1364.09.18

روزشمار جنگ سال 1364 1364.09.18
نام‌های دیگر	هجده آذر
تاریخ شمسی	1364.09.18
تاریخ میلادی	9 دسامبر 1985
تاریخ قمری	26 ربیع‌الاول 1406

1359.09.18

1360.09.18

1361.09.18

1362.09.18

1363.09.18

1365.09.18

1366.09.18

گزارش - 765

درپی حکم امام خمینی درباره واگذاری جانشینی فرمانده‌ کل قوا به آقای هاشمی رفسنجانی و آغاز به کار تشکیلات فرماندهی کل قوا در امر جنگ، ساعت 8:15 صبح امروز، جلسه کوتاهی با حضور فرماندهان رده اول عملیاتی سپاه پاسداران در ستاد مرکزی سپاه پاسداران در تهران برگزار شد.* هدف از این جلسه هماهنگی برای دادن گزارشی کامل از اوضاع عملیاتی جنگ به آقای هاشمی رفسنجانی و آقای میرحسین موسوی نخست‌وزیر، بود. در این جلسه فرمانده کل سپاه گفت: «این جلسه‌ای که داریم اولین جلسه رده اول برادرهای عملیاتی با آقای هاشمی و آقای موسوی نخست‌وزیر و تشکیلات جدید است که حضرت امام به آقای هاشمی امر کردند که ستاد فرماندهی کل قوا را ایشان تشکیل بدهند. ایشان به آقای موسوی یک حکم به‌عنوان معاونت پشتیبانی جنگ داده است. حالا قسمت سپاه و ارتش را هنوز ایشان دقیقاً مشخص نکرده است، ولی شاید یک معاونت سپاه و یک معاونت ارتش بزنند و این تشکیلات فرماندهی کل قوا در امر اداره جنگ شروع خواهد شد. از طرفی دیگر، در عملیات‌های آینده که سپاه و ارتش کار می‌کنند و نیروی زمینی هم در قسمتی از منطقه عملیاتی وارد عمل می‌شود، به‌هرحال مسئولیت به‌عهده آقای هاشمی است. این جلسه به این منظور صورت می‌گیرد که ما پیشرفت کار را به ایشان بگوییم که کجاها کار شده است، چه کارهایی صورت گرفته و چه تلاش‌هایی برادرها انجام دادند [...] که ما بتوانیم ان‌شاءالله مسئولین کشور را با مشکلاتی که در امر جنگ هست ملموس‌تر بکنیم. البته باید دقیق واقعیت‌ها را بگوییم؛ یعنی از افراط‌وتفریط باید به‌شدت جلوگیری کرد و از مسائلی که ممکن است خدای‌نکرده نشان‌دهنده یأس و ناامیدی باشد باید پرهیز نمود، اما واقعیت‌ها را باید دقیق آن‌طور که هست بدون تحلیل گفت. [...] اما اگر می‌خواهید یک تحلیلی بگذارید، این تحلیل را ازطرف خودتان بگویید. بگویید نظر من به‌عنوان مسئول قرارگاه این است. [...] پس گزارش از کارهای خودی و پیشرفت کار مهندسی، تدارکات، لجستیک، کمبودها، نارسایی‌ها را بگویید. گزارش کار دشمن را می‌دهیم و درمجموع به این سؤال که علل تأخیر چیست جواب می‌دهیم. مثلاً دقیق همین بحث مانور را که می‌کنید که چند روز برای آموزش وقت می‌خواهید، چند روز برای سازماندهی وقت می‌خواهید، زمان صفر را از کی شروع کردید، چند روز دیگر چطور می‌شود، باید بتوانید اینها را دقیق ملموس بیان بکنید. ما امروز و فردا را از آقای هاشمی وقت گرفتیم و گفتیم به هیچ‌کس وقت ندهند. ایشان هم ملاقات‌های خودش را امروز و فردا حذف کرده است و همه‌اش دراختیار این جلسات است، لذا خیلی با فرصت و صبر و حوصله توضیح بدهید و هیچ عجله‌ای هم نداریم و از مسائل نگذرید. آقای هاشمی هست، آقای موسوی هم در جلسه است. اگر کسی سؤالی ندارد. بلند شویم و برویم.» این جلسه با صلوات بر محمد و آل محمد پایان یافت و برادران برای شرکت در جلسه عازم منزل آقای هاشمی واقع در جماران شدند.

گزارش - 766

برای بررسی اقدامات عملیاتی سپاه پاسداران، میزان پیشرفت کار، مشکلات و کمبودها، از ساعت 9:30 صبح امروز جلسه‌ای با حضور جانشین فرمانده کل قوا (آقای هاشمی رفسنجانی)، مسئول معاونت پشتیبانی ستاد فرماندهی کل قوا (آقای میرحسین موسوی)، فرمانده کل سپاه پاسداران (محسن رضایی) و فرماندهان رده اول عملیاتی سپاه پاسداران* در منزل آقای هاشمی واقع در تهران، محله جماران برگزار شد. در این جلسه طولانی که تا ساعت 18 ادامه یافت، وضعیت مناطق مختلف عملیاتی؛ وضعیت دشمن؛ طرح‌های مختلف عملیات‌های محدود، پشتیبانی و گسترده؛ اقدامات مهندسی و نیازهای ادامه کار مهندسی؛ وضعیت توپخانه و چگونگی تقسیم توپ‌ها‌ی موجود برای عملیات؛ حفاظت، فریب و غافلگیری دشمن؛ وضعیت نیرو؛ کمبودها و نیازهای نیروی انسانی؛ امکانات موردنیاز و... مورد بحث و بررسی قرار گرفت. گزارش مباحث امروز با استفاده از یادداشت‌های راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ سپاه و نوارهای صوتی که وی از این مباحث ضبط کرده است، در چند بخش به‌طور خلاصه درج می‌شود. گفتنی است که آقای هاشمی رفسنجانی در کتاب خاطرات خود، در بیان مباحث امروز به چند سطر اکتفا کرده است: «فرماندهان سپاه آمدند و تا شب ساعت‌ها راجع به برنامه عملیات آینده و نیازها و امکانات و... مذاکره کردیم: ظهر هم استراحت نکردم و خیلی خسته شدم. به نظرم می‌آید برای احتیاط در تأمین امکانات، زیاده از حد معطل می‌شوند و با حضور این‌همه نیرو در جبهه‌ها، معطل‌کردن به نفع نیست، ولی نمی‌شود بدون آمادگی کامل هم عمل کرد.» در آغاز جلسه، محسن رضایی بعد از معرفی حاضران، فعالیت‌هایی که در سراسر جبهه‌های جنگ درحال اجراست و طرح‌های عملیاتی موردنظر را بیان کرد. وی گفت که سپاه پاسداران از اسکله‌های البکر و العمیه (در خلیج‌فارس) و فاو تا منطقه عین‌خوش تحرکاتی را درزمینه فریب، عملیات محدود، عملیات یدکی و عملیات اصلی شروع کرده است. طبق ابلاغ حضرت عالی، عملیات اصلی نیروی زمینی ارتش منطقه شلمچه و احتمالاً عملیات یدکی در منطقه جزیره مینو و تحرکاتی هم در کوشک و زید و یک تحرک فریب هم در نفت‌شهر دارند. متناسب با این فعالیت‌های خودی، دشمن هم بمباران‌ها را شروع کرده است و نشان می‌دهد که با این موضع‌گیری‌ها، آنها هم موضع‌گیری متقابل کرده‌اند. محسن رضایی افزود: کلاً از چزابه به بالا همه تحرکات، اقداماتی برای فریب دشمن است و از چزابه به پایین برای اجرای عملیات تلاش می‌شود. در چزابه یک عملیات محدود داریم. در منطقه هور، در جاده عماره به بصره درحال سازماندهی یک عملیات یدکی هستیم. اقداماتی برای عملیات محدود و کوچک در شمال دریاچه ام‌النعاج (در منطقه هور) انجام می‌شود. کلاً در منطقه جزایر مجنون فعالیت‌های مهندسی زیادتر شده است. جزایر ام‌الرصاص در اروندرود، جزایر منحصربه‌فردی هستند که سرپلی طبیعی محسوب می‌شوند که اگر به دست ما بیفتند نسبت به دیگر نقاط اروند برای عبور برتری و مزیت دارند. عملیاتِ پشتیبانی عملیاتِ فاو در ام‌الرصاص انجام می‌شود. علاوه‌بر منطقه اصلی که در دهانه فاو است، در سراسر اروندرود فعالیت مهندسی می‌شود و به دشمن نشان داده می‌شود عملیات دیگر، عملیات روی اسکله‌های البکر و العمیه است. با گرفتن فاو و این دو اسکله، تقریباً تمام راه‌های هوایی و دریایی‌ دشمن به شمال خلیج‌فارس قطع می‌شود. محسن رضایی در ادامه با بیان اینکه این گزارشی است مختصر از اقدامات در دست اجرا، گفت باتوجه‌به اینکه ما باید قبل از عملیات از تمرکز فعالیت مهندسی و آمادگی دشمن در منطقه فاو جلوگیری کنیم، تحرکاتی که گفته شد برای ما نقش بسیار حیاتی و تعیین‌کننده دارند. از طرف دیگر، برای اینکه 72 ساعت یا چهار پنج شبانه‌روزِ اولِ عملیات از حملات دشمن به این منطقه جلوگیری کنیم باید هم‌زمان با این عملیات، عملیات ام‌الرصاص انجام شده باشد و حمله ارتش برای گرفتن جای‌ پای خوبی تا شهر تنومه باشد. این حمله ارتش و حمله در زید و کوشک و آماده‌کردن منطقه فاو، اولاً دشمن و فعالیت‌هایش را تا شب عملیات دچار سرگردانی و تردید می‌کند. ثانیاً در چهار پنج شبانه‌روز اول که باید خاکریز بزنیم و کامل کنیم، تانک‌ها را پشت خط ببریم، آتش‌ها را تنظیم کنیم، بازسازی اولیه را بکنیم و خودمان را تثبیت بکنیم، باید در مناطق دیگر فشارهای دیگری به دشمن وارد کنیم و از تمرکز قوای دشمن جلوگیری کنیم. در ادامه جلسه، محمد باقری مسئول اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، ابتدا به توضیح وضعیت جغرافیایی و آب و هوایی مناطق مرزی ایران و عراق از جنوب تا شمال پرداخت و گفت که در منطقه جنوب، ارتفاع از سطح دریا از صفر تا حدود 4 متر است و هرچه به‌سمت جنوب و خلیج‌فارس برویم ارتفاع کمتر می‌شود، طوری‌که امکان کندن زمین، خاک‌برداری و... نیست و لودر یک بیل به زمین بزند آب درمی‌آید. وی افزود که بیشترین بارش و بیشترین مه در جنوب از آذر تا بهمن و اسفند است. محمد باقری در ادامه به نحوه گسترش سپاه‌ها و یگان‌های ارتش عراق در سراسر مرز پرداخت و با بیان اینکه یگان‌های زرهی و مکانیزه ارتش عراق بیشتر در منطقه جنوب و یگان‌های پیاده بیشتر در مناطق میانی و شمالی گسترش یافته‌اند، گفت: بعد از عملیات بیت‌المقدس که دشمن با کمبود نیروی شدیدی مواجه شد، نیروهای احتیاط، ژاندارمری و نیروهای مردمی را سازماندهی و در خط‌های پدافندی مستقر کرد و نیروهای سازمانی‌اش را عقب‌تر مستقر کرده و زمانی‌که ما عملیات می‌کنیم اینها به‌صورت نیروهای ضربت وارد عمل می‌شوند. وی افزود: درحال‌حاضر، سپاه هفتم عراق که بعد از عملیات خیبر تشکیل شد، از منطقه ابوالخصیب تا فاو و ام‌القصر مأموریت دارد و دارای 3 لشکر پیاده، 20 گردان تانک و 4 گردان توپخانه است. نیروهای این سپاه، نظامی و عمده آنها را نیروهای احتیاط تشکیل می‌دهند. یعنی نیروهای احتیاط را دوره‌به‌دوره احضار کرده و به کار گرفته‌اند و سربازهایی که قبل از جنگ سربازی را شروع کرده‌اند، هیچ‌کدام ترخیص نشده‌اند. اخیراً سربازی پناهنده شده بود که هشت سال سربازی کرده بود؛ دوره سربازی عراقی‌ها سه سال است. آقای هاشمی وضعیت نیروی لشکرهای عراق را پرسید، آقای باقری پاسخ داد که لشکرها و تیپ‌های قدیمی هر گردانشان حدود 1200 نفر نیرو دارد که 300 تا 400 نفر آنها رزمنده و 700 تا 800 نفرشان نیروی پشتیبانی هستند، اما تیپ‌های جدیدالتأسیس، ‌گردان‌های سَبُک دارند که هریک حداکثر 300 نفر نیرو دارد. لشکرهای جدید حداکثر 7000 نفر و لشکرهای سازمانی عراق 17000 تا 18000 نفر نیرو دارند. آقای باقری در ادامه محل استقرار سایر سپاه‌های ارتش عراق از جنوب به شمال را چنین ذکر کرد: سپاه سوم از شلمچه تا طلائیه، سپاه ششم منطقه هور، سپاه چهارم از چزابه تا شیار چنگوله، سپاه دوم از چنگوله تا قصرشیرین، پس از آن سپاه یکم و در انتهای شمال‌شرق عراق سپاه پنجم مستقر است. آقای باقری تلاش‌ها و تحرکات دشمن را به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم کرد و گفت که در منطقه شمالی تا دو هفته پیش وضعیت کاملاً عادی بود و دشمن تحرکی نداشت، اما از دو هفته پیش در منطقه فکه فعال شده و با استقرار یک تیپ زرهی در این منطقه، آن را تقویت کرده است چون فکه معبر وصولی به‌سوی عماره است. همین‌طور مناطق شرهانی، زبیدات و بجلیه را تقویت کرده است و هیئت‌های ستادی از منطقه سپاه چهارم و وزیر دفاع عراق از منطقه سپاه چهارم و سپاه ششم بازدید کردند. از چند روز پیش بمباران‌هایی در این مناطق شروع شده و شناسایی و عکس‌برداری هوایی انجام شده است. همچنین در روزهای گذشته مناطق سرپل ذهاب، حمید و جفیر چند نوبت بمباران شده است که اینها همه حاکی‌از حساسیت نسبی دشمن به این مناطق است که البته این حساسیت نسبت به مناطق جنوبی خیلی کمتر است. آقای هاشمی: ما به نیروی هوایی گفتیم که هرروز جواب بدهد، آنها جواب می‌دهند. آقای رضایی یکی از دلایل بمباران‌ها را اعزام نیروهای بسیجی از 15 مهر و اینکه دشمن احتمال حمله ما را می‌دهد، ذکر کرد. آقای باقری در ادامه وضعیت منطقه اروندرود و فاو را تشریح کرد و گفت: بعد از عملیات بدر و مشاهده توانایی ما در عبور از آب، دشمن درحال مستحکم‌کردن خط 85 کیلومتری اروندرود و ساختن سنگرهای بتونی و ایجاد یک دیوار جلو اروند است. بعد از خط اول، یک جاده احداث کرده است و در طول خط به فاصله هر 30 تا 50 متر درحال ایجاد یک سنگر تیربار و آر.‌پی.‌جی. و چنین سلاح‌هایی است. بیشتر نهرهایی را که نخلستان را آبیاری می‌کرده پر کرده و برخی را لوله انداخته است و با احداث سیل‌بندی در 500 متری خط اول، خط دوم را تشکیل داده است. تلاش‌های مهندسی دشمن از اوایل مرداد با شدت شروع شده؛ از ام‌الرصاص تا فاو با 500 تا600 کمپرسی و بدون احساس خطر، به‌دلیل آتش ضعیف ما، کار می‌کند. اولین نقطه‌ای که دشمن به آن حساس شده جزیره ام‌الرصاص است که خط دفاعی آن را محکم کرده و نیزارهایی که جلو دید را می‌گرفت از بین برده است. با اقدامات نیروهای اطلاعات و شناسایی‌های موفق آنان و گرفتن اطلاعات از چند پناهنده و اسیر، اطلاعات جزئی و دقیقی از این منطقه به دست آورده‌ایم. دیگر نقاط مهم و معابر اصلی، منطقه سیبه مقابل آبادان، منطقه مقابل خسروآباد و منطقه چهارچراغ تا فاو است که دشمن این مناطق را با سرعت سازماندهی و تحکیم مواضع کرد و پس از آن سمت چپ و راست این معابر را محکم کرد که حدود 15 روز پیش تقریباً فعالیت‌های مهندسی‌اش تمام شده و تعداد کمپرسی‌ها را به نصف کاهش داده و درحال اقدامات ترمیمی است. آقای باقری افزود: مدتی پیش که مهندسی ما در منطقه فعال شده بود، دشمن با یک گردان تانک منطقه را تقویت و مانور زرهی اجرا کرد. اخیراً هم آنها را از منطقه حدود کارخانه نمک (شمال فاو) خارج کرد و وضعیت به حالت عادی بازگشت. البته به‌دلیل اینکه از فروردین به بعد عکس هوایی گرفته نشده است، از عمق دشمن اطلاعی نداریم. آقای محسن رضایی هم اشاره کرد که سه ماه است پیگیری می‌کنیم، ولی هنوز عکس گرفته نشده است. از‌طریق عکس هوایی می‌توانیم اقدامات دشمن، جاده‌کشی و ایجاد مواضع جدید توپخانه را ببینیم و متوجه شویم که آیا دشمن از تصمیم‌ ما برای عملیات در این منطقه آگاه شده یا نه که بتوانیم در محاسبات خودمان در نظر بگیریم و برای مواضع دشمن آتش در نظر بگیریم. آقای باقری در ادامه گفت یک پناهنده عراقی چند روز پیش ادعا کرده که در حاشیه جاده حدود 150 دستگاه نفربر دیده است، اما به‌دلیل اینکه هیچ دیدبان ما آن را ندیده و عکس هوایی هم نداریم، نمی‌توانیم این ادعا را تأیید کنیم. در این منطقه (بجز اقدامات مهندسی) تغییرات جدیدی نبوده و عمدتاً نیروهای قدیمی ارتش عراق مستقرند. در سه ماه گذشته، فقط یک گردان پیاده ـ دریایی باکیفیت‌تری به‌جای گردان قبلی آمده است. همچنین دشمن موانعی را برای جلوگیری از ورود هاورکرافت و قایق و نشستن هلیکوپتر در منطقه ایجاد کرده است. در ادامه درباره جزرومد آب اروندرود و ضرورت کار تجربی و بررسی طولانی برای به‌دست‌آوردن قواعد و زمان‌های تغییرات جریان‌های آب اروند بحث شد.

  آقای باقری درباره احتمالاتی که دشمن درباره عملیات آتی ایران می‌دهد گفت: درمجموع باتوجه‌به اطلاعاتی که دشمن از ما و توانایی‌های ما دارد، پیش‌بینی می‌کند که ما در منطقه فاو یا هور عملیات اساسی و گسترده خودمان را اجرا می‌کنیم. همچنین احتمال عملیات محدود در منطقه فکه یا مهران را می‌دهد و نیز احتمال اجرای عملیات محدود را در دو منطقه روبه‌روی جزیره مینو و در جزیره ام‌الرصاص می‌دهد. همچنین دشمن به منطقه هور خیلی حساس است، هر سه روز عکس هوایی می‌گیرد، دو تیپ گارد ریاست جمهوری عراق در آنجا آموزش عملیات در هور می‌بینند. با تحرکاتی که می‌بینیم، احتمال دارد دشمن در جزیره جنوبی قصد حمله‌ای داشته باشد.

گزارش - 767

آماده‌سازی زمینه اجرای عملیات‌های محدود و عملیات‌های یدک و گزارش میزان پیشرفت کار، و نیز اقدامات مهندسی انجام‌شده، در دست اقدام و موردنیاز و همچنین تجهیزات لازم برای کارهای مهندسی و چگونگی تهیه آن، بحث بعدی جلسه امروز فرماندهان سپاه پاسداران با‌ آقای هاشمی و آقای موسوی نخست‌وزیر، بود. عزیز جعفری (فرمانده قرارگاه قدس) دراین‌باره گفت که حدود 20 روز است که مأمور آماده‌سازی دو عملیات محدود (جزیره ام‌الرصاص و جنوب چزابه) و دو عملیات یدک شده‌ایم. برای جنوب چزابه تیپ32 انصارالحسین(ع) و تیپ15 امام حسن(ع) در نظر گرفته شده‌اند. کار شناسایی شروع شده است. نهرهای عقبه این منطقه عمقشان کم است و برای تردد قایق مناسب نیست و برای عمیق‌کردن آنها باید کار مهندسی شود. آقای هاشمی محاسن عملیات در چزابه را پرسید که گفته شد اهمیت آن به‌دلیل دستیابی به جاده‌های شمال هور است و با اجرای این عملیات دشمن در چزابه متزلزل می‌شود و نیروهای عراقی مستقر در این منطقه در معرض دید و تیر نیروهای خودی قرار می‌گیرند. آقای جعفری درباره جزیره ام‌الرصاص گفت که تیپ10 سیدالشهدا(ع) و تیپ18 الغدیر دو ماه است که کار در این منطقه را شروع کرده‌اند. شناسایی‌هایی از روبه‌رو و پشت انجام شده است. ادامه حضور و استقرار نیروهای ارتش و ژاندارمری ـ که قرار بوده منطقه را تحویل دهند ـ مشکلاتی دارد. محدودبودن جزیره ام‌الرصاص و آسیب‌پذیری آن درمقابل آتش دشمن، برای اجرای عملیات مشکل‌ساز است که برای آن باید فکری بشود. آماده‌سازی این منطقه برای عملیات نیاز به کار بسیاری دارد. پیشنهاد ما این است که در اینجا عملیاتی به‌تنهایی انجام نشود، بلکه در پشتیبانی از یک عملیات دیگر، اینجا اجرای عملیات شود.

  آقای جعفری درباره عملیات یدک گفت که بهترین منطقه برای عملیات یدک، شمال و غرب دریاچه ام‌النعاج (شمال هور) است و چون ما سریع خود را به دشمن نزدیک کردیم، دشمن برای سد‌کردن ما، عقب است و اگر زمان از دست برود، دشمن آنجا کار می‌کند و مشکل ایجاد می‌کند. وی تأکید کرد که هرچه سریع‌تر جاده لازم در این منطقه احداث شود و بخشی از مشکل عقبه این منطقه هم با استفاده از پل خیبری حل شود و همچنین با استفاده از سکوهای شناور برای توپ‌ها، مشکل آتش را حل کنیم و سریع اینجا، جای پایی بگیریم و پیش برویم و خودمان را به دشمن نزدیک کنیم که دشمن نتواند این منطقه را قفل کند. در ادامه گفته شد که دشمن از حدود شش ماه پیش جاده‌سازی در هور را شروع کرده و الآن دو رده جاده و تعدادی جاده‌های ارتباطی در منطقه احداث کرده است. عراقی‌ها همچنین درحال بریدن و آتش‌زدن نی‌ها هستند که منطقه دید و تیر خودشان را در هور افزایش دهند، ولی ظاهراً دشمن از جنگ در هور و آب خسته و عاجز شده و در تلاش است که با احداث جاده‌ها، نیروهایش را روی جاده‌ها مستقر کند. نیروهای شناسایی دیده‌اند که عراقی‌ها یک مینی‌بوس زنان خواننده و رقاص را به خط آورده‌اند که آنها با خوانندگی و... سربازان را به کار و تحکیم مواضع تشویق کنند. فرمانده قرارگاه قدس افزود که در منطقه هور علاوه‌بر نیاز به جاده و عقبه‌سازی، برای اجرای عملیات، پشتیبانی آتش ضروری است که برای این منظور نیاز به 17 گردان توپ است؛ 10 گردان توپ در خشکی و 7 گردان روی شناورها و سکوهای شناور. در ادامه جلسه، آقای هاشمی، محسن رضایی، رحیم صفوی و عزیز جعفری بر ضرورت و اهمیت جاده‌سازی در هور و تسریع در احداث جاده تأکید کردند و محسن رضایی افزود که حتی اگر عملیاتی هم در این منطقه اجرا نشود، احداث جاده و کار مهندسی ضروری است که ازجمله نتایج آن، قرارگرفتن مناطق وسیعی از هور دراختیار نیروهای خودی و همچنین امکان بستن جاده عماره ـ بصره با اجرای آتش توپخانه است. رحیم صفوی نیز اضافه کرد که برای تسریع در اجرای کارهای مهندسی و آماده‌سازی در دو منطقه هور و اروند، دو هزار کمپرسی نیاز است. عزیز جعفری در پایان گفت: برای عملیات در هور شناسایی‌ها شروع شده، فعالیت لشکرها آغاز شده، علاوه‌بر کارهای مهندسی و جاده‌سازی، کارهای عمده باقی مانده، تهیه قایق‌های موردنیاز، آموزش غواصی و آماده‌شدن نیروی غواص است که حدود دو ماه زمان نیاز است که بتوانیم آماده عملیات شویم. در ادامه جلسه موضوع مهندسی، اقدامات انجام‌شده و در دست اقدام، تجهیزات مهندسی موردنیاز، چگونگی تهیه آن و... مطرح شد. ابتدا مسعود حجاریان گفت که در جنگ، مهندسی و کمپرسی می‌تواند تکمیل‌کننده توان رزمی ما و جایگزین لشکرهای ما باشد. توان دولت در ارسال کمپرسی کم است. کمپرسی‌های ضعیف در این مناطق به درد نمی‌خورد و بیشتر دردسر ایجاد می‌کند. بعد از انقلاب 1000 دستگاه کمپرسی "ولو" و دو هزار کمپرسی "مایلر" وارد شده است که اساساً کمپرسی مایلر می‌تواند در این زمین‌ها خوب کار ‌کند. اگر این 2000 کمپرسی را که در کشور تقسیم شده بتوانیم جمع‌آوری کنیم و به جنگ اختصاص بدهیم، کار پیش می‌رود و گرنه مشکل پیدا می‌کنیم. سپس آقای محمدتقی رضوی به تشریح اقدامات مهندسی پرداخت و گفت کار اصلی ما در هور احداث دو جاده شط‌علی به خندق و جاده شط‌علی به ابوذکر و ترابه است که اولی تاکنون حدود 5/17 کیلومتر احداث شده و 6 کیلومتر آن باقی مانده است. از جاده ابوذکر هم 5 کیلومتر کار شده و حدود 5/13 کیلومتر باقی مانده است. پیشرفت کار بستگی به تعداد کمپرسی دارد و همچنین نباریدن باران؛ از آنجا که جاده‌های منطقه خاک‌ رس است، پس از بارش باران، تردد در آنها امکان‌پذیر نیست. کار مهندسی در برخی نقاط مثل جزیره جنوبی هم به‌دلیل اینکه زیر آتش و دید دشمن قرار دارد با کندی انجام می‌شود و برخی جاها فقط در شب، چون در روز امکان‌پذیر نیست. برخی جاها که زیر آتش است فقط کمپرسی‌های جهاد سازندگی و سپاه استفاده می‌شود و کمپرسی‌های مردمی و اداره‌ها چون رانندگان اکراه دارند، استفاده نمی‌شود. راننده کمپرسی‌ نیز کم است و در مضیقه هستیم. الآن در هور کمتر از 500 کمپرسی مشغول کار است. آقای رضوی درباره طرحی که برای احداث پدهای توپخانه در هور مشخص شده، گفت که نیاز به 26 کیلومتر کار راه‌سازی دارد. وی افزود که درمجموع حداقل نیاز به 1500 دستگاه کمپرسی داریم. در ادامه، محمد فروزنده (مسئول مهندس سپاه) در یک جمع‌بندی از کار مهندسی، نیازها و چگونگی تأمین آن گفت: «ما درمجموع 12 میلیون و 40 هزار متر مکعب خاک‌ریزی در منطقه هور و 3 میلیون و 400 هزار متر مکعب کار خاک‌ریزی در منطقه آبادان داریم. برای این کارها، علاوه‌بر کمپرسی‌های مردمی (700 تا 1000 دستگاه)، 1000 کمپرسی دیگر هم باید از‌طریق دولت دراختیار مهندسی قرار گیرد. با محاسباتی که برادران سپاه و جهاد کرده‌اند درمجموع هزینه اینها (شامل کرایه، خسارت و...)، به میزانی است که برای ما صرفه اقتصادی دارد که این تعداد کمپرسی‌ را بخریم. برای این کار حدود 800 تا 850 میلیون تومان نیاز داریم. البته این یک کار درازمدت است، ولی برای کوتاه‌مدت همین کاری است که برادرمان آقای موسوی (نخست‌وزیر) دستور فرمودند و آقای فیروزآبادی شروع کردند که کمپرسی‌های دولت را بسیج کنند. نظر برادران عملیات این است که از فاو تا چزابه‌ کلیه کارهای مهندسی فعال باشد که خود این یک فریب برای دشمن باشد، در تشخیص منطقه اصلی عملیات.» محمدتقی رضوی نیز اضافه کرد کار دیگر، سیل‌بند حاشیه هور از شط‌علی به چزابه به طول 50 کیلومتر است و علاوه‌بر آن، 20 کیلومتر هم باید کنار رودخانه‌هایی که به هور می‌ریزد، سیل‌بند بزنیم. آقای هاشمی: «به‌هرحال، ما الآن یکی از اهدافمان فعال‌بودن هور است. این تداوم خط از اینجا [هور] تا پایین [فاو] را حفظ می‌کند. [کمپرسی‌ها] می‌آید، خودتان به کار بگیرید و اولویت‌ها را مراعات کنید. آقای مهندس موسوی هم در همین جلسه درمقابل این آقایان هم می‌خواهند الآن تعهد کنند که [چون] ما می‌خواهیم زمان‌بندی بکنیم، تعهد بفرمایید این 1000 تا کمپرسی را حداکثر تا 15 روز دیگر تحویل اینها بدهید.» آقای میرحسین موسوی: «من به برادران پیشنهاد می‌کنم یک جدول شبیه جداولی که در کارهای مهندسی می‌کشند CPM، که تمام عملیات را بتوانند هم‌زمان نشان بدهد که فرضاً کار آب و خاکی، حفاظت، عملیات، آموزش، چه مواردی باید به همدیگر برخورد داشته باشد. پیشرفت‌ها را ازنظر روز مشخص بکند که کدام کار عقب است و کدام کار جلو است. [...] اگر آن باشد، براساس آن، من که ناشی هستم از بیرون می‌آیم و برادرهایی که توضیح می‌دهند یا برادران بخش‌های دیگر سریع‌تر توجیه می‌شوند. در آن موقعیت هم واقعاً معلوم می‌شود که 1000 تا کمپرسی را الآن برادرها می‌توانند به کار بگیرند یا 1000 تا کمپرسی کم است و 5000 تا نیاز دارند. این مشخص می‌شود که مثلاً در این ده روز، 5000 تا نیاز دارند، در این پنج روز مثلاً 300 تا نیاز دارند. اگر این عمل بشود به نظر من بهترین چیز است. [...]» در ادامه آقای حسینی‌تاش توضیح داد که برادران مشغول کار روی این موضوع هستند و مهندس موسوی هم بر ضرورت تهیه این جدول و برنامه‌ریزی دراین‌زمینه تأکید و اضافه کرد که البته ما 1000 تا کمپرسی را تأمین می‌کنیم که تلاش شود با برنامه‌ریزی به کار گرفته شود.

گزارش - 768

در ادامه جلسه امروز جانشین فرمانده کل قوا با فرماندهان سپاه پاسداران، فرماندهان قرارگاه کربلا و قرارگاه نوح به بیان مأموریت خود و اقدامات آماده‌سازی زمینه اجرای عملیات در منطقه فاو، مشکلات، کمبودها و نیازها پرداختند، سپس طرح‌های باقی‌مانده مهندسی توضیح داده شد و آقای هاشمی تأکید کرد که کارهای مهندسی تا 15 دی پایان یابد. همچنین چگونگی انتقال تجهیزات سنگین به غرب اروندرود و وسایل موردنیاز برای عبور مطرح شد. فرمانده قرارگاه کربلا عباس محتاج، وضعیت زمین منطقه شمال و شمال‌شرق اروندرود را تشریح کرد و ازجمله گفت که نهرهای متعددی به عرض 8 تا 10 متر و عمق 2 تا 3 متر در سرتاسر این منطقه وجود دارد که با اتصال به اروندرود نخلستان‌های این منطقه را آبیاری می‌کنند و هرکدام حالتی خاص دارند و شناسایی کلی منطقه تهیه شده است. آقای محتاج لازمه کار در این منطقه، آماده‌سازی و امکان‌پذیر‌شدن پشتیبانی آن را احداث جاده‌های جدید و ترمیم جاده‌های موجود اعلام کرد و تهیه تجهیزات موردنیاز برای این کار، ازجمله کمپرسی‌های کوچک و بزرگ را ضروری دانست. وی دیگر کارهای ضروری در این منطقه را محکم‌کردن و ساختن خط، سنگرها، مواضع، زاغه‌ها و... ـ‌ که نیاز به لوازم متعدد ازجمله گونی، سنگر بتونی، پلیت و الوار دارد ـ‌ اعلام کرد. فرمانده قرارگاه کربلا درباره شناسایی منطقه گفت که نیروهای شناسایی تاکنون 15 بار از اروند عبور کرده‌اند که فقط 7 بار موفق بوده‌اند و بقیه موارد به‌دلیل وضعیت جزرومد آب اروندرود و کم‌تجربگی، نیروها به نقطه موردنظر نرسیده‌اند. نیروهای شناسایی در برخی محورها 5 ردیف موانع را پشت سر گذاشته و تا 25 متری سنگرهای دشمن رفته‌اند. سنگرهای دشمن بین 250 تا 400 متر از آب اروند فاصله دارند که به این دلیل است که هنگام مد، آب تا زیر سنگرها بالا می‌آید. عباس محتاج در ادامه مباحث خود، درباره نیروی موردنیاز برای اجرای مأموریت قرارگاه کربلا گفت که به‌علت طولانی‌بودن خط پدافندی و ضرورت مقابله با پاتک‌های دشمن و پاک‌سازی نخلستان، نیروی بسیاری لازم است. برای تصرف هدف و 24 ساعت پدافند، برآورد شده که 87 گردان و برای ادامه آن؛ یعنی 15 روز درگیری و مقابله با پاتک‌های دشمن، برآورد شده که 50 گردان نیرو موردنیاز است. آقای هاشمی دراین‌باره گفت که وقتی نیرو به‌اندازه کافی باشد، احتیاط‌هایی که در نظر می‌گیرید بجاست، اما طوری نشود که به قیمت عمل‌نکردن تمام شود. طوری برآورد نکنید که عملیات منتفی شود. طرحتان انعطاف‌پذیر باشد که اگر نیرو کمتر از این بود بتوانید عمل کنید. عزیز جعفری در پاسخ به این نظر گفت این برآوردی که کرده‌ایم قطعی است و اگر پایمان به آن زمین [فاو] برسد چنین نیرویی لازم است و اگر این مقدار نیرو تأمین نشود باید جای دیگری عملیات کنیم. در ادامه فرمانده قرارگاه کربلا (عباس محتاج) با اشاره به ضرورت ترمیم 130 کیلومتر جاده در شرق اروندرود و لزوم فعالیت تعداد فراوانی دستگاه‌های مهندسی برای این کار که موجب هشیاری دشمن خواهد شد، سرعت در انجام‌دادن کارها و تلاش حفاظت برای جلوگیری از هشیاری دشمن را متعارض یکدیگر خواند و گفت یکی را باید فدای دیگری کنیم والاّ زمان طولانی برای آماده‌سازی لازم است. برادر محتاج ضمن بیان اینکه یگان‌ها آموزش نیروهای خود را شروع کرده‌اند، به‌دلیل سردی هوا، آموزش شنا و غواصی را در رودخانه‌ها بسیار مشکل خواند و دراختیارداشتن استخرهای سرپوشیده را برای آموزش ضروری دانست. وی مشکل اصلی یگان‌ها را نیروی کادر اعلام کرد و افزود هر یگان خط‌شکن نیاز به 200 تا 300 دست لباس غواصی دارد و همچنین یگان‌ها برای عبوردادن دستگاه‌های مهندسی، تانک و... از اروندرود نیاز به سطحه‌های نظامی دارند.‌ در ادامه جلسه، حسین علایی فرمانده نیروی دریایی سپاه پاسداران و فرمانده قرارگاه نوح، به تشریح مأموریت این قرارگاه و اقدامات آماده‌سازی پرداخت. وی گفت که منطقه مأموریت قرارگاه نوح در منطقه اروندرود از نهر ابودکل به پایین است که این مأموریت قرار است با لشکر19 فجر، لشکر41 ثارالله و تیپ33 المهدی اجرا شود. آقای علایی اقدامات شناسایی و مهندسی این یگان‌ها را تشریح کرد و گفت به‌دلیل عرض طولانی دهانه اروندرود، نیروهای شناسایی بخشی از مسیر را با قایق رفتند و ادامه آن را با لباس غواصی تا موانع ضدهاورکرافت پیش رفتند. نیروهای شناسایی لشکر41 نیز سه بار از روبه‌روی قشله تا سیم‌خاردار دشمن رفته‌اند. وی نیروی موردنیاز برای اجرای مأموریت قرارگاه نوح را 28 گردان اعلام کرد. آقای هاشمی درباره مأموریت قرارگاه نوح گفت لزومی ندارد این قرارگاه امکانات و نیروی خود را صرف شکستن خط کند، بلکه از موفقیت قرارگاه کربلا استفاده کرده و نیروهای خود را با استفاده از سرپل قرارگاه کربلا عبور داده و به‌طرف جنوب حرکت دهد. محسن رضایی دراین‌باره با بیان سه راهکار برای پیشروی به‌سمت فاو و غرب و جنوب‌غرب اروندرود، گفت به‌دلیل اینکه هنوز جزئیات پاک‌سازی روشن نشده، نمی‌توانیم دراین‌باره تصمیم بگیریم. بحث دراین‌باره ادامه یافت و دیدگاه‌های مختلف بیان شد. فرمانده قرارگاه نوح در ادامه مأموریت دیگر این قرارگاه یعنی اجرای عملیات روی اسکله العمیه و اقدامات شناسایی دراین‌زمینه را شرح داد. علی فدوی مسئول اطلاعات قرارگاه نوح نیز دراین‌باره چنین توضیح داد: «چند مرحله شناسایی صورت گرفته است. فاصله دو اسکله البکر و العمیه از یکدیگر شش مایل دریایی است. در شش مایلی العمیه چهارپایه‌ای است که ما از آنجا دیدبانی می‌کنیم. [نیروهای اطلاعات] در یک شناسایی با قایق با فاصله یک کیلومتر از طرفین العمیه عبور کردند و خود اسکله را دیدند و برآورد کردند که حداکثر 60 نفر نیرو دارد. یک فیلم هم از روی همان چهارپایه تهیه شده که العمیه را خوب نشان می‌دهد. اسکله پله‌ای ندارد که نیروها ازآن بالا بروند، باید به فکر پله‌ای [نردبانی] باشیم.» در ادامه جلسه، دوباره به بحث اقدامات مهندسی ازجمله تلاش‌هایی که برای احداث جاده و مواضع توپخانه انجام می‌شود، پرداخته شد. آقای هاشمی تأکید کرد که کارهایی که برای عملیات آماده نمی‌شود، شروع نشود. محمد فروزنده کار اصلی باقیمانده را کارهای مهندسی برای توپخانه اعلام کرد که دلیل تأخیر آن را، تأخیر در واگذاری مأموریت و مشکلات حفاظت خواند و گفت ان‌شاء‌الله تا آخر دی آماده خواهیم کرد. اما آقای هاشمی گفت که با افزودن نیرو و امکانات، سرعت را افزایش دهید و حداکثر تا 15 دی آماده کنید، طوری‌که روز 16 دی دیگر یک دستگاه مهندسی هم در منطقه نباشد. موضوع "مهندسی عبور" بحث بعدی جلسه بود که آقای وفایی به تدابیر اتخاذشده دراین‌زمینه پرداخت و گفت: با استفاده از چند نهری که برای انتقال وسایل سنگین مناسب است، قرار است به‌وسیله 45 شناور (10 شناور طارق و 35 سطحه) حدود پنج ساعت بعد از شکستن خط، 45 دستگاه (مهندسی، تانک و...) را بارگیری کنیم که در موج اول اگر 60 درصد آنها سالم به ساحل دشمن برسند، مطلوب است. در موج‌های بعدی قرار است با استفاده از فرش باتلاق، شناورها بتوانند وسایل را در ساحل خودی بارگیری کنند. برای پیاده‌کردن وسایل در ساحل دشمن، اسکله‌ها باید از هر طرف تا یک کیلومتر پاک‌سازی شود تا بتوانیم وسایل را تخلیه کنیم.

گزارش - 769

برآورد تعداد و انواع توپ موردنیاز برای پشتیبانی از عملیات در منطقه فاو، چگونگی تهیه آن و اینکه چه بخشی از توپ‌های ارتش باید در پشتیبانی این عملیات قرار گیرند؛ همچنین موضوع برآورد نیروی انسانی و تعداد گردان‌های رزمی موردنیاز برای عملیات، چگونگی تأمین این برآورد و نیز انواع آموزش‌های لازم برای رزمندگان منطقه عملیاتی فاو و زمان آموزش و آمادگی آنان، بحث بعدی جلسه امروز فرماندهان سپاه با آقای هاشمی بود. برای پشتیبانی از عملیات رزمندگان در منطقه فاو، مسئولان توپخانه سپاه برآورد کرده‌اند که 40 گردان انواع توپ و کاتیوشا موردنیاز است. در این جلسه حسن شفیع‌زاده فرمانده توپخانه سپاه با اشاره به اینکه در نامه ارسالی برای آقای هاشمی، برآورد توپ‌های موردنیاز، چگونگی و موارد استفاده و انواع آن به‌طور دقیق تشریح شده است، گفت که 40 تا 45 گردان توپ برای این عملیات نیاز است که 9 گردان آن از توپ‌های دراختیار سپاه تأمین می‌شود و 36 گردان آن، یعنی 612 قبضه آن از توپ‌های دراختیار ارتش باید تأمین شود. عزیز جعفری دراین‌باره توضیح داد که برای بستن منطقه‌ای به مساحت یک کیلومتر در یک کیلومتر با آتش توپخانه در طول 24 ساعت، نیاز به دو گردان توپ است. حسن شفیع‌زاده نیز توضیح داد که برای زدن گره‌های مواصلاتی و نقاط مشخص‌شده در مسیر هجوم یگان‌های دشمن به‌سمت فاو باتوجه‌به مسیر طولانی خرمشهر تا فاو، در برآورد توپ موردنیاز برای یک کیلومتر مربع را به یک گردان کاهش داده‌ایم تا امکان تأمین آن؛ یعنی 40 تا 45 گردان، میسّر شود. وی تأمین این تعداد توپ را درصورتی امکان‌پذیر دانست که ارتش درگیر عملیاتی جدی نشود. آقای هاشمی درباره عملیات ارتش گفت: «ما به آقای صیاد ابلاغ کردیم که باید یک عملیات جدی بکنید و یک منطقه را هم تعیین کردیم. یا از [جزیره] مینو عبور کنید یا در شلمچه یا زید عمل کنید. [...]‌ آقای صیاد شلمچه را ترجیح می‌داد که عمل کند و [عملیات در]‌ زید را هم پشتیبانی آن قرار بدهد.[...] ولی جوابی که دیشب ایشان به من دادند این بود که ما به‌طور جدی مطرح کردیم و داریم کار ستادی می‌کنیم. جواب روشن ما را بعد از کار ستادی‌شان می‌دهند. اصل مسئله را پذیرفته‌اند، درحد پشتیبانی هیچ حرفی ندارند که به‌عنوان یک عملیات پشتیبانی وارد جنگ بشوند؛ درحد اینکه عملیات جدی باشد هنوز جواب قطعی به ما ندادند.» محسن رضایی درباره عملیات پشتیبانی چنین توضیح داد: «عملیات پشتیبانی که شما فرمودید اگر منظور این است که اینها با خط [دشمن] درگیر شوند و بیایند [عقب]، این اصلاً پشتیبانی نیست. باید یک جایی را بگیرند. [...] اگر بخواهند عملیات پشتیبانی بکنند باید حداقل تا پنج کیلومتر پیشروی کنند. اگر عملیات جدی هم باشد، حداقل تا تنومه است که مواضع قابل‌پدافند وجود دارد. [...] در هر حال، اینجا بایستی یک عملیات بکنند یعنی پیشروی بکنند و گرنه دشمن می‌آید و چند تا تق‌وتوق (تیراندازی) می‌کند و اگر اینها جلو نروند که فایده ندارد، صبح دشمن می‌فهمد که فریب بوده است.» آقای هاشمی بعد از نکات دیگری که فرماندهان سپاه مطرح کردند، بر اصلی‌بودن عملیات در منطقه فاو تأکید کرد و گفت: «اصل برای ما این عملیات [فاو] است هر چی که بخواهد مزاحم این شود ما قبول نمی‌کنیم. نه هور را، نه زید را و نه شلمچه را، هر چی مزاحم بشود قبول نمی‌کنیم. درمورد ارتش هم همین است. شما ببینید از ارتش عملیات پشتیبانی می‌خواهید، عملیات چیز [جدی] می‌خواهید یا توپخانه می‌خواهید.» بحث دراین‌باره ادامه یافت و سرانجام آقای هاشمی نظر داد که توپخانه را تحت فرماندهی قرارگاه خاتم می‌گذاریم و تقسیم عادلانه می‌کنیم بخشی را برای احتیاط می‌گذاریم و به‌تناسب کشش مناطق عملیات سپاه و ارتش نیز بین آنها تقسیم می‌کنیم و احتیاط را نیز در جای خودش به کار می‌گیریم. وی افزود که ستاد اصلی قرارگاه موضوع توپخانه را بررسی و تقسیم می‌کند و به آقایان ارائه می‌دهد. فرماندهان سپاه نیز تقریباً این نظر را پذیرفتند و فرمانده توپخانه سپاه تأکید کرد که توپ‌ها باید به‌تناسب منطقه عملیاتی تقسیم بشود. "نیروی انسانی" موضوع بعدی جلسه بود. سیدعلی حسینی‌تاش مسئول ستاد نیروی زمینی سپاه پاسداران این موضوع را به‌طور مشروح بیان کرد. وی نیروهای عملیاتی را به چهار گروه تقسیم‌بندی کرد: 1. نیروهای کادر اصلی شامل فرماندهان گردان‌ها، گروهان‌ها، دسته‌ها و عناصر اصلی سازمان لشکر 2. نیروهای پاسدار 3. نیروهای بسیجی 4. نیروهای وظیفه. سیدعلی حسینی‌تاش توضیح داد متناسب با تعداد نیرویی که از گروه اول دراختیار باشد، می‌توان گردان، گروهان و دسته رزمنده تشکیل داد و نیروهای گروه دوم یعنی پاسدارها بیشتر در مسئولیت‌های مدیریتی، یعنی مدیریت عده‌ای از بسیجی‌ها یا نیروهای وظیفه و در مسئولیت‌هایی که استفاده از نیروی بسیجی و وظیفه امکان‌پذیر نیست، به کار گرفته می‌شوند.

  وی افزود که باید به تعداد مناسبی از هریک از چهار گروه داشته باشیم که بتوانیم سازمان رزم سپاه را تکمیل کنیم. وی پس از بیان چگونگی تأمین نیروهای یگان‌های رزم و وابسته بودن آن به استان‌های پشتیبانی‌‌کننده، معایب و محاسن این شیوه را برشمرد و ازجمله معایب آن را متناسب‌نبودن تعداد کادر برخی یگان‌ها با تعداد نیروی رزمنده بسیجی که از استان پشتیبانی‌کننده اعزام می‌شود، اعلام کرد. رئیس ستاد نیروی زمینی سپاه، مجموع توان بالقوه یگان‌های رزمی سپاه پاسداران (بجز یگان‌های پدافندی) را که برای عملیات پیش‌بینی شده است 115 گردان سازمانی اعلام کرد و افزود که 57 گردان نیز برای بازسازی گردان‌هایی که عملیات می‌کنند و می‌خواهند سازمانشان را تکمیل کنند و دوباره وارد عمل شوند، در نظر گرفته شده است. وی تعداد نیروهایی را که درحال‌حاضر دراختیار یگان‌های مانوری (یگان‌هایی که مأموریت عملیات آفندی دارند) است را حدود 100 هزار نفر اعلام کرد و افزود برای اینکه این یگان‌ها به استعداد سازمانی خود برسند 46 هزار نفر کمبود داریم. وی توضیح داد که برای 57 گردان احتیاط نیز نیروی جداگانه‌ای لازم است تا این گردان‌ها تشکیل شود. حسینی‌تاش کسری کادر فرماندهی را کمبود کادر فرماندهی برای 20 گردان و همچنین کمبود نیروی وظیفه را 21 هزار نفر اعلام کرد. وی افزود باتوجه‌به اینکه نیروی وظیفه برای به‌کارگیری در یگان‌های مهندسی، توپخانه و سایر واحدهای پشتیبانی، نیاز به سه ماه آموزش دارد، حتی اگر این تعداد نیروی وظیفه هم دراختیار سپاه پاسداران گذاشته شود، چون تا زمان عملیات فرصت آموزش آنان نیست، فایده‌ای ندارد. وقتی آقای هاشمی پیشنهاد کرد این کمبود نیروی وظیفه با نیروی بسیجی پر شود، توضیح داده شد که از 21 هزار نفر کسری نیروی وظیفه می‌توان، حدود 6 هزار نفر را با نیروی بسیجی پر کرد، اما به‌دلیل اینکه به‌کارگیری آنان در واحدهایی مثل مهندسی، توپخانه و... نیاز به آموزش تخصصی دارد، بازهم 15 هزار نفر کسری می‌ماند. حسینی‌تاش همچنین گفت که علاوه‌براین، حدود 6 هزار نفر نیز کمبود نیروی پاسدار داریم تا بتوانیم سازمان رزمی پیش‌بینی‌شده را سازماندهی کنیم. در ادامه جلسه مسئولان سپاه مشکل کمبود جا برای استقرار نیروهای اعزامی و اینکه برخی یگان‌ها برای استقرار در منطقه جا ندارند را مطرح کردند و رحیم صفوی گفت که مکان‌های مناسب استقرار نیرو، متعلق به یکی از نیروهای سه‌گانه ارتش یا استانداری‌هاست. آقای هاشمی دراین‌باره گفت که اگر چنین جاهایی بلااستفاده هست مواردش را مشخص کنید و بنویسید تا اقدام کنیم و بگیریم. آقای حسینی‌تاش درباره آموزش نیروها و زمان آمادگی آنان گفت که ما چند نوع آموزش داریم: آموزش شنا، قایق‌سواری، جنگ در نخلستان، سنگرسازی و ش.م.ر. و آموزش عبور از رودخانه یا غواصی. البته فقط به نیروهای خط‌شکن آموزش غواصی داده می‌شود. این آموزش‌ها حدود 25 روز طول می‌کشد. 5 روز نیز زمان برای سازماندهی اولیه و سازماندهی بعد از آموزش و سپس حداقل 15روز نیز نیروها باید دراختیار فرمانده و در کنار فرمانده باشند تا با هم آشنا شوند، با همدیگر کار کنند، نرمش کنند. 7 روز نیز برای تمرین و مانور لازم است.

گزارش - 770

موضوع‌های حفاظت اطلاعات عملیات؛ فریب دشمن و چگونگی غافلگیر‌کردن او و نیروی موردنیاز برای عملیات فریب مباحث ادامه جلسه امروز فرماندهان سپاه با آقای هاشمی بود. حسین نجات مسئول حفاظت اطلاعات نیروی زمینی سپاه، دراین‌باره گفت که ما 12دستورالعمل حفاظتی تهیه کرده‌ایم ازجمله: حفاظت عملیات مهندسی، حفاظت شناسایی، حفاظت نقل‌وانتقالات و کنترل تردد، حفاظت عملیات تدارکاتی و همچنین موضوع جاسوسی، که به قرارگاه‌ها ابلاغ شده است و حضور قرارگاه‌ها در منطقه عملیاتی براساس این دستورالعمل‌های حفاظتی است. همچنین اقداماتی برای تخلیه ساکنان منطقه و تخلیه نیروهای ژاندارمری و نیروی دریایی که با همکاری وزارت کشور، استانداری خوزستان، فرمانده نیروی زمینی ارتش و نیروی دریایی ارتش انجام شده است. وی افزود که این کار با مشکلات فراوان و کارشکنی‌هایی توأم بوده و هنوز هم به‌طور کامل انجام نشده و همچنان ادامه دارد. وی از آقای هاشمی درخواست کرد که دراین‌خصوص دستورهای لازم را صادر نماید. حسین نجات توضیح داد برای اینکه اقدامات سپاه پاسداران برای تخلیه ساکنان و نیروهای نظامی مستقر در منطقه، خود سبب لورفتن عملیات آینده نشود، چه تلاش‌های دشواری شده و با چه سختی‌هایی توأم بوده است. مسئول حفاظت نیروی زمینی سپاه با تأکید بر اینکه با ادامه حضور خانواده‌ها و ساکنان منطقه و نیروهای ژاندارمری، کنترل و حفاظت اطلاعات امکان‌پذیر نیست، مثالی دراین‌باره آورد که یک کسی را در منطقه دستگیر کردیم که سه نفر از پسرانش را به‌عنوان خرماچینی آورده بود که اینها از آنجا به عراق رفته‌اند. با بازجویی این فرد معلوم شد که در یکی از روستاها یک شبکه حدود 10 نفری هستند که از اینجا اطلاعات جمع‌آوری کرده به عراق می‌برند و آنجا پول ایرانی می‌گیرند و برمی‌گردند. آقای هاشمی از وضعیت معیشت ساکنان منطقه و مشکلاتی که انتقال آنان از منطقه برایشان ایجاد می‌کند و محل سکونت موقت آنان سؤال کرد که توضیح داده شد قرار است خانواده‌های باقیمانده به خانه‌هایی در گچساران یا جزیره خارک منتقل شوند. همچنین پیشنهاد شد که برای راضی‌‌کردن خانواده‌ها به انتقال، از آقای جمی امام‌جمعه آبادان، کمک گرفته شود. مسئول حفاظت نیروی زمینی سپاه در پایان این بحث گفت: «اگر ما بخواهیم که کلاً این منطقه [خسروآباد به‌سمت جنوب] از دسترس اطلاعاتی دشمن خارج بشود، باید کاری کنیم که دشمن حساسیتش نسبت به این منطقه نباشد؛ لذا نظر برادران این بود که فعالیت‌ها (اعم از احداث مواضع توپخانه، کار شناسایی و تقسیم خط) از اینجا [خسروآباد] تا شلمچه پیوسته باشد. دوم اینکه علاوه‌بر هور (که قبلاً به‌عنوان منطقه فریب پیشنهاد کرده بودیم)، منطقه‌ای در جای دیگر (مثلاً جبهه میانی) به‌عنوان منطقه تجمع نیرو انتخاب شود و یک سری کارهای مهندسی در آن بشود، نیروی آن را هم مشخص کنیم.» آقای هاشمی دراین‌باره گفت: «آن را [انتقال نیرو به جبهه میانی] ما از ارتش خواسته‌ایم که بکند. شما خودتان هم نیروهایی که بیکار هستند بفرستید بالا بروند. همان رفت‌وآمد آنها یک سری فریب است.» ظاهراً منظور آقای هاشمی نیروهای اعزامی بودند که در فرصتی که از زمان اعزام تا شروع عملیات هست به مناطق میانی و شمالی منتقل شوند تا موجب فریب دشمن شوند، ولی فرمانده کل سپاه توضیح داد که این نیروها به‌منظور آمادگی برای عملیات نیاز به آموزش‌های آبی و دریایی دارند که چنین امکانی در آن مناطق نیست. در ادامه محمد باقری درباره اقدامات مؤثر برای فریب دشمن گفت: «دشمن الآن حدود 7 لشکر زرهی و مکانیزه و 3 لشکر نیروی مخصوص، کماندو و پیاده، یعنی درمجموع 10 لشکر آزاد و آماده پاتک دارد. از اینها 4 تا 5 لشکر در جنوب و3 لشکر در منطقه میانی هستند. اگر ما در سه چهار نقطه عملیات پشتیبانی و فریب مؤثر نداشته باشیم، همه اینها به فاو می‌آیند و ما را با هر امکاناتی که داشته باشیم بیرون می‌ریزند. برای همین باید در سه چهار نقطه عملیات فریب و پشتیبانی داشته باشیم. مثلاً در مهران، نفت‌شهر یا میمک، یکی دو منطقه را فعال کنیم تا لشکر12 زرهی عراق آنجا زمین‌گیر شود. اگر در منطقه عین‌خوش تلاش کنیم، می‌توانیم لشکر10 زرهی را زمین‌گیر کنیم و اگر در منطقه شلمچه و طلائیه فعالیت کنیم، لشکرهای 5 و 6 را می‌توانیم زمین‌گیر کنیم. دراین صورت، لشکر گارد جمهوری، تیپ10 و چند تیپ پیاده باقی می‌مانند که قادر به جنگ و مقابله با آنها هستیم. ولی اگر ما فقط یک عملیات محدود با دو سه گردان مقابل جزیره مینو اجرا کنیم، دشمن حداکثر یک لشکر را به مقابله می‌فرستد.» آقای هاشمی: شما اگر از جزیره مینو عبور کنید و آن‌طرف بروید، دشمن اصلاً فکر نمی‌کند که عملیات اصلی شما اینجا [فاو] باشد. عزیز جعفری: برای اینکه دشمن در 48 ساعت اول عملیات، به عملیات اصلی پی‌ نبرد، حداقل 30 گردان لازم است که حداقل جایی به عرض چهار پنج کیلومتر را بگیریم و پدافند کنیم. محسن رضایی نیز تأکید کرد که تأثیر چنین عملیاتی قطعی است و به‌دلیل اینکه دشمن نمی‌تواند به نتیجه قطعی برسد که کدام عملیات اصلی ماست، در 48 ساعت اول در فاو با ما با تردید می‌جنگد و هرچه ما بیشتر برخورد کنیم تأثیرش بیشتر است. البته باید بررسی کنیم که ما با چند گردان می‌توانیم عملیاتی اجرا کنیم که در 48 ساعت اول در فاو نتیجه خوبی به دست بیاوریم.

گزارش - 771

موضوع تجهیزات آبی و شناوری و مهمات موردنیاز برای عملیات در منطقه فاو و موضوع بودجه دفاعی و پشتیبانی، آخرین مباحث جلسه امروز فرماندهان سپاه با آقای هاشمی بود. اکبر غمخوار، محمود احمدپور مسئولان آماد سپاه و محسن رفیق‌دوست وزیر سپاه پاسداران دراین‌باره مطالبی را بیان کردند. آقای غمخوار گفت که تاکنون 1500 موتور قایق تحویل شده، 600 موتور هم در راه است و تا آخر آذر به 3000 دستگاه خواهد رسید. برای قطعات و لوازم این موتورها پیش‌بینی لازم هم شده است. درباره ضعیف‌بودن این موتورها و خرابی‌ آنها سؤال شد که آقای احمدپور توضیح داد: «ما در مرکز آموزش دریایی تابه‌حال 500 نفر تعمیرکار آموزش داده‌ایم. مشکل اصلی افزایش روند مصرف است. این موتورها برای قایق‌های ماهیگیری تفریحی طراحی شده است. در دریا برای مسافت‌های دور از موتور گازوئیلی استفاده می‌شود. [...] داخل هور، چولان و چیزهای ریزی است که موتور را خراب می‌کنند.» اکبر غمخوار افزود که یگان‌ها را ازنظر تجهیزات دریایی در سه مرحله تکمیل می‌کنیم؛ مرحله اول تکمیل شده و مشغول آموزش هستند. دستور توزیع تجهیزات مرحله دوم هم داده شده است. سازمانی‌که برای لشکرها پیشنهاد شده، مثلاً قایق ریجیندر در مرحله اول 8 فروند، مرحله دوم 15 فروند و مرحله سوم نیز 15 فروند است. وی درباره شناورهای گازوئیلی گفت که شناورها ساخته شده ولی موتورش نرسیده است. قرار است تا 20 روز دیگر 200 موتور بدهند که برای نصب و آمادگی آنها 15 روز فرصت لازم است. ما حدود 120 شناور گازوئیلی تاکنون آماده کرده‌ایم. در ادامه، فرمانده قرارگاه کربلا مشکل کمبود قایق برای یگان‌های نیروی زمینی را مطرح کرد و فرمانده نیروی دریایی سپاه (حسین علایی) نیز باتوجه‌به مأموریت‌های دریایی این نیرو گفت: «باید شناوری باشد که بتواند در دریا برود. الآن هم فصل زمستان است و دریا همیشه خراب است. به این سادگی شناور نمی‌تواند به دریا برود.» محمود احمدپور درباره لباس غواصی گفت که برادران نگران نباشند ما هزار دست لباس غواصی تأمین می‌کنیم. غمخوار نیز گفت 1500 دست لباس غواصی هم در یگان‌ها توزیع شده است. اما عزیز جعفری و سیدعلی حسینی‌تاش گفتند که درمجموع 3000 دست لباس غواصی موردنیاز است. غمخوار پاسخ داد که باید بخریم. موضوع بعدی مهمات بود، ازجمله مهمات توپخانه و مقداری که با آن بتوان نیازهای مراحل طولانی بعد از شروع عملیات را تأمین کرد. مسئولان لجستیک مشکل کمبود مهمات موشک تاو و گلوله‌های 107 میلی‌متری را مطرح کردند. آقای هاشمی درباره وضعیت مهمات گفت: «به‌هرحال مقدوراتی که داریم این است.» اکبر غمخوار در ادامه موضوع سطحه‌های شناور موردنیاز برای عملیات را مطرح کرد و خطاب به آقای هاشمی گفت چون استفاده از این سطحه‌ها، نیاز به تمرین دارد، اگر به دست ما نرسد امکان تمرین وجود ندارد. نیروی زمینی ارتش اینها را دارد، شما دستور واگذاری‌اش را بدهید. آقای هاشمی نیز پاسخ داد: «این امکانی که آنها می‌توانند بدهند، می‌دهند چون [برای] آنها کارایی ندارد.» آخرین موضوعی که در این جلسه مطرح شد، بودجه بود. محمود احمدپور دراین‌باره گفت: «طبق برآوردی که داریم امسال وضع بودجه ما خیلی خراب بوده است. ما 80 هزار نفر نیروهای اعزامی راهیان کربلا را تجهیز کردیم. هرچه در انبارهایمان بود دادیم. 80 هزار تا هم به اهواز فرستادیم برای آنهایی که یک لباس کار اضافه و تجهیزات انفرادی می‌خواهند. الآن ما ازنظر مواد غذایی، تجهیزات انفرادی، امکانات اسکان و اینها واقعاً در مضیقه هستیم. [...] آقای رفیق‌دوست هم بیشتر امکانات را به‌طرف بنیه دفاعی سوق می‌دهد که البته آن هم درست است چون مهماتمان هم باید تأمین شود. الآن واقعاً خرید دو میلیارد تومانی ما که درخواست ویژه است و حداقل نیازمندی 200 گردانی بوده که ما برای عملیات خواستیم.» وقتی آقای هاشمی این برآورد دو میلیارد تومان را غیرواقعی خواند، مسئولان لجستیک توضیح دادند که این برآوردی دقیق است و آقای رفیق‌دوست گفت: «از دو میلیارد، یک میلیارد تومان دفاعی است. یک میلیارد تومان بقیه‌اش غذا، لباس، ماشین، سوخت، موتور برق، موتور جوش، آهن‌آلات و اینهاست.» آقای غمخوار نیز گفت که هر نیروی اعزامی لباس و اورکت می‌خواهد. روزانه 20 تومان هم هزینه غذای هر نفر می‌شود. آقای هاشمی دراین‌باره گفت: «آن چیزی که ما داریم، آن چیزی است که می‌توانیم بدهیم. این را که کسی دریغ نمی‌خواهد بکند. شما یک حّدی را می‌گیرید که هیچ‌وقت در هیچ جنگی تابه‌حال هیچ‌کس نتوانسته این مقدار را تأمین کند.» آقای احمدپور گفت که این حداقل امکانات است و فرماندهان به این برآورد ما اعتراض دارند. آقای هاشمی: «حالا آن که دست ما نیست، آقای موسوی (نخست‌وزیر) مسئول چیز (بودجه) است.» آقای رفیق‌دوست: «من با ایشان صحبت کردم؛ اینها می‌خواهند بدهند. فقط بحث ما این است که این مثلاً دو میلیارد تومانی را که می‌خواهند بدهند یک سیاست تأخیربینداز دارند.» آقای هاشمی: «این حرف‌ها در هیئت دولت تشکیل می‌شود [مشخص می‌شود]. اصلاً این‌طور پولی نیست.» راوی قرارگاه مرکزی سپاه (داوود رنجبر) در پایان یادداشت‌های خود از این جلسه نوشته است: «این جلسه به‌عنوان اولین جلسه در حضور فرماندهی کل جنگ ـ‌ که ازطرف امام به‌عهده آقای هاشمی گذاشته شده ـ تشکیل شد و در طول آن آقای هاشمی و موسوی نخست‌وزیر در جریان ریز کارهای انجام‌شده در جبهه و طرح‌های در دست اقدام قرار گرفتند. توضیح اینکه آقای هاشمی نیز به آقای موسوی حکمی دادند و ایشان را به‌عنوان معاونت پشتیبانی جنگ مأمور کردند، شرکت ایشان در این جلسه نیز به همین منظور بود. البته آقای موسوی تا ظهر بودند ولی آقای هاشمی تا انتهای جلسه حضور داشتند. هر دو برادر در طول جلسه خیلی خوب گوش کردند.»

گزارش - 772

مصوبات امروز جلسه قرارگاه مرکزی خاتم‌الانبیا(ص) ـ ‌که با حضور آقای هاشمی رفسنجانی جانشین فرمانده کل قوا، آقای میرحسین موسوی نخست‌وزیر و مسئول ستاد پشتیبانی جنگ و فرماندهان عالی سپاه تشکیل شد ـ‌ را دفتر فرماندهی کل سپاه به شرح زیر تهیه و تنظیم کرده است: «1. دستور تهیه عکس هوایی از منطقه فدک [فاو]، به نیروی هوایی داده شود. 2. آقای [محمد] فروزنده درخصوص تأمین آتش موردنیاز مهندسی در جزیره جنوبی مجنون با سرهنگ شیرازی صحبت نمایند و درصورت عدم حصول نتیجه، موضوع را به جناب آقای هاشمی رفسنجانی منتقل نمایند. 3. میزان کمپرسی موردنیاز برای کل جبهه یک هزار دستگاه و برای عملیات مهندسی در هور حدود چهارصد دستگاه (علاوه‌بر ظرفیت موجود) برآورد گردید که مقرر شد این مقدار در بلندمدت از خارج وارد گردیده و در کوتاه‌مدت جناب آقای نخست‌وزیر دستور جمع‌آوری دستگاه‌های موردنیاز را از ادارات دولتی برای مدت حداکثر 15 روز از این تاریخ صادر نموده و تأمین نمایند. 4. در تقسیم توپخانه ارتش، حدود 20 گردان در احتیاط، 20 گردان برای عملیات سپاه و 20 گردان برای عملیات ارتش در نظر گرفته شود. 5. ضرورت عملیات ارتش در شلمچه و زید دررابطه‌با پشتیبانی از عملیات فدک [منطقه فاو] موردبررسی قرار گیرد. همچنین گرفتن مسئولیت پدافند از ارتش در جزیره جنوبی مجنون و سپردن آن به سپاه بررسی شود.* 6. ژاندارمری از منطقه آبادان خارج شود. همچنین اهالی بومی منطقه و واحدهای نیروی دریایی. 7. آقای شفیع‌زاده توپخانه موردنیاز ارتش را برای عملیات شلمچه (یا مهران) برآورد نمایند. 8. قرارگاه حضرت ابوالفضل(ع) فعال شود، مسئول پیگیری برادر فروزنده. 9. سه هزار دست لباس غواصی تهیه گردد؛ توسط جناب آقای رفیق‌دوست. 10. گرفتن نفربرهای ام ـ 113 حامل قبضه تاو و نیز GSP و سطحه‌های شناور از ارتش.

گزارش - 773

فرمانده کل سپاه پاسداران امروز در نامه‌ای به رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به حکم امام خمینی در 26 شهریور 1364 مبنی‌بر تجهیز سپاه پاسداران به نیروهای زمینی، هوایی و دریایی، اساسنامه فعلی سپاه پاسداران به‌ویژه شیوه تصمیم‌گیری و فرماندهی شورایی را پاسخ‌گوی اوضاع فعلی جنگ، مأموریت‌های نظامی سپاه پاسداران و تشکیل نیروهای سه‌گانه در سپاه ندانسته و خواستار همکاری مجلس شورای اسلامی برای رفع این مشکل شده است. در بخشی از نامه محسن رضایی به آقای هاشمی رفسنجانی چنین آمده است: «فرمان مبارک حضرت امام مدظله که درحقیقت تفسیر واقع‌بینانه‌ای از اصل 150 قانون اساسی می‌باشد، آشکارا در کنار ارتش جمهوری اسلامی ایران، سپاه را نیز در امر حفاظت از مرزهای کشور سهیم دانسته و امر گردیده است که دراسرع‌وقت سپاه مجهز به نیروهای زمینی، هوایی و دریایی قدرتمند گردد و از آنجا که سپاه خود را موظف و مقید به رعایت ضوابط و حدود قانونی می‌داند و برای اجرای فرمان حضرت امام مدظله قوانین موجود به‌طور کامل پاسخ‌گو نمی‌باشد، از مقام محترم مجلس شورای اسلامی تقاضامند است موارد زیر را که درجهت تطبیق فرمان مطاع حضرت امام مدظله با اساسنامه قانونی فعلی سپاه تنظیم گردیده است در دستور برای مجلس قرار دهند تا به یاری خداوند، بدون ابهام و با قاطعیت این فرمان تحقق پذیرد. الف) در ماده 7 مأموریت‌های سپاه، متن فرمان حضرت امام مبنی‌بر وظیفه سپاه در حفاظت از مرزهای زمینی، هوایی و دریایی قید گردد. ب) در سلسله‌مراتب فرماندهی سپاه، نیروهای سه‌گانه مورد اشاره حضرت امام و همچنین نیروی استقراری سپاه به نام نیروی مقاومت تصریح گردد. ج) فرمانده عالی سپاه، فرماندهی کل قوا بوده و شورای عالی سپاه صرفاً نقش مشورتی برای فرماندهی کل سپاه را خواهد داشت و لهذا هر آنچه را که این شورا می‌بایست موردتصویب قرار دهد فرماندهی کل پس از تصویب فرماندهی کل قوا یا جانشین ایشان به اجرا درخواهد آورد. د) تشکیلات نیروهای سپاه را ظرف 6 ماه پس از تصویب موارد فوق، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به تصویب فرماندهی کل قوا برساند.»

گزارش - 774

واحد آموزش نظامی قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) امروز گزارشی را از برنامه‌های آموزشی یگان‌های رزمی که با هدف کسب آمادگی بیشتر برای اجرای عملیات آتی انجام می‌شود، به ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) سپاه ارسال کرد. براساس این گزارش، آموزش‌های عمومی (زمینی و دریایی) برای همه گردان‌های رزمی طرح‌ریزی شده و آموزش عمومی آبی‌ ـ خاکی هم در یگان‌ها درحال اجرا است، لیکن به‌دلیل نداشتن امکانات مجزا برای آموزش، تمرین‌های عملی با استفاده از تجهیزات لازم برای هر عملیات، میسّر نیست. همچنین حداقل ده گردان به‌مدت ده روز آموزش عمومی شنا را در استخرهای سرپوشیده در سراسر کشور خواهند گذراند. آموزش‌های تخصصی زمینی نیز در آموزشگاه‌های تخصصی مربوطه (غیر از توپخانه و پدافند هوایی به‌دلیل مشخص‌نبودن مکان آموزش) فعال است و آموزش تخصصی دریایی نیز در سه مکان (بندرانزلی، سد دز و سد گتوند) اجرا می‌شود. آموزش عمومی غواصی نیز به‌دلیل کمبود لباس غواصی به‌طور محدود در همه یگان‌های رزمی انجام گرفته و سه مکان یادشده نیز آماده اجرای این آموزش می‌باشد. برای آموزش خط‌شکنی نیز به‌دلیل رعایت حفاظت، رزمندگان گردان‌ها را گزینش کرده و با پیش‌بینی محلی مخفی که بیشترین شباهت را با منطقه عملیاتی داشته باشد (پس از تکمیل گردان‌های خط‌شکن) این آموزش اجرا خواهد شد. اما این آموزش زمانی اجرایی خواهد شد که منطقه موردنظر با موانع و استحکامات شبیه به منطقه عملیاتی آماده شود. دراین‌خصوص کمک و مساعدت واحد مهندسی رزمی نیز برای ایجاد موانع و... ضروری خواهد بود.

گزارش - 775

ساعت 10 صبح امروز در جلسه‌ای در قرارگاه لشکر26 پیاده ارتش عراق، وضعیت، فعالیت‌ها و اهداف نیروهای جمهوری اسلامی ایران در منطقه اروندرود، از خسروآباد تا رأس‌البیشه بررسی شد. فرمانده لشکر26 نسخه‌ای از صورت‌جلسه تهیه‌شده از این جلسه را برای فرمانده تیپ111 پیاده ارتش عراق ارسال و تأکید کرده است که مفاد آن به‌دقت اجرا شود. در این ‌صورت‌جلسه* ضمن اشاره به فعالیت گسترده مهندسی ایران درمقابل تیپ110 پیاده (شرق خسروآباد و رأس‌البیشه)، تأکید ایران بر آموزش، بسیج و اعزام نیرو به جبهه، احداث چندین دیدگاه و افزایش دیدبانی و تداوم جابه‌جایی یگان‌های ایرانی در مناطق مختلف عملیاتی یادآوری شده و آمده است که این اطلاعات از‌طریق دیدگاه‌ها، اطلاعات واصله از رده‌های بالادستی، شناسایی بصری و عکس هوایی به دست آمده و نشان‌دهنده این است که ایران در آینده دست به یک حمله خواهد زد و می‌تواند در مدت 72 ساعت حدود پنج لشکر را بسیج و روانه منطقه کند. در ادامه صورت‌جلسه به فعالیت‌های مهندسی ایران ازجمله احداث چندین جاده عمود بر شط‌العرب (اروندرود) و در امتداد آن اشاره و بر این موارد تأکید شده است: افزایش فعالیت دیدبانی (به‌ویژه در شب)؛ کنترل شدید جاده‌ها؛ حفاظت همه قرارگاه‌ها؛ غفلت‌نکردن از دشمن؛ افزایش فعالیت رادارها و دستگاه‌های شنود؛ انهدام وسایل مهندسی و مقابله فوری با آماده‌سازی منطقه عملیاتی. فرمانده لشکر26 ارتش عراق در ادامه بر استحکام خطوط پدافندی، ایجاد موانع مختلف، متعدد و سراسری، طرح‌ریزی برای گسترش گردان‌ها و احداث مواضع، تهیه طرح‌های پاتک، مشخص‌کردن مواضع جدید برای استقرار تجهیزات و تیربارها، برنامه‌ریزی برای تمرین و مانور پاتک، تعیین مأموریت نیروهای احتیاط، اقدامات لازم برای تهیه امکانات، مهمات و سوخت و مراقبت‌های امنیتی در منطقه تأکید می‌کند.

گزارش - 776

حملات هوایی عراق به جزیره خارک، شهرهای مرزی و مناطق عملیاتی امروز نیز ادامه یافت. خبرگزاری جمهوری اسلامی گزارش داد: «هواپیماهای متجاوز عراقی مقارن ساعت 10 صبح امروز (18 آذر) مناطق مسکونی جزیره خارک را بمباران کردند. در این حمله هوایی به چند خانه خالی از سکنه خساراتی وارد شد.» به گزارش واحد پدافند هوایی قرارگاه کربلا، ساعت 8:37 صبح، دو هواپیمای میراژ جاده خندق را در منطقه هورالهویزه بمباران کردند. همچنین در ساعت‌های 13:10 و 13:15 هواپیماهای میگ و میراژ عراقی منطقه تَبُر و هورالعظیم را بمباران کردند و در همین زمان منطقه پاسگاه برزگر نیز هدف بمباران چند هواپیمای عراقی قرار گرفت. واحد اطلاعات قرارگاه عملیاتی خاتم‌الانبیا(ص) نیز گزارش داد که هواپیماهای عراقی امروز با 13 سورتی پرواز برخی نقاط مناطق حسینیه تا عین‌خوش را بمباران کردند. گزارش واحد طرح و عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) نیز حاکی است که در ساعت‌های 11:30 و 12:30 امروز اطراف جاده اهواز ـ‌ خرمشهر بمباران شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز از ایلام گزارش داد که چند هواپیمای عراقی در ساعت‌های 10:50 و 10:55 امروز به حریم هوایی شهر ایلام تجاوز کردند که با مقابله آتش پرحجم سلاح‌های پدافند هوایی مستقر در منطقه گریختند. هواپیماهای عراقی همچنین در ساعت‌های مذکور ضمن تجاوز به شهرهای دهلران و دره‌شهر، دیوار صوتی را شکستند که با مقابله واحدهای پدافند هوایی فرار کردند. از سوی دیگر، ارتش عراق در اطلاعیه شماره 2047 خود اعلام کرد که در ساعت 9:18 صبح امروز جنگنده‌های عراقی در حمله‌ای جدید به جزیره خارک، هدف‌های خود را طعمه آتش کردند. در این اطلاعیه همچنین آمده است که جنگنده‌های عراقی در ساعت 16:16 به پادگان عین‌خوش حمله کردند و با پرتاب بمب‌های خود ضربات نابودکننده‌ای به نقاط تجمع نیروهای ایران و مهمات آنان وارد کردند. براساس این اطلاعیه‌، جنگنده‌های عراقی حملات خود را در بخش‌های عملیاتی سپاه سوم و چهارم و ششم ادامه داده‌اند و با اجرای 144 مأموریت جنگی، تلفات بسیاری به افراد، مهمات، خودروها و تجهیزات ایران وارد کرده و سالم به پایگاه‌های خود بازگشته‌اند. به گزارش رادیو صوت‌الجماهیر بغداد، صدام حسین اقدامات نیروی هوایی عراق را در نابودی تأسیسات، پادگان‌ها و مناطق تجمع نیروهای ایران موردستایش قرار داد و به سپهبد خلبان فرمانده نیروی هوایی و دفاع هوایی عراق، دستور داده است تا تشکر او از شجاعت و اجرای عملیات این نیرو را ـ‌ که موجب واردآمدن تلفات بسیاری به افراد، مهمات، خودروها و تجهیزات ایران و نیز آتش‌سوزی در جزیره خارک و پادگان‌ها و مواضع ایران و تعدادی هدف‌های دریایی حامل نفت شده و آثار مهمی بر توانایی اقتصادی و نظامی ایران به‌ جای گذاشته است ـ به کادر نیروی هوایی برساند.

گزارش - 777

عراق علاوه‌براینکه برای مقابله با عملیات رزمندگان ایران از سلاح‌های غیرمتعارف و شیمیایی به‌طور گسترده استفاده می‌کند، در موقعیت‌های دیگر نیز گاهی چنین سلاح‌هایی را به کار می‌گیرد ازجمله امروز گلوله‌ای شیمیایی به‌سوی خرمشهر شلیک کرد. ستاد قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) گزارش داد: «عراق امروز اقدام به شلیک یک گلوله شیمیایی در منطقه خرمشهر نمود که منجر به مجروح‌شدن دو نفر گردید. عامل به‌کاررفته در این گلوله شیمیایی، عامل خون بوده است.»

گزارش - 778

در مناطق مرزی شمال‌غرب و کردنشین امروز چند درگیری با عناصر ضدانقلاب رخ داد؛ یک خودرو سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در خاک عراق منهدم شد و درگیری عوامل دمکرات و کومه‌له چند کشته داد. 1. قرارگاه حمزه سید‌الشهدا گزارش داد: «در درگیری بین نیروهای تأمین سردشت و ضدانقلابیون، دو تن از چته‌های ضدانقلاب زخمی شدند.» همچنین در اطراف روستای بردان سردشت چند تن از نیروهای ارتش به کمین چته‌های دمکرات افتادند که بدون تلفات از کمین نجات یافتند. 2. فرماندهی سپاه سردشت اعلام کرد که در سردشت عناصری از گروه‌های ضدانقلاب قصد دزدی تجهیزات پایگاه‌های تأمین را داشتند که با هشیاری پایگاه‌های گلوسه 3 و 4، نیروهای خودی با این عناصر درگیر شدند و افراد ضدانقلاب گریختند. 3. به گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، یک دستگاه لندکروز سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در داخل عراق براثر برخورد با مینی که نیروهای اطلاعات بانه کار گذاشته بودند و انفجار آن، منهدم شد و سرنشینان آن کشته شدند. 4. شهربانی استان کردستان اعلام کرد که در درگیری میان عوامل حزب دمکرات و گروه کومه‌له در روستای ماسیرکن از توابع سقز، دو عامل دمکرات و یک عامل کومه‌له کشته شدند.

گزارش - 779

رئیس ستاد مرکزی سپاه پاسداران (علی‌رضا افشار) امروز در نامه‌ای به نخست‌وزیری، ضمن اعلام تشکیل کاروان راهیان کربلای2، و اعلام تخصص‌های موردنیاز جبهه‌ها، تقاضا کرد که نیروهای تحت پوشش دولت برای اعزام به جبهه‌های نبرد تا یکشنبه 24 آذر1364 در دفتر مرکزی نیروهای متخصص واحد بسیج مستضعفین ثبت‌نام کنند. در این نامه نیروهای متخصص موردنیاز چنین ذکر شده است: 1. راننده‌های پایه یک و پایه دو شامل راننده‌های اتوبوس، کمپرسی، تانکر آب، جرثقیل، کمرشکن، لودر، گریدر، بلدوزر، بیل مکانیکی. 2. مکانیک ماشین‌های سبک و سنگین، نقاش، صاف‌کار و باطری‌ساز. 3. نیروهای تأسیساتی، لوله‌کش، برق‌کار، جوش‌کار، آهنگر. 4. نیروهای خدماتی و حفاظتی. 5. پزشکیار و نیروهای امدادگر. 6. نیروهای مخابراتی و تعمیرکار الکترونیک. 7. نیروهای تبلیغاتی، خطاط، طراح، نقاش. 8. آشپز و کمک آشپز.

گزارش - 780

قائم‌مقام مسئول بسیج مستضعفین (برادر اخوان) در مصاحبه‌ای اهداف برگزاری مانور خندق، اجباری‌شدن درس‌های نظامی در مدارس و نحوه برگزاری امتحانات نیروهای بسیجی اعزام به جبهه را بیان کرد. اخوان در مصاحبه با روزنامه کیهان گفت که هدف از برگزاری مانور خندق در سطح کشور آمادگی کامل برای مقابله با ضدانقلاب و هجوم احتمالی دشمن به شهرها است و مرحله بعدی مانور، مقاومت شهری است که نیروهای بسیج از نقاط حساس و استراتژیک و بلندی‌های اطراف شهرها دفاع خواهند کرد. وی افزود: مرحله بعدی مانور، آزادی قدس است که با دفاع از نقاط استراتژیک و حساس کشور صورت می‌گیرد. وی گفت: تاکنون سه میلیون از نیروهای مردمی آموزش نظامی دیده‌اند و یک میلیون نفر در جبهه‌های جنگ شرکت کرده‌اند و ان‌شاء‌الله پس از پایان جنگ از وجود نیروهای بسیج در فعالیت‌های عمرانی و آبادانی کشور و سوادآموزی استفاده می‌شود. اخوان درباره دروس نظامی مدارس اعلام کرد: براساس ماده اجرایی قانون نظام وظیفه، آموزش نظامی درحد توان دفاع، در مقاطع تحصیلی راهنمایی و دبیرستان جزء دروس اجباری می‌شود و در سطح دانشگاه‌ها نیز پیش‌بینی شده به‌صورت واحدهای درسی گسترش یابد. وی درباره وضع تحصیلی دانش‌آموزان بسیجی اعزام به جبهه‌ها نیز گفت: این افراد در پشت جبهه و نیز پس از بازگشت از جبهه‌های جنگ می‌توانند به تحصیل خود ادامه دهند.

گزارش - 781

امروز نیز گروه‌های متعددی از رزمندگان و اقشار مختلف مردم کشور عازم جبهه‌های نبرد شدند: گروهی از دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف؛ دو هزار تن از نیروهای آموزش‌دیده و متخصص از کرج، طالقان، ساوجبلاغ، شهریار، شهرک قدس، رباط‌کریم، اشتهارد با 35 دستگاه کامیون حامل کمک‌های مردمی؛ گروهی از برادران بسیج و اعزام مجدد از فیروزکوه؛ دو هزار تن از مردم شهرستان قزوین (روحانیون، کارگران، کشاورزان، دانش‌آموزان، جهادگران، اصناف‌ بازار، پزشک و پزشکیار، نماینده امام و امام‌جمعه قزوین در قالب کاروان راهیان کربلا؛ گروهی از بسیجیان تاکستان، بوئین زهرا، تبریز، سنندج و گیلان؛ گروهی از مسئولان، معاونان ادارات و نهادهای انقلابی یزد؛ 45 نفر از برادران متخصص پیراپزشکی، فنی، اورژانس و تأسیسات و چهار دستگاه آمبولانس از استان فارس؛‌ دو هزار تن از داوطلبان بسیج و نیروهای آموزش‌دیده طرح لبیک و اعزام مجدد به‌همراه نماینده امام و امام‌جمعه بندرعباس، ائمه جمعه شهرها، بخش‌ها، سرپرست استانداری و جمعی از مسئولان نهادها و ده‌ها کامیون کمک‌های غیرنقدی از استان هرمزگان؛ داوطلبان استان بوشهر در قالب دو لشکر، 300 دستگاه کامیون، تریلر و‌ وانت‌بار حامل هدایای مردمی؛ گروهی از داوطلبان بسیجی نیشابور. همچنین پنج هزار تن از داوطلبان استان تهران نیز فردا پس از راه‌پیمایی در شهر تهران، عازم جبهه‌های نبرد خواهند شد.

گزارش - 782

شواهد و فعالیت‌های آشکاری مانند اعزام کاروان‌های کربلا به جبهه‌ها، افزایش تبلیغات به‌منظور تشویق نیروهای داوطلب برای حضور در جبهه‌ها، سخنرانی مسئولان جمهوری اسلامی و... سبب شده است تا ناظران و رسانه‌های خارجی پیش‌بینی کنند که در آینده‌ای نزدیک، نیروهای ایران دست به عملیاتی گسترده خواهند زد. امروز خبرگزاری فرانسه و خبرگزاری رویتر گزارش‌هایی دراین‌باره منتشر کرده‌اند. خبرگزاری فرانسه از تهران گزارش داد: «تمرکز عظیم نیروهای ایرانی در طول جبهه که از پنجشنبه گذشته هدف بمباران‌های متعدد هوایی عراق قرار گرفته و همچنین مبادله تهدیدات در بالاترین سطح میان تهران و بغداد از یک هفته قبل، برخی از کارشناسان نظامی خارجی در تهران را وادار می‌سازد که احتمال یک حمله آتی ایران در جبهه جنوب را از نظر دور ندارند.» این خبرگزاری می‌افزاید: «علی رغم استنادات مکرر به عزیمت این داوطلبان، بیانیه‌های رسمی درمورد میزان و ماهیت تحرک‌های این واحدها مبهم هستند. [...] هم‌زمان با این بسیج، شعار "ضربه نهایی" در اکثر سخنرانی مقامات ایرانی از سر گرفته شده است. پرزیدنت [آیت‏الله] علی خامنه‌ای در هفته گذشته در بازدید از ده لشکر در همدان گفت: جنگجویان مسلمان آماده حمله نهایی علیه نیروهای عراقی می‌باشند. صدام حسین فردای آن روز ضمن دعوت به صلح، هشدار داد هر نوع نیروی متجاوز را سرکوب خواهیم کرد و هواپیماهای ما دست به بمباران هر هدفی در ایران خواهند زد.» در ادامه گزارش خبرگزاری فرانسه آمده است: «ازنظر برخی تحلیل‌گران، بسیج عمومی اخیر یک تمرین عمدی در اندازه طبیعی و در زمان حقیقی است و نه تدارک یک حمله شدید. به‌علاوه، مواضع عراقی‌ها نیز با تجهیزات مهمی تدافع می‌شود و عدم پشتیبانی هوایی و آتش نیروی زمینی ایران نیز از کمبود‌های شدید واحدهای مهاجم است. و بالأخره هدف بالقوه این عملیات که راه بصره ـ بغداد می‌باشد و هدف حملات قبلی نیروهای ایرانی نیز بوده است، اهمیت خود را پس از ایجاد راه جدید به‌طرف بغداد در 50 کیلومتری در غرب از دست داده است.» خبرگزاری رویتر نیز از بغداد چنین گزارش داد: «نیروهای عراقی برای مقابله با یک تهاجم خارج از مرز ایران ـ که به گفته دیپلمات‌های مقیم بغداد اجرای آن در نواحی باتلاقی جبهه جنوب و مرکزی جنگ خلیج [فارس] قریب‌الوقوع است‌ ـ به‌حال آماده‌باش درآمده‌اند. عراق می‌گوید که هواپیماهای جنگی‌اش از روز جمعه تاکنون بیش از 400 مأموریت رزمی علیه مواضع ایران در ناحیه باتلاقی هویزه‌ ـ ‌که صحنه برخی از گران‌ترین [سنگین‌ترین] حملات موج انسانی ایران در جنگ پنج‌ساله بوده است ـ انجام داده‌اند. یک دیپلمات غربی در بغداد گفت: این واقعیت که هواپیماهای جنگی عراق شروع به بمباران مواضع تمرکز نیروهای ایران در ناحیه مذکور کرده‌اند، نشان آشکاری از این موضوع است که یک حمله، قریب‌الوقوع می‌باشد. دیپلمات‌ها می‌گویند عده کثیری از سربازان کاملاً مجهز عراق به جنوب این کشور ـ‌ که محل نواحی باتلاقی حوالی مرز است ـ اعزام شده‌اند. ژنرال عدنان خیرالله وزیر دفاع عراق، گفته است که ایران در تدارک یک حمله گسترده است و نیروهای عراقی در امتداد مرز به حال آماده‌باش قرار گرفته‌اند. [...] طبق گزارش انستیتوی بین‌المللی مطالعات استراتژیک لندن، عراق حدود 580 هواپیمای جنگی ازجمله جنگنده‌های فرانسوی و روسی و نیز هلیکوپترهای مسلح دارد. در گزارش این انستیتو آمده است که ایران حدود 95 هواپیمای جنگی قابل‌استفاده دارد.»

گزارش - 783

ادعای تلاش ایران برای خرید سلاح‌های شیمیایی از سوریه و خودداری سوریه از فروش آنها و نگرانی شوروی و غرب از دستیابی ایران به سلاح شیمیایی درحالی مطرح می‌شود که عراق هیچ‌گونه محدودیتی در خریدهای تسلیحاتی و استفاده از سلاح‌های شیمیایی در جنگ با ایران نداشته است. روزنامه واشنگتن تایمز در شماره اخیر خود به نقل از منابع اطلاعاتی گزارش داده است که سوریه برخلاف توافقی که با ایران داشته دست‌کم درحال‌حاضر از تحویل جنگ‌افزارهای شیمیایی به ایران خودداری می‌کند. به نوشته واشنگتن تایمز: «احتمال دستیابی ایران به جنگ‌افزارهای شیمیایی، به‌ویژه از‌طریق توافق با سوریه، موجب نگرانی‌هایی درباره گسترش احتمالی این‌گونه جنگ‌افزارها در خاورمیانه شده است. هنوز معلوم نیست که چرا سوری‌ها بنا به توافق خود با ایران که دست‌کم تا اواخر تابستان پابرجا بود، از دادن جنگ‌افزارهای شیمیایی به ایران خودداری کردند. اما چنین گمان می‌شود که فشار وارده ازسوی امریکا دراین‌زمینه مؤثر بوده است. دراین‌میان، وجود تفرقه در کادر رهبری ایران و بیزاری شوروی از گسترش جنگ‌افزارهای شیمیایی در جنوب مرزهای آن کشور، بر پیچیدگی مسئله افزوده است.» روزنامه واشنگتن تایمز به نقل از یک منبع اطلاعاتی نوشته است: «ظاهراً آیت‌الله خمینی و دیگر رهبران مذهبی ایران به‌طورکلی با استفاده از سلاح‌های شیمیایی مخالف‌اند. اما ارتش ایران به‌خاطر حملات شیمیایی عراق به سپاهیان ایران در دو سال گذشته، از دستیابی به امکان تولید جنگ‌افزارهای شیمیایی هواداری می‌کند و چه بسا که تاکنون این نظر به میزانی محدود تأمین شده باشد. از سوی دیگر، شوروی‌ها به خلاف اشتیاق کلی‌شان به تولید و استفاده از این‌گونه جنگ‌افزارها، بیم از آن دارند که اشاعه جنگ‌افزارهای هسته‌ای به‌ویژه دستیابی به امکان تولید آن در ایران، موجبات انتقال سلاح‌های شیمیایی را به مجاهدان افغان فراهم آورد.»

گزارش - 784

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران پس از پایان دور سوم مذاکره با همتای سعودی‌اش در ریاض، عربستان را به مقصد امارات متحده عربی ترک کرد. این مذاکرات سه‌روزه درحالی خاتمه یافت که دو کشور درمورد جنگ به توافقی دست نیافتند و عربستان خواستار موضع‌گیری روشن ایران، همچون عراق شد. به گفته یکی از مسئولان سفارت ایران در ریاض، آقای ولایتی امروز در آخرین دور مذاکره با سعود الفیصل وزیر امور خارجه عربستان، روابط دوجانبه، همکاری دو طرف و راه‌های گسترش آن را بررسی کرد. مصاحبه وزیران خارجه دو کشور پس از سه روز مذاکره حاکی‌از مواضع ثابت دو کشور بر سر جنگ است. به گزارش خبرگزاری فرانسه از ریاض: «امیر سعود الفیصل وزیر خارجه سعودی، عصر امروز در پایان دیدار رسمی علی‌اکبر ولایتی‌ وزیر خارجه ایران از عربستان سعودی اظهار کرد که در روش ایران نسبت به جنگ ایران و عراق هیچ‌گونه تغییری روی نداده است. امیر سعود الفیصل در گفت‌وگویی با خبرگزاری سعودی خاطرنشان کرد از مذاکراتی که با همتای ایرانی‌اش انجام داده به این نتیجه رسیده است که نمی‌توان یک تحول مثبت در روش ایران برای پایان‌دادن به جنگ بین ایران و عراق را پیش‌بینی کرد. امیر سعود الفیصل موضع عراق را نسبت به جنگ "روشن و استوار" توصیف کرد و افزود که عراق همچنان آماده است که راه‌حل مسالمت‌آمیز و عادلانه را بپذیرد و اظهار امیدواری کرد که ایران نیز روش مشابهی پیش ‌گیرد. وزیر خارجه سعودی اضافه کرد از مذاکراتی که با آقای ولایتی انجام داده دریافته است که ایران و عربستان سعودی درباره مسائل مربوط به فلسطین و افغانستان دیدگاه مشترکی دارند.» خبرگزاری فرانسه افزوده است: «ناظران سیاسی در ریاض خاطرنشان می‌کنند که این اظهارات و همچنین عدم اشاره سعود الفیصل به وضعیت روابط میان عربستان و ایران از یک‌سو و ایران و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج [فارس] از سوی دیگر، به‌معنای آن است که سفر وزیر امور خارجه ایران انتظار عربستان درمورد جنگ عراق و ایران را برآورده نکرده است.» از سوی دیگر، به گزارش آسوشیتدپرس، دکتر ولایتی که امشب وارد ابوظبی شده است در مصاحبه‌ای با روزنامه الاتحاد گفت که گفت‌وگوهای وی با رهبران عربستان بر محور روابط دوجانبه دور زده است. وی تأکید کرد که موضع کشور وی درقبال جنگ محکم و پابرجا بوده و تغییر نکرده است. ولایتی افزود: ایران از موضع نسبتاً دوستانه‌ای که کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌ [فارس] درقبال ایران اتخاذ کرده‌اند استقبال می‌کند. آسوشیتدپرس افزوده است: «به عقیده منابع دیپلماتیک عرب، ایران سعی دارد روی این موضع کشورهای عضو شورا سرمایه‌گذاری کرده و آنها را به‌سوی اتخاذ موضع بی‌طرفانه درقبال جنگ ایران ـ عراق سوق دهد و هم‌زمان با آن ولایتی نیز به کشورهای منطقه سفر کرده است تا آنها را به قطع کمک‌های مالی به عراق ترغیب کند.» به گزارش خبرگزاری امارات متحده عربی، دکتر ولایتی برای یک دیدار 24 ساعته از ریاض وارد ابوظبی شد و مورد استقبال راشد عبدالله النعیمی وزیر مشاور در امور خارجی امارات متحده عربی، مصطفی حائری فومنی سفیر ایران و سایر مقام‌ها قرار گرفت.

گزارش - 785

سفر دکتر ولایتی به عربستان بازتاب‌های گسترده‌ای در رسانه‌های غربی و منطقه داشته است، برخی این سفر را بی‌تأثیر در پایان جنگ دانسته و برخی هدف ایران از این اقدام را کاهش پشتیبانی حامیان حکومت عراق از این حکومت اعلام کردند. خلاصه تعدادی از این بازتاب‌ها چنین است: رادیو بی‌بی‌سی دراین‌باره گفت: «پیش از آغاز این مذاکرات، شاهزاده سعود الفیصل اعلام کرد که در این گفت‌وگوها راه‌های پایان‌بخشیدن سریع به جنگ ایران و عراق موردبررسی قرار خواهند گرفت و بعضی گزارش‌ها حکایت از این دارند که یک طرح صلح موردبحث و تبادل‌نظر می‌باشد. اما خبرگزاری رسمی ایران به نقل از دکتر ولایتی گزارش داد که او به مقامات عربستان سعودی گفته است که ایران هنوز بر برکناری رژیم صدام حسین در بغداد، به‌عنوان تنها مسئله‌ای که می‌تواند این جنگ را به پایان برساند، اصرار می‌ورزد.» رادیو بی‌بی‌سی ‌افزود که رهبران کشورهای عضو شورای خلیج‌فارس در تلاش هستند تا اگر نتوانند جنگ را متوقف کنند لااقل از گسترش آن جلوگیری نمایند و دیدار دکتر ولایتی احتمالاً به پیشبرد این هدف کمک خواهد کرد. کتی ایوانز خبرنگار نشریه انگلیسی تایمزمالی در مصاحبه با رادیو بی‌بی‌سی‌ ضمن اینکه پذیرش هر نوع پیشنهاد صلحی را "بسیار زود" خواند، درباره علاقه ایران و عربستان سعودی برای ادامه مذاکره گفت: «فکر می‌کنم هر دو طرف مایل به برقراری روابط دوستانه هستند، ولی باتوجه‌به اینکه ایران هنوز قویاً درپی سرنگونی صدام حسین است و کشورهای عرب قویاً درپی حفظ و ابقای رژیم عراق هستند معلوم نیست این روند بهبود روابط به کجا خواهد انجامید.» رادیو امریکا نیز در بخش انگلیسی خود گفت که آقای ولایتی این نکته را روشن کرده که کشور وی علاقه‌ای به پایان جنگ ندارد و بنا به گزارش خبرگزاری ایران، آقای ولایتی به وزیر امور خارجه عربستان گفته که ایران جنگ خلیج را تا شکست نیروهای عراق ادامه خواهد داد. سخنگوی وزارت خارجه امریکا هم با اشاره به اینکه به تصور امریکا مذاکرات وزیران خارجه ایران و عربستان به تغییر در مواضع دو طرف جنگ نینجامیده، گفت: «به اعتقاد ما حصول به راه‏حلی نظامی برای جنگ ایران و عراق ممکن نیست و هر دو طرف به‏خصوص ایران، بایستی به کل این خونریزی بی‏محل و بیهوده پایان دهند.» رادیو بی‌بی‌سی‌ همچنین امروز در تفسیری از سفر دکتر ولایتی به عربستان، احتمال هرگونه توافق میان ایران و عربستان و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس و نیز دستیابی به صلح از‌طریق طرح جدید را اندک اعلام کرد و گفت: «یک گزارش حاکی‌از آن است که احتمال دارد مقامات ایران به کشورهای حوزه خلیج‌فارس پیشنهاد کنند که یک پیمان عدم تجاوز میان دول مذکور و دولت ایران منعقد گردد، اما احتمال توافق درمورد این پیشنهاد اندک است. بدون شک ایران نمی‌تواند به‌گونه‌ای واقع‌بینانه انتظار داشته باشد که کشورهای حوزه خلیج‌فارس از میزان حمایتشان از عراق بکاهند. [...] کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج [فارس] هیچ‌گونه نفوذی برای تعدیل شروط ایران برای خاتمه جنگ ندارند. اگر هم تعدیلی دراین‌مورد وجود داشته است با اظهارات آقای ولایتی در ریاض از میان رفته است. وی گفت که مردم ایران معتقدند که جنگ باید تا پیروزی نهایی نیروهای ایران ادامه یابد و رژیم پرزیدنت صدام حسین سرنگون شود. احتمالاً این امر انگیزه اصلی تغییر نظر کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج [فارس] درمورد ایران بوده است، زیرا این نگرانی وجود دارد که گسترش آتش ‌جنگ میان ایران و عراق دامن کشورهای حوزه خلیج‌فارس را نیز بگیرد. از یک‌سو، ازدیاد حملات عراق علیه ترمینال نفتی جزیره خارک از ماه اوت تاکنون و از سوی دیگر، تاکتیک ایران برای بازرسی کشتی‌های غیرنظامی به ظن حمل تدارکات برای عراق به این نگرانی‌ها افزوده است. [...] گزارش‌هایی از ریاض حاکی‌از آن است که آقای ولایتی یک طرح صلح جدید را با مقامات عربستان سعودی به مذاکره گذاشته است، اما کشورهای عضو شورای همکاری‌های خلیج [فارس] احتمالاً تنها قادرند ابتکار صلحی را مدنظر قرار دهند که در آن شانس موفقیت وجود داشته باشد و احتمالاً پس از دیدار آقای ولایتی پیامی که رهبران عربستان برای متحدان‌شان خواهند فرستاد این است که احتمال دستیابی به راه‌حلی برای خاتمه جنگ ایران و عراق بسیار اندک است.»

گزارش - 786

بررسی برکناری صدام حسین از ریاست‏جمهوری عراق و جست‏وجوی جانشینی برای او ازجمله طرح‏های مخفیانه‏ای است که گفته می‏شود حکام عرب منطقه برای توقف جنگ درپی آن هستند. به نوشته نشریه وزارت امور خارجه: «یک دیپلمات یوگسلاوی دررابطه‌با نقش سوریه در پایان‌دادن به جنگ تحمیلی گفته است که از دیپلمات‌های عرب، غیرمستقیم شنیده که کوشش‌هایی مخفی در جریان است که احتمال تغییر صدام را بررسی کنند، ولی به این ترتیب که سوریه به‌اندازه کافی خودش را به ایران نزدیک کند، درحدی که مواضع ایران با سوریه کاملاً ممزوج و همسو شده باشد و ایران نتواند یک‌دفعه در خلاف جهت سوریه موضع‌گیری کند، آن‌گاه سوریه مخفیانه ازجانب کشورهای عربی ثروتمند، جانشین صدام را به ایران بقبولاند. وی توضیح داد که سوریه به نظر می‌رسد با عربستان و برخی از کشورهای دیگر نسبت به تعیین جانشین صدام به توافق رسیده باشد. البته این جانشین کماکان طرف‌دار اعراب و به‌اندازه کافی غیرمذهبی (شاید ضدمذهب) خواهد بود که ایران نتواند در عراق و سوریه اهرمی داشته باشد و بعد از جنگ استفاده کند.»

گزارش - 787

کمیته حسن‏نیت کنفرانس اسلامی در تلاش برای آتش‏بس میان ایران و عراق اخیراً فعال شده است، اما به‏دلیل بی‏توجهی به حقوق کشور مورد تجاوز، تنها ستایش عراق را درپی داشته است. رادیو نداءالاسلام نیز درباره تلاش‌های سازمان کنفرانس اسلامی گفت: «آقای شریف‌الدین پیرزاده امروز اظهار داشت که کمیته حسن‌نیت اسلامی ویژه خاتمه‌دادن به جنگ ایران و عراق پیام‌های جدیدی از تهران و بغداد دریافت داشته است. وی در یک کنفرانس مطبوعاتی گفت که پرزیدنت داوود جاوارا رئیس‌جمهور گامبیا و رئیس کمیته حسن‌نیت اسلامی پاسخ‌های محدودی از ایران و عراق دریافت داشته است. این پیا‌م‌ها در پاسخ پیام ارسالی رئیس‌جمهوری گامبیا که در آخرین اجلاس کمیته مزبور به سران ایران و عراق فرستاده بود می‌باشد. شریف‌الدین پیرزاده گفت: رئیس‌جمهور گامبیا روز 14 دسامبر [23 آذر] وارد جده خواهد شد تا گزارشی دراین‌زمینه تسلیم کمیته حسن‌نیت اسلامی کند.» این تلاش‌ها ـ‌ که نه درپی تعیین متجاوز است و نه دنبال تعیین میزان خسارت واردشده به کشور موردتجاوز ـ درحدی یک‌طرفه است که عراق این‌گونه تلاش‌های صلح را ستایش می‌کند. به گزارش رادیو صوت‌الجماهیر عراق: «اجلاس کمیته پیگیری جنگ عراق و ایران برخاسته از دومین کنفرانس مردمی اسلامی بامداد امروز در بغداد تشکیل شد. آقای عبدالله فاضل وزیر اوقاف و امور دینی عراق، بر تمایل شدید نسبت به حمایت از هیئت‌های حسن‌نیت درجهت خاتمه‌دادن به جنگ عراق و ایران تأکید کرد و تلاش‌های بی‌دریغ این کمیته درجهت مفتضح‌ساختن مقاصد شوم رژیم ایران را موردستایش قرار داده است.»

گزارش - 788

در چارچوب هماهنگی‌های نظامی کشورهای عرب منطقه خلیج‌فارس، به‌زودی مانور مشترک نظامی عربستان و کویت آغاز خواهد شد. از سوی دیگر، عربستان علاوه‌بر خریدهای کلان تسلیحاتی که از قبل داشته، اخیراً خرید سلاح‌های مهم را افزایش داده است. به گزارش رادیو اسرائیل: «نیروهای عربستان سعودی و کویت تا چند روز دیگر یک مانور نظامی مشترک را آغاز می‌کنند. هدف این مانور بررسی قدرت دفاعی دو کشور می‌باشد. این مانور که ده روز ادامه خواهد یافت، در چارچوب هماهنگی نظامی شش کشور عرب شورای همکاری خلیج‌فارس صورت خواهد گرفت تا درصورت حمله ایران یا کشورهای دیگر، بتوانند از خود دفاع نمایند.» از سوی دیگر، در رقابتی که بین کشورهای انگلیس، برزیل، فرانسه و امریکا بر سر فروش بیش از هزار تانک به عربستان سعودی درگرفته، انگلیس بسیار امیدوار است که برنده گردد. ساندی تلگراف روزنامه صبح انگلیس نوشته است: «این معامله به‌منزله نقطه عطفی برای صنایع تانک‌سازی انگلیس ـ‌ که تانک‌های 5/1 میلیون پوندی ساخته‌اند ـ به حساب می‌آید. آن هم در زمانی‌که صنایع هواپیماسازی آن کشور موفق به عقد یک قرارداد چهار میلیارد پوندی با عربستان سعودی برای فروش 72 فروند جت جنگنده تورنادو و 60 فروند هواپیمای آموزشی به آن کشور شده‌اند.» انتظار می‌رود که همراه تانک‌ها تعدادی از مستشاران نظامی انگلیسی هم به عربستان فرستاده شوند تا ارتش آن کشور را ـ‌ که مرکب از 35 هزار پرسنل زمینی و 10 هزار گارد ملی است ـ در به‌کارگیری آن تانک‌ها آموزش دهند. [...] منابع دیپلماتیک غرب اظهار می‌کنند که عربستان سعودی علاوه‌بر تانک‌های مذکور، به تانک‌های اوزوریوی برزیل و ام1 امریکایی و آ.ام.ایکس40 فرانسوی چشم دوخته است و ممکن است تصمیم به خریداری مجموعه‌ای از هرکدام از آنها بنماید.»

گزارش - 789

هفتادوششمین اجلاس اوپک بعدازظهر امروز درحالی به کار خود پایان داد که اعضای این سازمان تصمیم گرفتند از سهم خود در بازار جهانی نفت دفاع کنند. در پایان این اجلاس، وزیران نفت کشورهای عضو اوپک دیدگاه‌های خود را بیان کردند. بنا بر بیانیه مطبوعاتی پایانی اجلاس، سیاست جدید این سازمان درمورد حفظ سهم اوپک در بازار نفت به کمیته‌ای متشکل از شش کشور عضو محول شده است. ایران که به عضویت این کمیته برگزیده شده بود، داوطلبانه از آن کناره گرفت. بنا بر این بیانیه، اعضای اوپک باتوجه‌به تحولات گذشته و آینده بازار جهانی نفت، مصمم به حفظ سهم خود در بازار براساس درآمدهای هریک از اعضا می‌باشند. اجلاس آینده اوپک قرار است در 25 ژوئن سال آینده برگزار شود. بیانیه امروز اوپک به‌معنای حفظ سقف تولید 16 میلیون بشکه در روز با قیمت 28 دلار برای نفت سبک عربستان است. اعضای کمیته جدید که شامل ونزوئلا در سمت رئیس و امارات متحده عربی، کویت، الجزایر و عراق می‌باشد، قرار است با فرض اینکه درصورت هرگونه تصمیم‌گیری ممکن است بهای نفت شدیداً یا به‏آرامی تنزل یابد، روشی را اتخاذ کنند تا اقدامات تولیدکنندگان غیرعضو اوپک درزمینه عرضه اضافی نفت به بازار را خنثی کند. براساس اطلاعات رسیده از ژنو، اوپک قصد مرعوب‌ساختن تولیدکنندگان غیراوپک چون انگلیس و نروژ را دارد که تا قبل از این با افزایش تولید، ثبات قیمت‌های نفت اوپک را متزلزل می‌کردند. تصمیم به تشکیل چنین کمیته‌ای زمانی اتخاذ شد که عده‌ای از اعضا بر بازپس‌گرفتن سهم اوپک در بازار جهانی نفت تأکید داشتند. بنا بر بیانیه پایانی، مذاکرات وزیران نفت باتوجه‌به تحولات آینده بازار جهانی و سیر دائمی کاهش مقدار تولید نفت اعضا، سازمان مصمم به تضمین سهم عادلانه نفت اوپک در بازار براساس درآمدهای موردنیاز برنامه‌های عمرانی اعضای خود می‌باشد. کمیته جدید مسئول بررسی راه‌های گوناگون و ارائه پیشنهاد به اجلاس آینده وزیران شد. وزیر نفت ونزوئلا و رئیس اجلاس هفتادوششم در مصاحبه مطبوعاتی گفت: محدوده تولیدی اوپک بین 16 میلیون تعیین‌شده قبلی و 18 میلیون بشکه تولید کنونی اوپک می‌باشد. آقازاده وزیر نفت ایران، پس از پایان اجلاس اخیر اوپک گفت: وظیفه ‌اصلی اوپک تثبیت قیمت‌های اعلام‌شده و همچنین واگذار‌نکردن امر قیمت‌گذاری به دیگر تولیدکنندگان غیرعضو اوپک می‌باشد. وی افزود: اوپک درصورت موفقیت در اجرای این وظایف قادر به حفظ سهم خود در بازار جهانی خواهد بود. وزیر نفت ایران درباره منظور بیانیه اجلاس از سهم عادلانه برای اوپک گفت: مقدار سهم عادلانه برای اوپک مقدار سقف تولید کنونی آن می‌باشد. از سوی دیگر، وزیر نفت الجزایر گفت: سهم فعلی اوپک در بازار جهانی عادلانه نیست. به گفته وی، سطح متوسط تولید نفت اوپک در سال جاری کمتر از 16 میلیون بشکه در روز بوده است. وی گفت: اوپک به‌دلیل کاهش تولید خود طی سال‌های اخیر بیش‌ از مقدار لازم متحمل ضرر شده است. به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، اوپک امروز صریحاً‌ اعلام کرد که با انگلیس و سایر کشورهای مستقل تولید‌کننده نفت برای داشتن سهمی مناسب در بازار فروش نفت مقابله خواهد کرد. آسوشیتدپرس از قول یمانی وزیر نفت عربستان گزارش داد: اوپک اعلام کرده که کشورهای غیرعضو این سازمان باید از بخشی از سهم خود در بازار صرف‌نظر کنند. یمانی گفت: اگر آنها چنین کاری را نکنند، احتمال می‌رود که جنگ قیمت‌ها به وقوع بپیوندد. رادیو بی‌بی‌سی دراین‌باره گفت: «وزیر نیرو و معادن ونزوئلا که ریاست کنفرانس را برعهده داشت، خطاب به خبرنگاران تأکید کرد که کشورهای عضو اوپک مصمم‌اند که سهم منصفانه‌ای در بازار نفت جهان برای خود تضمین کنند تا بدین طریق برای رشد و گسترش اقتصاد کشورهای خود درآمد دراختیار داشته باشند.» بی‌بی‌سی افزود: «تهدید احتمالی جنگ بر سر قیمت نفت، ارزش لیره استرلینگ را کاهش داده. اگر آن‌گونه‌که احتمال آن می‌رود اوپک تصمیم بگیرد که بخشی از بازار ازدست‌رفته‌اش را تجدید حیات بخشد، درآن‌صورت قیمت نفت به‌شدت تنزل خواهد یافت. برخی رهبران کشورهای عضو اوپک گفته‌اند که حاضر به قبول این ضرر می‌باشند، زیرا به‌خوبی می‌دانند که این ضرر نتیجه سیاست آنهاست.»

گزارش - 790

اختلاف‌نظر اعضای اوپک بر سر سهمیه تولید نفت، جنگ قیمت نفت، تأثیر جنگ ایران و عراق بر بحران اوپک و کمک‌های مالی و نظامی کشورهای منطقه به عراق را رادیو اسرائیل در برنامه امروز خود بررسی کرده است. در گزارش رادیو اسرائیل آمده است: «مباحثات وزیران نفت اوپک که امروز در ژنو پایان یافت از عمق بحرانی که 13 کشور صادرکننده با آن روبه‌رو هستند، پرده برداشت. وزیران نفت با یک تصمیم‌گیری بسیار دشوار روبه‌رو بودند و آن اینکه چگونه می‌توانند از کاهش صادرات نفت خویش جلوگیری کنند و در همان حال بهای این کالا را که علی‌رغم زمستان و فصل سرما مشتریان چندانی ندارد، ثابت نگه ‌دارند و مانع تنزل آن گردند. برای همه وزیران مسلم بود که به‌منظور جلوگیری از سقوط قیمت‌ها باید از میزان تولید بکاهند، ولی هر کشور انتظار داشت که سهم خود را ثابت نگه‌ دارد و دیگران از تولید خویش بکاهند. ایران با این استدلال که به‌علت ادامه جنگ با عراق به مبالغ هنگفتی نیاز دارد، حاضر به کاهش صادرات نیست. لیبی، الجزایر، نیجریه و ونزوئلا و چند کشور دیگر با این استدلال که برای بازپرداخت بدهی‌های مالی محتاج ارز خارجی کلانی هستند از کاهش تولید طفره می‌روند و عربستان با تأکید بر این واقعیت که تولید خود را به حداقل رسانده و آن را از 9 میلیون و 10 میلیون بشکه چند سال پیش به حدود 2 میلیون بشکه در روز تقلیل داده، گوشزد کرد که قادر به کاهش بیشتر نمی‌باشد و دراین‌میان، حکومت حزب بعث عراق است که نه‌تنها به سهیمه تعیین‌شده اکتفا نمی‌کند، بلکه میزان تولید خود را از هنگام گشایش لوله نفت از خاک عربستان 500 هزار بشکه نیز از سهمیه رسمی افزایش داده است.» رادیو اسرائیل افزود: «به گفته دکتر مانع سعید عتیبه وزیر نفت امارات متحده عربی، بها ممکن است به زیر بشکه‌ای 20 دلار نیز تنزل کند و جنگ قیمت‌ها به مرحله‌ای شدید و بی‌سابقه برسد. جنگ ایران و عراق نیز بی‌تردید بر بحران اوپک سایه‌افکن می‌باشد و بر آن تأثیر می‌گذارد. نخست آنکه دو کشور از اعضای عمده اوپک هستند و تا پیش از به‌قدرت‌رسیدن حکومت اسلامی و آغاز جنگ ایران و عراق، دو کشور روزانه درحدود 10 میلیون بشکه نفت صادر می‌کردند و مهم‌تر آنکه دو کشور تنها هنگامی خواهند توانست همچنان به جنگ خونین علیه یک دیگر ادامه دهند که به توانایی آنها در صدور نفت لطمه عمده‌ای وارد نشود. [...] نکته سوم آنکه خواه جنگ ادامه یابد و یا پایان پذیرد، تردیدی نیست که ایران و عراق به تلاش برای افزایش صادرات خود بی‌توجه به مشکلات و محدودیت‌های اوپک ادامه خواهند داد. اگر جنگ ادامه یابد دو کشور همچنان به خرید مقادیر عظیمی جنگ‌افزار نیازمند خواهند بود و اگر جنگ پایان پذیرد بازهم برای ترمیم خرابی‌ها و بازسازی مناطق و شهرها به مبالغ هنگفتی احتیاج خواهند داشت و این خود بر سرنوشت اوپک و بهای نفت در بازار جهانی تأثیر مستقیم خواهد داشت. دیگر کشورهای حوزه خلیج‌فارس نیز که در اوپک عضویت دارند در تولید و صادرات نفت خود از پیامدهای جنگ ایران و عراق بسیار آسیب‌پذیرند و طبعاً نسبت به آن حساسیت دارند. عربستان سعودی، کویت و سایر امیرنشین‌های عربی حوزه خلیج‌فارس در پنج سال جنگ بیش از 30 میلیارد دلار کمک نظامی و مالی دراختیار عراق قرار داده‌اند، زیرا خود را موظف می‌دانند از سقوط آن کشور به دامان حکومت اسلامی ایران‌ ـ ‌که ازنظر آنها یک رژیم افراطی، جنگ‌طلب و ستیزه‌جو می‌باشد ـ‌ جلوگیری کنند. زیرا آنان تردیدی ندارند که رژیم تهران درصدد متزلزل‌ساختن رژیم‌های موجود منطقه به‌منظور صدور انقلاب شیعه می‌باشد و سقوط صدام حسین مستقیماً آینده آنان را نیز به خطر خواهد انداخت.»

گزارش - 791

انستیتو مطالعات راهبردی دانشکده جنگ امریکا در گزارشی درباره جنگ ایران و عراق و روزنامه واشنگتن پست در مقاله‌ای عراق را آغازگر جنگ اعلام کردند. انستیتو مطالعات راهبردی دانشکده جنگ امریکا در گزارشی که برای مجلس نمایندگان این کشور تهیه کرده، چنین آورده است: «اختلافات مرزی، روابط ایران و عراق را سال‌ها آشوب کرده بود، لیکن با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، عراق زمان را برای یک اقدام نظامی سریع، مناسب پنداشت و از سوی دیگر، نگرانی عراق از گسترش انقلاب اسلامی، این رژیم را در توسل به‌زور علیه ایران بیشتر ترغیب کرد.» در این گزارش، جنگ به دو دوره زمانی تقسیم شده است: «دوره اول با حمله عراق در سپتامبر 1980 (شهریور 1359) به ایران آغاز شد و تا ژوئن 1982 (خرداد 1361) ادامه یافت و دوره دوم که از ژوئن 1982 آغاز شده و تاکنون ادامه دارد. در دوره اول که عراق اراده ایران را درمقابله با هجوم خود دست‌کم گرفته بود، نه‌تنها نتوانست پیشرفتی نصیب خود کند، بلکه وضع از آنچه که بود بدتر و خطرناک‌تر شد. در دوره دوم، ایران حملات پیروزمندانه خود را آغاز کرد و توانست ارتش عراق را از خاک ایران بیرون براند. این حملات برای ایران نهایت پیروزی را در بر داشت.» در ادامه گزارش آمده است: «عراق در مقطع کنونی محورهای اقتصادی ایران را هدف قرار داده و قصد دارد ایران را وادار به قبول صلح کند، درحالی‌که دراین‌زمینه موفقیتی حاصل نکرده و پایان جنگ را نزدیک نساخته است. از خصوصیات این جنگ این است که ابرقدرت‌ها چه امریکا و چه شوروی نفوذ خود را از دست داده‌اند و نمی‌توانند با اعمال فشار و نفوذ جنگ را به پایان برسانند و همین ضعف باعث شده که عده‌ای ازجمله ساکنان عرب خلیج‌فارس تصور کنند که جنگ را یکی از دو ابرقدرت شروع کرده و مایل به ادامه آن است، اما واقعیت این است که امریکا و شوروی هر دو خواستار پایان جنگ و تحمیل صلح به ایران هستند، اما کاری از دستشان برنمی‌آید. عراق توانسته است در سایه جنگ مدعی شود که مدافع ناسیونالیسم عربی است، اما صلح و حل‌وفصل جنگ برای عراق به‌معنی بروز آشوب داخلی است، زیرا رژیم عراق در پایان چنین حل‌وفصلی باید به سؤال مردم عراق پاسخ دهد که چرا جنگ را آغاز کرد.» روزنامه واشنگتن پست نیز در مقاله‌ای تلویحاً عراق را آغازگر جنگ خوانده است به گزارش رادیو امریکا: «نویسنده مقاله حمله‌های هوایی عراق را که با هدف کشاندن ایران به پشت میز صلح انجام گرفته بیشتر نشانه ناامیدی آن کشور از جنگی می‌داند که نمی‌تواند در جبهه‌های زمینی بر آن پیروز شود و می‌افزاید: جنگ ایران و عراق هم‌اینک شکل یکی از طولانی‌ترین نبردهای قرن بیستم را به خود گرفته است. همانند جنگ جهانی اول، هر دو طرف از سلاح‌هایی که تلفات سنگینی وارد می‌آورند برخوردارند، اما هیچ‌کدام دارای چنان قدرتی نیستند که یک ضربه کاری وارد آورند. آنچه قرار بود یک مبارزه سریع و آسان باشد از همان آغاز با دشواری روبه‌رو شد. عراقی‌ها انتظار داشتند یک ارتش که تصفیه‌های انقلابی روحیه‌اش را از بین برده بود را در ایران ببینند، اما به‌جای آن دربرابر سه ارتش قرار گرفتند: ارتش منظم، پاسداران و بسیج. شور و هیجان انقلابی آنچه را که واحدهای پاسدار و بسیج ازنظر تجهیزاتی فاقد بودند جبران کرد. آنچه به‌صورت یک حمله و ضدحمله آغاز شد به یک جنگ خونین فرسایشی تبدیل شده است و دراین‌میان فهرست کشته‌شدگان ایرانی روزبه‌روز بلندتر می‌شود. عراق تعداد تلفات خود را تأیید نمی‌کند، اما حضور هزاران داوطلب مصری و اردنی و سودانی نشان می‌دهد که از تعداد افراد بومی به‌شدت کاسته شده است.»

گزارش - 792

تلاش ایران برای خروج از انزوای شش‌ساله، تغییر عمده در سیاست خارجی و نظری تازه به جهان خارج، محورهای گزارشی از خبرگزاری آسوشیتدپرس است که امروز منتشر شده است. در این گزارش آمده است: «ایران بدون سروصدا می‌کوشد دوستانی در شرق و غرب به دست آورد و به انزوای شش‌ساله‌ای که خودش برای خود وضع کرده بود پایان دهد. دیپلمات‌‌های غربی در تهران می‌گویند آنها این حرکت را تغییر عمده‌ای در سیاست خارجی می‌بینند و گمان می‌کنند که نظریه تازه ایران نسبت به جهان خارج هم‌اینک نتایجی به بار آورده است. هرچند برقراری دوباره مناسبات با امریکا درحال‌حاضر بعید به نظر می‌رسد، اما رهبران ایران آشکارا می‌پذیرند که ناچار خواهند بود روزی مناسبات خود را با امریکا ترمیم کنند. به گفته یک دیپلمات: "با یک اقتصاد بیمار و جنگی که ازبین‌رفتن بیشتر صادرات جهانی نفت ایران را تهدید می‌کند، ایران به دوست نیاز دارد." سال گذشته، ایران نمایندگان بلندپایه‌ای را به چین، ژاپن، شوروی و چندین کشور جهان‌ سوم فرستاد. ایران همچنین میزبان یک هیئت نمایندگی از عربستان سعودی بود که از گسترش بنیادگرایی اسلامی می‌ترسند. تهران چند قرارداد چند میلیون دلاری نیز با ترکیه و پاکستان امضا کرد و پیمان همکاری اقتصادی منطقه‌ای سال 1964 را تجدید کرد. در تهران ناظران توجه مخصوصی به نزدیک‌شدن ایران به چین و ژاپن مبذول می‌دارند. هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در جریان دیدارش از پکن در ماه ژوئن گفت: ایران و چین درمورد 90 درصد مسائلی که موردبحث قرار گرفت، موافق بودند. انتظار می‌رود میزان مبادله تجاری دو کشور در سال جاری به رقم بی‌سابقه 600 میلیون دلار برسد. مقام‌های ایرانی و چینی هر دو خبرهای منتشرشده درباره امضای قراردادهای تسلیحاتی بین دو کشور را تکذیب کرده‌اند. گزارش می‌رسد که چین همراه با کره شمالی اسلحه به ایران فروخته است. رفسنجانی همچنین به ژاپن مسافرت کرد. این نخستین‌‌‌باری بود که یک مقام جمهوری اسلامی به یک دمکراسی صنعتی سفری کرد. حاصل این سفر قراردادی برای برقراری مکانیسم رایزنی‌های منظم درمورد افزایش همکاری‌های اقتصادی بود. ژاپن هم‌اینک یکی از مشتریان بزرگ نفت ایران است و درحال‌حاضر ایران را ازنظر ساختمان یک مجتمع پتروشیمی چند میلیارد دلاری در بندر امام خمینی یاری می‌دهد. مقام‌های وزارت امور خارجه ایران حاضر نشدند درمورد سیاست خارجی کشور اظهارنظر کنند، اما برخی از مقام‌ها به‌طور خصوصی گفتند که ارجحیت به غلبه بر مشکلات صنعتی کشور از راه توافق‌های فنی با ژاپن و کشورهای بلوک شوروی و اجرای طرح‌های بزرگ داده می‌شود. مناسبات ایران با اروپای غربی نیز گسترش یافته است؛ آلمان‌غربی در رأس فهرست کشورهایی قرار دارد که به مقدمه‌چینی‌های ایران پاسخ می‌دهد. یک دیپلمات ارشد غربی گفت: "نمی‌توان گفت که گفت‌وگوهای جدی درمورد ازسرگیری مناسبات امریکا و ایران چه زمانی آغاز خواهد شد، اما مسلماً فضا، حداقل ازنظر ایران، تا حدود زیادی بهبود یافته است." از میزان سخنان ضدامریکایی به‌تدریج کاسته شده است. هاشمی رفسنجانی روز سوم جولای (12 تیر 1364) در گفت‌وگویی با خبرنگاران ژاپنی گفت: "ممکن است جایی برای بهبود مناسبات در آینده وجود داشته باشد، ما قصد نداریم مناسباتمان را برای همیشه با امریکا قطع کنیم، اما امریکا باید پیش‌قدم شود و باید از اقدامات گذشته‌اش توبه کند و آنچه را انجام داده جبران کند." بااین‌حال، چشم‌انداز امکان یک نزدیکی بسیار تاریک است، زیرا دولت پرزیدنت ریگان مرتباً ایران را به‌عنوان بستر تروریسم موردحمله قرار می‌دهد. تصمیم واشنگتن به برقراری مناسبات کامل دیپلماتیک با عراق در نوامبر گذشته، تهران را آزرده‌تر ساخت، زیرا چنین اقدامی را اتحاد خطرناکی در جنگ ایران و عراق تلقی می‌کند. اتحاد شوروی نیز ـ‌ که تأمین‌کننده اصلی تسلیحات موردنیاز عراق است ـ کوشیده است فاصله خود را از ایران حفظ کند. در ماه جولای، شوروی تعداد نامعینی از تکنیسین‌های خود را که در ایران کار می‌کردند به دلایل امنیتی خارج ساخت.»

گزارش - 793

نماینده دائمی ایران در سازمان ملل، قطعنامه کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل را از درجه اعتبار سیاسی ساقط و مردود دانست. دکتر رجایی خراسانی در گفت‌وگویی تلفنی از نیویورک با خبرنگار روزنامه کیهان، اعلام کرد تعدادی بهائیانی که سرمایه‌های کشور را سرقت کرده و به خارج گریخته‌اند و تروریست‌هایی که به‌رغم جنایت‌های بسیار و فرار از ایران مظلوم‌نمایی می‌کنند با همکاری کشورهای غربی، زمینه صدور این قطعنامه را فراهم کردند. وی با بیان اینکه از 159 کشور جهان فقط 53 کشو به این قطعنامه رأی مثبت دادند، موافقین قطعنامه را تعدادی از کشورهای غربی، تعدادی کشور مستضعف زیر سلطه کشورهای غربی و کشورهایی مثل اسرائیل و عراق که دشمنی خاصی با ایران دارند، اعلام کرد. نماینده ایران در سازمان ملل تأکید کرد به‌دلیل اینکه کمتر از یک‌سوم اعضای سازمان ملل به این قطعنامه رأی داده‌اند، این قطعنامه هیچ اعتبار حقوقی و سیاسی ندارد. وی افزود که این قطعنامه امکان هرگونه همکاری و هماهنگی میان نمایندگان ایران و مسئولان کمیسیون حقوق‌بشر را برای همیشه از بین برد.

گزارش - 794

حجت‌الاسلام محتشمی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران که برای معرفی استاندار جدید و بررسی مشکلات استان آذربایجان‌غربی به ارومیه سفر کرده است، امروز ضمن پرداختن به مشکلات جمهوری اسلامی در داخل و در صحنه‌های بین‌المللی، مصوبه کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل متحد را محکوم کرد. آقای محتشمی در جلسه معرفی استاندار که با حضور مدیران کل، فرمانداران، بخشداران و امامان جمعه استان در محل استانداری برگزار شد، گفت: «دشمنان ما بسیار فعال در صحنه‌های بین‌المللی کار می‌کنند و اخیراً نیز در سازمان ملل، جمهوری اسلامی را محکوم کرده‌اند. البته سازمان‌های بین‌المللی یک سری تشکیلات استعماری هستند که حاکمان آنها شرق و غرب یا یک سری دست‌نشانده هستند و برای اینکه اهداف سیاسی خود را پیاده کنند به اسم حقوق بشر، بشر را نابود می‌کنند. آن‏همه جنایاتی که ابرقدرت‌ها در افغانستان مردم را زیر ارابه‌های جنگی و در لبنان، مردم حق‌خواه این کشور را به خاک و خون می‌کشند، در چاد، فرانسه مردم محروم این کشور را قتل‌عام می‌کنند و هیچ‌کس نیست که این حرکت شرق و غرب را محکوم کند.» وی افزود: «محکومیت ایران، یک توطئه بین‌المللی برای جلوگیری از صدور انقلاب اسلامی است و هر حرکتی که ازسوی شرق و غرب درمقابله با انقلاب اسلامی صورت می‌گیرد ما مصمم‌تر می‌شویم.» وزیر کشور با اشاره به این مسئله که باید ما اختلاف‌سلیقه‌ها را کنار بگذاریم و به اسلام حقیقی بازگردیم، گفت: «ما باید همان حرکت را که دشمنان برای ضربه‌زدن به ما اعمال می‌کنند باید آن حرکت را برای خنثی‌کردن انجام دهیم. دشمنان ما شوروی و امریکا که اختلاف عمیقی دارند دررابطه‌با ایران یک نظر مشترکی دارند. مرزهای شوروی تقویت می‌شود و حرکت‌هایی را داخل ایران و عراق به‌صورت مسلط انجام می‌دهد. عراق احزاب چپ و راست را به داخل ایران نفوذ می‌دهد. ما باید بیش از هر زمان اختلاف‌سلیقه‌ها را کنار گذاشته و به اسلام حقیقی بازگردیم و با خودشناسی و نیز شناسایی دشمن، حرکتی را برای آزادسازی منطقه آغاز کنیم. مسلمانان منطقه به ما چشم دوخته‌اند، اعضایی از حزب‌الله لبنان و جنبش امل به ایران آمده‌اند که این عمل وحشت عظیمی را بر شرق و غرب حاکم ساخته است.»

گزارش - 795

امروز اعضای مجمع عمومی سازمان ملل متحد به‌اتفاق آرا قطعنامه‌ای را در محکومیت تروریسم به تصویب رساندند. به گزارش یونایتدپرس از سازمان ملل متحد: «در این قطعنامه "اعمال تروریستی توسط هرکسی و در هرجایی که منجر به قتل افراد بی‌گناه شود" محکوم شده است. قطعنامه مزبور بدون رأی‌گیری به تصویب رسید... در این قطعنامه از کلیه کشورهای جهان خواسته شده تا به‌منظور مبارزه با تروریسم بین‌المللی همکاری بیشتری با یکدیگر انجام دهند.» پینیس رئیس کنونی مجمع عمومی از کشور اسپانیا گفت: «اکنون تمام کشورهای عضو دریافته‌اند که می‌توان برای مبارزه با این مشکل اساسی جامعه بشری، به توافق دست یافت.» برای اولین‌بار، اکثریت مطلق اعضای سازمان ملل با تعریفی از تروریسم بدین مضمون "اعمال تروریستی جان افراد بی‌گناه را به خطر می‌اندازد، آزادی‌های اساسی را زیر پا می‌گذارد و به‌طور جدی به شرافت بشریت صدمه می‌زند" موافقت کردند. روز جمعه گذشته، کمیته حقوقی مجمع عمومی فقط با یک رأی مخالف، قطعنامه مزبور را برای رأی‌گیری به مجمع عمومی ارائه کرد. کوبا، تنها کشور مخالف، خواستار گنجاندن نام اسرائیل و افریقای جنوبی ـ‌ به‌خاطر سیاست‌های تروریستی آنها در خاورمیانه و افریقای جنوبی ـ در قطعنامه بود که با 118 رأی موافق رد شد. سفیر اسرائیل در سازمان ملل که در رأی‌گیری کمیته حقوقی مجمع عمومی شرکت نکرده بود، در سخنرانی خود گفت: «آیا کشورهایی مانند لیبی، سوریه، یمن جنوبی و ایران به مصوبات این قطعنامه توجهی خواهند کرد؟» در پاسخ به سخنان وی، نمایندگان سوریه و لیبی، اسرائیل را کشوری نامیدند که "براساس و برپایه ترور" اداره می‌شود.»

گزارش - 796

حضور نمایندگانی از دو جمعیت شیعه لبنانی: حزب‌الله و جنبش امل، در ایران و ملاقات آنان با مقامات عالی کشورمان ازجمله آیت‌الله منتظری، اظهاراتی درباره توانایی ایران در تأثیرگذاری برای آزادی گروگان‌های فرانسوی را افزایش داده است. نشریه لیبراسیون چاپ فرانسه، دراین‌باره نوشته است: «یک هیئت از شیعیان لبنانی مرکب از نمایندگان حزب‌الله و جنبش امل اسلامی ـ‌ که هر دو از سازمان‌های طرف‌دار ایران می‌باشند ـ بعد از دعوت‌شدن ازسوی رهبران جمهوری اسلامی، چند روزی است که در تهران به سر می‌برد. بنا به گفته منابع موثق در پایتخت ایران، هدف از این دیدار احتمالاً مذاکره پیرامون چهار گروگان فرانسوی در بند در لبنان است. [...] نمایندگان لبنانی که روز پنجم دسامبر (13 آذر) به ایران رسیدند، با چند تن از مقامات عالی‌رتبه مذهبی رژیم ازجمله آیت‌الله منتظری جانشین [امام] خمینی و رئیس سازمان بین‌المللی شوراهای انقلاب اسلامی ملاقات کرده‌اند. در بیروت، نبیه ‌بری رهبر جنبش شیعه امل روز شنبه اعلام نمود که نقش میانجیگری خود به نفع گروگان‌ها را از سر خواهد گرفت. رهبر لبنانی اظهار داشت: با آنکه هاشم (یکی از دو لبنانی ناپدیدشده از ماه مارس تاکنون که بنا به گفته شیعیان لبنانی احتمالاً در اسرائیل زندانی شده است) هنوز آزاد نشده است، مع‌هذا من تلاش‌های خود جهت آزادی کلیه گروگان‌ها به‌ویژه میشل سورا و ژان پل کوفمن را افزایش خواهم داد. نبیه ‌بری از فرانسه به‌خاطر نقشی که بنا به گفته وی در آزادی روز پنجشنبه گذشته تونی‌ ابی‌غانم ایفا کرده صادقانه قدردانی نمود. تونی ‌ابی‌غانم بعد از آزاد‌شدن آخرین زندانیان زندان اتیلت در ماه سپتامبر، احتمالاً در اسرائیل در بازداشت بوده است.»

گزارش - 797

شوروی ضمن درخواست کمک از ایران در حل مسائل افغانستان، مواضع جمهوری اسلامی ایران را درباره افغانستان مانعی در بهبود روابط ایران و شوروی خواند. این درحالی است که زمزمه تصمیم خروج نیروهای شوروی از افغانستان، دور تازه‌ای از گفت‌وگوها را نوید می‌دهد. نشریه رویدادها (دفتر سیاسی سپاه پاسداران) دراین‌باره نوشته است: «در ملاقات میان سفیران شوروی و ایران در برلین شرقی، سفیر شوروی برخی اقدامات تبلیغاتی ایران را گامی مثبت خواند و خواستار تجدیدنظر بیشتر دراین‌زمینه شد. سفیر شوروی درخصوص مسئله افغانستان گفت که شما باید به ما کمک کنید؛ ما علاقه‌مند هستیم مسائل را از‌طریق سیاسی حل نماییم. اما امریکا سوءاستفاده خواهد کرد. وی تأکید فراوان نمود که از موانع مهم بهبود روابط ایران و شوروی، سرسختی مواضع ایران درقبال افغانستان است. سفیر شوروی درباره کنفرانس ژنو گفت که ما در این کنفرانس از ایران دفاع کرده‌ایم و گفته‌ایم اجازه نمی‌دهیم امریکا در این منطقه دخالت کند. وی گفت که انقلاب اسلامی همواره برای شوروی ارزشمند است. از سوی دیگر، وایت هد معاون وزارت خارجه امریکا، اعلام کرد: "امریکا برای ایفای نقش ضامن پیش‌بینی‌های یک آتش‌بس و عقب‌نشینی نیروهای شوروی از افغانستان آماده است." وی افزود: "جنگ بی‌پایان تنها آلترناتیو (جانشین) برای مذاکره پیرامون آتش‌بس و عقب‌نشینی شوروی‌ها از جنگ طولانی و پرهزینه افغانستان است." بنا به نظر آگاهان سیاسی، ممکن است به‌عنوان نقش احتمالی برای امریکا، نظارت بر مرز پاکستان مبنی‌بر تضمین عدم نفوذ و رفت‌وآمد مجاهدین افغانی به داخل افغانستان در نظر گرفته شده باشد.» از سوی دیگر، به گزارش خبرگزاری فرانسه گلبدین حکمت‌یار یکی از رهبران چریک‌های مسلمان افغانستان، امروز در مصاحبه‌ای مطبوعاتی در اسلام‌آباد گفت ما آماده‌ایم تا اگر شوروی تصمیم به خارج‌ساختن نیروهای خود از افغانستان بگیرد، اجازه ادامه حیات به کمونیست‌های افغانی و کسانی که به شوروی گرویده‌اند، بدهیم. وی توضیح داد که اظهاراتش در پاسخ به اظهارات اخیر شوروی می‌باشد. شوروی اعلام کرده که عقب‌نشینی نیروهای این کشور از افغانستان، یک جنگ داخلی اجتناب‌ناپذیر را درپی خواهد داشت که نمی‌تواند آن را در مرز خود تحمل کند. بنا به اظهار رهبر چریک‌ها، "اگر روس‌ها افغانستان را ترک کنند، فردای آن روز صلح در این کشور برقرار خواهد شد." شوروی ظاهراً نسبت به سرنوشت متحدین خود در افغانستان درصورت عقب‌نشینی نیز ابراز نگرانی کرده است. حکمت‌یار همچنین گفت: حزبش کلیه دفاتر خود را در ایران ـ ‌به‌دلیلی که حاضر نشد فاش سازد، زیرا مایل به ایجاد سوءتفاهم هم با تهران نیست‌ ـ تعطیل کرده است.»

پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1364/09/18