1361.03.03

روزشمار جنگ سال 1361 1361.03.03
نام‌های دیگر	سه خرداد
تاریخ شمسی	1361.03.03
تاریخ میلادی	24 مه 1982
تاریخ قمری	30 رجب 1402

1360.03.03

1362.03.03

1363.03.03

1364.03.03

1365.03.03

1366.03.03

1367.03.03

گزارش- 1

1. در بیست‌وپنجمین روز از آغاز نبرد بیت‏المقدس، سرانجام خرمشهر به‌دست رزمندگان ایران آزاد شد و هزاران تن از نیروهای ارتش بعث عراق که این شهر را به مدت 19 ماه در اشغال داشتند،* به اسارت درآمدند. در ادامه چهارمین مرحله از عملیات بیت‏المقدس، که از شامگاه روز 31/2/1361 آغاز شده، تاکنون سه قرارگاه عملیاتی نصر، فجر و فتح موفق شده‌اند با آزادسازی منطقه غرب خرمشهر همه راه‏های ارتباط زمینی اشغالگران عراقی را مسدود و محاصره این شهر را کامل کنند. امروز نیز قرارگاه نصر مأموریت دارد ضمن پدافند در دژ مرزی شلمچه و تلاش برای تصرف منطقه سرپل دشمن در شمال نهر خین، پاتک‏های احتمالی نیروهای عراقی در این مناطق را دفع کند و مانع هرگونه پیشروی آنها به سمت شرق شود. قرارگاه فتح نیز با تحت امر گرفتن تیپ33 المهدی(عج)، مأموریت دارد ازسمت غرب (حدفاصل پاسگاه پلیس‏راه تا گمرک) و شمال (پادگان دژ جاده کمربندی) به خرمشهر وارد شود و این شهر را از وجود نیروهای اشغالگر پاک‌سازی کند. در محور قرارگاه نصر (منطقه شلمچه)، از نخستین دقایق امروز، ارتش عراق ضمن اجرای آتش بسیار شدید توپخانه، با پرتاب منور به‌وسیله هواپیما، آسمان منطقه را روشن می‏کرد. پست شنود قرارگاه کربلا گزارش داد: در ساعت 00:26 تیپ31 نیروی مخصوص، تیپ37 زرهی، تیپ46 مکانیزه لشکر12، تیپ25 مکانیزه لشکر6 زرهی و یک تیپ با هویت نامعلوم برای اجرای پاتک هنگام طلوع آفتاب اعلام آمادگی کرده‏اند. ارتش عراق که سعی دارد با درهم‏کوبیدن مواضع نیروهای قرارگاه نصر و سپس پیشروی ازطریق جاده شلمچه ـ خرمشهر، محاصره خرمشهر را بشکند، در ساعت 01:57 برای بار دوم منطقه شلمچه را زیر آتش توپخانه خود قرار داد و تانک‏هایش را حدود دو کیلومتر به سمت خط دژ مرزی جلو فرستاده، به‌سوی نیروهای این قرارگاه شلیک کرد. درنتیجه، درگیری همراه با تبادل آتش شدید توپخانه بین طرفین آغاز ‏شد تا اینکه در ساعت 02:20 با اعلام عقب‌نشینی دشمن، نصر2 (تیپ27 محمد رسول‏الله(ص) سپاه و تیپ2 پیاده لشکر21 ارتش) و نصر3 (تیپ7 ولی‌عصر(عج) سپاه و تیپ3 پیاده لشکر21 ارتش) گزارش دادند در وضعیت مطمئنی به سر می‏برند و خط پدافندی‏شان محکم است. اگرچه نصر2 و نصر3 با استقرار در مواضع خود از هرگونه پیشروی عراقی‏ها به سمت جاده شلمچه ـ خرمشهر جلوگیری کردند، اما ادامه درگیری این دو واحد نظامی با نیروهای دشمن که با تبادل آتش توپخانه و خمپاره همراه بود، موجب شد آنها نتوانند مأموریت امروز خود را که تصرف منطقه سرپل دشمن در شمال نهر خین و تحکیم مواضع پدافندی دژ مرزی است، به اجرا درآورند. ارتش عراق که پس از ساعت‏ها درگیری در محور شلمچه نتوانست به جاده شلمچه ـ خرمشهر دست یابد، این‌بار پاتک خود را در ساعت 09:15 ازسمت شمال نهر خین برای تصرف جاده مرزی خین ـ خرمشهر آغاز کرد و با نیروهای نصر2 مجدداً درگیر شد. حدود ساعت 10:30، حمید معینیان مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا، در گزارشی به فرماندهی قرارگاه کربلا با اشاره به این پاتک دشمن گفت: «الان خبر دادند که صدام آمده، دارد [عملیات را] هدایت می‏کند و خیلی فشار پشت فرماندهان است. به آنها می‏گوید حتماً بروید خاکریز را بگیرید؛ که دقیقاً بچه‏ها مشخص نکردند که کدام خاکریز را می‏گوید.» پس‌از این گزارش، محسن رضایی فرمانده سپاهی قرارگاه کربلا، با بیان اینکه «صدام فکر می‏کند که هنوز نیروهایش [در خرمشهر] دارند مقاومت می‏کنند»، احتمال داد که او در بصره حضور داشته باشد. دقایقی بعد، رحیم صفوی معاون عملیاتی سپاه در قرارگاه کربلا، از قول جعفرزاده مسئول واحد زرهی سپاه در قرارگاه نصر، گفت: «اینها [عراقی‏ها] یک مانور زرهی از روبه‏رو [غرب دژ مرزی شلمچه] زدند و 2 دستگاه تانکشان را زدیم و آنها عقب آمدند و یک مانور دیگر از این‌طرف زدند، 2 تانک‏شان را زدیم و باز عقب رفتند و این دفعه از این پایین (شمال نهر خین) آمدند و از این‌طرف زدند... .» ارتش عراق در این تلاش خود که چندین ساعت به‌طول انجامید، به جاده مرزی خین ـ خرمشهر هم نتوانست دست یابد. بنابراین، در ساعت 18:00 به یگان‏های خود ـ که گفته می‏شود تیپ‏های 30 زرهی، 26 مکانیزه و تعدادی از واحدهای پیاده هستند ـ دستور داد به پشت خاکریز دفاعی خود عقب‌نشینی کنند تا مهمات برای آنان ارسال شود. پس‌از این عقب‌نشینی، طرفین تا پایان امروز بدون هیچ‏گونه تغییری در مواضع قبلی‌شان، به تبادل آتش با کلیه سلاح‏ها و با حجم زیاد پرداختند. به‌ این ‌ترتیب، عراقی‏ها در حملات امروز خود در منطقه شلمچه با مقاومت نیروهای قرارگاه نصر مواجه شده و از پیشروی به‌سوی خرمشهر و شکستن محاصره این شهر عاجز ماندند. در محور قرارگاه فتح (خرمشهر) نیز تیپ14 امام حسین(ع) در بخش غربی منطقه گمرک خرمشهر و تیپ8 نجف اشرف در حدفاصل پادگان دژ تا مدخل غربی خرمشهر** حضور داشتند و تیپ33 المهدی(عج) هم درحال انتقال نیروهایش به سمت شمال شهر و پادگان دژ بود. این 3 یگان سپاه به همراه 2 گردان ارتش و یک گردان از ژاندارمری مأموریت دارند امروز حلقه محاصره اشغالگران خرمشهر را تنگ‏تر کنند. به نیروهای عراقی محاصره‌شده در خرمشهر نیز دستور داده شده است با حضور در بخش غربی شهر‌*** پس از شکسته‏شدن حلقه محاصره به‌دست نیروهایی که قرار است ازسمت شلمچه و یا نهر خین پیشروی کنند، وارد عمل شده و با پیوستن به آنها راه ارتباط زمینی خود به داخل خاک عراق را مجدداً برقرار کنند. در نخستین ساعات امروز، پست شنود قرارگاه مرکزی کربلا از قول یک اسیر عراقی با اعلام اینکه در خرمشهر 8500 نفر از نیروهای تیپ‏های 113 گارد مرزی، 44 و 48 پیاده مستقر هستند، اضافه کرد: «این اسیر می‏گوید اگر شما به شهر فشار بیاورید، اینها تسلیم می‏شوند.» درپی این خبر و پس‌ از اینکه فرماندهی قرارگاه کربلا دستور داد بلندگوهای دستی را برای دعوت نیروهای عراقی به تسلیم‌شدن آماده کنند،**** حمید معینیان مسئول واحد اطلاعات عملیات سپاه در قرارگاه کربلا، نیز به نقل از یک نظامی عراقی که ساعت 05:00 ازسمت شرق خرمشهر (خیابان امام خمینی) پناهنده شده است، اظهار داشت: «حدود 8000 نفر در شهر هستند... و منتظرند تا نیرویی بیاید و راه را برایشان باز کند. اکثراً در غرب خرمشهر و به‌طرف جاده شلمچه آمده‏اند. ... مهمات زیاد دارند، ولی جیره غذا کم است. غذا و آب ندارند و نمی‏توانند از کارون آب بخورند. با بلندگو پیام برایشان بفرستید، می‏آیند.» ساعت از 10:00 گذشته بود که خبر ‏رسید تیپ14 امام حسین(ع) عملیات خود را از بخش غربی گمرک و از کنار اروندرود آغاز کرده و به‌سوی نیروهای عراقی، که در بخش شرقی گمرک و بندر خرمشهر اجتماع کرده‏اند و سعی دارند با عبور از رودخانه خود را از محاصره نجات دهند، پیش می‏رود. دقایقی بعد نیز گزارش شد در این منطقه عراقی‏ها که تعدادشان حدود 3000 نفر تخمین زده می‏شود، درحال تسلیم‌شدن هستند. حدود ساعت 11:00 نیز تیپ8 نجف به‌راحتی ازسمت غرب وارد خرمشهر شد و تا میدان راه‌آهن این شهر پیش رفت. دقایقی پس از ورود این تیپ به خرمشهر، نیروهای عراقی که با گذشت بیش از یک شبانه‏روز از محاصره‌شدنشان با کمبود آب آشامیدنی و غذا مواجه شده‏ بودند، با ناامیدی از شکسته‏شدن محاصره خود به کمک یگان‏هایی که قرار بود ازسمت شلمچه پیشروی کنند، سلاح‏های خود را بر زمین گذاشته و همگی تسلیم شدند. یکی از شاهدان این صحنه در ساعت 11:45 چنین گزارش داد: «نیروهای دشمن از داخل شهر و ازطریق جاده کمربندی به‌صورت ستون جلو آمده و خود را تسلیم می‏کنند. طول ستون به حدی است که انتهای آن معلوم نیست.» شمار تسلیم‏شدگان عراقی به حدی بود که پیش‏بینی‏های قبلی برای انتقال آنان به پشت جبهه کافی به نظر نمی‏رسید. برهمین‌اساس حدود ساعت 12:00، محمد باقری مسئول واحد اطلاعات ـ عملیات سپاه در قرارگاه فتح، در گزارشی به فرماندهی قرارگاه مرکزی کربلا به نقل از غلامعلی رشید فرمانده سپاهی قرارگاه فتح که در منطقه خرمشهر حضور داشت، اعلام کرد تعداد اسرای عراقی بیش از 8000 نفر است. وی برای انتقال اسرا به پشت جبهه تعداد زیادی اتوبوس درخواست کرد. درحالی‌که اخبار مربوط به تسلیم‏شدن نظامیان عراقی، پی‏درپی به فرماندهی قرارگاه کربلا گزارش می‏شد، محسن رضایی در ساعت 13:40، خطاب به فرماندهان حاضر در اتاق عملیات این قرارگاه گفت: «این اسرا تا دیروز بچه‏ها را می‏کشتند و امروز خوشحال هستند و کیف می‏کنند! [از اینکه اسیر شده‏اند.] » پس از تیپ8 نجف، یگان‏های دیگری چون تیپ14 امام حسین(ع) و تیپ33 المهدی(عج) وارد خرمشهر شده و با به اهتزاز درآوردن پرچم جمهوری اسلامی ایران بر فراز مسجد جامع و پل تخریب شده خرمشهر، تا حدود ساعت 19:00 به پاک‌سازی شهر از وجود عناصر باقیمانده دشمن پرداختند.

گزارش- 2

2. با انتشار خبر آزادسازی خرمشهر به همت رزمندگان، موج عظیمی از هیجان و شادی سراسر کشور را فراگرفت و مردم در شهرهای مختلف الله ‏اکبر گویان و شادی کنان به کوچه ‏ها و خیابان‏ها آمدند و این پیروزی بزرگ بر ارتش متجاوز عراق را جشن گرفتند. ایرانیان مقیم برخی از کشورهای خارجی نیز با شنیدن این خبر مسرت‏ بخش به ابراز شادمانی پرداختند. به گزارش روزنامه کیهان، بعدازظهر امروز، گوینده صدای جمهوری اسلامی ایران درحالی‌که صدایش از شادی می‏لرزید با چندین بار تکرار جمله «توجه فرمایید!” گفت: «توجه فرمایید! خونین‌شهر، این شهر خون و حماسه آزاد شد.» با اعلام این خبر مردم مسلمان ایران شادی‏کنان به کوچه ‏ها و خیابان‏ها آمدند و با فریادهای الله‏اکبر و با به‌صدا درآوردن بوق خودروهای خود غوغایی توصیف‏ ناپذیر بر پا کردند. بلندگوهای مساجد نیز در تمام شهرهای کشور به صدا درآمدند و لحظه‏ به ‏لحظه این خبر پیروزی را پخش می‏کردند. مردم بی‏اختیار گریه می‏کردند، می‌خندیدند و در میان خنده و گریه و شادی خود شعارهای “مرگ بر امریکا” “درود بر رزمندگان اسلام” سرمی‌دادند و گاه با دستان رو به آسمان خدا را شکر می‏کردند. عده‌ای نیز شیرینی به هم‌وطنان خود تعارف می‏کردند یا نقل بر سر و روی مردم می‌پاشیدند. ساعت 9 شب هم مردم به شکرانه پیروزی رزمندگان بر بام خانه‏های خود ندای الله‏اکبر سر دادند. روزنامه اطلاعات نیز اوضاع امروز تهران را یادآور روزهای وصف‏نشدنی انقلاب مردم علیه رژیم پهلوی دانسته و نوشت: «به‌موجب گزارش‏های رسیده امت به‌پاخاسته کشورمان، که بر‏اثر ازخودگذشتگی‌ها و فداکاری‌های رزمندگان دلیر در جبهه‏های نبرد حق علیه باطل با ایثارگری‏های بی‏پایان خود پشت جبهه‏های نبرد بار دیگر طعم شیرین پیروزی را چشیده بودند، با اجتماع در مساجد دست به دعا برداشتند و به شکرانه این پیروزی عظیم، خدای متعال را سپاس گفتند و نیز برای پیروزی نهایی انقلاب اسلامی به رهبری امام خمینی و طول عمر و سلامت امام امت به نیایش پرداختند. گزارش‏های رسیده همچنین حاکی است که اقشار مختلف مردم در روستاها، بخش‏ها و شهرهای میهن اسلامی‏مان با توزیع نقل و شیرینی این پیروزی بزرگ را گرامی داشتند و نیز با حضور بر مراز شهدای گلگون‌کفن، یاد این عزیزان را که سهم عمده‏ای در پیروزی انقلاب اسلامی و آزادسازی مناطق اشغالی میهن اسلامی‏مان داشتند، ارج نهادند.» روزنامه جمهوری اسلامی نیز در گزارشی با اعلام اینکه مردم تهران لحظاتی پس از شنیدن خبر آزادی خرمشهر از صدای جمهوری اسلامی در ساعت 16:20، تکبیرگویان به خیابان‏ها آمده و با توزیع شیرینی و نقل به شادی و پایکوبی پرداختند، افزود: «به‌علت شادی بیش از اندازه مردم، خیابان‏های تهران ساعت‏ها ترافیکی سنگین داشت. ... خبرنگاران ما که برای تهیه گزارش از این شادی عمومی به گوشه‌وکنار شهر رفته بودند گزارش دادند که در چهره مردم تهران شادی و نشاط بی‏سابقه‏ای دیده می‏شد و بسیاری از آنان با دردست داشتن شماره‏های فوق‏العاده روزنامه‏های اطلاعات و کیهان و جمهوری اسلامی این پیروزی سپاهیان اسلام را به یکدیگر تبریک می‏گفتند.» این روزنامه اضافه کرد: «این جشن و سرور و شادمانی تا پاسی از شب در بیشتر شهرهای ایران ادامه داشت و مردم در ساعت 21 با رفتن به پشت‌بام‌ها برای پیروزی رزمندگان اسلام شعار الله‏اکبر سر دادند.» گزارش‏های رسیده از کشورهای لبنان، سوریه، کویت، قطر، امارات متحده عربی، پاکستان، استرالیا و آلمان‌غربی نیز حکایت از آن دارد که ایرانیان مقیم این کشورها که بعضاً اتباع برخی کشورها نیز آنان را همراهی می‌کردند، به‌محض شنیدن خبر آزادسازی خرمشهر به ابراز شادی پرداخته و با حضور در سفارتخانه‏های ایران یا ازطریق دفاتر خبرگزاری جمهوری اسلامی یا تماس تلفنی، این پیروزی را تبریک گفتند.

گزارش- 3

3. در نخستین ساعات ورود رزمندگان اسلام به خرمشهر، اولین گروه خبرنگاران داخلی***** نیز با اشتیاق فراوان وارد این شهر شدند تا مشاهدات خود را از نتیجه دلاوری‏های رزمندگان و همچنین آثار برجای‌مانده از جنایات ارتش بعث عراق به تصویر بکشند. خبرنگار کیهان در گزارش خود از وضعیت خرمشهر پس ‌از آزادسازی آورده است: «...ما با پیشروی نیروهای دلاور اسلام در خرمشهر کوچه‏ به ‏کوچه می‏رفتیم. ابتدا وارد اولین فلکه شهر یعنی میدان راه‏‏ آهن شدیم؛ ولی از میدان خبری نبود. از ساختمان بزرگ راه‏آهن و همچنین از بنای عظیم خانه جوانان شهر حتی خشتی برجای نمانده بود و من که بیش از 30 سال در این شهر زندگی کرده بودم، نمی‏دانستم برای ورود به مرکز شهر می‏بایست از کدام طرف حرکت کنم. صدام و صدامیان عملی در شهر زیبای خرمشهر انجام داده بودند که نمونه‏اش را شاید در سرزمین‏های فلسطین هم نتوان دید. آنها به‏ هیچ چیز رحم نکردند؛ خانه ‏ها، خیابان‏ها، بیمارستان‏ها، مدارس، درخت‏ها و حتی آسفالت خیابان‏ها را کنده بودند. حاشیه و امتداد خیابان‏ها را کنده و نهرهای بزرگ ساخته‏اند. مغازه‏ها ویران و غارت شده‏اند و در خانه‏های مردم حتی شیر آب و یا یک تکه سیم برق وجود ندارد. وسایل مردم به یغما برده شده و خانه‏هایشان سوزانده شده است. بعضی از خانه‏ها هنوز می‏سوزد و از آنها دود بلند می‏شود و به‌دنبال آن صدای انفجار مهمات به گوش می‏رسد. گویا دشمن امروز قبل از ترک شهر و سنگرهای خود آخرین صحنه‏ های رذالت و پستی را به نمایش گذاشته است. با ویران‌کردن خانه‏ ها و مصالح آن برای خود سنگر و خاکریز ساخته ‏اند. خیابان‏های منتهی به کارون را به‌وسیله تلی از آجر و خاک چون کوهی بلند مسدود کرده‏اند. شناخت خیابان‏ها حتی برای من کاری بس دشوار است. برای دیدن شهر و گرفتن عکس به هر نقطه که می‏روم با راهی کور و بن‏بست روبه ‏رو می‏شوم. نمی‏دانم چگونه خودم را به مسجد جامع برسانم. در تمام شهر و خیابان‏ها و بازار خرمشهر حتی یک تابلوی کوچک دیده نمی‏شود. به مسجد می‏رسیم. در روی پله‏های مسجد پزشکیاری با دقت مشغول مداوای یک سرباز مجروح عراقی است و برای این کار چقدر حوصله به خرج می‏دهد. بچه ‏های خرمشهر یکدیگر را در آغوش گرفته و از خوشحالی گریه می‏کنند. دور و بر مسجد غوغایی برپاست. گروهی روی گنبد رفته و پرچم جمهوری اسلامی را روی آن نصب می‏کنند و یک برادر روحانی در اتومبیل جیپ نشسته و با بلندگوی دستی برای حاضران نوحه می‏خواند. در یک گوشه رزمنده‏ای سوار بر وانت فریاد می‏کشد «شربت مرگ بر صدام» حاضر است و آن شربت خاکشیر است که در گرمای هوا و التهاب فراوان، جگرها را خنک می‏کند. راهی به سمت کارون باز می‏شود و بچه ‏ها خود را به شط رسانده و به آب می‏زنند و سر و روی می‏شویند. ... به‌سمت اداره بندر و انبارهای آن می‏رویم. در حاشیه‏ اروندرود هنوز درگیری شدیدی بین نیروهای اسلام و آخرین بقایای سربازان فریب‏خورده ادامه دارد. نبرد عراقی‏ها دیگر به‏خاطر تسخیر خاکی از میهن اسلامی ما نیست بلکه می‏خواهند به هر طریقی که شده فرار کنند. در این لحظه که ساعت 4 بعدازظهر را نشان می‏دهد، یک فروند هلی‏کوپتر توپ‌دار عراقی دست به خودکشی می‏زند و به کمک سربازان محاصره شده خود می‏شتابد، ولی لحظه‏ای بعد به‌وسیله گلوله ‏های جانبازان اسلام در قسمتی از محوطه بندر سقوط نموده و آتش می‏‏گیرد. ...ازطریق سنتاب [در جنوب‌شرقی بندر و گمرک] به سمت انبارهای بندر خرمشهر می‏رویم. منطقه خطرناکی است. عراقی‏ها در آن سمت اروندرود با خمپاره و تیربار بی‏هدف محوطه را زیر آتش گرفته‏اند و هدفشان این است که بقایای نیروهای زمین‏خورده صدام ازطریق فیلیه [جنوب غربی گمرک] بتوانند فرار کنند. ولی رزمندگان اسلام قدم‌به‌قدم به دنبالشان می‏روند. عراقی‏ها هزاران تن کالا را از انبارهای بندر غارت کرده‏اند. می‏خواهم سری به خانه‏ام بزنم. فاصله من تا آنجا دور نیست، ولی وحشتی عجیب وجودم را فراگرفته است. به خود نوید می‏دهم که مگر اینکه خانه تو از میان هزاران خانه دیگر سالم مانده باشد. به خانه آمدیم. آنها همه‌چیزم را غارت کرده‏اند. در زیر خاک‏ها به‏ دنبال شیئی کوچک می‏گردم که آن را به‏عنوان یادبود یا نشانه، نمی‏دانم به چه منظور، برای خانواده‏ام به ارمغان ببرم. کمی می‏گردم و در گوشه‏ای دو نعلبکی را می‏بینم. آنها را برمی‌دارم و خارج می‏شویم. در ساعت 5 بعدازظهر، در مدخل شهر خون و شهادت مجدداً تابلوی بزرگ و زیبایی نصب شده است که روی آن نوشته‏اند به خونین‌شهر خوش آمدید.» خبرنگار خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز که همگام با رزمندگان وارد خرمشهر شده است در گزارش خود با اعلام اینکه مزدوران بعثی ساختمان‏ها را خراب کرده‏اند و تنها ستون‏ها و دیوارهای مخروبه‏ای از این شهر باقی است، اضافه می‏کند: «به‌محض اعلام خبر آزادی خونین‏شهر، صدها اتومبیل درحالی‌که سرنشینانشان شادی‏کنان فریاد می‏کشیدند، وارد شهر شدند و دقایقی بعد ازدحامی عجیب در شهر حاکم شد و ترافیکی سنگین را به وجود آورد. همچنین، چند تن از شخصیت‏های سیاسی و مذهبی وارد شهر شدند و به دیدن خرابه‏هایی که صدامیان در این بندر مهم تجارتی ایران به بار آورده‌اند، پرداختند.»

گزارش- 4

4. درپی انتشار خبر آزادسازی خرمشهر، شماری از مراجع تقلید و مسئولان کشوری و لشکری این پیروزی بزرگ را به امام خمینی تبریک گفتند و رئیس‏جمهور، رئیس مجلس و نخست‏وزیر با ایشان دیدار کردند. بعدازظهر امروز پس از اعلام خبر آزادسازی خرمشهر به‌دست رزمندگان، حضرات آیات عظام مرعشی نجفی و گلپایگانی، رئیس‏جمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی، نخست‏وزیر، رئیس ستاد مشترک ارتش، فرمانده کل سپاه پاسداران، فرمانده نیروی زمینی ارتش و تعدادی از مسئولان و ائمه جمعه کشور با ارسال پیام‏های جداگانه‌ای برای امام خمینی رهبر انقلاب اسلامی، این رویداد مهم و تاریخی را به ایشان تبریک گفتند. همچنین، رئیس‏جمهور، رئیس مجلس و نخست‏وزیر در جماران به حضور امام خمینی رسیدند. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی در یادداشت‌های روزانه‌ خود دراین‌باره نوشته است: «اول شب، خدمت امام رفتیم و راجع به آینده جنگ مشورت کردیم. ایشان خیلی خوشحال‌اند. با آقایان رئیس‏جمهور و نخست‏وزیر مهمان احمدآقا [فرزند امام خمینی] بودیم و مصاحبه مشترک انجام دادیم. فتح خرمشهر همه را بانشاط کرده است.» از میرحسین موسوی نخست‏وزیر نیز دراین‌باره چنین نقل شده است: «خرسندی امام از این پیروزی سبب شد برخلاف همیشه امام روی زمین نشستند و محتوای کلام ایشان این بود که با این پیروزی جنگ تمام شد. آقای هاشمی در این جلسه چنین استدلال کردند که اگر قطعه‏ای از خاک عراق دراختیار ایران نباشد، امتیاز و غرامت به ایران نخواهند داد.»******

گزارش- 5

5. امام خمینی درپی آزادی خرمشهر و دریافت پیام‏های تبریک بی‏شمار از مراجع تقلید و مسئولان بلندپایه کشور، در پیامی ضمن سپاس خداوند و تبریک به رزمندگان، فرماندهان و ملت ایران از آنان خواستند تا هوشیار باشند و از یاد خدا غفلت نکنند. ایشان با هشدار به حکومت‏های منطقه به آنها اطمینان دادند که درصورت پرهیز از اطاعت امریکا و وابستگانش و رفتار با ایران براساس حکم اسلام و قرآن مورد حمایت و پشتیبانی جمهوری اسلامی ایران قرار خواهند گرفت. متن پیام امام خمینی بدین شرح است: «...با تشکر از تلگرافاتى که در فتح خرمشهر به اینجانب شده است. سپاس بى‏حد بر خداوند قادر که کشور اسلامى و رزمندگان متعهد و فداکار آن را مورد عنایت و حمایت خویش قرار داد و نصر بزرگ خود را نصیب ما فرمود. اینجانب با یقین به آنکه “مَا النَّصْرُ إلّا مِنْ عِندِ اللَّهِ” از فرزندان اسلام و قواى سلحشور مسلح، که دست قدرت حق از آستین آنان بیرون آمد و کشور بقیة اللّه الاعظمـ ارواحنا لمقدمه الفداءـ را از چنگ گرگان آدم‌خوار که آلت‌هایی در دست ابرقدرتان خصوصاً امریکاى جهان‌خوارند بیرون آورد و نداى “اللّه اکبر” را در خرمشهر عزیز طنین‏انداز کرد و پرچم پرافتخار “لا اله الا اللّه” را بر فراز آن شهرِ خرّم، که با دست پلید خیانتکاران قرن به خون کشیده شده و “خونین‌شهر” نام گرفت، [بیفراشت] تشکر مى‏کنم؛ و آنان فوق تشکر امثال من هستند. آنان به یقین مورد تقدیر ناجى بشریت و برپاکننده عدل الهى در سراسر گیتىـ روحى لتراب مقدمه الفداءـ مى‏باشند. آنان به آرم “ما رَمَیْتَ إذْ رَمَیْتَ وَ لکِنَّ اللَّه رَمى‏” مفتخرند. مبارک باد و هزاران بار مبارک باد بر شما عزیزان و نور چشمان اسلام این فتح و نصر عظیم که با توفیق الهى و ضایعات کم و غنائم بى‏پایان و هزاران اسیر گمراه و مقتولین و آسیب‌دیدگان بدبخت که با فریب و فشار صدام تکریتى، این ابرجنایتکار دهر، به تباهى‏ کشیده شده‏اند، سرافرازانه براى اسلام و میهن عزیز افتخار ابدى به هدیه آوردید. و مبارک باد بر فرماندهان ‌قدرتمند که فرماندهان چنین فداکارانى هستند که ستاره درخشنده پیروزی‌های آنان بر تارک تاریخ تا نفخ صور نورافشانى خواهد کرد. و مبارک باد بر ملت عظیم‌الشأن ایران این‌چنین فرزندان سلحشور و جان‌برکفی که نام آنان و کشورشان را جاویدان کردند. و مبارک باد بر اسلام بزرگ این متابعانى که در دو جبهه جنگ با دشمن باطنى و دشمنان ظاهرى پیروزمندانه و سرافراز امتحان خویش را دادند و براى اسلام سرافرازى آفریدند. و هان اى فرزندان قرآن کریم و نیروهاى ارتش و سپاهى و بسیج و ژاندارمرى و شهربانى و کمیته‏ها و عشایر و نیروهاى مردمى داوطلب و ملت عزیز! هوشیار باشید که پیروزی‌ها هرچند عظیم و حیرت‏انگیز است، شما را از یاد خداوند که نصر و فتح در دست اوست غافل نکند و غرور و فتح شما را به خود جلب نکند؛ که این آفتى بزرگ و دامى خطرناک است که با وسوسه شیطان به سراغ آدم مى‏آید و براى اولاد آدم تباهى مى‏آورد. و من باآنکه به همه شما اطمینان تعهد به اسلام دارم، لکن از تذکر، که براى مؤمنان نفع دارد، باید غفلت نکنم؛ چنانچه از نصیحت به حکومت‌های هم‌جوار و منطقه دریغ ندارم. و آنان مى‏دانند امروز با فتح خرمشهر مظلوم، دولت و ملت پیروزمند ما از موضع قدرت سخن مى‏گوید. و من به پیروى از آنان به شما اطمینان مى‏دهم که اگر از اطاعت بی‌چون‌وچرای امریکا و بستگان آن دست بردارید و با ما به حکم اسلام و قرآن کریم رفتار کنید، از ما جز خیر و پشتیبانى نخواهید دید. و شما بدانید آن‌قدر که ابرقدرت‌ها از صدام، این نوکر چشم‌وگوش بسته، پشتیبانى کردند از شماها که قدرت‌های کوچک و حکومت‌های ضعیف هستید پشتیبانى نمى‏کنند. و شما عاقبت این جنایتکار و هم‌قطار جنایتکارش شاه مخلوع را به عیان دیده‏اید. قدرت‌های بزرگ بیش از آنچه از شما استفاده نمایند از شما طرف‌دارى نمى‏کنند و شماها را براى منافع خویش به هلاکت مى‏کشند و من نصیحت برادرانه به شما مى‏کنم که کارى نکنید که قرآن کریم براى برخورد با شما تکلیف نماید و ما به حکم خدا با شما رفتار کنیم. و یقین بدانید که امثال حسنى مبارک‏ مصرى [رئیس‌جمهور مصر و از موافقان طرح سازش با رژیم صهیونیستی] و حسین اردنى [پادشاه اردن] و دیگر هم‌جنایتکارانِ آنان براى شما نفعى ندارند و دین و دنیاى شما را تباه مى‏کنند. و اگر با نشست‌های خود بخواهید طرح کمپ دیوید******* یا فهد******** را که مرده‏اند، زنده کنید ـ که ما خطر بزرگ براى کشورهاى اسلامى خصوصاً حرمین شریفین مى‏دانیم ـ اسلام به ما اجازه سکوت نمى‏دهد و اینجانب در پیشگاه مقدس خداوند تکلیف الهى خود را ادا نمودم. اکنون دست تضرع و دعا به‌سوی خالق یکتا بلند کرده و به قواى مسلح اسلام و فداکاران قرآن کریم و میهن عزیز ایران دعا مى‏کنم و سلامت و سعادت و پیروزى آنان را خواستار هستم. سلام و درود بى‏پایان بر فرماندهان متعهد قواى مسلح و بر رزمندگان فداکار و بر ملت دلیر ایران عزیز و سرشار از شادی‌ها. والسلام على عباداللّه الصالحین. روح اللّه الموسوی الخمینى‏»

گزارش- 6

6. فرمانده نیروی زمینی ارتش در سخنانی با توصیه رزمندگان به حفظ نظم و اجتناب از غرور ناشی‌از پیروزی، تأکید کرد که پیروزی نهایی فقط به مرزها و گرفتن خاکمان از دست صدام تمام نمی‏شود و باید احقاق حق کنیم و انتقام خون شهیدان عزیزمان را بگیریم. سرهنگ علی صیاد شیرازی فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران، شامگاه امروز با حضور در یکی از قرارگاه‏های تاکتیکی جنوب، پس از اقامه نماز به همراه رزمندگان و فرماندهان این قرارگاه، در سخنانی حفظ نظم و اجتناب از غرور را ضروری خواند و گفت: «ما باید در مقابله با آفاتی که در مسیر پیروزی‌مان هست کوشا باشیم. این آفات زیادند و در موقع به‌ثمررسیدن پیروزی مشاهده می‏شوند. بر مسئولین لازم است از این فرصت‏ها استفاده کنند و موارد این آفات را گوشزد کنند.» وی افزود: «اولین آفت این است که مبادا غرق سرور شویم و ذهن ما از مسائل اصلی جنگ منحرف شود و باید متوجه باشیم این پیروزی را چه کسی به ما ارزانی داشت تا پیوسته این منیّت و غرور را از خود دور کنیم.» سرهنگ صیاد شیرازی با اشاره به اینکه ترکیب مقدس ارتش و سپاه، عنایات خداوندی، رهنمودهای امام خمینی و امدادهای غیبی موجب این پیروزی شده است، افزود: «این ترکیب مقدس، یعنی ترکیب ارتش و سپاه که تلاش می‏کند کفر جهان را درهم بشکند، باید حفظ شود و اگر حفظ شود رهایی بیت‏المقدس را در پیش داریم.» وی افزود: «پیروزی نهایی تنها به مرزها و گرفتن خاکمان از دست صدام تمام نمی‏شود و باید احقاق حق کنیم و قصاص خون شهدای عزیزمان را بگیریم.» فرمانده نیروی زمینی ارتش در پایان سخنانش اظهار کرد: «امروز زمینه‏های پیروزی هرچه بیشتر فراهم شود دشمن چاره‏ای جز تسلیم نخواهد داشت و تعبیر به‌موقع امام [خمینی] که می‏فرماید خداوند در دل دشمنان ما رعب انداخته، تحقق پیدا کرد و می‏بینیم فوج‌فوج دشمنان اسلام سر فرود می‏آورند و تسلیم می‏شوند.»

گزارش- 7

7. انتشار خبر آزادسازی خرمشهر بازتاب بسیار گسترده‏ای در رسانه ‏های خبری دنیا داشت. تعدادی از آنها با اظهار عدم‌اطمینان به صحت این خبر فقط به انعکاس گزارش‏های نظامی ایران پرداختند و برخی هم با فرض صحت آن، به تحلیل و تفسیر نتایج و عواقب این اتفاق مهم پرداخته، آزادی خرمشهر را شکستی تحقیرکننده برای حکومت عراق توصیف و آن را موجب نگرانی حامیانش اعلام کردند. از بعدازظهر امروز، پس از آنکه رسانه‏های ایران خبر آزادسازی خرمشهر را منتشر کردند، درحالی‌که رسانه ‏های عراق ازجمله رادیو صوت‏ الجماهیر سکوت کرده و به این خبر واکنشی نشان ندادند، خبرگزاری‏های فرانسه، رویترز و یونایتدپرس هم فقط گزارش‏های صدای جمهوری اسلامی ایران و خبرگزاری جمهوری اسلامی را منعکس و اعلام کردند که نیروهای ایران وارد خرمشهر شده‏اند و نبردهایی سخت میان آنها و باقیمانده ارتش صدام در جریان است. رادیو صدای اسرائیل نیز در اخبار فارسی ساعت 19 خود با اعلام خبر آزادسازی خرمشهر به نقل از رادیو صدای جمهوری اسلامی ایران گفت: «هنوز معلوم نیست که آیا ایرانی‏ها توانسته ‏اند بر سراسر خرمشهر مسلط شوند یا نه؟» دراین‌میان، خبرگزاری آسوشیتدپرس، رادیو بی‏بی‏سی، رادیو کلن، رادیو صدای امریکا و هفته‌نامهنیوز ویک علاوه‌بر انعکاس اخبار آزادسازی خرمشهر که ازسوی ایران منتشر شد، به بررسی نتایج این اتفاق پرداختند. آسوشیتدپرس از بیروت گزارش‏های ایران مبنی‌بر آزادسازی خرمشهر و پایان‏دادن به حضور نظامی عراق در تمام منطقه خوزستان را منعکس و اضافه کرد: «اگر ادعای به عمل آمده ازسوی خبرگزاری جمهوری اسلامی صحت داشته باشد، سقوط خرمشهر به معنای یک شکست توهین‏آمیز و واقعی برای دولت صدام در جنگ بیست ماهه است.» رادیو بی‏بی‏سی نیز در اخبار انگلیسی ساعت 18:30 پس از نقل گزارش‏های رسیده از ایران، به سکوت عراق در 24 ساعت گذشته اشاره کرده و گفت: «سکوت غیرمعمولی عراق می‏تواند نشانه آن باشد که عراق با مشکل مواجه شده است. درصورتی‌که ادعاهای ایران واقعیت داشته و خرمشهر واقعاً به این سرعت سقوط کرده باشد، این تحقیر می‏تواند ضربه روانی شدید به نیروهای عراقی وارد سازد.» بی‏بی‏سی در اخبار بخش فارسی ساعت 22 خود هم با اظهار اینکه اگر ادعای رادیو تهران درست باشد، عراق با بزرگ‌ترین فاجعه نظامی خود از آغاز جنگ تاکنون روبه‏رو شده است، به نخستین اعلامیه عراق که پس از 24 ساعت سکوت صادر شده اشاره کرد و گفت که این اعلامیه هرچند تصویری به‌کلی دگرگون به دست می‏دهد، اما منکر این است که ایران به پیروزی چشمگیر دست یافته است. بی‏بی‏سی سپس آزادسازی خرمشهر را موجب هراس کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس و اردن خواند و گفت: «پیروزی ایران ازلحاظ این کشورها نزدیک شدن به حوادثی است که نمونه‏ای از آن در ماه دسامبر گذشته [آذرماه 1360] در بحرین به وقوع پیوست و گفته شد شیعیان بحرین به کمک ایران قصد استقرار یک حکومت اسلامی را در سر می‏پرورانند.******** سقوط خرمشهر باعث خواهد شد که بافت تدافعی مشترک میان کشورهای عرب حاشیه خلیج‌فارس تنیده‏تر گشته و به پذیرش مجدد مصر به‌عنوان حامی و حارس این کشورها حریص‏تر گردند.» این رادیو ازجمله نتایج آزادسازی خرمشهر را اذعان بیشتر به ناکارآمدی ارتش عراق، خدشه‏دار‌شدن آرمان‏های عراق برای رهبری اعراب و احتمال برگزارنشدن اجلاس آتی جنبش عدم‌تعهد در بغداد دانست و گفت صدام حسین هم از عواقب این حادثه بی‏نصیب نخواهد ماند، بااین‌حال این رادیو یادآور شد: «هنوز نشانی از بروز خطر برای شخص صدام حسین و حزب بعث در عراق دیده نمی‏شود و بجز آنان که سخت پایبند شیعه هستند، کمتر کسی در عراق طالب دولتی با الگوی ایران است.» همچنین، رادیو کلن (آلمان‌غربی) در اخبار ساعت 20 خود با اعلام اینکه خرمشهر برای عراقی‏ها ـ که ادعای حاکمیت بر رود مرزی بین عراق و ایران را دارند ـ از اهمیت راهبردی بسیار برخوردار است، گفت: «حتی در میان کشورهای عرب نیز شک و شبهه‏ای دراین‌باره وجود ندارد که عراق جنگی را که 20 ماه قبل علیه ایران آغاز کرده بود، عملاً باخته است.» این رادیو با تأکید براینکه «ایران این پیروزی را مدیون نیروهای ارتش، پاسداران و داوطلبان اکثراً جوان کشور است که عراق و واحدهای یاور عراق از کشورهای عربی در مقابل شهامت و جانبازی آنها تاب‌وتوان ایستادگی نداشتند»، اوضاع کنونی جنگ ایران و عراق را برای کشورهای عربی حوزه خلیج‌فارس و اردن که از عراق پشتیبانی مادی و معنوی کرده‏اند، نگران‏کننده توصیف کرد و گفت: «حال این کشورها باید از این مطلب هراس داشته باشند که انقلاب اسلامی در میان اقلیت پیرو تشیع در این کشورها نیز همه‏گیر شود.» رادیو صدای امریکا هم در اخبار فارسی ساعت 22:30 خود به نقل از روزنامه نیویورک‌تایمز اعلام کرد: «ازدست‌دادن خرمشهر، ازنظر روانی ضربه‏ای بزرگ برای عراقی‏ها و ازنظر نظامی فاجعه‏ای برای آنها خواهد بود.» هفته‏نامه نیوزویک (چاپ اروپا) نیز در شماره امروز خود نوشت: «احتمال می‏رود که ایران در دنباله این عملیات وارد خاک عراق شود. ولی حتی اگر چنین هم نکند، این پیروزی مسلمانان افراطی تهران باعث ترس و نگرانی در رژیم‏های محافظه‏کار عرب در حوزه خلیج‌فارس شده است.»

گزارش- 8

8. با اجرای دو عملیات پاک‌سازی، علاوه‌بر انهدام بخشی از نیروهای ضدانقلاب مسلح در محور مهاباد ـ سردشت، دو روستای میاندوآب پاک‌سازی شد. به گزارش سپاه پاسداران مهاباد، در ساعت 10 امروز نیروهای سپاه و پیشمرگان مسلمان کرد با پشتیبانی توپخانه و نیروهای ارتش در روستاهای دوسید و عبدالله‏کرده در محور مهاباد ـ سردشت، عملیات پاک‌سازی اجرا کردند. در این عملیات که تا ساعت 16 طول کشید، بیش از 20 تن از ضدانقلابیون مسلح کشته، حدود 35 تن از آنان زخمی و 2 تن دیگر اسیر شدند. همچنین از این گروه‏های مسلح 4 خودرو منهدم شد و تعدادی سلاح و مهمات به دست رزمندگان خودی افتاد و این رزمندگان بدون هیچ‏گونه تلفاتی به پایگاه‏های خود بازگشتند. نیروهای جمهوری اسلامی در عملیات دیگری روستاهای اسماعیل‏کندی و گردرش واقع در ده کیلومتری میاندوآب را پاک‌سازی کردند. در این عملیات نیز 2 تن از افراد مسلح ضدانقلاب کشته شدند.

گزارش- 9

9. برای پیشگیری از حملات گروه‏های مسلح ضدانقلاب به خودروهای حامل نیرو و محموله‏های دولتی، لشکر28 سنندج خواستار هماهنگی ادارات دولتی با نیروهای نظامی برای تأمین امنیت این خودروها شد. رکن2 (اطلاعات) لشکر28 سنندج امروز در نامه‌ای به استانداری کردستان با اعلام اینکه اخیراً براثر ناهماهنگی بین کارکنان ادارات منطقه با یگان‌های نظامی حوادث ناگواری ازجمله به‌گروگان گرفته‏شدن دو کارمند وزارت راه‌وترابری در جاده سنندج ـ سقز و به آتش کشیده‏شدن یک تانکر سوخت‏رسانی در جاده سنندج ـ مریوان اتفاق افتاده است، درخواست کرد که برای جلوگیری از چنین حوادثی به تمامی ادارات استان ابلاغ شود هنگامی‌که قصد دارند کارکنان یا محموله‏ای را از شهری به شهر دیگر منتقل کنند، حتماً با یگان نظامی مستقر در منطقه هماهنگ کنند تا این انتقال با همراهی ستون نظامی انجام شود. در غیراین‌صورت یگان‏های این لشکر و واحدهای انتظامی در هر نقطه‏ای آنان را خارج از ستون مشاهده کنند، برحسب وظیفه متوقفشان خواهند کرد.

گزارش- 10

10. هم‌زمان با آزادسازی خرمشهر، امروز در تهران گروه‏های ضدانقلاب بمبی منفجر کردند و یک نوجوان را درحال گفتن تکبیر به شهادت رساندند. در باختران (کرمانشاه) نیز فرد حامل بمبی قوی دستگیر شد. به گزارش روابط عمومی ستاد مرکزی سپاه پاسداران، امروز در خیابان ولی‌عصر(عج) تهران بالاتر از دوراهی یوسف‏آباد، براثر انفجار بمبی که در سطل زباله تعبیه شده بود، 2 تن مجروح شدند. به نوشته روزنامه جمهوری اسلامی، ساعت 9 شب نیز محمد ملکی نوجوان 15ساله‏ای که هم‌زمان با سایر مردم به مناسبت آزادی خرمشهر در پشت‌بام منزلشان بانگ الله‏اکبر سرمی‏داد، هدف شلیک منافقین قرار گرفت و بر اثر اصابت گلوله به سرش به شهادت رسید. همچنین روزنامه کیهان گزارش داد که در باختران، پاسداران سپاه پس از اینکه به دو نفر مشکوک شدند، به آنها دستور ایست دادند، اما این افراد بی‏توجه به فرمان ایست، فرار کردند. با تیراندازی پاسداران یکی از این افراد که ساکی همراه داشت مجروح و دستگیر شد. در این ساک یک بمب قوی جاسازی شده و قرار بود در یکی از نقاط شهر کار گذاشته شود.

گزارش- 11

11. رئیس مجلس شورای اسلامی گفت برای وادارکردن حکومت عراق به پرداخت غرامت، که یکی از شرط‌های ایران برای پایان جنگ است، باید این حکومت زیر فشار قرار گیرد. وزیر امور خارجه نیز بر ایستادگی ایران تا تحقق این شرط تأکید کرد. حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نماینده امام خمینی در شورای‌عالی دفاع، امروز در پاسخ به سؤال خبرنگار روزنامه جمهوری اسلامی که پرسید باتوجه‌به اینکه رژیم صدام با ویران‏کردن مناطق اشغالی، قصد پرداخت غرامت به ایران را ندارد، از چه طریقی می‏توانیم به این شرط عادلانه برسیم، گفت: «بالاخره برای اینکه بتوانیم خساراتمان را از متجاوزین بگیریم، باید بر گردة آنها فشار وارد کنیم و من فکر می‏کنم تا یک جایی به گرده آنها فشار نیاوریم خسارتمان را نمی‏پردازند.» علی‏اکبر ولایتی وزیر امور خارجه نیز عصر امروز در مصاحبه‏ای درمورد تخریب شهرهای ایران ازجمله هویزه و مهران به‌دست قوای متجاوز عراقی اظهار داشت: «ما از ابتدای جنگ تحمیلی شرایط عادلانه خود برای پایان جنگ را در سه مورد یعنی تخلیه سرزمین‏های اشغالی از قوای متجاوز، پرداخت خسارت ازسوی تجاوزگر و مجازات متجاوز، اعلام کرده و به هیئت‏های مختلف میانجیگر نیز خاطرنشان کرده بودیم. چنانچه صدام به این سه خواسته اصولی ما تن ندهد، توانایی آن را داریم که این خواست‏ها را در جبهه‏ها و با قدرت ایمان و اراده رزمندگان سلحشورمان محقق کنیم. الحمدلله خواست اول ما در آستانه تحقق کامل است و نیروهای متجاوز درحال اخراج مذلت‏بار از سرزمین اسلامی ایران هستند و اما درمورد شرط دوم، صدام باید بداند که ما تا تحقق این خواسته نیز از پای نخواهیم نشست و بداند که با تخریب این شهرها تنها پرداخت خسارت خود را سنگین‏تر می‏کند.» وزیر امور خارجه همچنین گفت: «دررابطه‌با این جنایت وقیحانه صدام که مغایر با ابتدایی‏ترین حقوق بین‏المللی و کنوانسیون‏های مختلف مربوط به جنگ ازجمله کنوانسیون‏های لاهه و ژنو که خود عراق نیز آن را امضا کرده است، [می‌باشد] وزارت امور خارجه طی یک یادداشت رسمی از سازمان یونسکو خواسته است تا با اعزام هیئتی به ایران، مظالم رژیم صدام در تخریب شهرهایی که مدتی در اشغال ارتش متجاوزش بوده ازجمله شهر عرب‏نشین هویزه را از نزدیک مشاهده نمایند. یونسکو هم این دعوت را قبول کرده و به‌زودی هیئتی ازسوی این سازمان جنایات هولناک صدام را مورد بررسی قرار خواهند داد.»

گزارش- 12

12. وزیر امور خارجه عصر امروز در مصاحبه با خبرنگاران سازمان صداوسیما و خبرگزاری جمهوری اسلامی، موضع ایران درباره شورای همکاری خلیج‌فارس و گردهمایی‌های پی‏درپی آنها را تشریح کرد. علی‌اکبر ولایتی درمورد اجلاس وزیران امور خارجه شش کشور عضو این شورا، که قرار است فردا در ریاض برگزار شود، گفت: «باتوجه‌به اینکه مقامات امریکایی اخیراً به‌طور پیوسته اظهارنظر می‏کنند که پیروزی ایران در این جنگ به نفع امریکا نیست و با درنظرگرفتن اینکه علت فراخوانی نمایندگان این کشورها در اجلاس شکست‌خورده یکشنبه هفته گذشته در کویت، مقابله با جمهوری اسلامی ایران درپی پیروزی رزمندگان اسلام علیه نیروهای متجاوز صدام بوده است، اگر بازهم انگیزه فراخوانی مجدد همین مسئله باشد، باید گفت که این آقایان یک‌بار دیگر با طناب صدام به چاهی رفته‏اند که معلوم نیست بتوانند از آن نجات پیدا کنند؛ و ما به آنها توصیه می‏کنیم که دست از این اقدامات بردارند و به یاد بیاورند که امریکا، محرک آنها چه زود تسلیم امت مسلمان و انقلابی ایران شد و تاب تحمل نیاورد.» وزیر امور خارجه سپس با تأکید مجدد بر اینکه جمهوری اسلامی ایران خواهان حسن هم‌جواری با کلیه کشورها است و موضع‏گیری ایران در مقابل صدام، موضع‏گیری در مقابل یک متجاوز است، به کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس توصیه کرد که از تجارب گذشته استفاده نمایند و به سمت خیر و صلاح مسلمین که مبارزه با امریکا و رژیم صهیونیستی است، گام بردارند و مطمئن باشند که به نفع آنهاست با جمهوری اسلامی ایران تفاهم کنند.

گزارش- 13

13. معاون حقوقی وزارت امور خارجه ایران اقدام حکومت صدام در تخریب کامل شهر هویزه را خلاف ابتدایی‌ترین قوانین بین‌المللی و عاملان آن را جنایتکاران جنگی قابل‌تعقیب کیفری اعلام کرد. مجتبی میرمهدی معاون حقوقی و پارلمانی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران در مصاحبه با خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: «بعضی از جنایت‏ها اساساً به استدلال حقوقی و قضایی نیازی ندارد. این جنایت‏ها همانند کاری که صدام در هویزه کرده است مفاهیم رذالت و خباثت را در بطن خودش نهفته دارد و به نظر می‏رسد که مفاهیم این نوع کلمات در طول تاریخ مایه اصلی‏شان را از صدام و معدودی همچون او گرفته ‏اند.» وی در پاسخ به این سؤال که بررسی جنایات وقیحانه صدام در تخریب شهر هویزه ازنظر حقوق بین ‏الملل چگونه است، گفت: «دراین‌مورد می‏توان علاوه‌بر رجوع به کنوانسیون‏های متعدد که عراق نیز آن را امضا کرده است، ازجمله کنوانسیون‏های لاهه و ژنو، به عرف بین ‏المللی و نیز رویه قضایی دادگاه‏های بین‏ المللی استناد کرد.» میرمهدی درمورد کنواسیون لاهه گفت: «در بند هفتم ماده 23 این کنوایسون مورخ 18 اکتبر 1907 که به قوانین و عرف جنگ اشاره دارد، تصریح شده که خراب‌کردن یا توقیف اموال دشمن جز در مواردی که این‏گونه تخریب‏ها یا توقیف‏ها اکیداً جهت عملیات جنگی ضروری باشد، ممنوع است و در ماده 43 همین کنوانسیون قید شده است که نیروهای اشغالگر می‏بایست کلیه مقررات جهت استقرار و تأمین امنیت زندگی عمومی سکنه محل اشغال شده را رعایت نمایند. شرافت و حقوق خانوادگی، زندگی اشخاص و مالکیت خصوصی و نیز معتقدات مذهبی و اجرای تکالیف ایمنی در بند 46 کنوانسیون لاهه تأکید شده است که باید مورد احترام قرار گیرد.» معاون حقوقی وزارت امور خارجه سپس با اشاره به کنوانسیون ژنو مصوب 1949 که ارتش متجاوز صدام به‌رغم امضای آن با تخریب کامل شهر هویزه مفاد آن را زیر پا گذاشته است، به محکوم‌کردن این جنایت ازنظر رویه قضایی بین ‏المللی پرداخت و افزود: «در اساسنامه دادگاه بین ‏المللی نورنبرگ تخریب گستاخانه شهرها، بخش‏ها و روستاها به‌عنوان بخشی از جنایات جنگ به معنای خاص کلمه قید شده است.»

گزارش- 14

14. عراق در آخرین ساعت حضور نیروهایش در خرمشهر از کشورهای عربی درخواست کمک کرد. صدام حسین نیز گفت از مشارکت سربازان مصری در جنگ با ایران استقبال می‏کند. درهمین‌حال رادیو بی‏بی‏سی این اظهارات را دلیل نگرانی عمیق عراق از عواقب جنگ با ایران دانست. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس از بیروت: «عراق درحالی‌که برای دفع حملات دیگری ازجانب ایران به نبرد مشغول است، طی اعلامیه‏ای به همسایگان عرب خود گوشزد کرد که آنها به‌موجب یک قرارداد مجبور هستند به عراق که ظاهراً تحت فشار شدید است، کمک نظامی فوری ارسال دارند. اشاره اطلاعیه عراق که توسط خبرگزاری دولتی این کشور مخابره شد به موافقت‌نامه سال 1950 اتحادیه عرب است که به‌موجب آن 22 کشور عضو این اتحادیه متعهد هستند به هر کشور عربی که مورد حمله یک قدرت خارجی قرار گیرد، کمک نظامی ارسال دارند.» این خبرگزاری سپس با اشاره به اینکه این اطلاعیه درحالی منتشر شده است که ایرانی‏ها ادعا کردند خرمشهر را محاصره و خطوط تدارکاتی عراقی‏ها به داخل این شهر را قطع کرده‏اند، اضافه کرد: «این اطلاعیه شدیدترین بیانیه‏ای است که تاکنون درمورد انتظار عراقی‏ها نسبت به کمک اعراب انتشار یافته است. این بیانیه نشان از این است که ایرانی‏ها در نبرد آزادسازی خرمشهر درحال‌پیروز شدن هستند و عراق همسایگان عرب خود را برای حمله احتمالی ایران به داخل خاک عراق آماده می‏کند.» رئیس‏ جمهوری عراق نیز در مصاحبه با روزنامه کویتی السیاسه که متن آن امروز منتشر شد، اعلام کرد عراق درهای خود را به روی سربازان مصری می‏گشاید و اگر آنها به بغداد بیایند، با آغوش باز مورد استقبال قرار خواهند گرفت. صدام گفت: «مناسبات مصر با عراق دوستانه است و پرزیدنت حسنی مبارک [رئیس‏ جمهور مصر] حاضر است هرگونه کمکی دراختیار عراق قرار دهد.» رادیو بی‏بی‏سی در تفسیر این خبر گفت: «بیش از یک سال است که مصر تجهیزات و سلاح نظامی دراختیار عراق گذاشته است، ولی پیشروی‏های سریع ایران در چند هفته اخیر رئیس‏جمهور عراق را سخت نگران آینده این جنگ بیست ماهه و عواقب یک شکست نظامی کرده است. ... مصاحبه مذکور علنی‏ترین بیانیه رسمی است که ازطرف عراق درزمینه بهبود روابط با مصر انتشار یافته است. سه سال پیش عراق همراه بیشتر کشورهای عرب پس از امضای صلح بین مصر و اسرائیل، روابط خود با قاهره را قطع کرد. رئیس‏جمهور عراق در مصاحبه خود با روزنامه کویتی خواستار بازگشت مصر به جرگه اعراب شده و اضافه کرده است عراق هرگام مصر در راه حفظ منافع اعراب را با دو گام پاسخ خواهد داد.» رادیو بی‌بی‌سی در پایان تفسیر خود باردیگر تأکید کرد: «به هر ترتیب، تلاش اخیر رئیس‏جمهور عراق برای جلب حمایت اعراب به‌علاوه گزارش‏هایی که امروز درباره جبهه جنگ خرمشهر دریافت شده است، نشان‌دهنده نگرانی عمیق رئیس‏جمهور و دولت عراق نسبت به عواقب جنگ با ایران است.»

گزارش- 15

15. با پیروزی قاطع قوای نظامی ایران در بیرون‌راندن اشغالگران عراقی از خاک خوزستان، جنب‌وجوش سیاسی و تماس‌های آشکار و مخفی به‌دلیل نگرانی از احتمال ورود نیروهای ایران به خاک عراق و شکست حکومت صدام به مرحله‌ای جدید رسیده است. بر همین اساس، رئیس کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی از پیشنهاد جدیدش درمورد گفت‌وگوهای صلح خبر داد. امریکا خواهان زیر فشار قراردادن ایران شد. وزیر امور خارجه عربستان سعودی به سوریه رفت و سران و مسئولان چند کشور دیگر نیز ضمن مخالفت با ادامه جنگ ایران و عراق، پایان آن را خواستار شدند. به گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، احمد سکوتوره رئیس ‏جمهور گینه و رئیس کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی، امروز با اعلام اینکه در روز گذشته به اعضای این کمیته پیشنهاد کرده تا روز 5 یا 6 ژوئن (15 یا 16 خرداد) جلسه‌ای درباره جنگ ایران و عراق در جده تشکیل دهند، گفت: «ما همچنان امیدواریم این اختلافات به‌طور صلح‌آمیزی حل‌وفصل شود.» وی اضافه کرد که «اخیراً با یک هیئت ایرانی ملاقات داشته و روزهای آینده نیز منتظر ملاقات یک هیئت عراقی در کونا کری [پایتخت گینه] می‌باشد.» این خبرگزاری امروز از واشنگتن به نقل از مقامات وزارت امور خارجه امریکا نیز گزارش داد: «این کشور که از شکست حکومت عراق در جنگ با ایران نگران است، از کشورهای اسلامی خواسته است تا ایران را زیر فشار قرار داده و او را به انعقاد یک موافقت‌نامه و ترک مخاصمه با عراق وادار کنند.» در همین حال، سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان سعودی، به‏ طور غیرمنتظره به دمشق رفت و مدت شش ساعت با حافظ اسد رئیس‏جمهور سوریه، گفت‏وگو کرد. خبرگزاری رویتر موضوع اصلی این گفت‏وگو را جنگ ایران و عراق اعلام کرده و افزود: «درحالی‌که سوریه یکی از طرف‌داران معدود ایران در جهان عرب است، عربستان سعودی آشکارا از عراق جانب‌داری می‏کند و تاکنون کمک‏های مادی گسترده‏ای دراختیار آن کشور قرار داده است.» خبرگزاری فرانسه نیز در گزارش این سفر اعلام کرد که وزیر امور خارجه عربستان پیام پادشاه این کشور را به رئیس‌جمهور سوریه تسلیم کرد. حافظ اسد هم پاسخی دراین‌زمینه به سعود الفیصل داد تا به اطلاع ملک خالد برساند. سعود الفیصل سپس برای گفت‏وگو با صدام حسین راهی بغداد شد. همچنین رادیو امان (اردن) در اخبار امروز خود گفت: «کنعان اورن رئیس‏جمهور ترکیه، اعلام داشته که کشورش آماده است تا هرگونه نقشی برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق را که به او محول شود، ایفا کند.» رادیو پاکستان هم به نقل از محمد ضیاء الحق رئیس‏جمهور این کشور با اشاره به تلاش‌هایی که برای پایان دادن به جنگ ایران و عراق به عمل می‏آید، گفت: «مردم و دولت پاکستان درباره این منازعه عمیقاً نگران هستند و اگر این جنگ به‌زودی خاتمه نیابد، بر جهان اسلام تأثیر منفی خواهد گذاشت.» نخست ‏وزیر مراکش نیز در مصاحبه با المجله (چاپ لندن) درمورد نقش این کشور در جنگ ایران و عراق گفت: «مراکش از نخستین کشورهایی بود که از عراق پشتیبانی کرد؛ ... درمورد موضع ما نسبت به صلح باید بگویم که ما مایل نیستیم که خون مسلمانان در این جنگ خانمان‌سوز ریخته شود و ما امیدواریم و با کلیه امکانات خویش سعی خواهیم کرد که تلاش‏های کشورهای عربی و اسلامی و بین‏المللی جهت متوقف‌کردن جنگ به ثمر برسد.» احمد طالب ابراهیمی وزیر امور خارجه الجزایر هم در جلسه افتتاحیه نشست امروز وزیران امور خارجه جبهه پایداری در الجزیره گفت: «این جنگ بیست ماهه درحال نابودی نیروها و قدرت‏هایی است که باید در یک مبارزه عادلانه علیه صهیونیسم و امپریالیسم بسیج شوند.» یاسر عرفات رئیس سازمان آزادی‌بخش فلسطین نیز که به اسلام‏آباد رفته است، در دیدار با رئیس‏جمهور پاکستان ضمن ابراز تمایل به پایان سریع جنگ میان عراق و ایران و حفظ وحدت اسلامی، از وی و دیگر اعضای کمیته صلح سازمان کنفرانس اسلامی خواست تا برای پایان‌بخشیدن به این جنگ فعالیت‏های خود را افزایش دهند.

گزارش- 16

16. وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران امروز بیانیه‏ای هشدارآمیز درمورد توطئه حاکمان مرتجع عرب و امریکا صادر کرد و وزیران امور خارجه کشورهای مترقی عرب نیز در الجزایر گرد هم آمدند و با صدور بیانیه‏ای نه‏تنها با بازگشت مصر به جامعه عرب مخالفت ورزیدند، بلکه ضمن اعلام حمایت مجدد از انقلاب اسلامی ایران، کمک‏های نظامی مصر به عراق را نیز محکوم کردند. صبح امروز و در آستانه تشکیل اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای مترقی عرب عضو جبهه پایداری یعنی الجزایر، سوریه، لیبی، یمن‏جنوبی و همچنین سازمان آزادی‌بخش فلسطین،******** وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با صدور بیانیه‏ای درباره توطئه‏های اخیر دولت‏های مرتجع عرب و امریکا در منطقه غرب آسیا و خلیج‌فارس برای بازگرداندن مصر به جهان عرب هشدار داد. در بخش‏هایی از این بیانیه چنین آمده است: «از دیدگاه جمهوری اسلامی ایران بازگشت مصر به جهان عرب به‌منزله تأیید اشغال سرزمین‏های اسلامی و تجاوزات و جنایات دشمن صهیونیستی ازجانب اعراب بود و برخلاف کنفرانس سال 1978 سران عرب در بغداد به شمار می‏رود. ... جمهوری اسلامی ایران همچنان که بارها گفته است اعتقاد دارد هدف امریکا از تحمیل جنگ توسط صدام سرکوبی انقلاب اسلامی می‏باشد. ... ایران لازم می‏داند به کشورهای عضو جبهه پایداری اعلام کند که ایران همچون گذشته قاطع‏ترین و پیگیرترین متحد اعراب در مبارزه علیه دشمن صهیونیستی است ... و بار دیگر یادآور می‏شویم که ما تا آزادی کامل سرزمین‏های اشغالی و به‏خصوص قدس عزیز از چنگال صهیونیسم از پای نخواهیم نشست و ان‏شاءالله به‌سوی قدس عزیز پیش خواهیم رفت.» شامگاه امروز نیز وزیران امور خارجه کشورهای عضو جبهه پایداری در الجزایر گرد هم آمدند و در تلاش برای تداوم تحریم مصر ازجانب کشورهای عرب و نیز جلوگیری از اتخاذ موضع واحد ازجانب اعراب در قبال جنگ ایران و عراق به گفت‏وگو نشستند. به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس این وزیران در پایان گفت‏وگوی خود، با صدور بیانیه‏ای اعلام کردند تا زمانی که مصر پیوندهایش را با قرارداد کمپ دیوید قطع نکرده است، باید همچنان تحت تحریم قرار داشته باشد. در این بیانیه همچنین با اشاره به اینکه انقلاب اسلامی ایران همواره از خواسته‏های اعراب به‌ویژه آرمان فلسطین حمایت کرده است، بر ضرورت تقویت روابط با ایران تأکید شده است. خبرگزاری فرانسه نیز در گزارشی درباره این اجلاس، از هشدار وزیران امور خارجه جبهه پایداری به کشورهای عرب علیه هرگونه تلاش برای توسعه‏دادن به جنگ ایران و عراق از راه مداخله کشورهای دیگر ازجمله مصر خبر داد و اضافه کرد که این وزیران هدف این‏گونه تلاش‏ها را به‌دست‌آوردن بهانه‏ای برای آشتی با رژیم مصر و تعمیم پیمان کمپ دیوید می‏دانند؛ تلاشی که به‌نظر آنان به سود رژیم‌صهیونیستی و درحقیقت اجرای نقشه امپریالیست‏هاست. آنان همچنین از کشورهای عربی خواستند که به قطعنامه اجلاس سال 1978 بغداد درباره قطع روابط سیاسی با مصر تا وقتی که قاهره خود را کاملاً از قیدوبندهای پیمان کمپ دیوید رها سازد، وفادار بمانند. از سوی دیگر، رادیو بی‏بی‏سی گفت: «بیانیه‏ای که به‌دنبال جلسه پایداری عرب در الجزایر منتشر گردید حاکی‌از این بود که هرگونه تلاشی برای توسعه جنگ خلیج‌فارس ازطریق مداخله سایر کشورهای عربی تنها می‏تواند به عمیق‌گشتن این اختلافات بین اعراب منجر گردد. در این بیانیه به کشورهای عربی تأکید شده که روابط خود با ایران را گسترش دهند و بر این موضوع واقف باشند که تهدید اصلی ازجانب اسرائیل و امریکا متوجه منطقه می‏باشد.»

گزارش- 17

17. هم‌زمان با تلاش عراق برای فراهم‌کردن مقدمات برگزاری هفتمین اجلاس سران جنبش عدم‌تعهد در بغداد، جمهوری اسلامی ایران نیز همچنان به رایزنی خود برای قانع‌کردن اعضای این جنبش به تغییر محل برگزاری اجلاس ادامه می‏دهد. به گزارش خبرگزاری یونایتدپرس، فرستاده رئیس‏ جمهور عراق که برای دعوت از نخست‏ وزیر سنگاپور به‌منظور شرکت در اجلاس آتی سران کشورهای غیرمتعهد در بغداد، به این کشور سفر کرده است، امروز با این مقام سنگاپوری دیدار و گفت ‏وگو کرد. از سوی دیگر، هیئت ویژه وزارت امور خارجه ایران امروز در دیدار با معاون نخست ‏وزیر زیمبابوه، موضع ایران را درباره تغییر محل برگزاری اجلاس آتی سران جنبش عدم‌تعهد تشریح کرد. این مقام زیمباوه‌ی گفت که دیدگاه‏های ایران را به هیئت نمایندگی کشورش که قرار است به‌زودی در اجلاس وزیران امور خارجه کشورهای غیرمتعهد در هاوانا شرکت کند، اعلام خواهد کرد. امروز هیئت دیگری از وزارت امور خارجه ایران نیز با مشاور ویژه رئیس‏ جمهور گابن دیدار کرد. در این دیدار موضع ایران در جنگ تحمیلی، جنایات رژیم عراق و تغییر محل اجلاس آینده سران جنبش عدم‌تعهد مورد بحث و تبادل نظر قرار گرفت. این مقام گابنی ضمن تأیید موضع ایران درباره تجاوز عراق، گفت که پیشنهاد ایران مبنی‌بر تغییر محل اجلاس غیرمتعهدها را به اطلاع رئیس‏ جمهور کشورش خواهد رساند و وی مطمئناً از این پیشنهاد حمایت خواهد کرد.

منابع و مآخذ روزشمار 1361/03/03