1361.02.03

روزشمار جنگ سال 1361 1361.02.03
نام‌های دیگر	سه اردیبهشت
تاریخ شمسی	1361.02.03
تاریخ میلادی	23 آوریل 1982
تاریخ قمری	28 جماد‌ی‌الثانی 1402

1360.02.03

1362.02.03

1363.02.03

1364.02.03

1365.02.03

1366.02.03

1367.02.03

گزارش- 1

1. در جلسه‌ای که امروز برای توجیه اعضای شورای عالی سپاه پاسداران در قرارگاه مرکزی کربلا* تشکیل شد، آخرین وضعیت ارتش عراق در جبهه جنوب و نیز مانور تعیین‌شده قرارگاه‌های عملیاتی قدس‌، فتح و نصر در عملیاتی که قرار است به‌زودی در غرب رودخانه کارون آغاز شود، تشریح شد. فرمانده کل سپاه نیز وضعیت منطقه، اهداف و اهمیت عملیات پیش‌رو را بیان کرد. در این جلسه‌، ابتدا حمید معینیان‌ مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا، با بیان اینکه دشمن از عملیات بعدی ما در منطقه غرب کارون آگاهی دارد‌، اظهار داشت: «باتوجه‌به اطلاعاتی که به دست آمده‌، دشمن دقیقاً هدف ما را تشخیص داده و [می‌داند] هدف ما عبور از رودخانه کارون و رسیدن به جاده [اهواز ـ خرمشهر] است.» وی افزود: «حدود 15 تیپ پیاده دشمن و یک لشکر زرهی و یک لشکر مکانیزه در منطقه مستقر هستند‌؛ البته بجز لشکری که در غرب اروندرود [شط‌العرب] مستقر است.» در ادامه جلسه‌، رحیم صفوی‌ مسئول واحد طرح و عملیات سپاه و از فرماندهان ارشد قرارگاه کربلا، درباره عملیات پیش‌رو گفت: «عملیات توسط قرارگاه مرکزی کربلا با سه قرارگاه عملیاتی انجام خواهد شد. قرارگاه قدس در منطقه حدفاصل سوسنگرد ـ حمیدیه مستقر است... هدف‌های عمده‌ای که به قرارگاه قدس داده‌اند آزادسازی پادگان حمید‌، تصرف جفیر و ادامه عملیات تا پل نشوه است. پایین‌تر از قرارگاه قدس [شمال دارخوین]‌، قرارگاه فتح است. ... خط حدی که برای این قرارگاه در نظر گرفته شده از شکستگی جاده اهواز ـ خرمشهر تا زیر ایستگاه 90 است و ادامه مأموریتش به‌طرف پل تنومه [شرق بصره] است. پایین‌تر از قرارگاه فتح [جنوب دارخوین]‌، قرارگاه نصر است. ... خط حد این قرارگاه از منطقه ام‌السواد یا انرژی اتمی شروع می‌شود و می‌آید به‌طرف آخرین خاکریز و به‌طرف پل شلمچه و آزادکردن خرمشهر و ادامه عملیات به‌طرف غرب در امتداد اروندرود.» رحیم صفوی ادامه داد: «طرح مرحله اول عملیات عبارت‌است از اینکه قرارگاه فتح باید برود آن‌طرف رودخانه کارون و تا امتداد جاده اهواز ـ خونین‌شهر پیشروی کند و یک سرپلی را اشغال کند. قرارگاه نصر هم باید آن‌طرف رودخانه رفته و سرپلی را بگیرد. قرارگاه قدس هم از محور طراح و محور فرسیه بیاید به خاکریزهای اول‌، دوم و سوم دشمن [در جنوب کرخه‌کور] و یک سرپلی را بگیرد. ادامه عملیات از این سرپل‌هایی است که در جنوب کرخه‌کور و غرب کارون خواهند گرفت.»** دراین‌زمینه، محسن رضایی نیز می‌گوید: «منطقه‌ای که ما در نظر گرفته بودیم آزاد کنیم، هم ازنظر کمیت و هم از نظر کیفیت مهم‌ترین منطقه جنگ یا مهم‌ترین جبهه نبرد را تشکیل می‌داد. اولاً ازنظر کمیت چیزی نزدیک به 5400 کیلومتر مربع زمین بود. ... ازنظر کیفیت و اهمیت استراتژیکی و همچنین ازنظر ارزش عملیاتی و تاکتیکی هم فوق‌العاده مهم بود. یعنی ارزش نظامی و سیاسی بالایی داشت. ارزش اقتصادی بسیار مهمی داشت. بندر خرمشهر درحقیقت در این جبهه اشغال شده بود. آزادسازی رودخانه کارون و رودخانه کرخه‌کور اینها جزو مسائل اقتصادی و تجاری منطقه بود. شهرستان خرمشهر و شهر هویزه و ده‌ها روستا در این منطقه وجود داشت که اشغال شده بود. موقعیت‌های استراتژیکی مثل پادگان حمید و منطقه جفیر در اینجا بود. یک بخش مهمی از راه‌آهن جنوب کشور و ایستگاه‌هایی که توی مسیر بود، در اشغال دشمن بود. از طرف دیگر، بخش مهمی از مرز بین‌الملل [یعنی] بیش از 100 کیلومتر [از آن] آزاد می‌شد که اگر با مرز هور حساب کنیم نزدیک به 200 کیلومتر از مرز بین‌الملل را ما آزاد می‌کردیم و می‌رسیدیم به مرز که برای ما مهم بود.» محسن رضایی اضافه می‌کند: «هرچند آبادان آزاد شده بود زودتر از این، ولی آزادی خرمشهر حضور ما را در شمال خلیج‌فارس قوی‌تر می‌کرد و ما تأثیر بیشتری می‌توانستیم در شمال خلیج‌فارس داشته باشیم. مهم‌تر از همه اینها کلاً جنگ را به نفع ما و به ضرر دشمن برمی‌گرداند. دیگر اصلاً مفهوم اشغال خاک ما تمام می‌شد و احتمال ورود ما به خاک عراق بود. اصلاً راهبرد جنگ عوض می‌شد. استراتژی‌های جنگ تغییر پیدا می‌کرد و یک تحولی در حادثه جنگ به‌وجود می‌آورد. یعنی عراقی‌ که کشور ما را اشغال کرده بود، حالا بعد از این عملیات آزادسازی خرمشهر خودش در معرض ازدست‌دادن سرزمین‌هایش قرار می‌گرفت. این وارونگی استراتژیکی و این معکوس‌شدن استراتژی خیلی می‌توانست وضعیت ما را در منطقه و روابط بین‌الملل به‌کلی دگرگون کند. بنابراین، آزادسازی خرمشهر و عملیات بیت‌المقدس از ابعاد بسیار گسترده و وسیعی برخوردار بود و ما را در یک نقطه کاملاً برتر استراتژیکی و سیاسی، هم در جنگ و هم در منطقه، قرار می‌داد. البته موقعیت دشمن هم به همین دلیل بسیار مهم بود؛ یعنی دشمن برایش مهم بود که چنین تحولی در جبهه به وجود نیاید. هرچند ازنظر نظامی به‌دلیل اینکه مناطق شمالی را [در عملیات فتح‌المبین] از دست داده بود، یعنی منطقه فکه و شرهانی؛ بنابراین آسیب‌پذیر شده بود. منطقه بستان را هم [در عملیات طریق‌القدس] از دست داده بود و ازنظر نظامی و تاکتیکی و عملیاتی آسیب‌پذیر بود، ولی ازنظر سیاسی و استراتژیک برایش قابل‌تحمل نبود که این منطقه را از دست بدهد. بنابراین، دشمن در وضعیتی قرار داشت که از دستیابی ایران به چنین پیروزی مانع شود و نگذارد ما چنین موقعیتی را به دست آوریم. نیروهای ما هم به‌خوبی ارزش منطقه را می‌دانستند؛ مخصوصاً فرماندهان سپاه که از دید و تحلیل سیاسی هم برخوردار بودند، به‌خوبی می‌دانستند که با چه منطقه‌ای مواجه هستند و همه ابعاد منطقه را خیلی خوب می‌فهمیدند. لذا انگیزه فوق‌العاده‌ای برای ادامه عملیات داشتند. مردم هم ‌چون پیروزی فتح‌المبین را دیده بودند، آمادگی فوق‌العاده‌ای را برای پشتیبانی از ما از خود نشان می‌دادند و ما اینجا دیگر مشکلی به نام کمبود نیرو نداشتیم، بلکه بالعکس آن‌قدر نیرو داشتیم که در تأمین پشتیبانی آنها ماندیم. پس جامعه و مردم هم در اوج حمایت از رزمندگان قرار دارند. دولتی‌ها، سیاسیون و همه جناح‌های سیاسی کشور به‌خاطر پیروزی‌هایی که در فتح‌المبین به وجود آمده بود، آنها هم به‌شدت از رزمندگان پشتیبانی می‌کردند.» وی ادامه می‌دهد: «در مقابل، دولت عراق و مردم عراق در نگرانی به سر می‌بردند. البته مردمی که مخالف صدام بودند از یک طرف امید داشتند که این عملیات منجر به سقوط بشود، از طرف دیگر هم می‌ترسیدند که اگر صدام شکست بخورد ولی بماند، ممکن است به آنها آسیب وارد کند و مشکلاتی برای آنها درست کند. بنابراین، وضعیت مردم عراق چندان وضعیت مناسبی نبود. دولت آنجا به‌دلیل یک ارتباط و انضباط قوی که داشت، داخل خودش را کنترل می‌کرد ولی در سطح جامعه مخصوصاً اینکه احتمال این را می‌دادند که ما به‌سمت بصره برویم و به منطقه جنوب عراق که همه شیعه بودند وارد بشویم، یک نگرانی برای دولت عراق بود. از این نگران بودند که اگر ما خرمشهر را آزاد کنیم و به‌سمت بصره برویم، چه اتفاقی در جنوب عراق و در درون مردم این کشور شکل می‌گیرد. حامیان عراق هم نگران بودند ولی باور نمی‌کردند ما بتوانیم خرمشهر را آزاد کنیم. شاید اگر آزادی خرمشهر را محتمل می‌دانستند، اقداماتی علیه ما انجام می‌دادند.» محسن رضایی می‌افزاید: «ازنظر نظامی ما در یک موقعیت خیلی خوبی بودیم و دشمن در وضعیت نامناسب بود ولی ازنظر امکانات نظامی آنها در یک برتری به سر می‌بردند. یعنی یک لشکر مکانیزه و یک لشکر زرهی و یک لشکر پیاده و سه تیپ نیروی مخصوص که احتمالاً 60 هزار نفر بودند با 3، 4 هزار تانک و نفربر و تعدادی زیاد گروه‌های توپخانه که مقابل ما قرار داشتند.»

گزارش- 2

2. قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی در جنوب گزارش داد با افزایش تحرکات نیروهای خودی در محورهای شمال رودخانه کرخه‌کور و شرق رودخانه کارون‌، فعالیت‌های ارتش عراق در مقابل این محورها افزایش یافته است. در این گزارش درخصوص آخرین وضعیت و اقدامات عراق در منطقه غرب کارون و جنوب کرخه‌کور چنین آمده است: «فعالیت‌های گشت‌زنی و شناسایی دشمن در سرتاسر جبهه کرخه‌کور، از شمال‌غرب یزدنو تا کوهه افزایش یافته و به نظر می‌رسد که نیروهای پیاده در این جبهه تقویت شده‌اند. فعالیت سنگرکنی و دید‌بانی و شناسایی نفرات پیاده دشمن در سرتاسر جبهه شمالی خرمشهر تا اروندرود و قسمت غربی آن نسبت به دوره قبل از فعالیت بیشتری برخوردار است. ... شدت آتش توپخانه دشمن در منطقه سیدعبود [شمال‌غربی دارخوین در غرب کارون] نسبت به قبل افزایش یافته است که به نظر می‌رسد توپخانه دشمن در این منطقه تقویت شده است.» در این گزارش درمورد فعالیت‌های هوایی و مهندسی ارتش عراق نیز آمده است: «فعالیت گشت و شناسایی دشمن به‌وسیله هلیکوپتر مخصوصاً در غرب اروند‌رود تا خرمشهر و از خرمشهر تا پادگان حمید [کیلومتر60 جاده اهواز ـ خرمشهر] تشدید گردیده و مسیر یادشده همواره مورد شناسایی و احتمالاً بازدید فرماندهان قرار می‌گیرد. منطقه غرب یزدنو تا سعیدیه نیز از محل‌هایی است که فعالیت شناسایی با هلیکوپتر در آن تشدید گردیده است. ... فعالیت مهندسی دشمن در منطقه غرب کارون‌، از سلمانیه تا کیلومتر60 به‌موازات جاده [اهواز ـ خرمشهر] به‌شدت ادامه دارد. به نظر می‌رسد دشمن در این منطقه به‌صورت تعجیلی مواضع و خاکریزهای متعددی در امتداد جاده جهت تأخیر در عملیات خودی انجام می‌دهد. در منطقه هویزه به‌طرف غرب تا یزدنو هم دشمن مشغول تحکیم و ترمیم خاکریزهایش می‌باشد. نفرات پیاده نیز در سرتاسر جبهه غرب کارون به‌شدت مشغول سنگرکنی و فعالیت می‌باشند.»

گزارش- 3

3. نیروهای رزمنده متشکل از ارتش‌، سپاه‌، ژاندارمری و بسیج که عملیات پاک‌سازی جاده بانه ـ سردشت را از 25/1/1361 آغاز کرده‌اند‌، در ساعت 12:30 امروز موفق شدند ضمن سرکوب عناصر ضدانقلاب، این جاده را بازگشایی کنند. ضدانقلابیون نیز علاوه‌بر حمله به شهر مریوان با نیروهای خودی در محور سقز ـ بانه درگیر شدند. به گزارش خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی از کردستان‌، درپی آزادسازی محور بانه ـ سردشت، اولین ستون نظامی با عبور از محور فوق وارد سردشت شد. سرهنگ ترکان‌ فرمانده لشکر28 سنندج (ارتش)، گفت: «این محور یکی از محورهایی است که برای کمک‌رسانی به سردشت مورداستفاده قرار می‌گرفت و تقریباً سه سال بود که این کمک‌رسانی به یگان‌های مستقر در سردشت ازطریق هوا و به‌وسیله هوانیروز با پشتیبانی نیروی هوایی ارتش انجام می‌شد. در شروع جنگ تحمیلی یک بار سرهنگ صیاد شیرازی‌، با تلاش رزمندگان اسلام از این محور گذشت‌، لیکن با شروع جنگ‌، ضدانقلاب از وضعیت استفاده نموده و مجدداً عملیات خود را در طول محور شروع کرد و این محور عملاً بسته شد.» روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران هم در اطلاعیه‌‌ای درباره پاک‌سازی محور 60 کیلومتری بانه ـ سردشت اعلام کرد: «... در این عملیات پیروزمندانه که با نام انصارالله و در ساعت 4 بامداد امروز آغاز شد، رزمندگان اسلام پس از استقرار در ارتفاعات دارساوین و جاتراوی بیش از 32 روستای منطقه بانه ـ سردشت را پاک‌سازی کردند و ضمن کشته و زخمی‌کردن حداقل 150 تن از ضدانقلابیون‌، محور بانه ـ سردشت به طول 60 کیلومتر را آزاد کرده و تحت کنترل کامل خود درآوردند.» به‌دنبال این عملیات‌، عناصر ضدانقلاب در ساعت 23:20، از چند محور به شهر مریوان حمله کردند. بیشترین حجم آتش آنها متوجه مقر بسیج در محله دارسیران بود. ضدانقلابیون ضمن شلیک دو موشک آر.پی.جی7 و دو نارنجک تفنگی به‌سمت ساختمان بسیج‌، با سلاح‌های سبک به‌سمت شهربانی و مقر پیشمرگان مسلمان کرد آتش گشودند. این حملات با پاسخ نیروهای سپاه‌، شهربانی‌، کمیته انقلاب و پیشمرگان مسلمان کرد مواجه شد و درنهایت با فرار ضدانقلابیون خاتمه یافت. در این درگیری فقط یکی از اعضای بسیج از ناحیه پا مجروح شد و قسمتی از ساختمان بسیج هم فروریخت. همچنین، در این روز در محور سقز ـ بانه، بین نیروهای خودی و عوامل مسلح ضدانقلاب درگیری رخ داد که در نتیجة آن 4 تن از پاسداران و پیشمرگان مسلمان کرد شهید و از ضدانقلابیون نیز حدود 6 تن کشته شدند.

گزارش- 4

4. سخنگوی شورای‌عالی دفاع هشدار داد که اگر شرایط صلح ما توسط حاکمان عراق پذیرفته نشود، ما به خود حق می‌دهیم که بغداد را محاصره کنیم. حجت‌الاسلام‌والمسلمین اکبر هاشمی رفسنجانی‌ سخنگوی شورای‌عالی دفاع و امام‌جمعه موقت تهران، در خطبه دوم نمازجمعه امروز اظهار داشت: «ما به صدام و حزب بعث عفلقی مکرر تابه‌حال اتمام حجت کرده‌ایم و هربار با یک فتحی‌، یک فاصله دو‌، سه ماهه به اینها مهلت داده‌ایم که فکر بکنند. در این فاصله‌ها هم پذیرفته‌ایم و میانجیگری‌ها شده است. میانجی‌ها آمده‌اند و حرف ما را شنیده‌اند. متأسفانه آنها به‌جای اینکه از این مهلت‌ها استفاده بکنند و تسلیم حق بشوند، تسلیم نمی‌شوند. صدام خیال می‌کند که ما مشکلی داریم در جنگ و لذا هرچه ما صبر می‌کنیم‌، فاصله می‌اندازیم‌، بالاخره هر حمله یک مقدار تلفات دارد. ما نمی‌خواهیم به این تلفات کشیده بشویم؛ چه عراقی‌، چه ایرانی. ولی اینها قبول نمی‌کنند. صدام دروغ می‌گوید که صلح می‌خواهد‌، فقط می‌خواهد ما به او یک امتیاز بدهیم که به ملت عراق بگوید جنگ من بی‌ثمر نبوده است. اساس حرف صدام این است. متأسفانه میانجی‌ها به ما می‌گویند پس صدام چی؟ می‌گویند که اگر صدام بی‌قیدوشرط بیرون برود، روی شط‌العرب [اروندرود] حرف نزند، آوارگان را بپذیرند، غرامت به شما بدهد، سقوط می‌کند. خب‌، ما که ضامن حفظ صدام نیستیم. ما مهلت خودمان را داده‌ایم. ... اگر ما گفتیم وارد خاک عراق نمی‌شویم‌، که نمی‌خواهیم بشویم‌، اینها احساس اطمینان نکنند. ما بالاخره صبرمان هم یک اندازه‌ای دارد. تا کی می‌توانیم جوان‌هایمان را در بیابان‌های خوزستان نگه داریم؟ تا کی می‌توانیم صبر کنیم و هرروز یک خمپاره بیفتد و چند نفر مجروح بشوند؟ البته اگر شرایط صلح ما را نپذیرند‌، ما به خودمان حق می‌دهیم که بغداد را محاصره کنیم. البته ما داخل شهرهای عراق نخواهیم شد. برای اینکه مردم عراق باید در امان باشند. مردم عراق صاحب انقلاب‌اند و باید بعداً کشورشان را اداره کنند. اطمینان می‌دهیم به مردم که وارد نمی‌شویم. اما اگر صدام لجاجت بکند‌، رفتن به بغداد برای نیروهای ما که 50 کیلومتر را از پشت دزفول تا عین‌خوش با منهدم‌کردن چهار لشکر مجهز صدام*** رفتند‌، 200 کیلومتر رفتن از قصرشیرین تا بغداد خیلی سخت نیست و آن مسیر راحت‌تر است برای ما. ما بار دیگر حسن‌نیت خودمان را به دنیا اعلام می‌کنیم. ما نمی‌خواهیم وارد خاک عراق بشویم. نمی‌خواهیم این‌جوری حق خودمان را بگیریم. حق ما را بدهند، خسارات این ملت را بدهند‌، آوارگان عراقی که صد هزار نفرند و از داروندارشان جدا شده‌اند برگردند به خانه‌هایشان‌، و عراقی‌ها هم بدون زحمت از خاک ما بروند بیرون‌، جنگ تمام است.» هاشمی رفسنجانی در ادامه گفت: «اسرائیل بی‌خود تلاش نکند که با صحنه‌سازی در آنجا**** یا امریکا تلاش نکند که ما را از جنگ منصرف بکند. ما اگر بنا باشد در دو جبهه می‌جنگیم و این جنگ را رها نمی‌کنیم. هم می‌آییم فلسطین می‌جنگیم و هم اینجا با عراق می‌جنگیم؛ ما این قدرت را داریم. به اندازه‌ای که در جبهه‌های فلسطین هم حضور داشته باشیم‌، قدرت داریم. خطر صدام در نظر ما از خطر اسرائیل کمتر نیست. هردوی اینها باید بروند. صدام یک اسرائیل است در منطقه خلیج‌فارس‌ و اسرائیل هم یک صدام است در مدیترانه.»

گزارش- 5

5. مقامات عراق به هیئت صلح سازمان کنفرانس اسلامی گفته‌اند که حاضرند نیروهایشان را از خاک ایران خارج کنند. روزنامه عرب نیوز (چاپ جده) در شماره امروز خود به گزارش دیدار اخیر حبیب شطی دبیرکل سازمان کنفرانس اسلامی، با مقامات ایران و عراق پرداخت و ضمن اعلام این مطلب به نقل از وی که ایران درخواست هیئت حسن‌نیت را برای برقراری صلح نپذیرفت، نوشت: «در گفت‌وگویی که حبیب شطی و وزیر خارجه گینه با مقامات و نخست‌وزیر عراق داشتند آنها آمادگی کشورشان را جهت خروج نیروهای خود از اراضی اشغالی ایران اعلام داشتند و اضافه نمودند که اشغال اراضی ایران به‌وسیله عراق صرفاً جهت تدابیر امنیتی برای ممانعت ایران از اشغال اراضی عراق صورت گرفته است.»

گزارش- 6

6. اخبار مربوط به توطئه کودتا و سلب صلاحیت مرجعیت آیت‌الله شریعتمداری همچنان در صدر اخبار ایران و بسیاری از رسانه‌های گروهی جهان قرار دارد.***** این حادثه بازتاب گسترده‌ای در داخل و خارج از کشور داشت. درحالی‌که در داخل کشور به توطئه کودتا اعتراض‌های بسیاری شده و خواسته اغلب معترضان، محاکمه هرچه سریع‌تر دست‌اندرکاران آن است، در خارج از کشور گروه‌هایی در حمایت از آیت‌الله شریعتمداری تظاهرات کردند. به همین دلیل خطیب امروز نمازجمعه تهران سعی کرد از بزرگی این حادثه بکاهد و آن را کم‌ارزش جلوه دهد. امام خمینی هم درپیامی به آیت‌الله شریعتمداری به وی اطمینان داد که محاکمه نمی‌شود. حجت‌الاسلام‌والمسلمین هاشمی رفسنجانی‌ امام‌جمعه موقت تهران، در بخشی از نمازجمعه امروز درحالی‌که سعی می‌کرد اهمیت توطئه کودتا را ناچیز جلوه دهد، گفت: «... آن مقداری که بنده تابه‌حال اطلاع دارم و گزارش‌های بازجویی‌ها را دیده‌ام‌، این را در حد یک ترور می‌توانیم اسمش را بگذاریم‌، نه کودتا. یعنی این‌قدر اینها امکانات تا حالا کشف‌شده‌شان کم است که اگر فکر می‌کردند یک خانه‌ای را هم که یک پاسدار تویش باشد می‌خواستند با آن نیروهایی که فکر می‌کردند دارند بگیرند‌، نمی‌توانستند. ... به نظر من بُعد عملی قضیه هیچ است و ما شاید دو سه ماه بود مطلع بودیم. مأمورین که خیلی وقت بود مطلع بودند. واقعاً هم به‌اندازه نیم درصد ما احتمال نمی‌دادیم که اینها حتی در کارهای مقدماتی‌شان هم موفق بشوند. ... والله‌ ـ این قسم جلاله است ـ بنده و آقای [آیت‌الله] خامنه‌ای [رئیس‌جمهوری اسلامی ایران] جزو کسانی بودیم که سعی می‌کردیم مسئله شریعتمداری را اصلاً اهمیتی برایش قائل نشویم که وقت مردم صرف نشود برای تظاهرات و شعاردادن... فکر می‌کردیم که اصلاً اینها مرده‌اند، نمی‌ارزد که نیروی جوان ما صدایش را بلند بکند علیه اینها. ... من خیلی مواظبم که تریبون مجلس مصرف این کار نشود‌؛ از بس که بی‌اهمیت می‏دانم... .» هاشمی رفسنجانی همچنین در کتاب خاطرات خود به نقل از احمد خمینی (فرزند امام خمینی) آورده است: «امام امروز آقای [شیخ حسن] صانعی را نزد آقای شریعتمداری فرستاده و به ایشان اطمینان داده‌اند که محاکمه نمی‌شوند، ولی تذکر داده‌اند خود شما مقصرید که از اول به تذکرات توجه نکردید و ما قبلاً گفتیم که جلوی مردم را نمی‌توانیم بگیریم.»

گزارش- 7

7. ظهر امروز، اردوگاه‌های خوانین قشقایی (ناصر‌، خسرو و عبدالله قشقایی) در منطقه مهکویه فیروزآباد از توابع استان فارس، با حمله نیروهای نظامی و پس از ساعت‌ها درگیری متلاشی شدند. به گزارش فرماندهی سپاه پاسداران منطقه 9 (شیراز)‌، پس از جلسه هماهنگی شورای امنیت استان در حضور نماینده دادستان کل انقلاب اسلامی‌، نیروهای سپاه‌، بسیج و ژاندارمری، از اولین ساعات صبح امروز با استقرار در نقاط مرتفع و حساس‌، اردوگاه‌ها را محاصره کردند. ساعت 8 صبح، یک هیئت چهارنفری حامل حکم دادستانی کل انقلاب، که تا ظهر امروز به خوانین مهلت داده بود خود را تسلیم نمایند، به نزدیکی اردوی ناصرخان رفته‌، حکم دادستانی را با بلندگو قرائت کرد. ازطرف خوانین از این هیئت دعوت ‌شد به نزد آنها بروند تا از نزدیک گفت‌وگو کنند. هنگامی‌که این هیئت به دو اردوگاه خسروخان و عبدالله‌خان نزدیک شدند، هدف تیراندازی قرار گرفته و درنتیجه سرگرد کاظمی فرمانده هنگ ژاندارمری فیروزآباد‌، از ناحیه دو پا مجروح شد و سرپرست واحد روابط عمومی سپاه پاسداران منطقه 9 به اسارت در آمد. مسئول اطلاعات سپاه منطقه و فرمانده ژاندارمری ناحیه فارس نیز به عقب بازگشتند. درهمین‌حال، ازسوی اردوگاه با خمپاره 60 به‌طرف نیروهای خودی مستقر در منطقه شلیک شد. این حملات تا ساعت 12 ظهر (پایان مهلت تعیین‌شده) بدون واکنش طرف مقابل ادامه داشت. در ساعت 12 عملیات آغاز شد و در مدت کوتاهی اردوگاه ناصرخان سقوط کرد و افراد مستقر در آن اغلب اسیر یا زخمی ‌شدند. دو اردوگاه خسروخان و عبدالله‌خان مقاومت کردند و درگیری تا پایان این روز ادامه یافت. سرانجام ضمن انهدام هر سه اردوگاه، حدود 100 تن اسیر شدند و مابقی به‌همراه ناصر‌، خسرو و عبدالله قشقایی با استفاده از تاریکی شب و کوهستانی‌بودن منطقه به کوه‌های اطراف دارنجان لر گریختند. همچنین در این درگیری 9 تن از نیروهای خودی شهید و بیش از 25 تن مجروح گردیدند.

گزارش- 8

8. درپی قطع خط لوله نفت صادراتی عراق در خاک سوریه،****** دولت عراق برای افزایش صدور نفت خود ازطریق خاک ترکیه با دولت این کشور وارد مذاکره شد. سخنگوی وزارت امور خارجه ترکیه گفت: «معاون وزیر نفت عراق که به ترکیه آمده است با مقامات این کشور درباره احتمال افزایش ظرفیت بزرگ لوله‌ای که کرکوک را با گذر از ترکیه به ساحل مدیترانه متصل می‌کند‌، گفت‌وگو کرد.» وی افزود: «ظرفیت بزرگ لوله نفت عراق که از خاک ترکیه عبور می‌کند درحال‌حاضر 700 هزار بشکه در روز است که با تلمبه‌زنی اضافی می‌تواند تا 11 درصد افزایش یابد.» ضمیمه گزارش 1: مشروح مباحث مطرح‌شده در جلسه امروز مسئولان سپاه در قرارگاه مرکزی کربلا در ابتدای این جلسه‌، رحیم صفوی (مسئول عملیات سپاه در قرارگاه کربلا) در تبیین موضوع جلسه اظهار داشت: «جلسه امشب‌، بک جلسه توجیهی درباره وضعیت دشمن در منطقه است که به یاری خدا می‌خواهد در آنجا عملیات شود. برادر معینیان درباره آن توضیح خواهند داد و سپس درباره چگونگی تقسیم منطقه عملیاتی قرارگاه‌ها بحث خواهد شد و در انتها هم قرارگاه نصر مانورش را تشریح خواهد کرد.» سپس‌، حمید معینیان (مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا) ضمن اشاره به تاریخچه هجوم نیروهای عراقی در ابتدای جنگ ازطریق مرز شلمچه و چگونگی تصرف خرمشهر گفت: «هم‌اکنون استقرار نیروهای دشمن در جنوب کرخه‌کور امتداد دارد تا روستای سیدعبود در جنوب‌غربی اهواز. خط حد بین ما و دشمن تقریباً روستای سیدعبود است. در مقابل، ما هم فقط یک نیروی شناسایی‌، یک گردان سوار زرهی از لشکر92 و گردان 283 داشتیم که اینها در شرق کارون مستقر هستند و فقط برای شناسایی تا حدود یکی‌، دو کیلومتر به غرب کارون می‌روند و برمی‌گردند. دشمن هم در شمال سد خاکی که بین کارون تا جاده خرمشهر - اهواز است نیرویی را فقط به‌عنوان پوشش و حفاظت از جاده قرار داده که از نفوذ ما به جاده آسفالته اهواز - خرمشهر جلوگیری می‌کند. بعد از عملیات فتح‌المبین‌، دشمن فهمیده که عملیات بعدی ما در کجاست‌؛ لذا نیروهای خود را از سایر مناطق به جنوب آورده است. از جنوب کرخه‌کور تا شلمچه تحت مسئولیت سپاه سوم ارتش عراق است که چهار لشکر دراختیار دارد. لشکرهای 6 زرهی‌، 5 مکانیزه در جنوب کرخه‌کور تا روستای سیدعبود و لشکر11 پیاده از سیدعبود به‌طرف جنوب پدافند می‌کنند. لشکر15 پیاده هم در غرب اروندرود مستقر است.» معینیان سپس با اشاره به اینکه دو هدف ما در عملیات یکی انهدام نیروی دشمن و دیگری آزادکردن نیروهای خودی برای عملیات‌هاست، گفت: «عراق دقیقاً به این مسئله توجه دارد و سعی می‌کند که آرایش نیروهایش را طوری قرار دهد که حداقل این هدف‌های ما را خنثی کند. به‌طوری‌که نیروهای عمده زرهی خود را دارد به‌طرف مرز می‌برد که اگر احیاناً حمله‌ای صورت گرفت، بتواند اینها را سالم از منطقه خارج کند. در غرب کارون اثری از نیروهایی که نیروی عمده باشد برای ارتش عراق تا الآن مشاهده نشده است‌، ولی آنچه که هست بیشتر حاکی‌است از تقویتی درحدود بین جاده و کارون که سعی می‌کند خودش را به کارون نزدیک کند تا مانع دسترسی نیروهای ما به جاده شود.» معینیان به اقدامات ارتش عراق بعد از عملیات فتح‌المبین پرداخت و افزود: «عراق بعد از فتح‌المبین نیروهایش در جنوب کرخه‌کور را کاهش داد و به استعدادش در حدفاصل کارون و جاده اهواز - خرمشهر افزود. قبلاً در این منطقه نیروهای پیاده با سطح کیفیت پایین که اغلب نیروهای احتیاط بودند مستقر کرده بود‌، ولی الآن دارد این منطقه را با نیروهای زرهی می‌پوشاند.» مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا ادامه داد: «باتوجه‌به اطلاعاتی که به دست آمده‌، دشمن دقیقاً هدف ما را تشخیص داده و اینکه هدف ما عبور از رودخانه کارون و رسیدن به جاده است و حتی خلبانی که چند روز پیش اسیر شده بود‌، مأموریتش بمباران منطقه سلمانیه بود. وقتی از او سؤال شد که چرا این منطقه را هدف گرفتی، جواب داد: در اینجا اطلاعاتی به ما رسیده که شما می‌خواهید از اینجا پل بزنید و بیایید برای محاصره‌کردن لشکر11؛ به همین منظور پنج هواپیما فرستاده بودند‌ برای بمباران و هم برای عکس‌برداری.» معینیان مجدداً تأکید کرد: «عراق ضمن کاهش نیروهای پیاده‌اش در جنوب کرخه‌کور‌، نیروهای پیاده غرب کارون را نیز به عقب کشیده و درحال استقرار نیروهای زرهی و مکانیزه در این منطقه است. اعزام گشتی‌های شناسایی‌، هم زمینی و هم هوایی. یعنی هم به‌وسیله هلیکوپتر و هم به‌وسیله گشتی‌های رزمی‌، که بیشتر در این منطقه و در حاشیه هورالعظیم گشت می‌زنند و شناسایی دارند. طبق اطلاعاتی که رسیده یکی از معابری را که عراق تصور می‌کند ما از آنجا وارد می‌شویم همین کناره هور است که از اینجا خیلی احساس خطر می‌کند. چند روز قبل، کل منطقه‌، از جنوب کرخه‌کور تا حدود خرمشهر، به‌وسیله دشمن عکس‌برداری شده که قرار است این عکس‌برداری ادامه یابد تا هر نقل‌وانتقال و تعویضی که در این منطقه می‌شود را بلافاصله متوجه شوند.» مسئول اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا افزود: «حدود 15 تیپ پیاده دشمن و یک لشکر زرهی و یک لشکر مکانیزه در کل منطقه مستقر هستند‌؛ البته بجز لشکری که در غرب اروندرود مستقر است. آخرین تقویت‌هایی که شده حدود یک تیپ پیاده است که به منطقه آمده و حدود یک گردان سوار زرهی است که بین ایستگاه 80 و ایستگاه 90 زرهی مستقر شده است.» رحیم صفوی در ادامه جلسه و در توضیح عملیات آتی گفت: «عملیات توسط قرارگاه مرکزی کربلا با سه قرارگاه عملیاتی انجام خواهد شد. قرارگاه قدس در منطقه حدفاصل سوسنگرد - حمیدیه در باغ پیشاهنگی مستقر است و مسئول این قرارگاه برادرمان احمد غلامپور و معاونش عزیز جعفری است. تیپ‌هایی که زیر امر این قرارگاه هستند، تیپ عاشورا که در سوسنگرد است‌، تیپ نور که در حمیدیه می‌باشد. تیپ بیت‌المقدس از اهواز‌، تیپ ثارالله(ع) از منطقه 6 [سپاه کرمان و سیستان و بلوچستان] و تیپ امام رضا(ع) از منطقه 4 [سپاه خراسان] که هنوز منطقه‌اش را مشخص نکرده‌اند. از ارتش نیز لشکر16 زرهی با سه تیپ زرهی و یک تیپ پیاده به نام ذوالفقار در این قرارگاه حضور دارند. به این ترتیب، 5 تیپ سپاه به اضافه 3 تیپ زرهی و 1 تیپ پیاده ارتش این قرارگاه را تشکیل می‌دهند. هدف‌های عمده‌ای که به قرارگاه قدس داده‌اند آزدسازی پادگان حمید‌، تصرف جفیر و ادامه عملیات تا پل نشوه است. پایین‌تر از قرارگاه قدس‌، قرارگاه فتح است که مسئول آن برادرمان رشید علی نور [غلامعلی رشید] است. تیپ‌های زیر امر این قرارگاه عبارت‌اند از: تیپ امام حسین(ع)‌، تیپ کربلا و تیپ نجف اشرف. از ارتش هم لشکر92 زرهی با 3 تیپ زرهی به‌همراه تیپ37 زرهی و تیپ55 هوابرد در قرارگاه فتح هستند. خط حدی که برای این قرارگاه در نظر گرفته شده از شکستگی جاده اهواز - خرمشهر تا زیر ایستگاه 90 است و ادامه مأموریتش به‌طرف پل تنومه است. از قسمت بالا از حد آب‌گرفتگی به‌طرف پایین است که هنوز قسمت شمالی آن کاملاً معین نشده و فقط خط حد قسمت جنوبی آن مشخص شده که دارخوین است. پایین‌تر از قرارگاه فتح‌، قرارگاه نصر با مسئولیت برادرمان حسن باقری است. تیپ22 خرمشهر یا بدر‌، تیپ7 دزفول یا ولی‌عصر(عج)، تیپ46 فجر و تیپ27 محمد رسول الله(ص) از سپاه و از ارتش هم لشکر21 حمزه با 3 تیپ پیاده و 1 تیپ زرهی در این قرارگاه و برای عملیات حاضر هستند. من فکر نمی‌کنم که تیپ23 نوهد شرکت فعال داشته باشد. اگر شرکت کند یک گردانش 80 نفر هستند، ولی شرکت فعال ندارند. خط حد این قرارگاه از منطقه ام‌السواد یا انرژی اتمی [در کرانه شرقی کارون] شروع می‌شود و می‌آید به‌طرف آخرین خاکریز و به‌طرف شلمچه و آزادکردن خرمشهر و ادامه عملیات به‌طرف غرب در امتداد اروندرود. پل تنومه را جزء منطقه عملیاتی قرارگاه نصر قرار داده بودند که هنوز تصویب نشده است.» مسئول عملیات سپاه در قرارگاه کربلا ادامه داد: «طرح مرحله اول عملیات عبارت‌است از اینکه قرارگاه فتح باید برود آن‌طرف رودخانه کارون و تا امتداد جاده اهواز - خونین‌شهر پیشروی کند و یک سرپلی را اشغال کند. قرارگاه نصر هم باید آن‌طرف رودخانه رفته و سرپلی را بگیرد. قرارگاه قدس هم از محور طراح و محور فرسیه بیاید به خاکریزهای اول‌، دوم و سوم دشمن [در جنوب کرخه‌کور] و یک سرپلی بگیرد. ادامه عملیات از این سرپل‌هایی است که در جنوب کرخه‌کور و غرب کارون خواهند گرفت. گرفتن سرپل‌های قرارگاه فتح و قدس کاملاً مشخص شده است، ولی روی اینکه قرارگاه نصر سرپل را بگیرد و یا اینکه برود پشت خونین‌شهر را بگیرد، هنوز صحبت است. ان‌شاءالله همین امروز و فردا نتیجه حاصل خواهد شد.» صفوی در پایان صحبت‌های خود با اشاره به اینکه دشمن بیشترین فعالیت را در منطقه قرارگاه نصر داشته است از حسن باقری خواست مانور نیروهای تحت امر و نیز تغییر وضعیت دشمن در منطقه قرارگاه نصر را تشریح کند. حسن باقری هم در ابتدای سخنان خود ضمن تأیید مطالبی که رحیم صفوی درباره قرارگاه نصر مطرح کرده بود گفت: «دشمن تابه‌حال احتمال خطر را از کناره کارون می‌داد، ولی با تغییراتی که در کل آرایش ما به وجود آمده حس کرده که کناره کارون خطری را که قبلاً برایش داشته ندارد و تغییر و تحولات از کناره کارون به جاده آسفالته منتقل شده است. تغییر دیگری که دشمن در منطقه داده‌، ایجاد در تجمع عمده زرهی است که جلوی هرکدام 3 رده پیاده به فاصله 4 تا 5 کیلومتر است. دشمن از پایین به بالا دارد خطش را مرتب می‌کند. ... خاکریزهای مقطع زده است و در جاهایی که خاکریز نیست با یک سنگر خیلی بزرگ مثل سنگر تانک میانه را پوشانده است، یعنی بین دو خاکریز 500 متر خالی است و وسط آن یک سنگر زده و منطقه را پوشانده است. گشتی‌های ما تا دیشب هرچه رفتند به دشمن برخورد کردند و حتی تا 20 متری رفتند و سروصدا شنیدند و دیگر نتوانستند حرکت را ادامه بدهند. البته از مقابل دکل ابوذر‌، برادرها دیشب به لطف خدا توانستند به جاده آسفالت برسند و دو یا سه دقیقه روی جاده صبر کردند، ولی به‌علت اینکه تردد خودرو خیلی زیاد بوده و دیروقت هم بوده و باید زود برمی‌گشتند، سریع برگشتند.» رحیم صفوی پرسید: «به گشتی دشمن نرسیدند؟» حسن باقری پاسخ داد: «[نه]، البته از فاصله خیلی تنگی عبور کردند. یک جا گشتی بوده و صبر کردند تا رد شود و بعد رفتند. یعنی خیلی کارهای خطرناکی بود. در منطقه تیپ دزفول هم دیشب بچه‌ها رفتند. از هر گرایی که رفتند با دشمن برخورد کردند. حدود چهل هزار قدم راه رفتند‌، ولی بازهم به دشمن برخورد کردند. ...» رحیم صفوی گفت: «120 قدم تقریباً 100 متر می‌شود». حسن باقری گفت: «دقیقاً تا قبل از جاده این دشت قابل‌تشخیص است. هنوز به آن صورت مین‌گذاری نشده است. مأموریتی که به قرارگاه داده شده رسیدن به بالای تنومه، یعنی پدافند در کناره اروندرود است که ما از توی این مأموریت سه مطلب درآوردیم؛‌ یکی تأمین جناح راست منطقه‌، دوم، مأموریت اصلی و رسیدن به کنار رودخانه و سوم انهدام عمده نیروی دشمن. ... ما تیپ7 دزفول را در جناح راست و تیپ حضرت رسول (ص) را در جناح وسط قرار داده‌ایم. تیپ46 فجر هم مأمور انهدام دشمن و تیپ22 خرمشهر به‌علت آشنایی با منطقه خرمشهر مأمور پاک‌سازی شهر و منطقه پل نو شد. ازنظر استعداد، تیپ حضرت رسول الله (ص) بالاترین استعداد یعنی حدود 12 گردان دارد.» حسن باقری اضافه کرد: «دیروز هم ما در دیدگاه بودیم. یک جت رنجر با یک هلیکوپتر توپ‌دار آمده بود.» رحیم صفوی پرسید: «فرمانده‌شان بود ؟» حسن باقری پاسخ داد: «بله‌، یا فرمانده سپاه یا صدام بود. البته هلیکوپتر دور بود و روی جاده آسفالت می‌رفت و می‌آمد.» حمید معینیان هم اعلام کرد: «پریروز هم در کرخه‌کور فرمانده‌شان آمده بود.» حسن باقری در پایان سخنانش اظهار داشت: «خب ما داریم یک مقدار فشار زیادی روی خرمشهر می‌گذاریم و به بچه‌ها خیلی فشار آوردیم به اینکه روی خرمشهر کار کنند. ... حتی به بچه‌ها گفتیم بروند اسیر بگیرند‌، ولو به اینکه راهکارهایشان لو برود.» ضمیمه گزارش6: بازتاب خبر سلب صلاحیت مرجعیت آیت‌الله شریعتمداری در رسانه‌های خارجی خبرگزاری رویتر گزارش داد: «براساس بیانیه‌ای که امروز در قم صادر شد و توسط پسر آیت‌الله شریعتمداری در هامبورگ منتشر گردید‌، آیت‌الله گفت من کلیه اتهاماتی را که توسط آقای قطب‌زاده‌، نمایندگان مجلس و رهبران مذهبی بر من وارد شده‌، شدیداً تکذیب می‌کنم.» رادیو صدای امریکا هم در بخش شامگاهی خود ضمن اعلام خبر تکذیبیه آیت‌الله شریعتمداری گفت: «بسیاری از ایرانیانی که در خارج از کشور به سر می‌برند از پیشنهاد جامعه مدرسین قم که خواستار محروم‌کردن آیت‌الله شریعتمداری از امتیازات و اختیارات مرجعیت هستند. انتقاد کرده‌اند. در شهر لوس‌آنجلس نیز گروهی از ایرانیان نسبت به تحت‌نظربودن آیت‌الله شریعتمداری در منزل مسکونی‌اش در قم اعتراض کرده‌اند.» رادیو بی‌بی‌سی نیز اعلام کرد: «هیئت اجرایی نهضت مقاومت ملی ایران که رهبری آن را دکتر شاهپور بختیار به عهده دارد، امروز طی تلگرام‌هایی که برای پاپ ژان پل دوم رهبر کاتولیک‌های جهان و آیت‌الله خویی، مرجع تقلید شیعیان دنیا، فرستاد به تعرضی که رژیم حاکم بر ایران نسبت به آیت‌الله شریعتمداری روا داشته اعتراض کرد.» همچنین رادیو اسرائیل مدعی شد: «[امروز] در پاریس مخالفان رژیم کنونی تظاهراتی بر پا ساختند که درحدود دو ساعت ادامه داشت و بدون هیچ‌گونه درگیری پایان یافت. تظاهرکنندگان پرچم سه رنگ ایران را که علامت شیر و خورشید داشت با خود حمل می‌کردند و علیه آیت‌الله خمینی و به جانب‌داری از آیت‌الله شریعتمداری شعار می‌دادند. ... آیت‌الله مهدی روحانی‌، رهبر شیعیان ایران در اروپا در شمار شرکت‌کنندگان بود. ... در قطعنامه پایانی این تظاهرات گفته شد حفظ حرمت دین از پایه‌های فرهنگ ایرانی است و تظاهرکنندگان تجاوز به حریم روحانیت را که با تعرض به حریم آیت‌الله شریعتمداری به اوج خود رسیده، محکوم می‌کنند. ... در پایان قطعنامه گفته شد ما خواهان استقرار آزادی‌، امنیت قضایی‌، دموکراسی، حاکمیت ملی و حکومتی با تکیه بر اراده مردم هستیم.»

منابع و مآخذ روزشمار 1361/02/03