1365.11.05

روزشمار جنگ سال 1365 1365.10.05
نام‌های دیگر	پنج دی
تاریخ شمسی	1365.10.05
تاریخ میلادی	26 دسامبر 1986
تاریخ قمری	23 ربیع الثانی 1407

1359.10.05

1360.10.05

1361.10.05

1362.10.05

1363.10.05

1364.10.05

1366.10.05

گزارش - 1

1. نتیجۀ عملیات کربلای۴* پس از حدود هشت ماه طراحی و سرمایهگذاری زیاد انسانی، تجهیزاتی و ... میتوانست تبعات ناخوشایندی را به دنبال داشته باشد؛ چرا که نه تنها در این مدت دستگاه تبلیغاتی کشور با نام بردن از این عملیات به عنوان “عملیات سرنوشتساز” توقع رزمندگان و سایر مردم را به دستاوردهای بزرگ آن به میزان زیاد افزایش داده و پایان خوش جنگ تحمیلی را ترسیم کرده بود، بلکه این ناکامی میتوانست بر موقعیت برتر ایران که با فتح فاو حاصل شده بود، تأثیر منفی گذارد. بنابراین، ساعاتی پس از توقف این عملیات (در روز گذشته) فرماندهان ارشد سپاه پاسداران طی نشستی با بررسی وضعیت جدید بر اجرای سریعتر عملیاتی دیگر به عنوان راه حل خروج از این وضعیت تأکید کردند و از شلمچه و هورالعظیم به عنوان دو گزینه اصلی برای این منظور نام بردند. در نشست فرماندهان ارشد سپاه پاسداران که از شب گذشته با حضور محسن رضایی (فرمانده کل سپاه)، علی شمخانی و رحیم صفوی (فرمانده و جانشین نیروی زمینی سپاه)، غلامعلی رشید (معاون عملیاتی فرمانده کل سپاه) و چند تن دیگر از فرماندهان در قرارگاه مقدم نیروی زمینی سپاه (موسوم به خاتم۲ یا فاطمیه در محور آبادان - ماهشهر) آغاز و از نخستین دقایق بامداد امروز پی گرفته شد، علی شمخانی پس از ارائه گزارشی از آخرین وضعیت یگانهای این نیرو در محورهای منطقه عملیاتی کربلای۴ گفت: «منطقهای که در جزیره امالرصاص گرفتیم، قابل نگهداری نیست و باید به عقب برگردیم.» وی معتقد بود در حالی که نیروهای عمل کننده روز گذشته از اغلب محورها به عقب بازگشتهاند و تنها در امالرصاص حضور دارند، نگهداری این جزیره بدون در اختیار داشتن جزایر ماهی و بوارین امکانپذیر نیست. محسن رضایی از شمخانی پرسید: «پیشنهاد شما چیه؟» وی پاسخ داد: «ما الآن یک توانی [حدود ۲۰۰ گردان که هنوز وارد عمل نشدهاند] داریم که حتماً باید بجنگیم و چارهای هم غیر از این نداریم و باید به عملیات خودمان ادامه بدهیم. به نظر من همه کارهای مهندسی در منطقه را باید ادامه بدهیم؛ یعنی تمام کارهای ناقص مهندسی، سایت پدافند، جاده، خاکریز، سنگر و همه کارهایی که مورد نیاز است را بزنیم و شناسایی خودمان را در این منطقه [شمال اروندرود] انجام دهیم و دیگر کاری به آن منطقه [جنوب اروندرود] نداشته باشیم. همزمان، گروههای شناساییمان را در هور فعال کنیم و برای عملیات آنجا برویم.» پس از اینکه محسن رضایی گفت: «عملیات هور بستگی به قایق دارد»، غلامعلی رشید معاون عملیاتی فرمانده کل سپاه پیشنهاد کرد: «برادر محسن!، بیاییم منطقه شلمچه را انتخاب کنیم و دیگر در این زمین [جنوب اروندرود] نیاییم؛ یعنی ما بیاییم این یک راهکار را انتخاب کنیم و [از شلمچه] برویم تا این کانال زوجی.» شمخانی از این پیشنهاد استقبال کرد؛ اما معتقد بود که طرح عملیات شلمچه باید در کنار طرح عملیات در هورالعظیم بررسی شود. محسن رضایی هم که حمله زود هنگام عراق برای بازپسگیری فاو را محتمل میدید، ضمن اینکه دستور داد توپخانه و مواضع دفاعی این منطقه هر چه سریعتر تقویت شود، درباره طرح عملیات در هورالعظیم گفت: «ما اگر تا ۴۸ ساعت دیگر یک حرکت فعالی در لشکرهایمان به وجود نیاوریم و مثلاً بگوییم که ۱۰ روز یا ۱۵ روز دیگر [عملیات میشود]، این حالت خوبی نیست؛ و آنها هم متوجه میشوند که مثلاً اگر بگوییم این منطقه جدید؛ میگویند خب! اینکه دو ماه دیگر است. مسئله دیگر اینکه در اینجا [هور] بخواهیم بجنگیم، قایق زیاد میخواهد.» فرمانده کل سپاه سپس درباره طرح عملیات در شلمچه نیز گفت: «اگر طرح آقای رشید را بخواهیم اجرا کنیم قایق کمتر میخواهد؛ ولی اشکال این است که بعد ممکن است من و آقای رشید موافق این طرح باشیم و دیگران موافق نباشند. وی اضافه کرد: «اشکال اینجا [نداشتن] عقبه است.» در ادامه این بحث، رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی سپاه در مخالفت با طرح عملیات در شلمچه به هوشیاری دشمن در این منطقه اشاره کرد و سپس گفت: «ما در شلمچه محدودیت زمین داریم، مشکل عقبه داریم. ما در شلمچه میخواهیم برویم داخل مواضع دشمن که توپخانهاش از سه، چهار طرف ما را میزند. در غرب کانال ماهی هم قادر به جنگیدن نیستیم.» پس از مخالفت رحیم صفوی، علی شمخانی با اشاره به وجود آبگرفتگی منطقه پاسگاه بوبیان در شمال شلمچه و اروندرود در جنوب آن گفت: «یکی از نقاط مثبت این منطقه دو جناح عمده آن میباشد که در هر دو آب است.» وی همچنین گفت: «در این منطقه پدافند مرحلهای است. ... در هر خط حدی که قرار بگیریم برای ما قابل حفظ و نگهداری است. ما در منطقه، شاخص خیلی خوبی داریم. ما از یک طرف با دشمن درگیر میشویم؛ یعنی فقط از روبهرو درگیری داریم؛ ولی نقاط ضعفی هم دارد.» رحیم صفوی در ادامه مخالفت خود با این طرح اضافه کرد: «۴، ۵ کیلومتری که [در شلمچه] داریم، حالت تنگه دارد و یک زمین کوچکی است که با توپخانه خیلی آسیبپذیر است، یک زمین هم در ۵ کیلومتری [نهر جاسم تا کانال زوجی] قرار دارد که میخواهیم داخل آن برویم.» محسن رضایی آبگرفتگی بوبیان را منطقه ضربهپذیر دشمن در جناح راست منطقه شلمچه خواند و با اشاره به مواضع جدید عراقیها در آن گفت: «اخیراً آمده این سیلبند را زده که ما را دور کند؛ ولی این امر نشان میدهد که اگر از اینجا بالای سر دشمن بیاییم، نمیتواند کاری بکند.» فرمانده کل سپاه اضافه کرد: «اگر مشکل عقبه حل بشود، این منطقه به راحتی سقوط میکند؛ منتها حالا نمیدانیم چه قدر ضمانت دارد. ... در همین رابطه شلوغی منطقه شاید بتوانیم کاری انجام دهیم؛ چون الآن در همه جا توپ، تانک، لودر و بولدوزر قاطی است و نمیتواند تشخیص بدهد [عملیات بعدی] اینجاست. منتها اگر برویم و دوباره بخواهیم اینجا بیاییم میفهمد.» در ادامه این نشست، حاضران به گفتوگو درباره وضعیت زمین شلمچه، استحکامات زیاد آن و لزوم آتش پشتیبانی در صورت اجرای عملیات در این منطقه پرداختند و در پایان فرمانده کل سپاه تصمیمگیری نهایی در این خصوص را به مشورت با فرماندهان قرارگاهها و یگانهای عملیاتی موکول کرد و گفت: «ما باید فردا صبح یکی از قرارگاهها را سراغ هورالعظیم بفرستیم که آن را با ۳، ۴ یگان آماده کند؛ چون اینجا [شلمچه] به همه یگانها نیاز نداریم.» این نشست در ساعت ۰۱:۴۵ بامداد امروز به پایان رسید. در همین حال، آقای هاشمی رفسنجانی فرمانده عالی جنگ** نیز که بهخاطر عملیات کربلای۴ به منطقه آمده و در پایگاه هوایی امیدیه مستقر بود، در یادداشت امروز خود چنین نوشته است: «... مدتی به تنهایی در کنار ساختمان محل اقامت قدم زدم و فکر کردم شکست عملیات، با آن همه امکانات و تبلیغات که داشتیم، بسیار تلخ است. دشمن از این وضع استفاده زیادی خواهد کرد. اگر بتوانیم جبران کنیم، خوب است؛ ولی روحیهها پایین آمده و روحیه دشمن بالا رفته است. دکتر هادی و دکتر روحانی [رئیس ستاد قرارگاه خاتمالانبیاء و رئیس ستاد کل پدافند کشور] آمدند. از مدیریت عملیات انتقاد داشتند. معمولاً در شرایط شکست، درد دلها اوج میگیرد. آمار مجروحان را دادند: حدود سه، چهار هزار نفر. قاعدتاً یک پنجم این تعداد هم شهید دادیم. خبر دادند که امروز دشمن در منطقه، در سطح وسیعی بمب شیمیایی به کار برده است. [سامانه موشک ضدهوایی] هاک هم که تازه عملیاتی شده بود، با ضربه خوردن از کار افتاده و دفاع درستی ندارند....»

گزارش - 2

2. با توقف عملیات کربلای۴، ارتش عراق در حالی که همچنان به تقویت و تحکیم مواضع دفاعی خود مشغول است، منطقه عمومی خرمشهر و آبادان را گلولهباران شیمیایی و عقبهها و راههای مواصلاتی قوای نظامی ایران را بمباران هوایی کرد. امروز ارتش عراق ضمن پاکسازی مناطقی چون جزیره امالرصاص که رزمندگان ایران در جریان عملیات کربلای۴ به آن نفوذ و سپس عقبنشینی کردند، به تحکیم و تثبیت خطوط دفاعی خود مشغول است و نیز با استفاده از دکلهای متعدد و دیدبانی مستمر، حرکات و فعالیتهای یگانهای رزم ایران در شمال اروندرود و شلمچه را زیر نظر دارد. در همین حال، توپخانه عراق در ساعت ۰۸:۳۰ و ۲۳:۰۰ از آن سوی اروندرود منطقه عمومی آبادان و خرمشهر را گلولهباران شیمیایی کرد، که در اولین گزارش اعلام شده، تعداد مصدومان این حملات حدود ۱۰۰۰ تن برآورد شد. هواپیماهای عراقی نیز بارها مناطق آبادان و خرمشهر و خطوط مواصلاتی و عقبههای یگانهای رزمی ایران را بمباران کردند، که از جمله میتوان از شش بار بمباران حوالی کیلومتر ۸۰ و ۸۵ جاده اهواز - خرمشهر نام برد.

گزارش - 3

3. در اولین گام فراهمسازی مقدمات عملیات بعدی، تلاش فرمانده کل سپاه پاسداران برای تعیین مأموریتهای جدید قرارگاههای عملیاتی به دلیل دیدگاههای مخالف برخی فرماندهان بینتیجه ماند. در ساعت ۰۸:۲۵ فرماندهان سپاه پاسداران در قرارگاه مقدم نیروی زمینی سپاه (در محور آبادان - ماهشهر) تشکیل جلسه دادند.*** در ابتدای این جلسه که با تلاوت آیاتی از قرآن مجید آغاز شد، محسن رضایی گفت: «بسمالله الرحمن الرحیم؛ مردم ما به هر حال بعد از مدتها انتظار - در سالی که امام [خمینی] عزیز برای چندبار پشت سر هم صحبت از سال پیروزی کردند - زحمات زیادی کشیدند و از نان و آب و غذای خودشان و سوخت خودشان گرفتند و در بدترین شرایط جوی، چه سیل، چه برف و چه یخبندان امکانات خودشان را برای جبهههای جنگ و برای ادامه نبرد فرستادند. از طرف دیگر رزمندگان هم برای چند سال متوالی که احساس میکردند در عقبههای جبهه تردیدهایی برای ادامه جنگ هست، خودشان را آماده کردند که با یک برنامهریزی وارد بشوند و انشاءالله کار را پشت سر هم ادامه بدهند و جلو بروند. به نظر میرسد که ما برای این کار هم برنامههایی را انجام دادیم و از یک درصدهایی حالا نه ایدهآل، ولی درصدهای قابل قبول یا حداقلی رسیدیم که بشود برای استمرار رویش صحبت کرد.» فرمانده کل سپاه اضافه کرد: «از طرف دیگر، دشمن از فاو [عملیات والفجر۸ در بهمن سال ۱۳۶۴] به این طرف به دنبال موضعگیری صریح و علنی امام مبنی بر ادامه قاطع جنگ، بسیاری از تردیدها را کنار زد و فهمید که ما قصد جدی و عملی برای ادامه جنگ داریم و به همین دلیل هم فشارهای او بیشتر شد تا بلکه این تصمیم ما را دوباره به تردید بکشاند یا متوقف کند.» محسن رضایی تأکید کرد: «ما در شرایطی هستیم که کاملاً وارد یک جنگ تمام عیار شدیم. اصلاً با شرایط [عملیاتهای] خیبر و بدر و ... قابل مقایسه نیست. دشمن با تمام قدرت حملاتش را علیه مردم و تأسیسات و کشور ما ادامه خواهد داد و ما اگر کوچکترین فرصت و زمانی را به دشمن بدهیم، تماماً علیه ما و به قیمت زیاد تمام میشود.» وی آنگاه عملیات ناموفق کربلای۴ را به یک پل تشبیه کرد و گفت: «اینجا را باید شبیه پلی دانست که رفتیم روی آن؛ اما گویا این پل تحمل سنگینی ما را نداشت و مجبور شدیم با لرزشهایی که به این پل آمد، پای خود را عقب بگذاریم.»**** فرمانده کل سپاه با بیان اینکه از حدود ۲۶۰ گردانی که برای این عملیات آماده کرده بودیم تا حالا ۶۰ گردان را به کار گرفتیم، اضافه کرد: «ما الحمدالله اکثریت توانمان باقی مانده که بتوانیم به نبردمان ادامه بدهیم و وقفهای پیدا نشود.» وی همچنین با تأکید بر تلاش برای جلوگیری از تأثیر احتمالی ناکامی عملیات کربلای۴ بر روحیه مردم و رزمندگان گفت: «جلسه امروز برای این است که ببینیم چه کار باید کرد که ما در ادامه جنگمان با یک زمان کمتری بتوانیم در جایی بجنگیم و پیش برویم.» محسن رضایی سپس از حاضران در جلسه خواست درباره دو منطقه شلمچه و هورالعظیم برای ادامه عملیات نظر بدهند. وی گفت: «بحثها را یک مقدار بیاوریم روی این منطقه شلمچه و آبگرفتگی بوبیان و همین جایی که لشکر فجر [در عملیات کربلای۴] وارد شد. حالا اگر جایی دیگر هم در همین منطقه باشد، برادرها پیشنهاد کنند. به هر حال این یک جایی است که دیشب یک مقدار رویش بحث شد. خوبی عمل کردن در اینجا این است که همه نیروها و امکانات پای کار است.» فرمانده کل سپاه با بیان اینکه هم اکنون ۲۰۰ گردان آماده داریم که اگر عملیات به تعویق افتد ممکن است به شهرهایشان باز گردند، از منطقه شلمچه به عنوان یکی از گزینههای اصلی برای عملیات بعدی نام برد و گفت: «آتشهای ما در منطقه کانال زوجی و گوشه شلمچه و آن قسمت پنج ضلعی کامل است؛ یعنی ما هیچ مسئلهای نداریم و به سرعت هم میتوانیم در این نقطه آماده عملیات شویم. یکی، سرعتش است. یکی، نزدیکی به هدف است. یکی، اینکه تا حالا ما هیچ به صورت جدی پای کار نرفتیم در این منطقه. این پنج ضلعی را تازه یک مقدار ما جدی گرفتیم؛ دیدیم که به راحتی میشود عمقهای خیلی خوبی را در این منطقه پیش ببریم و منطقه آبگرفتگی نقطه ضعف دشمن است؛ یعنی از بالا ما سوار بشویم به دشمن و فاصلهها هم زیاد نیست؛ یعنی فاصله نزدیک است تا اروند؛ از آن آبگرفتگی حداکثر ۸ تا ۱۰ کیلومتر است. هدف، دور نیست.» محسن رضایی آنگاه از هورالعظیم به عنوان دومین منطقه مورد نظر برای عملیات بعدی نام برد و گفت: «این منطقه ممکن است یک مقدار به قایق بیشتر احتیاج داشته باشد. باید یک مقدار صبر کنیم، شاید بشود یک هفته یا حتی چند روز دیگر آمادهاش کرد و فقط کافی است ۴، ۵ لشکر را ما بگذاریم اینجا کار کنند. اینها مرحله اول را انجام بدهند و لشکرهای دیگر از [منطقه تصرف شده توسط] اینها عبور کنند.» وی اشکال عملیات در این منطقه را تأخیر در انجام آن دانست. در ادامه، پس از اینکه محمدنبی رودکی فرمانده لشکر۱۹ فجر گفت: «این نیرو [۲۰۰ گردان] دیگر به منطقه هور نمیرسد، این نیرو را دیگر نمیشود برای منطقه هور نگه داشت»، محسن رضایی اضافه کرد: «بله، ضعفش همین است.» جلسه، با گزارش نورعلی شوشتری جانشین فرمانده قرارگاه نجف از پیشروی نیروهای این قرارگاه در محور پنج ضلعی و آبگرفتگی شمال آن در جریان عملیات کربلای۴ ادامه یافت. وی در پایان گزارش خود نداشتن عقبه مناسب را یکی از مشکلات اصلی عملیات در این منطقه ذکر کرد. سپس، مصطفی ایزدی فرمانده قرارگاه نجف گفت: در عملیات کربلای۴ دشمن در این منطقه غافلگیر شده بود. محسن رضایی از وی پرسید: «آقای ایزدی! نظر قرارگاهتان را بگویید. اگر اینجا بخواهد عملیات شود، پیشنهاد شما چیست؟ از نظر محاسنی که دارد و محدودهای که باید عمل کرد.» ایزدی پاسخ داد: «الآن در این منطقه نمیتوانیم به سرعت بیاییم. عقبهای که بتواند یک محور حرکت باشد، نداریم. در مجموع اینجا منطقه محدودی است، با توجه به عقبههای خوبی که دشمن دارد و محدودیتی که ما داخل این منطقه داریم.» در ادامه، فرمانده سپاه از احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا نیز درباره منطقه شلمچه نظر خواست که وی ارائه هرگونه نظری را به بحث روی جزئیات موکول کرد. محمدعلی (عزیز) جعفری فرمانده قرارگاه قدس هم در پاسخ به چنین سؤالی گفت: «از توضیحاتی که آقای شوشتری دادند و با توجه به وضعیت جاده و عقبه، این را نشان میدهد که حداقل به درد زمان حاضر نمیخورد. الآن باید ۲۰ روز، یک ماه رویش کار بشود.» مهدی ورشابی از مسئولان مهندسی رزمی جهاد سازندگی هم گفت: بچههای جهاد سازندگی خراسان که به اینجا رفته بودند، گفتند کار زیادی میخواهد، یعنی باتلاقی بودنش مسئله است. خیلی باتلاقی است. هر وقت بچهها به این منطقه میرفتند، تا زانو داخل گل میشدند. وضع جاده خراب شده است. کار کردن (اقدامات مهندسی) در داخل آن زمان بسیاری میبرد. سپس، شوشتری در پاسخ این سؤال محسن رضایی که «میتوانیم از آب آنجا برای قایق استفاده کنیم و به جاده شلمچه و دژهای این طرف برسیم؟» گفت: «دشمن میتواند آب را کم یا زیاد کند.» فرمانده سپاه از عمق آب در شمال پنج ضلعی پرسید که علی فضلی فرمانده لشکر۱۰ سیدالشهدا پاسخ داد: «۸۰ سانتیمتر و در برخی نقاط بیشتر از ۱ متر.» در ادامه جلسه، حسن شفیعزاده فرمانده توپخانه نیروی زمینی سپاه در تشریح کاربرد توپخانه در منطقه شلمچه گفت: «اینجا برای اینکه منطقه دشمن محدود است، ما میتوانیم تمرکز بیشتری داشته باشیم. از نظر کاربرد توپخانه، مناطق پایینی برای ما بهتر است، منتها از نظر منطقه خودی مشکل داریم. ما مشکل موضع داریم. یعنی در بارندگی اخیر بیشتر مواضعی که پیشبینی شده بود، زیر آب رفت. اگر مقداری کار شنریزی و زیرسازی و این قبیل مسائل بشود که ما بتوانیم مواضعمان را داشته باشیم، آتش خوبی خواهیم داشت.» وی در پاسخ این سؤال که برای آماده کردن توپخانه در منطقه شلمچه چقدر زمان نیاز است؟ نیز گفت: «اگر الآن بخواهیم آنجا قویتر عمل کنیم، حداقلش این است که مواضع توپخانه باید حدود دو برابر آنچه که الآن پیشبینی شده است، بشود؛ یعنی الآن که فقط توپخانههای قرارگاه نجف و قدس را آنجا پیشبینی کردهایم، حداقل باید دو برابر بشود. چون همان نیروی فعلی آن هم آماده نبود و آمادگیاش پایینتر از ۵۰ درصد بود.» فرمانده کل سپاه که از بمبارانهای دشمن نگران بود و تأکید داشت که باید پراکندگی نیروها در همه جا رعایت شود، گفت: «حالا برای پراکندگی نیروها هم نظر بدهید که بدون اینکه به اصل آمادگی نیروها ضربه زده شود، چه کار میتوانیم بکنیم؟ فرض کنیم اینجا [شلمچه] محل اصلی عملیات باشد.» علی فضلی پیشنهاد کرد: «به بهانه احتمال بمباران شیمیایی میتوانیم نیروها را عقبتر ببریم و در داخل مواضعی مانند پادگان حمید و جفیر و پشت کارون مستقر کنیم.» عزیز جعفری هم گفت: «برادر محسن! یک چیزی که ضرورت دارد، تقویت جبهه فاو است که خدای ناکرده دشمن به فاو حمله نکند. نیروها و توپخانهها باید سریع به فاو بروند.» محسن رضایی که احتمال میداد اگر نیروها به داخل اردوگاهها بروند تصور میکنند عملیات به تعویق افتاده است، چنین نتیجه گرفت: «یگانهایی که در منطقه فاو خط دارند، عقبههایشان را در آنجا پراکنده کنند. یگانهای دیگر که در فاو خط ندارند، عقبههایشان را حول و حوش جفیر، هور، پادگان حمید و کارون مستقر کنند. اگر جاهای مناسبی هم حول و حوش اروند و بهمنشیر دارند، آنجا هم میتوانند استقرار یابند؛ اما هیچ کس حق ندارد نیروهایش را به اهواز یا شمال آن ببرد. سعی کنید حداقل در ۲۰، ۳۰ کیلومتری جنوب اهواز باشید و از ورود بچهها به آنجا جلوگیری کنید. یک بخشی از امکانات توپخانهها هم به فاو برود که فریب [دشمن در] آنجا حفظ و تقویت شود.» در ساعت ۱۰:۰۵ فرمانده کل سپاه اگر چه پایان جلسه را اعلام کرد، اما گفت: «با هر کدامتان چند دقیقهای جداگانه صحبت داریم که شما را به داخل میخوانیم و صحبت میکنیم. بعد، انشاءالله دنبال کارتان میروید. صلوات بفرستید.»

گزارش - 4

4. تلاش دیگر فرمانده کل سپاه برای تعیین مأموریتهای جدید قرارگاههای عملیاتی باز هم به نتیجه نرسید و این مهم به جلسه امشب فرماندهان سپاه با حضور آقای هاشمی رفسنجانی موکول شد. دقایقی پس از خروج فرماندهان قرارگاهها و یگانهای عملیاتی از محل جلسه، فرمانده کل سپاه با چند تن از فرماندهان ارشد سپاه ازجمله علی شمخانی، رحیم صفوی و غلامعلی رشید به گفتوگو نشست. در ابتدای این نشست، پس از اینکه محسن رضایی پیشنهاد کرد «دو قرارگاه را بگذاریم در شلمچه و یک قرارگاه به هور و یک قرارگاه هم به فاو برود»، علی شمخانی گفت: «ما قرارگاه کربلا را به هور بفرستیم و به قرارگاههای نجف و قدس هم بگوییم اینجا [شلمچه] عمل کنند، قرارگاه نوح را هم بگوییم برود فاو و آماده باشد.» از آنجا که محسن رضایی و رحیم صفوی معتقد بودند قرارگاه کربلا با منطقه شلمچه آشنایی بیشتری دارد، گفتند بهتر است این قرارگاه در شلمچه فعال شود. رحیم صفوی گفت: «قرارگاههای نجف و کربلا را اینجا [شلمچه] بگذاریم. قرارگاه قدس هم برود هور. قرارگاه نوح هم به طور موقت به منطقه فاو برود.» به این ترتیب و پس از تعیین منطقه مأموریت قرارگاههای عملیاتی، فرمانده کل سپاه از محمدعلی (عزیز) جعفری فرمانده قرارگاه قدس خواست وارد جلسه شود. محسن رضایی با بیان اینکه «ما باید دو منطقه را آماده کنیم، یکی اینجا [شلمچه] و یکی هم هور» نظر وی را برای عملیات قرارگاهش در هر یک از دو منطقه پرسید و متذکر شد که برای اجرای عملیات حداکثر ۱۵ روز فرصت دارد. جعفری هم با اشاره به عملیات کربلای۴ از هوشیاری دشمن و مشکلات ترابری و توپخانه در منطقه شلمچه گفت و اضافه کرد: «در ۱۵، ۲۰ روز آینده هم دشمن بسیاری از نقاط ضعفش در این منطقه را میپوشاند و معلوم هم نیست که مثلاً ۲۰ روز دیگر که عمل میکنیم دوباره به همین سادگی بشود آمد [اشاره به موفقیت در محور شلمچه در عملیات کربلای۴].» محسن رضایی به جعفری گفت: «حالا چه طور است که ما تشکیلات آقای غلامپور [قرارگاه کربلا] و آقای ایزدی [قرارگاه نجف] را بگذاریم اینجا [شلمچه] کار کنند، البته هر دوی آنها هم اینجا بودند و سابقه ذهنی از اینجا هم دارند. شما بروید هور را آماده کنید و آقای علایی [قرارگاه نوح] را هم در فاو بگذاریم؟» عزیز جعفری که با این پیشنهاد موافق بود، علاوه بر اینکه توصیه کرد قرارگاه نوح ضمن دفاع از فاو، در محور جاده امالقصر وارد عمل شود، گفت: «چند تا حمله کوچک در اینجا و آنجا بکنیم.» محسن رضایی از این پیشنهاد استقبال کرد و گفت: «در چنین صورتی دشمن تجزیه میشود و اگر عملیات در منطقهای موفق شد، بقیه یگانها از آن منطقه عبور میکنند.» در این میان، غلامعلی رشید که از تعجیل در اجرای عملیات بعدی نگران و معتقد بود هم اکنون نمیتوان دشمن را در شلمچه غافلگیر کرد، با محسن رضایی چنین گفتوگو کرد: رشید: «برادر محسن! با توجه به اینکه غافلگیری جزو اصول اساسی هر عملیات ماست، در این تعجیل اگر ما غافلگیری نداشته باشیم، در عملیات همه چیز از بین میرود.» رضایی: «الآن که غافلگیری داریم.» رشید: «کجایش غافلگیری است؟!» رضایی: «همین که حمله [عملیات کربلای۴] کردیم، دشمن دیگر فکر میکند [عملیات] تمام شده است.» رشید: «اینجا [شلمچه] دشمن همه چیز یعنی دوربین دید در شب و دکلهای دیدبانی دارد.» رضایی: «البته الآن اگر این منطقه خلوت بشود ولی دوباره شلوغ بشود، بله حرف شما درست است. ... لذا باید همین شلوغی را در کل اینجا تا هور ادامه بدهیم؛ یعنی دشمن را دور بگیریم و میشود از دو، سه نقطه به آن حمله کرد و این هم پیشنهاد خوبی است و به عبارتی همان پیشنهاد قبلی میشود که گفتیم اگر بشود ما یک جای پا در هور بگیریم؛ یعنی با هم و همزمان [با نقاط دیگر] باشد و این نوع کارها هم خیلی بهتر است؛ برای اینکه به هر حال یکی از اینها حتماً و انشاءالله خواهد گرفت و میشود یکی از اینها را ادامه داد.» سپس محسن رضایی ضمن اینکه از عزیز جعفری خواست برای عملیات در هور آماده شود و یگانهای مورد نظر خود را نیز اعلام کند، متذکر شد فرماندهان یگانها به نیروهایشان بگویند که بهخاطر آموزش میخواهیم عملیات را چند روز به تعویق اندازیم. در ادامه، عزیز جعفری از محل جلسه خارج و احمد غلامپور وارد شد. محسن رضایی او را از تصمیم خود برای واگذاری منطقه هور به قرارگاه قدس مطلع کرد. غلامپور گفت: «ما که آنجا بیشتر کار کردیم. ما کلی آنجا آشنایی داریم.» فرمانده سپاه پرسید: «یعنی شما میگویید اینجا [شلمچه] نمیشود عمل کرد؟!» غلامپور پاسخ داد: «حالا من نمیخواهم بگویم که نمیشود عمل کرد؛ ولی اگر بنابر آمادهسازی است، ما در آنجا بیشتر کار کردیم.» وی همچنین نظرش درباره عملیات در هورالعظیم را چنین اعلام کرد: «در آنجا باید یک مقدار مهندسی فعال شود و الآن هم کارهای شناسایی آن شده است؛ یعنی یک فشاری روی آنجا گذاشته شود تا شاید انشاءالله تا حداکثر ۱۵ روز آماده بشود.» محسن رضایی رو به شمخانی کرد و گفت: «ایشان پیشنهاد میکند که یا با هم [قرارگاه کربلا و قرارگاه قدس] اینجا [شلمچه] باشیم، یا اینکه مثلاً خودشان اگر بتوانند، بروند و در آنجا [هور] کار کنند.» فرمانده کل سپاه که نتوانست مناطق مأموریت جدید قرارگاهها را بهطور قطعی تعیین کند، تصمیمگیری در این خصوص را به جلسه امشب فرماندهان موکول کرد. در ادامه، غلامپور از جلسه خارج و حسین علایی فرمانده قرارگاه نوح وارد شد. علایی اگر چه معتقد بود «قطعاً باید عملیات انجام شود با این نیروهایی که در دست است»؛ اما از هوشیاری دشمن در سراسر مناطق فاو تا شلمچه گفت و تأکید کرد منطقهای که قرار است برای عملیات بعدی انتخاب شود، حتماً از عقبه مناسب برخوردار باشد. فرمانده سپاه ضمن اینکه از علایی خواست «سرمایهگذاری بیشتری روی فاو بکنید. خط آنجا را ترمیم کامل بکنید»، از وی پرسید: «اگر اینجا [شمال شلمچه برای اجرای عملیات] به شما پیشنهاد شود نظرتان چیست که قرارگاهتان اینجا کار کند؟ از همین سیلبندها [شرق کانال پرورش ماهی] تا این پنج ضلعی بروید تو. اینجا همه جایش آب است.» علایی پاسخ داد: «هر جا شما بگویید عمل میکنیم؛ اما ما به اینجا توجیه نیستیم و کار هم نکردیم.» وی سپس گفت قرارگاههای کربلا و نجف برای عملیات در این منطقه مناسبتر هستند. فرمانده سپاه نظر علایی را درباره عملیات در فاو پرسید که وی در پاسخ گفت اگر نیرو و امکانات مورد نظر و آتش سنگین توپخانه در اختیار باشد میتوان در محور امالقصر تا پشت دریاچه نمک عمل کرد. شمخانی هم پرسید: «[سکوهای نفتی] البکر و العمیه را نمیشود گرفت؟» علایی پاسخ داد: «قایق بدهید میرویم میگیریم.» سپس محسن رضایی گفت: «این مأموریت برای قرارگاه نوح بسیار خوب است.» مصطفی ایزدی چهارمین فرمانده قرارگاه بود که به همراه معاونش نورعلی شوشتری در جلسه حضور یافت. وی ابتدا در پاسخ به سؤال فرمانده سپاه درباره عملیات در جبهه غرب کشور گفت: «با توجه به اینکه ارتش در نفتشهر کار کرده و بد هم نیست و در یک حدی معابری ایجاد کردند و نسبتاً آماده است، خوب است برای عملیات. شاید بشود یک ماه دیگر آنجا عمل کرد.» سپس وی در پاسخ به سؤالی درباره عملیات در شلمچه هم گفت: «من از اینجا زیاد اطلاع ندارم. آقای شوشتری بهتر میتوانند پاسخ بدهند.» شوشتری هم با ارائه گزارشی از عملیات قرارگاه نجف در شلمچه هنگام عملیات کربلای۴ تأکید کرد هر حرکتی در این منطقه باید از شمال به جنوب به پشت شلمچه باشد. در پایان این گفتوگو ایزدی از فرمانده سپاه پرسید: نیروهایی که مأموریتشان تمام شده است، نگه داریم؟، محسن رضایی پاسخ داد: «بله، بگویید برایشان صحبت کنند و بگویند که ما میخواهیم بجنگیم.» وی همچنین از ایزدی و شوشتری خواست همراه با فرماندهان یگانهای خود امشب در جلسه قرارگاه خاتمالانبیاء حضور یابند.

از چپ: امین شریعتی، مرتضی قربانی، جعفر اسدی، علی هاشمی، غلامرضا محرابی، احمد صیافزاده و قاسم سلیمانی

گزارش - 5

5. در حالی که به غیر از فرمانده کل سپاه هیچ یک از فرماندهان با تعجیل در اجرای عملیاتی دیگر موافق نبودند، آقای هاشمی رفسنجانی فرمانده عالی جنگ ضمن پذیرش پیشنهاد سپاه برای انجام عملیات بعدی در شلمچه بر استفاده از ظرفیت و استعداد پای کار سپاه در این منطقه تأکید کرد و طراحی و اجرای هر چه سریعتر این عملیات را خواستار شد. پس از انتخاب مناطق شلمچه و هورالعظیم به عنوان دو گزینه اصلی عملیات بعدی در جلسه صبح امروز قرارگاه نیروی زمینی سپاه، فرمانده کل سپاه به همراه چند تن دیگر از فرماندهان به پایگاه هوایی امیدیه رفت تا فرمانده عالی جنگ (آقای هاشمی رفسنجانی) را که برای عملیات کربلای۴ به منطقه آمده و در این پایگاه مستقر بود، در جریان آخرین تحولات مربوط به این عملیات و همچنین پیشنهاد جدید خود برای عملیات بعدی قرار دهد.***** در این دیدار، پس از اینکه علی شمخانی از آخرین وضعیت عملیات کربلای۴ گزارش داد، آقای هاشمی رفسنجانی پرسید: «الآن جمعبندی خودتان چیه؟ یعنی الآن در جلسه امروزتان به چه نتیجهای رسیدید؟ برای آینده چه میخواهید بکنید؟» شمخانی با اشاره به جلسات صبح امروز فرماندهان سپاه گفت: «ما نشستیم با برادرها صحبت کردیم که بیاییم روی دو تا منطقه عملیات کار کنیم با توجه به امکانات موجودمان، ما همین حالا قایق نداریم؛ لذا عملیات آبی نمیتوانیم انجام دهیم؛ ولی منطقه آماده آبی داریم که همه شناسایی شده و حتی بعضی یگانها هم [آن را] شناسایی کردهاند. لذا ما آمدیم روی تکرار این مانور [مانور قرارگاه نجف در عملیات کربلای۴] و رفتن به منطقه شلمچه کار کردیم که این را یک هدف قرار بدهیم. یک هدف هم در هور. یک هدف هم اشغال مجدد سکوهای البکر و العمیه. این سه کار را با هم پیش ببریم.» هاشمی رفسنجانی از پیشنهاد عملیات در منطقه شلمچه استقبال کرد و گفت: «آنچه که به نظر میرسد همین اولی، اینکه نیروهایتان پای کار است. آن یدک [عملیات در هور] که یک مدتی طول خواهد کشید که شما بروید آنجا. [شلمچه] به قایق زیادی متکی نیست. توپخانه هم حاضر است، نیروهایتان هم پای کارند. شناساییتان را هم که کردهاید. ما الآن نیروهایی که در دستمان است، امکاناتی که جمع کردیم؛ اگر اینها را از دست بدهیم و دیگر کار درستی نکنیم اولاً همین توقف یک شکست بزرگ تلقی میشود. استراتژیمان شکست خورده. این نیروها اگر بدون یک کار جدی برگردند به خانههایشان، دیگر اینها برنمیگردند پیش شما. نه خودشان میآیند و نه میگذارند کس دیگری بیاید. حالا این امکاناتی که تا به حال دستتان بوده است برای پشتیبانی جنگ، به علاوه غذا و سوخت و امثال اینها، دیگر به دست ما نمیرسد. یعنی بر مسئولان کشور یأس حاکم میشود و دیگر حاضر نیستند از امکاناتشان به ما بدهند.» فرمانده عالی جنگ درباره آمادگی نیروی زمینی ارتش برای عملیات در منطقه نفتشهر هم گفت: «الآن ارتش با همه توانی که داشته، آماده شده. آنها هم بیش از این نمیتوانند آماده بشوند. یعنی او هر چه داشته، جمع کرده تا حالا. سپاه هم با همه توانش آماده شده. کشور هم هر چه داشته، داده. اگر بناست کاری بتوانیم بکنیم، همین حالاست.» هاشمی رفسنجانی سپس درباره حملات هوایی عراق گفت: «البته سیاست عراق هم پیداست. عراق فهمیده که نقطه ضعف یعنی آن فشار اقتصادی که آوردند موفق نشدند، الآن فشارشان روی مراکز صنعتی به خصوص آب و برق و نفت است. این را هم معلوم است که ادامه میدهد.» وی در ادامه افزود: «ما بدون هیچ گونه فرصتی باید روحیه بچهها را که ضربه خوردهاند، تأمین کنیم و وارد میدانشان کنیم. عملیاتی با آن وسعتی که قبلاً طراحی کرده بودیم در یک جا، فعلاً ندارید شما. نه عملیات هور این تعداد نیرو میطلبد، نه جای دیگری این مقدار نیرو را ما میتوانیم به کار بگیریم. لذا باید همان طور که شما هم به این نتیجه رسیدهاید، متعدد عمل کنیم.» آقای هاشمی درباره عملیات در شلمچه گفت: «عملیات سریع آینده ما به نظر میرسد همین است که خود آقایان انتخاب کردند؛ مناسب است. البته بعدش اگر اینجا موفق شدید، آن قرارگاهی هم که توی هور رفته تا آن روز قایقهایمان را جمع میکنیم، تأمین میکنیم. همه واحدها را میگیریم میدهیم به آنها.» وی در پایان تأکید کرد که «کلید بصره را همیشه گفتیم توی شلمچه است.» در ادامه جلسه، علی شمخانی عملکرد موفق قرارگاه نجف در منطقه شلمچه هنگام عملیات کربلای۴ را تشریح کرد و سپس محسن رضایی در بررسی دلایل ناکامی نیروهای خودی در محور اروندرود و موفقیت در محور شلمچه، گفت: «دشمن در فرصتی که از فاو [عملیات والفجر۸ در سال ۱۳۶۴] تا حالا داشت، یک مقدار تاکتیکهای ما را در عبور از اروند فهمید و براساس این تاکتیکها آمد یک برنامهریزی نهایی کرد و عمدتاً با آتش استقراری ما را متوقف کرد؛ نه اینکه با یک مانور یا یک پاتک و یا آن بحثهای اصول جنگ؛ اصلاً اینها نبوده. دشمن مثلاً یک تپههایی زد درست روبهروی [دهانه] کارون به ارتفاع ۷ متر و به محض اینکه خط شکست ۴، ۵ تانک میرفتند روی اینها و اینجا را به شدت زیر آتش میگرفتند؛ چرا؟ برای اینکه دشمن در فاو به این نتیجه رسیده بود که ما در جنگ آبی - خاکی از عقبه استفاده میکنیم. ... لذا این پیشبینی دشمن در اینکه ما از اینجا [اروند] حمله میکنیم یک مقدار مؤثر بوده و برعکس اینجا [شلمچه] که دشمن فکر نمیکرد، یا حداقل احتمال نمیداد با توجه به سابقه طولانی آن [طی سالهای گذشته جنگ]، در اینجا حمله کنیم. لذا یک مقدار زیادی حساسیتش را از دست داده بودند.» فرمانده سپاه سپس با اشاره به عملیات موفق قرارگاه نجف در شلمچه گفت: «میشود این را دوباره تکرار کرد.» آقای هاشمی هم به عملیات سال گذشته ارتش در این منطقه اشاره کرد و گفت: «... دشمن چون دو بار از آنجا خورده، الآن خودش هم اگر مهلت بهش بدهیم، آنجا را ممکن است تحکیم کند.» محسن رضایی در ادامه سخنان خود به تشریح مواضع ارتش عراق در منطقه شلمچه پرداخت و درباره کلیات طرح عملیات در این منطقه گفت: «یک فلش ما از این طرف [آبگرفتگی شمال پنج ضلعی] زدن به پشت این [کانال پرورش ماهی] و بعد گرفتن این [منطقه غرب کانال ماهی] به عنوان اینکه یک فلش بزنیم به پشت شلمچه و یگانهایی که اینجا [شرق شلمچه] هستند راهشان باز شود که بیایند در عمق. تاکتیک ما در حقیقت این است که از این مواضع ضعیف و تازه تأسیس دشمن [در آبگرفتگی شمال پنج ضلعی] استفاده کنیم، این را باز کنیم، بعد از این جای پا استفاده کنیم و بزنیم به پشت این جاده [شلمچه] و بعد راه جاده را باز کنیم که تانک و امکاناتمان بیاید.» فرمانده کل سپاه اضافه کرد: «منتها همزمان با این [عملیات در شلمچه] ما باید در هور هم کار کنیم. قرارگاه نوح هم در منطقه فاو کار کند. و انشاءالله به هر کدامشان چند یگان بدهیم که جای پایشان را بتوانند بگیرند. آن موقع میتوانیم توالی بین اینها را برقرار کنیم.» در ادامه این جلسه، حسن روحانی درباره تأمل و دقت بیشتر برای عملیات در منطقه شلمچه گفت: «شلمچه نقطهای است که چند نوبت ما وارد عمل شدیم و دشمن کاملاً آنجا آمادگی دارد. من یادم است پارسال که برادرهای ارتش میخواستند آنجا عمل کنند، آقا رحیم [صفوی] میگفت آنجا جایی است که اصلاً قابل عمل نیست و هر که برود آنجا عمل کند ناموفق خواهد بود؛ به دلیل اینکه دشمن در آنجا خیلی کار کرده و آمادگی دارد. حالا با توجه به این مسائل، من میگویم اگر میخواهیم اینجا عمل کنیم با یک دقت بیشتر و برنامهریزی دقیقتری باشد؛ چون جای بکری نیست و جایی است که دشمن روی آن کار کرده و موانع زیادی دارد.» محسن رفیقدوست در پاسخ به نگرانی حسن روحانی گفت: «ما در عملیاتها هر کجا که از عامل اصل غافلگیری خوب استفاده کردیم، صددرصد پیروز شدیم.» وی سپس به رعایت این اصل به عنوان عامل موفقیت در عملیات آزادسازی مهران اشاره و اضافه کرد: «... اینجا هم اگر بتوانیم زود خودمان را جمع کنیم، با توجه به اینکه دشمن انتظار ندارد ما در این زمان اینجا عمل کنیم، قطعاً موفق میشویم. این نیست که حالا چون دو دفعه عمل کردیم، دیگر نتوانیم عمل کنیم. اگر قطعاً آن عملیات ما [کربلای۴] در آنجا هم موفق نشد به این دلیل بود که عامل غافلگیری رعایت نشد.» علی شمخانی هم در تأیید تذکر حسن روحانی به دو مشکل پیش رو برای عملیات در شلمچه اشاره کرد و گفت: «یکی همین که شما میفرمایید؛ چون تجربه شده است و دشمن طرح پاتک دارد، طرح آتش دارد برای تک تک معابر اینجا. علت موفقیت ما در این مانور [محور شلمچه در عملیات کربلای۴] هم این بود که ما از مسیری به دشمن زدیم که حدس نمیزد. حالا برایش روشن شده که یکی از محورهای تهدید این است. مشکل دوم که در اینجا داریم، ذهنیت فرماندهانمان است که به عمل در این منطقه اعتقاد ندارند، به دلیل تجارب چند سال گذشته جنگ. ما این دو مشکل را در این منطقه داریم. ولی با وجود این مناسبترین منطقه عمل ما اینجاست.» آنگاه، هاشمی رفسنجانی با بیان اینکه منطقه شلمچه «نقدترین مناطق» برای عملیات بعدی است، درباره منطقه هورالعظیم از مشکلاتی چون آماده نبودن تمامی جادههای آن، نبود سایت پدافند هوایی هاک در آن و کمبود قایق نام برد و گفت: «آقایان میگویند اگر هر چه تلاش کنیم بالاخره ۲، ۳ هفته طول میکشد [تا این مشکلات رفع شود] ... به علاوه از این پس غافلگیری در هور کار آسانی نخواهد بود. از حالا به بعد شما میخواهید آنجا یک قدری کار مهندسی کنید، میخواهید قایق به آنجا ببرید، میخواهید چیزهایی دیگر ببرید. دشمن هور را دقیقاً زیر نظر دارد. ولی اگر بناست اینجا [شلمچه] یک حرکت دیگر داشته باشید، هر چه دارید همین جاست، هر چه بخواهید پای کار ببرید همین جاست. به علاوه، اگر مثلاً بخواهد ۲، ۳ هفته طول بکشد، برد سیاسی قضیه قابل تحمل نیست برای جامعه ما.» ایشان بر عملیات در شلمچه تأکید و اضافه کرد: «[عملیات در] فاو ریسکش خیلی است. ریسک هور هم از اینجا [شلمچه] بیشتر است؛ چون باز شما به قایق و عواملی که خیلی در اختیار شما نیست، متکی هستید. اینجا غیر از نقطه شروعتان، بعدش به زمین و راه متکی هستید.» آقای هاشمی در ادامه سخنانش و پس از اینکه حسن روحانی متذکر شد منطقه شلمچه با ارزشترین هدف را دارد، گفت: «اینجا از نظر ارزش همان خاصیتی را که ما از آنجا [محورهای عملیات کربلای۴ در جنوب اروندرود] میخواستیم نسبت به بصره، اینجا دارد. اینجا با هیچ جا قابل مقایسه نیست. اگر به همان کانال [زوجی] برسند، منطقه قابل نگهداری است. سه طرفمان آب است. ... ما مهماتمان، آتشمان، نیروهایمان و هر چی داریم اینجا پای کار است. اینکه ما نقل و انتقال نداریم اینجا؛ ۲، ۳ روز خلوت کنید اینجا را، آنها خیال میکنند آرام شده؛ اصلاً اینجا را آرام کنید. اینجا خوب انتخابی کردید؛ یعنی انتخابی که الآن شما کردید خوبه. باید آن فرماندهان، اینهایی که رفتند اگر آنها تردید دارند، آنهایی که آمادهترند بگذارید. ... آقای شمخانی! قاطعانه بروید دنبال همین [آماده شدن برای عملیات در شلمچه] آن قرارگاه [قدس] هور هم فعال باشد؛ چون اینجا دیگر کاری ندارد، توانش را برای هور بگذارد.» محسن رضایی هم که با عملیات در منطقه شلمچه موافق بود، گفت: «ما محکوم هستیم که اینجا بجنگیم، مگر اینکه صددرصد به این نتیجه برسیم که نمیشود. دلیل این است که ما از نظر زمان، از نظر روند بسیج جنگی که آغاز کردیم، الآن مدتی گذشته و هیچ کاری نکردیم. این، دیگر قابل تحمل نیست. ما حتی حملاتی به دشمن میکنیم که منهدم بشود. او دیگر افولش شروع شده. تنزل دشمن مدتهاست شروع شده. ما باید به این سرعت بدهیم. حتی ممکن است تلفاتی به خودمان وارد بشود. ما هر چه الآن دشمن را تنزل بدهیم، از نظر سیاسی، اقتصادی اصلاً قدرت تحمل در مقابل ما را ندارد. اما فرصت دادن به دشمن بهترین راه نجات اوست.» فرمانده کل سپاه اضافه کرد: «این صحبتی که برادرمان آقای روحانی کردند، منطقی است. یعنی ما به تجربهمان ثابت شد که وقتی در [عملیاتهای] رمضان و والفجر مقدماتی نتوانستیم بجنگیم، رفتیم توی هور؛ و وقتی دیدیم آنجا گیر کرد، آمدیم رفتیم این طرف [فاو]. مرتب سعی کردیم ابتکار عمل به دست بیاوریم. اما الآن کجا ابتکار عمل داشته باشیم؟ برای چه هدفی؟» وی سپس با اشاره به اینکه تقریباً در همه مناطق مرزی که میسر بود وارد عمل شدیم، اضافه کرد: «ما امیدواریمان به همین سیلبندهایی [شرق کانال ماهی] است که خود دشمن حماقت کرده و زده است. این، تا بیاید پر از نیرو بشود و نیروها توجیه بشوند و وضعی درست بکند و آب را خشک کند، این یک فرصت خوبی است که ما باید از این فرصت استفاده کنیم. البته خب خیلی مشکل است؛ یعنی به این سادگی نیست؛ ولی باید توکل کرد به خدا و باید رفت پای کار.» در پایان سخنان فرمانده کل سپاه، هاشمی رفسنجانی فرمانده عالی جنگ خطاب به وی گفت: «بروید، منتها من روی سرعت عمل خیلی تأکید دارم به عنوان یک اصل که الآن برای شما لازم است، زمان را از دست ندهید.» در این جلسه همچنین درباره عملیات نیروی زمینی ارتش در منطقه نفتشهر که قرار است ۷۲ ساعت پس از عملیات سپاه در جبهه جنوب انجام شود، صحبت شد. در این خصوص، آقای هاشمی گفت: «آقایان ارتش هم در بالا آمادهاند، ولی شرط انجام این، عملیاتِ پایین است که تا شروع نشده، آنها هم نباید عمل کنند.» در این میان، محمد باقری معاون اطلاعات نیروی زمینی سپاه با اشاره به تقویت قوای عراق در منطقه شلمچه پیشنهاد کرد عملیات در جبهه غرب زودتر از عملیات سپاه در جبهه جنوب انجام شود تا نیروهای دشمن به سمت جبهه غرب متوجه شوند. اما آقای هاشمی چنین استدلال کرد: «ارتش الآن اگر آنجا وارد عمل شود به تنهایی، و در صورت شرایطی که اینجا هیچ خبری نیست، [دشمن] ارتش را به کلی آنجا نیروهایشان را منهدم میکند و یا اسیرشان میکند. آن وقت عراق روحیه عظیمی پیدا میکند. ... مگر اینکه شما [سپاه] آنجا بروید و محور بگیرید و در آن عملیات شریک شوید. ... [که] آن هم زمان خواهد برد.» با وجود این، آقای هاشمی به سرهنگ جمالی جانشین فرمانده نیروی زمینی ارتش هم گفت: «شما آماده باشید تا فردا شب که سپاه زمان عملیاتش را به ما اعلام میکند. بعد، ما هم زمان عملیات شما را ابلاغ میکنیم.»

گزارش - 6

6. در آخرین جلسه امروز فرماندهان سپاه پاسداران پس از اینکه فرمانده کل سپاه تلاش کرد ابهام موجود در خصوص متوقف کردن عملیات کربلای۴ را رفع و اهمیت و لزوم اجرای هر چه سریعتر عملیاتی دیگر را تفهیم کند، مأموریت آمادهسازی مناطق شلمچه و هورالعظیم برای عملیات بعدی به ترتیب به سپاه یکم (قرارگاه) کربلا و سپاه سوم (قرارگاه) قدس واگذار شد. پس از پایان جلسه با فرمانده جنگ در پایگاه هوایی امیدیه، فرماندهان سپاه سریعاً به منطقه عملیاتی بازگشتند و در قرارگاه مقدم نیروی زمینی سپاه تشکیل جلسه دادند. در این جلسه که از ساعت ۲۰:۳۰ و با حضور محسن رضایی (فرمانده کل سپاه)، علی شمخانی و رحیم صفوی (فرمانده و جانشین نیروی زمینی سپاه)، غلامعلی رشید (معاون عملیاتی سپاه)، احمد غلامپور و محمدعلی جعفری و مصطفی ایزدی (فرماندهان قرارگاههای کربلا، قدس و نجف)، محمد باقری (معاون اطلاعات نیروی زمینی سپاه) و جمعی دیگر از فرماندهان و مسئولان ستادی قرارگاهها و یگانهای عملیاتی سپاه آغاز شد، ابتدا احمد کاظمی فرمانده لشکر۸ نجف، مرتضی قربانی فرمانده لشکر۲۵ کربلا، حسین خرازی فرمانده لشکر۱۴ امام حسین، علی زاهدی فرمانده تیپ مستقل ۴۴ قمربنیهاشم، محمد نبی رودکی فرمانده لشکر۱۹ فجر و محمدباقر قالیباف فرمانده لشکر۵ نصر به ترتیب از عملکرد یگانهای خود در عملیات کربلای۴ گزارش دادند و سپس علی هاشمی و حمید رمضانی فرمانده و مسئول اطلاعاتی قرارگاه نصرت از آخرین وضعیت زمین و شناساییهای انجام شده در منطقه هورالعظیم گفتند. در ادامه جلسه، فرمانده کل سپاه که قصد داشت ابهام فرماندهان قرارگاهها و یگانها درباره نحوه و علت متوقف کردن عملیات کربلای۴ و سپس اهمیت و لزوم انجام هر چه سریعتر عملیاتی دیگر را تبیین کند، گفت: «بسمالله الرحمن الرحیم. امسال هم به دستور رهبر انقلاب و هم به دلیل شرایط روحی و خواستههای مردم، کشور در یک حالت بسیج قرار گرفت، از کارخانجات گرفته تا مردم و رزمندگان، همه و همه عملیات فاو را به عنوان یک آغاز حرکت جدید در جنگ تلقی کردند و خودشان را بسیج کردند و همه برنامهها هم روی این بود که ما برویم دنبال امکانات، نیرو و هر چه که هست آماده کنیم و این آمادگی را هم تداوم بدهیم و در حقیقت یک بسیج خوبی در کشور شروع شده که این بسیج هم همچنان ادامه دارد و انشاءالله متوقف هم نخواهد شد. از طرف دیگر، دشمن برای ما جنگ را یک جنگ تمام عیار کرد. یعنی از یک طرف انقلاب به رهبری امام، کشور را در امر جنگ کاملاً بسیج کرد؛ از طرفی دیگر دشمن تصمیم گرفت که تمام امکانات اقتصادی ما را از بین ببرد. ابتدا به [تأسیسات] نفت حمله کرد، و امروز آب و برق و کم کم تأسیسات صنعتی؛ و مردم شهرها الآن مورد هجوم وحشیانه دشمن است که در تاریخ جنگ بیسابقه است.» فرمانده کل سپاه در ادامه سخنان خود گفت: «ما به کجا میتوانیم برگردیم؟ ما به خانههای ویران شده در بمبارانهای دشمن برگردیم؟ برگردیم به مردممان بگوییم که آمادهایم جنازههای شما را در زیر رگبار مسلسل هواپیماها تشییع کنیم. ما میخواهیم به مردم چه جوابی بدهیم؟ به رهبر چه جوابی میخواهیم بدهیم؟ برای رزمندگان چه جوابی خواهیم داشت؟ اگر دست از ادامه نبرد بکشیم و از مرزها برویم، کجا برویم؟ به جایی که کمترین دفاع در مقابل دشمن نداریم و نمیتوانیم داشته باشیم. بنابراین، وضعیتی که امروز در انقلاب است و وضعیتی که در جنگ است، همه حاکی از این است که در یک شرایط حساس قرار گرفتیم؛ از همان اوایل امسال هم معلوم بود که لحن برخورد امام و قاطعیت امام در برخورد با جنگ خیلی نسبت به گذشته علنیتر و آشکارتر شده است. بارها بود ما خدمت امام عرض میکردیم که آقا اگر میشود شما یک نظری بفرمایید در مورد این برادران بسیجی که مأموریتشان تمام میشود، اگر ضرورت باشد اینها بمانند. بعضاً امام به نمایندگانشان میفرمودند که چون شما از اینها تعهد سه ماهه گرفتید و قول دادهاید [که پس این مدت مرخص خواهند شد]، نمیشود؛ اما همین ۴۸ ساعت پیش از حضرت امام استفتا کردند و ایشان جواب دادند - کتباً با دستخط مبارکشان نوشتند - اگر فرماندهان جبهه ضرورت تشخیص بدهند، کسانی که مأموریتشان تمام شده است بر آنها واجب شرعی است که در جبههها بمانند و فرماندهان حق ترخیص آنها را ندارند. قاطعیت امام با جنگ امسال خیلی علنیتر و آشکارتر از گذشته شده است.»

محمد درودیان راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه خاتمالانبیا در دفترچه یادداشت شماره۱ (سند شماره ۱۳۴۱) صفحات ۱ و ۲ به موضوع فتوای امام خمینی درخصوص لزوم ادامه حضور رزمندگان در جبهه که محسن رضایی در جلسه ساعت ۸ شب مورخ ۵/۱۰/۱۳۶۵ مطرح کرده اشاره نموده است. محسن رضایی آنگاه با بیان اینکه عملیات کربلای۴ را به این دلیل ادامه ندادیم که نمیخواستیم در حالی که منطقه قفل شده بود بیجهت فشار وارد کنیم، به حاضران در جلسه گفت: «برادران عزیز! باید به سرعت آماده شوید که ما از این نیروها و امکانات بلافاصله استفاده کنیم و پیش برویم. ... الآن به سه قرارگاه جنوب و یک قرارگاه در شمالغرب کار داده شود تا به سرعت در بعضی جاها حداکثر تا یک هفته و در بعضی از جاها تا دو هفته آماده شوند و هر کدام با حداقل یگانهایی کار را شروع کنند و هر قرارگاهی که موفق شد یگانهای دیگر را هم میگیریم و در آنجا وارد میکنیم. ... الآن میخواهیم برویم پای کار و از اینجا شروع کنیم. به همین دلیل هم گفتیم همهتان بیایید که دیگر خدای ناکرده وقت تلف نشود. باید برای نیروهایتان فتوای جدید حضرت امام را بیان کنید و کاملاً آمادهشان کنید. به هر حال ما از ۲۶۰ گردانی که داشتیم ۶۰ گردان وارد عملیات [کربلای۴] کردیم و هنوز یک نیروی عظیمی در دستمان هست که بتوانیم انشاءالله با آن عمل کنیم. برادرها! نیروهایتان را توجیه کنید و سعی کنید هیچ کس از منطقه خارج نشود و همه در جنوب اهواز مستقر باشند. یگانهایی هم که در فاو خط دارند، عقبههایشان را ببرند در فاو و چوئیبده و ابوشانک و همان منطقه عمومی و یک تعداد یگان در خرمشهر و آبادان بمانند. منطقه را به هیچ وجه خلوت نکنید. ... همین شلوغی را منتها پراکنده بکنید که ما بتوانیم از این پراکندگی استفاده کنیم. البته از فردا ۷، ۸ نقطه است که آتش توپخانه را میگوییم مداوم روی آنها کار بکنند که باید برادرها در جریان باشید. این تقریباً جمعبندی کلی مسئله است. حالا برادرها بروند در آن اتاق و بعد قرارگاه به قرارگاه با یگانهایتان بیایید اینجا بنشینید با شما صحبت کنیم. صلوات.» بخش دیگر این جلسه (حدود ساعت ۲۲:۳۰) با این سخن فرمانده کل سپاه آغاز شد که «اول روی این منطقه شلمچه صحبت کنیم که چه محدودهای را میتوانیم عمل کنیم و چه قدر توان، اینجا لازم دارد. بعد، روی هور [العظیم] و فاو و بعد هم منطقه نفتشهر و نفتخانه که یک بخشی از آن را ما عمل میکنیم و یک بخشی هم ارتش.» وی درباره طرح مانور در منطقه شلمچه گفت: ما باید جناح شمالی منطقه پنج ضلعی را بگیریم و بعد با عبور از کانال پرورش ماهی به عمق برویم تا کانال زوجی. حاضران در جلسه سپس درباره موضوعاتی چون شناسایی مواضع دشمن در شرق کانال پرورش ماهی، موقعیتهای مختلف آب برای عبور غواص، قایق و خشایار (نفربر آبی - خشکی)، توپخانه، مهندسی و ... بحث کردند و در پایان مقرر گردید قرارگاه کربلا از فردا در این منطقه فعال شود. منطقه هورالعظیم دومین منطقهای بود که به بحث گذشته شد. این منطقه به لحاظ هدف و میزان آماده بودنش از نظر مهندسی و ... در اولویت دوم قرار داشت. بنابراین، گرچه درباره طرح مانور و سایر موضوعات مرتبط با این منطقه گفتوگو و در پایان مقرر گردید مأموریت این منطقه را قرارگاه قدس بر عهده گیرد، اما فرمانده کل سپاه در پاسخ این خواسته فرمانده لشکر۲۵ کربلا (مرتضی قربانی) که «برادر محسن! یک زمینی انتخاب شود که متناسب با زمان و توان باشد. مهندسی اینجا خیلی کار دارد، قایق میخواهد، امکانات میخواهد، شناسایی میخواهد، دیر است، نمیرسیم. ما نه میتوانیم نفربر ببریم، نه خشایار و نه تانک»، انجام عملیات در هور را مشروط کرد و گفت: «خب! یکی از شرایط اینجا این است که امکانات را به دستمان برسانند.»

گزارش - 7

7. امام خمینی در پاسخ به نامه واحد تبلیغات جبهه و جنگ سپاه پاسداران درباره لزوم ادامه حضور در جبهه آن دسته از رزمندگان بسیجی که مأموریتشان به پایان رسیده است، بر ادامه این حضور تأکید کرد. متن این نامه و پاسخ امروز امام خمینی در پی نوشت آن چنین است: «بسمه تعالی - محضر مبارک فرمانده کل قوا، امام خمینی. سلام علیکم؛ مواردی در جبهه پیش میآید که در هنگامی که فرماندهان محترم نظامی لشکرها و تیپهای سپاه اسلام به حضور بیشتر و ادامه فعالیت برادران عزیز بسیجی در جبهه برای آمادگی و ادامه عملیات نیاز مبرم و حیاتی دارند، برخی از این عزیزان به این دلیل که مأموریت چند ماهه آنان پایان یافته است تقاضا و اصرار به مراجعت به شهر و گرفتن [مجوز] پایانی مینمایند که در صورت توافق مسئولین، جایگزینی سریع آنها ممکن نبوده و رفتن آنها ضربه کاری و جبرانناپذیری در وضعیت تثبیت خطوط پدافندی و یا نتیجه عملیات و ... وارد نموده، باعث تضعیف روحیه رزمندگان نیز میگردد. متمنی است نظر مبارک خود را در این مورد بیان فرمایید تا رزمندگان اسلام به گوش جان پذیرا باشند و سر لوحه عمل قرار دهند. از خداوند تبارک و تعالی صحت و سلامت و طول عمر حضرتعالی را عاجزانه مسئلت داریم. تبلیغات جبهه و جنگ - ۲۷/۹/۶۵. بسمه تعالی - در فرض مذکور باید در جبهه باشند و نمیتوانند به هیچ عذری جبههها را ترک نمایند. انشاءالله موفق باشند. ۵ / دی ۶۵ - روحالله الموسوی الخمینی.»****** محسن رضایی فرمانده سپاه پاسداران نیز در جلسه ساعت ۸ امشب با فرماندهان سپاه به این مطلب اشاره و تأکید کرد: آقای انصاری میگفت امام فتوی داده کسانی که ۳ ماه مأموریت آنها تمام شده واجب شرعی است بمانند؛ کسی که مأموریتش تمام شده اگر فرماندهان ضرورت بدانند اینها بایستی بمانند و این یک واجب شرعی است. گفتیم کتبی آن را بیاورند که تکثیر کنیم بدهیم یگانها؛ این الآن خیلی خوب است.»

نامه واحد تبلیغات جبهه و جنگ سپاه پاسداران درباره لزوم ادامه حضور رزمندگان بسیجی که مأموریت ۳ ماهه آنان به پایان رسیده است و پاسخ امام خمینی به آن.

گزارش - 8

8. به منظور جلوگیری از تأثیر منفی نتیجه عملیات کربلای۴ بر روحیه رزمندگان و سایر مردم کشور، فرماندهان سپاه سعی دارند ضمن اینکه این عملیات را محدود و پاسخی به شرارتهای دشمن جلوه دهند، در فراهم آوردن مقدمات عملیات بعدی تعجیل کنند. صبح امروز فرمانده کل سپاه پاسداران در تلفنگرامی به نواحی سپاه در سراسر کشور ابلاغ کرد: «لازم است به منظور توجیه مردم در نمازجمعههای امروز سعی شود در حد ممکن به تمامی شهرهای ناحیه، محورهای زیر به ائمه جمعه منتقل شود و به دفاتر نمایندگی حضرت امام نیز اطلاع داده شود که: ۱- عملیات کربلای۴ در پاسخ به شرارتهای دشمن و بمباران شهرها و به منظور انهدام نیروی دشمن انجام شد. ۲- برای عملیات سرنوشتساز لازم است جبههها گرمتر از گذشته و با اعزام نیروهای رزمی پر شود. ۳- مطابق ابلاغ قبلی، از اعزامهای نواحی در حدود دهم دی ماه تحت عنوان سپاه دوم محمد(ص) استان عازم جبهه شوند. ضمناً با هرگونه شایعه در منطقه یا شهر خود به روشهای مناسب برخورد کرده و نسبت به توجیه مردم اقدام نمایید.» همچنین، فرماندهی نیروی زمینی سپاه در نامهای از فرماندهان قرارگاههای نجف، کربلا، قدس و نوح خواست تا به تمامی یگانهای زیر امر خود ابلاغ کنند: «۱- تحت هیچ عنوانی نیروهای خود را ترخیص ننمایند. ۲- یگانهایی را که وارد عمل شدهاند، سریعاً بازسازی نمایند. ۳- کلیه یگانها ظرف مدت ۳ روز آمادگی لازم جهت مأموریت آفندی را به دست آورند. ۴- گزارش عملیات خود شامل طرح مانور و گزارش لحظه به لحظه همراه کالک مربوطه را تهیه و حداکثر تا ششم دی ماه به این فرماندهی ارسال دارند.»

گزارش - 9

9. امروز در دو منطقه در استانهای آذربایجان غربی و کردستان عناصر ضدانقلاب مسلح با نیروهای خودی درگیر شدند. به گزارش قرارگاه عملیاتی شمالغرب ژاندارمری، در ساعت ۱۹:۳۰ در دو کیلومتری جنوب پاسگاه شهرک فرهنگیان شهرستان ارومیه گروهی از ضدانقلابیون مسلح به سوی یک خودروی گشت کمیته انقلاب اسلامی و چند خودروی دیگر تیراندازی کردند و در نتیجه، یکی از پاسداران کمیته و دو غیر نظامی مجروح شدند. همچنین، ناحیه ژاندارمری کردستان گزارش داد در ساعت ۱۹:۵۵ اشرار مسلح ضدانقلاب با نیروهای پایگاه “درهویان شیخاحمد” واقع در محور بسطام - سقز درگیر شدند که این درگیری در ساعت ۲۳:۴۰ بدون تلفات نیروهای خودی خاتمه یافت و اشرار با استفاده از تاریکی هوا از صحنه درگیری گریختند.

گزارش - 10

10. عراق ناکامی رزمندگان ایران در عملیات کربلای۴ را جشن گرفت. از نخستین ساعات بامداد امروز و پس از اینکه ستاد ارتش عراق اعلام کرد نیروهایش توانستند مواضع تصرف شده در ساحل غربی شطالعرب را از دست نیروهای ایرانی خارج کنند،******* رادیو بغداد و رادیو صوتالجماهیر عراق قطعاتی در تجلیل این کشور و تهدید ایران پخش کردند. ساعاتی بعد نیز با اعلام رادیو بغداد مبنی بر آزاد شدن جزیره امالرصاص، آخرین نقطه در دست نیروهای ایرانی، اهالی بغداد به خیابانها آمدند و به شادی و شعار دادن پرداختند. همچنین ۲۱ گلوله توپ به افتخار این پیروزی شلیک شد و تلویزیون بغداد هم تصاویری از مقاومت سربازان عراقی و اسیران و جانباختگان ایرانی نمایش داد. وزارت فرهنگ و اطلاعات عراق هم از خبرنگاران رسانههای خارجی دعوت کرد برای اعزام به جبهه جنگ با ایران و اطلاع از پیروزی نیروهای عراقی در بخشهای عملیاتی سپاه سوم و هفتم این کشور هر چه سریعتر به این وزارتخانه مراجعه کنند.

گزارش - 11

11. عملیات کربلای۴ که صبح دیروز متوقف شد، امروز در رسانههای خبری خارجی بازتابی گسترده داشت. برخی رسانههای عربی از موفقیت عراق در دفع این عملیات تجلیل و برخی دیگر از اوجگیری جنگ ابراز نگرانی کردند. رسانههای غربی نیز تنها به انتشار اخبار اعلام شده از سوی دو طرف پرداختند. روزنامههای کویتی الرأیالعام، الانباء، القبس، الوطن و السیاسه در شمارههای امروز خود عراق را در مقابله با عملیات کربلای۴ پیروز خواندند و با تجلیل از آن نوشتند عراق تهاجم جدید نیروهای ایران را دفع کرد، و ایران نیز مجبور شد اعلام کند عملیاتش محدود بوده است. البیان و الاتحاد دو روزنامه چاپ امارات عربی متحده هم با ابراز نگرانی از اوجگیری جنگ عراق و ایران در آستانه برگزاری اجلاس سازمان کنفرانس کشورهای اسلامی در کویت بر ضرورت پایان یافتن این جنگ تأکید کردند و از هیئت حسن نیت این سازمان خواستند به تلاشهای خود برای این منظور شدت بخشند. در این میان، هر چند رادیو و تلویزیونهای کویت، امارات عربی متحده، قطر، بحرین و اردن نیز در صدر گزارشهای امروز خود به نقل از بیانیههای نظامی عراق از موفقیت نظامیان این کشور در مقابله با این عملیات گفتند؛ اما رادیو و تلویزیون عربستان سعودی در اینباره هیچگونه خبری منتشر نکرد. از سوی دیگر، اغلب رسانههای خبری کشورهای غربی مانند خبرگزاریهای رویتر، آلمان غربی و فرانسه، رادیوهای لندن، امریکا، فرانسه و کلن؛ و نیز تلویزیونهای آلمان غربی، بلژیک، هلند و لوکزامبورگ تنها به انعکاس گزارشهای رسمی منتشره در تهران و بغداد درباره این عملیات بسنده و از اظهار نظر خودداری کردند که از جمله میتوان به موارد زیر اشاره کرد: رادیو امریکا با اعلام اینکه گزارشها حاکیست این نبرد از شدیدترین نبردهایی بوده است که در سال میلادی جاری بین ایران و عراق رخ داده است، اخبار انتشار یافته از سوی این دو کشور را ادعاهای ضد و نقیض خواند و گفت این ادعاهای متناقض توسط منابع مستقل تأیید نشده است. رادیو لندن نیز اگر چه در بخش اخبار فارسی خود همچون رادیو امریکا ادعاهای طرفین را متناقض و تأیید نشده از جانب منابع مستقل اعلام کرد، اما در بخش اخبار انگلیسی خود ادعاهای عراق را یک تصویر متفاوت در برابر اظهارات ایران توصیف و از پیروزی عراق خبر داد. رادیو فرانسه هم حمله ایران را وسیع اعلام کرد و گفت: با وجود آنکه مقامات ایرانی قبلاً از یک حمله بزرگ و نهایی سخن میگفتند، تهران در حال حاضر از حمله نهایی صحبتی نمیکند. ایرانیها عملیات کربلای۴ را یک عملیات محدود اعلام کردند.

گزارش - 12

12. در پی استفاده مجدد عراق از سلاحهای شیمیایی علیه نیروهای ایران، کاردار موقت هیئت نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل امروز در نامهای به دبیرکل این سازمان خواستار اتخاذ تدابیر فوری برای پایان دادن به این اقدامات رژیم عراق شد. در این نامه با امضای محمدجواد ظریف آمده است: «ضمن تأسف عمیق به اطلاع میرسانم در ۲۵ دسامبر ۱۹۸۶ (۴ دی ۱۳۶۵) رژیم عراق در ادامه بیتوجهی جنایتکارانه خود به مقررات حقوق بینالملل، یک بار دیگر در ساحل شرقی رودخانه اروند متوسل به استفاده از سلاحهای شیمیایی علیه سربازان ایرانی شد.» این نامه در ادامه با بیان اینکه اقدامات عراق کاملاً در راستای تعهد اعلام شده به دکترین نازی “جنگ تمامعیار” است، ناکارآمدی بیانیههای قبلی جامعه بینالمللی به منظور قطع استفاده مکرر عراق از تسلیحات منعشده شیمیایی را خاطرنشان کرده، میافزاید: «فقدان اراده سیاسی لازم از سوی جامعه بینالملل در رسیدگی به تجاوز اولیه عراق و جنایات بعدی آن، مشوقی برای بیرحمیها و اقدامات ضدقانونی بیشتر عراق شده که نمونههایی از این اقدامات را طی هفتههای گذشته شاهد بودیم. جمهوری اسلامی ایران بار دیگر از ارگانهای ذیربط سازمان ملل درخواست میکند با اتخاذ تدابیر فوری و گسترده به این اقدامات وحشیانه حاکمان عراق پایان دهند.»

گزارش - 13

13. رئیس جمهوری اسلامی ایران عملیات کربلای۴ را عملیاتی محدود و در پاسخ به حملات اخیر عراق به شهرها و مناطق مسکونی ایران عنوان کرد و از حمله نظامی بزرگ ایران در آینده خبر داد. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی، آیتالله خامنهای در نماز جمعه امروز تهران با اشاره به بمباران شهرهای باختران و اسلامآباد غرب به وسیله هواپیماهای عراقی اظهار داشت: «اصلاً جنگ را عراق اینطوری شروع کرد. اول با حمله به مناطق مسکونی جنگ شروع شد لیکن در این حملاتی که به باختران و اسلامآباد و اینها انجام گرفت، اولاً حجم وحشیگری و اندازه غیض و خشمی که مسئولین عراقی از خودشان در این حادثه نشان دادند یک چیز کم سابقهای بود و این بهخاطر یک حادثه است. بهخاطر یک مسئله است و آن مسئله چه میتواند باشد؟ آن مسئله هیچ نیست مگر ترس عمیق وافر رژیم بعثی از ضربات قاطعی که رزمندگان ما وعدهاش را به مردم ما دادهاند، که این ضربات را بناست فرود بیاورند و مردم هم از رزمندگان ما خواستهاند که این ضربات قاطع و حملات بزرگ را باید در آینده انجام بدهند. ذرات وجود رژیم بعثی صهیونیستی عراق از رعب حمله بزرگ سراسری پر است و میترسند. نمیدانند که کی خواهد بود و چگونه خواهد بود. سپاه صدهزار نفری در جوّ دنیا و در محیط و فضای سیاسی دنیا یک اثر قاطع بخشید و حامیان صدام و پشتیبانان او و آنهاییکه نابجا و یا بجا سرنوشت خودشان را به رژیم بعثی بستند و متصل کردند اینها را تا اعماق استخوانشان به لرزه درآورد، لذا رژیم بعثی عراق عکسالعملی که در مقابل این رعب و وحشت میتواند بکند چیست و چه میتواند بکند؟ هر رژیم بیپایه و پوسیده دیگری هم بود جز این کار، کار دیگری نمیتوانست انجام دهد، خوب چکار میتوانست بکند؟ از حمله رزمندگان که پیشگیری نمیتواند بکند، مجبور است با حمله به مناطق غیرنظامی، به شهرها به خیال خود مردم را که پشتیبانان واقعی و اصلی جنگ هستند مشغول به چیزی غیر از جنگ بکند یا اگر بتواند در دل مردم مناطقی که در زیر بمبارانهای وحشیانه قرار میگیرند یک نوع حالت اعتراض به جنگ به وجود بیاورد، یا دولت و مسئولین را که هم و غمشان متوجه به جنگ است به مسائل جانبی جنگ از قبیل ترمیم ویرانیها یا پشتیبانی از کسانی که زیر بمباران قرار گرفتند، به این چیزها ذهن مسئولین را مشغول کند.» آیتالله خامنهای ضمن اظهار اینکه همواره تأسف و غم عمیق خود را نسبت به این حوادث اعلام کردهایم گفت: «این نشانه نهایت ضعف و ناتوانی و مرعوبیت کامل رژیم عراق است. این برای ملت ایران، برای خود مردم باختران و اسلامآباد در حقیقت یک مژده است. آنها باید بدانند و درک کنند که رژیم عراق در مقابل تهدید عظیمی که از سوی سپاهیان عظیم صدهزار نفری محمد(ص) میشود هیچ راه دیگری جز این ندارد. همه راهها را پیمودند نشد، به محافل سیاسی پناه بردند نشد، جوسازی تبلیغاتی کردند نشد. شایعات و تبلیغات گوناگون راه انداختند، شاید بتوانند ملت را منصرف کنند نشد. از هیچ راهی نتوانستند این ملت را از ادامه پیروزمندانه این جنگ منصرف کنند یا مردد کنند، خب چکار کنند؟ تنها راهی که برایشان باقی ماند مثل آن آدم بدخویی که قدرت ندارد، زور ندارد، بنا میکند به آب دهان انداختن. خوب، این یک کار زشتی است. یک کار نفرتانگیزی است اما از روی ناچاری و بیچارگی از او سر میزند. رژیم عراق یک چنین کاری را الآن دارد انجام میدهد و همه برادران و خواهران ما در مناطقی که مورد آسیب این حملات وحشیانه قرار گرفتند و در سراسر کشور باید بدانند که به فضل پروردگار ما در مقابل این حملات چند تا کار انجام خواهیم داد. یکی، مقابله به مثل است. یعنی ما همچنانکه گفتم مراکز مردمی و شهری و اجتماعات و مردم بیپناه عراق را نمیخواهیم بزنیم و انشاءالله نمیزنیم. اما مراکز حساس رژیم عراق، مراکز صنعتی، مراکز اقتصادی، مراکز نظامی، مراکزی که مزدوران او در یک جا مجتمع شدند، آنها را با قوت و با قدرت و با استفاده از وسایل گوناگون به فضل پروردگار زدیم و کوبیدهایم و باز هم خواهیم کوبید.»

رئیس جمهوری اسلامی ایران در خطبههای نماز جمعه تهران از حمله نظامی بزرگ ایران در آیندهای نزدیک خبر داد. رئیس شورایعالی دفاع در عین حال خاطرنشان کرد: «البته این، یکی از کارها و مقابله به مثلهای ماست. ما همواره گفتیم که مقابله به مثل اساسی در جبهههای نبرد است. ما مردانه و با بینش و عمل ناشی از بینش اسلامی برخورد خواهیم کرد. انشاءالله وقتی که ضربه قاطع زده بشود، وقتی حملات کوبنده رزمندگان ما شروع بشود آن وقت انتقام همه اینها گرفته خواهد شد. البته رزمندگان غیور ما تا حمله بزرگ و ضربه قاطع هم صبر نکردند. همین دمدستی جواب شرارتهای باختران را در یک منطقه دیگر، همانطور که شنیدند در عملیات کربلای۴ دادند. و اگر آنها در باختران زنها و بچهها و کودکان شیرخوار و بچه مدرسهای و پیرمرد و آدم بیخبری که در صف نان ایستاده و یا در صف گوشت ایستاده و در مغازهای ایستاده و میخواهد چیزی بخرد، اگر آنها را زدند و شهید کردند، رزمندگان نیرومند ما در ظرف دو روز گذشته (پریشب و دیشب) در جبهههای نبرد، مزدوران و سلاحبهدستان، و متجاوزان را به میزان چند برابر در جبهههای نبرد سرکوب کردند و از بین بردند.» آیتالله خامنهای تلفات اعلام شده نیروهای عراقی در اطلاعیه قرارگاه خاتمالانبیا را کمتر از رقم واقعی دانست و افزود: «رزمندگان ما وقتی بخواهند پاسخ بدهند، نظام جمهوری اسلامی وقتی میخواهد جواب بدهد، در مقابل صدها نفر یا مثلاً سیصد نفر و یا قدری بیشتر از شهدای باختران و اسلامآباد که مردم مظلوم و بیپناه و کسانیکه غیرنظامی بودند و در خانههایشان بودند، در مقابل شهادت این عده، میرود سراغ آن قلدرهای متجاوزین مسلح مزدوری که دارند برای منافع استکبار جهانی میجنگند و با این مقیاس و در این تعداد، انتقام این عزیزان را میگیرد.» رئیس جمهور آنگاه تأکید کرد: «تازه این یک عملیات محدود و کوچکی بود که به قصد انتقام خون همان شرارتها انجام گرفت. غیر از این عملیات، کوبیدن مراکز اقتصادی، زدن امالقصر، زدن اسکله البکر که بهوسیله موشکهای سطحی انجام گرفت فوقالعاده خسارتبار و مهم بوده که خوب طبق معمول، رسانههای تبلیغاتی جهانی بنا ندارند که در باره این مسائل و پیشرفتها و پیروزیهای ملت ایران حرف درستی بزنند و حقایق را بگویند ولی اگر بتوانند یک جایی پوشیده بدارند، پوشیده میگذارند. اگر یک چیزی دشمن بگوید آن را با آب و تاب زیادی نقل میکنند، برای اینکه پیروزیهای رزمندگان را بپوشانند، مگر آن وقتی که مجبور بشوند. من به شما عرض میکنم به فضل پروردگار با عملیات بزرگ و با ضربه قاطع که در هنگام خودش، در شرایط خودش، به دست رزمندگان نیرومند ما و به اراده فرماندهان شجاع ما انجام خواهد گرفت وضعی پیش خواهد آمد که تمام رسانههای جهانی مجبور خواهند شد مثل قضیه فاو، مثل قضیه خرمشهر، و مثل قضیه مهران به حقیقت اعتراف کنند و پیروزی ملت ایران را به گوش همه دنیا برسانند.» رئیس شورایعالی دفاع همچنین خطاب به مردم ایران اظهار داشت: «البته مردم باید آماده باشند، تمام قشرهای ملت باید آماده باشند، بسیج عمومی و پر کردن جبههها و سنگرها یک وظیفه همیشگی است. باید جوانهای ما و نیروهای ما و قشرهای گوناگون مردم در جبههها کاری کنند که به مجرد اینکه شرایط لازم آماده شد، در هر آنی که فرماندهان ما تصمیم گرفتند و مناسب دیدند بتوانند عمل کنند. باید حرکت به سمت جبههها را هیچوقت متوقف نکنیم. جوانان غیور و شجاع ما، رزمندگان ما، به خصوص کسانی که آمادگیها و آگاهیهای رزمی را دارند و به دست آوردند باید آماده باشند و منتظر اشاره سپاه پاسداران، ارتش جمهوری اسلامی و بسیج مستضعفین باشند و به سمت جبههها آن هنگامیکه احتیاج هست حرکت کنند و همین حالا هم باید این حرکت به سمت جبهه به طور دائم و متصل وجود داشته باشد.»

گزارش - 14

14. آیتالله خامنهای رئیس جمهور در نماز جمعه تهران درباره تشکیل کنفرانس همیاری مردم عراق در تهران******** و سیاست جمهوری اسلامی ایران در قبال اوضاع لبنان سخنانی ایراد کرد. ایشان در مورد کنفرانس همیاری مردم عراق اظهار داشت: «این کنفرانس که الآن در تهران تشکیل شد، این شاید بزرگترین اجتماعی است که علیه یک رژیم ظالم از سوی قشرهای مختلف و جناحهای مختلف مقابل و مخالف با او تشکیل میشود. این عدهای که در اینجا شرکت کردند، بعضی نمایندگان گروهها و سازمانها و احزاب هستند. بعضی شخصیتهای برجسته و چهرههای معروفی هستند که بیشترین نفوذ را در میان ملت عراق دارند. در حقیقت شاید بتوان گفت یک مظهری از برگزیدگان و نخبگان ملت عراق هستند. کنفرانس، بسیار کنفرانس مهمی است. خود برادرانی که در آن کنفرانس شرکت دارند باید اهمیت آن کنفرانس را به طور کامل و با توجه لمس کنند و توجه کنند که در چه موقعیت حساسی قرار دارند و برای چه دارند فکر میکنند و همچنین توجه کنند که ملت عراق چه انتظار عظیمی از زبدگان و نخبگان و برگزیدگان خودش دارد و حق هم دارد داشته باشد. ملت عراق یک ملت به شدت مظلوم و مجروحی است و جا دارد اگر زبدگان و نخبگان و روشنفکران و مبارزان و چهرههای برجسته و روحانیون و علمای بزرگ و کسانی که میتوانند در این شرایط کمک کنند به این ملت، جا دارد اگر اینها توقع کمک از آنها را داشته باشند و البته دنیا هم باید به این کنفرانس به چشم جدی نگاه کند. با پوشیده نگه داشتن اخبار کنفرانس در رسانههای جهانی مشکل استکبار جهانی حل نخواهد شد.» وی ضمن تأکید بر این نکته که ملت عراق و رهبران و برگزیدگان مردم عراق آینده این کشور را ترسیم میکنند خطاب به شرکتکنندگان در کنفرانس همیاری مردم عراق گفت: «توصیه برادرانهام به برادرانی که در این کنفرانس شرکت دارند این است که هدفهای دور را مورد نظر قرار بدهند. مسائل را جدی بگیرند و توطئههای دشمن را حقیقی بدانند. خودشان را برای مبارزه آماده کنند. این اجتماع، باید اجتماعی باشد بیشتر برای منظم کردن و خط دادن به مبارزه عمومی مبارزین و روشنفکران و مبارزه عمومی ملت عراق و همچنین آینده عراق را هم ترسیم بکنند و خودشان را برای آن آینده انشاءالله آماده کنند.»

آیتالله خامنهای رئیس جمهور در نماز جمعه تهران درباره تشکیل کنفرانس همیاری مردم عراق در تهران گفت این کنفرانس که الآن در تهران تشکیل شد، این شاید بزرگترین اجتماعی است که علیه یک رژیم ظالم از سوی قشرهای مختلف و جناحهای مختلف مقابل و مخالف با او تشکیل میشود. رئیس جمهور در بخش دیگری از خطبه دوم نمازجمعه تهران به مسئله لبنان و اوضاع این کشور طی چند سال اخیر پرداخت و گفت: «به طور خلاصه ماجرا و حقیقت قضیه این است که امریکا، اسرائیل و همدستهای امریکا و اسرائیل در منطقه از مبارزه درون لبنان و پایگاههای لبنانی با اسرائیل به شدت بیمناکاند. دو گروه هستند که میتوانند مبارزه کنند. یک گروه فلسطینیها هستند، یک گروه مبارزین مسلمان جنوب لبنان هستند. استکبار با تمام ایادیاش و با تمام مکرها و کیدهایش شروع کرده بین این دو گروه اختلاف بیندازد، اینها را از هم جدا بکند و بعد هم اینها را به جان هم بیندازد، جنگ بین لبنانی و فلسطینی. شما را به خدا چه کسی از این حادثه خوشحال میشود جز کاخنشینان سیاه امریکا و تروریستهای قلدر اسرائیل و همدستهایشان یعنی فالانژهای لبنان و ارتجاع عرب؟ جز کسانیکه ننگ کمپ دیوید را تا ابد بر پیشانی داغدار خودشان خواهند داشت؟ چه کسی متأسف میشود، چه کسی ضرر میبیند؟ ملت فلسطین، ملت لبنان، مظلومین ملتهای مسلمانی که به مسئله فلسطین علاقهمند هستند، از ما سؤال میکنند شما طرفدار چه کسی هستید. من جواب میدهم ما طرفدار لبنانیها و فلسطینیها هر دو، ما آن کسانی را محکوم میکنیم که جنگ بین لبنانی و فلسطینی را راه میاندازند.» آیتالله خامنهای در همین زمینه اضافه کرد: «بعضی از سیاستبازان فلسطینی برای اینکه آبروی از دست رفته خودشان را بازیابند این جنگ داخلی و خانگی را به راه انداختند. ارتجاع عرب یعنی حسین اردنی و حکام خائن و ناخلف مصر نقش داشتند. اسرائیل یقیناً نقش داشت. فالانژها که متحدین اسرائیل هستند نقش داشتند. اینها نقش داشتند و اینها محکوم هستند. فلسطینیها و لبنانیها باید به دنبال بهانه برای جنگیدن با هم نباشند، دنبال بهانه برای دوستی با هم باشند. یکی از خطرهای بزرگی که لبنان را تهدید میکند روشن کردن آتش فرقهای و مسئله شیعه و سنی است. لبنان جای طرح مسئله شیعه و سنی نیست.» آیتالله خامنهای سپس تأکید کرد: «هیچکس حق ندارد در سطح دنیا و در سطح کشورهای عربی و اسلامی برای برادران لبنانی و فلسطینی مسئله شیعه و سنی را مطرح بکند. یعنی چه؟ هر کسی با اسرائیل بجنگد او عزیز است چه لبنانی باشد، چه فلسطینی باشد، چه شیعه و چه سنی باشد. هر کس در خدمت منافع اسرائیل و صهیونیسم حرکت کند مذموم است، چه سنی و چه شیعه و چه عرب و چه عجم.» وی طرح جمهوری اسلامی برای آتشبس در جنگ اردوگاهها را مورد تأکید قرار داد و گفت: «مؤکداً به لبنانیها از همین جا میگویم که اردوگاه رشیدیه (را) از محاصره غذایی بیرون بیاورند. غذا و دارو باید وارد اردوگاه رشیدیه بشود، این نظر اسلام است، این نظر جمهوری اسلامی است و (خلاف آن) به هیچوجه قابل قبول نیست، بگذارند غذا و دارو وارد اردوگاه رشیدیه شود. به همدیگر اینجور ستیزهجویی نکنند. نه فلسطینیها علیه لبنانیها و نه لبنانیها علیه فلسطینیها. اگر ما بخواهیم لبنان مسئلهاش حل بشود یک راه بیشتر ندارد و آن اینکه تمام عوامل دلسوز لبنانی به صورت جدی و حقیقی تفنگهایشان را به سوی صهیونیستهای غاصب بگیرند. با اسرائیل یک جنگ را که جنگ حقیقی باشد آغاز کنند و به معنای حقیقی کلمه اشغالگران را عقب برانند. این تنها راه نجات لبنان و نجات فلسطین است. متأسفانه میبینیم که به این کمتر توجه میشود.» رئیس جمهور آنگاه تأکید کرد: «اعلام میکنیم ما در سطح سیاستهای جهانی خودمان مسئله اسرائیل برای ما یکی از مسائل درجه اول در سیاست خارجی است. ممکن نیست که ما خصومت با اسرائیل غاصب را در هیچ شرایط و وضعی از اوضاع از دست بدهیم و بدانند که ما به صورت استراتژیک یک جنگ حتمی و یک برخورد قاطع با رژیم صهیونیست خواهیم داشت.»

گزارش - 15

15. رسانههای خارجی امروز ضمن گزارشهای خود درباره عملیات کربلای۴، سخنان رئیس جمهوری اسلامی ایران که عملیات اخیر را محدود و پاسخ به شرارتهای عراق در حمله به مناطق مسکونی ایران اعلام کرد، مورد توجه خاصی قرار دادند. خبرگزاری آلمانغربی نوشت: «ایران با احتیاط تأکید کرده که این تهاجم به نام کربلای۴ یک عملیات محدود با قصد تنبیه نیروهای عراق برای تهاجمات هوایی بوده است.» خبرگزاری فرانسه نیز از تهران گزارش داد: «(آیتالله) علی خامنهای رئیس جمهوری ایران امروز جمعه اظهار داشت: تهاجم کربلای۴ که در جنوب عراق انجام شده است یک عملیات محدود میباشد که به تلافی بمبارانهای اخیر مناطق غیرنظامی چند شهر در شمالغربی ایران صورت گرفته است.» این خبرگزاری به نقل از رئیس جمهور و رئیس شورایعالی دفاع تأکید کرد: «تهاجمات بزرگ هنگامی که زمانش فرا رسد انجام خواهند شد.» همچنین رادیو اسرائیل در این مورد گفت: رئیسجمهور ایران حمله اخیر به عراق که آن را کربلای چهار نام نهاده عملیاتی کوچک و محدود قلمداد کرد. وی که به عنوان امام جمعه تهران در مراسم نماز جمعه امروز سخن میگفت هیچ اشارهای به نتیجه عملیات کربلای۴ ننمود، ولی تأکید کرد ایرانیان برای وارد آوردن ضربه نهایی و سرنوشتساز به رژیم صدام حسین آمادگی کامل دارند. وی اظهار عقیده کرد که اعزام سپاه محمد به جبههها در جوّ سیاسی دنیا اثر قاطع داشته ولی در عین حال خواستار شد که بسیج عمومی و پر کردن بیشتر جبههها نباید متوقف گردد. رئیس جمهور حکومت اسلامی از نقش ارتش ایران در عملیات آینده که آن را نهایی و سرنوشتساز مینامد سخنی نگفت ولی تأکید نمود که جوانان و رزمندگان به خصوص کسانی که آمادگیهای رزمی به دست آوردهاند باید منتظر دستور و دعوت سپاه پاسداران باشند تا به گفته وی به مجرد اینکه فرماندهان سپاه موقع را مناسب تشخیص دادند بتوانند تصمیمات لازم را بگیرند.» رادیو اسرائیل همچنین اظهارات آیتالله خامنهای در مورد سیاست خارجی ایران در ضدیت با اسرائیل را به این نحو انعکاس داد: رئیسجمهور ایران مبارزه با اسرائیل را در صدر سیاست خارجی حکومت خود قلمداد و تأکید کرد رژیمی که وی رئیس جمهور آن است خصومت با اسرائیل را در هیچ شرایط از دست نخواهد داد. وی قول داد که حکومت اسلامی یک جنگ حتمی و برخورد قاطع با اسرائیل خواهد داشت ولی وقتی برای این جنگ تعیین نکرد. وی در ضمن اظهار داشت هر کس با اسرائیل بجنگد مورد احترام وی خواهد بود.

گزارش - 16

16. رئیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق اعلام کرد سرنوشت آینده عراق را همه آحاد مردم این کشور تعیین خواهند کرد. به گزارش روزنامه اطلاعات، حجتالاسلام سیدمحمدباقر حکیم در سخنانی که پیش از خطبههای نماز جمعه تهران ایراد شد ضمن اشاره به اینکه رژیم عراق دارای ویژگیهایی است که در طول تاریخ کمتر رژیمی همه این ویژگیها را یک جا داشته از جمله داشتن سیاست سرکوب، خفقان و ترور، وابستگی به ابرقدرتها و همراه داشتن ارتجاع منطقه گفت: «اما علیرغم آنکه رژیم عراق بر این سه رکن اساسی متکی است، شاهد اختلافاتی هستیم که ارکان این رژیم را از هم میپاشد.» وی آنگاه اعدام تعدادی از مقامات بلندپایه عراقی و خودداری رژیمهای منطقه از دادن کمک به رژیم بغداد را نشانههای فروپاشی این رژیم دانست و در همین زمینه به کنفرانس همیاری مردم عراق در تهران اشاره کرد و گفت: «ما میخواهیم اعلام کنیم نبرد ما تا سرنگونی رژیم بعثی بغداد تا برقراری حکومت اسلامی ادامه خواهد داشت.» رئیس مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق افزود: «این کنفرانس همچنین میخواهد راه و روش استراتژیک مردم عراق را روشن کند و اعلام میکنیم که سرنوشت آینده عراق را همه آحاد مردم عراق تعیین خواهند کرد.»

گزارش - 17

17. مقامات عراق ضمن دعوت از خبرنگاران خارجی برای کسب اطلاع از آنچه که پیروزی نیروهای عراقی در جبهههای جنگ خواندند، مدعی شدند عملیات کربلای۴ همان تهاجم نهایی و تعیینکننده ایران بود. خبرگزاری عراق امروز گزارش داد: وزارت فرهنگ و اطلاعات عراق از خبرنگاران روزنامهها، مجلات، خبرگزاریها و شبکههای رادیو تلویزیون عربی و بینالمللی دعوت کرد از پیروزیهای نیروهای عراقی دیدن کنند. همچنین خبرگزاری فرانسه از بصره گزارش داد ماهر عبدالرشید فرمانده سپاه هفتم عراق امشب طی یک مصاحبه مطبوعاتی در مقر فرماندهی خود اعلام کرد: «ایران در آخرین حمله خود در جنوب عراق به منظور اشغال مواضع تازهای در خاک عراق از پنجاه هزار پاسدار انقلاب استفاده کرده است.» خبرگزاری فرانسه یادآور شد «سپاه هفتم عراق در شبهجزیره فاو مستقر است که بخشی از آن از بهمن ماه گذشته به اشغال نیروهای ایرانی درآمده است.» فرمانده سپاه هفتم همچنین «تأیید کرد که نیروهای ایرانی طی حمله چهارشنبه شب مواضعی را در منطقه تحت فرماندهی وی به دست آورده بودند.» این گزارش میافزاید: «خبرنگارانی که امروز از بصره بازدید کردند در نزدیکی مقر سپاه هفتم یک گروه از اسرای ایرانی در حدود ۲۷۰ نفر را مشاهده کردند که اغلب مردان قورباغهای بودند.» به گزارش خبرگزاری رویتر از بصره سرلشکر عبدالجبار محسن سرپرست اداره سیاسی وزارت دفاع عراق در کنفرانس مطبوعاتی که در مقر فرماندهی ماهر عبدالرشید فرمانده سپاه هفتم برگزار شد گفت: عراق معتقد است تهاجم اخیر ایران همان تهاجم نهایی و تعیینکننده ایران بوده که از مدتها قبل توسط رهبران ایران پیشبینی میشد. وی گفت: «علیرغم تمام کوششهای ایران جهت کوچک جلوه دادن تهاجم مزبور ما اطمینان داریم این همان تهاجم نهایی آنان بوده که از مدتها قبل از آن صحبت میکردند.» عبدالجبار محسن افزود: «این تهاجم سرنوشتساز و نهایی بود لیکن نه برای ایران بلکه برای عراق.»

گزارش - 18

18. نخستوزیر سودان مدعی شد طرح صلح وی در مورد جنگ ایران و عراق از سوی مقامات جمهوری اسلامی مورد تأیید مقدماتی قرار گرفته است. این در حالی است که گزارشها از تشدید تلاشهای عربی برای میانجیگری در جنگ در آستانه برگزاری اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی در کویت خبر میدهد. به گزارش خبرگزاری امارات از ابوظبی صادقالمهدی نخستوزیر سودان طی اظهاراتی که امروز منتشر شد گفت: «ایرانیها ضمن ابراز تفاهم، تأیید مقدماتی خود را نسبت به طرح صلح من اعلام داشتند.» وی که هفته گذشته از ایران دیدن کرده است در گفتوگو با روزنامه نیمهرسمی الاتحاد اضافه کرد: «اما من در حال حاضر به این دلیل که این مسئله حساس است و میل دارم از موفقیت آن مطمئن شوم جزئیات این طرح را فاش نخواهم کرد.» این گزارش حاکی است نخستوزیر سودان همچنین درباره این موضوع که چه موقع طرح خود را آشکار خواهد کرد و اینکه آیا برای گفتوگو با عراقیها پیرامون ابتکار صلح خود به بغداد سفر خواهد کرد مطلبی را بیان نکرد.******** در همین حال به گزارش رادیو ندای اسلام، مطبوعات کویت ضمن آنکه از قول منابع سیاسی نوشتند اغلب رهبران کشورهای اسلامی در کنفرانس سران اسلامی که در ماه آینده در این کشور تشکیل میشود شرکت خواهند کرد، افزودند: «کویت به شرکتکنندگان در کنفرانس طرحی ارائه خواهد نمود که متضمن نقطهنظرهای دولتهای خلیج عربی (فارس) در قبال مسائل مهم و در رأس آنها جنگ عراق و ایران و کوششهای جاری برای متوقف ساختن آن خواهد بود.» این گزارش حاکی است: «در خلال چند روز آینده تماسهایی بین کویت و دیگر دولتهای خلیجی به منظور هماهنگ ساختن مواضع آنها در کنفرانس انجام خواهد شد تا در کنفرانس نقطهنظر واحدی از طرف آنها مطرح شود.» همچنین خبرگزاری فرانسه از امان به نقل از منابع نزدیک به دولت اردن گزارش داد به دنبال تأکیدات اخیر ملک حسین پادشاه اردن در مورد خطرات گسترش جنگ ایران و عراق به کشورهای منطقه «مسئولان اردنی مایل هستند در اجلاس سران کشورهای عضو سازمان کنفرانس اسلامی که قرار است در ماه ژانویه در کویت برگزار شود در درجه اول به بررسی راههای پایان دادن سریع به جنگ ایران و عراق پرداخته شود.» منابع اردنی مورد نظر خبرگزاری فرانسه همچنین ضمن اشاره به فعال شدن سیاست خارجی اردن برای تدارک این اجلاس گفتند: شاه حسین در تاریخ ۲۱ دسامبر (۳۰ آذر) همراه نخستوزیر و وزیر امور خارجه اردن به کویت سفر کرد و وزیر امور خارجه این کشور نیز پس از عزیمت شاه حسین در کویت ماند تا سیاست اردن و کویت را پیش از اجلاس مذکور هماهنگ سازد. روزنامه کویتی القبس در شماره امروز خود ضمن گزارشی، از دیدار محرمانه هفته گذشته هیئتی از سوریه از قاهره خبر داد که بدون در برداشتن نتایج ملموس، طرفین تنها در مورد توقف حملات تبلیغاتی و ایجاد جوّ سیاسی مناسب و کاهش سطح تنش میان قاهره و دمشق قبل از انعقاد اجلاس سران کشورهای اسلامی در کویت به توافق دست یافتند. به نوشته القبس هیئت مصری نسبت به موضع سوریه در جنگ ایران و عراق اعتراض، و بر لزوم ایجاد توازن در نقش سوریه میان گروههای فلسطینی در لبنان تأکید کرده است و هیئت سوری نیز در مذاکرات خود مسئله لزوم کنارهگیری مصر از پیمان کمپدیوید را مطرح کرد که این مسئله با مخالفت هیئت مصری روبهرو گردید.

گزارش - 19

19. در پی ربوده شدن یک فروند هواپیمای مسافربری عراق در روز پنجشنبه (دیروز) که منجر به تغییر مسیر پرواز از اردن به عربستان سعودی و سپس درگیری و کشته شدن ۶۲ تن از سرنشینان هواپیما در باند فرودگاهی در عربستان در اثر انفجار گردید، وزارت امور خارجه ایران هر گونه دخالت ایران در این حادثه را به شدت تکذیب کرد. به گزارش روزنامه اطلاعات سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران طی یک بیانیه رسمی ضمن اعلام این مطلب گفت: «عراق درصدد جبران شکستهای خود در منطقه عملیاتی کربلای۴ است.» این روزنامه یادآور شد «عراق ایران را به دست داشتن در ماجرای ربودن و انفجار هواپیمای این کشور متهم کرده است.» سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین گفت: «جمهوری اسلامی ایران بارها مخالفت صریح خود را با هر گونه عمل غیرانسانی که باعث برهمزدن امنیت خطوط هوایی و تهدید جان مسافران شود اعلام کرده است.» وی آنگاه با اشاره به سابقه اقدامات عراق، در حمله به هواپیماهای مسافربری و نیز همزمانی این حادثه با پیروزیهای اخیر ایران در جنوب عراق، از کارشناسان سازمانهای بینالمللی خواست برای روشن شدن حقایق این ماجرا تلاش کنند. سخنگوی وزارت امور خارجه همچنین افزود: «رژیم عراق بارها به طور مستقیم در ناامن ساختن خطوط هوایی، نقش داشته است و با ناامن ساختن خطوط هوایی انسانهای بسیاری از جمله وزیر خارجه الجزایر را از بین برده است.» وی خاطرنشان ساخت: «اکنون جمهوری اسلامی ایران بار دیگر ضمن تأکید بر لزوم تأمین امنیت خطوط هوایی، هر گونه اقدامی را که منجر به تهدید جان انسانهای بیگناه شود محکوم میکند.»

گزارش - 20

20. انتشار خبر ربوده شدن هواپیمای مسافربری بوئینگ ۷۳۷ عراق و کشته شدن ۶۲ نفر از سرنشینان مسافر هواپیما موجی از گزارشهای خبری و تفسیری را در رسانهها و مطبوعات خارج به راه انداخت. در این بین، ادعای عراق در مورد دخالت ایران در این حادثه انعکاس گستردهای پیدا کرد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، رادیو مسکو امروز «طی خبری پیرامون سقوط یک هواپیمای عراقی به نقل از عراق اعلام کرد این عمل تروریستی توسط عمال ایرانی صورت گرفت اما ایران این اتهامات را رد کرد.» رادیو امریکا نیز در بخشهای خبری امروز گزارشی از ماجرای هواپیمای عراقی پخش کرد و گفت بیانیه عربستان علت انفجار هواپیما را انحراف از باند فرودگاه عرعر اعلام کرد، اما در این بیانیه درباره دلایل فرود اجباری هواپیمای عراق و اینکه چرا هواپیما به حریم هوایی این کشور منحرف شد توضیح داده نشده است. این رادیو همچنین به نقل از آخرین گزارش عربستان سعودی اعلام کرد از ۱۰۷ مسافر و خدمه هواپیما ۶۲ تن از جمله هواپیماربایان و بیشتر خدمه پانزده نفره و گارد امنیتی هواپیما جان باختند. رادیو امریکا در ادامه گزارش خود به نقل قول از وزیر سابق اردن که از جمله مسافران نجات یافته هواپیمای منفجر شده عراقی بود، درباره نحوه شروع عملیات ربایندگان هواپیما و درگیری آنان با مأموران امنیت هواپیمای عراقی گفت: «به گفته منابع رسمی عراق هواپیماربایان دو مأمور ایرانی بودند که گذرنامه لبنانی با خود داشتند.» رادیو امریکا همچنین در مورد موضع ایران در قبال این حادثه گفت: «ایران با انتشار گزارشی از طریق خبرگزاری رسمی دولتی دخالت خود را در این ماجرا تکذیب کرد. در بیانیه ایران انجام اقداماتی که جان غیرنظامیان بیگناه را به خطر اندازد محکوم شده است.» به گزارش خبرگزاری فرانسه از بیروت «یک سازمان ناشناس موسوم به جنبش اسلامی انقلابی شاخه عراق امروز در بیروت مقامات سعودی را تهدید کرد چنانچه عاملان هواپیماربایی هواپیمای عراقی را که پنجشنبه به عربستان سعودی برده شد به عراق مسترد نمایند دست به اقدامات تلافیجویانه خواهد زد.» با این حال به گفته یک سخنگوی رسمی عراق دو عامل هواپیماربایی در جریان انفجار هواپیمای مذکور که هنگام فرود اجباری در فرودگاه عرعر عربستان صورت گرفت کشته شدهاند. گزارش خبرگزاری فرانسه همچنین حاکی است «قبلاً سازمان اقدام انقلابی... و سپس جهاد اسلامی با هماهنگی حزب بنیادگرای عراقی الدعوه مخالف رژیم صدام حسین مسئولیت این هواپیماربایی را به عهده گرفته بودند.» اما خبرگزاری یوگسلاوی از بیروت گزارش داد یکی از اعضای جهاد اسلامی «ضمن تماس تلفنی با یک خبرگزاری غربی در بیروت ادعاهای قبلی افراد ناشناس مبنی بر مداخله این سازمان در ماجرای هواپیمای عراقی را تکذیب کرد.» در همین حال به گزارش خبرگزاری فرانسه «مسعود رجوی رئیس شورای ملی مقاومت ایران از حومه پاریس ضمن ادعای دخالت ایران در این ماجرا گفت این اقدام به منظور پنهان کردن شکستهای نظامی ایرانیها در جبهه ترتیب یافت.» رادیو بیبیسی در تفسیری درباره این حادثه گفت: «برخی از دیپلماتهای عراقی در اروپا مسئولیت این واقعه را متوجه دولت ایران دانستند، اما دولت ایران هر گونه دخالت در واقعه مذکور را تکذیب کرده و گفته است که ایران با چنین اقدامات غیرانسانی مخالف است. هنوز مدرکی دال بر اینکه مقامات ایران دستور ربودن هواپیما را صادر کرده و یا از این اقدام حمایت کردهاند در دست نیست. ...»

گزارش - 21

21. نتایج مذاکرات هیئتهای اقتصادی ایران و یوگسلاوی را معاون امور اقتصادی و بینالمللی وزارت امور اقتصادی و دارایی تشریح کرد. به گزارش روزنامه اطلاعات سیدعلیاکبر افجه که هفته گذشته برای انجام مذاکراتی با مقامات اقتصادی یوگسلاوی به این کشور سفر کرده است امشب در بازگشت به تهران طی مصاحبهای در فرودگاه مهرآباد گفت: «در طول سه روز اقامت هیئت اقتصادی جمهوری اسلامی ایران در یوگسلاوی ملاقاتها و مذاکراتی با معاون نخستوزیر (معاون اول شورای وزیران)، وزرای کشاورزی، امور اقتصادی و دارایی، بازرگانی، صنعت، انرژی و معادن و بازرگانی خارجی آن کشور انجام دادیم که در آنها نارساییهای موجود در یادداشت تفاهم قبلی مطرح شد و دو طرف با حسن نیت بسیار نسبت به رفع مشکلات و انجام تعهدات و تحقق حجم مبادلات پیشبینی شده فیمابین تا قبل از اجلاس آتی به توافق رسیدند.» معاون وزارت امور اقتصادی و دارایی ضمن برشمردن توافقات صورت گرفته با هیئت اقتصادی یوگسلاوی در زمینه تکمیل طرحهای کشت و صنعت در غرب کشور، برنامههای انتقال تکنولوژی در چارچوب مبادلات تهاتری با خرید ۵/۱ میلیون تن نفت خام از ایران، مشکلات شرکتهای ایرانی و انتظارات آنها از شرکتهای یوگسلاوی در زمینههای تسریع تحویل کالا، افتتاح اعتبارات و خدمات بعد از فروش و نیز افزایش واردات تکنولوژی بیشتر به جای کالاهای مصرفی، و صدور سه هزار دستگاه رنو، صد دستگاه کامیون و ولوو و سایر اقلام صادرات غیرنفتی مانند کشمش، خرما، برگه، فرش و مواد معدنی به میزان ۲۰ درصد واردات ایران از یوگسلاوی یادآور شد که ایران در مقابل صادرات نفت و کالاهای غیرنفتی به یوگسلاوی بیشتر از خدمات فنی و مهندسی آن کشور در پروژههای عمرانی استفاده میکند. وی افزود: «ضمناً مقامات یوگسلاوی آمادگی خود را جهت فروش گندم و مواد لبنی به کشورمان نیز اعلام کردند.»

گزارش - 22

22. در ادامه بحران جنگ اردوگاهها در لبنان******** جبهه نجات ملی فلسطین یک طرح ده مادهای برای خاتمه این بحران پیشنهاد کرد، اما جنبش امل در مقابل، خواهان اجرای کامل طرح جمهوری اسلامی ایران شد. به گزارش روزنامه کیهان جبهه نجات ملی فلسطین طرحی ده مادهای را برای پایان دادن به جنگ اردوگاهها پیشنهاد کرد که بر اساس آن یک واحد نظامی مرکب از نیروهای چپگرا و شبهنظامیان سازمان خلق ناصری شهر صیدا پس از خروج نیروهای فلسطینی در محور روستای مقدوشه مستقر میشوند. این در حالی است که جنبش امل ضمن مخالفت با این طرح خواهان اجرای کامل طرح جمهوری اسلامی ایران مبنی بر استقرار نیروهای حزبالله در اماکنی است که توسط فلسطینیها در مقدوشه تخلیه میشود. بر پایه این گزارش کوششهای سیاسی برای رفع اختلافات میان نیروهای متخاصم در دمشق ادامه دارد و در عین حال پس از مخالفت جنبش امل با طرح جدید نیروهای چپگرا و ملی لبنان بحث و بررسی مجدد جهت چگونگی اجرای طرح جمهوری اسلامی ایران دنبال میشود. گزارش کیهان همچنین حاکی است «ناظران سیاسی که طرح جمهوری اسلامی ایران را مناسبترین و عادلانهترین شرایط برای پایان جنگ اردوگاهها میدانند، سیاست اخلالگرانه عرفات را عامل اصلی در عدم اجرای مفاد کامل این طرح میشناسند. ناظران با توجه به موافقت اکثریت نیروهای فلسطینی با طرح ایران، افزایش فشار افکار عمومی فلسطینیها برای خاتمه دادن به این سیاست جناح سازشکار عرفات را بعید نمیدانند.» همچنین آخرین گزارش از محورهای نبرد اردوگاهها در بیروت از شدت یافتن درگیریها حکایت داشته به طوری که صدای انفجارهای پیدرپی در کلیه نقاط بیروت شنیده میشود. همچنین در پی سخنان امروز آیتالله خامنهای رئیس جمهوری اسلامی ایران در مورد درگیریهای لبنان و ضرورت پایان دادن به محاصره غذایی اردوگاه رشیدیه، نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه ایران نوشت: «محمدمهدی شمسالدین که برای شرکت در کنفرانس همیاری ملت عراق در تهران به سر میبرد پس از گفتوگو با مسئولین و استماع خطبه نماز جمعه [رئیس جمهوری اسلامی ایران] در رابطه با درگیری بین جنبش امل و فلسطینیان نامهای خطاب به نبیهبری نوشت که ترجمه متن کامل آن به شرح زیر است: برادران مسئول در جمهوری (اسلامی) اوضاع کلی فلسطینیان را کاملاً درک میکنند و در طی گفتوگوهایی که بین من و آنها انجام شد موضع روشنتر شد. تجدید پایبندی کامل به پیشقدمی اسلامی ایران و همسویی صریح با آنچه که در خطبه جمعه حضرت رئیس جمهور درباره شکستن محاصره غذایی رشیدیه وارد شد را بسیار لازم یافتم و در این زمینه شما نظر شرعی و سیاسی من را میدانید. خطبه حضرت رئیس جمهور متضمن محکومیت آن عناصر فلسطینی که باعث ادامه درگیری میشوند بوده است. امیدوارم در این رابطه از طرف شخص شما و از طرف جنبش امل بیانیهای صادر گردد که این امر شرعاً لازم و از نظر سیاسی مفید است. ...» ضمیمه گزارش۱: گزارش اجمالی عملیات کربلای۴ عملیات کربلای٤ از ساعت ٢٢:٠٠ مورخ ٣/١٠/١٣٦٥ و با رمز مبارک یا محمد(ص) در منطقه عمومی شلمچه تا جنوب خرمشهر و آبادان آغاز شد. در این عملیات، چهار قرارگاه نجف (از پاسگاه کوت سواری در شمال شلمچه تا جزیره بوارین)، قرارگاه قدس (از جزیره ماهی تا نیمه شمالی جزیره امالرصاص)، قرارگاه کربلا (از نیمه جنوبی امالرصاص تا منطقه المطوعه) و قرارگاه نوح (از جنوب المطوعه تا جنوب جزیره قطعه) در مقابل سپاه سوم و سپاه هفتم ارتش بعث عراق وارد عمل شدند. محور اصلی این عملیات عبور از اروندرود و محور پشتیبانی آن نیز در منطقه شلمچه و پنج ضلعی در نظر گرفته شده بود. هدف اصلی عملیات این بود که منطقه تصرف شده در فاو عراق (عملیات والفجر٨) را توسعه دهند و بتوانند آن عملیات را تکمیل کنند. در صورت موفقیت این عملیات امکان بازپسگیری منطقه فاو از ارتش عراق سلب میشد و میتوانست فشار زیادی را بر رژیم بعث عراق وارد آورد و به پایان جنگ کمک کند. از اوایل تاریکی شب عملیات، ارتش عراق با پرتاب گلولههای منور حساسیت خود را به تحرکات نیروهای ایران نشان میداد. وقتی که با حرکت غواصها برای عبور از رودخانه اروند نبرد آغاز شد و یگانها برای شکستن خط اول دشمن دست به کار شدند، با آتش سنگین و مقاومت شدید نیروهای عراقی مواجه شدند. با زیر آتش قرار گرفتن دهانه رودخانه کارون که سمت اصلی تک بود، معلوم شد که واحدهای ارتش عراق هوشیارند و آماده رویارویی با رزمندگان ایران هستند. ارتش بعثی متوجه تاکتیک ویژه این عملیات شده بود که عبارت بود از عبور غواصان خطشکن از بین دو جزیره امالرصاص و امالطویله و رسیدن به ساحل جنوبی اروندرود. بنابراین، بیدرنگ دو طرف معبر کم عرض آبی امالرصاص را که از آن با عنوان تنگه یاد میشد، با آتش پر حجم توپهای ضدهوایی ٢٣ و ٥/١٤ میلیمتری که به صورت افقی اجرا میشد، مسدود کرد و مانعی بزرگ بر سر راه عبور نیروهای خطشکن ایران قرار داد. با این حال، رزمندگان سپاه و بسیج خطوط اول دشمن را شکستند، اما با آتش تیربارهای دشمن و بسته شدن ورودی کارون به اروندرود، سازمان نیروهای پشتیبان آنها که سوار بر قایق و آماده حرکت به سوی خطوط دشمن بودند، کاملاً به هم خورد. در محور شلمچه نیز که تلاش فرعی عملیات در آن انجام میشد، نیروهای تیپ مستقل ٥٧ ابوالفضل و لشکر١٩ فجر از قرارگاه (سپاه دوم) نجف توانستند با شکستن خط اول دشمن، نظم و توانمندی دفاعی سپاه دوم عراق در این منطقه را بر هم زنند و در مواضع آن نفوذ کنند. فرمانده کل سپاه پس از اطمینان از اینکه ادامه عملیات و تهاجم در منطقه اصلی عملیات نتیجهای جز موفقیت اندک و تلفات بسیار در پی نخواهد داشت، با وجود اینکه برخی یگانها توانسته بودند خطوط اول دشمن را بشکنند و در مواضع آنها نفوذ کنند، ادامه عملیات را متوقف کرد و به نیروها دستور بازگشت داد. به این ترتیب، از بعدازظهر روز اول عملیات (٤/١٠/١٣٦٥) به تدریج تمامی نیروهای عملکننده که حدود ٦٠ گردان میشدند، به مواضع قبلی خود بازگشتند. ضمیمه گزارش۱۸: گزارش سفر چهار روزه صادق المهدی نخست وزیر سودان به تهران نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه در گزارشی از سفر چهار روزه نخستوزیر سودان به تهران که از بیست و ششم تا بیست و نهم آذر ماه انجام گرفت ضمن اشاره به اهمیت این سفر که برای اولین بار بعد از انقلاب در جایگاه رئیس یک نظام سیاسی (نه فقط رئیس دولت) در زمینه روابط دوجانبه از ایران دیدار میکرد و نیز توصیفی از جریان دیدارها و ملاقاتهای بسیار گرم و صمیمانه وی با رئیس جمهور، نخستوزیر و رئیس مجلس، میافزاید: وی «اولین مقام خارجی بود که در اجلاس سران سه قوه و با حضور فرزند امام شرکت میکرد و با آنان روی زمین شام میخورد.» نشریه مذکور سپس به اوضاع داخلی، ماهیت ائتلافی دولت و مسائل خاص منطقهای سودان در همسایگی مصر و لیبی و نیز موضوعات طرح شده در این سفر پرداخته و ضمن آن مینویسد: «مسئله میانجیگری در جنگ قبل از سفر یکی دو بار در رسانهها نقل شد و همین امر مشغولیتهایی را در ذهن بوجود آورده بود. اضافه بر این در نطق سازمان ملل صحبت از طرحی کرده بود که بعضی نکات مثبت نیز داشت ولی قبل از انجام سفر و با توجه به حساسیتهایی که نشان داده شده بود چنین اقدامی را نفی کرد و در خلال دیدارها در تهران به مسئله جنگ از زاویه خاصی برخورد میکرد و سخن از تحقق [احقاق] حق میکرد.» این گزارش در این مورد میافزاید: صادق المهدی در گفتوگوها به مسائل سیاسی و بینالمللی که در مذاکرات متعارف است نه اهتمامی نشان داد و نه بدان اشاره میکرد. محور گفتههایش منشور اسلامی و پرداختن به مسئله جنگ و آن هم از زاویه خاص خویش (احقاق حق) بود. نشریه یادشده در ادامه این گزارش نتایج مذاکرات هیئت سودانی با مقامات جمهوری اسلامی ایران را برشمرد که از جمله شامل توافقاتی در زمینه ارائه ٣٤٠ بورسیه تحصیلی به کارشناسان و دانشجویان سودانی در زمینههای فنی، صنایع و علوم انسانی، مبادلات اقتصادی به ارزش بیش از صدمیلیون دلار و نیز توافق صورت گرفته در زمینه بررسی نحوه بازپرداخت اصل و فرع ٥/٦٠ میلیون وام پرداخته شده به سودان بود. علاوه بر این با پافشاری هیئت سودانی از تعداد ٤١ اسیر جنگی این کشور در ایران ١٥ نفر آزاد، و همراه نخستوزیر سودان بازگردانده شدند. همچنین به نوشته این نشریه صادق المهدی در جلسه سران قوای کشور در تاریخ ٢٨/٩/٦٥ در مورد جنگ «مطالبی گفته و اشاره داشتند که باید جنگ خاتمه یابد. از وی توضیح خواسته شد که او در این رابطه گفت: اولاً من بسیار خوشحالم بعد از گذشت مدتی دوباره به جمهوری اسلامی ایران آمدم و دیدم که انقلاب پایههای خود را محکم کرده است و تجارب زیاد و خوبی به دست آورده است. در رابطه با جنگ میخواهم تأکید کنم که من رژیم صدام را شرّی میدانم که دامن این منطقه را گرفته است و این دید من جدید نیست بلکه از پیش، من “بعث” را ابزاری جهت از بین بردن اسلام در منطقه میدانم که میخواهد امت اسلامی را از بین ببرد و قومیت عرب را جانشین اسلام کند. پس باور کاملی وجود دارد که زوال او به مصلحت اسلام است. خداوند را شکر که شما مقابله کردید و اهداف او را شکستید، زیرا او میخواست بر انقلاب اسلامی ایران پیروز شود و سلطان منطقه شود. سؤال این است که بعد از اینکه شما کار خود را انجام دادید اوضاع چگونه خواهد بود. ما میبینیم امریکا و شوروی و قدرتهای بینالمللی اگر به این باور رسیدند که انقلاب اسلامی بر عراق پیروز خواهد شد آنها به فکر مداخله بیفتند.... اگر مسئله به نحوی پیش رود که ایران، عراق را فتح کند آنها دخالت خواهند کرد ولی اگر جوری شود که انقلابی در داخل بر علیه عراق به وجود آید دیگر کسی بهانهای برای مداخله پیدا نخواهد کرد و در پاسخ به این سؤال که آیا میشود برای این تغییر یک صبغه داخلی داد یا نه، نظر من این است که میتوان این تغییر را از درون صورت داد.» نشریه وزارت امور خارجه در خاتمه این گزارش مینویسد: «آقای صادقالمهدی دیدارهایی با ریاست جمهوری و ریاست مجلس نیز داشته که محور اصلی آن وحدت اهل قبله و مسئله جنگ بود که شرح مبسوطی در رابطه با جنگ توسط ریاست جمهوری داده شد. البته آقای صادقالمهدی بر خلاف آنکه در رسانهها ذکر شده بود قصد میانجیگری دارد، او خود این تبلیغات را نفی کرد و دیدگاه خاصی نسبت به جنگ داشت (که) در مذاکره با سران سه قوه به گوشهای از آن اشاره کرد.» ضمیمه گزارش۲۲: توضیح درباره جنگ اردوگاهها در لبنان جنگ اردوگاهها عنوان چند رشته درگیریهای خونینی است که میان نیروهای شبه نظامی وابسته به جنبش امل به رهبری نبیهبری با فلسطینیهای طرفدار عرفات در اطراف اردوگاههای آوارگان فلسطینی در لبنان به وقوع پیوست. این درگیریها از روز هشتم مهرماه ١٣٦٥/ ٣٠ سپتامبر ١٩٨٧ در اطراف اردوگاه رشیدیه در حومه بندر صور لبنان آغاز و به تدریج به اردوگاههای دیگری چون عینالحوه در شهر صیدا و برج البراجنه در حومه جنوبی بیروت کشیده شد. با گسترش نبردها که اغلب با محاصره اردوگاههای فلسطینی از سوی نیروهای امل و تبادل آتش توپخانه میان طرفهای درگیر همراه بود نیروهای فلسطینی توانستند با پیشروی در مواضع جنبش امل در شرق صیدا روستای مقدوشه یکی از مواضع مهم شبهنظامیان امل را به اشغال خود درآورند. جنگ اردوگاهها هر بار با آتشبس شکنندهای که معمولاً با نظارت سوریه میان گروههای درگیر به مورد اجرا گذاشته میشد توقف کوتاهی داشته اما دوباره در محورهای مختلف ادامه مییافت و این در حالی است که گزارشها از کشته شدن صدها تن طی چند هفته نخست درگیری و نیز مرگ تعدادی از کودکان فلسطینی در اردوگاه رشیدیه در اثر فقدان غذا و دارو حکایت میکرد. این حوادث منجر به اظهار نگرانی لبنانیها و محافل مختلف عربی، شورای امنیت و پاپ ژان پل دوم شد و کشورهایی چون الجزایر تلاشهای سیاسی را برای خاتمه دادن به درگیریها آغاز کردند. از نیمه شب هشتم آذر در پی مذاکرات فشردهای که از چند روز قبل در دمشق میان نمایندگان نیروهای ملی لبنان و جبهه نجات ملی فلسطین با هیئتهای سوری و ایرانی صورت گرفت جزئیات توافقی اعلام شد که از آن به بعد بدون طرحریزی خاصی به عنوان طرح جمهوری اسلامی ایران برای خاتمه جنگ اردوگاهها شناخته شد. طبق این توافق که حسین شیخالاسلام معاون سیاسی وزیر خارجه ایران آن را در یک مصاحبه مطبوعاتی در محل سفارت جمهوری اسلامی ایران در لبنان اعلام کرد نیروهای فلسطینی از بلندیهای مقدوشه در شرق صیدا عقبنشینی کرده و در مقابل به محاصره اردوگاهها بهویژه اردوگاه رشیدیه از سوی امل خاتمه داده و در این بین، مواد غذایی به داخل اردوگاهها ارسال و آنگاه مذاکرات سیاسی برای پایان دادن به این بحران آغاز میشد. نکتهای که در مصاحبه شیخالاسلام عنوان نشد نقش نیروهای حزبالله لبنان در اجرای این طرح بود که از زمان آغاز جنگ اردوگاهها همواره مخالفت خود را با این جنگ اعلام کرده بودند. طی روزهای بعد تا شروع دوره روزشمار حاضر بخشهایی از محورهای طرح جمهوری اسلامی اجرا و آرامش نسبی در برخی محورها از جمله اردوگاه همچنان تحت محاصره رشیدیه حکمفرما شد و در عین حال درگیریهای محدود و گاه پرشدت در محورهای دیگری از جمله جنوب بیروت ادامه پیدا کرد.

منابع و مآخذ روزشمار 1365/10/05