1359.07.19

روزشمار جنگ سال 1359 1359.07.19
نام‌های دیگر	نوزده مهر
تاریخ شمسی	1359.07.19
تاریخ میلادی	11 اکتبر 1980
تاریخ قمری	1 ذیحجه 1400

1360.07.19

1361.07.19

1362.07.19

1363.07.19

1364.07.19

1365.07.19

1366.07.19

روز بيستم-عبور دشمن از كارون

در آغاز بيستمين روز، نيروهاي عراقي با عبور از رود كارون و قطع جادةاهواز آبادان، محاصره خرمشهر و آبادان را تشديد كرده، جبهة خودي را دچار بحران تازه‌تري كردند. در اين روز دشمن در ديگر محورهايخرمشهر موفقيتي نداشت و حتي در محور دوربند مجبور به عقب‌نشينيشد. تلاش نيروهاي عراقي براي پيشروي در محور بستان سوسنگرد ادامهيافت و يك يگان دشمن به شهر بستان حمله كرد كه مجبور به بازگشتشد.امروز حدود 3 هزار نفر از اهالي دشت‌آزادگان به حمايت از رزمندگان اسلام، عليه دشمن راهپيمايي مسلحانه كردند. در جبهه مياني، در محور گيلان‌غرب درگيري توپخانه ادامه يافت. محورهاي سرپل‌ذهابو ياتاق زير آتش و نيز توسط مهاجمين مسلح مورد تهديد قرار گرفت. در جبهه شمالي، از اوايل بامداد، حمله به ستاد سپاه پاسداران اروميه و پادگان لشكر 64 آغاز شد. هواپيماهاي دشمن در مناطق عمليات جنوب و نيز شهر اهواز دست به اقداماتي زدند. همچنين جنگنده‌هاي ارتش جمهوري‌اسلامي عملياتي را عليه دشمن به انجام رساندند.

حملات و درگيريهاي زميني

جبهه جنوبي نيروهاي دشمن با احداث پلي روي رودخانه كارون در نزديكي دارخوين، اوايل صبح امروز از كارون گذشته و جادة اهواز آبادان را قطع كردند و عدة زيادي ( حدود 900 نفر ) را كه غالباً غيرنظامي و از اهالي آبادان و خرمشهر بودند، به اسارت درآوردند. و پس از بردن آنها به غرب كارون، مردان را از زنان جدا كردند. مردان را راهي عراق و زنان را آزاد مي‌كنند. به گزارش اطلاعات سپاه اهواز ( ساعت30/20 ): «نيروهاي عراقي در 15 كيلومتري آبادان هستند. مردم و جوانان بسيج شهر آمادة دفاعند.» به نظر مي‌رسد به خاطر مقاومت رزمندگان، عراقيها قصد دارند با تمركز فشار در اين محور، خرمشهر را تصرف نمايند. طبق اعلام منبع مذكور: «نيروهاي عراقي در خرمشهر تا حدود دوربند عقب‌نشينيكرده، در شلمچه موضع گرفته‌اند. 12 نفر از نيروهاي دشمن در اين منطقه توسط سپاه وهوانيروزدستگير شده‌اند. امروز آبادان زير آتش سنگين دشمن قرار داشت و تعدادي از نقاط مسكوني و اقتصادي خسارت ديد.» از سوي ديگر، ستاد مشترك به نيروي دريايي ارتش اطلاع داد كه: «نيروهاي عراقي امشب قصددارند از رودخانه اروند عبور كرده، خود را به آبادان و خرمشهر برسانند.» اهواز امروز چند بار مورد هجوم هواپيماهاي دشمن قرار گرفت و نقاط مختلف آن از حمله فرودگاهبمباران شد. مردم اهواز به تدريج به شهرهاي مجاور مي‌روند. راديوي بغداد نيز با تهديد در مورد به كارگيري موشك و هواپيماهايي كه تاكنون استفاده نشده، بر تشنج اوضاع مي‌افزايد.به گزارش سپاهاهواز: «عراقيها از جبهه فارسيات 4 كيلومتر عقب‌نشني كرده‌اند. سپاه دشت‌آزادگان نيز اعلام كرد:«در محور جنوب غربي اهواز، واحدهايي از دشمن در 6 كيلومتري هردان مستقر هستند و گردان تانكدشمن نيز در زمينهاي شبليه، بالاي كرخه‌كور، مستقر شده‌اند و حدود 40 گشتي دشمن به گشت‌زنيمشغولند.» اجراي آتش سنگين روي بستان و سوسنگرد و مقابله توپخانه‌ها ادامه دارد. تانكهاي عراقي از كناربستان گذشته، به طرف سوسنگرد مي‌روند. پيشروي تانكها در طول روز ادامه داشت، امّا در ساعت19 متوقف گرديد. يك گروه پياده ( حدود 150 نفر ) مسلح به كلاشينكوف و آرپي‌جي 7 به بستان حملهو پس از مدتي عقب‌نشيني كردند. ضمناً چند تانك و انبار مهمات دشمن منهدم گرديد. دشمن روزگذشته عدة زيادي از افراد گروهك جبهه التحرير را در منطقه پياده كرد كه در روستاها پخش شده‌اند.امروز توسط برادران سپاه دو غيرنظامي كه با بي‌سيم مواضع خودي را به عراقيها اطلاع مي‌دادند، دستگير شدند. به گزارش شهرباني سوسنگرد: «در ساعت 16 امروز حدود سه‌هزار نفر از اهالي دشت آزادگان با مجوز قبلي را‌ه‌پيماي مسلحانه كردند و حمايت خود را از نيروهاي رزمنده و آمادگيبراي مقابله با دشمن اعلام نمودند.» جبهه مياني و شمالي برابر اعلام گروهان ژاندارمري مستقر در پاتاق ( شرق سرپل‌ذهاب ): «نيروهاي ژاندارمري و سپاهمستقر در ارتفاعات كوره‌موش از اوايل امروز زير آتش شديد دشمن قرار گرفتند. اجراي آتش در اينمحور و سرپل‌ذهاب و پاتاق در طول روز ادامه يافت. هلي‌كوپترهاي خودي، مواضع دشمن را دركوره‌موش با راكت منهدم كردند. به گزارش ستاد مشترك: اطراف شهر گيلان‌غرب همچنان زيرآتش توپخانه قرار دارد و توپخانه خودي نيز مواضع دشمن را زير آتش قرار داده است.» طبق اعلام همين منبع: «لشكر 6 عراقكه در منطقه قصرشيرين و سرپل‌ذهاب ماموريت دارد، دو گردان ش.م.ر. در اختيار دارد كه ممكناست در عمليات آينده از آنها استفاده كند.» به گزارش واحد اطلاعات سپاه:» برابر خبر كاملاً موثق، قرار است ساعت 7 شب از طرفدموكراتها، كومله و دولت عراق حمله شديدي به پادگان پيرانشهر آغاز شود. عراقيها شب گذشتهمهمات زيادي به دموكراتها و كومله تحويل داده‌اند و اينها اكنون در روستاي غزل‌آباد تجمع كرده‌اند و همراه يك ستون از ارتش عراق در اطراف رودخانه با دين‌آباد كمين كرده، منتظر رسيدن شب هستند.ضمناً نيروهاي خودي منطقه را تا نزديكي پادگان سنگر‌بندي كرده‌اند. سنگربندي ادامه دارد.» برابر اعلام سپاه پاسداران و ستاد مشترك ارتش: «از ساعت 3 تا 4 بامداد امروز ( 19/7/59 )، ستاد سپاه پاسداران در اروميه و پادگان لشكر 64 و اطراف شهر اروميه مورد هجوم افراد مسلح با سلاحهاي سبك و سنگين قرار گرفت كه نيروهاي ارتش و سپاه و رزمندگان منطقه با آنان مقابله كردند.درگيري در طول روز ادامه داشت كه ضمن آن 17 نفر شهيد و 55 نفر مجروح شدند. از مهاجمين 9 نفركشته و 7 نفر دستگير شدند. درگيري پراكنده در اطراف شهر تا اواخر شب ادامه يافت.

حملات و درگيريهاي هوايي

آبادان: امروز دو ميگ عراقي بر فراز آبادان مانور دادند. در اطراف آبادان يك هلي‌كوپتر خوديسقوط كرد كه به دو خلبان آن آسيبي نرسيد. اهواز: هواپيماهاي دشمن امروز چند‌بار حمله كردند و نقاطي از جمله صنايع فولاد، مقر عمليات سپاه و فرودگاه را هدف قرار دادند. سوسنگرد: در حد‌فاصل بستان سوسنگرد يك ميگ دشمن سقوط كرد و خلبان آن دستگيرشد. بستان: امروز دو فانتوم نيروي هوايي ارتش مواضع دشمن را در منطقه بستان بمباران كردند. جبهه جنوب: در ساعت 13 يك فانتوم اف 5، توسط آتشبارهاي دشمن هدف قرار گرفت و سقوط كرد.

خلاصه اطلاعيه‌هاي ستاد مشترك ارتش

اطلاعيه 173 ... رزمندگان غيور ژاندارمري موفق شدند يك ميگ عراقي را در ناحيه بستان سرنگون و خلبان آنرا دستگير نمايند. اطلاعيه 175 .. در حمله هواپيماهاي متجاوز عراقي در مورخه 19 مهر به جزيره خارك، هيچ‌گونه تلفات جانيبه پرسنل مقيم اين جزيره وارد نشد. اطلاعيه 177 روز 19 مهر در منطقه سرپل‌ذهاب يك افسر و چهار درجه‌دار مسلمان عراقي در حالي كه عكسهايياز امام‌خميني را به همراه داشتند، با يك دستگاه تانك خود را تسليم نيروهاي رزمنده ارتش كردند.

خلاصه بيانيه‌هاي نظامي عراق

بيانيه 71 شب گذشته و بامداد امروز هواپيماهاي نيروي مسلح ما به دشمن كه قصد حمله داشت، هجومبردند و او را مجبور به عقب‌نشيني كرده، خسارات جاني و مالي زيادي به او وارد ساختند. خسارتهايدشمن: 20 كشته، انهدام 3 توپخانه ضدتانك، دوخودرو و با سرنشينان پاسدار، به آتش كشيدن يك مخزن سوخت و سرنگون كردن يك هواپيما و يك هلي‌كوپتر در منطقه جنوب. خسارات ما: 3 كشته و 8 زخمي منهدم شدن دو تانك و يك نفربر.

هوايي: هواپيماي دشمن در ساعت 48/6 به مناطق مسكوني شيب و در ساعت 30/7 به بازاري در اربيل حمل نمودند. در اثر اين حملات 4 نفر كشته و 12 غيرنظامي زخمي شدند. هواپيماهاي ما به نيروهاي دشمن در منطقه آبادان حمله و يك كارخانه را در نزديكي اهواز بمبارانكردند و به سلامت بازگشتند. بيانيه 72 نيروهاي قادسيه در ساعت 8 مورخه 11/10/1980 ( 19/7/59 )، برطبق محاسبات دقيق كه دشمن را غافلگير ساخت، از رودخانه كارون عبور كردند. نتيجه خسارات مشهود دشمن در اين روزچنين بوده است: 50 كشته، 536 اسير نظامي، 20 اسير از پاسداران خميني تجهيزات: يك هواپيما... يك هواپيماي فانتوم، دو هلي‌كوپتر ضدتانك، يك توپ 178 ميليمتري، ايستگاههاي فرستنده، منفجر ساختن لوله‌هاي نفت ميان خرمشهر و اهواز، تصرف تعدادبسياري از خودروهاي نظامي و غيرنظامي. خسارتهاي ما انهدام دو تانك و دو خودرو، 2 كشته و 11 مجروح. يكي از افسران اسير شدهاست. تعداد افراد دشمن كه در خرمشهر و آبادان كشته شده‌اند، بيش از هزارتن برآورد مي‌شود. تعدادمجروحين بيش از اين است.

بازتاب حملات و درگيريها

راديو لندن: عراقيها مدعي شدند كه از رودخانه استراتژيك كارون در مجاورت خرمشهر عبوركردند. از آن جايي كه تاكنون ادعاهاي عراق صحت نداشته ممكن است عبور از كارون نيز ادعايي بيش نباشد. به نظر مي‌رسد عراقيها كه نگران بن‌بست كنوني جنگ هستند، نيروهاي كمكي خود را به بخشجنوبي منطقه جنگ حركت دهند. خبرنگار بي‌بي‌سي در جاده بين بصره و بغداد حركت تعداد زيادي نيرو و انتقال تجهيزات جنگي را به طرف جبهه مشاهده كرده كه در ميان آنها ناوبرهاي مجهز به توپ نيز كه قادر به حركت در دريا و خشكي هستند، ديده شده است. احتمال دارد اينها را براي حمله به آن سوي شط‌العرب آماده كرده باشند. اگر عراقيها بتواند از آبراه عبور كنند و به طرف آبادان بروند، مي‌‌توانند با يك حمله گازانبريارتباط جاده اصلي منتهي به آبادان را قطع نمايند.... چنانچه عراقيها تصميم به يك حمله نهايي بگيرند، احتمالاً تلفات سنگيني به بار خواهد آمد... راديو اسرائيل: نيروي هوايي ايران در آسمان برتري خود را نشان داد، همان‌طور كه نيروي درياييايران نيز ثابت كرد كه فرمانرواي تنگه‌هرمز و خليج‌فارس است... در اوايل هفته گذشته دو هواپيمايبمب‌افكن جنگي ساخت آمريكا بدون اين كه شناسايي شوند. دو روز روشن به قلب بغداد راه يافته، مركز تحقيقات اتمي جنجال‌برانگيز عراق را بمباران كردند.  

روزشمار سياسي 19/7/59

با طولاني‌شدن جنگ، عراق نيازمند به كمكهاي خارجي بيشتري شد و براي جلب كمكهاي مادي و تسليحاتي دست به تحركات سياسي وسيعي زدو نمايندگان ويژه خود را به كشورهاي مختلف اعزام كرد. از سوي ديگر، بغداد براي تحت فشار قراردادن حاميان عرب و غيرعربجمهوري‌اسلامي، تصميم به قطع روابط سياسي خود با كشورهايسوريه، ليبي و كره‌شمالي گرفت و روابط نزديك‌تري با دولتهاي حاشيهخليج‌فارس برقرار كرد. در مقابل جمهوري‌اسلامي نيز كشورهاي عربمنطقه و حتي شوروي را از ارسال كمك به عراق برحذر داشت و اعلام كردكه دست به اقدامات تلافي‌جويانه خواهد زد. به اين ترتيب هرچه از آغاز جنگ مي‌گذرد، اثرات جانبي آن گسترشبيشتري مي‌يابد و با آشكارشدن مواضع دولتهاي منطقه و جهان، ابعادسياسي جنگ روزبه روز گسترده‌تر مي‌شود.

جمهوري‌اسلامي ايران

رئيس جمهور:.... ما از روز نخست به دولتهاي منطقه كه به عراق كمك كنند، اخطار كرده‌ايم كه آنها در معرض حملات ما قرار خواهند گرفت. ما به هيچ قيمت شكست را نمي‌پذيريم و از نظر ما جنگيك سرنوشت بيشتر نمي‌تواند داشته باشد و آن پيروزي است. بنابراين از نظر ما تمام نيروهايي كه براي درهم شكستن مقاومت ما عمل مي‌كنند، دشمن هستند و ما با آنها رفتاري مي‌كنيم كه با دشمن بايد كرد.

ديدار سفير شوروي با رئيس جمهور: سفير اتحاد جماهير شوروي با رئيس جمهور ملاقاتنمود. در اين ملاقات رئيس جمهور تأكيد كرد كه خواست جمهوري‌اسلامي ايران اين است كه شورويدر جنگ ايران و عراق مداخله ننمايد. سفير شوروي گفت: سياست دولت متبوع وي در طول اين جنگحفظ بي‌طرفي بوده است و كشورش خواستار روابط دوستانه و صميمي با ايران است... اخباري كه در مورد ارسال كمك شوروي به عراق از طريق خليج عقبه انتشار يافته، صحت ندارد و شوروي خواستارختم منازعات است.

عراق

صدام امروز سه نماينده بلند‌پايه خود را به چهار كشور تركيه، عربستان، هند و كويت براي جلبميانجيگري و تهيه مواد‌سوختني اعزام كرد. سخنگوي رسمي وزارت خارجه عراق: دولت عراق تصميم گرفته روابط ديپلماتيك خود را با سوريه، ليبي و كره‌شمالي قطع كند. اين تصميم به عنوان اعتراض به كمكهاي نظامي اين سه كشور به ايران است.

تلاشهاي صلح

كورت والدهايم، دبيركل سازمان‌ملل‌متحد از ايران و عراق خواست اقداماتي را براي تأمينامنيت كشتيهاي بازرگاني كه در مصب اروند‌رود لنگر انداخته‌اند، به عمل آورند. رئيس هيأت نمايندگي ايران در سازمان‌ملل اعلام كرد طي دستوري كه از تهران دريافت داشته، خواستار تشكيل جلسه شوراي‌امنيت است. شوراي‌امنيت سازمان‌ملل دوبار درباره پايان جنگ دو همسايه تشكيل جلسه داده، ولي از صدور قطعنامه در مورد آتش‌بس پرهيز كرده است.

مواضع و اقدامات كشورها

كارتر گفت كه نگران حمايت ليبي از ايران است، چرا كه آمريكا در وهله اول خواهان پايان جنگايران و عراق است، ولي اگر جنگ ادامه پيدا كند، آمريكا از نفوذ خود براي بازنگه داشتن ساير كشورها از مداخله نظامي در جنگ ايران و عراق استفاده مي‌كند... آمريكا در خليچ‌فارس نيروي دريايي و هوايي كافي براي حفظ منافع دارد و در صورت لزوم، نيروهاي آمريكايي تنگه‌هرمز را باز نگاه خواهندداشت. وزارت دفاع انگليس: نيروهاي دريايي اين كشور يك ناوشكن موشك‌انداز را در مدخل تنگه هرمزمستقر ساخته تا از كشتيهاي انگليسي محافظت كند. سرهنگ قذافي در پيامهاي مشابهي براي ملك‌خالد پادشاه عربستان و ساير رهبران كشورهايخليج‌فارس از آنها خواست به جاي جنگ، با مسلمانان ايران متحد شوند و جبهه متحد عليه تهديداتآمريكا تشكيل دهند.... اين يك وظيفه اسلامي است كه ما اعراب به جاي ان كه از جانب آمريكا با ايرانيهابجنگيم، در كنار مسلمانان ايران قرار بگيريم. شاه اردن و علي عبداله صالح، رئيس جمهور يمن‌شمالي، حمايت كشور خود را از تلاش مردمعراق براي بازپس‌گرفتن اراضي و آبهاي قانوني‌شان اعلام كردند. از سوي ديگر، جمهوري دمكراتيكيمن‌جنوبي تسهيلات بندري خود را در اختيار كشتيهاي باركشي گذاشته است كه از راه بندر عقبهكمكهاي نظامي و غيرنظامي به عراق مي‌رسانند. ... عربستان سعودي، كويت، امارات عربي متحده و قطر تصميم گرفتند براي كاهش اثرات جنگروي عرضه نفت.. اقداماتي انجام دهند. وزاري اين چهار كشور در طائف پايتحت تابستاني عربستانسعودي، تصميم به افزايش توليد نفت گرفتند.

تحليلها و تفسيرها

خبرگزاري رويتر:... عراق كه آغازگر جنگ با ايران در 22 سپتامبر است، اكنون بيش از همهعلاقه‌مند به پايان جنگ است. ايران با مواضع ثابت خود همچنان در ادامه جنگ و بيرون راندن نيروهايعراق از كشور خود مصمم است و هرگونه مذاكره يا آتش‌بس را پيش از بيرون راندن نيروهاي عراقيبي‌معني مي‌داند. راديو آمريكا:... شكست دادن ايران براي عراق از نظر نظامي شايد امكان‌پذير نباشد، امّا ممكناست فشارهاي اقتصادي او را براي رسيدن به اين هدف موفق سازد. ذخاير عراق از درآمد نفت اينكحدود 20 ميليارد دلار است كه پس از عربستان‌سعودي قرار مي‌گيرد. بنابراين عراقيها مي‌توانند مدتطولاني به جنگ ادامه دهند.. احتمال اين كه مشكلات اقتصادي عراق را از پاي درآورد، بسيار كماست، امّا اوضاع در ايران كاملاً فرق مي‌كند. ذخاير مالي ايران تا پيش از انقلاب به حدود 21 ميليارد دلار مي‌رسيد كه حدود 9 ميليارد دلار آن در بانكهاي آمريكا مسدود شده است و به 13 ميليارد دلار آنهم تاكنون چيزي اضافه نشده است. توليد نفت از 6 ميليون بشكه در روز به سه ميليون و پانصد هزاربشكه كاهش يافت و حتي به حدود 700000 بشكه در روز رسيده است. به نظر تحليل‌گران آمريكاييگمان نمي‌رود كه ايران بتواند با تكيه بر ذخاير مالي مدت زيادي دوام بياورد. خبرگزاري يونايتدپرس: در پي جنگ عراق و ايران، صدماتي كه ارتش ايران به تأسيساتفاو البكر وارد كرده است، ميزان صدور نفت‌خام عراق را براي حداقل يك سال با كمبود دو ميليونبشكه در روز روبرو خواهد كرد. راديو لندن:... در ايران از پايان فوري جنگ كمتر سخن به ميان مي‌آيد. تنها شريط آيت‌الله خمينيبراي برقراري صلح، سرنگون شدن رژيم عراق است. پرزيدنت بني‌صدر و فرماندهان ارتش به خطرات يك جنگ طولاني واقفند، ولي تندروهاي اسلامي مي‌گويند ايران به يك جنگ طولاني احتياجدارد. به نظر آنان جنگ كوتاه‌مدت باعث تقويت ليبرالهاي غربي خواهد شد. راديو كلن:... رژيم صدام برخلاف اصول بين‌المللي، جنگ اعلام نشده‌اي را عليه ايران آغازكرد. برخلاف آنچه ابتدا به نظر مي‌رسيد، اين جنگ برق‌آسايي نبود كه به زعم صدام، عراق را تبديل به قدرت درجه اول منطقه گرداند، بلكه برعكس اين جنگ به يك نبرد فرسايشي تبديل مي‌شود كه خاتمهآن در آتيه نزديك بعيد به نظر مي‌رسد. ... بهترين راه براي ختم جنگ ايران و عراق محدود ساختن آن از لحاظ جغرافيايي و تسليحاتياست، البته اين نسخه داروي قطعي بلاي جنگ نيست.... راديو اسرائيل: جنگ ايران و عراق برخلاف انتظارات صدام به يك جنگ فرساينده مبدل شدهاست. مجله نيويوزيك در مورد بازنده و برنده احتمالي جنگ نوشته است: دولت كارتر با بي‌طرفماندن نقش خود را خوب‌بازي كرده، در نتيجه قادر به تقويت روابط خود با كشورهاي محافظه‌كارعربي كه از گسترش جنگ در هراسند شده است. برندة ديگر اين جنگ اسرائيل است. اسرائيل از تماشاي دو ارتش مجهز دشمن كه در حال درهم كوبيدن يكديگر هستند و از نفاق دنياي اسلام كه ميتواند جبهه‌اي يكپارچه عليه اسرائيل ايجاد كنند، خرسند است. نيوزويك در مورد مصر مي‌نويسد:سادات شانس بازگشت به اردوي اعراب را خواهد داشت. و به كشورهاي محافظه‌كار عرب پيشنهادكمك داده و براي دفاع از عربستان ابراز آمادگي كرده است... سازمان آزادي‌بخش فلسطين بازنده اصلي اين جنگ است. ساف كه پس از ده سال موفق به ايجاد روابط مستحكمي با ايران شده ناگهاندوست تازه و متحد ديرينش را غرق در جدالي يافت كه مي‌تواند به طور خطرناكي مبارزه فلسطين رامنحرف كند. راديو مسكو:... عراق و ايران نمي‌توانند از ويراني متقابل و خونريزي و انهدام اقتصاد يكديگراستفاده نمايند. هر دو كشور از كشورهاي روبه رشد به شمار مي‌روند، هر دو كشور از مدتي نه چنداندور از سلطه‌گري اقتصاد سرمايه‌داري خارجي رهائي يافته‌اند و ارباب ثروتهاي طبيعي خود شده‌اند و استقلال اقتصادي خود را تحكيم بخشيده‌اند. درگيري جاري دو كشور پايه‌هاي اين استقلال را ويرانمي‌سازد.... صنايع ملي عراق و ايران اقتضاي دستيابي به يك راه حل سياسي را ايجاب مي‌‌نمايد.

منابع و مآخذ روزشمار 1359/07/19