1359.09.08
| روزشمار جنگ سال 1359 1359.09.08 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | هشت آذر |
| تاریخ شمسی | 1359.09.08 |
| تاریخ میلادی | 29 نوامبر 1980 |
| تاریخ قمری | 20 محرم 1401 |
گزارش - 443
در اين روز بزرگترين درگيري دريايي بين نيروهاي ايران و عراق رخ داد و با تلفات قابل توجه عراقي‌ها پايان يافت و اسكلة البكر كه يكي از پايگاههاي دريايي و محل صدور نفت عراق بود، توسط نيروهاي خودي به آتش كشيده شد. [۱] طي چند مرحله عمليات كه در آن هر دو طرف از پشتيباني نيروي هوايي برخوردار بودند، 11 ناوچه عراقي توسط نيروي دريائي جمهوري اسلامي غرق شد كه از اين تعداد 5 فروند ناوچه جنگي « اوزا » و 6 فروند نيز از نوع ناوچه هاي خيش بود. همچنين 3 ميگ عراقي طي اين درگيري سرنگون شد و علاوه بركشته شدن افراد زيادي از اردوي دشمن، 20 تن پرسنل نيروي دريايي عراق در رده‌هاي مختلف نظامي به اسارت درآمدند. [۲] با اين ضربه كه به نيروي دريائي عراق وارد شد، سازمان اين نيرو از هم پاشيد، به طوري كه تنها 5 ناوچه ديگر از كل شناورهاي جنگي عراقي باقي ماند. يكي از افسران اسير شده گفت : با اين ضربه، نيروي دريايي عراق تقريباً فلج شد. در اين درگيري، ناوچه پيكان، يكي از شناورهاي جنگنده دريايي جمهوري اسلامي غرق شد و يك ناوچه ديگر به نام سهند آسيب ديده و عده اي از افراد خودي از جمله فرمانده ناوچه پيكان به شهادت رسيدند. [۳]
گزارش - 444
امروز از شدت درگيري در كل جبهه‌ها در مجموع كاسته شده بود، ولي انجام يك عمليات موثر مهندسي موجب شد دشمن محدودة وسيعي از منطقه شمال غربي اهواز را از دست بدهد، به اين ترتيب كه : قبلاً در جنوب ناحيه طرّاح، واقع در جنوب غربي محمديه توسط افراد بومي بر روي كرخه‌كور سدي براي مصارف كشاورزي ايجاد شده بود. اين سد توسط سپاه تخريب گرديد و مقدار قابل توجهي آب به طرف نيروهاي دشمن كه در قسمت (جنوبي) سد مستقر بودند، سرازير شد. نيروهاي عراقي ضمن غافلگيري ابتدا 6 كيلومتر به طرف دب حردان عقب‌نشيني كردند و سپس يك سد طولاني مقابل نيروهاي خود كشيدند تا مانع جريان يافتن آب به سمت نيروهاي خود شوند. آب رها شده در پشت آن جمع شد و با انباشته شدن مجدد آب در پشت اين سد، نيروهاي سپاه حميديه در يك عمليات نفوذي اقدام به تخريب سد كردند و بار ديگر آب سنگرهاي عراقي و منطقه دب حردان را فرا گرفت و مجدداً دشمن مجبور به عقب‌نشيني به پشت اين آبادي شد. [۴] در اين حال اقدامات مهندسي عراق براي حفظ نيروهاي خود در داخل خاك ايران مورد توجه روزنامه ديلي تلگراف قرار گرفته است. اين نشريه مي‌نويسد : نگراني از ادامه جنگ ايران و عراق بصورت يك جنگ فرسايشي و طولاني زمستاني با گزارش‌هايي كه حاكي از اقدام عراق به احداث يك ديوار خاكي به طول 84 كيلومتر در داخل ايران بود، افزايش يافته است. منظور عراق از احداث اين ديوار، حفاظت مواضع خود در داخل ايران در برابر سيل است. به گفته يك مقام عراقي اين كار اقدامي احتياطي در برابر احتمال بازكردن سد دز از سوي ايران و لبريز شدن رودخانه‌هاي كارون و كرخه است كه منجر به زير آب رفتن جاده‌ها خواهد شد. [۵]
گزارش - 445
مجله تايم در مورد علت تلاش عراق براي تصرف سوسنگرد مي‌نويسد : با تصرف سوسنگرد عراقي‌ها كنترل يكي از شاهراههاي اصلي به سوي اهواز را به دست خواهند آورد. اكثر كارشناسان حملة عراق به سوسنگرد را چنين توجيه مي‌كنند كه صدام قصد داشت در شب افتتاح كنفرانس عالي سران عرب كه اين هفته در امان تشكيل شد، يك پيروزي چشمگير به دست آورد، ولي ناتواني عراقي‌ها در اشغال سوسنگرد و عقب‌نشيني سربازان عراقي از اين شهر، رئيس جمهور عراق را از نيل به هدف خود دور ساخت. [۶] هفته نامه اكونوميست نيز در تفسيري به وضعيت جنگ و اهميت سوسنگرد پرداخته، مي‌نويسد : اگر عراق بتواند سوسنگرد را به تصرف درآورد، خط مستقيمي براي حمل ساز و برگ جنگي از مركز عراق به استان خوزستان به وجود خواهد آمد و عراقي‌ها قادر خواهند بود به حمله‌اي تمام عيار به اهواز و دزفول دست بزنند. اكونوميست، حمله به سوسنگرد را تلاش براي كسب يك پيروزي تبليغاتي قبل از شروع باران‌هاي زمستاني مي‌داند، با اين توضيح كه ايرانيها فوراً به شهر سوسنگرد تسلط پيدا كردند و روال جنگ به حال كند سابق خود بازگشت. در اين مقاله اظهار حيرت شده از اين كه چراايرانيها در نبرد سخت سوسنگرد به جاي استفاده از ارتش حرفه‌اي و كارآزموده، دفاع از شهر را به دست پاسداران انقلاب، رزمندگان غيرحرفه‌اي سپرده‌اند ؟ [۷]
گزارش - 446
امروز بنا به دعوت دفتر هماهنگي مردم با رياست جمهوري در مشهد، احمد سلامتيان در ميدان‌شهداي اين شهر سخنراني داشت. وي در قسمتي از سخنراني خود گفت : در شرايط كنوني براي پيروزي بر دشمنان خارجي واستبداد داخلي و محو خودكامگي وانحصارطلبي، بيش از هر زمان احتياج به اجراي قانون اساسي داريم. آنهايي كه مخالف اجراي قانون اساسي هستند، درصدد تشنج برمي‌آيند. من مطمئن هستم كساني كه الان در اينجا شلوغ مي‌كنند، بعد از ختم جلسه شما در صدد بر مي‌آيند كه در خيابان‌ها به راهپيمايي بپردازند و شعار بدهند. خبرگزاري پارس كه اين مطلب را گزارش داده است مي‌افزايد : عضو دفتر هماهنگي رئيس جمهور (احمد سلامتيان) پس از سخنراني وي شخصي پشت تريبون قرار گرفت و در حالي كه به مخالفين اين سخنراني كه در گوشه‌اي تجمع كرده بودند، اشاره مي‌كرد به مردم گفت : اينها عوامل امريكا هستند. به اين مزدوران اجنبي پاسخ ندهيد. اينها عوامل ستون پنجم دشمن هستند. اين جملات جو را متشنج تر كرد، ولي حضور تعداد زيادي از افراد شهرباني مانع از برخورد گرديد. گروه مخالف نيز در حالي كه شعارهايي مانند مرگ بر منافق، مرگ بر مائوئيست، مرگ بر سلامتيان وغيره مي‌دادند، در اطراف ميدان شروع به راهپيمايي نمودند. خبرگزاري پارس درباره تعداد جمعيت و موضع‌گيري آنها مي‌نويسد : جمعيتي كه در ميدان جمع شده بود حدود بيست هزار نفر بود كه از اين تعداد قريب دو پنجم آنان با عكسهايي از آيت‌ا… منتظري و آيت‌ا… بهشتي در محل شعار مي‌دادند و دو پنجم ديگر جمعيت ضمن حمايت از سخنان سلامتيان به نفع رياست جمهور شعار مي‌دادند. يك پنجم باقي نيز فقط تماشاچي بودند. [۸] روزنامه جمهوري اسلامي در گزارشي مي‌نويسد : در پي سخنراني سلامتيان، عده‌اي در حدود 400 نفر به راهپيمايي پرداخته، جلو ساختمان حزب جمهوري اسلامي با مردمي كه سخت از شعارهاي آنان به خشم آمده بودند، درگير شدند. اين راهپيمايي بعد از سخنراني سلامتيان از محوطه ميدان شهداي مشهد شروع شد. تظاهركنندگان شعار مي‌دادند : مرگ برسه مفسدين (…)، بني‌صدر حمايتت مي‌كنيم، درود بربني‌صدر، سلام برسلامتيان … تظاهركنندگان بعد از آن كه با جمعيت انبوه كه حدود 5 هزار نفر بودند، روبرو شدند، متفرق گرديدند. [۹]
گزارش - 447
ژان فرانسوا پونسه، وزير امور خارجه فرانسه، در ملاقات خصوصي خود با هيات نمايندگي ايران اظهار داشت : مدتها قبل از شروع جنگ زمينه‌هاي اين جنگ فراهم شده بود و هر دو طرف تدارك آن را ديده بودند. به گزارش خبرگزاري فرانسه كه اين خبر را مخابره كرده است وي در اين ديدار همچنين گفت : ما اميدواريم كه مذاكره بدون هيچگونه شرط قبلي آغاز شود. وزير امورخارجه فرانسه در مورد ارسال كمكهاي نظامي اين كشور به عراق گفت ما با اين كشور قرارداد داريم و لهذا موظف به اجراي آن هستيم. فرانسوا پونسه در مورد آزادي گروگانها يادآورد شد كشورش در برابر اين امر بي‌تفاوت نبوده است و خواهان آزادي آنهاست. [۱۰]
گزارش - 448
مطبوعات لبنان : به دنبال بازگشت نيروهاي اردن كه به مرزهاي عراق گسيل شده بودند، اكثر منابع مطلع، اين عقب‌نشيني را نتيجه فشار بعضي دولتها و مخالفت نيروهاي مسلح اردن دانسته‌اند. نيروهاي مخالف و ارتش اردن، حمايت شاه حسين را از عراق به دو دليل رد كرده‌اند. 1 ـ هيچگونه مجوزي براي شركت در جنگ با رژيمي كه همبستگي كامل خود را با مبارزه اعراب برضد صهيونيسم ثابت كرده، وجود ندارد. 2 ـ در حالي كه مرزهاي اردن در برابر رژيم اشغالگر قدس خالي است، منطقي براي ورود ارتش اردن در يك جنگ مجهول وجود ندارد. بنا بر اظهارات همين منابع اين جبهه‌گيري و مخالفت با رژيم اردن فقط از طرف نيروهاي مسلح نيست بلكه نيروهاي مردمي نيز معتقدند و اصرار دارند كه اردن بايد موضع خود را تغيير داده، سعي كند تا اين جنگ هرچه زودتر پايان گيرد. اين منابع همچنين مي‌افزايند حمايت شاه حسين از بغداد
صرفاً جنبه مالي داشته است. [۱۱]
گزارش - 449
موضع‌گيري كشورهاي عرب در قبال جنگ ايران و عراق براساس منافع مورد نظر آنان، موضوعي است كه خبرگزاريها و مطبوعات خارجي توجه زيادي به آن مي‌كنند. آسوشيتدپرس ضمن تفسيري در اين مورد مي‌نويسد : جنگ عراق با ايران به خصومت سوريه و اردن دامن زده است. سوريه از مواضع ايران حمايت مي‌كند در حالي كه اردن جانب عراق را گرفته است. روزنامه السفير نوشته است : صدام از آن بيم دارد كه سوريه با اردن وارد جنگ شود و به اين ترتيب مهمترين خطوط تداركاتي عراق بسته شود بنا به اظهار منابع مطلع از آغاز جنگ كه فرودگاههاي عراق بسته شد، كالاهاي مصرفي و تجهيزات نظامي عراق در بندر اردني عقبه تخليه شده و از راه زمين به عراق حمل مي‌شود. [۱۲] در همين باره يكي از استادان مدرسه مطالعاتي شرقي و آفريقائي دانشگاه لندن مي‌گويد : تحول مهم جنگ كنوني ايران و عراق كشورهاي عرب را به دو گروه مخالف تقسيم كرده و مصر از هم اكنون شروع به تشكيل گروه سومي نموده است. اين جنگ سبب جدايي در دنياي عرب شده است. از نقطه نظر عربستان و ديگر كشورهاي خليج فارس، پيروزي عراق يا ايران به يك اندازه نگران‌كننده است. از نقطه نظر سوريه مهمترين مسأله، جلوگيري از سلطه‌جوئي عراق در منطقه است. از سوي ديگر اردن مجبور است كه منابع كمكهاي مالي و سياسي خود را حفظ كند، و عراق يكي از مهمترين اين منابع است. با طرفداري آشكار از عراق در مقابل ايران، اردن اميدوار است بتواند براي بازپس‌گيري ساحل اشغال شده غربي رود اردن از كمك عراق در مقابل مخالفت سوريه و سازمان آزادي بخش فلسطين استفاده كند. سازمان آزادي‌بخش به هيچ وجه در گذشته به مانند امروز گرفتار تقسيم‌بنديهاي ممالك عرب نبوده است. [۱۳]
گزارش - 450
درباره روابط شوروي و عراق، دكتر كاين داوي شا، متخصص روابط شوروي با خاورميانه، از انسيتوي سلطنتي مطالعات بين‌المللي (لندن) مي‌گويد : بيانيه‌هاي مكرر اتحاد جماهير شوروي مبني بر اين كه از ادامة جنگ ايران و عراق نفعي عايد شوروي نخواهد شد، بايد جدي تلقي شود. ولي اين تصور كه ممكن است شوروي از ايران بيشتر جانبداري كند، آن قدرها هم اشتباه نيست. قبل از جنگ ايران و عراق، روابط دوستانه شوروي و عراق كه هنوز هم، با يكديگر معاهده دوستي دارند، تا اندازه‌اي تيره شده بود. در سال 1978، شوروي از تحويل پيشرفته‌ترين سلاحهاي جنگي به عراق خودداري كرده، در حالي كه شوروي اين سلاحها را به كشورهاي ديگر تحويل داده است. اين موضوع سبب شده كه يكي از اعضاي عاليرتبه دولت عراق علناً اظهار كند شوروي قادر نيست احتياجات كشورهاي عربي را برآورده كند. در نتيجه، در حالي كه شوروي هنوز از عراق نفت خريداري مي‌كند، عراق در عرض نه ماه اول سال جاري مسيحي، ميزان واردات خود را از شوروي به شدت تقليل داده است. در عرض همين مدّت صادرات امريكا به عراق دو برابر شده است. از طرف ديگر تجارت شوروي با ايران در عرض شش ماه اول سال جاري از 65 ميليون به 165 ميليون روبل افزايش پيدا كرده است. شكي نيست كه شوروي از اين كه عراق بدون مشورت با آن دولت به ايران تجاوز كرده، ناراحت است. بعد از آغاز جنگ ايران و عراق، طارق عزيز معاون نخست وزير عراق به مسكو عزيمت كرد ظاهراً به اين منظور كه از شوروي براي تحويل سلاح جنگي كمك بخواهد ولي او تنها موفق به ديدار معاون خارجه و دبير حزب كمونيست شد و طي بيانيه مشترك مختصري كه منتشر گرديد، به هيچگونه توافقي اشاره نشد. طارق عزيز چند هفته بعد نيز به مسكو بازگشت، ولي بيانيه‌اي كه منتشر شد، مختصرتر از قبل بود. شوروي به روشني نگران است كه شكست ايران منجر به سقوط آيت‌الله خميني گردد و در نتيجه دولتي در ايران تشكيل شود كه طرفدار غرب باشد. [۱۴]
گزارش - 451
دربارة انگيزه‌هاي رژيم عراق و صدام از شروع جنگ با ايران، روزنامه لوموند مي‌نويسد : واضح است كه ابتكار شروع خصومتها از طرف رئيس جمهوري عراق بود و جاه طلبي‌هاي او قبلاً شناخته شده بود. صدام خواهان به دست گرفتن رهبري دنياي عرب است كه پس از مرگ عبدالناصر تاكنون كسي اين سمت را پر نكرده است. او اميد دارد سرپرستي خليج فارس را به عهده بگيرد. از سوي ديگر، تهران از شيعيان عراق كه اكثريت جمعيت آن كشور را تشكيل مي‌دهند، مي‌خواست كه عليه رهبران بغداد قيام كنند و دقيقاً به خاطر همين مسأله قبل از شروع حمله به ايران، صدام خواستار پشتيباني دول عربي محافظه‌كار منطقه شد و بي‌هيچ مشكلي از حمايت اين كشورها و نيز مصر و مراكش برخوردار گرديد. [۱۵] بخش انگليسي راديو لندن نيز اهداف صدام را در لشكركشي به ايران بررسي كرده و در تفسيري مي‌گويد : عراق موافقت‌نامه 1975را لغو شده تلقي كرد و خواست مجدداً كنترل تمامي شط‌العرب را به دست گيرد و به خاطر همين وارد جنگ با ايران شد. دو موضوع ديگري كه صدام را به جنگ واداشت، يكي اين كه صدام فكر مي‌كرد جنگ فرصت مناسبي خواهد بود تا به ادامه رژيم آيت‌الله خميني در ايران خاتمه دهد زيرا (آيت‌الله) خميني به شدت تلاش مي‌كند ايده انقلابش را به خارج صادر كند و مردم شيعه در عراق به پيروي از خود بخواهد. اين نيز يك حركت درست از طرف صدام بود، چرا كه در عراق مسلمانان سني در اقليت قرار دارند و اكثريت مردم اين كشور را شيعيان تشكيل مي‌دهند. آنها دقيقاً متوجه (آيت‌الله) خميني هستند كه او چگونه آنها را هدايت مي‌كند. موضوع ديگري كه صدام به آن فكر مي‌كند، اين است كه او مانند گذشته خود را در ميان جهان عرب به عنوان رهبر مي‌شناسد و در اين رابطه تاكيد دارد كه از اعراب ايراني كه در خوزستان هستند، حمايت كند. عراق آنجا را عربستان مي‌نامد و صدام درگيري حاضر را جنگ نژاد عرب و نژاد فارس مي‌داند. بنابراين جهان عرب از وي پشتيباني مي‌كند. صدام دست به چنين جنگي زده تا خودش را به عنوان يك قهرمان در ميان اعراب بشناساند. [۱۶]
گزارش - 452
دربارة مسائل اقتصادي جنگ، هرالد تريبيون به از سرگيري صدور 300 هزار بشكه نفت از سوي عراق و 150 هزار بشكه از سوي ايران توجه كرده مي‌نويسد : اگر ايران و عراق ظرف 3 تا 4 ماه آينده صادرات نفت خود را به مقياس وسيعي افزايش ندهند، عرضه جهاني نفت دچار كمبود مي‌شود و بهاي آنبه شدت افزايش مي‌يابد. [۱۷] در اين حال نشريه آلماني فرانكفورتر الگماينه انتظار كشورهاي صنعتي اروپايي را از امريكا به اين صورت ترسيم مي‌كند : كشورهاي صنعتي اروپاي غربي از ايالات متحده انتظار دارند تا با استفاده از نيروهاي نظامي خود تدارك نفت اروپاي غربي را از خليج فارس تضمين كند و به همين لحاظ اروپا بايد همواره سياست خود را در مورد خاورميانه با واشنگتن منطبق سازد. [۱۸]
پاورقی‌ها
منابع و مآخذ روزشمار 1359/09/08
- ↑ سند شماره 001917 ، مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : ستاد مشترك ارتش ، 8/9/1359 .
- ↑ روزنامه كيهان ، 9/9/1359 ، اطلاعيه شماره 332 ، ستاد مشترك ارتش .
- ↑ سند شماره 002151 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : سپاه اهواز ، 8/9/1359 .
- ↑ سند شماره 001903 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ : سپاه اهواز ، 8/9/1359 .
- ↑ خبرگزاري پارس ، « گزارشهاي ويژه » ، نشريه 256 ، 9/9/1359 .
- ↑ - ماخذ شماره 5 ، راديو لندن ، 8/9/1359 .
- ↑ ماخذ شماره 5 ، راديو اسرائيل ، هفته نامه اكونوميست ، 8/9/1359 .
- ↑ خبرگزاري پارس ، « گزارشهاي ويژه » ، نشريه 257 ، 10/9/1359 .
- ↑ روزنامه جمهوري اسلامي ، 9/9/1359 ،
- ↑ ماخذ شماره 5 ، خبرگزاري فرانسه ، 8/9/1359 .
- ↑ ماخذ شماره 5 ، مطبوعات لبنان ، 8/9/1359 .
- ↑ ماخذ شماره 5 ، آسوشيتدپرس ، 8/9/1359 .
- ↑ ماخذ شماره 5 ، راديو لندن ، 8/9/1359 .
- ↑ پيشين .
- ↑ ماخذ شماره 5 ، راديو اسرائيل ، روزنامه لوموند ، 8/8/1359 .
- ↑ ماخذ شماره 5 ، راديو لندن ، 8/9/1359 .
- ↑ ماخذ شماره 5 ، هرالدتريبيون ، 8/9/1359 .
- ↑ ماخذ شماره 5 ، نشريه فرانكفورتر آلگماينه ، 8/9/1359 .