1360.02.02

روزشمار جنگ سال 1360 1360.02.02
نام‌های دیگر	دو اردیبهشت
تاریخ شمسی	1360.02.02
تاریخ میلادی	22 آوریل 1981
تاریخ قمری	17 جماد‌الثانی 1401

1361.02.02

1362.02.02

1363.02.02

1364.02.02

1365.02.02

1366.02.02

1367.02.02

گزارش- 1

1. امروز، در جبهه غرب، عملیات هماهنگ نیروهای ارتش جمهوری اسلامی ایران و سپاه پاسداران در ارتفاعات بازی‌دراز موسوم به عملیات بازی‌دراز۱ اجرا شد. این عملیات در حدفاصل شهرهای قصرشیرین، گیلان‌غرب و سرپل ذهاب به اجرا درآمد و هدف از آن گرفتن امتیاز تسلط و دیدبانی ارتش عراق بر روی شهرها و مناطق قصرشیرین و سرپل‌ذهاب بود. از اوایل سال ۱۳۶۰، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفتند اقدامات جدی‌تری برای عقب‌راندن قوای متجاوز عراق انجام دهند. نیروهای شناسایی سپاه پاسداران، پس از سه ماه بررسی منطقه، نتایج فعالیت‌های خود را دراختیار فرماندهان قرارگاه قرار دادند و بالاخره قرارگاه مقدم غرب سپاه و ارتش، با کمک یگان‌های مستقر در منطقه، نخستین عملیات نیمه‌گسترده را در این منطقه با نام عملیات بازی‌دراز طرح‌ریزی کرد که اجرای آن در ساعات اولیه بامداد امروز، آغاز شد. در این عملیات واحدهای ارتش، سپاه پاسداران، بسیج و پیشمرگان مسلمان کرد با پشتیبانی هوانیروز شرکت داشتند و هدایت عملیات با قرارگاه مقدم غرب سپاه و ارتش بود. مأموریت اصلی عملیات بازی‌دراز۱، تک در ارتفاعات منتهی به قله‌های ۱۰۵۰ و ۱۱۰۰ شمالی و جنوبی و ۱۱۵۰ بازی‌دراز با هدف تصرف این قله‌ها و همچنین انهدام نیروهای ارتش عراق مستقر در این منطقه بود. گفتنی است طبق طرح عملیات که به «طرح عملیات محسن» موسوم بود مقرر شد از چهار جناح با پشتیبانی کامل هوانیروز، درقالب چهار گروه رزمی؛ به نام‌های اژدر، ببر، پلنگ و شیر که متشکل از نیروهای پیاده سپاه پاسداران و دراگون‌زن‌های ارتش بودند، حمله آغاز شود. بدین‌ترتیب، کلیه واحدها از ۷ تا ۲۴ ساعت قبل، در محل حرکت آماده بودند و ساعت ۵ صبح امروز، مطابق برنامه حمله را آغاز کردند. از میان واحدهای عمل‌کننده فقط واحد شیر که نیروهای سپاه بودند و دراگون‌زن‌های* اژدر به‌دلیل اینکه مواضعشان لو رفته بود، نتوانستند عمل کنند، اما نیروهای تکاور و هوابرد و سپاه پاسداران عملیات را شروع کردند. بدین‌ترتیب حرکت واحدهای شمالی ازطرف شمال و واحدهای جنوب از پایین ارتفاع ۱۰۰۸ آغاز شد. برابر گزارش تیپ۳ لشکر۸۱ زرهی، طرح تک در ساعت ۵ صبح امروز، به اجرا درآمد و یگان‌های تک‌ور پیشروی خود را برای آزادکردن ارتفاعات بازی‌دراز آغاز کردند. تک‌های فریب هم در شمال منطقه به‌همت گروه رزمی۱۸۴ مکانیزه به‌سمت ارتفاعات کوره‌موش و بنه‌دستک و گردان۲۶۵ سوار زرهی در تنگ‌کورک قاسم‌آباد با اجرای ۳۰ دقیقه آتش تهیه از ساعت ۶، شروع شد. فرمانده عملیات بالگردهای هوانیروز در منطقه ذهاب، نقش نیروهای تحت‌امر خود در عملیات بازی‌دراز را این‌گونه تشریح کرد: ما حمله خود را به پشت ارتفاعات گاومیشان شروع کردیم و در یک عملیات سریع ۴ نفربر، ۵ چادر مهمات و ۱۰ سنگر گروهی دشمن را نابود کردیم. درضمن در این عملیات یک‌صد نفر از سربازان صدام کشته شدند. وی در ادامه گفت: «ما جمعاً ۸ پرواز انجام دادیم، در نخستین پرواز تعداد زیادی نفر و مهمات عراقی در رأس ارتفاعات مورد یورش قرار گرفت و در گام بعدی ۲۵۰ نفر از افراد دشمن به‌همراه ۹ چادر مهمات، ۱۰ سنگر عمومی و مقادیر زیادی مهمات دشمن را از بین بردیم. فشار ما به اندازه‌ای زیاد بود که در ساعت ۱۶، دشمن ۳ فروند هواپیما را روی مناطق درگیر جنگ به پرواز درآورد و عملیاتی نیز انجام داد که با ناکامی مواجه شد و هلیکوپترهای ما سالم به پایگاه بازگشتند، تنها یک فروند هلیکوپتر از ما دچار نقص فنی شد که خوشبختانه خدمه آن سالم نجات یافتند.» فرمانده مذکور این عملیات را هماهنگ‌ترین عملیاتی دانست که در آن ارتش، هوانیروز، سپاه، بسیج و پیشمرگان شرکت مؤثر داشتند. پس از آشکارشدن حمله نیروهای ایران، تعدادی از هواپیماهای عراق در آسمان منطقه ظاهر شدند. فرمانده تیپ۳ درخواست کرد که هواپیماهای اف۱۴ منطقه نبرد را پوشش هوایی دهند، زیرا در لحظات اولیه کنترل و برتری هوایی منطقه در دست عراق بود. یگان مستقر در قراویز گزارش کرد که اولین عکس‌العمل زمینی عراق در طرف ارتفاعات قراویز و داربلوط دیده شد و عناصر زرهی و مکانیزه عراق به‌سمت مواضع نیروهای ایران حرکت کردند. فرمانده تیپ۳ زرهی به تیم هوانیروز دستور داد تقدم اجرای پشتیبانی بالگردها به منطقه قراویز داده شود. براساس گزارش تیم هوانیروز، در یک حمله مؤثر به تانک‌ها و نفربرهای عراق در غرب داربلوط خسارات عمده‌ای به آنها وارد شد. ازجمله خلبانانی که در این مأموریت رشادت فراوانی از خود نشان دادند، علی‌اکبر شیرودی بود که مهارت‌های تخصصی خود را با فداکاری و شجاعت کم‌نظیرش به نمایش گذاشت. تیپ۳ در ساعات پایانی امروز، گزارش داد که در ساعات اولیه تک موفق بود، ولی به‌سبب کوهستانی‌بودن منطقه و مشابه‌بودن ارتفاعات، یگان‌ها موفق به تصرف کامل اهداف واگذارشده نشدند.

عملیات بازی‌دراز براساس گزارش سپاه پاسداران، به‌علت تمرکز زیاد نیروهای عراق در ارتفاع ۱۱۰۰ شمالی، واحدهای ارتش به‌ویژه نیروهای هوابرد و دراگون‌زن‌های آن که ازطرف شمال منطقه عملیات در حرکت بودند، نتوانستند به موقع وارد عمل شوند و نیروهای عراقی آنها را پراکنده کردند. البته تانک‌ها در داربلوط و شهرک مهدی پشتیبانی می‌کردند، ولی فرمانده هوابرد سروان علمی، امروز، شهید شد. از طرفی از یک گروهان فقط ۱۲ نفر بالا رفتند که محاصره شدند. بالگردی برای کمک به آنها رفت که در ساعت ۱۱ صبح، براثر اصابت گلوله سقوط کرد، اما خلبان آن زنده ماند. تقریباً پیشروی صفر بود چون تانک‌های ایران نیز رد نشدند. اما ازطرف جنوب حرکت بسیار خوب بود و ساعت ۱۱، قله ۱۰۵۰ تصرف شد و نیروهای خودی حدود ۲۰۰ نفر اسیر گرفتند. حدود ۷۰۰ نفر از عراقی‌ها هم کشته شدند. فقط تیمی که قرار بود راه تدارکاتی چم را ببندد به میدان مین برخورد کرد. تلفات ما کم بود. نیروهای طرف شمالی عقب‌نشینی کردند و تا غروب ارتفاع ۱۰۵۰ تثبیت و حفظ شد. البته تدارکات بسیار سخت بود. هلی‌برن نیز انجام نمی‌شد، چون در منطقه خمپاره، توپ و تانک به‌شدت عمل می‌کرد. شب وضعیت بهتر شد. ۲ نفر از فرماندهان سپاه زخمی شدند که تأثیر بدی بر روحیه نیروها گذاشت. در شمال ارتفاع ۱۱۰۰ و شهرک مهدی‌ و قلعه دیزه نیز نیروهای هوابرد ما که شکست خورده و عقب‌نشینی کرده بودند، به‌صورت پراکنده برمی‌گشتند. پس از جمع‌شدن همه نیروها از قله (ارتفاع) ۱۰۰۰ حملات زیادی شد و به عراق فشار وارد آوردیم. پاسگاه‌های رابط در مسیر ایجاد شده و برای رساندن آذوقه و مهمات نیروها تا صبح در همین وضعیت بودند. درمجموع، در طول ۲۴ ساعت عملیات رزمی، برخی ارتفاعات این منطقه تصرف شد، تعداد ۳۷۶ نفر از نیروهای ارتش عراق به اسارت قوای خودی درآمدند و بیش از ۳۵۰ نفر از آنان کشته شدند. همچنین علاوه‌بر ۴۱ نفر مجروح از رزمندگان ایرانی ۸ نفر نیز به شهادت رسیدند. ابوشریف نماینده شورای‌عالی دفاع در جبهه غرب، در گفت‌وگو با خبرگزاری پارس گفت: بازی‌دراز کلید منطقه است و ما توانستیم این کلید را که مدت‌ها در دست نیروهای صدام بود از آنها پس بگیریم. وی عملیات رزمی منجر به تصرف ارتفاعات بازی‌دراز را یک عملیات همه‌جانبه خواند که حاصل هماهنگی و وحدت نیروهای نظامی ایران بود. سرهنگ عطاریان از فرماندهان عملیات غرب هم این پیروزی را ناشی‌از یک عملیات حساب‌شده و برخوردار از انسجام و وحدت کامل همه نیروها دانست. معاون لشکر۸۱ زرهی نیز گفت: «ما ساعت ۵ صبح، حمله به بازی‌دراز را آغاز کردیم و یکی پس از دیگری ارتفاعات منطقه را تسخیر کردیم.» وی هدف از این حمله را تصرف ارتفاعات حساس بازی‌دراز عنوان کرد و افزود: با تصرف این ارتفاعات منطقه ذهاب از زیر آتش دشمن به‌دور خواهد بود و این مقدمه‌ای برای عملیات بعدی ما با هدف آزادکردن قصرشیرین می‌باشد.**

گزارش- 2

2. صرف‌نظر از جبهه غرب که تحت‌تأثیر عملیات بازی‌دراز قرار داشت، درگیری‌های نظامی نیروهای ایران و عراق در نقاط پراکنده‌ای از این جبهه همچنان درجریان بود. در منطقه چغالوند ۵ سنگر انفرادی دشمن به آتش کشیده شد و ۵ نظامی عراقی کشته شدند. از طرفی، هواپیمای عراقی که برای پشتیبانی نیروهای ارتش بعث در حریم هوایی این منطقه به پرواز درآمده بود با پدافند رزمندگان مجبور به ترک منطقه و عقب‌نشینی شد. علاوه‌براین، مبادله آتش توپخانه در جبهه‌های گیلان‌غرب، سومار، زله‌زرد و دشت ذهاب همچنان ادامه دارد. رزمندگان ژاندارمری درجریان تصرف ارتفاعات این مناطق به منابعی از اسلحه و مهمات که شامل انواع کلاشینکف، کلت، خمپاره و وسایل مخابراتی دشمن بود، دست یافتند. از گیلان‌غرب نیز خبر رسید، در منطقه بان‌سیران بزرگ ۲ سنگر اجتماعی دشمن هدف تفنگ ۵۷ و آر. پی. جی۷ رزمندگان سپاه قرار گرفت و منهدم شد که در نتیجه آن تعدادی از نیروهای عراقی کشته یا زخمی شدند. عراق با ازدست‌دادن ارتفاعات مهم گیلان‌غرب و سرپل ذهاب و پس از تسلیم‌شدن نیروهایش که بدون مقاومت چندانی به اسارت رزمندگان ایرانی درآمدند، به‌طور گسترده‌ای بمباران مناطق مسکونی و غیرنظامی در منطقه غرب را آغاز کرد. بنا بر گزارش ژاندارمری، امروز، یک هواپیمای عراقی با حمله به کوه کیلوله که محل سکونت عشایر چادرنشین و در ۵ کیلومتری شمال‌شرقی پاسگاه کداور گروهان اسلام‌آباد است، تلفات و خساراتی به عشایر چادرنشین وارد کرد. همچنین امروز، غلام‌عباس زارع استاندار کرمانشاه، به‌اتفاق آیت‌الله اشرفی اصفهانی امام‌جمعه و نماینده امام در این استان، ملا قادر قادری امام‌جمعه پاوه، حجت‌الاسلام پرتوی مسئول روابط‌عمومی سپاه غرب کشور و عده‌ای از مردم نیکوکار کرمانشاه به مدت سه ساعت در خط مقدم جبهه‌های نوسود، نروی، شیخانه و هروی در میان سنگرها و مواضع رزمندگان حضور یافتند و با آنها درباره موفقیت‌های اخیرشان گفت‌وگو کردند.

گزارش- 3

3. امروز، در نتیجه تبادل آتش توپخانه در مناطق مختلف جبهه آبادان و خرمشهر تعدادی غیرنظامی در ساحل اروندرود براثر آتش توپخانه‌های دورزن ارتش عراق شهید یا مجروح شدند. به‌علاوه، منطقه المطوعه عراق هدف آتش خمپاره‌اندازهای ایران قرار گرفت. در منطقه شمریه اهواز نیز تعدادی از افراد عراقی کشته شدند. درضمن نیروهای ژاندارمری با نفوذ به مواضع دشمن در منطقه فارسیات اهواز، خساراتی را به ارتش عراق تحمیل کردند. در این روز، مبادله آتش توپخانه بین نیروهای عراقی و رزمندگان ایران در دو منطقه خرمشهر و آبادان در جریان بود. همچنین، نبرد در دو سوی ساحل اروندرود ادامه داشت و قوای صدام مانند دفعات پیش مناطق مسکونی را زیر آتش توپخانه‌های دورزن خود قرار دادند که براثر آن خساراتی به این مناطق وارد آمد. در این حملات، ۱۷ نفر مجروح شدند و ۷ نفر از رزمندگان به شهادت رسیدند. در ادامه درگیری‌های پراکنده در جبهه آبادان، در نبرد گشتی‌های سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با نیروهای بعثی در یکی از محورهای دارخوین که با پشتیبانی مؤثر توپخانه ارتش و واحد خمپاره‌انداز سپاه انجام شد، تعدادی از عراقی‌ها کشته شدند و ۲۴ سنگر انفرادی آنها منهدم شد. گزارش‌ها حاکی است که مواضع دشمن در بخش اشغالی خرمشهر شامل شهربانی، بانک ملی، جهاد سازندگی، خیابان فردوسی و هتل جلب سیاحان زیر آتش خمپاره‌اندازهای پاسداران است. براثر این آتش، ۲ قبضه خمپاره‌انداز عراق منهدم و یک انبار مهمات دشمن به آتش کشیده شد. همچنین چند فروند هواپیمای متجاوز عراق به آسمان آبادان و خرمشهر تجاوز کردند که براثر آتش پدافند هوایی مجبور به فرار شدند. در آن‌سوی اروند نیز منطقه المطوعه در خاک عراق زیر آتش خمپاره‌اندازهای پاسداران انقلاب اسلامی قرار گرفت که موجب آتش‌سوزی در چند موضع شد. در آبادان سه جبهه ایستگاه ۱۲، فیاضیه و اروندکنار همچنان محل مبادله آتش توپخانه‌ای بین نیروهای عراقی و رزمندگان ایران است. براثر آتش توپخانه و ادوات ایران مستقر در جبهه فیاضیه، یک انبار مهمات عراق دچار حریق شد و همچنین با هدایت آتش بر روی کارخانه شیر پاستوریزه و حوالی آن چند نفر از ارتش عراق کشته شدند. سه تن از نیروهای عراقی که در کناره شرقی کارون قصد شلیک با آر.پی.جی۷ را داشتند هدف تک‌تیراندازان سپاه قرار گرفتند که ۲ تن از آنها کشته شدند و نفر سوم مجروح شد. نبرد پراکنده در کلیه جبهه‌های اهواز و سوسنگرد بین دو طرف جنگ در جریان است. در منطقه شمریه اهواز گشتی‌های رزمی اعزامی با حمله محدود به مواضع دشمن، موجب کشته‌شدن ۱۵ تن از نیروهای ارتش عراق شدند. همچنین دو گروه از واحدهای ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران در منطقه فارسیات اهواز به مواضع عراق نفوذ کرده و با پشتیبانی توپخانه به قوای عراقی ضربه زدند. در نتیجه این یورش، یک کامیون حامل ۲۰ تن از افراد ارتش عراق، یک جیپ فرماندهی با ۲ تن سرنشین، یک مرکز تجمع، یک سنگر تیربار با خدمه و یک خمپاره‌انداز ارتش بعث به‌کلی نابود و به یک تانک آسیب وارد شد. در همین جبهه براثر آتش رزمندگان، تعدادی از افراد عراقی کشته یا زخمی شدند. براساس اطلاعیه ارتش، در منطقه سوسنگرد نیز در نتیجه اجرای آتش توپخانه نیروی زمینی ارتش یک تانک دشمن نابود شد و ۸ تن کشته یا زخمی از افراد ارتش عراق برجای ماند. برپایه این اطلاعیه، در منطقه دزفول گشتی‌های نیروی زمینی ارتش ۴ تن از قوای دشمن را به اسارت خود درآوردند. همچنین بنا به گزارش ستاد امداد پزشکی خوزستان، در شب گذشته و امروز، پیکر ۴ تن از رزمندگان شهید و ۳ تن از رزمندگان که در جبهه‌های طراح، محمدیه و حمیدیه مجروح شدند، به بیمارستان‌های اهواز انتقال یافت. از سوی دیگر، براساس اعلام واحد مخابرات سپاه دزفول، در طول روز گذشته و امروز، در جبهه عنکوش تعداد ۱۰ نفر اسیر و ۹۰ نفر کشته شدند و درگیری پراکنده بین دو طرف همچنان ادامه دارد.

گزارش- 4

4. درپی پاک‌سازی روستای کیمنه در منطقه دزلی و نوسود از وجود احزاب و گروه‌های مسلح غیرقانونی، امروز، روستای بیدرواز در همین منطقه از ضدانقلابیون مسلح باز پس گرفته شد. همچنین، مهاجمان مسلح به چند ساختمان دولتی در میاندوآب حمله کردند. با افزایش ناآرامی‌ها و درگیری‌های نقاط مرزی استان کرمانشاهان در یک سال اخیر، روستای بیدرواز در بخش نوسود شهرستان پاوه نیز مانند روستاهای هم‌جوار تبدیل به یکی از مراکز تجمع ضدانقلاب مسلح شد. درواقع موقعیت کوهستانی خاص این روستا، آن را برای گروه‌های مسلح دارای اهمیت کرد. گفتنی‌ است که کوه هسون که بلندترین کوه منطقه است در شمال این روستا و کوه شرام در غرب آن واقع شده است. مسئول روابط‌عمومی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی و فرماندار اورامانات ضمن تأیید خبر پاک‌سازی این منطقه اظهار کردند که روستاهای کیمنه و بیدرواز از موقعیت حساسی برخوردارند و آزادشدن آنها به‌همت مدافعان انقلاب اسلامی موجب خرسندی فراوان خواهران و برادران کرد ساکن این منطقه شد. علاوه‌براین، براساس گزارش روزنامه کیهان عده‌ای از مهاجمان مسلح امشب، با حمله به جایگاه نفت درخشیده به میاندوآب آن را به آتش کشیدند. در جریان این حمله ۲ نفر نگهبان جایگاه به گروگان گرفته شدند. از سوی دیگر، عده‌ای از مهاجمان به پمپ‌های آب شهرداری میاندوآب حمله کردند و چادرهای کارگران را آتش زدند. ستاد خبری سپاه پاسداران نیز از حمله عناصر مسلح غیرقانونی به ساختمان پلیس‌راه جاده میاندوآب خبر داد و افزود این افراد با تیراندازی نیروهای پلیس مجبور به عقب‌نشینی شدند. همچنین تعدادی از افراد جلال طالبانی امروز، در جاده دربندیخان به واحدهای ارتش عراق حمله کردند که درنتیجه ۱۱ نفر از افراد ارتش عراق و ۴ نفر از افراد طالبانی کشته و عده‌ای از نیروهای عراقی زخمی شدند.

گزارش- 5

5. امروز، ۳۶۰ نفر از اعضای گروه‌های مسلح غیرقانونی با حمایت و پشتیبانی عراق به ارتفاعات پیررستم حمله کردند. در ابتدای این حمله ۱۷ نفر از نیروهای خودی در این محل مستقر بودند، اما با شروع درگیری و رسیدن نیروی کمکی موضع نیروهای خودی تقویت شد. درنتیجه این درگیری تعداد قابل توجهی از ضدانقلاب کشته و مجروح شدند. به‌علاوه، از نیروهای خودی ۶ تن زخمی و ۷ نفر به شهادت رسیدند. از سوی دیگر، عناصر گروه‌های مذکور با ورود به پیرانشهر و نفوذ به قله میرحاجی مریوان قصد قیچی‌کردن محور روبه‌روی دریاچه زریوار را داشتند

گزارش- 6

6. در ادامه اقدامات مسلحانه گروه‌های سیاسی مخالف نظام، براثر انفجار بمب در میدان نیاوران تهران چند نفر از مردم شهید یا مجروح شدند. براساس گزارش روزنامه اطلاعات، براثر انفجار یک بمب الکتریکی که در داخل یک مینی‌بوس پارک‌شده در ضلع شمال میدان نیاوران تعبیه شده بود، ۲ نفر به شهادت رسیدند و ۱۵ نفر مجروح شدند. شدت انفجار به حدی بود که به ۵ خودرو و ۲ موتورسیکلت خساراتی وارد آمد و شیشه‌های کاخ نیاوران و منازل اطراف شکست. نیروهای انتظامی و مردم مجروحان حادثه را به بیمارستان‌های شهدا و صنایع نظامی منتقل کردند. امروز همچنین در روستای شهاب‌الدین از توابع نکا، در مراسم روز هفتم یک سرباز شهید، حدود ۳۰ نفر از هواداران گروه‌های سیاسی که اعلامیه‌های طوفان و مجله شنبه سرخ را همراه داشتند در این مراسم حاضر و با مردم درگیر شدند که درنتیجه این درگیری ۱۵ نفر از آنها به همت ژاندارمری دستگیر و به سپاه پاسداران تحویل داده شدند.

گزارش- 7

7. رئیس‌جمهور با شرکت در جلسه‌ای متشکل از مسئولان و فرماندهان نظامی استان خوزستان، به بررسی وضع جبهه‌های جنگ پرداخت. وی همچنین در دیدار با رزمندگان مستقر در سنگرهای خط مقدم یکی از جبهه‌های خوزستان، از تلاش‌های انجام‌شده و توفیقات نظامی ایران ابراز رضایت و قدردانی کرد. در جلسه امروز، بنی‌صدر رئیس‌جمهور، مصطفی چمران نماینده امام در شورای‌عالی دفاع، تیمسار فلاحی جانشین رئیس ستاد مشترک ارتش و تنی چند از فرماندهان نیروهای مستقر در استان خوزستان و تعدادی از فرماندهان و مسئولان سپاه پاسداران این استان حضور داشتند. در ابتدای جلسه گزارش فعالیت‌ها و پیروزی‌های به‌دست‌آمده در چند روز گذشته، در جبهه‌های مختلف مطرح شد. پس از آن حاضران درباره نحوه اقدامات و عملیات لازم برای واردآوردن ضربات و تلفات بیشتر به ارتش بعثی و همچنین هماهنگی و همکاری بین نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران و نیروهای مردمی تبادل‌نظر کردند. رئیس‌جمهور در ادامه سفر خود به خوزستان، امروز، از خط مقدم یکی از جبهه‌های منطقه کرخه بازدید کرد. در این بازدید که بیش از ۴ ساعت طول کشید و تیمسار فلاحی نیز حضور داشت، ابتدا فرمانده نیروهای مستقر در منطقه، در محل ستاد فرماندهی این جبهه موفقیت رزمندگان ایران بر نیروهای ارتش عراق را تشریح کرد و سپس چگونگی اقدامات و عملیات مشترک ارتش و سپاه که منجر به واردآوردن ضربات و تلفات سنگین به ارتش عراق شد را به اطلاع رئیس‌جمهور رساند. بنی‌صدر پس از آن با قایق از کرخه گذشت و در آن‌سوی رود کرخه از سنگرها و مواضع نیروهای سپاه پاسداران و ارتش بازدید کرد. وی ضمن گفت‌وگو با پاسداران، افسران و سربازان با تقدیر از زحمات و کوشش‌های آنها از آنان خواست همچنان به همکاری و همگامی خود برای بیرون‌راندن نیروهای عراق از خاک ایران ادامه دهند. رئیس‌جمهور سپس با حضور در خط مقدم این جبهه و در فاصله دو کیلومتری نیروهای عراق از تانک‌های سوخته برجای‌مانده از دشمن که چند روز قبل ۳۰ دستگاه آنها در عملیات رزمندگان در این منطقه منهدم شده بود، بازدید و ضمن گفت‌وگو با افراد ارتش و بسیج مستقر در این محل از زحمات آنان قدردانی کرد. فرمانده کل قوا امشب، پس از بازگشت از سفر چندروزه به جبهه جنوب، در پیامی به تیمسار فلاحی از تلاش‌های انجام‌شده و توفیقات نظامی ایران ابراز رضایت و قدردانی کرد. در بخشی از این پیام آمده است: میان نیروهای مسلح به‌ویژه ارتش و سپاه و بسیج عشایری و غیرعشایری همکاری و هماهنگی به کمال دیده می‌شد. پیروزی که در منطقه شوش به دست آمده است، نتیجه همکاری صمیمانه و برادرانه ارتش و سپاه بود. این همکاری که در تجربه و بر اثر صبر و استقامت به دست آمده است، باید بیش‌ازپیش تحکیم یابد. پیروزی‌های پیاپی نیروهای مسلح ما در استان کرمانشاه نیز به خواست خدا آغاز پیروزی‌های دیگر است. برابر گزارش رسیده،‌ نیروهای خودی امروز، حدود ۴۰۰ اسیر گرفتند و حدود ۳۰۰ نفر از متجاوزان نیز کشته شدند و مواضع مهمی از دشمن پس گرفته شد. از خداوند بزرگ برای نیروهای مسلح پیروزی‌های بزرگ‌تر مسئلت می‌کنم.

گزارش- 8

8. رئیس‌جمهور در یک مصاحبه مطبوعاتی با اشاره به مشکلات اقتصادی ناشی‌از جنگ ایران و عراق، از اختلافات خود با حزب جمهوری اسلامی پرده برداشت و با موضع‌گیری شدید دربرابر رهبری این حزب، وی را متهم به تلاش برای برقراری حکومت دیکتاتوری کرد. وی همچنین ضمن طرح مجدد ادعای وجود شکنجه در زندان‌های ایران، از بهتر‌شدن اوضاع دراین‌زمینه خبر داد. ابوالحسن بنی‌صدر در مصاحبه با هفته‌نامه ولت‌وخ (چاپ زوریخ)، درباره جنگ با عراق ابراز کرد: «نیروهای ایران برای انجام عملیات تدافعی و گهگاه عملیات تهاجمی از قدرت کافی برخوردار هستند، اما برای انجام عملیاتی که تعیین‌کننده باشد، ارتش فاقد منابع و تجهیزات کافی است. من طالب پایان‌یافتن جنگ هستم تا بتوان به مشکلات اقتصاد ایران پرداخت، مشکلاتی که مردم ما بیش‌ازپیش دچار مصائب آن هستند و از جنگ بدتر است.» همچنین رئیس‌جمهور درمورد اختلافات خود با حزب جمهوری اسلامی اظهار کرد: «حزب جمهوری به رهبری آیت‌الله بهشتی قصد دارد دیکتاتوری جدیدی در ایران برقرار کند.» وی درخصوص تشکیل حزبی در مقابل حزب جمهوری افزود: «قصد تشکیل حزب به‌خصوص خود را ندارد، ولی امیدوار است که بسیج ملت بتواند حزب جمهوری را که قصد دارد با ایجاد دیکتاتوری جای رژیم شاه را بگیرد به مردم بشناساند و آن را بی‌اثر کند.» بنی‌صدر در پاسخ به سؤالی درباره دادگاه‌های انقلاب، تعداد زندانیان سیاسی در ایران و ادامه اعمال شکنجه گفت: من از این مسائل آگاهی دارم، ولی اوضاع تا حدودی بهبود یافته است. به‌طور مثال پیش‌تر چریک‌های انقلابی اجتماعات سایر گروه‌های سیاسی را به هم می‌زدند، ولی این کار اکنون غیرقانونی است؛ یا مثلاً در گذشته هیچ‌کس جرئت نداشت درمورد وجود شکنجه در زندان‌ها صحبتی به میان آورد، چراکه شکنجه مجازات عادلانه‌ای برای ضدانقلابیون محسوب می‌شد، اما اکنون هرچند شکنجه هنوز هم وجود دارد، ولی به‌طورکلی اوضاع از سابق بهتر شده است.

گزارش- 9

9. پس از اینکه نخست‌وزیر لایحه بودجه سال ۱۳۶۰ را به مجلس تحویل داد، رسانه‌های خارجی به تحلیل وضعیت اقتصادی ایران باتوجه‌به جنگ پرداختند. افزایش بودجه نظامی، کاهش تولید ناخالص ملی و کسری بودجه دولت جمهوری اسلامی ایران، مهم‌ترین مؤلفه‌های تحلیل‌ رسانه‌های خارجی درمورد اوضاع اقتصادی ایران به‌شمار می‌روند. روزنامه فایننشال تایمز (چاپ انگلستان) در تحلیلی درباره وضعیت اقتصادی ایران مدعی شد که جمهوری اسلامی با کسری بودجه‌ بی‌سابقه‌ای روبه‌رو است. این روزنامه ضمن بیان خبر تحویل لایحه بودجه سالانه به مجلس شورای اسلامی نوشت: پیشنهادهای مربوط به لایحه که در چند هفته آینده در مجلس مورد مطالعه قرار خواهد گرفت، نشان‌دهنده کسر بودجه‌ای بی‌سابقه معادل ۱۲۵۶ میلیارد ریال می‌باشد. درآمدی که برای سال آینده تا ۲۰ مارس ۱۹۸۲ (۲۹/۱۲/۱۳۶۰)، به‌طور غیررسمی تخمین زده می‌شود، ۲۰۲۵ میلیارد ریال است. در بودجه پیشنهادی نخست‌وزیر هزینه مصرفی به‌صورت تفصیلی ذکر نشده، اما چندی پیش اعلام شد ۱۰۰۰ میلیارد ریال به امور دفاعی تخصیص یافته است. این موضوع موجب خواهد شد که بودجه دفاعی تا بیش از ۳۰ درصد کل بودجه بالا رود که در ایران تاکنون این بالاترین رقم است. براساس اظهارات مقامات بانکی در تهران، مشکل اصلی که دربرابر دولت وجود دارد، نبود توانایی در بالابردن درآمد ریالی در داخل کشور می‌باشد. درآمد نفت که ۱۸ میلیارد دلار پیش‌بینی می‌شود، احتمالاً بیش از حد کفایت نیازهای مبادلات ارز خارجی را تأمین خواهد کرد. درنتیجه، پایین‌آمدن تولیدات کشاورزی و صنعتی، کاهش قابل‌توجهی در درآمد ملی ایران در سه سال گذشته پدید آورده است. برابر گزارش‌ها در سال گذشته، کاهش تولیدات بیش از ۱۰ درصد بوده که در مقایسه با سال قبل از آن که حدود ۲ درصد بوده است، ۵ برابر شده و تقریباً معادل وخامت ۱۵ درصد کاهش تولید ناخالص ملی در سال پیروزی انقلاب می‌باشد. رادیو لندن نیز در گزارشی با اشاره به کسر بودجه سال گذشته، وضعیت اقتصادی ایران در سال جاری را بدین‌صورت پیش‌بینی کرد: بودجه سال گذشته دولت ایران صورت هزینه‌های دولت را ۳۷ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار و ریز درآمدهای آن را ۳۱ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار برآورد کرده بود، ولی به عقیده ناظران رقم کسری بودجه ایران در سال گذشته، بسیار بیشتر از ۶ میلیارد دلاری ا‌ست که تفاوت ارقام یادشده نشان می‌دهد. تنها سه هفته پیش بود که ابوالحسن بنی‌صدر رئیس‌جمهور ایران، تصویر مأیوس‌کننده و تاریکی از اقتصاد ایران ترسیم و کسری بودجه ایران را رقمی نزدیک به ۱۱ میلیارد دلار پیش‌بینی کرد. به‌گفته بنی‌صدر، اگر رقم این کسری به ۱۴ میلیارد دلار برسد ضربه مهلکی بر پیکر اقتصاد ایران وارد خواهد شد. بعد از آن بهزاد نبوی وزیر مشاور در امور اجرایی دولت، در بیانیه‌ای که درظاهر پاسخی به اظهارات بنی‌صدر بود، در کلیات با ارقامی که رئیس‌جمهور ذکر کرده بود موافقت کرد، ولی افزود که عوامل مسبب این کسری از حیطه کنترل دولت خارج بوده است و به‌عنوان مثال از آثار جنگ با عراق بر روی اقتصاد ایران نام برد که درآمد ایران از نفت صادراتی را به‌شدت کاهش داده است. نبوی پیش‌تر درمورد بودجه دفاعی ایران گفته بود که مقدار این بودجه حدود سه‌برابر هزینه‌های پیش‌بینی‌شده قبلی افزایش خواهد یافت. در هنگام تسلیم لایحه بودجه سال جاری، رجایی جزئیات آن را مشخص نکرد، ولی اگر قرار باشد در سال جاری، ۱۵ میلیارد ریال صرف بودجه دفاعی شود، می‌توان چنین استنباط کرد که یک‌سوم از کل بودجه کشور صرف امور نظامی خواهد شد. از سوی دیگر، به‌دلیل تنزل شدید در تولیدات صنعتی و کشاورزی ایران از میزان وام ملی این کشور در سه سال گذشته نیز کم شده است و برابر گزارش‌های موجود تولید ناخالص ملی ایران در سال گذشته، به میزان ۱۰ درصد کاهش یافته است. رقم ۱۸ میلیارد دلاری که برای درآمد حاصل از صدور نفت در سال جاری، پیش‌بینی شده است، باید برای تأمین نیازمندی‌های ارزی ایران کافی باشد، ولی مشکل اصلی دولت ایران به گفته منابع بانکی در تهران، ناتوانی دولت در افزایش درآمد داخلی است. بااین‌حال، نخست‌وزیر ایران در مصاحبه رادیویی خود گفت گمان نمی‌کند دولت با یک کسر بودجه روبه‌رو شود.

گزارش- 10

10. براساس اظهارات اسرای عراقی، تورم اقتصادی در عراق نسبت به زمان قبل از جنگ، ۳ تا ۴ برابر افزایش را نشان می‌دهد. از سوی دیگر، برخی از این اسرا مدعی هستند که حزب بعث، به‌اجبار آنها را به جنگ علیه ایران اعزام کرده است. اسرایی که در جبهه ذهاب و در عملیات بازی‌دراز۱ به اسارت نیروهای ایرانی درآمدند، در مصاحبه با خبرنگاران ایرانی مدعی شدند که نیروهای عراقی پس از عقب‌نشینی، محاکمه صحرایی و بلافاصله اعدام می‌شوند. لفته الوان ۳۵ ساله از شهر سامرا گفت: من مستخدم مدرسه و جزو احتیاط بودم، مرا احضار کردند و دو روز بعد از احضار به جبهه جنگ فرستادند. وی افزود: من از عشایر منطقه هستم و سواد هم ندارم. حمزه حسن صالح ۲۷ ساله از بصره نیز اظهار کرد چهار ماه است در جبهه هستم، تمام افراد گروهان من در این مدت عوض نشده‌اند و ما باهم قرار گذاشتیم که به‌محض رسیدن سربازان شما خود را تسلیم کنیم. وی اضافه کرد: تعداد ما ۵۰۰ نفر بود. یکی از فرماندهان ما امروز، کشته شد و دیگری جزو اسرا است. خسون ناصر اهل نجف هم عنوان کرد: اغلب جوانان و افراد میان‌سال را که در نجف، کربلا و کاظمین در تظاهرات ضدرژیم شرکت می‌کردند، یا بازداشت کردند یا به جبهه‌های جنگ فرستادند. همچنین سعدی جاسم حمور از مردم حله گفت: وضع اقتصادی عراق بسیار سخت شده و قیمت اجناس به ۳ تا ۴ برابر پیش از جنگ رسیده است. دو تن از افسران که در میان اسرای عراقی بودند نیز گفتند: ازطرف پادشاهی سعودی کمک‌های غذایی و مواد نفتی و ازطرف پادشاهی اردن و مصر کمک‌های نظامی قابل‌توجهی به عراق می‌شود. علاوه‌براین، یکی دیگر از اسرا درباره وضعیت اسرای ایرانی اظهار کرد برای اینکه اسرای ایرانی را با اسرای عراقی مبادله کنند، آنها را در زندان شماره یک معسکر الرشید نگهداری می‌کنند. پیش‌تر در این محل زندانی‌های سیاسی نگهداری می‌شدند که با شروع جنگ زندانیان سیاسی را به‌جای دیگر منتقل و اسرای ایرانی را به آنجا فرستادند.

گزارش- 11

11. رئیس‌جمهور عراق امروز، مدعی شد دو ماه پیش، رژیم اشغالگر قدس با همکاری ایران، مرکز تحقیقات هسته‌ای عراق را بمباران کرد. برخلاف ادعای صلح‌طلبی صدام حسین، وزیر امور خارجه عراق شط‌العرب (اروندرود) را بخش جدایی‌ناپذیر از خاک عراق قلمداد کرد و هر پیشنهاد صلحی که نافی این مسئله باشد را غیرقابل‌پذیرش دانست. مقامات ارشد جمهوری اسلامی از آغاز مذاکرات صلح بین‌المللی و منطقه‌ای برای پایان جنگ، اولین شرط خود برای آغاز مذاکره با عراق را خروج کامل نیروهای این کشور از مرزهای بین‌المللی تعیین‌شده در قرارداد ۱۹۷۵ الجزایر اعلام و تأکید کردند که فقط با تحقق این امر، مذاکرات برای رفع مناقشه را آغاز می‌کنند. از سویی، صدام حسین امروز، در مصاحبه با روزنامه نباء (چاپ کویت) مدعی شد نیروهای عراقی برخی خلبانان ایرانی را که در عملیات بازی‌دراز مشارکت داشتند، دستگیر کردند. وی همچنین گفت: «عراق برای تصرف خاک ایران با این کشور نمی‌جنگد.» علاوه‌براین رئیس‌جمهور عراق درمورد مذاکره با ایران اعلام آمادگی کرد. درعین‌حال صدام حسین بار دیگر رژیم صهیونیستی را متهم کرد که با همکاری ایران مرکز تحقیقات هسته‌ای عراق را دو ماه پیش، بمباران کرده است. دفاع سراسری ایران در مقابل تجاوز ارتش عراق و تداوم آن، برای مقامات عراقی غیرقابل پیش‌بینی بود و معادلات نظامی ارتش بعث را تا حد زیادی دستخوش تغییر کرد. به همین علت، فعالیت‌های تبلیغاتی سران این کشور برای نشان‌دادن چهره‌ای صلح‌طلب از عراق، شدت یافت و این درحالی بود که عراق صلح را فقط با شرایط خود می‌پذیرفت. سعدون حمادی وزیر امور خارجه عراق، اعلام کرد: تازمانی‌که تهران حاکمیت کامل عراق بر شط‌العرب (اروند‌رود) را به رسمیت نشناسد، جنگ عراق با ایران ادامه خواهد داشت. وی در یک نشست خبری در لندن با اشاره‌ به اینکه شط‌العرب (اروندرود) بخش‌ جدانشدنی از خاک عراق است، گفت عراق هنوز برای مذاکره مستقیم با ایران تحت‌نظارت سازمان ملل متحد آمادگی دارد.

گزارش- 12

12. روزنامه‌های هرالد تریبیون، دیلی ‌میل و ایچ اخبار و گزارش‌هایی از جنگ عراق علیه ایران منتشر کردند. تمایل عراق به تجزیه ایران، مجوز استفاده از پایگاه‌های هوایی سوریه برای ایران و موفق‌نبودن عراق در عرصه نظامی باوجود دریافت هفت‌میلیارد دلار کمک نظامی، موضوعات این گزارش‌ها بودند. روزنامه بین‌المللی هرالد تریبیون در ۲۱ آوریل ۱۹۸۱ (۱/۲/۱۳۶۰)، در گزارشی از بغداد نوشت: عراق از اینکه ایران در قبول صلح امتناع می‌کند عصبانی است و به همین علت هدف‌های خود را گسترش داده و از تجزیه ایران سخن می‌گوید. طارق عزیز معاون نخست‌وزیر عراق، گفته است اگر ایران همچنان به دشمنی خود با عراق ادامه دهد بهتر است ۵ ایران کوچک‌تر وجود داشته باشد تا یک ایران بزرگ. به گفته وی عراق در ابتدای جنگ خواهان برقراری صلح با یک ایران یکپارچه بود، اما اکنون سیاست عراق تغییر کرده است و ارتش عراق اینک بین ۱۵ تا ۲۱ هزار کیلومتر مربع از خاک ایران را در اشغال خود دارد. همچنین در این گزارش به نقل از روزنامه دیلی ‌میل (چاپ انگلستان) آمده است: هواپیماهای جنگی میگ ۲۳ سوریه همراه با جنگنده‌های شکاری بمب‌افکن‌ ایران علیه هدف‌های عراق عمل می‌کنند. علاوه‌براین، سوریه به ایران اجازه داده است تا از پایگاه‌های هوایی آن کشور استفاده کند و این امر امتیازات راهبردی زیادی را برای تهران همراه خواهد داشت. از سوی دیگر، درزمینه جنگ ایران و عراق روزنامه ایچ (چاپ استرالیا) به گزارش خبرنگار خود در تهران نوشت: ایرانی‌ها معتقدند در جنگ پیروزند و باوجود آنکه ۴ کشور ثروتمند عربی تاکنون ۷ میلیارد دلار به عراق کمک نظامی کرده‌اند عراق به مرزهای اولیه خود عقب رانده شده است. این مسئله به محبوبیت و اعتبار رئیس‌جمهور ایران افزوده است، به‌طوری‌که مردم ایران تلاش او را می‌ستایند و امید عراق به یک پیروزی سریع اکنون به یک جنگ خفت‌آور و درماندگی بدل شده است.

گزارش- 13

13. نشریه اقتصادی وال ‌استریت ژورنال با انتشار گزارشی از وضعیت صنعت نفت ایران، میزان تولیدات نفت کنونی ایران، حجم صادراتی و مصارف داخلی آن را تشریح کرد. از سوی دیگر، وزیر دارایی عراق از راه‌های صادرات نفت به کشورهای سوریه، ترکیه و لبنان سخن گفت. قسمت عمده صادرات نفت ایران دراختیار شرکت نفت بریتیش پترولیوم و شرکت نفت رویال داچ شل است. وال استریت ژورنال از قول مسئولان جمهوری اسلامی نوشت: جنگ با عراق اثر محسوسی در تولید و صدور نفت ایران نداشته است. این نشریه در ادامه تحلیل خود، آورده است: اما این مقامات توضیح ندادند که به چه علت ظرفیت پالایشگاه‌های ایران به کمتر از نصف ظرفیت دو سال پیش آنها کاهش یافته و چرا ایران مجبور به خرید فرآورده‌های نفتی از خارج شده است. نشریه مذکور در ادامه این گزارش می‌افزاید: همچنین کمبود سوخت جت در ایران محسوس می‌باشد و این امر نیروی هوایی ایران را در مقابله با عراقی‌ها دچار محدودیت کرده است. از سوی دیگر، با رکود صنایع پتروشیمی ایران، کود شیمیایی در بازار نایاب شده و این امر کاهش تولیدات کشاورزی ایران را به‌دنبال دارد. گزارش نشریه وال استریت ژورنال بیان‌کننده اهمیت مسئله صدور نفت از دو کشور درگیر جنگ است. از یک‌سو، ایران و عراق نیاز به بازاری برای فروش نفت دارند تا بتوانند جنگ را ادامه دهند و از سوی دیگر، نیاز کشورهای توسعه‌یافته به نفت ایران و عراق به‌عنوان کشورهای دوم و سوم صادرکننده نفت با بحران جنگ گره خورده است. درهمین‌زمینه، ثامر رزوقی وزیر دارایی عراق، در کویت اظهار کرد: صادرات نفتی عراق اکنون ازطریق سوریه و ترکیه انجام می‌شود و به‌زودی عراق ازطریق لبنان نیز به صدور نفت مبادرت خواهد کرد. وی که برای شرکت در گردهمایی رؤسای صندوق توسعه اقتصادی کشورهای عرب به کویت رفته است، به خبرنگاران گفت: صدور نفت ازطریق بندر طرابلس لبنان، به‌زودی بعد از رفع بعضی مسائل فنی انجام خواهد شد.

گزارش- 14

14. درپی درخواست عراق مبنی‌بر تداوم همکاری‌های صنعتی و نظامی با فرانسه، این کشور علاوه‌بر بازگرداندن کارشناسان نظامی خود به عراق و تضمین قراردادهای شرکت‌های صنعتی، تسهیلات نظامی نیز به عراق می‌دهد. براساس گزارش خبرگزاری فرانسه، وزارت امور خارجه فرانسه اعلام کرد که همکاری فرانسه و عراق تا حدودی به همان شکل قبل از جنگ بازگشته است. برابر گزارش این خبرگزاری‌، حدود دو هزار نفر از تکنسین‌های فرانسوی که قبل از آغاز جنگ در عراق کار می‌کردند، به این کشور بازگشته‌اند. پیش از جنگ، ۴۶۰۰ فرانسوی که شامل خانواده‌های تکنسین‌های فرانسوی بود، در عراق به سر می‌بردند که پس از شروع جنگ حدود چهارهزار نفر آنها به فرانسه بازگشتند. سخنگوی اداره روابط اقتصادی خارجی در وزارت امور خارجه فرانسه اظهار کرد که مقام‌های عراقی به اصرار از مؤسسات فرانسوی خواسته‌اند که فعالیت خود را در این کشور از سر گیرند. به این ترتیب، در ماه‌های اخیر، نزدیک به دو هزار تن از کارشناسان فرانسوی به عراق بازگشته‌اند. وی افزود: فرانسه قراردادهای مؤسسات صنعتی این کشور را با عراق تضمین کرده است. یک مقام وابسته به وزارت امور خارجه فرانسه نیز گفت همکاری اتمی دو کشور به‌طور عادی ادامه دارد. برپایه گزارش روزنامه لوکوتیدین دوپاری (چاپ پاریس)، قراردادی به مبلغ ۹۰۰ میلیون دلار بین عراق و کمپانی تامسن سی.‌اس.‌اف. به‌منظور تحویل یک شبکه صنعتی الکترونیک در سامرا منعقد شده است. این شبکه به ساخت اولیه تجهیزات نظامی رادیو و رادار اختصاص خواهد داشت. بنابه گفته همین منابع، قرارداد دیگری نیز به مبلغ ۸۰۰ میلیون دلار بین فرانسه و عراق به‌منظور تحویل موشک‌های ماژیک ۵۵۰ ۵، اگزوسه، کروتاله و بالگردهای سوپر فرلئون و تعدادی تانک و زره‌پوش منعقد شد.

گزارش- 15

15. نشریه عربی‌زبان المجله (چاپ لندن) در شماره اخیر خود نوشت تحویل اسلحه و مهمات از مصر به عراق در چارچوب طرح امریکا به‌منظور گردآوری متحدان این کشور در منطقه غرب آسیا با یک راهبرد واحد می‌باشد. به گزارش واحد مرکزی خبر در بیروت به نقل از نشریه المجله، طرح امریکا موسوم به تفاهم راهبردی که الکساندر هیگ وزیر امور خارجه این کشور، آن را تهیه کرده است، متحدان منطقه‌ای امریکا از پاکستان تا ترکیه را در بر می‌گیرد و شامل عراق نیز می‌شود، زیرا امریکا به‌طور نهایی از ایران قطع امید کرده و همه توجه‌اش معطوف به بغداد است. همچنین، توجه امریکا به بغداد، موافقت با فروش هواپیماهای بوئینگ امریکایی به عراق و رفت‌وآمد مسئولان امریکایی به بغداد که پس از سال‌ها انجام می‌شود، مواردی است که مصر را تشویق به تحویل مهمات نظامی و قطعات یدکی موشک‌های سام به عراق کرد.

گزارش- 16

16. با امضای مقاوله‌نامه بازرگانی میان ایران و ترکیه با حضور وزرای بازرگانی دو کشور، ترکیه امکان حمل یک‌میلیون تن کالا برای ایران ازطریق راه‌آهن را فراهم کرد. همچنین در پایان مذاکرات امروز، وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران در دیدار با وزیر بازرگانی ترکیه، در پاسخ به تقاضای ترکیه درمورد گسترش سطح مبادلات پایاپای بین دو کشور و تضمین راه‌های ترانزیتی برای ایران، گسترش روابط اقتصادی را منوط به وجود تفاهم قبلی درزمینه مسائل سیاسی و بین‌المللی دانست. صبح امروز، یک مقاوله‌نامه بازرگانی بین دو کشور ایران و ترکیه به امضا رسید. حسین کاظم‌پور اردبیلی وزیر بازرگانی ایران و کمال کان‌‌ترک وزیر بازرگانی ترکیه، این قرارداد را امضا کردند. وزیر بازرگانی ایران در مراسم امضای مقاوله‌نامه مذکور گفت: «طی چند روزی که برادران ما از کشور ترکیه در تهران مهمان ما بودند، کمیته‌های فرعی که برای بررسی پیرامون همکاری‌های دو کشور تشکیل شده بود به نتایج مثبتی رسیدند و مذاکرات این چند روز نشان داد که علایق دو کشور برای ادامه همکاری‌ها در یک مسیر است و هیچ نوع اختلاف سلیقه‌ای وجود نداشت و این نشان‌دهنده آن بود که دو ملت زیر سایه اسلام فکر می‌کنند.» کاظم‌پور در ادامه افزود: «درک مشکلات متقابل دو کشور و استفاده از امکانات ایران و ترکیه در این پروتکل به‌وضوح دیده می‌شود و امضای این پروتکل شروع خواهد بود و بعد از امضای پروتکل در آینده می‌توانیم روابطمان را بیش‌ازپیش توسعه دهیم.» کمال کان‌ترک نیز در سخنانی قبل از امضای توافقنامه اظهار کرد: «در طول اقامتمان در ایران احساس کردیم که ایران خانه ماست و ما با امضای این پروتکل می‌توانیم وحدت مورد نظر این دو ملت را در آینده تأمین کنیم. من تصور می‌کنم بنایی که هم‌اکنون پی‌ریزی می‌شود به‌قدری جالب خواهد بود که چشم همه دنیا در آینده به آن خیره خواهد شد و این بنا نمونه‌ای خواهد بود برای ملل مستضعف. من اطمینان دارم زیر سقف این بنا دو طرف به سعادت واقعی خواهند رسید. من اطمینان دارم از انقلابی که مردم ایران انجام داده‌اند نتایج بسیار خوبی خواهند گرفت و اطمینان دارم در تأمین این سعادت، کشور ترکیه هم می‌تواند سهمی داشته باشد.» به گزارش خبرگزاری پارس، براساس این مقاوله‌نامه مسائل مربوط به بازرگانی، کشاورزی، صنعت و انرژی، اعتبارات و همکاری‌های بانکی و حمل‌ونقل در چهار کمیسیون بررسی شد. همچنین درباره مسائل مربوط به افزایش حجم بازرگانی، خرید کالاهای کشاورزی مورد نیاز ایران، مواد غذایی (گندم و گوشت)، مواد اولیه صنعتی و انرژی، وسایل راه‌سازی و اعتبارات، طرح‌های مشترک برای راه‌اندازی برخی کارخانجات، گفت‌وگوهای لازم انجام شد و دولت ترکیه قول همه نوع همکاری داد. برابر این قرارداد، درزمینه حمل‌ونقل مقرر شد دو طرف قرارداد طرح‌های ایجاد شرکت حمل‌ونقل مشترک بین دو کشور را بررسی کنند. به‌موجب این طرح‌ها درمورد حمل بار از دو کشور و همچنین از کشور ثالث بررسی‌هایی انجام خواهد شد. درزمینه راه‌آهن نیز ترکیه پذیرفت که اجازه حمل یک‌میلیون تن بار در سال را ازطریق راه‌آهن به ایران بدهد. از سوی دیگر، حسین نمازی وزیر امور اقتصادی و دارایی ایران، ظهر امروز، در دیدار با هیئت بازرگانی ترکیه اعلام کرد: «هیئت بازرگانی ترکیه پیشنهاد گسترش سطح مبادلات پایاپای دو کشور را داده است، اما تصمیم نهایی ازسوی ایران درباره این پیشنهاد باید در کمیته مشترک وزیران مربوط اتخاذ شود. گسترش و تحکیم روابط اقتصادی دو کشور منوط به‌وجود تفاهم قبلی دو کشور درزمینه‌های سیاسی و بین‌المللی است.» وی درباره موضوع گفت‌وگو با هیئت ترکیه‌ای گفت: «در این مذاکرات درباره گسترش روابط اقتصادی و بازرگانی دو کشور به‌خصوص درزمینه صدور نفت ایران به ترکیه، نحوه پرداخت بهای آن از یک‌سو و از سوی دیگر صادرات مواد غذایی ترکیه به ایران گفت‌وگو شد. به‌علاوه درزمینه همکارهای احتمالی ترکیه در تکمیل پروژه‌های نیمه‌تمام ایران و درزمینه‌های فرهنگی مباحثات مقدماتی صورت گرفت.» کمال کان‌ترک وزیر بازرگانی ترکیه، دراین‌باره خاطرنشان کرد: «ترکیه استفاده از راه‌های ترانزیت خود را برای استفاده ایران تضمین می‌کند و تمام تسهیلات لازم را دراختیار کشور همسایه خود خواهد گذاشت.» وی همچنین درباره روابط بازرگانی ترکیه و عراق گفت: «ترکیه به قراردادهای قبل از جنگ خود با عراق وفادار است، ولی از زمان شروع جنگ هیچ قرارداد اقتصادی جدیدی با این کشور منعقد نکرده است.» ضمیمه گزارش۱: عملیات بازی‌دراز۱؛ انتخاب منطقه و سازمان رزم نیروهای ایران و عراق ارتفاعات صعب‌العبور بازی‌دراز با قله‌های بلند و شیب‌های تند و بریدگی‌های ممتد در همه جهات است. این ارتفاعات از موانع عمده برای هرنوع حرکات یگان‌های نظامی به‌شمار می‌رود و از اهمیت ویژه‌ای در منطقه مرزی استان کرمانشاه برخوردار می‌باشد. ارتفاعات مذکور به‌مثابه عارضه بزرگی درون مثلث قصر‌شیرین‌‌ - گیلان‌غرب‌ - سرپل ‌ذهاب واقع شده و علاوه‌بر تسلط کامل بر منطقه‌دارای کنترل دیدبانی فوق‌العاده مناسب، عمیق و وسیعی بر همه جهات به‌ویژه شمال، شرق و جنوب است. همچنین امکان پشتیبانی متقابل را ازنظر آرایش نیروها و طرح‌ریزی آتش برای انجام مأموریت از بین می‌برد، به همین دلیل، نیروهای عراق در آغاز جنگ تلاش کردند این ارتفاعات را اشغال کنند. با تصرف این ارتفاعات عراقی‌ها ابتدا به‌عنوان منطقه دیدبانی از آن استفاده کردند. به‌طوری‌که با اجرای آتش توپخانه‌های دیدبانی‌شده از بازی‌دراز، مشکلات فراوانی برای یگان‌های تیپ٨١ زرهی در سرتاسر منطقه پدافندی این یگان و حتی تردد خودروها از گذرگاه‌های اجباری کل‌داوود و میان‌کل در مسیر پاطاق سرپل ذهاب ایجاد شد. همان‌طورکه ذکر شد ارتش عراق در روزهای آغازین جنگ از بازی‌دراز برای دید‌بانی استفاده ‌کرد و ویژگی این ارتفاعات موجب شد که ارتش عراق با فعالیت‌های مهندسی، روی ارتفاعات مذکور جاده‌سازی کند تا یگان‌های عراق با استفاده از این جاده‌ها در آنجا مستقر شوند و ضمن افزایش تسلط بر قصرشیرین، سر‌پل ‌ذهاب را نیز زیر دید خود بگیرند. به این ترتیب، عراق در قلل مرتفع ١٠٥٠ و ١١٠٠ شمالی و جنوبی و ١١٥٠، به‌دلیل مزیت و برتری که به‌لحاظ دیدبانی و هدایت آتش‌های توپخانه‌ داشت، اقدام به احداث جاده آسفالت واقع در مسیر جاده قصرشیرین - گیلان‌غرب به دامنه غربی قله ١١٥٠ بازی‌دراز کرد و یک تیپ پیاده و یک دسته تانک روی این ارتفاعات استقرار داد و دیدگاه واقع‌بر روی این قله را که از تسهیلات ارتباطی قابل‌توجهی برخوردار بود به نام دیدگاه صدام نام‌گذاری کرد تا از دستیابی نیروهای ایرانی به این ارتفاعات جلوگیری کند. نظر به برتری نسبی نیروهای عراق در آغاز جنگ، رزمندگان ایرانی نتوانستند آنان را از ارتفاعات بازی‌دراز عقب برانند و حتی در عملیات آفندی تنگ‌حاجیان و چغالوند نیز موفق به اجرای این امر نشدند. درنتیجه در شش ماهه دوم سال ١٣٥٩، این ارتفاعات همچنان در اشغال دشمن باقی ماند. از اوایل سال ١٣٦٠، نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران تصمیم گرفتند اقدامات جدی‌تری برای عقب‌راندن نیروهای متجاوز انجام دهند. به همین دلیل، لشکر٨١ زرهی و سپاه پاسداران ارتفاعات بازی‌دراز را به‌عنوان اولین هدف نیمه‌گسترده در صحنه عملیات غرب انتخاب کردند. سازمان رزم عملیات بازی‌دراز عملیات در ساعت ٥ امروز، با هدایت قرارگاه مقدم نیروی زمینی، به‌عنوان قرارگاه هدایت‌کننده در منطقه عمومی سرپل ذهاب (ارتفاعات بازی‌دراز) آغاز شد. یگان‌های ایران ـ ارتش جمهوری اسلامی ایران ـ قرارگاه تیپ3 لشکر81 زرهی ـ گردان‌های 183 و 184 پیاده مکانیزه ـ گردان‌های 211 و 215 تانک ـ گردان 265 سوار زرهی ـ گردان‌های پیاده تازه‌تأسیس نور و امید لشکر81 زرهی ـ یک گروهان تکاور از گردان مالک اشتر ارتش ـ یک گروهان پیاده از گردان146 تیپ55 هوابرد شیراز ـ یک گروهان تانک از گردان250 چیفتن لشکر21 پیاده حمزه ـ یک تیم از نیروهای ویژه تیپ23 نوهد ـ یک گردان توپخانه 155 میلی‌متری لشکر81 زرهی ـ 5 آتشبار سنگین 130 میلی‌متری از عناصر گروه44 توپخانه ـ یک تیم آتش هوانیروز ارتش نیروهای ژاندارمری و سپاه پاسداران ـ عناصری از ژاندارمری سرپل ذهاب ـ گردان9 سپاه پاسداران (حدود 230 نفر) ـ یک واحد ضربت به نام کلهر (متشکل از بسیج عشایری منطقه کرمانشاه) ب) یگان‌های عراق: ـ تیپ3 پیاده کوهستانی لشکر8 پیاده کوهستانی در ارتفاعات بازی‌دراز ـ تیپ25 پیاده مکانیزه لشکر6 زرهی در ارتفاعات قراویز و ارتفاعات جنوبی داربلوط (محور قصرشیرین سرپل ذهاب) ـ گردان106 توپخانه کمک مستقیم تیپ3 پیاده کوهستانی ـ گردان81 توپخانه کمک مستقیم تیپ25 مکانیزه بعد از شروع عملیات، عراق یگان‌های دیگری نیز وارد منطقه کرد که عبارت بودند از: تیپ٢ پیاده کوهستان که پیش‌تر در بان‌سیران و زله‌زرد مستقر بود؛ تیپ٥ پیاده مکانیزه لشکر٤ پیاده (در رده عقب قصرشیرین تا خسروی)؛ تیپ٣٨ پیاده کوهستانی؛ تیپ٢٢ کوهستانی (مشغول تعویض با تیپ٣ پیاده کوهستانی لشکر٨ بود و ٢ گردان، رها و به قصرشیرین اعزام شده بود)؛ عناصری از تیپ٣٩ پیاده کوهستانی لشکر٧؛ گردان‌های ٤ و ٦ تیپ٣٢ نیروی مخصوص. ج) مأموریت بر مبنای سازمان رزم: تیپ٣ لشکر٨١ زرهی مأموریت داشت در ساعت ٥ امروز، به‌منظور تصرف قله‌های ١٠٥٠ و ١١٠٠ شمالی و جنوبی و ارتفاع١١٥٠ بازی‌دراز تک اجرا کند و ضمن انهدام نیروهای عراق آماده ادامه اجرای تک برای تصرف ارتفاعات ١٠٢٠ شود. واگذاری سازمان رزم بر مبنای مأموریت بدین‌شرح است: طرح عملیات به نام محسن بوده و قرار شد از چهار جناح با پشتیبانی کامل حمله انجام شود. ١. اژدر این واحد ترکیبی از ٦٠ نفر نیروی دراگون‌زن و آر.پی‌.جی٧، ٣ گروه از سپاه پاسداران، گردان هوابرد، یک گروهان از گردان امید و یک تیم مهندسی برای جمع‌آوری مین بود. هدف این واحد انهدام دشمن در ارتفاعات ١١٠٠ شمالی و تصرف آن در مرحله اول و الحاق با نیروهای هوابرد و نیروهای دراگون‌زن برای حرکت به‌طرف ١١٥٠ و حفظ آن در مرحله بعد بود. ٢. ببر این واحد هم ترکیبی از ٢ گروهان از نیروهای سپاه پاسداران به استعداد ١٠٠ نفر، تیم دراگون‌زن ٣٠ نفره، تیم مین‌بردار مهندسی و ٢ گروهان پشتیبانی از امید بود. هدف این واحد هم مین‌گذاری و ایجاد کمین در چم و جاده تدارکاتی با ٣٠ نفر دراگون‌زن و بعد حرکت از بین ١١٥٠ و تصرف ١١٠٠ جنوبی و مستقرکردن نیروها در تپه‌ها بود. ٣. پلنگ این واحد شامل ٢ گروهان از ارتش، دو گروهان از سپاه در خط مقدم، ٣ کمینگاه تانک پشتیبانی و تیم مین‌بردار مهندسی بود. هدف این واحد کمک به بستن راه تدارکاتی دشمن، تصرف ارتفاع ١٠٥٠ از جلو و تپه‌های اطراف آن و حرکت به‌طرف تپه ١٠٥٠ برای الحاق با واحد شیر بود. ٤. شیر این واحد از ٢ گروهان مکانیزه، یک دسته تانک، یک تیم مهندسی و ٢ گروهان از گردان٣ سپاه تشکیل شده بود. هدف این واحد نیز حفظ ارتفاعات قراویز و کور کردن چشم دیدبانان این ارتفاعات و حرکت به‌طرف ارتفاع ١٠٥٠ و الحاق با واحد پلنگ بود. بنابراین براساس تدبیر عملیاتی مقرر شد: الف) تیپ٣ لشکر٨١ زرهی همراه نیروهای سپاه پاسداران و بسیج عشایر با ٤ گروه رزمی بدین‌ترتیب در خط، اجرای تک کند: ـ گروه رزمی اژدر به‌منظور تصرف قله ١١٠٠ شمالی و حرکت به‌سوی قله ١١٥٠؛ ـ گروه رزمی ببر به‌منظور تصرف قله ١١٠٠ جنوبی و حرکت به‌سوی قله ١١٥٠؛ ـ گروه رزمی پلنگ به‌منظور تصرف قله ١٠٥٠؛ ـ گروه رزمی شیر به‌منظور اشغال تپه‌های سمت چپ بازی‌دراز (شامل تپه‌های ٧٣٠، ٧٠٥، ٧٠٠، ٧٩٥، ٧٦٥). ب) گروه رزمی ١٨٤ پیاده مکانیزه و گروه رزمی ٢١٥ تانک و گروه رزمی ٢٦٥ سوار زرهی در مناطق واگذاری، پدافند کرده و پیشروی عراق را سد کند. ج) گروه رزمی ٢١١ تانک احتیاط تیپ را تشکیل می‌دهد.

________________________________________

• دراگون: نوعی موشک ضد زره که به‌وسیله نفر حمل و به کار گرفته می‌شود.
  • ضمیمه دارد؛ عملیات بازی‌دراز۱؛ انتخاب منطقه و سازمان رزم نیروهای ایران و عراق.

تعدادی از نیروهای عراق که در عملیات بازی دراز به اسارت نیروهای ایران درآمدند.

منابع و مآخذ روزشمار 1360/02/02