↑ سند شماره 283391 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین؛ و ـ سند شماره 283853 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ سند شماره 346075 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص4، به نقل از خبرگزاری پارس از اهواز.
- ↑ همان، 26/6/1359، ص4، به نقل از خبرگزاری پارس در گفت‌وگو با طاهری استاندار آذربایجان‌غربی، عصرِ 25/6/1359.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 27/6/1359، ص4، به نقل از خبرگزاری پارس در گفت‌وگو با معاون سیاسی استاندار آذربایجان‌غربی، بامداد 26/6/1359؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، خبرنگار جمهوری اسلامی از ارومیه در مصاحبه با سرهنگ زکیانی فرمانده لشکر64 ارومیه، 25/6/1359.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص4، به نقل از خبرگزاری پارس در مصاحبه با استاندار آذربایجان‌غربی، عصر 25/6/1359.
- ↑ سند شماره 57258 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه غرب به مرکز فرماندهی، 25/6/1359، ساعت 21:25.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 25/6/1359، ص12، خبرنگار جمهوری اسلامی از تهران در گفت‌وگوی تلفنی با استاندار کردستان.
- ↑ مصطفی ایزدی، تاریخ بیست ساله پاسداری از انقلاب اسلامی (ضدانقلاب و ضدانقلابیون) تهران: دانشگاه امام حسین(ع)، دانشکده فرماندهی و ستاد، 1386.
- ↑ سند شماره 21423 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: مطالعات مناطق کردنشین (کردستان)، ج1، ص317، بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، 25/6/1359، ص2.
- ↑ سند شماره 21424 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، 26/6/1359، ص1.
- ↑ سند شماره 57277 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سماجا2 (ح ـ ع) به ت ـ ف ـ ژاجا (رکن2)، 25/6/1359، برابر گزارش نزاجا.
- ↑ خبرگزاری پارس، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 183، تاریخ 27/6/1359، ص8، کرمانشاه ـ خبرگزاری پارس، 26/6/1359.
- ↑ سند شماره 57301 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از مرکز فرماندهی غرب به سپاه مرکز فرماندهی، 26/6/1359؛ و ـ سند شماره 141634 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (دیواندره)، ص278، از مرکز فرماندهی سپاه به مرکز فرماندهی غرب، 27/6/1359؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 29/6/1359، ص4؛ و ـ روزنامه انقلاب اسلامی، 29/6/1359، ص2، هر دو به نقل از اطلاعیه شماره 3 ستاد مشترک ارتش؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 27/6/1359، ص4، به نقل از خبرگزاری پارس به نقل از روابط عمومی ستاد عملیات مشترک غرب کشور.
- ↑ روزنامه کیهان، 27/6/1359، ص‌آخر، به نقل از خبرگزاری پارس از کرمانشاه در تماس با فرماندار پاوه.
- ↑ سند شماره 444 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین؛ و ـ روزنامه کیهان، 27/6/1359، ص‌آخر، به نقل از خبرگزاری پارس در گفت‌وگو با فرماندار پاوه؛ و ـ روزنامه جمهوری اسلامی، 27/6/1359، ص4.
- ↑ سند شماره 57300 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (جوانرود)، ص76، از مرکز فرماندهی غرب به سپاه ـ مرکز فرماندهی، 26/6/1359؛ و ـ سند شماره 21424 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (کردستان)، ج1، ص323، بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، 26/6/1359، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، ص4.
- ↑ روزنامه کیهان، 25/6/1359، ص2، به نقل از خبرگزاری پارس در گفت‌وگو با فرماندار سقز.
- ↑ سند شماره 21423 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (کردستان)، ج1، ص317، بولتن خبری مرکز فرماندهی ـ عملیات سپاه، 25/6/1359، ص2، برابر گزارش شهربانی کرمانشاه؛ و ـ سند شماره 57256 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (کردستان)، ج1، ص318، از سماجا3 (مرکز فرماندهی) به ژاجا (مرکز فرماندهی)، 25/6/1359، برابر گزارش شهربانی کرمانشاه.
- ↑ سند شماره 109154 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (کردستان)، ج1، ص315، از سپاه (مرکز فرماندهی) به سپاه غرب، 25/6/1359، برابر گزارش سماجا به نقل از شاجا کرمانشاه.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1359، صص1 و 6.
- ↑ مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دوره اول، ص725.
- ↑ همان، ص724.
- ↑ همان، ص726.
- ↑ مصطفی ایزدی، تاریخ بیست ساله پاسداری از انقلاب اسلامی (ضدانقلاب و ضدانقلابیون) تهران: دانشگاه امام حسین(ع)، دانشکده فرماندهی و ستاد، 1386.
- ↑ نامه مردم، شماره 334، 25/6/1359، ص6.
- ↑ مصطفی ایزدی، همان.
- ↑ سند شماره 136604 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: اسناد مناطق کردنشین (نقده)، صص132 ـ 128، گزارش هیئت اعزامی واحد هماهنگی مناطق سپاه مرکز درباره سپاه و شهر نقده، 25/6/1359، (علی مقدم، حسین محرک و رضا منفرد).
- ↑ مشروح مذاکرات مجلس شورای اسلامی، دوره اول، ص708.