1363.04.30

روزشمار جنگ سال 1363 1363.04.30
نام‌های دیگر	سی تیر
تاریخ شمسی	1363.04.30
تاریخ میلادی	21 ژوئیه 1984
تاریخ قمری	21 شوال 1404

1360.04.30

1361.04.30

1362.04.30

1364.04.30

1365.04.30

1366.04.30

1367.04.30

گزارش- 1

1. صبح امروز، کلیه فرماندهان و مسئولان قرارگاههای خاتمالانبیا(ص)، ظفر، نجف، کربلا و قدر در جلسهای با آقایان هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی و محمدی عراقی از آخرین اقدامات و مشکلات قرارگاههای مذکور در پادگان تیپ٢ لشکر٩٢ در دزفول گزارش دادند تا درمورد عملیات والفجر٨ تصمیمگیری شود. در ابتدای این جلسه محسن رضایی فرمانده کل سپاه، مطالبی را درباره وضعیت کلی عملیات جنوب جزیره مینو بیان کرد. سپس گزارشی از اقدامات قرارگاه خاتمالانبیا(ص) و قرارگاههای ظفر، نجف، کربلا و قدر و میزان آمادگی آنها برای اجرای عملیات داده شد. برخلاف تلقی مثبتی که روز گذشته بهدنبال اجرای موفقیتآمیز مانور تمرینی در سد دز به وجود آمده بود، اظهارات فرماندهان قرارگاه‏ها از وجود ابهامات و نقایص جدی در طرح مانور عملیات حکایت داشت.* فرماندهان در این جلسه مباحث بسیار فنی و فشردهای را مطرح کردند، بخشی از این مذاکرات که به نقایص و مشکلات عملیات مربوط میشد بدین شرح است:** ۱. هوشیاری دشمن در جلسه صبح امروز، بهدنبال گزارش عناصر اطلاعاتی قرارگاههای خاتمالانبیا(ص) و ظفر درمورد وضعیت تقویت نیرو و تحکیم خطوط دشمن روند جلسه تغییر یافت؛ احمد سوداگر مسئول اطلاعات و عملیات قرارگاه ظفر، با اشاره به آگاهی دشمن از عملیات نیروهای خودی، درمورد لورفتن برخی از محورهای عملیات گفت: «در منطقه [عملیاتی قرارگاه] ظفر بهدلیل عدم رعایت حفاظت، دشمن متوجه [عملیات] شده و به نیروهای ژاندارمری اعلام کرده که عملیات به درد شما نمیخورد و بیایید پناهنده شوید.» وی در تشریح بیشتر اقدامات پیشگیرانه دشمن در این منطقه به لورفتن برخی از شاخصهای معینشده برای عملیات در زمین دشمن، آتشزدن چولانهای حواشی رودخانه، ایجاد ردههای سیمخاردار، احداث سنگرهای خاکی بهصورت نیمدایره مسلح به دوشکا و مجهز به تانک، نصب میلههای فلزی و موانع تانک در ساحل برای جلوگیری از وصول قایقهای ایرانی به ساحل دشمن و... اشاره کرد و در پایان افزود: عملیات ما در این منطقه به جاده متکی است که دشمن به آن بهشدت حساس شده و آن را ثبت تیر کرده است. همچنین پس از خط اول دشمن، زمین منطقه در دو طرف اروندرود ساحلی و باتلاقی است که توسط نیزارهای ٣ الی ٤ متری پوشیده شده است و به غیر از کناره نهرها و جاده، نیروهای پیاده در گل فرو رفته و بهسختی میتوانند از آن عبور کنند. توضیحات سرهنگ عبدالحسین مفید از مسئولان واحد اطلاعات و عملیات قرارگاه خاتمالانبیا(ص) نیز مؤید گزارش فوق بود؛ این فرمانده ارتشی در گزارش خود گفت: دشمن پس از عملیات خیبر به انجام هلیبرن و عبور نیروهای ایران از آب حساس شده و با رهاکردن آب در منطقه طلاییه تا کوشک و پاسگاههای زید و بوبیان علاوهبر صرفهجویی در بهکارگیری نیرو، منطقه را مستحکم کرده است. وی در ادامه، ضمن اشاره به اطلاع کامل دشمن از عملیات در این منطقه که مستند به اظهارات یک پناهنده بود از حضور ١٧ تیپ ارتش عراق و تلاش برای انتقال یک ارتش قوی کوهستانی از شرق بصره به منطقه عملیات مزبور خبر داد و سپس گوشهای از اقدامات دشمن بهمنظور تحکیم خطوط را به این شرح بیان کرد: «دشمن روی اروندرود ٨ پل زده است و یکی از پلها بهصورت اتوبان ٤ بانده است. دشمن با استفاده از ٨ پل میتواند سریع به منطقه جدید نقل و انتقال پیدا کند.» همچنین «دشمن نزدیک کانال، خطی مانند خط ما و خودش درست کرده و درصدد تمرین است. فعالیت دشمن درزمینه سنگرکنی شدید است. در پشت جاده فاو - بصره سنگر تانک درست کرده که درصورت امکان سریع جایگزین شوند.» علاوهبراین، گزارش محمد باقری مسئول اطلاعات قرارگاه خاتمالانبیا(ص) نیز در این جلسه از تلاش دشمن برای تغییر ترکیب زمین بهمنظور ایجاد موانع برای جلوگیری از عملیات هلیبرن نیروهای ایران حکایت داشت. ۲. عبور از آب همانطورکه در مذاکرات قبلی فرماندهان مسئله عبور از رودخانه مهمترین و حساسترین مرحله عملیات تلقی میشد و تغییراتی جدی در مانور سرپلگیری و سازمان عملیات را در پی داشت، در مباحث امروز نیز اهمیت و حساسیت عبور از رودخانه بخش عمده گزارش فرماندهان را به خود اختصاص داده بود. دراینباره سرهنگ عبادت فرمانده ارتشی قرارگاه ظفر، ضمن اشاره به اشراف دید و اجرای آتش دشمن در هنگام استقرار تجهیزات در ساحل خودی قبل از عبور، درمورد مشکلات نیرو در جریان عبور از رودخانه گفت: «نیرو برای عبور از دو مانع بزرگ باید بگذرد: ١. آب و ٢. منطقه جنگلی. [تاکنون روی آب ما] تجربه نداریم. مخصوصاً اینکه منطقه پر از باتلاق است با فرض اینکه موانع سیمخاردار و غیره نباشد.» دراینباره علی تجلایی مسئول طرح و عملیات و معاون قرارگاه ظفر، ضمن اشاره به تجربه ناموفق عبور از رود در جنگهای دنیا و جنگ ایران و عراق گفت: ارتش عراق بااینکه هیچ عنصری در مقابل خود در رودخانه بهمنشیر نداشت، اما در عبور از رودخانه کارون در ابتدای جنگ ناکام بود. وی موفقیت نیروهای خودی در عبور از رودخانه کارون در عملیات بیتالمقدس را بهدلیل حضور نداشتن دشمن در منطقه مقابل عنوان کرد و در ارزیابی این موضوع با بیان اینکه «عبور از رودخانه به دو اصل سرعت و غافلگیری متکی است»، خاطرنشان ساخت که از یک طرف برابر اطلاعات بهدستآمده از دشمن، بهعلت لورفتن عملیات، اصل غافلگیری این عملیات از بین رفته است و از طرف دیگر، استحکامات دشمن در ردههای مختلف و ساحل رودخانه نیز سرعت عمل را از ما خواهد گرفت. تجلایی در پایان اظهار کرد: در این عملیات تک ما جبههای است و ما همیشه در تکهای جبههای ناموفق بودهایم. از این که بگذریم در طول عملیاتهای گذشته، ما در تک جبههای به زمین متکی بودیم، ولی در این عملیات روی آب هستیم و به استحکامات مستحکم دشمن حمله خواهیم کرد. ۳. فقدان امکانات لازم برای نصب پل یکی از مهمترین مشکلاتی که فرماندهان حاضر در جلسه امروز مطرح کردند نصب پل برای عبور نیروها و تمهید مقتضیات و امکانات لازم در این مورد بود. نداشتن تجربه در این زمینه و کمبود امکانات لازم برای استفاده از این عنصر در عملیات، فرماندهان را دچار تردید کرده است. سرهنگ پورفرد که ازطرف قرارگاه خاتمالانبیا(ص) مأمور تهیه کالک عبور از رودخانه شده است پس از برآوردهای لازم و بررسی امکانات، درمورد مشکلات عبور گفت: دو مشکل اساسی وجود دارد؛ یکی خطر عبور و دیگری آسیبپذیری امکانات. وی افزود: بهطورکلی همیشه احتمال شکست هنگام عبور از رودخانه وجود دارد. ازنظر نظامی عبور از اروند امکانپذیر است، ولی مستلزم برآورد و تأمین امکانات لازم میباشد. همچنین برای موفقیت دراینزمینه باید ازحیث تاکتیکی، طرح دقیق با جزئیات تهیه بشود که تا به امروز چنین طرحی تهیه نشده است و از این پس نیز زمان این اجازه را به ما نخواهد داد. درحالحاضر، سه منطقه برای عبور وجود دارد و باتوجهبه ضعف پشتیبانی درمورد این موضوع، بنده طرح را بنا به دستور تهیه کردهام و اعتقادی به آن ندارم. در ادامه، سرهنگ پورفرد در بررسی و برآورد تخصصی مسئله نصب پل و نیازمندیهای آن با ارائه کالک در جلسه بهصورت فنی و تخصصی اشکالات نصب پل و مهار جریان آب را در عملیات آتی تشریح و به دلایلی آن را منتفی اعلام کرد ازجمله اینکه: ١. پل پی.ام.پی متکی به کابل است و برای نصب آن باید دکلهایی در طول رودخانه تعبیه گردد، اما این کار فقط در مواردی که عرض رودخانه بیش از ٣٠٠ متر نباشد امکانپذیر است. در این منطقه بهعلت افزایش طولی کابلها با احتساب ارتفاع دکلها عملاً امکانپذیر نیست. ٢. سرعت آب رودخانه در حالت جزر و مد موجب افزایش فشار جریان آب و زیادشدن وزن کابلها و دکلها و تشدید قوس آن میگردد که باتوجهبه عمق زیاد اروند و امکانپذیر نبودن مهار پل با ایجاد لنگرهایی در کف رودخانه، عملاً امکان احداث پل از بین میرود. درهمینزمینه، علی تجلایی مسئول طرح و عملیات قرارگاه ظفر، درمورد مدت زمانی که عبور از پلها طول میکشد گفت: در شرایط عادی ما میخواهیم از چندین پل عبور کنیم که امتحان خود را در رودخانه اروند پس ندادهاند. عبور ١٦ لشکر در بهمنشیر بدون موانع، ١٥ روز طول میکشد. علاوهبراین، ایجاد سیمبکسل هم در شرایط عادی ٦ الی٨ ساعت زمان میبرد. همچنین سرگرد خسروپناه از قرارگاه قدر نیز ضمن اشاره به اینکه مدت زمان عبور از منطقه ساحلی با منطقه غیرساحلی ٤٨ ساعت تفاوت دارد، افزود: عرض مناطق پوشیده شده از نیزارهای چولانی تا ٥٠٠ متر هم میرسد که اگر بخواهیم الوار برسانیم برای یک خودرو از نظر زمانی مشکلاتی وجود دارد و حرکت کُند میشود. عرض ٢٠ تا ٥٠ متر ساحلسازی میخواهد. وی با تأکید بر اینکه در طول شبانهروز، جریان آب در اروندرود دو بار دچار جزر و مد شده و در حالت مد و جزر سطح آب تا دو متر افزایش و کاهش مییابد، درمورد تأثیر این مسئله بر عملیات در این منطقه گفت: «در وضعیت جزر عمق به ٧٠ سانتیمتر میرسد که عبور و پهلوگرفتن جی.اس.پی را مشکل میکند. جی.اس.پی برای پهلو گرفتن عمق ١٢٠ سانتیمتر میخواهد اگر جنس زمین خوب نباشد، امکان پهلوگیری نیست. اگر پل پی.ام.پی روی اروند زده بشود ٦ الی ٨ ساعت میتوان استفاده کرد و اگر جریان آب سرعت بگیرد باید تردد قطع بشود.» سرهنگ حسنی سعدی فرمانده ارتشی قرارگاه کربلا نیز با بیان اینکه این قرارگاه تازه وارد منطقه شده، بر آمادهنبودن قرارگاه کربلا تأکید کرد و افزود: از ٦ پلی که برای محور قرارگاه کربلا بهمنظور عبور از اروند در نظر گرفته شده، هنوز پلی احداث نشده و طرح و کالک عبور از رود نیز تهیه نگردیده است. ۴. مشکلات هلیبرن در مرحله اول عملیات والفجر٨ علاوهبر مسائل مربوط به پل و سرپلگیری، عملیات هلیبرن نیز یکی دیگر از نگرانیهای جدی فرماندهان است که در جلسه امروز مطرح شد. در این جلسه سرهنگ جلالی از مسئولان هوانیروز، درمورد مشکلات عملیات هلیبرن گفت: برای اجرای عملیات هلیبرن دو مشکل مطرح است: یکی کمبود امکانات هوانیروز و دیگری نحوه همکاری با سایر نیروها. وی در ادامه افزود: ما همه امکانات را که شامل ٧٠ فروند بالگرد٢١٤، ١٠ فروند شنوک و ٣٠ فروند بالگرد کبری میشود به کار گرفتهایم. در هر سورتی پرواز ٧ فروند بالگرد٢١٤ در سمت راست و چپ و یک شنوک وارد عمل خواهند شد و مجموعاً ١٢ فروند بالگرد کبری برای حفاظت داریم. وی در بخش دیگری از گزارش خود درمورد مشکلات و موانع دیگر اجرای هلیبرن گفت: تهدید اول این است که درصورت نامساعدبودن وضعیت جوی تمام عملیات هلیبرن متوقف خواهد شد. تهدید دوم این است که در منطقه تجمع بالگرد در پشت جاده قیام، خطر حمله هوایی دشمن وجود دارد. تهدید سوم پدافند دشمن در منطقه عبور و استقرار است. طبق تاکتیک ما عبور نیروها در سطح پایین و پر از نخل انجام میگیرد که دشمن میتواند با توپهای ٢٣ میلیمتری آن را هدف قرار دهد. دراینخصوص، علی تجلایی مسئول طرح و عملیات قرارگاه ظفر نیز در اشاره به مشکلات هلیبرن یادآور شد: «ما تجربه عملی وسیع برای هلیبرن نداریم. آیا با همه پدافندهای دشمن عمل هلیبرن صورت میگیرد؟ [ما چه تدبیری برای] محل ضدهلیبرن [دیدهایم] آیا عمل ضدپاتک و ضدچترباز آماده شده است؟ هلیبرن در آموزش ناموفق بود درصورتیکه زمین آشنا بود، ولی [در این عملیات، عناصر هلیبرن با] زمین دشمن آشنا نیست.» ۵. پدافند یگان و نگهداری هدف یکی دیگر از نگرانیهای جدی فرماندهان حاضر در جلسه امروز مشکلات پدافند و نگهداری هدف در منطقه عملیاتی بود. عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، دراینباره گفت: «هدفی که مشخص شده (در طرح مانور) به چند دلیل قابل نگهداری نیست: ١. برای تصرف، سرعت عمل میخواهد، ما برای عبور ضعف داریم فعلاً فقط یک پل زده میشود پس، از سرعت صحبتی نمیشود. ٢. مرحلهبندی طرح از قرارگاه خاتمالانبیا(ص) و پدافند یک یگان و عبور یگان از یگان زمان میگیرد، یک شب طول میکشد و مشکلات دارد. کندی عمل ما تا رسیدن به هدف مشخص است، چون در شکم دشمن هستیم و راه پاتک باز است. ما محدودیتهای زیادی داریم، ولی دشمن ندارد. دشمن در مجنون برای پاتکزدن محدودیت داشت و ما نتوانستیم پشتیبانی یگان کنیم و اینجا وضع بدتر است. اصل غافلگیری [لازمة کار است، ولی] وقتی از بین رفت موفقیت زیر ٥٠ درصد پایین میآید مگر اینکه ضعف عمدهای از دشمن بگیریم که بچربد.» علاوهبر جعفری، عدهای دیگر از فرماندهان نیز مواردی از قبیل زمین مناسب برای پدافند، لزوم وجود عقبه مطمئن بهمنظور تدارک و جایگزینی نیروها در خط، پیشبینی مقابله با پاتکها و آتش ‏تهیه دشمن، امکانات لازم برای احداث مواضع پدافندی ازجمله وسائل سنگین مانند لودر و بلدوزر و نیروی زرهی را برای پدافند و نگهداری هدف ضروری برشمردند. سرهنگ عبادت فرمانده ارتشی قرارگاه ظفر، درمورد مشکلات دو سرپل عملیات گفت: در محدوده سرپل "الف"، تاکنون تعداد پلها و طرادهها برای ما مشخص نشده تا طراحی کنیم. در اینجا به وسایل مهندسی متکی هستیم که معلوم نیست پای کار خواهند رسید یا خیر؟ اتکای عملیات به سه سرپل است و اگر نشود مابقی کار متوقف خواهد شد. وی در تشریح مشکلات سرپل "ب" نیز پرواز ٨٠ فروند بالگرد برای عبور از رودخانه در زیر آتش دشمن را امری دشوار توصیف و تأکید کرد که با عرض پروازی یک کیلومتر و میدان دید گسترده ضدهوایی دشمن، امکان پرواز و عملیات هلیبرن ضعیف است. علاوهبر دشواری هلیبرن نیرو، امکان انتقال سلاح سنگین، زرهی و ضدهوایی هم بسیار کم است. عمق منطقه سرپل ٢ کیلومتر است که زیر آتش شدید دشمن قرار خواهد گرفت و نگهداری آن مشکل است. علی تجلایی نیز با تشریح مشکل پدافند یگانها اظهار کرد: درصورتیکه با موفقیت از رودخانه عبور کنیم و به سرپلها برسیم، بهعلت محدودیت وسایلی همچون قایق - که درحالحاضر ٣٠٠ فروند در کل ارتش موجود است - عقبه مطمئن برای تدارک و جایگزینی نیرو نخواهیم داشت و برای انتقال نیرو در چند روز اول فقط به قایق متکی خواهیم بود که فقط نیروی پیاده را عبور میدهد. در این وضعیت نمیتوانیم به پدافند کامل دست یابیم. در ساحل خودی و دشمن هر گلولهای که به نخل بخورد آتش خواهد گرفت و این ما را تهدید می‏کند. زیرا نمیتوانیم ادوات و امکانات زرهی و مهندسی مناسب را به آن طرف رود انتقال داده و خاکریز احداث کنیم. عقبه دشمن برای ١٥ الی ١٦ تیپ و لشکر متکی به سه جاده میباشد عقبه ما متکی به سهراهی آبادان است که جاده اهواز - خرمشهر، اهواز - آبادان، ماهشهر - آبادان - خسروآباد از آن عبور میکند. تمام جادههای ما ثبت تیر شده‏اند و ما میخواهیم از چندین پل عبور کنیم که امتحان خود را در رودخانه اروند پس ندادهاند. ۶. وضعیت آموزش نیروها در این عملیات باتوجهبه اینکه عبور از آب به آموزش تکاوری نیروها و هلیبرن متکی شده، کیفیت آموزش نیروها تحتتأثیر عامل کمبود زمان نیز متغیر است. علی تجلایی ضمن تأکید بر این ویژگی عملیات گفت: یک ماه، زمان کمی برای آموزش‏های لازم در عملیات آتی است و حداقل ٦ ماه زمان برای آموزش هلیبرن و عبور از آب نیاز است. وی افزود: گذشته از این، برای عبور وسایل سنگین طراده جی.اس.پی نیاز است که کاربرد این وسیله خود مستلزم آموزش توأم با تمرین است و همانطور که عزیز جعفری نیز در گزارش خود یادآور شد عبور دستگاههای سنگین نیاز به تمرین دارد. تجلایی در ادامه تأکید کرد: چنانچه آموزش انتقال وسایل سنگین با تمرین همراه نباشد، «میزان آسیبپذیری ما زیاد خواهد شد.» درمجموع، ابهامات و اشکالات درمورد کلیت اجرای عملیات یکی از مهمترین مسائلی است که در گزارش امروز فرماندهان قرارگاههای ظفر، نجف، کربلا و قدر بهخوبی مشهود بود. به نظر میرسد فرماندهان باتوجهبه سرنوشت عملیات آبی- خاکی خیبر در سال گذشته، درخصوص اجرای قاطع عملیات روی رودخانه اروند تردید دارند. دراینزمینه در جلسه امروز سرهنگ عبادت فرمانده ارتشی قرارگاه ظفر، در گزارش وضعیت این قرارگاه خطاب به حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی و فرماندهان حاضر در جلسه گفت: «فرماندهان زیاد روحیه خوبی ندارند، بهخاطر عدم اطمینان. طرح خوب است چون دشمن را از دو جناح مورد حمله قرار میدهی. فرماندهان سؤالاتی دارند که ما نمیتوانیم آنها را قانع کنیم.» عزیز جعفری فرمانده سپاهی قرارگاه نجف نیز در گزارش امروز خود با اشاره به اعتقادنداشتن فرماندهان به عملیات اظهار کرد: «ما [نمیتوانیم] فرماندهان را با دروغ و زور امیدوار کنیم درصورتیکه آنها اعتقاد ندارند و [درصورت معتقدنبودن به طرح] نمیتوانند موفق باشند، نیرو استقامتی نخواهد داشت، زیرا اعتقاد ندارد. در [عملیات] خیبر نیرو اعتقاد داشت. بعضی فرماندهان میگویند عملیات طرح فریب است. طرح اصلی را بگویید.» علاوهبراین، گزارش منسجم و مستدل علی تجلایی مسئول طرح و عملیات قرارگاه ظفر، در این جلسه و نحوه آغاز و پایان آن از بیاعتقادی فرماندهان به اجرای این عملیات حکایت دارد؛ وی در ابتدای گزارش خود گفت: «خدا را شاهد میگیرم آنچه را میگویم بهخاطر حقایقی است که در عملیات نهفته و تجربه ٣ سال جنگ و هزاران شهید است.» وی در پایان گزارش خود نیز خاطرنشان کرد: «علت بیان مسائل فقط برای بازشدن ذهنیت برادران بود و انجام تکلیف یک پاسدار در مقابل خون شهدا بوده تا مسئولیت از شانه ما خالی نشود پیشنهادهایی هم داریم که اگر لازم شود میگوییم.»***

گزارش- 2

2. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در پایان جلسه با فرماندهان قرارگاهها و پس از آن در جلسهای که با کلیه فرماندهان سطوح مختلف قرارگاهی و یگانی داشت به موضوع فشارهای بینالمللی و منطقهای، حساسیت وضعیت کنونی جنگ و راههای پیشرو برای ادامه یا خاتمه آن اشاره کرد و از فرماندهان خواست تا علاوهبر اندیشیدن تمهیدات لازم برای رفع مشکلات عملیات، فعالیت خود را بر اجرای عملیات متمرکز کنند. نماینده امام در شورایعالی دفاع در بخش نخست سخنان خود، به حساسیت وضعیت کشور در جنگ و فشار روزافزون قدرتهای بینالمللی و منطقهای اشاره کرد و گفت: هر روزی که از جنگ میگذرد مسائل از کانال سیاسی و نظامی برای ما مشکلتر میشود و دشمن خودش را آمادهتر میکند، قدرتهای سیاسی دنیا و دستاندرکاران ما را از پیروزی مطلق بازداشتهاند. ترکیه و پاکستان مایل نیستند ما به پیروزی برسیم. سوریه و لیبی که با ما خیلی صمیمی هستند میخواهند طوری پیروز شویم که دستمان در عراق باز نباشد. هر کنگره و نشستی که شرکت میکنیم به ما میگویند صلح بکنید. ازنظر سیاسی چقدر میتوان برای صلحنکردن مقاومت کرد؟ خریدهایی در آلمان و انگلیس داریم که در داخل نیاز به آنها داریم، اما تحویل نمیدهند تا صلح کنیم. وی در بخش دیگری با طرح این سؤال که «فکر کنید برای رسیدن به هدف چه باید کرد؟» از فرماندهان خواست باتوجهبه وضعیت پیچیده جنگ و محدودیت امکانات کشور در جنگ برای ادامه و خاتمه جنگ تدبیری اتخاذ کنند. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی دراینباره اظهار کرد: «اگر از اینهمه نیرو که در اینجا جمع کردهایم بتوانیم[در یک عملیات موفق] یک خطی[از کنار اروند تا نزدیک مرز کویت] در مقابل دشمن بکشیم، زحمات چهارساله جنگ اینجا به ثمر میرسد و اگر ناموفق باشیم زحمات ششماهه به اضافه تلفات و افتخارات زیر سؤال رفته و شاید هم از دستمان برود. اگر به هر قیمتی موفق به شکافتن [ایجاد شکاف ارتباطی میان عراق و خلیجفارس] بشویم، ما بعدش نیاز به جنگ مهمی نداریم؛ توپ مستقر نموده رابطه عراق را با خلیجفارس قطع میکنیم. صفوان را تهدید میکنیم و به کشورهای خلیجفارس نزدیک خواهیم شد شکل جغرافیایی جنگ عوض خواهد شد.» وی در ادامه، ضمن تشکر از توضیحات منطقی و مستدل فرماندهان درمورد واقعیتها و ملاحظات موجود در سر راه اجرای موفق عملیات والفجر٨، درباره ادامه کار افزود: تاریخ پنج، شش ماه گذشته نشان میدهد ما نخواستهایم به فرماندهان چیز نامعقول تحمیل کنیم، ما در هیچکدام از جنگهایمان این اطمینانهایی را که شما (درمورد عملیات هلیبرن، عبور از آب و پلها و قایقها) میخواهید نداشتهایم، حضور١٧ تیپ عراق در منطقه را که مثال میزنید، معلوم نیست بتوانند مقاومت کنند. به چیزهایی متکی نشوید که ما هیچوقت نتوانیم تهیه کنیم. برای اجرای عملیات والفجر٧ در منطقه شرق بصره را اینطور صبر کردید تا اینکه دشمن در منطقه آب انداخت و عملیات منتفی شد. شما اگر بخواهید بروید عماره چیزی نیست. ما گفتیم اگر استان واسط را بگیرید ما حکومت موقت عراق را تشکیل میدهیم. شما اگر بخواهید بروید بغداد، دشمن متر به متر جلوی ما را از این شرق بصره بدتر خواهد کرد. در بصره، مردم تا کربلا شیعه هستند اگر بخواهیم کاری کنیم همینجا بکنیم باید یک جنگ حزباللهی و امام حسینی در اینجا کرد. هرکس سخن گفت دلسوزانه بود و من از شجاعت اخلاقی شما تشکر میکنم که هرچه داشتید گفتید. ما زمان میدهیم، ولی مانند گذشته نشود. توان کشور برای ادامه جنگ بسیار محدود است، فشار دشمن روزبهروز بر ما بیشتر خواهد شد. همه کارها برای این است که ما از پیروزی مطلق چشم بپوشیم. اگر بخواهید طبق روش کلاسیک همهچیز داشته باشید، هیچ وقت عملیات سرنوشتساز انجام نخواهد شد. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در ادامه سخنان خود با بیان اینکه در این جلسه دیدیم عدهای نمیخواهند ما حمله ناقص بکنیم و این درست است و مصلحت نیست، گفت: سپاهیها بیشتر از ارتشیها کلاسیک شدهاند و این بهخاطر مرارتهایی است که در گذشته دیدهاند و حالا مقداری احتیاط میکنند. وی راه‏های پیشِ ‏روی جمهوری اسلامی برای ادامه جنگ را چنین جمع‏بندی کرد: ١. اگر کسی نظرش این است که نمیشود بجنگیم، حالا باید تصمیم گرفت. در همین موقعی که آبرو داریم شرایط صلح را فراهم کنیم، این یک راه است. من نمیدانم کسی در میان شماها هست بخواهد این راه را پیشنهاد کند یا نه؟ اگر هست باید بعداً بگوید من نمیگویم اینجا صریح بگوید. ٢. یا باید بجنگیم، اگر بخواهید بجنگید باید یک طرح به تمام معنا کاملی پیدا کنیم که در آن طرح پیروز بشویم که همه شماها (سپاهی و ارتشی و استاد دانشگاه نظام) را بتواند قانع بکند که این طرح صددرصد موفق است. میتوانیم چنین طرح کامل و سرنوشتسازی تهیه بکنیم یا نه؟ خوب فکر کنید میتوانید؟ کجا؟ بصره؟ بغداد؟ عماره؟ کجا؟ ... کِی بسیار مهم است. زمان، امروز برای ما بسیار مهم است، چون دنیا پیروزی مطلق ما را نمیپذیرد، لذا بهمرور بر ما فشار میآورند. با ترکیب نیروها (سپاهی و ارتشی) من بعید میدانم طرحی بیاورید که همه بپذیرند. من بهعنوان یک مسئول توصیه نمیکنم یک کار نامعقول انجام دهید، امروز عملیات ناموفق برای ما خسارتپذیر است. الآن میتوانیم ٣٠ درصد خواستههایمان را بگیریم، ولی عملیات ناموفق باشد ٥ درصد را هم نخواهیم توانست بگیریم. عملیات ناموفق به صلاح ما نیست این بهعنوان یک اصل است. فکر کنید عملیات آخر است، تمام امکانات را به کار بگیرید اگر خودتان را به امالقصر برسانید عملیات آخر خواهد بود. اگر آنجا بایستیم، ٦٠ درصد خواستههایمان را خواهیم گرفت و کشورهای منطقه برای اتمام جنگ بسیج خواهند شد. اجرای عملیات با تمام امکانات لازم تا آنجایی که من میدانم مقدور نخواهد بود؛ عملیاتی را پیشنهاد کنید تا بتوانیم بپذیریم. درمورد صلح نظر امام مطرح است و ایشان میگویند بدون جنگ صلحی امکان ندارد و اگر ما هم نتوانیم بجنگیم به مردم میگوید بروید بجنگید. آقای هاشمی رفسنجانی در پایان درمورد مطالبی که فرماندهان مطرح کردند و نتیجه مباحث ذکرشده در جلسه اظهار کرد: «جلسه را ختم میکنم، ولی حرف تمام نشده، چند نفر نماینده معرفی کنید بیایند تهران، آقای[آیتالله] خامنهای هم باشند در آنجا برای تصمیمگیری نهایی بحث کنیم. دستور، دستور فرماندهی است و کار طبق روال ادامه داشته باشد... در بحثها آقایان پیشنهادهایی که به من داده میشد هیچ چیز جدیدی نداشت جز اینکه مدتی متوقف شویم و اینجا هم مانند زید شود.»

گزارش- 3

3. درپی جلسه صبح امروز فرماندهان قرارگاههای ظفر، نجف، کربلا و قدر با حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی و انعکاس ابهامات و اشکالات موجود بر سر راه اجرای عملیات آتی در منطقه جنوب جزیره مینو به وی، فرمانده کل سپاه و فرمانده نیروی زمینی ارتش نشستی جداگانه با فرماندهان مذکور برگزار کردند و ضمن تذکر نکاتی درمورد رعایت سلسله مراتب و نحوه گزارش به مقام بالاتر، بر اجرای عملیات آتی تأکید و آخرین تغییرات مأموریت قرارگاهها در عملیات والفجر٨ و زمان اجرای این عملیات را ابلاغ کردند. امروز همچنین بهمنظور رسیدگی به مسائل و مشکلات قرارگاههای کربلا و نصرت جلساتی با حضور مسئولان این دو قرارگاه و فرماندهان قرارگاه خاتمالانبیا(ص) برگزار شد. در جمع فرماندهان قرارگاهها فرمانده کل سپاه ضمن تأکید بر پرهیز از یأس و ناامیدی، درمورد ضرورت اجرای عملیات در شرایط کنونی و درک بیشتر از مسائل جنگ نکاتی را یادآور شد. وی با بیان اینکه «آیا تا حالا دیدهاید امکانات ما از دشمن بیشتر باشد؟» گفت: «شرایط فرق میکند، ولی ارادهها و جوششها باید بیشتر شود. ... شرایط سخت را باید با بالابردن جوشش و اراده فایق آییم. در برخورد با دشمن فرض بدهیم که بیاید ٢٠ سال بجنگد. دشمن را سست میدانیم. ... ما شاید نتوانیم ١٠ لشکر عراق را منهدم کنیم، ولی میتوانیم اراده خود را به دشمن تحمیل کنیم و این [بهعنوان] یک هدف برای ما وجود دارد.» محسن رضایی ضمن انتقاد از کیفیت گزارشهای دادهشده به حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی، درمورد نحوه بیان مشکلات و ابهامات به فرماندهان قرارگاهها گفت: «نحوه بیان مسائل باید به نحوه وفادارانه و صحیح پیش برود. برادران تصور نکنند ما نظرات آنها را نمیگیریم، پس در حضور آقای هاشمی تمام مسائل را بگوییم. ... باعث افتخار ماست برادران شجاعت داشته باشید ما فرمانده ترسو نمیخواهیم. ... ما به شما حق میدادیم نظرتان را بگویید، واقعیات را بگویید ولی وقتی عمل شروع شد از شما نمیپذیریم که مسائلی را بگویید. ... مطمئن باشید ما به شما فشار غیرمعقول نمیآوریم ولی گاهی ما تشخیص میدهیم.» در ادامه، سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش نیز ضمن تأیید سخنان رضایی، درمورد ضرورت رعایت سلسله مراتب خطاب به فرماندهان گفت: «در سلسله فرماندهی باید تقدس حفظ بشود، چگونه میتوان تقدس را حفظ کرد؟ در سلسله مراتب محکم باشید. باید به همان قوتی که دستور از بالا صادر میشود در سلسله مراتب رعایت شود. خلاف است از بغل فرمانده چانل باز کنیم. ... در داخل مانور ما [من و محسن رضایی] تصمیمگیرنده هستیم، قبل از دستور همه نظر میدهند، ولی وقتی دستور صادر شد همه باید انجام دهند.» در پایان این جلسه برابر اعلام فرمانده نیروی زمینی ارتش، آخرین تغییرات مأموریت قرارگاهها در عملیات والفجر٨ به این شرح ابلاغ گردید: طرح مانور عملیات والفجر٨ با افزودن دو عامل قادر٧ **** و نیروی دریایی تکمیل شد؛ به این شکل که در مانور جدید علاوهبر افزایش محور قادر٧، پس از موفقیت محورهای قادر در عبور از رودخانه و گرفتن سرپل مناسب، نیروی دریایی ارتش از دهانه فاو وارد شده و امکانات و تجهیزات لازم را به نیروهای درگیر در غرب رودخانه میرساند. ازاینرو، کلیه قرارگاههای درگیر باید طبق برنامه قبلی پیش رفته و برای روز جمعه آینده [٥/٥/١٣٦٣] آمادگی لازم برای اجرای قطعی عملیات را کسب کنند. براساس نتایج جلسات امروز علاوهبر تعیین روز جمعه ٥/٥/١٣٦٣ بهعنوان روز اجرای عملیات والفجر٨، قرار شد فرآیند تکمیل طرح والفجر٨ و برآورد امکانات باتوجهبه مقدورات و محدودیت زمان و پیشنهاد طرح جدید نیز پیگیری شود تا با حضور فرماندهان در تهران تصمیم نهایی برای اجرای عملیات اتخاذ شود. همچنین قرار شد فرماندهان، منطقه عملیات والفجر٧ (کوشک و زید) یا منطقه دیگری را بهعنوان طرح عملیات یدک بررسی کرده و پیشنهاد دهند. گفتنی است عصر امروز فرماندهان قرارگاه خاتمالانبیا(ص) جلسات جداگانهای را با فرماندهان قرارگاههای کربلا و نصرت برگزار کردند. در جلسه با فرماندهان قرارگاه کربلا، مسائل و مشکلات مانور این قرارگاه در عملیات جنوب جزیره مینو مورد بررسی و ارزیابی قرارگرفت و مقرر شد در اسرع وقت برای رفع آن تدابیر لازم به عمل آید. در جلسه دیگری با حضور مسئولان قرارگاه نصرت روند اقدامات شناسایی عملیات آتی در منطقه هور (بدر) و شیوه همکاری و هماهنگی با ارتش در این منطقه بررسی شد.

گزارش- 4

4. در جریان اقدامات امروز گروههای مسلح غیرقانونی در استانهای کردستان و آذربایجانغربی، یک درجهدار ژاندارمری شهید و چند تن به گروگان گرفته شدند؛ از افراد ضدانقلاب نیز ٣ تن کشته و ٢ نفر زخمی شدند. ساعت ٦ صبح امروز، حدود ٦٠ نفر از افراد گروه‏های مسلح غیرقانونی که از سفر استاندار و جمعی از مسئولان باختران به اورامانات و پاوه برای رسیدگی به وضعیت و مشکلات منطقه، آگاه شده بودند، با هدف آسیبرساندن به این هیئت، جاده روانسر - پاوه را در نزدیکی روستای قشلاق، مسدود و بیش از ٣٠ اتومبیل را متوقف کردند. مهاجمان ضمن آتشزدن یک اتومبیل دولتی، یک درجه‏دار ژاندارمری را گروگان گرفته و پس از شکنجه، وی را به شهادت رساندند. گفتنی است استاندار باختران و همراهان وی از مسیر دیگری به باختران بازگشتند. در درگیری نیروهای سپاه با چته‏های دمکرات در روستای سرسوی سفلی (سنندج)، ٢ نفر از عناصر دمکرات کشته شدند و یک قبضه کلاشینکف نیز به دست نیروهای خودی افتاد. همچنین افراد ضدانقلاب بامداد امروز، خرمن یکی از روستاییان را در روستای موچش (جنوبشرقی سنندج) آتش زدند. عناصر مسلح غیرقانونی امشب به پایگاه آقبلاغ اشنویه نیز حمله کردند و پس از دو ساعت درگیری درحالیکه یک نفر از آنها کشته و ٢ نفرشان زخمی شده بود، گریختند. علاوهبراین امشب، حدود ٣٥ نفر از چته‏های حزب دمکرات، در روستای قزقاپان‏سنگ واقع در شمال تکاب، ٣ نفر از سربازهای سپاه تکاب و چند تن از ریش‏سفیدان روستا را ربوده و با خود به روستای آغ‏دره در شمالغربی این شهرستان بردند. در حادثه مشابهی عناصر کومه‏له نیز یک سرباز را در مسیر مهاباد - سردشت، ربوده و با خود بردند. عناصر این سازمان همچنین امشب یکی از اهالی روستای سرهویه (اطراف سنندج) را دستگیر و کمی بعد با وساطت اعضای شورای روستا و پس از گرفتن مقداری پول، وی را آزاد کردند؛ عناصر کومهله به این شخص اخطار دادند که درصورت ادامه همکاری با دولت، اعدامش خواهند کرد.

گزارش- 5

5. تعدادی دیگر از عناصر و افراد وابسته به گروه‏های معارض ضدانقلاب در مناطق مختلف کشور تسلیم یا دستگیر شدند. پدر همسر سنار مامدی که عضو حزب دمکرات است، با یک قبضه اسلحه کلاشینکف و ٤ خشاب پُر، خود را به یکی از پایگاه‏های ژاندارمری آذربایجا‏ن‏غربی معرفی کرد. درهمینحال، سپاه سردشت نیز در گزارشی از تسلیمشدن ٢ تن از عناصر ضدانقلاب خبر داد. براساس این گزارش از روز بیستوهفتم تیرماه تا به امروز، ٥ نفر از افراد حزب دمکرات، یک نفر از گروه خبات و ٣ نفر دیگر نیز با تجهیزات انفرادی، تسلیم نیروهای خودی شده‏اند. علاوهبراین، گزارش فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) نیز حاکی است در سه روز اخیر، ٣ نفر از نیروهای حکمت مامدی، تسلیم پایگاه سلماس شده‏اند. به گزارش ستاد منطقه٣ سپاه، امروز ٢ نفر از عناصر حزب توده در گرگان دستگیر شدند؛ همچنین در رشت نیز یکی از اعضای سازمان مجاهدین خلق (منافقین) که درحین انجام خدمت وظیفه در ارتش بود، دستگیر شد.

گزارش- 6

6. وزیر امور خارجه آلمان‏غربی که دیروز وارد ایران شده است، امروز در تهران با رئیس مجلس، نخست‏وزیر، وزیر امور خارجه و وزیر اقتصاد ایران دیدار و گفتوگو کرد. عصر امروز هانس دیتریش گنشر با حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی، دیدار کرد. آقای هاشمی در یادداشتهای روزانه خود دراینزمینه نوشته است: «ساعت ٦ بعدازظهر، با آقای [هانس دیتریش] گنشر وزیر امور خارجه آلمان، ملاقات داشتم. درباره جنگ، حقوق بشر و روابط اقتصادی صحبت کردیم و مصاحبه مطبوعاتی با خبرنگاران آلمانی داشتم.» وزیر امور خارجه آلمان همچنین در دیدار با میرحسین موسوی نخست‏وزیر، خواستار گسترش روابط دو کشور در تمامی زمینه‏ها شد و ضمن اشاره به «احترامی که کشورش برای عقاید کشورهای مستقل قائل است، ... دلایل خود را جهت لزوم خاتمه جنگ تشریح کرد.» نخست‏وزیر نیز ضمن ابراز امیدواری برای گسترش مناسبات دو کشور، بر ایجاد توازن در مبادلات تجاری ایران و آلمان تأکید کرد. موسوی همچنین با اشاره به لزوم وجود امنیت در مرزهای ایران برای فراهمشدن امکان سازندگی در داخل کشور، درمورد موضع ایران در قبال ادامه جنگ گفت: «ما برای ایجاد چنین امنیتی مجبوریم جلوی متجاوز را بگیریم و یقین داریم با حضور رژیم صدام امکان برقراری صلح در منطقه وجود نخواهد داشت و ما مصر هستیم تا حذف رژیم صدام جنگ را ادامه دهیم.» گنشر با علی‏اکبر ولایتی همتای ایرانی خود نیز دیدار کرد. گزارش خبرگزاری آلمان‏غربی به نقل از کارل تئودور پاسجک سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور، حاکی است در این دیدار گنشر درزمینه حقوق بشر «نگرانی خود را بهویژه درمورد احکام مرگ [اعدام] و رفتار با اقلیت‏های مذهبی به ولایتی اعلام کرده است.» ولایتی نیز در پاسخ وی با اشاره به اختلاف دیدگاه دو طرف در نوع نگرش به مقوله حقوق بشر گفت: «ملت اسلامی و قرآن برداشت دیگری از مفهوم حقوق بشر دارد.» براساس این گزارش، وزیران امور خارجه دو کشور موافقت کردند که کمیته مشترکی برای بررسی مسائل اقتصادی و فرهنگی ازجمله موضوع حقوق بشر تشکیل شود. همچنین به گفته پاسجک، ولایتی و گنشر درمورد برگزاری یک یا دو جلسه دیگر برای بحث درباره جنگ ایران و عراق به توافق رسیدهاند. این درحالی است که آلمان‏غربی تأکید کرده گنشر قصد ندارد در این جنگ میانجیگری کند. درعینحال، خبرگزاری آسوشیتدپرس و رادیو کویت گزارش دادند که گنشر در دیدار با ولایتی خواستار خاتمه هرچه سریعتر جنگ بین ایران و عراق شده است. همچنین به گزارش رادیو مونت‏کارلو، وزیر امور خارجه ایران «از آلمان‏غربی بهعنوان یکی از اعضای بازار مشترک اروپا خواست تا هشدار ایران را به بقیه کشورهای اروپا که از تروریست‏های فراری حمایت می‏کنند، برساند.» علاوهبراین، هانس دیتریش گنشر در دیدار با حسین نمازی وزیر اقتصاد ایران، ضمن طرح مشکلات بازرگانان آلمانی در ایران ازجمله درزمینه مسائل مربوط به روادید و اجازه کار، آمادگی کشورش برای آموزش متخصصان ایرانی را اعلام کرد. براساس گزارش خبرگزاری رویتر، احتمالاً ایران در نظر دارد با کمک آلمان ٣٠ هزار مهندس را آموزش دهد. از سوی دیگر، کارشناسان دو کشور بررسی گلایه ایران از کسری تراز بازرگانی به نفع آلمان‏غربی (پنج به یک) را آغاز کردند.

گزارش- 7

7. سفر وزیر امور خارجه آلمان‏غربی به ایران، بازتاب وسیعی در رسانه‏های آلمان و مطبوعات برخی دیگر از کشورهای اروپایی داشته است. خبرگزاری جمهوری اسلامی درخصوص انعکاس خبر سفر وزیر امور خارجه آلمان‏غربی به ایران، از بن گزارش داد: ظرف دیروز و امروز، اخبار مرتبط با این رویداد در رسانه‏های مختلف خبری این کشور، ازجمله کانال دوم تلویزیون، رادیو آلمان و اکثر روزنامه‏های آلمانغربی بازتاب وسیعی داشته است. به گزارش رادیو کلن، گروهی از نمایندگان شرکت‏ها و مؤسسات اقتصادی و تولیدی آلمان، وزیر امور خارجه این کشور را در سفر به تهران همراهی می‏کنند. همچنین محافل اقتصادی آلمان بر این باورند که در جریان این سفر، روابط ایران و آلمان در زمینه‏های اقتصادی توسعه خواهد یافت و احتمال دارد قراردادهایی در حوزه خرید و فروش کالا منعقد شود. باوجوداین، دویچه‏وله گزارش داد که مسائل اقتصادی آن‏گونه که گفته می‏شود در این سفر نقش چندانی ندارند درحالحاضر، انگیزه سفر هیئت آلمانی، انعقاد قراردادهای اقتصادی با ایران نیست. براساس این گزارش، معاملات تجاری آلمان با ایران در دو سال گذشته بسیار رضایت‏بخش بوده و حجم صادرات آلمان به ایران در پنجماهه نخست سال جاری میلادی، ١٧ درصد رشد داشته است. روزنامه فیگارو (چاپ پاریس) نیز در شماره امروز خود، با اشاره به اینکه سفر گنشر به تهران، اولین دیدار وزیر امور خارجه یکی از کشورهای عضو بازار مشترک اروپا از جمهوری اسلامی ایران است، «ازسرگیری گفتوگو بین بن و تهران، تقویت روابط اقتصادی بین دو کشور و طرح مسئله حقوق بشر» را سه هدف اصلی گنشر از این سفر عنوان کرد. به نوشته فیگارو، باوجود بی‏طرفی آلمان در جنگ ایران و عراق، مسئله جنگ نیز در این سفر مطرح خواهد شد. نشریه فرانسوی لوکوتیدین دوپاری هم، این سفر را حاکیاز خواست مقامات ایرانی برای شکستن انزوای خودخواسته ارزیابی کرد و با اشاره به وجود روابط بازرگانی میان آلمان و ایران و درنتیجه جایگاه بهتر آلمان نسبت به دیگر کشورهای مهم اروپایی، درمورد موضع وزیر امور خارجه آلمان در قبال جنگ ایران و عراق نوشت: «بنابراین، گنشر قاعدتاً باید بهعنوان سخنگوی کشورهای اروپایی خود را هوادار یک راه‏حل ازطریق مذاکره برای این جنگ معرفی نماید.» روزنامه ال پائیس (چاپ اسپانیا) نیز سفر گنشر به ایران را «مهم‏ترین رویداد سیاسی در روابط کشورهای غربی با جمهوری اسلامی ایران پس از ماجرای گروگان‏گیری» عنوان کرد. این روزنامه به همکاری آلمان در ساخت بخش‏های حساس سه نیروگاه هسته‏ای ایران اشاره کرده و این سفر را «گویای ازبینرفتن سردی در روابط سیاسی» غرب با جمهوری اسلامی ایران برشمرد.

گزارش- 8

8. سفر وزیر امور خارجه آلمان‏غربی به ایران با مخالفت و انتقاد گروه‏های مخالف جمهوری اسلامی و حزب سوسیال دمکرات و برخی مطبوعات این کشور مواجه شده است. به گزارش رادیو صدای آزاد ایران، سازمان‏های مخالف جمهوری اسلامی در آلمان ازجمله نهضت مقاومت ملی ایران به رهبری شاپور بختیار، کانون ملیون ایران، جبهه نجات ایران به رهبری علی امینی، سازمان همبستگی ایرانیان و سازمان دانشجویی خواستاران بازگشت دمکراسی به ایران، با ارسال پیام‏هایی به وزارت امور خارجه آلمان، سفر گنشر به ایران را بهشدت محکوم کرده‏اند. همچنین رادیو ایران، دیگر رادیوی متعلق به اپوزیسیون خارج از کشور، عصر امروز اطلاعیه شماره ١ نهضت مقاومت ملی ایران شاخه هامبورگ به مناسبت سفر گنشر به ایران را پخش کرد. در این اطلاعیه، سفر وزیر امور خارجه آلمان به ایران، تأیید نظام جمهوری اسلامی ایران تلقی و محکوم شده است. اطلاعیه مذکور همچنین از تصمیم وزیر امور خارجه آلمان برای حضور در بهشت زهرا(س) و ادای احترام به شهیدان بهشتی و رجایی، انتقاد کرده است. گفتنی است هانس دیتریش گنشر صبح امروز با حضور در مزار شهدای انقلاب و جنگ تحمیلی و گذاردن تاج گل بر مزار شهدای حادثه هفتم تیر، به آنان ادای احترام کرد. علاوهبراین، حزب سوسیال دمکرات آلمان‏غربی نیز ضمن ابراز مخالفت با سفر وزیر امور خارجه این کشور به ایران، از وی خواست تا به عملکرد جمهوری اسلامی درزمینه حقوق بشر اعتراض کند. در بیانیه‏ای که این حزب امروز در بن انتشار داد، از گنشر خواسته شده است از این سفر برای هشدار به تهران درمورد عواقب ادامه جنگ با عراق بهره‏برداری کند. به گزارش خبرگزاری کویت، برخی از مطبوعات آلمان‏غربی نیز این سفر را پشتیبانی سیاسی مهم از جمهوری اسلامی ایران دانسته و از آن انتقاد کرده‏اند.

گزارش- 9

9. وزیران دفاع و امور خارجه عربستان سعودی خواستار همکاری ایران و عراق با شورای همکاری خلیجفارس بهمنظور خاتمهدادن یا محدودکردن دامنه جنگ شدند؛ درعینحال، یک روزنامه اماراتی نیز مدعی شد ایران و شورای مذکور دراینباره توافق کردهاند. شاهزاده سلطان بن عبدالعزیز وزیر دفاع عربستان سعودی، امروز پس از دیدار با سلطان قابوس پادشاه عمان در مسقط، با بیان اینکه اعضای شورای همکاری خلیجفارس جنگ ایران و عراق را عامل بهخطرافتادن ثبات و امنیت منطقه و جهان می‏دانند، درمورد فعالیت‏های کشورهای عضو این شورا دراینزمینه گفت: «کشورهای خلیجفارس [اقدام به] تلاش برای محدودکردن خطرات جنگ ازطریق تماس‏ها میان دو کشور ایران و عراق و ازطریق اقدامات جهانی در چارچوب سازمان ملل نمودند.» وی از طرفین متخاصم خواست برای خاتمه جنگ با اعضای شورای همکاری خلیجفارس همکاری کنند و از ایران نیز درخواست کرد که با این کشورها «برای ایجاد یک راه‏حل سریع برای [پایاندادن به] این جنگ و یا لااقل بی‏طرف‏کردن منطقه خلیج‏فارس همکاری نماید.» همچنین، سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان نیز در درخواستی مشابه از ایران و عراق برای تعامل با شورای همکاری خلیجفارس بهمنظور پایاندادن به جنگ، گفت: «کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس تلاش می‏کنند تا ازطریق تماس با طرفین درگیر از ادامه و گسترش جنگ جلوگیری کنند.» روزنامه الخلیج (چاپ امارات) نیز مدعی شد درپی موافقت شورای همکاری خلیجفارس با پیشنهاد ایران برای برگزاری یک اجلاس منطقه‏ای در تهران، احتمالاً در هفته جاری، هیئتی ازسوی این شورا بهمنظور بررسی راه‏های پایاندادن به جنگ و کاهش دامنه منازعه در خلیجفارس، عازم تهران خواهد شد.

گزارش- 10

10. در ادامه اظهارنظر شرکتکنندگان در اجلاس اخیر کمیته صلح کنفرانس اسلامی در جده، احمد ریاضالدین وزیر امور خارجه مالزی، با اشاره به تماسهای محرمانه اعضای این کمیته در ماه‏های مارس، مه و ژوئن گذشته، با مقامات ایران و عراق بهمنظور محدودکردن دامنه جنگ، اظهار کرد که اعضای کمیته مذکور متعهد شدند «تا رسیدن به راه‏حلی برای جنگ ایران و عراق به تلاش‏های خود ادامه دهند.» درهمینزمینه امروز، روزنامه الخلیج (چاپ امارات) سخنان آیت‏الله خامنه‏ای در نماز جمعه تهران را درج کرد؛ به نوشته این روزنامه، رئیسجمهور ایران با بیان اینکه کمیته صلح کنفرانس اسلامی حامی صدام است و برخی از اعضای این کمیته باوجود اذعان به آغاز جنگ ازسوی صدام، حاضر به محکومکردن وی نیستند، آن را فاقد صلاحیت برای میانجیگری بین ایران و عراق دانسته است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، مطبوعات امروز امارات، این اظهارات آیت‏الله خامنه‏ای را بهطور مشروح منتشر ساخته‏اند. درعینحال به گزارش رادیو قاهره، وزیر امور خارجه تونس ضمن اعلام این نکته که در شرایط فعلی تونس قصد ندارد میان ایران و عراق میانجیگری کند، از حمایت کشورش از ابتکارات سازمان ملل برای پایاندادن به این جنگ خبر داد؛ وی همچنین گفت پیامی***** را از وزیر امور خارجه ایران دریافت کرده است.

گزارش- 11

11. کمیته تحقیق حقوق‏دانان آسیا دست‏یازی رژیم بعثی عراق به سلاح‏های شیمیایی در جنگ با ایران را محکوم کرد. این کمیته که مرکز آن در دهلی‏نو پایتخت هند است و شعباتی نیز در بنگلادش، تایلند و فیلیپین دارد با هدف بررسی استفاده از سلاح‏های شیمیایی در جنگ ایران و عراق و نیز درخواست دبیرکل سازمان ملل درمورد خودداری از بهکارگیری سلاح‏های مذکور در این جنگ، یک گردهمایی با حضور ١٢٠ نفر از شخصیت‏های حقوقی و مذهبی در داکا پایتخت بنگلادش برگزار کرده است. در این نشست، حقوقدانان دیوانعالی و دادگاه عالی بنگلادش، استفاده عراق از بمب‏های شیمیایی در جنگ با ایران را نقض پروتکل ژوئن ١٩٢٥ ژنو و یک جنایت جنگی علیه بشریت دانسته و آن را محکوم کردند. ابوکوثر محمد قاضی دیوانعالی بنگلادش، با اشاره به اینکه عراق تاکنون بیش از ٥٠ بار سلاح‏های شیمیایی را علیه ایران به کار گرفته است، سکوت سازمان ملل دربرابر این اقدامات را عامل تشویق عراق به تکرار این عمل معرفی کرد. خانم عذرا علی وکیل دیوانعالی بنگلادش نیز از کمیته تحقیق حقوق‏دانان آسیا خواست تا برای بررسی و تعیین آغازگر جنگ، طرف ناقض قوانین بین‏المللی و میزان خسارات ناشیاز جنگ، کمیته‏ای را تشکیل دهد. همچنین دکتر حمیدالدین خان استاد حقوق بین‏الملل دانشگاه داکا و رئیس این گردهمایی، از تمام مسلمانان و کشورهای اسلامی خواست رژیم بغداد را بهعنوان جنایتکار جنگی محکوم کنند. سفیر ایران در بنگلادش نیز ضمن سخنانی در گردهمایی داکا با ذکر تاریخچه‏ای از مبارزات ملت ایران به رهبری امام خمینی و برشمردن تحولات و پیشرفت‏‏های ایران پس از انقلاب اسلامی، انگیزه‏های صدام از حمله به ایران و استفاده ارتش عراق از سلاح شیمیایی علیه رزمندگان ایرانی را تشریح کرد.

گزارش- 12

12. به دنبال استفاده عراق از سلاح‏های شیمیایی در جنگ با ایران و درخواست دبیرکل سازمان ملل از دو کشور مبنیبر خودداری از بهکارگیری سلاح شیمیایی، ژاپن صدور چند نوع ماده شیمیایی به ایران و عراق را ممنوع اعلام کرد. به نوشته روزنامه آساهی (چاپ توکیو)، وزارت اقتصاد این کشور پیش از صدور چند نوع ماده شیمیایی به ایران و عراق باید اجازه کسب کند. براساس این گزارش، دولت امریکا از کشورهای پیشرفته خواسته است که فروش شش ماده شیمیایی که قابلیت استفاده بهصورت سلاح‏های شیمیایی را دارند، به ایران و عراق ممنوع اعلام کنند. مواد شیمیایی شش‏گانه مذکور، بهعنوان مواد اولیه در پلاستیک‏سازی و سموم کشاورزی به کار میروند و ژاپن فقط سه نوع از آنها را تولید می‏کند.

گزارش- 13

13. یک نشریه انگلیسی مدعی شد بهزودی تعدادی هواپیمای جنگی امریکایی به ایران تحویل داده خواهد شد؛ یک نشریه امریکایی نیز کمبود هواپیمای جنگی را مهم‏ترین عاملِ تأخیر در حمله بزرگ ایران برشمرد. هفته‏نامه آبزرور (چاپ لندن) امروز به نقل از برخی منابع نوشت: قرار است ایران بهزودی ٢٥ فروند هواپیمای شکاری اف٥ ارسالی از امریکا را تحویل بگیرد. به نوشته این هفته‏نامه، هواپیماهای مذکور احتمالاً هم‏اکنون در کانتینرهایی بر روی یک کشتی که بهسوی ترکیه درحال حرکت است، قرار دارند و قرار است در خاک ترکیه از کشتی خارج شده و ازطریق زمینی به ایران ارسال شوند. درعینحال روزنامه نیویورک تایمز تأخیر در حمله بزرگ ایران را ناشیاز هراس مقامات این کشور از کمبود هواپیما و تانک برای پشتیبانی از نیروهای نظامی اعلام کرد. به نوشته این روزنامه، فرماندهان نظامی ایران نگراناند که در نبود این پشتیبانی، "نیروهای کاملاً مجهز و سنگرگرفته عراقی"، با دفع حمله قوای ایرانی تلفات سنگینی به آنها وارد سازند. نیویورک تایمز کمبود هواپیما را عمده‏ترین نقطه ضعف نیروهای مسلح ایران برشمرد و به نقل از تحلیل‏گران غربی تعداد هواپیماهای جنگی ایران را بین ٣٥ تا ٤٠ فروند ذکر کرد. همچنین درزمینه فروش جنگ‏افزار به طرفین متخاصم در غرب آسیا روزنامه واشنگتن پست در مقاله‏ای با عنوان "علیرغم فشار امریکا، ایران از کشورهای بی‏طرف اسلحه می‏خرد"، مدعی شده است که کشورهای انگلیس و سوئیس گرچه در جنگ بین ایران و عراق اعلام بی‏طرفی کرده‏اند، ولی همچنان فروش سلاح به ایران را ادامه می‏دهند. رادیو اسرائیل به نقل از این نشریه گزارش داد: انگلیس با جاسازی یکی دو تا اتاق عمل در کشتی‏های جنگی، آنها را بهعنوان کشتی‏های بیمارستانی به ایران می‏فروشد و سوئیس نیز هواپیماهای جنگنده غیرمسلحی را به ایران و عراق می‏فروشد که مهندسان ایرانی با نصب موشک، آنها را به هواپیمای جنگنده تبدیل می‏کنند. به نوشته این روزنامه، دو کشور متخاصم ماهانه حدود یک میلیارد دلار هزینه جنگی دارند و براساس گزارش مؤسسه تحقیقات صلح استکهلم، در سه سال اول جنگ، ١٨ کشور برای عراق و ١٧ کشور برای ایران و ١٠ کشور دیگر ازجمله شوروی برای هر دو طرف اسلحه فراهم کرده‏اند.

گزارش- 14

14. درپی برگزاری هفتادمین گردهمایی وزیران ١٣ کشور عضو اوپک در وین****** وزیر نفت امارات از سفر هیئت‏های منتخب این نشست به کشورهای تولیدکننده نفت با هدف تثبیت بازار کنونی نفت خبر داد. مانع سعید العتیبه وزیر نفت امارات متحده عربی، که ریاست کمیته نظارت بر بازار نفت اوپک را نیز برعهده دارد، در مصاحبه با مجله المستقبل (چاپ پاریس) گفت: بهزودی هیئت‏های منتخب گردهمایی اخیر وزیران نفت اوپک، به کشورهای عضو این سازمان سفر خواهند کرد تا در دیدار با رهبران این کشورها، وضعیت کنونی بازار نفت، تلاش اوپک برای دفاع از بازار نفت و اتخاذ تدابیر لازم بهمنظور حفظ سقف تولید کنونی به میزان روزانه ٥/١٧ میلیون بشکه را تشریح کنند. وی همچنین از اعضای اوپک خواست مقررات این سازمان درمورد سقف تولید و قیمت نفت (٢٩ دلار در هر بشکه) را رعایت کنند. به گفته وزیر نفت امارات، یک هیئت نیز در سفر به کشورهای تولیدکننده نفت غیراوپک، از آنها برای همکاری با این سازمان در تولید و قیمت‏گذاری نفت دعوت خواهد کرد. مانع سعید العتیبه همچنین ابراز امیدواری کرد که منازعه ایران و عراق از راه‏های مسالمت‏آمیز خاتمه پیدا کند تا از تأثیرات منفی آن ازجمله حمله به نفتکش‏های کشورهای بی‏طرف، جلوگیری شود. ضمیمه اول گزارش١٥٠: یادداشتهای حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی درباره مطالب مطرحشده در جلسه بررسی مشکلات و موانع موجود برای اجرای عملیات آتی حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی درمورد جلسه امروز در خاطرات روز ٣٠/٤/١٣٦٣ خود آورده است: «بعد از نماز صبح جلسهای با فرماندهان و مسئولان چهار قرارگاه داشتیم. هریک جداگانه صحبت کردند و بیشتر آنها بهنحوی، با عملیات مخالفت کردند و ادلهای اقامه کردند. بعد از آنها، صحبت کردم و ضمن تشکر از تذکرات آنها، [درباره] عدم تحصیل همه امکانات مورد نظر آنها صحبت کردم. سپس برای جلسهای دیگر به مسجد پادگان رفتم که فرماندهان لشکرها و تیپهای عملکننده شرکت داشتند. در این جلسه، کسی صحبت نکرد؛ فقط آقای صیاد [شیرازی] خیرمقدم گفت و من مفصلاً صحبت کردم و بیشتر توضیح همان مطالب جلسه قبل بود و تشویق در بهکاربردن همت کامل. دوباره به دفتر فرمانده تیپ آمدیم و با مسئولان اصلی قرارگاهها به مذاکره نشستیم. تقریباً تمام حضار اعم از ارتشی و سپاهی، اظهار عدم موافقت کردند. فقط آقای صیاد [شیرازی] موافق بود که دفاع کرد و محسن رضایی هم که ظاهراً موافق بود ساکت بود. این مقاومت [در اجرای عملیات] از طرف ارتشیها، در عملیات خیبر هم بود، ولی سپاهیها در این عملیات چنین وضعی پیدا کردهاند. ممکن است ریشه عمیقی داشته باشد، باید کشف کرد. قرار شد مطالب آنها را در تهران با آقای [آیتالله] خامنهای و امام مطرح کنم و سپس در تهران یا همانجا به بحث ادامه دهیم؛ اما دستور داده شد که تلاش برای آمادگی مطابق مأموریت ادامه داشته باشد.» ضمیمه دوم گزارش١٥٠: روایت غلامعلی رشید از جلسه فرماندهان و مسئولان قرارگاههای خاتمالانبیا(ص)، ظفر، نجف، کربلا و قدر با حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در پادگان تیپ٢ لشکر٩٢ زرهی غلامعلي رشيد درمورد اظهارات فرماندهان سپاه و نحوه انعکاس ابهامات موجود درخصوص کلیت اجرای عملیات در جلسه با حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی می‏گوید: «آقاي هاشمي يك جلسهاي ميگيرد كه تصميمگيري بكند، ما از آقاي هاشمي اجازه ميگيريم، ميگوييم حرفهايمان را بزنيم، قبلش من آمدم نيمساعت قبل با آقاي [محمدي] عراقي و آقاي روحاني گفتم من يك نظرياتي دارم در جلسه بگويم؟ ميگويند بگو، نترس، شما حرفهايت را بزن، توي اين جلسه تازه آقاي روحاني و آقاي [محمدي] عراقي نيستند، ما هم اجازه ميگيريم. اين قبل از تصميمگيري آقاي هاشمي هست، ميگوييم آقا! اين عمليات شكست ميخورد، خدا ما را نبخشد اگر بخواهيم مثلاً حالا طرفداري از سپاه بكنيم و فلان باشد. آرزوي ما اين است كه توي اين جنگ شهيد بشويم و اين حرفها را ميزنيم. بعد ميگوييم اينها ميترسند و حرف نميزنند، جنابعالي از آنها بپرسيد، در همين جلسه، هم فرماندهان سپاه و هم فرماندهان ارتش ميگويند كه اين عمليات، ده درصد موفقيت درش نيست، كه ديگر آقاي صياد [شیرازی] ناراحت شد و بلند شد گفت نه، نبايد اينجور باشد! كه آقاي هاشمي گفت اشكال ندارد، ما داريم از اينها سؤال ميكنيم. [گفت] آقاي دژكام، تو بگو. گفت چه طرحي! و همه چيز جمع شد و اوضاع به هم ريخت! كه گفتند خيلي خوب ميرويم تهران، بلند شدند رفتند با ناراحتي تهران و يك جلسهاي آنجا گذاشتند.»

________________________________________

• ضمیمه دارد؛ ضمیمه اول گزارش: یادداشتهای حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی درباره مطالب مطرح شده در جلسه بررسی مشکلات و موانع موجود برای اجرای عملیات آتی.
  • حجت الاسلام والمسلمین هاشمی رفسنجانی روز ٢٩ تیرماه ١٣٦٣ درپی بازدید از مانور قرارگاه ظفر در سد دز، به منظور استماع گزارش فرماندهان ارتش و سپاه درمورد میزان آمادگی عملیات، بررسی مشکلات موجود و تصمیمگیری درمورد سرنوشت عملیات جنوب جزیره مینو عازم پادگان تیپ٢ لشکر٩٢ در دزفول شد. طبق برنامه‏ریزی‏های انجامشده قرار بود فرماندهان بعد از صرف شام برای جلسه با حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی آماده شوند اما بهعلت خستگی وی، جلسه بررسی مانور این عملیات به صبح روز بعد موکول شد و طبق اعلام سرهنگ صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش، مسائل و موضوعات جلسه فردا مشخص و قرار شد در ابتدای جلسه محسن رضایی فرمانده کل سپاه، گزارش کلی بدهد و پس از آن، قرارگاه خاتم از اقدامات انجامشده گزارش دهد، سپس قرارگاههای ظفر، نجف، کربلا و قدر درمورد آمادگی رزمی (سازمان رزم، کیفیت یگانها، مانور، مهندسی رزمی، توپخانه و میزان آمادگی کلی هر قرارگاه) به صورت مشترک گزارش مختصری بدهند. همچنین مقرر شده بود سرهنگ موسوی قویدل درمورد طرح پوشش و فریب در کوشک گزارش بدهد. [سند شماره ٣٨٦/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتمالانبیا(ص) در عملیات والفجر٨، محمد درودیان، ٢٢/٤/١٣٦٣ تا ٣٠/٤/١٣٦٣]
    • ضمیمه دارد؛ ضمیمه دوم گزارش: روایت غلامعلی رشید از جلسه فرماندهان و مسئولان قرارگاههای خاتمالانبیا(ص)، ظفر، نجف، کربلا و قدر با حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در پادگان تیپ٢ لشکر٩٢ زرهی.
      • طبق آخرین طرح مانور عملیات والفجر٨ مأموریت قرارگاههای تاکتیکی قادر بدین شرح بود:

قادر١ نصب ٣ پل پی.ام.پی بر روی اروند با نامهای سلمان، مقداد و ابوذر. قادر٢ نصب ٢ پل کوثری در کنار هریک از ٣ پل مذکور. قادر٣ مسئول کلیه وسایل شناوری(قایق و...). قادر٤ مسئول کلیه توپخانههای صحرایی(پشتیبانی). قادر٥ عملیات توپخانه و پدافند هوایی. قادر٦ عملکردن از سمت جزیره مینو تا خسروآباد در ٥ نقطه [سند شماره ٣٨٨/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه کربلا در عملیات انجامنشده پس از خیبر، محمد درودیان، ٢٢/٤/١٣٦٣ تا ٢/٥/١٣٦٣، ص٥٧]

• • • • • احتمالاً منظور همان پیام وزیر امور خارجه ایران مبنیبر استفادهنکردن این کشور از سلاح‏های شیمیایی و پاسخ مثبت ایران به درخواست دبیرکل سازمان ملل دراینزمینه می‏باشد؛ به نوشته بولتن گزارش مستقیم وزارت امور خارجه، این پیام به عموم کشورهای عضو سازمان ملل متحد ارسال می‏شود. [سند شماره ٢١٢٠٨ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی، شماره ٦٨/٢، ٢٨/٤/١٣٦٣، ص١]
          • این گردهمایی دو روزه، در روزهای ١٩ و ٢٠ تیرماه جاری برگزار شد. (رجوع شود به روزشمار ٢٠/٤/١٣٦٣)

علی تجلایی مسئول طرح و عملیات قرارگاه ظفر

دیدار گنشر وزیر امور خارجه آلمانغربی با هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی

منابع و مآخذ روزشمار 1363/04/30