1365.11.24

روزشمار جنگ سال 1365 1365.10.24
نام‌های دیگر	بیست و چهار دی
تاریخ شمسی	1365.10.24
تاریخ میلادی	14 ژانویه 1987
تاریخ قمری	13 جمادی‌الاول 1407

1359.10.24

1360.10.24

1361.10.24

1362.10.24

1363.10.24

1364.10.24

1366.10.24

گزارش - 1

1. تلاش ناموفق دیگرِ قرارگاه کربلا برای پیشروی در منطقه غرب نوک کانال ماهی، تسلط قرارگاه قدس بر آخرین جاده مواصلاتی ارتش عراق به خط دوعیجی و نیز تکرار تلاشهای بینتیجه قرارگاه نجف برای تکمیل و تثبیت مواضع تصرف شده در شرق این خط و جزیره بوارین از نتایج ششمین روز عملیات کربلای۵ است. از بامداد امروز و در حالی که ارتش عراق به دنبال پاتک نافرجام دیروز خود در منطقه سرپل غرب کانال ماهی از شدت آتش در این منطقه کاسته و با نگرانی از پیشروی رزمندگان ایران به سوی جزیره بوارین توجهاش را به این سمت معطوف کرده بود، قرارگاه کربلا در صدد برآمد تا بار دیگر برای تصرف محدوده غرب نوک کانال ماهی که حلقه اتصال سرپل تصرف شده در غرب این کانال با بخش جنوبی منطقه و نیز تضمینی برای ادامه حفظ این سرپل بود، وارد عمل شود. قرارگاه قدس هم تلاش داشت خاکریز احداث شده خود در کنار نهر هسجان را تا شطالعرب توسعه دهد تا به این وسیله عقبه نیروهای دشمن حاضر در جنوب خط دوعیجی و جزیره بوارین را مسدود نماید. همچنین، قرارگاه نجف تلاشی دیگر در جنوب خط دوعیجی و نوک غربی بوارین را به منظور تثبیت و تأمین مناطق تصرف شده آغاز کرد. شرح عملیات امروز این قرارگاههای عملیاتی به تفکیک دو بخش منطقه عملیاتی چنین است: الف - بخش شمالی منطقه شلمچه: جلسه روز گذشته قرارگاه خاتمالانبیا - ۱ (سپاه) که با حضور فرمانده کل سپاه و فرماندهان نیروی زمینی و قرارگاه عملیاتی کربلا و به منظور تبادل نظر درباره چگونگی امکان ادامه حفظ منطقه سرپل غرب کانال پرورش ماهی تشکیل شده بود، از نخستین دقیقه بامداد امروز با تأکید بر تلاش برای تصرف محدوده مثلثی شکل غرب نوک این کانال و اتصال سرپل تصرف شده به بخش جنوبی منطقه عملیاتی به عنوان تنها راه ممکن در این خصوص پی گرفته شد. محسن رضایی فرمانده کل سپاه: «در اینجا [غرب نوک کانال] میدانید دشمن چه طوری است؟ اینجا مثل این است که دشمن دستش را به یک چیزی آویزان کرده و خودش را نگه داشته است و اگر دستش را رها کند، بین زمین و آسمان میماند. شما اگر دست دشمن را از اینجا قطع کنید، توی این زمین [غرب منطقه] پرت میشود؛ یعنی اصلاً دیگر سر و سامان ندارد. لذا بیایید انشاءالله یک برنامهریزی روی این بکنیم.» در ادامه، درباره نحوه تصرف منطقه غرب نوک کانال ماهی بحث و سرانجام با پیشنهاد احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا مقرر شد امشب در یک حرکت احاطهای، لشکرهای۲۵ کربلا و ۲۷ محمد رسولالله از شمال و لشکر۳۲ انصارالحسین از جنوب آن وارد عمل شوند و با یکدیگر الحاق کنند. همچنین، به منظور منفعل کردن عراقیها تصمیم گرفته شد از بعدازظهر امروز به تدریج مواضع آنها زیر آتش توپخانه و ادوات قرار گیرد و با شروع درگیری نیز بر حجم این آتش افزوده شود. بر این اساس، از حدود ساعت ۱۷:۰۰ اجرای آتش تهیه علیه دشمن آغاز شد تا نیروهای این سه یگان در پناه این آتش به سمت هدف پیش روند. طبق قرار قبلی، آنها میبایست در ساعت ۲۱:۰۰ با دشمن درگیر شوند. اما برخلاف انتظار، این حملات توپخانهای به هوشیاری عراقیها منجر شد و آنها را بر آن داشت تا با اجرای آتش متقابل (ضدآتش) از امکان هرگونه تحرک یگانهای خودی به سمت منطقه هدف جلوگیری کنند. ب - بخش جنوبی منطقه شلمچه: در پی عملیاتی که قرارگاه قدس با یک گردان از لشکر۱۴ امام حسین از آخرین ساعات روز گذشته از مجاورت نهر هسجان و با هدف رسیدن به جاده ساحلی (بوارین - تنومه) و سپس شطالعرب صغیر آغاز کرده بود تا به این وسیله عقبه دشمن حاضر در محور قرارگاه نجف (جنوب دوعیجی و جزیره بوارین) بسته شود، در نخستین دقایق بامداد امروز این گردان که بر اثر مقاومت شدید عراقیها متحمل تلفات شده بود، در نزدیکی پل تقاطع جاده ساحلی و نهر هسجان متوقف و به انتظار نیروی کمکی نشسته بود. اما نیروی تازه نفس که بتواند با توان بالای دشمنِ ایستاده در این محور مقابله و سپس پیشروی کند، در دست نبود.

منطقه شلمچه - صحنه درگیری رزمندگان در چنین وضعیتی، فرماندهی قرارگاه قدس که به ارزیابی غیر دقیق از توان دشمن هنگام طرحریزی عملیات پی برده بود، با تغییر مأموریت یگانهای زیر امر خود عملیات امشب آنها را محدود کرد. بر این اساس، قرار شد لشکر۳۱ عاشورا ضمن شکافتن خاکریز نوک کانال ماهی و هدایت بخشی از آب آن به سمت غرب خط دوعیجی (حد فاصل نیروهای خودی و دشمن)، به عنوان یگان احتیاط این منطقه مأمور شود، لشکرهای۱۹ فجر و ۷ ولیعصر در پشت خاکریز احداثی کنار نهر هسجان پدافند کنند؛ لشکر۱۴ امام حسین هم در ادامه عملیات خود پل و قسمتی از جاده ساحلی را تأمین کند و ادامه خاکریز احداثی را به موازات این جاده توسعه دهد. حسین خرازی فرمانده لشکر۱۴: «ما بدمان نمیآید اجرا کنیم؛ اما کسی را نداریم. سازمانی که اینها [نیروها] را به کار گیرد، نداریم ما در جاده شلمچه خط [دفاعی] داریم و دو موضع هلالی [خط دوعیجی] را هم پدافند میکنیم. معاون دوم و معاون سوم مهندسیمان هم زخمی شدهاند.» محمدعلی جعفری فرمانده قرارگاه قدس: «این چیزها که میگویی یعنی چه؟! یعنی عمل نکنیم؟! وضع دشمن را که امروز اینجا دیدی، چرا با ضعف برخورد میکنی؟!» حسین خرازی: «بله، خیلی خوبه. ولی اگر بچهها آن حدی که باید پاکسازی میکردند، نکرده باشند چی؟ چه کار باید کرد؟ دشمن نمیگذارد کنار جاده [ساحلی] خاکریز بزنیم.» رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی: «عصا [عصایی شکل کردن انتهای جنوبی خاکریز احداثی کنار نهر هسجان] را میشود با فاصله از جاده زد، منتهی به طوری که روی جاده تسلط داشته باشد.» در پی این مکالمه و حدود ساعت ۰۰:۳۰، حسین خرازی دستور جدید فرمانده قرارگاه قدس را برخلاف میل خود و تنها از روی تکلیف به جانشین خود (محمد ابوشهاب) ابلاغ کرد و به او گفت: «اگر بتوانیم خاکریز را به جاده برسانیم و سپس به سمت چپ [شرق] عصایی [شکل وارونه] کنیم خیلی بهتر است؛ و اگر نشد، نرسیده به جاده [و به موازات آن] خاکریز را به سمت چپ عصایی کنیم.» گردان لشکر امام حسین با وجود حجم بسیار آتش تانکها و تیربارهایی که برای جلوگیری از دستیابی نیروهای خودی به جاده ساحلی فعالیت میکردند، به سمت این جاده پیش میرفت و به دنبال آن نیز معدود دستگاههای مهندسی که در این معرکه هنوز آسیب ندیده بودند، به توسعه خاکریز مشغول بودند. حدود ساعت ۰۱:۳۰ تیم تخریب این لشکر به منظور منفجر کردن پل تقاطع جاده ساحلی و نهر هسجان عازم این محل شد و پس از دقایقی با اعلام اینکه یک تیربار دشمن کنار این پل فعال است و از نزدیک شدن آنها جلوگیری میکند، حضور نیروی تأمین در محدوده پل را برای انجام مأموریت خود الزامی دانست. این تیم تخریب به همراه تیمی دیگر (از تیپ۴۴ قمر بنیهاشم) که به یاریاش آمده بود، به انتظار نشستند تا نیروی پیاده با خاموش کردن تیربار دشمن تأمین محدوده پل را برقرار کند؛ اما با وجود تلاش این نیرو نه تنها چنین نشد، بلکه حدود ساعت ۰۲:۰۰ اعلام شد جاده ساحلی نیز زیر دید و تیر دو تانک عراقی است. در چنین وضعیتی، از هر دو تیم تخریب خواسته شد عقب آمده، منتظر دستور بعدی باشند. به این ترتیب، هر چند پل تخریب نشد، ولی نیروهای لشکر امام حسین انتهای خاکریز کنار نهر هسجان را از فاصله حدود ۵۰۰ متری شمال جاده ساحلی به سمت چپ امتداد دادند و موفق شدند این جاده را که جنوبیترین راه اصلی مواصلاتی دشمن به طرف خط دوعیجی و جزیره بوارین بود، در تیررس خود قرار دهند. ساعتی پس از روشن شدن هوا، محمدعلی جعفری فرمانده قرارگاه قدس برای بررسی آخرین وضعیت منطقه و طراحی ادامه عملیات، به طرف نخلستان کنار نهر هسجان رفت و حدود ساعت ۰۹:۳۰ در این منطقه با فرماندهان یگانهای زیر امر خود تشکیل جلسه داد. مدت زیادی از آغاز این جلسه نگذشته بود که گلوله خمپارهانداز دشمن کنار آنها فرود آمد و به مجروح شدن وی، احمد کاظمی فرمانده لشکر۸ نجف و محمد ابوشهاب جانشین فرمانده لشکر۱۴ امام حسین و شهادت علی فتحی راوی قرارگاه قدس انجامید. همچنین، در ادامه سومین شب از عملیات پی در پی قرارگاه نجف برای تصرف مناطق باقیمانده در شرق خط دوعیجی و جزیره بوارین، وضعیت یگانهای این قرارگاه در ساعت ۰۰:۰۷ بامداد امروز چنین بود: نیروهای لشکر۱۰۵ در انتهای غربی بوارین (مقابل پل۲۱) سعی داشتند به سمت نوک این جزیره گسترش وضعیت دهند. لشکر۲۱ امام رضا منتظر ورود گردان تازه نفس خود به منطقه بود تا از سومین موضع هلالی قسمت جنوبی خط دوعیجی به سمت جنوب پیش رود و مواضع باقیمانده این خط را پاکسازی کند. لشکر۱۵۵ شهدا که فرمانده و جانشین وی بر اثر پرتاب گلولههای شیمیایی توپخانه عراق مصدوم و به پشت جبهه انتقال یافته بودند، به سوی قرارگاه دشمن (قصر) در جنوب شرقی خط دوعیجی پیش میرفت. تیپ۱۲ قائم در پشت نهر خین حضور داشت. تیپ۲۹ نبیاکرم که مأموریت پاکسازی آخرین مواضع دژ مرزی عراق (در شمال بوارین) را بر عهده داشت، از نبودن دشمن در مسیر حرکتش خبر داد. دقایقی بعد نیز خبر رسید تیپ۱۱۰ خاتمالانبیا وارد بوارین شده و در جناح چپ لشکر۱۰۵ قدس با دشمن درگیر است. از تیپ۵۷ حضرت ابوالفضل هم که به کمک لشکر قدس رفته بود، اطلاعی در دست نبود. اخبار ناامید کنندهای که به تدریج در ساعتهای بعد به قرارگاه نجف میرسید نشان میداد لشکر امام رضا به علت دیر رسیدن گردان جدیدش به خط مقدم و تیپ نبیاکرم بر اثر آتش شدید دشمن وارد عمل نشده بودند؛ لشکر شهدا و تیپ خاتمالانبیا عقب آمده بودند. از وضعیت تیپ ابوالفضل نیز همچنان خبری دریافت نمیشد. تیپ قائم هم از نهر خین عقبتر رفته بود. در این میان، تنها لشکر قدس بود که همچون روز گذشته و با تحمل شرایط بسیار سخت، مواضعش در مقابل پل ۲۱ جزیره بوارین را همچنان حفظ کرده بود. حسین همدانی فرمانده این لشکر در ساعت ۰۵:۳۰ با حضور در مقر فرماندهی قرارگاه نجف ضمن ارائه گزارشی از آخرین وضعیت نیروهایش گفت: «[نیروهای لشکر شهدا] همان ده دقیقه اول آمدند عقب، قبل از اینکه درگیر بشوند، با کلی تلفات. ... الآن وضع ناجور است. دشمن آتش سنگین میریزد. میگویند هر چه [وانت] تویوتا میآید پر از جناره است. ... ده دقیقه از شروع درگیری نگذشته بود که دیدیم موج نیرو است که بر میگردد. دیگه توی این جاده [شنی منتهی به خط] جا نبود، [دشمن] توپ میزد، [نیروها] میریختند زمین. ... آن برادرمان [سرپرست جدید لشکر شهدا] که آمد اینجا، از بچههای تخریب و اطلاعاتش بود. گفت وقتی ما رفتیم، داشتیم معبر باز میکردیم که ما را بستند به رگبار که همه آمدیم [عقب].» وی آنگاه درباره وضعیت یگانش در جزیره بوارین با توجه به اینکه لشکر شهدا نتوانسته بود عقبهاش را تأمین کند، گفت: «ما از نظر ایستادن هیچ حرفی نداریم و تا آنجایی که توان داشته باشیم، روی نیروها فشار میآوریم که بایستند.» به این ترتیب، قرارگاه نجف این بار در سومین تلاش نیز با وجود تلفات بسیار نتوانست به هدف خود که تثبیت و تأمین منطقه شرق خط دوعیجی و نوک بوارین بود،* دست یابد. در چنین وضعیتی و با وجود اینکه حضور قرارگاه قدس در غرب خط دوعیجی امکان تعرض سنگین و گسترش دشمن به سمت محور قرارگاه نجف را کاهش داده بود؛ و نیز قرارگاه کربلا برای رهایی از فشارهای مستمر و سنگین عراقیها در بخش شمالی منطقه، به موفقیت عملیات در بخش جنوبی امیدوار بود، پیشرویها و سپس عقبنشینیهای پی در پی قرارگاه نجف قابل پذیرش نبود. بنابراین، صبح امروز رحیم صفوی جانشین فرمانده نیروی زمینی به مقر فرماندهی این قرارگاه رفت تا از نزدیک دلایل عملکرد ضعیف آن را بررسی کند و چارهای بیندیشد. در جریان این حضور، نورعلی شوشتری جانشین فرمانده قرارگاه نجف توجیه نبودن به منطقه عملیات و نیز ضعف فرماندهی یگانها را عامل اصلی عقبنشینی آنان معرفی میکرد؛ در حالی که اسدالله ناصح فرمانده تیپ نبیاکرم معتقد بود آتش شدید و تلفات زیاد به عقبنشینی این تیپ انجامیده است؛ غلامی فرمانده تیپ خاتمالانبیا هم احداث نشدن خاکریز دفاعی در بوارین را که به عهده مهندسی جهاد سازندگی بوده، عامل اصلی عقبنشینی نیروهایش میدانست. با وجود این وضعیت، حدود ظهر تحرک نسبی در خطوط لشکر۲۱ امام رضا و لشکر۱۰۵ قدس (جنوب خط دوعیجی و انتهای غربی بوارین) آغاز شد و نیروهای این دو یگان متعرض دشمن شدند؛ اما نداشتن برآورد دقیق از وضعیت و استعداد دشمن از یک سو و کمبود نیروهای عمل کننده از سوی دیگر موجب شد آنها به مواضع قبلی خود بازگردند. حدود ساعت ۱۴:۰۰ نیز لشکر۱۰۵ با اعلام اینکه دشمن از سمت نوک بوارین به سمت مواضع او پاتک کرده است و عقبهاش هم تأمین نیست، درخواست کمک کرد. بیدرنگ محور پاتک دشمن زیر آتش پر حجم توپخانه و ادوات قرار گرفت و در نتیجه، عراقیها ناچار عقبنشینی کردند. ساعتی بعد و در مقر فرماندهی قرارگاه نجف، جلسه فرماندهان این قرارگاه با حضور رحیم صفوی** برای طراحی ادامه عملیات تشکیل و در پایان مقرر شد لشکر۵ نصر با یک گردان از مقابل لشکر۱۰۵ قدس در نوک غربی بوارین به سمت ساحل شطالعرب صغیر پیش رود؛ تیپ۲۹ نبیاکرم با دو گروهان در جناح چپ لشکر نصر وارد عمل شود؛ لشکرهای۱۵۵ شهدا و ۲۱ امام رضا نیز هر کدام با حداقل یک گردان به تلاش خود برای تصرف قرارگاه قصر و مواضع هلالی باقیمانده دشمن در جنوب خط دوعیجی ادامه دهند. از آنجا که مانور لشکر۵ نصر از سه یگان دیگر با اهمیتتر بود، مصطفی ایزدی فرمانده قرارگاه نجف در ساعات پایانی امروز در سنگر فرماندهی این لشکر در پشت نهر خین حضور یافت تا از نزدیک در جریان این مانور قرار گیرد. اما با زخمی شدن مسئول مهندسی جهاد سازندگی مأمور به لشکر نصر و در نتیجه حضور نداشتن وی تا ساعت ۲۴:۰۰ امروز - همانند شب گذشته که تیپ۱۱۰ خاتمالانبیا را با مشکل مواجه کرده بود - محمدباقر قالیباف فرمانده این لشکر با بیان اینکه زمان باقی مانده برای عملیات کافی نیست، بدون کسب اجازه از فرمانده قرارگاه به گردان خود دستور داد به عقب بازگردد.*** در پی این اقدام، سه یگان دیگر نیز وارد عمل نشدند و به این ترتیب، قرارگاه نجف در چهارمین تلاش خود (در هفتمین شب عملیات کربلای۵) باز هم نتوانست منطقه شرق خط دوعیجی و جزیره بوارین را تثبیت و تأمین نماید.

گزارش - 2

2. در پنج شبانه روز نبرد سنگین در منطقه شلمچه اغلب دستگاههای مهندسی سپاه و جهادسازندگی بر اثر آتش پر حجم ارتش عراق منهدم شده یا آسیب دیده و در نتیجه، فعالیتهای مربوط به راهسازی و احداث سنگر و خاکریز مختل شده بود. بر این اساس، فرمانده عملیات که ادامه این فعالیتها را از الزامات تثبیت مواضع تصرف شده میدانست، در ساعت ۱۰:۰۸ و در قرارگاه خاتمالانبیا با وزیر جهاد سازندگی به گفتوگو نشست تا از این طریق بر تأمین فوری چنین دستگاههایی از سوی دولت تأکید نماید. بخشی از مطالب مطرح شده در این گفتوگو چنین است: محسن رضایی: «اگر میشود یک فشاری به دستگاههای دولتی بیاوریم. شما کی تهران پیش آقای موسوی [نخستوزیر] میروید؟ به ایشان بگویید.» بیژن زنگنه: «با تلفن هم میشود به آقای موسوی گفت، مشکلی نیست. منتها آنهایی که دست خودم است میتوانم قول بدهم ... اما بعید است این تعداد دستگاهی که شما برآورد کردهاید، آماده به کار باشد. عمدتاً وزارت کشاورزی دستگاه دارد. یک مقدار هم باید از هور [العظیم] بیاوریم.» محسن رضایی: «هر چه شما دارید میتوانید بگویید بیاورند. ... بچهها خیلی زحمت میکشند، منتها اگر دستشان پر باشد بیشتر میتوانند خدمات بدهند.» بیژن زنگنه: «سپاه چقدر دستگاه انهدامی داشته است؟» محسن رضایی: «انهدام در این ۴۸ ساعت اخیر خیلی زیاد شده است. چون تانکها[ی دشمن] آمدند، مستقر شدند. یعنی در این ۴۸ ساعت هر چه از جهاد و سپاه داشتیم هدف قرار گرفتند.»

گزارش - 3

3. اگر چه با طولانی شدن عملیات کربلای۵ توان یگانهای رزم سپاه پاسداران روز به روز کاهش مییافت، اما لزوم ادامه پیشروی تا دستیابی به نتیجه مطلوب چنین دیکته میکرد که این عملیات با قوت و تدبیر پی گرفته شود. بنابراین، بازسازی یگانها یکی از دغدغههای اصلی فرمانده کل سپاه بود که از روز سوم عملیات بر آن تأکید میشد. به همین جهت، امشب جلسهای با حضور فرماندهان سپاه نواحی کشور**** در قرارگاه خاتمالانبیا تشکیل شد تا فرمانده سپاه اهمیت بازسازی هر چه سریعتر یگانها را برای آنها تشریح کند. در این جلسه که از ساعت ۲۲:۳۵ آغاز شد، ابتدا علیرضا افشار قائم مقام فرمانده کل سپاه در سپاه کشوری از سمینار فرماندهان نواحی و مسئولان پرسنلی نواحی و یگانها - که روز گذشته در ستاد سپاه یکم (قرارگاه) کربلا در اهواز و با موضوع بررسی بازسازی یگانهای رزم تشکیل شده بود - گزارش داد. وی با اعلام اینکه طی روزهای آینده نیروهای جدید مردمی از سراسر کشور به منطقه عملیاتی اعزام خواهند شد، گفت: «اکثر لشکرها و تیپها یکی، دو گردان عمل نکرده دارند؛ دو گردان هم حدوداً میتوانند سریعاً بازسازی کنند و تا چند روز آینده میتوانند آنها را نگه دارند. با توجه به اینکه اعزام نیرو از نواحی تا سه روز آینده انجام میشود، ما به آنها [یگانها] گفتیم سه روز آینده نیرویتان میآید و همه باید با نیروهای اعزامی سریع بازسازی شوند.» علیرضا افشار سپس با بیان اینکه اکثر نیروها خسته هستند و برخی از آنها نیز مهلت مأموریت سه ماههشان به پایان رسیده است، اضافه کرد: «این وضعیت ایجاب میکند مرخصی منظمی به آنها داده شود، چون این وضع قابل تداوم نیست. بعضاً گردانها دو بار، سه بار عمل کردند.» وی در پایان گزارش خود به کمبود نیروی کادر و امکانات پشتیبانی در یگانهای رزم اشاره کرد و گفت: «[یگانها] میگفتند این استعداد زیاد گردان مثلاً ۱۵ گردان، ۱۸ گردان و ۲۰ گردان را نمیتوانیم اداره کنیم.» آنگاه محسن رضایی فرمانده کل سپاه در سخنانی ضمن تقدیر و تشکر از زحمات چند ماه گذشته فرماندهان نواحی گفت: «مسئلهای که در ارتباط با جنگ داریم، خود برادران میبینید و احتیاج به توضیح نیست؛ چرا که در عمل الآن میبینید جنگ دارد به نهایت شدت خودش میرسد و از قبل هم قابل پیشبینی بود و در آینده هم شدیدتر از این خواهد شد. این طوری نیست که در آینده متوقف شود، تا به آن نقطه نهایی و پیروزی نهایی اسلام خواهد رسید انشاءالله، که این هم یک امر قطعی است و اراده خداوند متعال در آن میباشد. در این شدتی که در جنگ هست، هر کسی عقب بیفتد ضربه بیشتری میخورد و آن کسی که جلوتر افتاده نفع بیشتری میبرد. آن کسی که سریعتر حرکت کند و با قدرت بیشتری حرکت کند، او به نتایج بهتر و پیروزیهای بهتر میرسد و آن کسی که تأخیر کند، باعث تلفات میشود که خدای ناکرده ممکن است اصلاً جبرانناپذیر باشد. مثلاً به عنوان نمونه الآن ما زمینی به دستمان آمده که اگر هر شب با ده گردان عمل بکنیم، شما مطمئن باشید با توجه به اینکه دور عملیات در دست ماست، تلفات زیادی از دشمن حاصل میشود و ما مرتب پیشروی میکنیم. اما اگر دو شب عملیات نکنیم، دشمن فرصت پیدا کند و خودش را آماده کند و بازسازی کند و به ما حمله کند، نه تنها دور عملیات را از دست ما میگیرد، بلکه شروع میکند به عقب راندن ما و فشارهای سنگین میآورد. پس برادران عزیز! میبینید که امروز اصلاً تأخیر به نفع ما نیست. هر یک روزی که جنگ نشود، خودش یک روز صلح است. ... از نظر جهانی هم که قطعاً برادران در جریان هستید ما امروزه در کنار سقوط صدام الحمدالله داریم به سقوط یک نظام حاکم سیاسی منطقهای پیش میرویم.» فرمانده کل سپاه در ادامه سخنان خود با تأکید بر اینکه نظام حاکم در صفوف حامیان غربی و منطقهای صدام به هم خورده و وی دیگر آن قدرتنمایی سابق را ندارد؛ و نیز وضعیت داخل ارتش عراق به سبب طولانی شدن جنگ متزلزل شده است، گفت: «بنابراین، ما میبینیم از نظر سیاست خارجی، از نظر وضع داخلی ارتش عراق، از نظر صدماتی که امروز عراق میخواهد به ما وارد کند، همه چیز به این بستگی دارد که ما سرعت عمل داشته باشیم و امروزه دیگر جنگ در کشور ما همهگیر شده و دیگر بحث دو سال، سه سال پیش نیست. در یک جنگ همهگیر ما باید همه امکانات و همه توانمان و همه مدیریتمان را به کار گیریم. اینجا اگر این شرایطی که جنگ با تمام قدرت وارد صحنه شده و الآن همه درگیر جنگ هستند، ما اگر بیایم یک بخش کوچکی از توانمان را وارد جنگ بکنیم و یک بخش کوچکی از توانمان را به کار گیریم، این در حقیقت یک نحوه دیگر تأخیر در عمل است. ... پس ما میبینیم با توجه به اینکه تأخیر یک ضرر جبرانناپذیر و سرعت عمل یک مسئله بسیار مهم برای ماست که همه پیروزی ما را بعد از توکل به خداوند متعال در خودش نهفته دارد، این لازمهاش این است که همه امکاناتمان را بتوانیم بسیج کنیم. حالا ما اول از خود سپاه باید شروع کنیم، که اگر همه سپاه را بسیج کنیم و همه امکانات سپاه در امر جنگ فعال باشد، خب شما مطمئن باشید استاندارها هم فعالند، روحانیون هم فعالند، ائمه جمعه هم فعالند. ... از زمانی که مسئولین کشور یک مقدار پایشان توی جنگ آمده و حضور پیدا کردهاند، خیلی وضع بهتر شده است. برای اینکه خودشان احساس مسئولیت میکنند و سریع دستور میدهند [برای رفع نیازهای جبهه و جنگ].» محسن رضایی سپس بر تقویت ارتباط نواحی سپاه کشوری با یگانهای رزمی نیروی زمینی سپاه تأکید و اضافه کرد: «الآن باید طوری این لشکرها و نواحی با هم یکی بشوند و طوری باید با هم ادغام بشوند که اصلاً بین احساس نیاز و تأمین نیاز و بین توان فعلی ما و بهکارگیری آن فاصلهای نباشد. چرا ما نباید این گردانهایی که در نواحی شناسایی شدند، در جنگ به کار بگیریم؟ در حالی که امشب باید با ده گردان عمل کنیم، فرمانده لشکر به خاطر کمبود کادر میگوید ما نمیتوانیم عمل کنیم. این تأخیرها را به یک طریقی باید جواب بدهیم. این همه نیرو، کادر، نیروهای عظیم حزباللهی در دست ماست، بعد ما نمیتوانیم خوب از اینها استفاده کنیم، نمیتوانیم خوب اینها را به کار بگیریم. قطعاً اگر خود شما هر کدامتان یک لشکر دستتان بود، مطمئن باشید تا ده برابر فعلی لشکرها میتوانستید عملیات کنید. برای اینکه شما افراد را میشناسید، همه امکانات دستتان است. گردانها و تیپها را میشناسید. الآن وقت این نیست که ما فکر کنیم آن ناحیه است و این لشکر است. ما باید احساس کنیم ما همه مسئول لشکرها هستیم، همه ما مسئول عملیات هستیم. نباید این فاصلههای تشکیلاتی باعث فاصله در عمل و فاصله در انسجام و وحدت ما بشود. ... ما باید چه کار کنیم این فاصلهها کم شود؟ و این امکانات عظیمی که در دست ماست را بتوانیم به کار بگیریم؟ این یک سؤال بسیار مهمی است که پیشتازان انقلاب و مسئولین عزیز سپاه و برادرانی که مسئولیت دارند، فردا مورد مؤاخذه قرار میگیرند که اینها نتوانستند از امکاناتشان استفاده کنند، نتوانستند از کادرشان، از افرادشان استفاده کنند.» وی زمان حاضر را بسیار سرنوشتساز خواند و با تأکید بر اینکه نباید به دشمن امان بدهیم، اضافه کرد: «ما الآن سیاستمان تداوم عملیات است، حتی اگر شده در یک روز یک کیلومتر و هر چند روز چند کیلومتر پیش برویم. این طوری نیست که مثلاً بگوییم حالا یک حملهای کردیم و اگر به آن هدف نرسیدیم، متوقف شویم ... لذا در این منطقه [شلمچه] چون میتوانیم بجنگیم و نزدیک به هدف هستیم و جای بسیار ارزشمندی است، الآن بحث استمرار عملیات و استمرار جنگ در این نقطه است. بروید امر بازسازی را سرعت بدهید. در امر بازسازی ما یک بازسازی کوتاه مدت از شما انتظار داریم و آن این است که شما بیایید هر یک روز، هر دو روز و هر سه چهار روز دو لشکر را برای ادامه عملیات آماده کنید. مثلاً انشاءالله امشب عملیات داریم، فردا شب و پس فردا شب عملیات داریم. الآن اکثر لشکرها میگویند ما نیرو نداریم. میپرسیم چرا؟ میگویند شما به ما اجازه بدهید چهار روز، پنج روز عقب بیاییم، پنج گردان آماده میکنیم. پس معلوم است نیرو هست، اما توان سازماندهی نیست، توان بازسازی نیست، توان سر و سامان دادن به گردانها و کادر نیست. چرا؟ چون فرمانده لشکر میگوید من فقط به خودم متکی هستم. کاری بکنید که در یک لشکر دو بازو داشته باشیم. کاری بکنید که فرمانده لشکر نخواهد همه کادرش را عقب بیاورد؛ یعنی یک احساس بیگانگی که الآن هست، باید این احساس را به نحوی از بین برد که فرمانده لشکر بتواند به شما اعتماد کند و شما هم به او اعتماد کنید و آنها جلو بجنگند و پشت سرشان برایشان گردانسازی بشود، به دستشان بدهند و مرتب جلو بروند.»

گزارش - 4

4. نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی در عملیات کربلای۶ که از ساعت پایانی روز گذشته در منطقه عمومی سومار و با هدف آزادسازی نفتشهر و پیشروی به سوی نفتخانه عراق آغاز کرده است، به نتیجه مورد انتظار دست نیافته است. معاونت عملیات و اطلاعات نیروی زمینی ارتش در گزارشی از این عملیات با اعلام اینکه رزمندگان این نیرو در ساعت پایانی روز گذشته موفق شدند دو تپه ۲۴۵ و ۳۰۳ در منطقه سومار را تصرف کنند، به پیشروی رزمندگان در نقاطی دیگر از این منطقه از جمله پاسگاه ابوعبیده؛ و نیز چند پاتک ارتش عراق برای پس گرفتن مواضع از دست داده خود اشاره و اضافه کرد در ساعت ۱۵:۳۰ دشمن با فشار شدید و آتش پر حجم خود تپه ۳۰۳ و پاسگاه ابوعبیده را پس گرفت. در این حال، آقای هاشمی رفسنجانی فرمانده عالی جنگ و فرمانده قرارگاه مرکزی خاتمالانبیا که هنگام اجرای عملیات کربلای۶ در قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش در غرب کشور حضور داشت، در یادداشت امروز خود آورده است: «نزدیک صبح ... از نتیجه عملیات اطلاع گرفتم. گفتند در دو محور راست و چپ موفق بودهاند، ولی در دو محور وسط که اصل و هدف عملیات بود، پیشرفتی نداشتهاند. آقای [حسن] روحانی [رئیس ستاد قرارگاه خاتمالانبیا] صبح از قرارگاه جلو آمد و شرح کار را داد ... به ادامه کار خوشبین نیست ... عصر فرماندهان ارتش آمدند و جمعبندی عملیات را گفتند. قرار شد عملیات را ادامه دهند. نیاز به کمپرسی داشتند. به آقای فروزنده [فرمانده قرارگاه مهندسی رزمی خاتمالانبیا] گفتم که تأمین کنند. با اتومبیل به سوی تهران حرکت کردیم.» به این ترتیب، این عملیات نه تنها نتوانست نقش پشتیبانی مورد انتظار از عملیات کربلای۵ را ایفا کند، بلکه موجب شد عراقیهای آسیب دیده از منطقه شلمچه از عدم موفقیت عملیات کربلای۶ بهرهبرداری تبلیغاتی کنند و با نمایش دادن اسیران آن در تلویزیون بغداد، ضعف خود در عملیات کربلای۵ را به حاشیه ببرند.

گزارش - 5

5. نیویورک تایمز نتیجه عملیات کربلای۵ را به میزان آمادگی و پشتیبانی نیروهای ایران و ضد حمله نیروهای عراق منوط دانست. ایندیپندنت نیز نوشت هر چند ایرانیها سعی دارند با حملات نفوذی خود امکان یک حمله نهایی را فراهم آورند، اما عراقیها هم برای مقابله آمادگی کامل دارند. روزنامه نیویورک تایمز در شماره امروز خود به تفسیر عملیات کربلای۵ پرداخت و نوشت: «به نظر میرسد حمله ایران علیه خطوط دفاعی عراق در امتداد آبراه شطالعرب در شرق شهر استراتژیک بصره در رویارویی با آتش توپخانه و حملات هوایی عراق تحرک خود را از دست میدهد. به گفته منابع اطلاعاتی امریکا، هر دو طرف متحمل تلفات سنگین شدهاند؛ ولی رقم تأیید شدهای در دسترس نیست. این منابع خاطرنشان میسازند که هنوز نمیتوان نتیجه نبرد را پیشبینی کرد.» این روزنامه چاپ امریکا اضافه کرد: «ارتش عراق از نظر تسلیحاتی بر نیروهای مسلح ایران برتری دارد و بنا به گزارشها، بغداد در دسامبر گذشته مقادیر هنگفت تانک و هواپیما از اتحاد شوروی دریافت داشته است. عراقیها از دسترسی به مواضع دفاعی با استحکامات سنگین برخوردارند.» نیویورک تایمز سپس با اشاره به اینکه در صورت پیروزی ایران در این حمله و سقوط شهر بصره ضربه روانی و سیاسی شدیدی بر حکومت صدام حسین وارد خواهد آمد، به نقل از منابع نظامی امریکایی نوشت: «نتیجه این حمله تا حدود زیاد به عملکرد ضد حمله عراق و میزان آمادگی ایران برای پشتیبانی لجستیکی نیروهایش بستگی دارد.» در همین حال، روزنامه ایندیپندنت نیز در تفسیر عملیات کربلای۵ با اعلام اینکه ایران همچنان سعی دارد در خطوط دفاعی بسیار سخت عراق رخنه کند؛ نوشت: «ایران چند هدف دارد. هدف اصلی که دستیابی به آن بعید به نظر میرسد، تسخیر شهر بصره یا قطع ارتباط آن با بقیه خاک عراق است. ... به گفته تحلیلگران نظامی و دیپلماتها، دولت عراق با یک شکست بزرگ که در آن بصره را از دست بدهد یا ارتباط بصره با بقیه خاک این کشور قطع شود، سقوط خواهد کرد. هدف دوم ایران آن است که نیروهای عراقی را تمام وقت در حالت عملیات نگه دارد و هرگز به آنها مهلتی ندهد تا بتوانند بیاسایند، استحکامات تازه بسازند، یا اقتصاد درهم پاشیده خود را سر و سامان دهند. ایران معتقد است که حامیان عراق مخصوصاً کشورهای حوزه خلیج فارس در چنین صورتی مأیوس میشوند و به ادامه کمکهای مالی به عراق اکراه نشان خواهند داد.» این روزنامه چاپ لندن سپس به تشریح ضرورتهای داخلی ایران که در تصمیمگیری برای اجرای عملیات کربلای۵ مؤثر بوده است، پرداخت و نوشت: «طی نُه ماه گذشته، مقامات دولت ایران بارها به مردم خود گفتهاند که سال جاری، سال سرنوشتساز در جنگ ایران و عراق خواهد بود. به این ترتیب، آنها ناگزیرند در طول دو ماه آینده آن هم در زمانی که هوای زمستانی عملیات جنگی را در بسیاری از نقاط جبهه جنگ دشوار میسازد، حملهای بزرگ را که قول دادهاند، انجام دهند. همچنین، در داخل ایران کمبود نیازمندیهای روزمره و محدودیتها و ... و نیز افزایش پیوسته تلفات در جبهه جنگ، عواملی هستند که از هیجان و حرارت مردم برای حمایت از جنگی که بیش از شش سال ادامه داشته است، میکاهد.» ایندیپندنت در ادامه با اشاره به اینکه ایران تاکتیک حملات نفوذی در نقاط آسیبپذیر خطوط دفاعی عراق را در پیش گرفته است تا در صورت موفقیت در هر یک از آنها حمله نهایی خود را با بهکارگیری وسیع قوای پیاده و زرهی آغاز نماید، از آمادگی عراق برای مقابله خبر داد و نوشت: «نیروهای عراقی در نواحی مرزی خاک خود برای عقب راندن مهاجمی که قصد اشغال دارد، میجنگند و همچنان از روحیه خوبی برخوردارند؛ نیروی هوایی عراق فعالیت کاملاً آشکاری دارد؛ مواضع دفاعی این کشور بسیار مستحکم است؛ جنگافزار هم به فراوان موجود. سربازان عادی عراق که از حیث مالی به آنها رسیدگی میشود، ظاهراً آمادگی کامل برای ایستادگی و نبرد دارند.» ایندیپندنت در پایان چنین نتیجه گرفت: «مشکل اساسی این است که ایران معتقد است میتواند پیروز شود؛ و نیز عراق معتقد است که شکست نخواهد خورد. این، عاملی مشخص برای ادامه جنگ است.»

گزارش - 6

6. نخستوزیر اوضاع مناطق عملیاتی را حاکی از سرعت عمل رزمندگان اسلام و دستپاچگی نیروهای عراقی توصیف کرد. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی میرحسین موسوی در پایان جلسه امروز هیئت دولت در گفتوگو با خبرنگاران مسائل مطرح شده در جلسه دولت را تحتالشعاع مسئله جنگ عنوان کرد و گفت: «در ارتباط مجدد هیئت دولت با قرارگاه خاتمالانبیا خبرهای بسیار خوبی از وضعیت جبهههای جنگ در مناطق جنوب و غرب کشور دریافت کردیم که نشاندهنده حرکت عظیم رزمندگان ما است.» وی ادامه داد: «در عملیات آغاز شده در غرب کشور رزمندگان اسلام ضربات سهمگینی بر دشمن بعثی در جبهه سومار وارد کردهاند.» نخستوزیر با اشاره به انهدام نیروهای بعثی که به گفته وی کمر ارتش عراق را شکسته است افزود: «اخبار رسیده از مناطق عملیاتی حاکی از سرعت عمل و رشادت رزمندگان اسلام و دستپاچگی نیروهای صدامی است.»

گزارش - 7

7. در پی انعکاس اخبار موفقیتهای رزمندگان اسلام در عملیات کربلای۵ خبرگزاری جمهوری اسلامی امروز در گزارشی از شایعه آزادی بصره در سطح شهر تهران خبر داد. این گزارش حاکی است: «مردم تهران در تماسهای مکرر تلفنی که با خبرگزاری جمهوری اسلامی برقرار میکنند خواستار تأیید این شایعه هستند. دراینمیان قرار است ساعت ۱۵ امروز (چهارشنبه)، موتورسواران حزب اللهی به نشانه پیروزی رزمندگان اسلام در جبهه های جنوب در سطح شهر تهران به حرکت درآیند.» خبرگزاری جمهوری اسلامی هشدار داد: «مسلماً درصورتیکه موتورسواران امروز در تهران به حرکت درآیند شایعه آزادشدن بصره قوت بیشتری خواهد گرفت و این موضوع سطح توقع مردم را افزایش خواهد داد. بههررو، اگر میسر باشد تا از حرکت کامل موتورسواران فعلاً جلوگیری به عمل آید بهنظر میرسد حرکت اصولی باشد.» خبرگزاری جمهوری اسلامی همچنین خاطرنشان کرد مسئولان قرارگاه خاتم در تماسهای مکرر با این خبرگزاری در مقابله مطلوب با این شایعه تأکید کردهاند. ساعاتی بعد از انتشار این گزارش، خبرگزاری جمهوری اسلامی در گزارش دیگری از حرکت گروهی موتورسوار در خیابانهای تهران خبر داد که «با روشن کردن چراغ و زدن بوقهای ممتد، خوشحالی خویش از پیروزیهای رزمندگان اسلام در جبهههای نبرد حق علیه باطل را به نمایش گذاشتند.» این گزارش حاکی است: «اینان که تصاویری از امام امت، آیتاللهالعظمی منتظری و دیگر شخصیتهای سیاسی و اجتماعی را به همراه داشتند ضمن پیمودن قسمتهایی از خیابانهای انقلاب، آیتالله طالقانی و ولیعصر شعار جنگ، جنگ تا پیروزی سردادند.» بر پایه این گزارش «عابرین نیز با تکرار شعارهای آنان و دست تکان دادن، خود را در خوشحالی آنان سهیم دانسته و تعداد زیادی از خودروهای در حال حرکت نیز با روشن کردن چراغهای اتومبیل با موتورسواران همصدا شده و ابراز شادی میکردند.»

گزارش - 8

8. در ادامه حملات موشکی و بمباران مناطق مسکونی کشور از سوی جنگندههای عراقی، امروز مقارن ساعت ۱۶:۲۵ شهر ایلام طی سه مرحله مورد هجوم دهها فروند هواپیمای عراقی قرار گرفت. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از ایلام در این حملات که در مجموع ۱۵ دقیقه به طول انجامید ۵۰ نقطه شهر از جمله یک بیمارستان [امام خمینی] و یک مسجد هدف قرار گرفت اما از آنجا که شهر ایلام خالی از سکنه است حملات امروز فقط ۳ مجروح در پی داشت.***** به گزارش نشریه داخلی اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی، مقارن ساعت ۱۴:۴۵ هواپیماهای عراق ضمن تجاوز به حریم هوایی اسلامآباد اقدام به پرتاب بمبهای خود به طرف شهر کردند اما هیچیک از بمبها به مناطق شهری اصابت نکرد. هواپیماهای عراقی همچنین در ساعات ۱۶:۱۵ و ۱۶:۳۰ مناطق اطراف شهر گیلانغرب را بمباران کردند که این حمله نیز هیچگونه تلفات و خساراتی در برنداشت. در اقدامی دیگر شهر قم در ساعت ۱۶:۳۵ امروز هدف بمباران بیسابقهای قرار گرفت که منجر به شهید و مجروح شدن شمار زیادی از اهالی این شهر شد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از قم چندین فروند از هواپیماهای عراقی نقاط مسکونی منطقه سالاریه، خیابان ۳۰ متری بکایی، خیابان چهارمردان، خیابان ساحلی و یک نقطه مسکونی جنب شهربانی قم را بمباران کردند که در نتیجه ۳۰ تن شهید و ۱۰۰ نفر مجروح شدند. همزمان ۵ فروند از هواپیماهای مهاجم قصد بمباران پادگان منظریه را داشتند اما پس از روبهرو شدن با آتش پرحجم پدافند منطقه بمبهای خود را در بیابانهای شمالی و جنوبی پادگان پرتاب کردند. شهر قم بار دیگر در ساعت ۲۳:۰۵ مورد حمله هواپیماهای عراقی قرار گرفت که این حمله تلفات و خساراتی در برنداشت. هواپیماهای مهاجم راکتهای خود را در خارج از شهر پرتاب کردند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از همدان حریم هوایی این شهر در ساعات ۹:۴۰ و ۱۶:۴۰ مورد تجاوز جنگندههای عراقی قرار گرفت که در اثر پدافند شدید هوایی مجبور به ترک آسمان منطقه شدند. همچنین هواپیماهای عراقی در ساعت ۱۵:۳۰ امروز روستای رباط نمکی از توابع بخش مرکزی استان لرستان را با تیربار مورد حمله قرار دادند که دو نفر مجروح گردیدند. طبق اظهارات اهالی این روستا یک هواپیمای مهاجم بر اثر تیراندازی پدافند منطقه آسیب دید و در حال آتشسوزی متواری گردید. به گزارش شهربانی جمهوری اسلامی، هواپیماهای مهاجم عراق در ساعت ۱۷:۰۵ بار دیگر در آسمان همدان ظاهر شدند و اقدام به شلیک گلوله به روستای دره مراد بیک کردند که این حمله تلفات جانی دربرنداشت. گزارش شهربانی جمهوری اسلامی همچنین حاکی است مقارن ساعت ۲۳ هواپیماهای عراقی با ورود به حریم هوایی بروجرد اقدام به پرتاب یک فروند موشک هوا به زمین کردند که در کوهی به نام فرق علی در منطقهای روستایی اصابت کرد و خسارات جانی و مالی دربرنداشت. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از باختران مقارن ساعت ۲۳:۱۰ امشب دو فروند موشک زمین به زمین به مناطق مسکونی شهر باختران اصابت کرد. یکی از موشکها نزدیک مسجد آیتالله بروجردی و حوزه علمیه در سهراه رفعتی و موشک دیگر حوالی مرکز گسترش خدمات تولیدی استان باختران در خیابان افشارطوس اصابت کرد. تعداد شهدای این حمله ۴ تن و مجروحین ۶ نفر گزارش شد. همچنین نشریه اخبار روزانه در گزارشی از تشدید حملات هوایی به باختران بلافاصله پس از انتقال سایت موشکی از این شهر خبر داد. به گمان این نشریه خلأ سایت مذکور که از ۲۲/۱۰/۱۳۶۵ جهت اجرای مأموریت دیگری از باختران خارج شده و اطلاع عراق از این امر علت شدت پیدا کردن حملات هواپیماهای عراقی طی روزهای اخیر بوده است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اهواز در ساعت ۲۲:۴۵ شهر دزفول هدف حمله دو فروند موشک زمین به زمین قرار گرفت که بر اثر آن ۱۰۰ تن مجروح شدند و تعدادی واحد مسکونی و تجاری تخریب گردید. بر پایه این گزارش مقارن ساعت ۲۳:۲۰ نیز هواپیماهای عراقی سه نقطه مسکونی در شهر دزفول را بمباران کردند. همچنین در ساعت ۲۳:۲۰ دو فروند موشک زمین به زمین به مناطق مسکونی شهر مسجدسلیمان برخورد کرد که بر اثر آن۳۰ تن شهید و ۱۲۰ نفر مجروح شدند. در این حمله ۵۰ واحد مسکونی به طور کلی تخریب شد و ۱۵۰ واحد مسکونی و مغازه و ۳۰ دستگاه وسیله نقلیه خسارت دید. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اصفهان ساعت ۲۳:۵۵ امشب اصفهان مورد حمله هوایی قرار گرفت و ۴ راکت به منطقهای در شمال شهر اصفهان اصابت کرد که تلفاتی به همراه نداشت و تنها شیشههای ساختمانهای اطراف شکسته شد. به گفته یک مقام آگاه در ژاندارمری پوشش هوایی و فعالیت مؤثر پدافند به هنگام حمله هوایی سبب شد تا هواپیماها پس از فرار از فضای شهر اصفهان راکتهای خود را در اطراف شهر رها کنند و دیوار صوتی را شکسته و متواری شوند. در همین حال پنج روز پس از آغاز حملات هوایی اخیر به اصفهان یک راکت عمل نکرده از زیرزمین خانهای مسکونی خارج و به بیرون از شهر انتقال داده شد. همچنین بر اساس گزارش دیگری از خبرگزاری جمهوری اسلامی در اصفهان از شامگاه روز جمعه ۱۹/۱۰/۶۵ این شهر ۶ بار مورد حمله هوایی قرار گرفته و این حملات حدود ۷۰ شهید و حدود ۲۱۵ مجروح در پی داشته است. در جریان حملات هوایی عراق ۱۸ راکت شلیک شده و در حدود ۲۰۰ باب منزل و مغازه آسیب کلی و جزئی دیده است. بر اساس گزارش سپاه پاسداران ناحیه آذربایجانشرقی در ساعت ۸:۱۸ امروز یک فروند میگ۲۳ عراقی وارد حریم هوایی مراغه شد و بدون هیچ اقدامی منطقه را ترک کرد. ستاد مذکور در گزارش خود اشاره کرد منطقه فاقد پدافند هوایی است و احتمالاً هواپیمای یادشده جهت عکسبرداری وارد حریم هوایی منطقه شده است. همچنین به گزارش نشریه اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی، امروز برای سومین بار طی حملات اخیر علیه مناطق غیرنظامی ایران، شهر مریوان هدف توپخانه دوربرد ارتش عراق قرار گرفت که در نتیجه به چندین باب منزل مسکونی خساراتی وارد شد اما این حمله تلفات جانی دربرنداشت. همانند چند روز گذشته شهرها و مناطق دیگر کشور نیز هدف هجوم هواپیماهای عراقی قرار گرفت و این حملات در اغلب موارد با شکسته شدن دیوار صوتی همراه بود که عبارتند از: کاشان، اراک، خرمآباد، اهواز، پیرانشهر، سربندر، بروجرد، الیگودرز، نهاوند و برخوار از توابع اصفهان. در همین حال پخش پیامهای تهدیدآمیز از رادیو بغداد ادامه پیدا کرد. این رادیو در بخش فارسی خود در ساعت ۱۰:۳۰ امروز هشدار داد: «خلقهای ایران! شما را نصیحت میکنیم که شهرها را تخلیه کنید. حملات کوبنده موشکی و هوایی عراق ... شهرها را یکی پس از دیگری درهم خواهند کوبید. این ضربات بیشتر و وسیعتر خواهد شد.» رادیوی مزبور در ساعت ۲۱:۴۵ امشب اعلام کرد در پاسخ به موشکباران شهر بغداد و گلولهباران چند شهر دیگر عراق «از کلیه ایرانیان میخواهیم که برای حفظ جان خودشان از شهرهای خود به زودی زود و همین ساعت خارج شوند زیرا که واحدهای موشکی ما تصمیم گرفتهاند اهداف منتخبی را در چند شهر بزرگ ایران مورد حمله قرار دهند. ما بار دیگر از کلیه مردم ایران میخواهیم هر چه زودتر و فوراً از شهرهای بزرگ خارج شوند تا در امان باشند.»

گزارش - 9

9. سومین موشک زمین به زمین ایران که امروز ظهر به سوی بغداد پرتاب شد ساختمانهای مرکزی نخستوزیری عراق را هدف قرار داد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، ستاد مرکزی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در اطلاعیهای اعلام کرد یگان موشکی نیروی هوایی سپاه یک فروند موشک زمین به زمین را در ساعت ۱۲:۵۳ امروز به طرف ساختمانهای مرکزی نخستوزیری عراق در بغداد هدفگیری کرد. این اطلاعیه همانند قبل هشدار داد رژیم عراق «درصورت ادامه تجاوز به مناطق مسکونی بایستی شاهد انتقامجویی شدید رزمندگان اسلام باشند.» به دنبال حمله موشکی امروز به بغداد یک سخنگوی نظامی عراق مدعی شد انفجار موشک به کشته شدن تعدادی از شهروندان غیرنظامی و مجروح شدن تعدادی دیگر منجر شده است. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، وی در گفتوگو با خبرگزاری عراق همچنین گفت: «در ساعت ۱:۳۰ بعدازظهر امروز موشک روی یکی از مناطق مسکونی بغداد افتاد که به برخی از منازل و مغازهها آسیب رساند.» این سخنگو تأکید کرد: «پاسخ عراق به بمباران مناطق مسکونی عراق توسط ایران سریع و ویرانگر خواهد بود.» در پی پرتاب سومین موشک ایران به بغداد طی هفته جاری، خبرگزاری رویتر در گزارشی از بحرین ضمن اعلام خبر شلیک موشک و نقل اظهارات سخنگوی نظامی عراق در مورد تلفات غیرنظامیان در این حمله اشاره کرد: «تاکنون هیچ آمار دقیقی در مورد تلفات حمله موشکی اخیر ایران به بغداد منتشر نشده است.» در همین حال روزنامه سوئدی سونسکا داگبلادت چاپ استکهلم با استناد به گزارشهای ایران و عراق از حملات صورت گرفته در جنگ شهرها اعلام کرد: «از جمعه تاکنون ۲۰۰۰ تن غیرنظامی در جنگ شهرها کشته شدهاند که بیشترین آنان ایرانی هستند.» همچنین به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از رم جراید ایتالیا در مورد اقدامات دو طرف علیه مناطق غیرنظامی یکدیگر به اتفاق عقیده دارند: «حملات ایران در پاسخ به هدف قرار گرفتن پی در پی شهرهای ایرانی صورت گرفته است.»

گزارش - 10

10. وزیر آموزش و پرورش ایران از سازمان یونسکو خواست اقدامات عراق در حمله به مدارس ایران را محکوم کند. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی اکرمی وزیر آموزش و پرورش در پیامی برای احمد مختار آمبو مدیرکل سازمان یونسکو اقدامات اخیر عراق در حمله هوایی و موشکی به مدارس و به شهادت رساندن کودکان و دانشآموزان و ویران کردن مدارس شهرهای ایران را مورد اشاره قرار داد و افزود: «مایه تأسف است که محافل بینالمللی در برابر این جنایت که لکه ننگی است بر دامن رژیم عراق و مایه نگرانی همه انسانهای آزاده و نوعدوست جهان هیچگونه عکسالعملی نشان نداده است. وزارت آموزش و پرورش جمهوری اسلامی از سازمان یونسکو انتظار دارد بر اساس اهداف تربیتی و فرهنگی خود و در جهت حمایت از حقوق کودکان و دانشآموزان این عمل جنایتکارانه رژیم عراق را محکوم نماید.»

گزارش - 11

11. در ادامه انتشار گزارشها از وضعیت مناطق آسیبدیده کشور براثر حملات موشکی و هوایی عراق، خبرگزاری جمهوری اسلامی از ایلام گزارش داد کلیه امکانات درمانی و واحدهایی که در شهر ایلام خدمات عمومی ارائه میدهند به خارج از شهر منتقل شدهاند اما با وجود تشکیل ستاد کمکرسانی برای ارائه خدمات به مردمی که در بیابانها و کوهها سکنی گزیدهاند آنها همچنان به شدت با مشکل کمبود نان، سوخت و دیگر مایحتاج روبهرو هستند. بسیاری هنوز بدون سرپناه و چادر مناسب در بین شیارها و کوهپایه ها به سر میبرند و این در حالی است که سرمای شدید هوا مردم را در مضیقه قرار داده است به طوری که شبها در نبود وسایل گرمکننده و سوخت کافی به سوزاندن چوب درختها و جنگلهای اطراف روی آوردهاند. به گزارش نشریه داخلی اخبار روزانه به نقل از شهربانی جمهوری اسلامی، وضعیت شهر باختران نیز به دنبال بمبارانهای اخیر همچنان غیرعادی است. فروشگاههای مواد غذایی، قصابیها و نانواییها به کلی تعطیل و بعضی از ادارات و کلیه واحدهای آموزشی نیز تعطیل شدهاند. برخی از کارمندان و پرسنل نظامی و انتظامی که بر حسب وظیفه باید در محیط کار خود بمانند برای تهیه مایحتاج خود در مضیقه هستند و وسایل نقلیه عمومی نیز کمیاب میباشد. گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از اصفهان نیز حاکی است در پی تشدید حملات هوایی عراق به شهر اصفهان تعدادی از مردم شبها به شهرهای اطراف و خارج از شهر پناه میبرند و در بسیاری از مدارس نیز به دنبال افزایش تعداد غائبین کلاسهای درس تشکیل نشده است. از سوی دیگر در میان مردم شایعاتی در مورد احتمال وقوع حملات گستردهتر هوایی عراق به اصفهان و یا استفاده از بمبهای شیمیایی علیه این شهر شنیده میشود. عدهای نیز با انتقاد از عملکرد پدافند منطقه عقیده دارند توپهای ضدهوایی مورد استفاده از نوعی است که هیچگونه تأثیری در حمله هوایی دشمن ندارد. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از خرمآباد مردم شهرهای خرمآباد و بروجرد نیز به دنبال حملات موشکی و بمباران مناطق مسکونی اقدام به ترک شهرهای خود کردند. به علت تعطیلی مدارس و ادارات کلیه فعالیتها در این دو شهر تعطیل شد و تنها افرادی از قبیل نیروهای انتظامی و آن دست از افراد که خود مسئولیت نگهداری اموالشان را عهدهدار شدهاند در سطح شهر دیده میشوند. به گفته معاون و جانشین مدیرکل آموزش و پرورش استان، مدارس دو شهر تا اطلاع ثانوی از سوی ستاد امنیت استان و اداره کل آموزش و پرورش لرستان تعطیل اعلام شد و در بخشهای مرکزی این دو شهر به مسئولین مدارس دستور داده شد خانوادههای فرهنگیان را در مدارس این دو بخش اسکان دهند. بر پایه این گزارش آن دسته از مردم که موفق نشدند در روستاهای نزدیک سرپناهی برای خود دست و پا کنند در اطراف شهرها اقدام به برپایی چادر کردهاند و به علت برودت هوا و کمبود مواد سوختی امکان بروز مشکلاتی برای آنان نیز پیشبینی میشود.

گزارش - 12

12. امروز یک نفتکش کویتی هنگام نزدیک شدن به تنگه هرمز هدف یک موشک قرار گرفت. بر اساس گزارش خبرگزاری رویتر از کویت به نقل از منابع کشتیرانی مستقر در خلیج فارس این حادثه در ساعت ۱:۴۵ بامداد (۱:۱۵ به وقت تهران) برای نفتکش کویتی سعودیه که به سوی پاکستان در حال حرکت بود رخ داد. رویتر ضمن منتسب کردن حمله موشکی به یک ناو ایرانی نوشت: «این چهارمین حمله ایران ظرف ۹ روز گذشته علیه کشتیهایی است که از بنادر کویتی استفاده میکنند.» این خبرگزاری همچنین نوشت: «۱۲ حمله اخیر به کشتیرانی در خلیج (فارس) که ایران مسئول آن شناخته شده علیه کشتیهایی صورت گرفته است که به مقصد یا از مبدأ کویت در حرکت بودهاند که این امر آشکارا مطابق سیاستِ برگزیدن کویت برای اقدامات تلافیجویانه به خاطر حمایت آن از بغداد در جنگ ایران و عراق میباشد.» گزارش رویتر حاکی است در این حمله به این نفتکش کسی مجروح نشده و محموله ۲۵.۰۰۰ تنی آن نیز آسیب ندیده است. به گفته منابع این گزارش یدککشهای امدادی به کمک نفتکش شتافته و آتش در آن خاموش شده اما هنوز برآوردی از خسارت وارده صورت نگرفته است. در مورد این حادثه خبرگزاری فرانسه نیز از لندن به نقل از شرکت بیمه لویدز لندن گزارش داد موشک شلیک شده به کشتی کوچک سعودیه از موتورخانه این نفتکش بدون اینکه آسیبی به آن وارد کند عبور کرده و باعث حریق در کابینهای خدمه نهارخوری گردید.

گزارش - 13

13. نمایندگان اتاق بینالمللی کشتیرانی از دبیرکل سازمان ملل متحد خواستند نیروی دریایی حافظ صلح سازمان ملل تشکیل شود. خبرگزاری یونایتدپرس از مقر سازمان ملل در نیویورک در گزارشی ضمن اعلام این مطلب به نقل از یک سخنگوی سازمان ملل نوشت: «دبیرکل این سازمان در پاسخ به این درخواست گفته است برای برداشتن هرگونه گام قاطعی در این رابطه نیاز به پشتیبانی دولتهای ذینفع و اجازه شورای امنیت دارد.» بر پایه این گزارش سر آدریان سوایر رئیس اتاق بینالمللی کشتیرانی در لندن در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت: «از آوریل ۱۹۸۴ به این طرف بیش از ۱۸۰ حمله علیه کشتیها در خلیج فارس صورت گرفته است. ۵/۶ میلیون تن محموله کشتی از بین رفته و بیش از صد ملوان، زندگی خود را از دست دادهاند.» وی افزود: «اوضاع بهویژه در آغاز سال نو (میلادی) رو به وخامت گذاشته است. ما از دبیرکل میخواهیم که موضوع تشکیل یک نیروی دریایی پاسدار صلح سازمان ملل را مورد رسیدگی قرار دهد.» وی پیشنهاد کرد: «دولتهای ذینفع هزینه یک چنین نیرویی را که در تاریخ ۴۱ ساله سازمان ملل بیسابقه است برعهده گیرند.» سوایر هشدار داد: «اگر کشتیهایی که به رفتوآمد به کشورهای ثالثی در خلیج فارس نظیر عربستان سعودی، کویت یا امارات مشغولند از حفاظت برخوردار نباشند آنها ممکن است قانون را خود به دست گیرند و سلاحهای تدافعی با خود حمل کنند.» گزارش رادیو امریکا در مورد این کنفرانس خبری حاکی است هاروکس یکی دیگر از نمایندگان اتاق بینالمللی کشتیرانی در پاسخ به سؤال یکی از خبرنگاران که پرسید آیا رضایت دو کشور در حال جنگ یکی از شرایط لازم برای تشکیل نیروی دریایی حافظ صلح سازمان ملل است گفت: «تنها رضایت شورای امنیت سازمان ملل متحد ضروری است، چون آبهای بینالمللی است رضایت هیچ دولتی ضروری نیست.»

گزارش - 14

14. کویت از پیشنهاد دبیرکل سازمان ملل برای تشکیل اجلاس اضطراری شورای امنیت به منظور بررسی جنگ ایران و عراق حمایت کرد. به گزارش خبرگزاری کویت شیخ صباح الاحمد الصباح معاون نخست وزیر و وزیر امور خارجه کویت در گفت وگو با خبرنگاران ضمن مناسب و متناسب خواندن پیشنهاد دبیرکل با مسئولیتهای وی ابراز امیدواری کرد: «اجلاس فوری شورای امنیت این شورا را قادر سازد تا مسئولیت خود را درزمینه حفظ امنیت و صلح به انجام رساند.» شیخ صباح الاحمد همچنین گفت امید دارد «شورای امنیت قادر به برداشتن گامهای بلندی در راه تقویت قطعنامه های پیش بینی شده پنجمین اجلاس سران کنفرانس اسلامی درزمینه جلوگیری از خونریزی فرزندان مردم مسلمان ایران و عراق باشد.»

گزارش - 15

15. رئیس جمهور در پاسخ به درخواست رئیس کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی برای سفر به ایران اعلام کرد تلاشهای این کمیته برای حل و فصل عادلانه جنگ امیدوارکننده نبوده است. در همین حال گزارشها حاکی است جنگ ایران و عراق همچنان مهمترین موضوع مورد بحث در اجلاس سران کنفرانس اسلامی در کویت خواهد بود. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی، داودا جاوارا رئیس جمهور گامبیا و رئیس کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی در پیامی درخواست کرده بود به منظور مذاکره در خصوص جنگ ایران و عراق و پایان مسالمتآمیز آن به ایران سفر کند. بر پایه این گزارش به نقل از روابط عمومی نهاد ریاست جمهوری، آیتالله خامنهای امروز در پاسخ به این درخواست ضمن اظهار خوشوقتی که در فرصتی مناسب از شخص رئیس جمهور گامبیا در مورد مسائل دوجانبه استقبال کند اعلام کرد: «البته لازم است تأکید کنم که دیدار با کمیته صلح هنگامی دارای معنا و فایده است که تلاش موفق و امیدوارکنندهای از سوی آن کمیته در حل و فصل عادلانه جنگ مشاهده شده باشد. در وضع کنونی که کمیته مزبور حتی از سازمانهای جهانی مانند سازمان ملل متحد نیز در اتخاذ موضعی قاطعانه و عادلانه بهمراتب عقبتر است و دربرابر جرائم جنگی رژیم متجاوز عراق از قبیل بهکارگیری سلاح شیمیایی، تهدید و حمله به هواپیماهای مسافربری، بمباران و موشکباران مناطق مسکونی و حمله به کشتیهای غیرمسلح که در طول چند سال اخیر و بهخصوص در همین هفتههای اخیر صدها بار تکرار شده حتی یک بار نیز زبان به ملامت و شماتت نگشوده است، دیدار از ایران برای ملت و دولت ما دارای هیچ مفهوم امیدبخش و دلگرمکنندهای نیست.» به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس از ابوظبی به نقل از خبرگزاری امارات در میان ۴۰ مسئله مورد بحث در اجلاس سران سازمان کنفرانس اسلامی در کویت مهمترین موضوع مورد بحث راههای پایان دادن به جنگ ایران و عراق است که در فاصلهای حدود چند کیلومتری شمال کویت جریان دارد. این گزارش خاطرنشان کرد: «این موضع به اضافه حملات اخیر ایران علیه عراق در بخشهای جنوب و غرب جبهه جنگ بیش از پیش در راه کوششهای سازمان کنفرانس اسلامی برای یافتن یک راهحل صلحآمیز به جنگ مانع ایجاد میکند.» مسئله دیگری که علاوه بر عملیات نظامی ایران بر موفقیت احتمالی تلاشها برای دستیابی به راهحل جنگ در اجلاس کویت سایه انداخته، شرکت نکردن مقامات جمهوری اسلامی در اجلاس کویت است. گزارش یونایتدپرس حاکی است: «ایران پس از آنکه نتوانست محل کنفرانس را از کویت که آن را متهم به حمایت از عراق دشمن خود در جنگ میکند تغییر دهد اعلام کرده است یک هیئت سطح پایین به کنفرانس پنج روزه خواهد فرستاد.» در همین زمینه روزنامه اطلاعات در شماره امروز خود به نقل از خبرگزاری رویتر گزارش داد صاحبزاده یعقوب خان وزیر خارجه پاکستان که دیروز در ادامه دیدار از کشورهای حوزه خلیج فارس وارد ریاض شده بود در گفتوگو با خبرگزاری رسمی عربستان اعلام کرد: «به منظور درخواست از رهبران ایران به شرکت در کنفرانس سران اسلامی از تهران دیدن کرد ولی به دلیل موضع ایران در قبال اجلاس مذکور نتوانست در مأموریت خود موفق شود.» رادیو بیبیسی امروز در گزارشی از خبرنگار خود در داکا با اشاره به مذاکراتی که در جاکارتا میان سوهارتو رئیس جمهور اندونزی با ژنرال ارشاد رئیسجمهور بنگلادش درباره جنگ ایران و عراق صورت گرفت گفت: «پرزیدنت ارشاد حامل طرح تازهای برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق است. جنگی که ازجمله آینده سازمان کنفرانس اسلامی را تهدید میکند.» این گزارش در عین حال افزود: «پرزیدنت ارشاد در یک کنفرانس مطبوعاتی در جاکارتا امید چندانی نسبت به پایان جنگ در آیندهای نزدیک نداشت و بنابراین میتوان نتیجه گرفت که طرح صلحی که با خود آورده احتمالاً راه به جایی نبرده است.» گزارشگر بیبیسی همچنین به دیدار هیئتی از جمهوری اسلامی ایران به سرپرستی جواد منصوری معاون وزارت امور خارجه با رئیس جمهور اندونزی و گفتوگوی صورت گرفته در مورد اجلاس کویت اشاره کرد و گفت: «بهنظر میرسد که ایران کماکان بر سر مواضع خود پافشاری میکند. دکتر مختار وزیر خارجه اندونزی بعد از ملاقات با خبرنگاران گفت که آقای منصوری بر مخالفت ایران با برگزاری کنفرانس در کویت مجدداً تأکید کرد و گفت کنفرانس امنیت نخواهد داشت. اگرچه آقای منصوری دراینرابطه توضیح بیشتری نداد. منصوری گفت جامعه بینالمللی نقطهنظرات ایران را ندیده میگیرد.»

گزارش - 16

16. یک شبکه خبری امریکا گزارش داد شوروی طی چند هفته گذشته ۱۹ فروند هواپیمای میگ ۲۹ - اس به عراق تحویل داده است. به گزارش خبرگزاری رویتر شبکه انبیسی ضمن انتشار خبر تحویل هواپیماهای میگ ۲۹ به عراق اعلام کرد: «این هواپیماها در پایگاه هوایی بلاد واقع در ۱۲۵ کیلومتری شمال بغداد نگهداری میشوند.» بر پایه این گزارش «مقامات پنتاگون از ارائه جزئیات (در این مورد) خودداری کردند، ولی تأیید کردند که چندین میگ ۲۹ - اس تحویل عراق شده است. آنها گفتند ظاهراً هیچیک از این هواپیماها بهوسیله عراق مورد استفاده قرار نگرفتهاند.» گزارش رویتر همچنین حاکی است مقامات وزارت دفاع امریکا امروز اعلام کردند که «نیروهای عراقی با استفاده از آتش توپخانه و حملات هوایی ظاهراً توانستهاند پیشرفت ایرانیها بهسوی شهر بصره واقع در جبهه جنوب جنگ خلیج (فارس) را متوقف کنند اما آنها به خبرگزاری رویتر گفتند که نبردهای سنگین در منطقه و حتی داخل خاک عراق ادامه داشت و باعث متغیرشدن اوضاع شد بهطوریکه هیچکدام از طرفین درحالحاضر تمایلی به درگیرکردن تعداد بیشتری از نیروهای نظامی در نبرد ندارند.» رویتر ادامه داد: «این مقامات که خواستند نامشان فاش نشود همچنین گزارشهای مبنیبر اینکه شوروی در هفتههای اخیر چند هواپیمای جنگنده پیشرفته میگ۲۹ به عراق فرستاده و بر برتری هوایی عراق در جنگ ششساله افزوده است را تأیید کردند.» یکی از این مقامات گفت: «بهنظر میرسد که عراقیها حرکت ایرانیها بهسوی بصره را متوقف کرده و بعضی از سرزمینهای ازدستداده خود را مجدداً به دست آوردهاند، اما آتش توپخانه شدید همچنان ادامه دارد و اوضاع و شرایط منطقه هر روز متغیر است.»

گزارش - 17

17. وزیر امور خارجه شوروی مصاحبه سفیر این کشور در سازمان ملل در مورد جنگ ایران و عراق را تحریف شده دانست و متن آن را تکذیب کرد. روزنامه کیهان به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد ناصر حیرانی نوبری سفیر جمهوری اسلامی ایران در شوروی امروز با ادوارد شوارد نادزه عضو دفتر سیاسی و وزیر امور خارجه شوروی دیدار و نسبت به اظهارات اخیر نماینده شوروی در سازمان ملل****** اعتراض کرد. شوارد نادزه در پاسخ به این اعتراض گفت که «مصاحبه سفیر ما در نیویورک توسط رسانههای امپریالیستی تحریف شده و قویاً آنچه که این رسانهها در مورد مصاحبه ایشان منتشر کردهاند را تکذیب میکند.» وی افزود: «دستور داده است که خود سفیر نیز در نیویورک آن را تکذیب کند.» این گزارش حاکی است: «وزیر خارجه شوروی تأکید کرد که اتحاد شوروی در موضع اصولی خود مبنی بر بیطرفی در جنگ عراق و ایران تغییری ایجاد نکرده و شوروی مجدداً در پی گسترش و تعمیق روابط با جمهوری اسلامی ایران است و بر همین اساس رهبری شوروی تصویب کرد که ماه گذشته آقای کاتاشوف وزیر روابط اقتصادی و خارجه شوروی از تهران دیدن و پروتکل همکاریهای اقتصادی را امضا کند.» حیرانی نوبری نیز در این دیدار که دو ساعت به طول انجامید به اشکال اساسی بیانیه اخیر دولت شوروی در مورد جنگ اشاره کرد و گفت: «پایه آن بیانیه بر این جمله نهاده شد که برای پایان دادن به جنگ باید به آینده نگاه کرد و نه به گذشته در حالی که آن موضوع، هم به لحاظ تئوری و هم به لحاظ عملی غیرقابل قبول است و آینده انسانها بر اساس توجه و عبرت از تاریخ گذشته صورت میگیرد و بر همین اساس صدام که بیش از ۶ سال است بزرگترین جنایات را علیه ملت مسلمان ایران صورت داده لازم است که مجازات شود.» وی افزود: «ملت مسلمان و قهرمان ایران به زودی صدام را سرنگون کرده و به سزای اعمالش خواهند رساند.» در این ملاقات همچنین وزیر امور خارجه شوروی دعوت خود از ولایتی وزیر امور خارجه ایران برای انجام دیداری رسمی از شوروی را مجدداً تکرار و پیشنهاد کرد که این سفر تا یکماه دیگر انجام پذیرد. وی گفت «اتحاد شوروی برای این سفر اهمیت والایی قائل است.» روزنامه کیهان در پایان این گزارش اشاره کرد: «ناظران سیاسی معتقدند علت اصلی اظهارات شوارد نادزه وزیر خارجه شوروی که در عرف دیپلماتیک نوعی عقبنشینی محسوب میشود به خاطر حملات تازه و سنگین رزمندگان اسلام در عملیات کربلای ۵ و ۶ و پیروزیهای اخیر ایران در جنگ میباشد.» در مورد این دیدار و به رغم اطلاعات منعکس شده از محتوای این مذاکرات، تاس خبرگزاری رسمی شوروی در گزارش خود تنها به اعلام این مطلب اکتفا کرد که جنگ ایران و عراق و روابط میان مسکو و تهران محور اصلی گفتوگوهای وزیر خارجه شوروی با سفیر ایران بوده است. به گزارش خبرگزاری فرانسه از مسکو تاس میافزاید: «شوارد نادزه در این دیدار موضع شوروی در مورد جنگ ایران و عراق را تکرار کرد که مبتنی بر توقف هر چه سریعتر خصومتها و مذاکره سیاسی میان تهران و بغداد میباشد.»

گزارش - 18

18. یک کشتی حامل موشکهای زمینبهزمین امروز از برزیل به مقصد عراق حرکت کرد. معاونت اطلاعات ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی در نامهای گزارش داد: سخنگوی بندر سانتوس برزیل اعلام کرد یک فروند کشتی به نام صباحالخیر ثبت شده در قطر امروز محمولهای به وزن ۱۰۰۰ تن از موشکهای زمینبهزمین ساخت شرکت اویبرس که در ۶۲ کانتینر تعبیه شده بارگیری و برای عراق به طرف غرب آسیا حرکت نموده است. کشتی مذکور قرار است در بندر اسکندریه و جده و عقبه توقف نماید. معاونت ستاد مشترک ارتش همچنین یادآور شد سرلشکر عبدالجبار شنشل وزیر مشاور نظامی عراق در سپتامبر گذشته به منظور خرید اسلحه از برزیل دیدن کرده بود و یکی از روزنامههای برزیلی خبر مذکور را تأیید کرده است.

گزارش - 19

19. نخستوزیر انگلیس فروش تسلیحات ساخت این کشور به ایران را تکذیب کرد اما احتمال داد اقداماتی در کشورش برای انجام معامله تسلیحاتی از سوی کشورهای دیگر با ایران صورت گرفته باشد. به گزارش خبرگزاری فرانسه از لندن مارگارت تاچر نخستوزیر انگلیس طی نامهای که در دفتر نخستوزیری این کشور منتشر گردید در پاسخ به اتهامات وارده از سوی دیوید استیل رهبر حزب لیبرال انگلیس، مبنیبر اینکه دولت این کشور به ایران سلاح فروخته است گفت: «اگر شما مدرکی در دست دارید که ثابت کند در ماه نوامبر و یا هر زمان دیگری بهطور غیرقانونی سلاح به ایران صادر شده است باید این مدارک را در اختیار مأموران گمرک قرار دهید تا بتوانند درمورد آن تحقیقاتی انجام دهند.» تاچر در این نامه تأکید کرد: «مسئله تحویل سلاح توسط یک کشور ثالث به ایران که ترتیبات آن در انگلیس داده شده باشد یک مسئله کاملاً جداگانهای است.» وی در پایان نامهاش نتیجهگیری کرد که «لندن یک مرکز بزرگ تجاری بینالمللی است و نباید انتظار داشت که دولت از تمام ترتیباتی که در انگلیس صورت میگیرد و یا درمورد آن مذاکره میشود، مطلع باشد.»

گزارش - 20

20. نخستوزیر ترکیه ادعای دخالت جمهوری اسلامی ایران در امور داخلی این کشور را بیاساس دانست. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از آنکارا «جمعی از نمایندگان احزاب سیاسی ترکیه در پارلمان آن کشور در گفتوگویی با یکی از روزنامههای ترکیه، ایران را به دخالت در امور داخلی ترکیه متهم کردند.» بر پایه این گزارش یکی از دلایل اظهارات ۱۷ تن از نمایندگان پارلمان ترکیه در گفتوگو با روزنامه دیلی نیوز گزارش مطبوعات آن کشور از سخنان نخستوزیر جمهوری اسلامی ایران در دیدار با معاون وزیر خارجه ترکیه******* در مورد حفظ و احترام به شعائر اسلامی به عنوان معیار جمهوری اسلامی در تعیین روند مناسبات سیاسی خود با دیگر کشورها عنوان شده است. به دنبال اینگونه برداشتها در سطح محافل سیاسی و خبری ترکیه، تورگوت اوزال نخستوزیر این کشور طی یک گفتوگوی مطبوعاتی فوقالعاده که امشب از تلویزیون ترکیه پخش شد در پاسخ به سؤال خبرنگاران مبنی بر اینکه نخستوزیر ایران با حمایت از علائق مذهبی مردم ترک عملاً در امور داخلی ترکیه به عنوان کشوری دارای سیستم لائیک دخالت کرده است گفت: «این خبر [در مورد اظهارات نخستوزیر ایران] از سوی خبرگزاری رویتر انتشار یافته و نخستوزیر جمهوری اسلامی ایران به طور آشکارا به معاون وزیر امور خارجه ما اظهار داشتهاند که آن کشور به هیچوجه قصد مداخله در امور داخلی ترکیه را ندارند.»

گزارش - 21

21. یک نماینده پارلمان ترکیه در گفتوگو با رادیو فرانسه اعلام کرد منطقه نفتخیز کرکوک در شمال عراق برای ترکیه منافع اقتصادی و تاریخی دربردارد و این کشور در قبال تحولات منطقه ساکت نخواهد ماند. خبرگزاری جمهوری اسلامی از آنکارا به نقل از خبرگزاری آناتولی گزارش داد: کامران اینان وزیر اسبق انرژی و نماینده مستقل پارلمان ترکیه «با اشاره به اینکه قریب یکونیممیلیون ترک در منطقه کرکوک عراق ساکن هستند و این منطقه تأمینکننده بیش از ۴۰ درصد از نیازهای سوختی ترکیه میباشد درمورد احتمال دخالت نظامی این کشور در جنگ ایران و عراق گفت دخالت ترکیه لزوماً یک دخالت نظامی نخواهد بود بلکه ما میتوانیم با اتخاذ مواضع قاطع نقش مهمی درجهت انصراف طرفین درحال جنگ از مواضع خود ایفا کنیم.» براساس این گزارش اینان در ادامه ضمن انتقاد از عملکرد کشورهای غربی در قبال جنگ ایران و عراق گفت: «ترکیه در قبال تحولات اخیر منطقه ساکت نخواهد ماند.» خبرگزاری جمهوری اسلامی در پایان این گزارش یادآور شد نماینده مذکور «بهعنوان یکی از چهرههای شناختهشده پارلمان این کشور همواره مواضع خصمانهای در قبال جمهوریاسلامی ایران عنوان کرده است. اخیراً اعلام شد که وی به عضویت حزب حاکم میهن درآمده، اما این مسئله هنوز رسمیت نیافته است.»

گزارش - 22

22. یک روزنامه مصری مدعی شد مصر برای تضمین آزادی اسرای جنگی خود در ایران اطمینان داده به عراق نیرو اعزام نخواهد کرد. به گزارش خبرگزاری آلمانغربی از قاهره روزنامه الاهالی ارگان حزب وحدتگرای مترقی ملی که یک حزب مخالف مارکسیستی است نوشت: الشریف الهندی وزیر خارجه سودان، درمورد آزادی اسرای مصری با موفقیت میانجیگری کرده است.» روزنامه مذکور بهنقل از منابع کاملاً موثق نوشت: اولین گروه از اسرای مصری در ماه فوریه ازطریق خارطوم مسترد خواهند شد و بقیه نیز ظرف شش هفته بعد به مصر بازگردانده خواهند شد، لکن گفته میشود تعدادی از اسرای مصری مایل به ماندن در ایران هستند. بهنوشته روزنامه مذکور تهران هشدار داد «درصورتیکه قاهره دخالت مستقیم خود در جنگ خلیجفارس را از سر گیرد، این کشور نیز عملیات استرداد را لغو خواهد کرد. بههرحال مصر ایران را مطمئن ساخته است که دیگر نیرو به عراق اعزام نخواهد کرد.» این گزارش یادآور شد قاهره از عراق در جنگ خلیجفارس بهلحاظ تسلیحات و تجهیزات حمایت کرده است و در عین حال زکی بدر وزیر کشور مصر، اخیراً اظهار امیدواری کرده است که عراق بهزودی پیروز از این جنگ بیرون آید. در همین حال روزنامه کویتی الرأی العام از اعراب دعوت کرد با الگو گرفتن از رفتار مصر در جنگ ایران و عراق در قالب یک پیمان دفاع عربی مشترک از عراق حمایت و پشتیبانی کنند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی از کویت این روزنامه در سرمقاله امروز خود همچنین «ضمن ستایش از اقدام رژیم مصر در برقراری یک پل هوایی میان قاهره و بغداد و حمایت نظامی این رژیم از عراق خواستار بازگشت مصر به دامن اعراب گردید.» الرأی العام نوشت: «از زمان وقوع جنگ ایران و عراق، مصر از صحنه دور نبوده، بلکه با رساندن کمکهای نظامی به عراق در کنار این کشور ایستاده است.» این روزنامه کویتی ایستادن رژیم مصر در کنار عراق را یک اقدام اصولی خواند و نوشت: «امنیت منطقه خلیج (فارس) ادامه امنیت قومی و ملی مصر به شمار میرود.» الرأی العام مینویسد: «مصر با گسترش کمکهای تسلیحاتی خود عملاً برای دفع حملاتی که علیه عراق انجام میگیرد در کنار آن کشور ایستاده است.» این روزنامه افزود: «مصر علیرغم مقررات کنفرانس بغداد که قاهره را تحریم کرد، بههیچوجه در ادای وظایف و تحمل مسئولیتهای قومی خود کوتاهی نکرده است.»

گزارش - 23

23. کمیته مردمی روابط خارجی لیبی با احضار سفرای کشورهای عربی و رؤسای هیئتهای نمایندگی کشورهای اسلامی در طرابلس متن سخنان اخیر معمر قذافی درباره جنگ ایران و عراق را به آنان تسلیم کرد. خبرگزاری جمهوری اسلامی از طرابلس ضمن اعلام این مطلب یادآور شد قذافی طی اظهاراتی که خبرگزاری این کشور منتشر کرد جنگ ایران و عراق را جنگی جنونآمیز خواند و گفت: «دو ملت عراق و ایران که همسایگی و اسلام آنها را به هم نزدیک میکند قربانیان این جنون میباشد.»******** در همین زمینه نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه به نقل از نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در طرابلس نیز گزارش داد علیرغم برنامهریزی مقامات وزارت خارجه لیبی برای این دیدار به نظر میرسد انگیزه اقدام آنان ابلاغ رسمی اظهارات رهبر لیبی بوده است. این گزارش همچنین حاکی است سفیر جمهوری اسلامی ایران در لیبی در پاسخ به سؤال سفرای کشورهای ترکیه و پاکستان در این مورد که آیا اظهارات قذافی به معنای تغییر موضع لیبی در قبال جنگ ایران و عراق است با اشاره به این نکته که ممکن است روز بعد همگی ما را برای [تفهیم] عکس این مطلب احضار کنند گفت: «تا همین چند روز پیش در سطوح مختلف از جمله وزرای خارجه و به طور رسمی طی بیانیههای منتشره سه کشور لیبی، سوریه، ایران با لحن قاطع خواستار ادامه جنگ تا سرنگونی رژیم صدام شدهاند.» وی همچنین ضمن تأکید بر تغییرناپذیر بودن موضع ملت و دولت جمهوری اسلامی ایران خاطرنشان کرد: «این تغییر موضعهای تاکتیکی که تجربه ثابت کرده موقت و گذرا میباشد هیچگونه تأثیری بر تصمیم قاطع ما نخواهد داشت.»

گزارش - 24

24. وزیر امور خارجه برای انجام یک دیدار رسمی دو روزه از یوگسلاوی بامداد امروز در رأس هیئتی عازم بلگراد شد. به نوشته روزنامه اطلاعات به نقل از خبرگزاری جمهوری اسلامی سفر علیاکبر ولایتی به دعوت همتای یوگسلاویاش و در پاسخ به دیدار اخیر وی از تهران انجام میشود. وزیر امور خارجه در گفت وگویی هدف از سفر به یوگسلاوی را گسترش روابط دوجانبه و بحث پیرامون مسائل بین المللی ب هویژه جنبش عدم تعهد عنوان کرد. رادیو بیبیسی در تفسیری از دیوید بلو خبرنگار این رادیو در اروپای مرکزی ضمن اشاره به جنگ ایران و عراق، روابط ایران و یوگسلاوی و فعالیت جنبش غیرمتعهدها اظهار عقیده کرد: «در گفتوگوهای طرفین درباره روابط فیمابین، بهاحتمال زیاد کدورتهایی که گهگاه بین تهران و بلگراد بهوجود آمده است، موردبحث قرار خواهد گرفت. ریشه اصلی این کدورتها انتقادات بیپرده بعضی از مطبوعات ایران از طرز رفتار دولت یوگسلاوی با جامعه بزرگ مسلمانان در این کشور بوده است که مدعی شدهاند مسلمانان یوگسلاوی تحت آزار و اذیت قرار میگیرند. عکسالعمل مطبوعات یوگسلاوی نیز به همان اندازه تند و بیپرده بود.» خبرنگار بیبیسی ادامه داد: «مقامات دولتی در یوگسلاوی نسبت به هر اقدام که بهمنظور تحریک احساسات بنیادگرایی در میان جامعه مسلمان این کشور صورت گیرد، بهشدت حساسیت نشان میدهند و احتمالاً وزیر خارجه یوگسلاوی که خود از جامعه مسلمان این کشور است به وزیر خارجه ایران خواهد گفت که حملات مطبوعات ایران علیه یوگسلاوی نمیتواند به بهبود روابط دو کشور کمک کند. وزیر خارجه ایران نیز بهنوبه خود امیدوار است که بتواند دولت یوگسلاوی را به درپیشگرفتن روشی کاملاً بیطرفانه در جنگ بین ایران و عراق ترغیب کند. یوگسلاوی که یکی از پرنفوذترین اعضای جنبش غیرمتعهدهاست، گرچه رسماً موضعی بیطرفانه دارد، ولی روابطش با عراق دوستانهتر است و مسئولیت ادامه این جنگ را که آن را رسماً جنگی بیهوده خوانده است، تا حدودی متوجه ایران کرده است.»

گزارش - 25

25. وزیر نفت عراق در واکنش به گزارشهای مربوط به فروش فرآوردههای نفتی عربستان سعودی به ایران به دفاع از کشور سعودی پرداخت. به گزارش رادیو امریکا به نقل از روزنامه وال استریت ژورنال وزیر نفت عراق گفت «فروش فرآوردههای نفتی عربستان سعودی به ایران به معنی آن نیست که کشور سعودی دودوزه بازی میکند و این اقدام را وسیلهای برای تحکیم موقعیت خود درارتباطبا نتایج احتمالی جنگ ایران و عراق میداند.» رادیو امریکا در این مورد پشتیبانی پیوسته عربستان از عراقیهای عرب را یادآور شد اما مدعی شد که در هفته های اخیر گزارشها حکایت از آن دارند که این کشور به ایران فرآوردههای نفتی مانند نفت سفید و بنزین میفروشد. به گفته این رادیو بخشی از اعراب این اقدام را نشانهای از تلاش سعودیها برای دلجویی و خشنودسازی ایران میدانند. بااینهمه بهنوشته وال استریت ژورنال قاسم احمد العریبی وزیر نفت عراق امروز در مصاحبهای گفت: «اگر ایران از عربستان فرآوردههای نفتی میگیرد، مطمئناً دولت در این کار دخالتی ندارد و این کار توسط بخش خصوصی و اشخاص ثالث صورت میگیرد.» العریبی همچنین ادعا کرد: «توفیق عراق در حمله به تأسیسات نفتی ایران به کمبود نفت و بنزین در ایران منجر شده و این کشور ناگزیر شده است که روزانه دویستهزار بشکه فرآوردههای نفتی وارد کند.»

گزارش - 26

26. رابرت مکفارلین مشاور سابق امنیت ملی امریکا طی سخنانی در مؤسسه راچستر این مطلب را که در سفرش به تهران کیک و انجیل به همراه برده است تکذیب کرد. به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس از نیویورک مکفارلین در خلال سخنرانی خود در مؤسسه تکنولوژی راچستر (واقع در حومه راچستر) در پاسخ به سؤال یکی از حاضرین گفت: «حقیقت این است که من هیچ چیز درباره انجیلی که در سفر، همراه هیئت ما بود نمیدانم.» وی توضیح داد این «اعضا و کارکنانِ [دفتر مشاور امنیت ملی] بودند که تصمیم گرفتند برای نشان دادن حسن نیت یک کیک به ایرانیها هدیه کنند.» مشاور سابق امنیت ملی امریکا همچنین با اشاره به اینکه جریان انتقال انجیل بعد از سفر وی اتفاق افتاده است گفت: «به من گفته شد یک جلد انجیل بین یکی از افراد گروه من و همتای ایرانی وی بعد از سفر به تهران در نقطهای در اروپا مبادله شده است. این تنها چیزی است که من درباره آن میدانم.»

گزارش - 27

27. رئیس جمهور سوریه طرح جدیدی را برای پایان دادن به جنگ داخلی ۱۱ ساله لبنان پیشنهاد کرد. به گزارش روزنامه کیهان به نقل از واحد مرکزی خبر، رادیو امریکا امروز در گزارش مشروحی ضمن اعلام این مطلب گفت: حافظ اسد رئیس جمهور سوریه اعلام کرده است بر اساس شرایطی آماده است درباره این طرح با امین جمیل رئیس جمهوری لبنان گفتوگو کند. بر پایه این گزارش فرستادگان ویژه جمیل پس از آگاهی از شرایط اسد برای تحقق دیدار و گفتوگوی تازهای بین سران لبنان و سوریه راهی بیروت شدند. این گزارش حاکی است: «هیچیک از این شرایط هنوز فاش نشده اما گفته میشود که رئیس جمهوری لبنان از آن استقبال کرده است. به این ترتیب انتظار میرود طرح در ملاقات و مذاکرات امین جمیل و حافظ اسد در دمشق به مرحله اجرا درآید.» گزارش کیهان یادآور شد: «گفتوگوهای پیشین سران سوریه و لبنان در سال گذشته میلادی پس از آنکه امین جمیل حاضر نشد توافقنامهای را که از سوی سوریه پیشنهاد شده بود تأیید کند به حال تعلیق درآمد. بر اساس پیشنهاد سال گذشته سوریه، دمشق خواستار آن بود که به منظور پایان گرفتن جنگ داخلی لبنان سه جناح از برابری سیاسی برخوردار شوند اما امین جمیل با آن مخالفت کرد و گفت اجرای چنین توافقی به سود مسلمانان لبنان خواهد بود.» در همین زمینه نشریه گزارش مستقیم وزارت امور خارجه در حاشیه گزارش دیدار یک عضو دفتر سیاسی جنبش امل از نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در دمشق نوشت: طرح سوریه که در عین حال به طرح امنیتی در بیروت غربی معروف است و در نشستی متشکل از احزاب ملی لبنان در دمشق ارائه شده با مخالفت رسمی اما غیرعلنی جمهوری اسلامی ایران و نیز مخالفت رسمی و علنی حزبالله لبنان روبهرو میباشد. به نوشته این نشریه دلیل این مخالفتها نادیده گرفته شدن و احتمال سرکوب بخشهایی از نیروهای شیعه لبنانی است. به گفته عضو دفتر سیاسی امل، سوریه احتمالاً خواهد کوشید با گسترش طرح به بیرون از بیروت غربی و سرکوب نیروهای فلسطینی درگیر در جنگ اردوگاهها آتش این جنگ را خاموش ساخته و ابتکار عمل را در صحنه سیاسی لبنان بهویژه در برابر دو رقیب خود، ایران و لیبی که هم اکنون نقش بیشتری در لبنان پیدا کردهاند به دست آورد. گزارش نشریه وزارت امور خارجه همچنین حاکی است طی دو روز گذشته اوضاع در بیروت با ربوده شدن یک خبرنگار فرانسوی و یک تبعه عربستان سعودی، مسئول دانشجویان سعودی در لبنان، پیچیدهتر شده است. به گزارش رادیو اسرائیل ربوده شدن روژه اوک عکاس مطبوعاتی فرانسوی********، پاریس را در بهت و تردید فرو برده است زیرا چند هفته بیشتر نمیگذرد که دولت ژاک شیراک در روند حل و فصل اختلافات مالی خود با ایران دو گروگان فرانسوی را از لبنان آزاد کرده بود اما اکنون واقعیت به نحو دیگری جلوه میکند.

منابع و مآخذ روزشمار 1365/10/24