1362.07.03
| روزشمار جنگ سال 1362 1362.07.03 | |
|---|---|
| نام‌های دیگر | سه مهر |
| تاریخ شمسی | 1362.07.03 |
| تاریخ میلادی | 25 سپتامبر 1983 |
| تاریخ قمری | 17 ذیحجه 1403 |
گزارش - 529
امروز صبح درپی حضور محسن رضایی فرمانده کل سپاه در جلسات فرماندهان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) و قرارگاه مقدم حمزه و یگانهای مأمور در منطقه عملیاتی دهانه شیلر،* فرماندهان از عملکرد یگانهای خودی گزارش داده و تغییراتی در مانور عملیات والفجر4 پدید آمد.[۱] در نخستین جلسه امروز غلامعلی رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) ضمن بیان توضیحاتی درمورد عقب‌نشینی اخیر عراق از سورکوه، دلایل این اقدام را چنین برشمرد: اطلاع کامل دشمن از حمله آتی ایران در این منطقه، اجتناب از جناح‌دهی به‌ویژه در محور نهنی، نبود جاده مناسب تدارکاتی، نداشتن استحکامات زمستانی، گستردگی خطوط جبهه شمال و شرق دشمن، رفع عیوب خطوط دفاعی باتوجهبه کمبود زمان، برداشت نیروها از شمال شیلر و استقرار آن در جنوب رودخانه آب شیلر به‌منظور جلوگیری از شکست نظامی.[۲] پس از آن، فرماندهان یگانهای 8، 25، 41 و 44 سپاه، به‌عنوان مهم‌ترین عناصر عملیاتی والفجر4، از اقدامات انجام‌شده درزمینه آماده‌سازی عملیات و مشکلات پیش روی اجرای عملیات دهانه شیلر گزارش دادند. ابتدا احمد کاظمی فرمانده لشکر8 نجف، ضمن ارائه گزارشی از عملکرد یگان خود در محدوده قرارگاه تاکتیکی حمزه4 (لری - کنگرک)، به تشریح سیر عقب‌نشینی ده‌روزه ارتش عراق از شمال دهانه شیلر پرداخت.[۳] وی درمورد شناساییهای لشکر8 نجف در محور شمال دهانه شیلر گفت: باتوجهبه اقدامات اخیر دشمن شناسایی‌ها در محورهای کنگرک و لری انجام و بخشی از شناسایی گرمک نیز کامل شده است.[۴] احمد کاظمی در ادامه، طرح مانور کلی لشکر8 نجف در محور لری - کنگرک* را این‌گونه شرح داد: بعد از عقب‌نشینی ارتش عراق از ارتفاعات شمالی شیلر، برای اجرای عملیات از جبهه بانه، دو محور اصلی، یکی در لری به نام محور امام حسین(ع) و دیگری در کنگرک به نام محور اباالفضل‌العباس(ع) در نظر گرفته شده و علاوه‌بر این محورهای اصلی، دو محور ایذایی در مناطق گرمک و جاده لاله حمرین(در کنگرک) نیز به نام محور علی‌اکبر تعیین گردیده است.[۵] کاظمی همچنین، در بررسی مشکلات پیش روی اجرای عملیات در محور شمال دهانه شیلر، به مسئله کمبود نیرو اشاره و از فرمانده سپاه درخواست کرد تا دراسرع‌وقت درمورد وضعیت استفاده از لشکر19 فجر و تیپ یزد در محور لشکر8 نجف تصمیم‌گیری کند.[۶] علاوه‌براین وی موضوع استقرار و ادغام با ارتش را از دیگر مشکلات جدی این محور اعلام کرد[۷] و ضمن تأکید بر حل مشکل تأمین پوشش هوایی منطقه توسط توپخانه ارتش، از فرماندهی کل سپاه خواست تا با واگذاری یک توپخانه سبک موافقت و این معضل را حل کند.[۸] در ادامه جلسه، کوسه‌چی فرمانده لشکر25 کربلا، از اقدامات این یگان در محدوده قرارگاه تاکتیکی حمزه3 (مارو) گزارش داد. وی درخصوص شناساییهای محور خود گفت: بجز خلوزه، شناسایی محورهای بلاله، سربلاله، مارو، هفت‌توانان، خرنوک‌دار، کخلان، شیار بین خلوزه و مارو و جاده نهنی تقریباً انجام شده است. فرمانده لشکر25 کربلا با بیان اینکه به‌دلیل تداوم شناسایی‌ها در محور تحت مأموریت این لشکر، طرح مانور هنوز به‌طور صددرصد آماده نشده است، افزود: در طرح مانور فعلی قرار است یک تیپ در منطقه مارو، سربلاله و بلاله و یک تیپ هم در منطقه خلوزه1و2 عمل کند. پس از تکمیل شناساییهای کنونی نیز بخشی از نیروها از بین شیار مارو و خلوزه و بخش دیگر هم به‌طرف هفت‌توانان عمل خواهند کرد. وی در پایان اعلام کرد که درزمینه استقرار و ادغام نیروهای ارتش هماهنگی‌های لازم انجام شده است.[۹] کریم نصر فرمانده تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) هم در گزارش خود از فعالیت این یگان در محدوده قرارگاه تاکتیکی حمزه2 (پنجوین) با بیان اینکه «شناسایی ارتفاعات مشرف بر پنجوین از روز اول با قوت انجام شده» افزود: شناسایی در دو منطقه حسن‌آباد واقع در غرب کله‌قندی و سنگ معدن و نیز مناطق شهدا، سه‌درختی، هرگنه و تخم‌مرغی صورت گرفته است. وی ضمن اشاره به تقویت بیش‌ازپیش قوای دشمن در ارتفاعات در یک هفته گذشته، به تشریح طرح مانور تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) پرداخت و گفت: در مرحله اول عملیات، باتوجهبه اشراف ارتفاعات کله‌قندی و سنگ معدن پنجوین، نیروهای تیپ44 قمر در شب اول در مناطق سه‌درختی، تخم‌مرغی، تپه شهدا و هرگنه عمل خواهند کرد و براین‌اساس مانور گردان‌ها نیز مشخص شده است. در ادامه فرمانده تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع) نیز مسئله ادغام با ارتش را ازجمله مشکلات پیش روی این یگان برای انجام عملیات والفجر4 عنوان کرد.[۱۰] پس از آن، قاسم سلیمانی فرمانده لشکر41 ثارالله(ع)، گزارشی از فعالیت یگان خود به‌عنوان قرارگاه تاکتیکی حمزه5 (احتیاط) ارائه داد. وی درباره شناساییهای لشکر41 گفت: در ابتدا، مناطق سه‌درختی، هرگنه، تپه شهدا و ارتفاع سید که به سنگ معدن متصل هستند، به لشکر41 ثارالله واگذار شد، اما پس از انجام شناسایی این مناطق نتیجه‌ای به دست نیامد. درپی تعیین لشکر41 به‌عنوان احتیاط محورهای پنجوین (تیپ44 قمر بنی‌هاشم(ع)) و سورن (لشکر14 امام حسین(ع))، شناساییهای محورهای اولیه نیز متوقف شد.[۱۱] در بخش دیگری از نشست‌های فرمانده کل سپاه با فرماندهان یگانی و قرارگاهی، حسین خرازی فرمانده لشکر14 امام حسین(ع)* نیز عملکرد این لشکر را در محدوده قرارگاه تاکتیکی حمزه1 (سورن) تشریح کرد. این فرمانده ابتدا گزارشی از تک نامحسوس عراق در محدوده ارتفاعات چاله‌سبز، کله‌اسبی و سورن به فرماندهی کل سپاه ارائه داد و سپس ضمن تبیین مانور محور لشکر14 امام حسین(ع) در منطقه سورن، گفت: براساس طرح مانور فعلی، نیروهای ما برای تأمین جناح چپ خود ابتدا روی ارتفاع کله‌اسبی عمل خواهند کرد و در ادامه پس از عملیات روی ارتفاع پیروزی1، ضمن تداوم جاده، محدوده ارتفاع 1800 به بعد را مسدود کرده و با گرفتن اسیر از دشمن، جاده شانه‌دری و سیدصادق را نیز تهدید خواهند کرد. پس از توضیحات خرازی، فرمانده کل سپاه با اشاره به لزوم تصرف جاده شانه‌دری، بر گسترش مانور* این محور تأکید کرد.[۱۲] این درحالی است که از یک‌سو نتایج شناساییهای لشکر14 امام حسین(ع) نشان می‌داد به‌علت جنس صخره‌ای محدوده کله‌اسبی تا کانی‌سیف، احداث جاده در این منطقه ممکن نیست و از سوی دیگر حسین خرازی گسترش مانور را فقط درصورت حل مشکل جاده در این منطقه امکان‌پذیر میدانست. ادامه گفت‌وگوها میان خرازی و فرماندهی کل سپاه برای حل مشکل جاده به نتیجه مشخصی نرسید و مقرر شد برای تصمیم‌گیری کلی درمورد عملیات، لشکر14 امام حسین(ع) ظرف 24 ساعت آتی با اعزام نیروهای اطلاعات - عملیات و مهندسی ضمن شناسایی مجدد منطقه، مسئله احداث جاده در محور غرب سورن را بررسی کند.[۱۳]
گزارش - 530
پس از اتمام گزارش فرماندهان یگانهای عمل‌کننده در منطقه دهانه شیلر، بخش دوم جلسه بررسی و تصمیم‌گیری درمورد مانور عملیات والفجر4، به فرماندهان قرارگاه‌های خاتم‌الانبیا(ص) و مقدم حمزه محدود شد. محسن رضایی فرمانده کل سپاه، با تأکید بر ضرورت گسترش مانور عملیات والفجر4 در کل منطقه دهانه شیلر خطاب به فرماندهان حاضر در جلسه گفت: درحال‌حاضر عقبه دشمن، شهر سیدصادق است که بیشتر از 30 کیلومتر با ما فاصله ندارد. در این منطقه دشمن برای تأمین نیروهای خود دو جاده اصلی دارد که فاصله ما با هر دو جاده معقول است، از این دو، جاده شانه‌دری - سیدصادق از اهمیت بیشتر برخوردار است[۱۴] و در وضعیت کنونی این جاده دشمن به یک جناح آسیب‌پذیر تبدیل شده است. وی در ادامه بر لزوم تجزیه دشمن برای آزادی ارتفاعات منطقه تأکید کرد و ضرورت تمرکز روی گره‌های دشمن در این منطقه، یعنی جاده سورن - کانی‌مانگا و جاده بین لری و کانی‌مانگا را یادآور شد. رضایی افزود: در این منطقه سورن گره پیچیده‌ای است و از پنجوین به‌سمت کانی‌مانگا بروید پیچیدگی دشمن زیادتر می‌شود و برعکس هرچه از سورن به سمت کانی‌مانگا، ضعف دشمن افزایش می‌یابد. فرمانده کل سپاه همچنین، با اشاره به کمبود نیروی یگانهای خودی برای عملیات روی گره سورن خاطرنشان کرد که درصورت برطرف‌کردن این ضعف و احداث جاده روی سورن، عملیات تا شانه‌دری گسترش می‌یابد و پنجوین هم حفظ خواهد شد.[۱۵] وی با اعتقاد به اینکه در وضعیت کنونی باید با حذف محورهای پنجوین و مارو، تمام توان نیروهای خودی روی سورن متمرکز شود،[۱۶] به فرماندهان گفت: تاکنون شما بر عملیات روی سورن و پنجوین تأکید می‌کردید، پیشنهادم این است که از این به بعد روی این فکر کنید که جبهه سورن و پنجوین را جلو بکشید و روی ارتفاعات شمال‌شرق شانه‌دری کار کنید.[۱۷] این پیشنهاد فرمانده کل سپاه با مخالفت برخی فرماندهان مواجه شد. دراین‌زمینه، غلامعلی رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) با تأکید بر ضرورت عمل روی پنجوین عقیده داشت که اگر قرار باشد برای گسترش مانور در محور لشکر14 امام حسین(ع)، برای سورن جاده‌ای کشیده شود، لزوم عمل روی پنجوین بیشتر نمایان می‌شود.[۱۸] وی برای اثبات نظر خود چنین استدلال کرد: «تا زمانی‌که کله‌قندی و پنجوین سقوط نکند هیچ‌کس قادر نیست که روی سورن عمل کند. یعنی یک چیز بزرگی است مشکل‌ترین ارتفاع که ازنظر استحکامات و نیرو دست دشمن است پنجوین و کله‌قندی است.»[۱۹] و فلش روی سورن از جلو، چپ(شانه‌دری) و راست (پنجوین و شیار غرب پنجوین) آسیب‌پذیر می‌باشد.[۲۰] محسن رضایی در پاسخ به این مسئله و برای حل مشکل اتکای جاده سورن و عمل در این محور به تصرف ارتفاعات پنجوین، پیشنهاد کرد جاده در غرب سورن کشیده شود تا مسئله پنجوین خودبه‌خود منتفی شود.[۲۱] وی در تشریح این مسئله گفت: به‌هرحال باید یک جاده از غرب سورن یا یک جاده در شرق سورن داشته باشیم. اگر بخواهیم در غرب سورن جاده داشته باشیم، باید عملیات را تا ارتفاعات شرق جاده شانه‌دری گسترش بدهیم، می‌توانیم جاده آسفالت دشمن را ببندیم. دراین‌صورت تأمین و تصرف ارتفاعات شرق جاده شانه‌دری و کانی‌مانگا یک هدف محسوب می‌شود. دشمن ازدست‌دادن منطقه داخل شیلر را برای خودش طبیعی می‌داند، ولی سورن برای عراق بسیار حیاتی است. رسیدن نیروهای خودی به جاده شانه‌دری - سیدصادق و تأمین سیدصادق برایش مرگبار است.[۲۲] موضوع تغییر خط حد کل عملیات والفجر4 درحالی مطرح می‌شود که در وضعیت کنونی اجرای پیشنهاد فرمانده کل سپاه مبنی‌بر احداث جاده با مشکلات و معضلاتی مواجه است؛ از یک طرف احداث جاده از خط‌الرأس سورن به‌طرف غرب به‌دلیل دید دشمن ضربه‌پذیر است و از سوی دیگر احداث جاده به‌علت جنس سخت و صخره‌ای ارتفاعات سورن، بسیار دشوار می‌باشد. در ادامه جلسه، محسن رضایی ضمن تشریح معایب فعلی محور سورن، راجع به محاسن طرح پیشنهادی خود گفت: درحال‌حاضر مشکل ما این است که اولاً استحکامات دشمن روی ارتفاعات پنجوین بسیار قوی است که مقابله با آن نیازمند به‌کارگیری نیروهای سازمان‌یافته، آموزش‌دیده و باتجربه می‌باشد. با سازمان موجود حمله به تک‌تک پایگاه‌های دشمن ریسک بالایی دارد. ثانیاً نبود جاده هم این مشکل را دشوارتر و بدتر می‌کند. ثالثاً ما با کمبود نیرو مواجهیم. با‌این‌همه برای حل این مشکل «باید یک توکل پیدا کنیم از جایی که دشمن فکرش را نمی‌کنند جاده را بکشید یک تمرکز قوی بگذارید در همین ضعیف‌ترین جای دشمن[یعنی سورن].»[۲۳] دشمن که از شانه‌دری تا دوله‌سور بیاید در خطر است و با تسلط نیروهای خودی به ارتفاعات شانه‌دری، تمام این جناح سقوط می‌کند.[۲۴] درواقع فرمانده کل سپاه می‌خواست با گسترش مانور عملیات، دو لشکر 14 امام حسین(ع) و 8نجف با دور‌زدن منطقه، کل دهانه شیلر را محاصره کنند. به همین دلیل ضمن تأکید بر عملیات در محور سورن معتقد بود باید جاده‌ای در غرب و پشت سورن احداث شود تا پس از حرکت به‌سمت شانه‌دری، تدارک نیروها امکان‌پذیر شود.[۲۵] براین‌اساس، رضایی مشکل اساسی لشکر14 امام حسین(ع) را در محور سورن، فقدان جاده میدانست. هم‌زمان با طرح این پیشنهاد، در شرق سورن، جاده‌ای دردست ساخت است که ازطرف جنوب به جاده دزلی وصل شده و قرار است پس از امتداد این جاده روی خط‌الرأس، در غرب سورن به کله‌اسبی منتهی شود. اتمام کار احداث این جاده به‌دلیل سخت‌بودن ارتفاعات نیاز به انفجار کوه دارد. علاوه‌براین، پیشنهاد احداث جاده دیگر نیز در قسمت شمالی دامنه ارتفاعات سورن مطرح شد که قرار بود با عبور از محور چاله‌سبز (قله شمالی سورن)، بر روی ارتفاعات شمالی سورن (پیروزی) امتداد یابد، اما باتوجهبه وضعیت زمین در غرب سورن و شناساییهای قبلی، احداث این جاده نیز محتمل نبود.[۲۶] درپایان این جلسه قرار شد به‌صورت موقت بر روی پیشنهاد جدید فرماندهی کل سپاه تأمل و تمرکز شود. براین‌اساس مقرر گردید ارتفاعات پنجوین از برنامه عملیات حذف شده و توان این بخش در محور ارتفاعات شرق شانه‌دری به کار گرفته شود، درضمن جاده سورن در غرب آن احداث و به‌عنوان عقبه نیروهای عمل‌کننده در نظر گرفته شود.[۲۷]
گزارش - 531
امروز بعدازظهر در جلساتی با حضور محسن رضایی فرمانده کل سپاه و فرماندهان قرارگاه‌های خاتم‌الانبیا(ص)، نجف و لشکرهای مأمور آن* مانور عملیات والفجر5 در دربندیخان در دو بخش یگانی و قرارگاهی ارزیابی و بررسی شد. فرمانده کل سپاه پس از استماع گزارش‌ها، در مانور عملیات والفجر5 تغییراتی ایجاد کرد. در بخش نخست این جلسه عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، به تشریح اقدامات انجام‌شده در منطقه دربندیخان پرداخت. وی درمورد مأموریت قرارگاه نجف برای اجرای عملیات والفجر5 (دربندیخان) گفت: کل هدف عملیات قرارگاه نجف، از تنگه باویسی در جنوب بمو تا جنوب دریاچه دربندیخان (سد) را دربرمی‌گیرد و خط تأمین آن، تیغه آخر ارتفاعات بمو بود که تغییراتی در آن داده شد. فرمانده قرارگاه نجف با بیان اینکه طبق طرح مانور عملیات منطقه دربندیخان لشکر31 عاشورا بر روی ارتفاع بمو، لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) در ارتفاعات شاخ خشیک و لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) نیز پس از عملیات بر روی ارتفاعات زیمناکوه و برددکان، در منطقه سد دربندیخان وارد عمل خواهند شد، افزود: باتوجهبه وضعیت فعلی، هدف سد در عمل تأمین نمی‌شود. وی همچنین درمورد میزان آمادگی یگانهای قرارگاه نجف برای اجرای عملیات منطقه دربندیخان اظهارکرد: تقریباً 80 الی 90 درصد کار انجام گرفته است، یک سری شناساییهای جزئی باقی مانده و اکثر کارها انجام شده است. جاده‌های عقبه عمدتاً حدود دو ماه است که در منطقه کشیده شده است و بعد از شروع عملیات کار عمده جاده‌کشی در منطقه شروع می‌شود.[۲۸] جعفری در ادامه صحبت‌های خود مهم‌ترین مشکلات طراحی و اجرای عملیات والفجر5 را چنین برشمرد: 1. محدودبودن راهکارهای عملیات به‌دلیل جنس نامناسب زمین. 2. نبود جاده برای انتقال و تدارک نیروها در اغلب محورهای عملیاتی. 3. حضور جدی ضدانقلاب در عقبه عملیاتی منطقه.* در ادامه این نشست، به درخواست غلامعلی رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، هریک از یگانهای عملیاتی والفجر5 از عملکرد خود درزمینه شناسایی، طرح مانور، میزان آمادگی و مشکلات پیش روی عملیات دربندیخان گزارش دادند. در ابتدا، محمد ظابراهیم همت فرمانده لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) در گزارشی از فعالیت این لشکر در محدوده قرارگاه تاکتیکی نجف1 (از دربندیخان تا سرتک)، ضمن تأکید بر رعایت حفاظت اطلاعات منطقه، از تکمیل شناساییهای یگان خود خبر داد و افزود: ارتفاعات بمو، سرتک، شاخ خشیک و زیمناکوه به‌طور کامل شناسایی شده است. طبق شناساییهای انجام‌شده فقط در سمت راست بمو مشکل وجود دارد و نیروها دیر پای کار خواهند رسید. دشمن نیز در اکثر ارتفاعات در حد یک گردان نیرو دارد و بعضاً از نیروهای جیش‌الشعبی و گردان کماندویی استفاده می‌کند. فرمانده لشکر27 با اشاره به اینکه کسب اطلاعات از این منطقه به دلایلی همچون عمق زیاد منطقه، نبود جاده و همچنین حضور ضدانقلاب در منطقه، با مشکل مواجه شده است، نبود عقبه، بعد مسافت، مشکل ادغام با ارتش، کمبود نیرو و مشکل اسکان نیروها را ازجمله مشکلات یگان خود برشمرد.[۲۹] پس از آن، مهدی زین‌الدین فرمانده لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) ضمن ارائه گزارشی از اقدامات این یگان در محدوده قرارگاه تاکتیکی نجف1 (دربندیخان تا سرتک) از شناساییهای انجام شده در این منطقه ابراز خرسندی کرد.[۳۰] زین‌الدین باوجود خوش‌بینی به اجرای این عملیات، درعین‌حال مهم‌ترین مشکل پیشِ روی لشکر17 را برای اجرای عملیات در منطقه، نبودِ جاده و عقبه مناسب عنوان کرد و گفت: جنس نامناسب زمین و صعب‌العبور بودن ناهمواری‌های منطقه به‌گونه‌ای است که احداث جاده را با بن‌بست مواجه خواهد ساخت و بالطبع تأثیر مستقیمی در مراحل مختلف عملیات برای آذوقه‌رسانی، اعزام یگان‌ها به خطوط مقدم، انتقال نیروهای احتیاط برای دفع پاتک دشمن و درنهایت تخلیه مجروحان خواهد داشت. درمجموع این مشکلات موجب خواهد شد اتکای تدارک عملیات به بالگرد به‌شدت افزایش یابد.*[۳۱] در ادامه، مهدی باکری فرمانده لشکر31 عاشورا از فعالیت یگان خود در محدوده قرارگاه تاکتیکی نجف2 (بمو و شاخ کیله) گزارش داد. باکری درمورد اقدامات شناسایی لشکر31 گفت: شناساییهای مناطق بمو، شاخ بمو و سرتک باوجود دشواری‌های بسیار به‌شکل دقیق‌تری انجام شده است. براساس این شناسایی‌ها در بمو دو راهکار پیدا شده است، یکی سوراخی است که فقط افراد لاغر آن هم با تعداد مشخصی (120 نفر) می‌توانند از آن عبور کنند و دیگری به‌علت صعب‌العبور بودن فقط در شب عملیات با نردبان قابل استفاده است.[۳۲] وی در ادامه با اشاره به اینکه طبق گزارش نیروهای شناسایی این لشکر راه‌های قاطررو در این منطقه پیدا نشده است، تأکید کرد که به‌دلیل جنس نامناسب زمین به‌هیچ‌وجه کشیدن جاده در جنوب بمو امکان‌پذیر نیست. به‌طورکلی فرمانده لشکر31 عاشورا مواردی نظیر محدودیت راهکار، حساسیت دشمن،* نبود جاده و تدارک نیروها را از مشکلات اساسی عملیات در بمو ذکر کرد. مرتضی قربانی فرمانده لشکر5 نصر که در محدوده قرارگاه تاکتیکی نجف3 به‌عنوان احتیاط قرارگاه تاکتیکی نجف1 وارد عمل می‌شود، در شرح مأموریت این لشکر گفت: براساس مأموریت ابلاغی، احتیاط کلی قرارگاه نجف یعنی هر سه لشکر 17، 27 و 31 با اولویت احتیاط قرارگاه تاکتیکی نجف1 به لشکر نصر واگذار شده است. وی عقیده داشت به‌علت پیوستگی ناهمواری‌ها، عملیات والفجر5 باید بر روی کلیه ارتفاعات انجام شود، زیرا در غیر این صورت، دشمن به‌راحتی علیه نیروهای خودی پاتک خواهد کرد.[۳۳] قربانی دراین‌باره افزود: به‌جای عمل در منطقه دربندیخان، در محدوده «شاخ شوالدری تا آهنگران (بشگان - تیله‌کوه) عمل کنیم که هم زمینه‌ای می‌شود برای عملیات به‌طرف سد و هم راه برای عمل روی آق‌داغ باز می‌شود.»[۳۴] و بدین‌ترتیب، باتوجهبه مزیت دید نیروهای خودی بر جبهه دشمن، ضمن رعایت حفاظت اطلاعات این محدوده می‌توان صددرصد موفق عمل کرد. وی در پایان گزارش خود، مسئله کمبود نیرو و نبود جاده را ازجمله مشکلات مهم این عملیات برشمرد.[۳۵] درنهایت کاظم رستگار فرمانده تیپ10 سیدالشهدا(ع) علاوه‌بر تبیین عملکرد یگان خود در محدوده قرارگاه تاکتیکی نجف4 به‌عنوان احتیاط قرارگاه تاکتیکی نجف2، درباره شناساییهای این تیپ گفت: احتیاط قرارگاه تاکتیکی نجف2 به ما واگذار شده و تا به امروز بر روی شاخ شوالدری و منطقه یک شناسایی کلی انجام داده‌ایم. وی با اشاره به مانور فعلی عملیات اظهار کرد: اگر فقط روی خط‌الرأس ارتفاع بمو بخواهیم عمل کنیم آتش دشمن روی نیروهای خودی به‌شدت زیاد خواهد بود و به‌علت وابستگی شاخ کیله و شاخ بمو، تصرف ادامه ارتفاع مشکل می‌شود. رستگار عقیده داشت درصورت محدودشدن نیروهای خودی به چند ارتفاع، دشمن می‌تواند با پوشش هوایی بالگرد و آتش توپخانه آن ارتفاعات را تصرف کند. وی در پایان کمبود نیرو را از مشکلات جدی این تیپ عنوان کرد.[۳۶]
گزارش - 532
پس از گزارش فرماندهان یگانهای 17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)، 27 محمد رسول‌الله(ص) و 31 عاشورا، بخش دوم جلسه بعدازظهر امروز به فرماندهان قرارگاه‌های خاتم‌الانبیا(ص) و نجف* اختصاص یافت و فرماندهان این دو قرارگاه با فرماندهی کل سپاه درمورد مشکلات موجود بر سر راه دستیابی به اهداف عملیات والفجر5 و نیز مسئله کاهش مانور این عملیات، بحث و تبادل‌نظر کردند. در این نشست جعفری به مشکل فقدان جاده و اتکای صددرصد تدارکات عملیات دربندیخان به هوانیروز اشاره کرد و گفت: اولاً باید توان هوانیروز خود را به‌درستی بشناسیم، ثانیاً به‌جای گفت‌وگو درمورد مانور نیروهای پیاده، مانور هوانیروز و تضمین آن در این عملیات را بررسی کنیم. وی با بیان اینکه نباید به‌دلیل حجم بالای کار و وسعت زیاد منطقه، برخی ارتفاعات از طرح مانور حذف شود، تأکید داشت حتی درصورت کاهش مانور حتماً باید عملیات منطقه دربندیخان هم‌زمان با عملیات دیگری باشد تا فشار اصلی دشمن روی یگانهای خودی در منطقه نصف و اجرای عملیات امکان‌پذیر شود. در ادامه مباحث درحالی‌که جعفری در تداوم تلاش‌ها برای احداث جاده در محدوده قرارگاه‌های تاکتیکی نجف1 و 2 تأکید داشت، رضایی فرمانده کل سپاه، معتقد بود که مشکلات اساسی این منطقه باعث شده هدف اصلی عملیات تحت‌الشعاع دشواری‌های نبرد در این منطقه قرار بگیرد. رضایی دراین‌باره خطاب به فرمانده قرارگاه نجف گفت: درواقع شما می‌خواهید برای تهدید یا تصرف هدف اصلی سد (دربندیخان) در این منطقه عملیات انجام دهید، ولی باتوجهبه نبودِ جاده، اگر تمام نیرو را خرج کنید نمی‌توانید در اینجا با قدرت عمل کنید. به‌عبارت‌دیگر، شما اکثر نیروها را برای تقویت جناح گذاشتید و هدف را تضعیف کردید. ما نمی‌توانیم هدف را عوض بکنیم بلکه باید تدبیری بشود. براین‌اساس یا باید زیمناکوه را گرفت یا باید جاده‌ای از این طرف احداث کنیم که بتوانیم برددکان، شاخ شمیران و زیمناکوه را بگیریم.[۳۷] درواقع فرماندهی کل سپاه معتقد بود که باید حرکت جنوبی - شمالی (محور شاخ کیلر به زیمناکوه) در طرح مانور فعلی به حرکت شرقی - غربی (محور شاخ شمیران به زیمناکوه) تغییر یابد. از‌این‌رو، محسن رضایی در این جلسه خطاب به فرماندهان عملیات والفجر5 گفت: «اگر بتوانید جاده را تا شمال شاخ شمیران** بیاورید دو سه لشکر ذخیره می‌کنید بعد با قدرت در زیمناکوه هم عمل می‌کنید.»[۳۸]
گزارش - 533
فرمانده قرارگاه نجف در جلسه امروز خود با مسئولان لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع)* شناساییهای انجام‌شده این لشکر در منطقه تحت مأموریت قرارگاه تاکتیکی نجف2 را بررسی کرد. جعفری در ابتدای جلسه، اهداف اصلی عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان را ضربه اقتصادی (قطع برق)، بستن جاده سلیمانیه - خانقین و مسدودکردن راه ورودی ضدانقلاب ذکر کرد. وی در ادامه راجع به معایب اساسی این عملیات گفت: راهکارهای این عملیات محدود است و درصورت بسته‌شدن یکی از راهکارها، محور عملیاتی قفل می‌شود. علاو‌براین، جاده از مشکلات اصلی این منطقه است و حتی در برخی محورها اصلاً قابلیت جاده‌کشی وجود ندارد و درنهایت عقبه عملیاتی ما به ضدانقلاب آلوده است.[۳۹] در ادامه جلسه فرمانده گردان‌ها و تیپ‌های لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) هرکدام به‌طور جداگانه از میزان شناساییهای انجام‌شده گزارش دادند. سپس فرمانده قرارگاه نجف از فرمانده لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) خواست تا شناساییهای خود را به مواضع دشمن نزدیک‌تر سازند. زین‌الدین مشکل اصلی را دراین‌زمینه، ممانعت نیروهای اطلاعات - عملیات لشکر27 از شناسایی نیروهای اطلاعات - عملیات لشکر17 در این محور اعلام کرد.** جعفری همچنین درمورد چگونگی تدارک نیروهای لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) باتوجهبه تغییر خط نور در طرح مانور و ضرورت انتقال نیافتن نیروها به جلوی شاخ خشیک و شاخ بمو، از مهدی زین‌الدین توضیح خواست که فرمانده لشکر17 در پاسخ گفت: «مسئله و مشکل ما در رساندن تدارکات به جلوی شاخ خشیک نیست، بلکه از پایین ارتفاع به بالای آن و انتقال شهدا و مجروح بالعکس می‌باشد و من یقین دارم اگر ما جلوی شاخ خشیک نرویم، روی این خط نمی‌توانیم بایستیم و دشمن با تقویت جلوی شاخ خشیک ما را عقب خواهد زد و تازه این خط پیشنهادی جلوی فعالیت هلیکوپتر را هم می‌گیرد.»[۴۰]
گزارش - 534
امروز فرماندهان*** سپاه و ارتش در قرارگاه مقدم نیروی زمینی ارتش در غرب، جلسه‌ای را به‌منظور بررسی دلایل تعویق اجرای عملیات والفجر4 در دهانه شیلر برگزار کردند. در این جلسه مواردی نظیر حضور کمرنگ فرماندهان قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص) در منطقه عملیاتی، کمبود نیرو و فقدان وسایل ترابری، آگاهی دشمن از عملیات آتی ایران در محدوده بانه تا مریوان و افزایش حضور ضدانقلاب در محور بانه ازجمله علل تأخیر اجرای عملیات دهانه شیلر عنوان گردید. در ابتدای جلسه، غلامعلی رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، در تحلیل دلایل تأخیر عملیات ضمن اشاره به عقب‌نشینی ارتش عراق از ارتفاعات شمالی دهانه شیلر و از دست رفتن فرصت جناح‌دهی دشمن گفت: «وقتی‌که در منطقه دقت می‌کنیم می‌فهمیم که یک سری از فرصت‌ها در عملیات شیلر از دست رفته است و چه‌بسا اگر قرارگاه رده بالا با قرارگاه رده جلو برخورد فعال‌تری می‌کرد، چه‌بسا دشمن به این وضع نمی‌توانست از اینجاها عقب‌نشینی بکند و اگر برادر کاظمی و جناب سرهنگ کروندی آمادگی داشتند یک انهدام نیرو از دشمن صورت می‌گرفت. به‌هرحال ... باز در منطقه فرصت‌های زیادی دارد از دست می‌رود؛ یعنی دشمن به‌شدت بین کیولری و کنگرک و این ارتفاعات گرمک دارد کانال می‌زند، یعنی این معابر را می‌بندد عین استحکامات جنوب، خیلی شدید دارد جلوی چشم بچه‌ها کار می‌کند، کانال‌هایش را زده، سیم‌خاردار زده، میدان مین درست کرده.»[۴۱] وی درخصوص اقداماتی که باید باتوجهبه شرایط کنونی در دستور کار قرار گیرد، افزود: «الآن بهترین فرصت و بهترین موقعیت در این شرایط است برای اینکه لااقل از شمال بانه بتوان کاری کرد، نیروهایی هم که ما الآن [در] جبهه شرق داریم تقریباً شناسایی‌هایشان تکمیل است و آمادگی خیلی خوبی هم دارند و من فکر می‌کنم اگر مثل قرارگاه‌های جنوب و حتی قرارگاه حمزه برخورد فعال‌تری با قرارگاه رده بالاتر می‌شد این برادرانمان را می‌توانستیم زودتر پای کار بیاوریم. مخصوصاً حالا نظر من و برادر سرهنگ شیرازی با برادر محسن این است که از آنها حضور فعال کم توی این عملیات دیده‌ایم. درصورتی‌که حضور آنها باعث سرعت عمل در کار می‌شود و مرتب هم ما براساس برنامه زمان‌بندی شده از این قرارگاه‌های رده پایین می‌خواستیم که خودشان را آماده بکنند، الآن کار خیلی لنگان‌لنگان پیش می‌رود و به‌هرحال این فرصتی هم که هست دارد از دست ما می‌رود.»[۴۲] در بخش دیگر این جلسه سرهنگ جمالی جانشین نیروی زمینی ارتش، در تشریح دلایل تعویق زمان عملیات والفجر4 به ابعاد مختلف مشکل کمبود نیرو و مسائل مرتبط با آن ازجمله مواردی نظیر دشواری‌های آزادسازی نیروها برای تکمیل یگان‌ها، جابه‌جایی‌های ناگهانی و گسترده در سطح نیروی زمینی، نبود ادوات ترابری نیروها، استفاده از نیروها برای مقابله با ضدانقلاب، اختلال ناشی‌از بمباران‌های شدید عراق[۴۳] و پای‌کارنبودن نیرو[۴۴] اشاره کرد. گفتنی است مشکل کمبود نیروی ارتش به‌گونه‌ای است که فرماندهان ارتش همچنان برای تأمین نیرو در برخی محورها ازجمله سورن با مشکلاتی مواجه‌اند.[۴۵] در ادامه این نشست مشترک، فرماندهان آگاهی دشمن از تعویق اقدام ایران در محدوده جبهه بانه تا مریوان و افزایش حضور ضدانقلاب در محور بانه را ازجمله مسائل مؤثر در تأخیر عملیات آتی اعلام کردند. غلامعلی رشید دراین‌باره گفت: «دشمن هم دیروز به این نتیجه رسیده که عملیات عقب افتاده است.» سرهنگ مفید هم در تکمیل این بخش افزود: «[دشمن] می‌داند ما فهمیده‌ایم که او فهمیده که ما می‌خواهیم تک بکنیم. اما الآن تمام تلاشمان این است کاری کنیم تا این منطقه لو نرود و خوشبختانه این منطقه بکر مانده است، حتی ما ترابری‌مان را فشار آوردیم برای اینکه نیرو بیاید و در پشت بیاید تا به موقع بتواند به خط برساند.»[۴۶] معاونت عملیات قرارگاه خاتم همچنین درمورد افزایش فعالیت ضدانقلاب در محور بانه اظهارکرد: «الآن شمال‌شرقی بانه مرکز ضدانقلاب است و هنوز هم که هست ... جدا از این بچه‌ها تلفات گرفته، یعنی دو تا مین کار گذاشتند که اولی 11 تا از بچه‌های احمد کاظمی را شهید کرد و یک ماشین ارتشی هم 18 تا ... الآن این بچه‌های احمد کاظمی صبح به صبح، با این نفربرهای چرخ لاستیکی و با این موشک‌ها ... توی این دره‌ها تیراندازی می‌کنند و توی منطقه مانور می‌دهند.»[۴۷] رشید اضافه کرد: «الآن نیروهای ما علاوه‌بر استقرارشان درست در این مسیر یعنی کنار رودخانه شیلر هستند. بچه‌های شناسایی شش ساعت راه را از خرنوک به این‌طرف می‌آیند، منتها در این منطقه قاچاقچی و ضدانقلاب هستند و آنها هر بار که می‌روند و می‌آیند پنج شش نفرشان را می‌گیرند. به‌هرحال آنجا آلوده است و یک مقدار از این می‌ترسند که آنها شاید کمین یا چیزی سر راهشان بگذارند یعنی ناامن است.»[۴۸] سرهنگ سروری نیز با بیان اینکه «اخیراً در منطقه میرآباد تمرکز نیروی ضدانقلاب زیاد شده»، احتمال افزایش اقدامات خرابکارانه ازسوی گروه‌های ضدانقلاب را قوی ارزیابی کرد.[۴۹] دراین‌زمینه سرهنگ قویدل نیز علاوه‌بر اشاره به موقعیت مساعد گذرگاهی دهانه شیلر برای عبورومرور عناصر ضدانقلاب به داخل خاک عراق به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین دلایل تجمع ضدانقلاب در محور بانه، پاک‌سازی‌های اخیر قرارگاه حمزه سیدالشهدا را هم از دیگر دلایل این تجمع برشمرد.[۵۰] فرماندهان حاضر در جلسه مشترک پس از بررسی عملیات در محور شمالی دهانه شیلر، درباره عملیات در محورهای پنجوین و سورن نیز بحث و تبادل‌نظر کردند.[۵۱] درمجموع، فرماندهان ارتش و سپاه به این نتیجه رسیدند که برای تضمین موفقیت عملیات قرارگاه تاکتیکی حمزه1 بر روی محور ارتفاعات سورن، باید دست‌کم ارتفاع کله‌قندی در محور پنجوین تأمین شود.[۵۲]
گزارش - 535
درحالی‌که ارتش عراق دور جدیدی از اقدامات خود را برای فعال‌سازی عناصر ضدانقلاب به‌منظور پیشگیری از سلسله عملیات‌های ایران در جبهه شمالی، آغاز کرده است، برخی گزارش‌ها و اخبار نیز از تلاش ایران درجهت برقراری ارتباط و همکاری با معارضین داخلی عراق برای خنثی‌کردن اقدامات مذکور دشمن حکایت دارد. براساس گزارش‌های موجود، ارتش عراق پس از اطلاع از همکاری نیروهای ایرانی با معارضین عراقی در منطقه سیدصادقِ عراق، امروز با 2 فروند بالگرد و 20 دستگاه تانک و کاتیوشا به داخل روستایی به نام شیرمر واقع در شمال‌شرقی احمدآوا، حمله کرد. درپی این اقدام، عناصر فعال مرتبط با ایران وارد عمل شده و درگیری شدیدی میان طرفین رخ داد. در این واقعه 6 تن از سوسیالیست‌ها و 2 تن از بارزانی‌های طرف‌دار ایران کشته و تعدادی از کمونیست‌ها هم زخمی شدند و دیده‌بان نفوذی ایران نیز به اسارت دشمن درآمده و به پادگان سیدصادق منتقل شد. در جریان این درگیری طبق هماهنگی‌های انجام‌شده توپخانه ایران سه گلوله به‌سمت این پادگان شلیک کرد. براثر اصابت این گلوله‌ها به محل تشکیل جلسه توجیه افسران عراقی، 2 معاون لشکر و 25 عراقی کشته شدند.[۵۳] علاوه‌براین، هفته‌نامه خبری راه کربلا (ارگان مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق)، هم در گزارشی اعلام کرد: مجاهدین عراقی درطول روز گذشته و امروز با انجام یک عملیات موفقیت‌آمیز 2 تن از فرماندهان تیپ‌های 66 و 67 سپاه یکم ارتش عراق را درحالی‌که با فرماندهان سایر تیپ‌های این سپاه در سیدصادق تشکیل جلسه داده بودند، با استفاده از نارنجک دستی و مسلسل کشتند.[۵۴]
گزارش - 536
نیروهای خودی «طی یک عملیات چریکی برون‌مرزی» در محور شمال‌غرب به عمق سی کیلومتری خاک عراق نفوذ کرده و پادگان «سراب سلیمان» را هدف قرار دادند. براساس اطلاعیه قرارگاه حمزه سیدالشهدا، در این عملیات که با همکاری سپاه، بسیج، ارتش و پیشمرگان مسلمان کرد اجرا شد، نیروهای خودی موفق به قطع جاده تدارکاتی سیدصادق - حلبچه گردیده و پس از نفوذ به پادگان سراب سلیمان با افراد مستقر در این پادگان درگیر شده و ضربات و خسارات قابل‌توجهی را به دشمن وارد کردند.[۵۵] ستاد ناحیه کردستان دراین‌باره گزارش داد: در جریان این عملیات چریکی 55 خودرو، 2 بالگرد و 12 آمبولانس دشمن منهدم و 175 نفر از نیروهای عراقی کشته و 40 تن از آنها زخمی شدند. در گزارش مذکور همچنین آمده است: امروز رفت‌وآمد در جاده سیدصادق به حلبچه قطع شد و دشمن پایگاه‌های خود را به کانی‌سر منتقل کرد.[۵۶]
گزارش - 537
درپی اجرای عملیات‌های پاک‌سازی در استان آذربایجان‌غربی که از آغاز سال 1362، با هدف قطع ارتباط ضدانقلاب داخلی با دشمن در دستور کار نیروهای خودی قرار گرفته است، امروز پاک‌سازی منطقه بنگوین به پایان رسید. این عملیات که از روز 26/6/1362 به‌منظور دست‌یافتن به مرکز تشکیلات سیاسی ضدانقلاب در این منطقه آغاز شده بود، با شرکت نیروهایی از ارتش و سپاه در سه محور حاج‌مامیان، رفته و بازرگان اجرا شد[۵۷] و نیروهای خودی توانستند با تسلط به ارتفاعات منطقه، بخش وسیعی از مناطق کردنشین را پاک‌سازی کنند.[۵۸] تیپ 110 شهید محمد بروجردی در گزارشی اسامی روستاهایی را که در این عملیات پاک‌سازی شده‌اند چنین اعلام کرد: «زندان دره، سیاه‌گل پایین، قهوه‌خانه، سیاه‌گل بالا، دانی‌داغا، مزرع، زیوه، خانقاه، سرتن، سلم، قشقنه، تقی‌قولان، حسن‌چپ، کوخان، بنگوین، مگرو، شیخان، سرو، باگردان پایین، باگردان بالا، سلیم ساقول، کوتر، بریما و غماره.» علاوه‌بر روستاهای مذکور ارتفاعات مشرف بر زیوه، حسن‌چپ، باگردان پایین و بالا و ارتفاعات مشرف تقی‌قولان و قشقنه پس از درگیری به تصرف نیروهای خودی درآمد. همچنین در این عملیات 4 تن از نیروهای نوهد شهید شده و تعدادی سلاح سبک به دست نیروهای خودی افتاد.[۵۹] در اطلاعیه قرارگاه حمزه سیدالشهدا - که امروز در مطبوعات درج شد - راجع به غنایم به‌دست‌آمده در این عملیات آمده است: «یک قبضه تفنگ106 میلی‌متری، 2 قبضه ضد‌هوایی، 7 قبضه تیربار و خمپاره‌انداز، مقادیر زیادی مهمات و ده‌ها قبضه سلاح‌های سبک» به دست نیروهای خودی افتاد. همچنین، یک انبار بزرگ تدارکاتی حاوی هزاران دست لباس و کفش که ازجانب عراق برای آنان ارسال شده بود و 10 دستگاه خودروی سبک و سنگین مسروقه که به جهاد سازندگی تعلق داشت، کشف شد.[۶۰] گفتنی است براساس گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا، امروز مناطق مابین مزرعه و زیره واقع در محور حاج مامیان به بنگوین، توسط یک فروند هواپیمای عراقی بمباران شد. این بمباران تلفاتی در بر نداشت.[۶۱]
گزارش - 538
اقدامات عناصر مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین غرب کشور خسارات و تلفات قابل‌توجهی را به نیروهای خودی وارد آورد. علاوه‌براین در سقز، بانه و دیواندره نیز درگیری‌های پراکنده‌ای میان نیروهای نظامی و عناصر ضدانقلاب رخ داد. عصر امروز، یک دستگاه کامیون ایفا و یک وانت تویوتا حامل نیروهای خودی در دامنه ارتفاعات محور باختران - کامیاران، در کمین گروهی از اعضای مسلح حزب دمکرات و کومه‌له گرفتار شدند. در این حادثه 12 تن از پاسداران و یک درجه‌دار ژاندارمری شهید و 25 نفر از افراد بسیج و سپاه مجروح شدند.[۶۲] گزارش دیگری دراین‌باره حاکی است نیروهای خودی به‌دنبال آگاهی از واقعه، بلافاصله عازم منطقه شده و با مهاجمین درگیر شدند.[۶۳] در محور تبریز - ارومیه نیز مهاجمان مسلح دو خودروی نیروهای خودی را هدف حمله قرار دادند. در این حادثه یک دستگاه کامیون بنز خاور حامل 120 کپسول گاز مایع متعلق به سپاه پاسداران و یک دستگاه تویوتای واحد مهندسی قرارگاه حمزه سیدالشهدا، در منطقه کوسه‌کهریز واقع در 13 کیلومتری محور مهاباد - ارومیه به آتش کشیده شد.[۶۴] براساس گزارش یک بولتن داخلی سپاه، در این اقدام، عناصر مسلح غیرقانونی عده‌ای از مردم غیرمسلح را نیز دستگیر و همراه با گروهی از نیروهای ارتش به گروگان بردند. گزارش مذکور افزود: «ضدانقلابیون راننده یکی از ماشین‌ها را به‌عنوان اعدام هدف گلوله قرار دادند.»[۶۵] همچنین، یک دستگاه کمپرسی متعلق به هنگ ژاندارمری سقز امروز در محور سقز - بسطام بین پایگاه بخلو و خوشه‌دره براثر برخورد با مینی که عناصر مخالف نظام کار گذاشته بودند، دچار خساراتی شد و 2 نفر سرنشین آن جراحات سطحی برداشتند.[۶۶] علاوه‌بر حوادث فوق، امروز درگیری‌هایی نیز میان نیروهای خودی با گروه‌های مسلح غیرقانونی در مناطق کردنشین رخ داد. دراین‌میان درگیری در پایگاه‌های هزارکانیان (از توابع سقز) و سویپرو (حوالی بانه) بدون تلفات به پایان رسید.[۶۷] در جریان درگیری‌های نیروهای مستقر در پایگاه‌های گاوشله و شاه‌قلعه (در نزدیکی دیواندره) با عناصر ضدانقلاب، یک نفر از نیروهای خودی زخمی شد.[۶۸] همچنین درگیری دیگری که در پایگاه سوته (حومه سقز) رخ داد، به مجروح‌شدن یک سرباز وظیفه از ناحیه پا انجامید.[۶۹]
گزارش - 539
هیئتی که به نمایندگی از کمیته صلیب‌سرخ جهانی به‌همراه رئیس این کمیته برای بازدید از مناطق جنگ‌زده ایران به جنوب کشور سفر کرده است، از برخی نقاط و مراکز بمباران‌شده شهر آبادان بازدید کرد.[۷۰] به گزارش فرمانداری آبادان، صبح امروز اعضای این هیئت پس از ورود به آبادان، در فرمانداری حضور یافتند و «سپس از مناطق بمباران‌شده، بیمارستان‌ها و نقاط تخریبی و یکی از مقرهایی که آرم صلیب‌سرخ نصب شده بود و توسط مزدوران عراقی بمباران شده بازدید نمودند.»[۷۱]
گزارش - 540
خبرگزاری جمهوری اسلامی از اقدام دولت دانمارک به فروش سه فروند کشتی جنگی به عراق خبر داد. براساس این گزارش دو فروند از کشتی‌های مزبور تحویل عراق شده و یک فروند دیگر قرار است تا چند روز آینده به این کشور تحویل داده شود. به نوشته روزنامه کیهان، کشتی‌های فروخته‌شده به عراق که عرشه آنها دارای قابلیت فرود بالگرد می‌باشد، ظاهراً «برای حمل نیروهای نظامی و تانک مورد استفاده قرار می‌گیرد.»[۷۲] رادیو اسرائیل نیز ضمن اعلام خبر مربوط به فروش کشتی‌های مذکور به عراق، گفت: «بهای سه کشتی مزبور بدون سلاح‌هایی که روی آن کار گذاشته شده هفت میلیون و پانصد هزار دلار می‌باشد.»[۷۳]
گزارش - 541
آیت‌الله خامنه‌ای رئیس‌جمهور و رئیس شورای عالی دفاع در مراسمی با حضور جمعی از اسرای عراقی، ضمن تشریح دیدگاه جمهوری اسلامی ایران درباره اسرای عراقی، صدام را در جنگ علیه ایران آلت دست قدرت‌های بزرگ خواند و بر تحقق شرایط ایران برای پایان جنگ تأکید کرد. رئیس‌جمهور در این مراسم خطاب به اسرای عراقی گفت: «قبل از جنگ ما و شما هیچ‌گونه دشمنی و کینه‌ای از هم نداشتیم. شما برادران مسلمان و همسایه ما بودید و قرن‌های متوالی تاریخ و فرهنگ ما را به هم می‌پیوست. سفیهان حاکم بر بغداد این رشته‌ها را پاره کردند و شما را در مقابل ما قرار دادند و به دست شما سلاح‌هایی برای برادرکشی سپردند. اما خدا نگذاشت که این دشمنی زیاد به طول بکشد شما را به ما برگرداند و در آغوش ما قرار داد. اکنون شما با ما برادرید. همه اسرای مؤمن عراقی بدانند که ما آنها را جزو مردم خودمان و عضو جمهوری اسلامی می‌دانیم، ما شما را متعلق به صدام و گروه طغیانگرش نمی‌دانیم و حاضر نیستیم پیوند ایمان و عقیده و احساسات مذهبی و فرهنگی مشترک با شما را به‌خاطر خواست استکبار جهانی به‌خاطر منافع شرق و غرب قطع کنیم.» آیت‌الله خامنه‌ای سپس، با اشاره به قرابت‌های فرهنگی و مذهبی بسیار زیاد ملت‌های ایران و عراق، جنگ عراق علیه ایران را خواست قدرت‌های «شرق و غرب» و نتیجه رویاپردازی صدام حسین برای ژاندارمی خلیج‌فارس و رهبری دنیای عرب خواند و تأکید کرد: «ما خود را طرف حساب صدام نمی‌دانیم. صدام را فقط یک عامل می‌دانیم. طرف حساب واقعی ما آن قدرت‌های بزرگ هستند که انقلاب اسلامی را قطع‌کننده دست خود از ایران، سپس از منطقه می‌شمردند. این یک تئوری نیست شما خود بهتر از هرکسی شاهد بوده‌اید که سلاح‌های غربی و شرقی باهم در خدمت رژیم عراق قرار گرفته است و هنوز هم قرار می‌گیرد. پول نفت متحدان امریکا صرف سلاح ساخته روس و بعضی از متحدان روس در اروپای شرقی شده است. داعی اصلی استکبار جهانی در مقابله با ما این بود که می‌خواستند از مسلمانی ما انتقام بگیرند. ما از اسلام دفاع می‌کنیم و علی‌رغم همه این مشکلات به دفاع ادامه می‌دهیم. شما و همه نیروهای مسلح عراقی که هم‌اکنون طوعاً یا کرهاً دربرابر ما به جنگ اشتغال دارند و همه دنیا بدانند دوستان و دشمنان ما هر دو بدانند که ما از دفاع از اسلام دست نخواهیم کشید. ما نمی‌خواهیم کشورگشایی کنیم، نمی‌خواهیم انقلاب اسلامی را به‌زور وارد کشوری کنیم ما در هیچ‌جا قصد ایجاد کودتا و بلوا نداریم. ما می‌خواهیم اسلام در این کشور اسلامی که اولین تجربه تاریخی تحقق اسلام پس از صدر اول است پایدار و پایدارتر بشود و بماند. مردم دنیا و مردم همه کشورها حیات اسلام را و باروری آن را به چشم مشاهده کنند. این با خود آنها است که پس از مشاهده تجربه موفق اسلام آن را بخواهند یا نخواهند. اعتقاد ما این است که همه ملت‌های مسلمان تحقق اسلام را خواهند خواست. استکبار جهانی نیز به همین دلیل است [که] با ما ستیزه می‌کند. می‌خواهد تجربه موفقی از اسلام دربرابر چشم جهانیان به‌خصوص ملت‌های مسلمان قرار نگیرد.» رئیس شورای عالی دفاع در ادامه، ضمن اشاره به تبلیغات عراق و حامیانش برای قومی جلوه‌دادن جنگ عراق با ایران و مجوس‌خواندن ایرانیان گفت: «اکنون همه دنیای اسلام، ملت‌ها و حتی دولت‌ها حقانیت ما را فهمیده و زورگویی عراق را شناخته‌اند. متحدان امریکا چه در این منطقه و چه در شمال افریقا نتوانستند دولت‌های عرب را به یک حمایت مستمر و همه‌جانبه از صدام قانع کنند که درحال سقوط است. هیچ‌کس میل ندارد خود را به موجودی ببندد که مشرف به سقوط است.» رئیس‌جمهور با بیان اینکه قدرت‌های بزرگ به‌عنوان تحریک‌کنندگان و حامیان صدام در جنگ علیه ایران، اکنون دچار خسارت شده‌اند، شرایط سه‌گانه ایران برای پایان‌دادن به جنگ را برشمرد و با اشاره به تحقق شرط نخست - اخراج نیروهای عراقی از خاک ایران - خاطرنشان کرد: «اگر در دو شرط محاکمه متجاوز و پرداخت غرامت مادی جنگ نیز عراق تسلیم نشود و آنان که به سرنوشت جنگ علاقه‌مندند اقدام نکنند، باز مانند آن شرط اول خود ما اقدام خواهیم کرد.» آیت‌الله خامنه‌ای در پایان سخنان خود، به مسئله لبنان و فلسطین پرداخت و با تصریح بر اینکه «ضعف نفس و ضعف اراده» باعث ازدست‌رفتن سرزمین فلسطین شده است، تصمیم جدی مسلمانان فلسطین و لبنان را محور نجات این دو کشور اسلامی ذکر کرد. وی ضمن تأکید بر ضرورت کمک همه دولت‌های مسلمان و عرب برای نجات فلسطین، درمورد موضع و خواست ایران دراین‌باره گفت: «ما تا امروز، همه تلاش ممکن را کرده‌ایم، اما امید آن را داریم با پایان‌دادن پیروزمندانه این جنگ بتوانیم همه نیروی خود را برای نجات فلسطین سرمایه‌گذاری کنیم و مطمئنیم به فضل خدا چنین روزی پیش خواهد آمد.»[۷۴] گفتنی است در این مراسم علاوه‌بر رئیس‌جمهور، ابومحمد یکی از افسران ارشد اسیر عراقی نیز در سخنانی ضمن بیان تاریخچه‌ای از تجاوزات نظامی عراق به مرزهای جمهوری اسلامی ایران، صدام حسین را نماینده قدرت‌های بزرگ برای سرنگونی انقلاب اسلامی معرفی کرد و افزود: «مردم مسلمان عراق با جنگ تجاوزکارانه صدام مخالف هستند و نارضایتی خود را بارها با واکنش‌های مخالفت‌آمیز ازجمله فرار از جبهه‌های جنگ و تسلیم خود به رزمندگان ایرانی نشان داده‌اند، ولی مزدوران صدام در سراسر عراق با انواع و اقسام حیله‌ها و سخت‌گیری‌ها عرصه را بر مردم این کشور مصیبت‌کشیده تنگ کرده‌اند.» وی در ادامه ضمن تشکر از تلاش‌های مسئولان ایرانی برای تأمین آسایش اسرای عراقی به موفقیت مدیران اردوگاه‌ها در ادامه آموزش‌های ایدئولوژیک اشاره کرد و گفت: «اسرای عراقی بارها با استقبال از شرکت در کلاس‌های عقیدتی مستقر در اردوگاه‌ها علاقه عمیق خود را به فراگیری احکام اسلامی ابراز داشته‌اند.» وی در پایان بر لزوم یاری مردم عراق «برای رهایی از یوغ رژیم جبار صدامی» تأکید کرد و از امام خمینی و رهبر مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق خواست فرصت حضور در جبهه‌های جنگ را برای اسرای عراقی فراهم کنند.[۷۵]
گزارش - 542
در چهارمین روز از هفته جنگ که ستاد تبلیغات جنگ آن را «روز انقلاب اسلامی عراق» نام‌گذاری کرده است، گروهی از اسرا و معاودین عراقی در تهران و ساری اقدام به برگزاری راه‌پیمایی و تظاهرات کردند. روزنامه کیهان درخصوص مراسم راه‌پیمایی امروز در تهران گزارش داد: «راه‌پیمایان با صفوف منظم درحالی‌که تصاویری از امام امت، شهید آیت‌الله سیدمحمدباقر صدر و تنی چند از شهدای انقلاب اسلامی ایران و عراق را با خود حمل می‌کردند و با دردست‌داشتن پلاکاردهایی با مضامینی دایر بر تأیید مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق و تبعیت کامل از رهبری امام امت و تأکید بر ادامه جنگ تا پیروزی نهایی بر صدام کافر و همچنین نفی سلطه ابرقدرت‌های شرق و غرب از میدان امام خمینی به‌سوی مجلس شورای اسلامی حرکت کردند. در پیشاپیش راه‌پیمایان، اسرای عراقی با لباس‌های یکرنگ و با صفوف منظم درحالی‌که شعارهایی در تأیید مجلس اعلای انقلاب اسلامی با این مضمون "قسم به روز قدس که در خط امام حرکت می‌کنیم و با مجلس اعلا عهد می‌بندیم که سربازانی وفادار به امام امت باشیم" و با دردست‌داشتن تصاویری از امام امت و شهید صدر در حرکت بودند و درپی آنان برادران و خواهران معاود عراقی با مشت‌های گره‌کرده درحالی‌که مجسمه پارچه‌ای صدام که بر چوبه دار قرار داشت و پرچم فرانسه بر خاک کشیده می‌شد و با شعارهای "خدایا، خدایا، تا انقلاب مهدی خمینی را نگهدار"، "مجلس اعلا بلی صدام خیر" [و] ... به‌سوی مجلس شورای اسلامی حرکت کردند.» براساس این گزارش هم‌زمان با رسیدن راه‌پیمایان به مقابل مجلس شورای اسلامی، حجت‌الاسلام محمد یزدی نایب‌رئیس و فخرالدین حجازی نماینده مجلس شورای اسلامی به‌همراه حجت‌الاسلام محمدباقر حکیم و عده‌ای دیگر از اعضای مجلس اعلا به آنها پیوستند. محمدباقر حکیم در این مراسم در سخنانی با تأکید بر اینکه باید «همگام با انقلاب اسلامی در به‌ثمررسیدن انقلاب اسلامی عراق کوشش کنیم»، به توطئه قدرت‌های بزرگ علیه انقلاب اسلامی ایران پس از پیروزی آن اشاره کرد و گفت: «ما فراموش نمی‌کنیم خون شهید صدر را که اولین کسی بود که به امام خمینی لبیک گفت و به همه توصیه کرد در خط رهبری امام باشند.» وی خطاب به اسرا و معاودین عراقی افزود: «شما می‌بینید جمهوری اسلامی ایران با تمامی گرفتاری‌ها و مشکلاتی که دارد هرروز به‌طور معجزه‌آسایی به پیش می‌رود و بحمدالله در شرف پیروزی است.» محمدباقر حکیم علت پیروزی‌های ایران را «ارتباط با خدا و رهبری پیامبرگونه امام [خمینی]» دانسته و اظهار کرد: «ما هم باید به این رهبری متمسک شویم و با خدا ارتباط داشته باشیم و همبستگی خود را بیشتر کنیم و امیدواریم به یاری خدا هرچه زودتر صدام را سرنگون کنیم.» سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق در پایان بر ستاندن انتقام شهید صدر، خانواده حکیم و دیگر شهدای عراقی تأکید کرد. به گزارش روزنامه کیهان، پس از سخنان حجت‌الاسلام حکیم، یکی از اسرای عراقی خطاب به وی گفت: «ما از شما تقاضا می‌کنیم که ما را به جبهه بفرستید تا انتقام خون شهیدان را از صدام جنایتکار بگیریم.» هم‌زمان «اسرای عراقی که از سخنان وی سخت تحت‌تأثیر قرار گرفته بودند با شعار "الجهاد الجهاد" سخنان وی را تأیید کردند.»[۷۶] حجت‌الاسلام حکیم همچنین، در مصاحبه‌ای اختصاصی با روزنامه کیهان، هدف از گردهمایی و تظاهرات امروز اسرای عراقی را «آشنایی واقعی و مستقیم با روحیه و رفتار سیاسی اسرای عراقی» اعلام کرد و این اقدام را بهترین دلیل در اثبات متجاوزبودن عراق خواند. وی افزود: «این اسرا از مردمی هستند که در وهله اول اسلحه بر روی نیروهای اسلام کشیدند. اما زمانی‌که تسلیم نیروهای رزمنده در جبهه‌ها شدند و جمهوری اسلامی به آنان آزادی در رفتار و بیان عقاید داد، این اسرا مواضع مثبتی دربرابر جمهوری اسلامی اتخاذ کردند و با شدت رژیم صدام را محکوم نموده و این بزرگ‌ترین دلیلی است که اسرای عراقی طرف‌دار انقلاب اسلامی هستند و مخالفت خود را با رژیم جنایتکار عراق اعلام کرده‌اند.» سخنگوی مجلس اعلا همچنین، این راه‌پیمایی را فرصتی برای تأیید رهبری جمهوری اسلامی، دفاع از انقلاب اسلامی، محکوم‌کردن جنگ تحمیلی و نیز نشان‌دهنده وحدت و اتحاد مسلمانان عراق دانست و خاطرنشان کرد: «ما از این اسرا، ارتش اسلامی خواهیم ساخت که در ساختن کشور عراق نقش بسیاری خواهند داشت.»[۷۷] خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز درمورد تظاهرات امروز معاودین عراقی گزارش داد: «به مناسبت هفته جنگ که توسط دولت ایران سازمان یافته بود، حدود سه هزار تن از عراقی‌های مخالف (رژیم بغداد) [و] چهارصد تن از اسرای جنگی عراق امروز بعدازظهر در تهران به تظاهرات پرداختند.» این خبرگزاری افزود: «اسرای جنگی عراقی با اونیفورم‌های آبی توسط پلیس، نظامیان و پاسداران انقلاب کاملاً محصور بودند، آنها نوارهای پارچه‌ای حاوی شعار علیه رژیم ضد مذهب بغداد در دست داشتند. تماشاچیان ظاهراً از دیدن آنها در خیابان‌‌ها غافلگیر شده بودند.»[۷۸] علاوه‌بر تهران در ساری نیز گروهی از اسرای عراقی مستقر در پادگان این شهر به مناسبت هفته جنگ اقدام به راه‌پیمایی کردند. به نوشته یک بولتن داخلی سپاه، اسرای عراقی که تعدادشان به 150 نفر می‌رسید در صفوفی منظم با سردادن شعارهایی ازقبیل "الموت لصدام و النصر للاسلام" در خیابان‌های ساری راه‌پیمایی کردند.[۷۹]
گزارش - 543
حجت‌الاسلام محمدباقر حکیم سخنگوی مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق به مناسبت چهارمین روز هفته جنگ (روز انقلاب اسلامی عراق) با شرکت در یک مصاحبه مطبوعاتی و رادیو تلویزیونی و نیز یک گفت‌وگوی اختصاصی با روزنامه کیهان، بر ادامه مبارزه علیه رژیم بعث تأکید و درمورد مسائلی نظیر تشکیلات جدید مجلس اعلا، لزوم و آثار برگزاری مراسم هفته جنگ، تحویل سوپراتانداردها به عراق، روابط اخیر عراق و امریکا و... مطالبی را بیان کرد. حجت‌الاسلام حکیم در مصاحبه رادیو تلویزیونی ابتدا با اشاره به جنایت‌های جنگی رژیم بعث عراق در جنگ علیه ایران و نیز تصریح بر حمایت قدرت‌های بزرگ از این حکومت، بر عزم مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق برای مبارزه با رژیم حاکم بر عراق تأکید کرد و گفت: «[مجلس اعلا] در این راه همواره فرامین و رهنمودهای امام خمینی را در نظر خواهد داشت.» وی ضمن تأیید موضع ایران مبنی‌بر ادامه جنگ تا تحقق شروط این کشور، اظهار امیدواری کرد: «سال چهارم جنگ به یاری خدا سال آزادی ملت عراق از چنگال ظلم و ستم رژیم حاکم بر بغداد خواهد بود.» سخنگوی مجلس اعلای عراق درزمینه تشکیلات جدید و برنامه‌های آینده این حزب با تأکید بر تلاش مجلس اعلا برای جذب نیروهای اسلامی، از انتخابات این مجلس در هفته جاری خبر داد و گفت: «برنامه‌های مجلس اعلای انقلاب اسلامی عراق پس از پیروزی‌های رزمندگان اسلام در آزادی حاج‌عمران، ابعاد جدیدی به خود گرفت. همچنین دیدار ما با رهبر کبیر انقلاب اسلامی بسیار ارزنده و پربرکت بود و رهنمودهای امام بر روی مجلس و برنامه‌های آینده آن اثرات ثمربخشی خواهد داشت. ما سعی می‌کنیم حکومت اسلامی را در عراق پیاده کنیم و این آینده‌ای است که ما برای عراق در نظر داریم.» وی همچنین، درخصوص انفجار اخیر خط لوله انتقال نفت عراق در مرز این کشور با ترکیه* ابراز داشت: «این آتش‌سوزی دنباله عملیات موفقیت‌آمیزی بود که مجاهدین عراقی در خاک عراق انجام دادند.»[۸۰] حجت‌الاسلام محمدباقر حکیم در مصاحبه اختصاصی با روزنامه کیهان درباره لزوم برگزاری مراسم هفته جنگ و نتایج آن گفت: «در شرایط کنونی، برگزاری مراسم هفته جنگ برای جمهوری اسلامی ضرورت دارد. زیرا استعمار و استکبار جهانی و مرتجعین منطقه سعی دارند جنگ ایران و عراق را جنگ میان دو نظام و بر سر مرز نشان دهند و به همین دلیل است که آنان بر مسئله صلح تحمیلی تأکید دارند. اما برگزاری مراسم هفته جنگ می‌تواند واقعیت‌ها و اهداف جنگ تحمیلی را برای مردم منطقه و نیز مردم دنیا بیان کند و به آنان نشان بدهد که این جنگ میان حق و باطل، اسلام و کفر جهانی است و آگاهی‌دادن این واقعیت‌ها به ملل مستضعف جهان اهمیت بسیاری در تحقق اهداف مقدس جمهوری اسلامی دارد و نیز در رودرویی انقلاب اسلامی با استکبار جهانی اثر مستقیم می‌‌گذارد.» وی در ادامه با اشاره به مسئله اعطای هواپیماهای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق، این قبیل اقدامات را کوشش‌های قدرت‌های بزرگ برای پشتیبانی از عراق در مقابل پیروزی‌های ایران توصیف کرد و افزود: «تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق یک بعد تبلیغاتی دارد که ابرقدرت‌ها سعی دارند یک جنگ روانی به وجود آورند تا خلائی در روحیه رزمندگان اسلام به وجود آورند.» محمدباقر حکیم تأکید کرد: «موضع فرانسه یک موضع خصمانه‌ای در مقابل مسلمانان ایران و عراق است و چنانچه دولت فرانسه بخواهد به پشتیبانی‌اش از رژیم کنونی عراق ادامه دهد، ملت مسلمان عراق از این رژیم انتقام خواهد گرفت و منافع فرانسه را مورد تهاجم قرار خواهد داد.» سخنگوی مجلس اعلا در پایان این مصاحبه به موضوع روابط اخیر عراق و امریکا نیز اشاره و تصریح کرد: «استکبار جهانی سعی داشته که رژیم عراق را به‌عنوان یک رژیم ملی و دشمن استعمار نشان دهد و به همین خاطر در آغاز حکومت این رژیم روابط محرمانه میان عراق و امریکا صورت گرفت. اما در این جنگ رژیم جنایتکار عراق در شرایطی قرار گرفته است که ماهیت اصلی و وابستگی خود را به استکبار جهانی علنی کرده است. علاوه‌براین وابستگی این رژیم به رژیم‌های مرتجع منطقه مانند عربستان سعودی، اردن، مصر و سودان افزایش پیدا کرده است.»[۸۱]
گزارش - 544
مانور "سپر جزیره" به‌عنوان اولین اقدام رزمی مشترک کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس قرار است از تاریخ 9/7/1362 به مدت سه هفته در امارات متحده عربی برگزار شود. باتوجهبه اهمیت و حساسیت امنیتی و نظامی این مانور برای ایران، معاونت عملیاتی نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران، اطلاعاتی که تاکنون راجع به مانور مزبور به‌دست آمده را درقالب یک گزارش محرمانه به نهادهای ذی‌ربط ارسال کرد. در این گزارش پس از اشاره به برخی واحدهای شرکت‌کننده در مانور، اهداف برگزاری آن به نقل از ولیعهد امارات متحده عربی چنین ذکر شده است: «1. تشکیل نیروی دفاعی مشترک و هماهنگی در زمینه‌های مختلف تسلیحاتی 2. تثبیت امنیت و استقلال و حراست از کشورهای عضو شورا در منطقه 3. جلوگیری از مداخله ابرقدرت‌ها در خلیج‌فارس 4. دفع دشمن از منطقه به‌هنگام مداخله در یکی از کشورهای عضو شورا.» گزارش مذکور همچنین، با اعلام اینکه مانور سپر جزیره به فرماندهی سلطان قابوس پادشاه عمان، برگزار خواهد شد، درخصوص امکانات و تجهیزات تسلیحاتی که قرار است در این مانور به کار گرفته شود، آورده است: «تعدادی از هواپیماها و هلیکوپترهای رزمی امارات متحده عربی پوشش هوایی واحدهای شرکت‌کننده در مانور را به عهده خواهند داشت. تعداد 20 دستگاه تانک فرانسوی از نوع X30 ... ازجمله سلاح‌های شرکت‌کننده در مانور ازطرف نیروی زمینی امارات متحده عربی می‌باشد. به‌علاوه قرار است واحدها از مهمات حقیقی و تجهیزات مدرن استفاده کرده و تیراندازی شبانه نیز خواهند داشت.»[۸۲] از سوی دیگر، شیخ خلیفه بن زاید ولیعهد و معاون فرماندهی نیروهای مسلح امارات متحده عربی نیز در مصاحبه‌ای که امروز در مطبوعات این کشور درج شد، درباره مانور سپر جزیره توضیحاتی بیان کرد. وی این مانور را بخشی از تدارک کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس برای ایجاد یک نیروی واکنش سریع و «سنبل وحدت این کشورها» اعلام کرد و گفت: «کشورهای خلیج‌فارس کاملاً متعهد به دفاع از منابع طبیعی خود و تضمین صلح و ثبات برای شهروندانشان هستند و چنین تعهدی بدون نیاز به مداخله ابرقدرت‌ها انجام خواهد گرفت.» شیخ خلیفه با بیان اینکه به‌دنبال این مانور نیروهای دریایی شش کشور عضو شورای همکاری نیز مانورهایی اجرا خواهند کرد، افزود: «امنیت منطقه ازنظر این کشورها تفاوتی با امنیت ملت عرب نداشته و به مفهوم جدایی از آنها نیست. امنیت خلیج [فارس] بخشی از امنیت ملت عرب است، خاصه اینکه اعراب خلیج [فارس] بخشی از ملت بزرگ اعراب هستند.» وی همچنین ابراز امیدواری کرد که «تلاش‌های جاری خلیج [فارس] برای رفع اختلافات در میان اعراب، منجر به ایجاد موضع بهتری برای مقابله با خطراتی که ملت عرب با آنها مواجه می‌باشد گردد.»[۸۳]
گزارش - 545
احمد عزیزی قائم‌مقام وزارت امور خارجه ایران، در گفت‌وگویی مواضع وزارت امور خارجه ایران را درباره اوضاع کنونی پاکستان، گسترش روابط اقتصادی ایران با ژاپن و بازار مشترک اروپا و مسئله مهاجران افغان بیان کرد. عزیزی با اشاره به حساسیت اوضاع داخلی پاکستان برای ایران، بر اهمیت و لزوم تداوم روابط با این کشور تأکید کرد. وی درمورد مأموریت احتمالی ژاپن برای بهبود روابط غرب با ایران پس از اجلاس ویلیامزبورگ، گفت: «ژاپن، مستقیماً نفی می‌کرد که حامل رسالت و پیام خاصی ازسوی غرب برای نزدیک‌ترکردن جمهوری اسلامی با غرب است و اصولاً تفاوتی هم نمی‌کند، یعنی چه ژاپن حامل این رسالت باشد یا نباشد، جمهوری اسلامی ایران همواره آنچه که ازسوی سران استکبار جهانی دریافت کرده عمدتاً جز خصومت و رودررویی نبوده و طبیعی است که جمهوری اسلامی نمی‌تواند خصومت را با دوستی و نزدیکی پاسخ بدهد.» عزیزی ضمن رد ارتباط سفر اخیر* وزیر امور خارجه ژاپن به ایران با مسئله نزدیک‌سازی روابط ایران و غرب افزود: «تماس‌های ما با ژاپن و یا بسیاری از دیگر کشورهای غربی بدون توجه به اهداف و مطامعی که مجموعه استکبار جهانی و غرب در رابطه با جمهوری اسلامی ایران جست‌وجو می‌کند، است و باتوجهبه منافع ملت ما و باتوجهبه نیازهای مختلف ملت ما به‌صورت دوجانبه انجام می‌گیرد.» قائم‌مقام وزارت امور خارجه همچنین در پاسخ به پرسشی درمورد تناقض حجم نسبتاً بالای روابط اقتصادی ایران و غرب با سیاست نه شرقی و نه غربی جمهوری اسلامی، خاطرنشان کرد: عمر پنج‌ساله جمهوری اسلامی در مقایسه با عمق وابستگی سیاسی و اقتصادی ایران به غرب در دوران حکومت پهلوی کوتاه بوده و فرصت بیشتری برای قطع کامل وابستگی‌ها لازم است. وی در ادامه، حذف ایالات متحده امریکا از جدول روابط بازرگانی و کمرنگ‌شدن نقش و جایگاه شوروی در مبادلات تجارت خارجی ایران را نشانه‌ای از حرکت به‌سوی سیاست نه شرقی و نه غربی دانست و افزود: «ان‌شاء‌الله که رزمندگان ما با پایان جنگ تحمیلی به نفع امت اسلام نیروهای خودشان را آن‌چنان در خدمت سازندگی و خودکفایی خواهند گذاشت که روند فعلی روابط نیز اصلاح خواهد شد و در این بعد نیز انقلاب اسلامی یک الگوی زیبا و قابل‌تقلید برای رهروان آینده انقلاب‌ها ارائه خواهند کرد.» وی در پایان راجع به مسئله مهاجران افغان و تصمیمات وزارت امور خارجه دراین‌باره گفت: «وزارت امور خارجه مسئله مهاجرین افغانی را با دقت دنبال می‌کند و ازطریق شورایی که مسائل مربوط به برادران و خواهران افغانی را تجزیه‌وتحلیل می‌کند، جنبه‌های اجرایی کار را بررسی می‌کند، در جریان مسائل اجرایی آن قرار می‌گیرد و ما یقیناً معتقد به اعمال کنترل و نظارت بر وضعیت برادران و خواهران مهاجر افغانی هستیم و آن‌هم به‌دلیل اهمیتی است که به مبارزات اسلامی مردم افغانستان و بهبود حال و اصلاح امر برادران و خواهران مسلمان خودمان می‌دهیم.» عزیزی اضافه کرد: «اگر این اعمال کنترل نباشد یقیناً عناصری که ناباب هستند [و] بدون قصد خیر به‌عنوان عوامل نفوذی در داخل مهاجرین افغانی وجود دارند، موفق خواهند شد اهداف پاک برادران مسلمان افغانی را لوث بکنند و با ایجاد یک جو فاسد و جو درگیری با ساکنان مناطقی که پذیرای این برادران و خواهران شدند و آنها را به‌عنوان میهمانی عزیز پذیرایی می‌کنند، موفق خواهند شد به جنبه‌های منفی این جو اضافه کنند.»[۸۴]
گزارش - 546
تأثیر جنگ بر نهادها و ارگان‌های زیرمجموعه دولت امری طبیعی است، بااین‌حال، مسئولان کشور با به‌کارگیری برخی روش‌ها و اتخاذ تصمیماتی برای اداره کشور در وضعیت جنگی، هم‌زمان با اولویت‌بخشی به مسئله جنگ، اقدامات زیربنایی و طرح‌های عمرانی را نیز پیگیری کرده و مانع از تعطیلی کامل آنها شده‌اند. دراین‌زمینه، امروز رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، و وزرای نیرو و راه‌وترابری، در مصاحبه‌هایی ضمن ارائه گزارشی از فعالیت‌های ارگان‌های متبوع خود، آثار جنگ بر اقتصاد کشور و برخی از تصمیمات و روش‌های مذکور را تشریح کردند. محمدتقی بانکی وزیر مشاور و رئیس سازمان برنامه‌وبودجه، در مصاحبه‌ای به مناسبت هفته جنگ، برآورد سیاسی و نظامی قدرت‌های بزرگ در تحمیل جنگ بر ایران را اشتباه خواند و درمورد تأثیر جنگ بر اوضاع اقتصادی کشور گفت: «در سال 59 به‌واسطه جنگ تحمیلی یک ضربه شدید اقتصادی بر ما وارد شد که درنتیجه تولید ناخالصمان 16 درصد کاهش پیدا کرد. حال اینکه سال 60 ما توانستیم تولید ناخالص داخلی را از رشد 2 درصد برخوردار سازیم و پیش‌بینی می‌کنیم که [رشد] تولید ناخالص داخلی در سال 62 حدود 7 درصد است. که این امر فقط با تلاش و کوشش رزمندگانمان در جبهه‌های اقتصادی حاصل شده است.» وی در ادامه با تأکید بر تأثیر نامطلوب جنگ بر تولید ازطریق ضربه به نیروی انسانی، آثار مثبت جنگ را در فراهم‌سازی زمینه‌های شکوفایی استعدادها و بروز خلاقیت‌ها مورد توجه قرار داد و افزود: «ما امروز می‌بینیم که قطعات یدکی و ادوات نظامی بسیاری را برادران ما به دست خود می‌سازند و این تحول بزرگی است که طی این دوران کم نصیب ملت ایران گردیده است. رئیس سازمان برنامه‌وبودجه در تبیین برنامه‌های اقتصاد جنگی ضمن اشاره به مردمی‌بودن جنگ و بسیج مردم برای کمک به جبهه‌ها، برخی از تمهیدات دولت دراین‌زمینه را چنین برشمرد: 1. تنظیم قوانین به‌نحوی‌که «افراد متمکن بیشتر بتوانند در این جنگ کمک کنند و کمتر اقشار مستضعف زیر فشار بروند.» 2. اقدام دولت به الگو قراردادن صرفه‌جویی و جلوگیری از تعطیلی پروژه‌های عمرانی ازطریق صرفه‌جویی. 3. ابداع سازوکار سهمیه‌بندی برای جلوگیری و کنترل تورم و گرانی. وی درتشریح موارد فوق ضمن اعلام آمار عملکرد دولت در طول سه سال جنگ افزود: «1. تولید ناخالص داخلی: تولید ناخالص داخلی در سال 59، 5/16 درصد کاهش پیدا کرد که در سال 60 این کاهش تبدیل به رشدی معادل 2 درصد شده و پیش‌بینی می‌کنیم این رشد در سال 62 به 7 درصد برسد. 2. سهمیه‌بندی: با اجرای طرح سهمیه‌بندی توانستیم کالاهای اساسی مردم را کنترل کنیم و آنها را با نرخ دولتی به دست مصرف‌کننده برسانیم که دراین‌زمینه کارنامه دولت مثبت است. 3. صرفه‌جویی: در ارتباط با صرفه‌جویی وقتی سیاست سهمیه‌بندی به اجرا درآمد، دولت توانست واردات را کنترل کند و واردات را حتی‌المقدور سوق دهد به‌طرف کالاهای مصرفی اساسی، کالاهای واسطه‌ای و کالاهای سرمایه‌ای که فقط سیاست صرفه‌جویی به ما اجازه می‌داد به این مرحله برسیم.» بانکی درخصوص کاهش صادرات غیرنفتی در سال‌های اخیر نیز گفت: «صادرات غیرنفتی ما طی این چند سال کاهش یافته و آن هم به‌دلیل تورم موجود در مملکت است که کالاهای صادراتی ما ازنظر قیمت در بازارهای جهانی نتوانسته رقابت‌های لازم را به دست آورد. بنابراین، ما در صادرات این‌گونه کالاها کاهش داشته‌ایم که با سیاست‌های دولت امید است که افزایش دراین‌زمینه هم حاصل شود.» محمدتقی بانکی اقدامات دولت برای بالابردن تولید در زمان جنگ را این‌طور ذکر کرد: 1. افزایش طرح‌ها و پروژه‌هایی که موجب تقویت قدرت دفاعی کشور می‌شود. 2. تلاش برای اتمام پروژه‌هایی نظیر فولاد اهواز و مبارکه که باعث افزایش صادرات و یا کاهش واردات خواهد شد. 3. انجام طرح‌ها و پروژه‌هایی که منجر به تولید کالاهای اساسی (راهبردی) می‌شود؛ از قبیل: طرح‌های آبرسانی، تسطیح مزارع و کانال‌های آبرسانی.[۸۵] وزارت نیرو نیز علاوه‌بر حرکت در راستای اقتصاد جنگی و در اولویت قراردادن کمک‌رسانی و ترمیم مراکز مرتبط با انرژی در مناطق جنگ‌زده، اقدامات مربوط به پروژه‌های عمرانی را در دستور کار دارد. حسن غفوری‌فرد وزیر نیرو، در مصاحبه با روزنامه کیهان، ضمن ارائه آمار و توضیحاتی راجع به فعالیت‌های این وزارتخانه در مناطق جنگ‌زده برخی اقدامات زیربنایی انجام‌شده توسط وزارت نیرو را تشریح کرد. وی راجع به فعالیت‌های وزارت نیرو در مناطق جنگ‌زده، گفت: «در طول سه استان کردستان، ایلام و باختران 800 کیلومتر شبکه فشار قوی، 450 کیلومتر شبکه فشار ضعیف و 30 هزار آمپر سه‌فاز و یک‌فاز بازسازی شده، همچنین در منطقه خوزستان 668 کیلومتر شبکه خط 33 کیلوولت و 400 کیلومتر خط 18 کیلوولت و مجموعاً حدود 1066 کیلومتر شبکه فاز فشار متوسط تعمیر و نصب شده است. همین‌طور به 39993 مشترک کنتور داده شده است که برق آنها وصل شده و 590 کیلومتر فشار ضعیف به شبکه برق وصل شده و حدود 188 روستا را بازسازی کرده‌ایم.» غفوری‌فرد همچنین درمورد اقدامات عمرانی انجام‌شده در حوزه مسئولیت‌های وزارت نیرو در سایر مناطق کشور افزود: «در سال 61، تعهد کرده بودیم که 1500 روستا را برق‌دار کنیم؛ درحال‌حاضر نه‌تنها به مناطق جنگی سرویس داده شده است بلکه 2000 روستا را برق‌دار کرده‌ایم و سرویس‌دهی به مناطق جنگی هیچ اثر منفی در سایر مناطق کشور نداشته است.» وزیر نیرو درخصوص طرح‌های تأمین آب در خوزستان نیز یادآور شد: «طرح عظیم کارون 2 و 3 در دست تهیه است و سد مارون در بهبهان در دست اجراست.»[۸۶] هادی نژادحسینیان وزیر راه‌وترابری هم در گفت‌وگویی به مناسبت هفته جنگ، به تبیین عملکرد این وزارتخانه در طول جنگ پرداخت. وی با اشاره به فعالیت وزارت راه‌وترابری در امور راه‌سازی ازطریق اعزام گروه‌های مختلف برای همکاری با واحد مهندسی رزمی سپاه پاسداران و جهاد سازندگی درباره چگونگی تشکیل اداره‌کل‌های راه قدس، کربلا و نجف برای انجام فعالیت‌های راه‌سازی و عملکرد آنها در مناطق جنگی گفت: «از اواخر سال گذشته، وزارت راه‌وترابری با تأسیس اداره راه کربلا رأساً در جبهه‌های جنگ کشور حضور یافت و در این مدت تاکنون، حدود 350 کیلومتر از راه‌های این مناطق ساخته شده است و درحدود 110 کیلومتر از یک محور اصلی تدارکات جبهه‌ها تعریض شد. ... باتوجهبه استضعاف مضاعفی که در کردستان و آذربایجان‌غربی وجود داشت و با پیروزی رزمندگان اسلام در این مناطق و آزادسازی محورهای این منطقه اداره راه قدس نیز برای راه‌سازی در این مناطق از اوایل سال جاری آغاز به کار کرد و درحال‌حاضر 30 اکیپ راه‌سازی از استان‌های مختلف در این اداره حضور دارند. ... به‌دنبال عملیات پیروزمندانه رزمندگان اسلام در منطقه ایلام به درخواست سپاه و ارتش، اداره راه نجف در این منطقه تأسیس گردید که درحال‌حاضر عملیات آسفالت 80 کیلومتر راه در این منطقه را به عهده گرفته است.» وی در تشریح سایر اقدامات وزارت راه‌وترابری در مناطق جنگی به بازسازی 150 دهنه پل از 300 دهنه پلی که دشمن به‌هنگام عقب‌نشینی از مناطق اشغال‌شده ویران کرده بود، اشاره کرد. نژادحسینیان درخصوص فعالیت راه‌آهن جمهوری اسلامی ایران در جنگ نیز گفت: «در تمامی طول جنگ، تأسیسات و خطوط راه‌آهن در مناطق جنوبی زیر آتش دشمن قرار داشته و خسارات و زیان‌های مالی و جانی در برداشته است، اما دراین‌حال راه‌آهن از ابتدای جنگ تاکنون به‌وسیله 4500 قطار، صدها هزار نفر رزمنده و میلیون‌ها تن بار و تجهیزات نظامی مربوط به ارتش و سپاه را حمل کرده است. همچنین در طول جنگ 5 واگن بیمارستانی راه‌آهن در خدمت مداوای مجروحین جنگ تحمیلی بوده است.»[۸۷]
گزارش - 547
رادیو مسکو به نقل از روزنامه تایم مدعی شد: باوجود اظهارات رسمی و متعدد مقامات امریکایی درخصوص تحریم تسلیحاتی ایران، سیلی از انواع مختلف سلاح‌های امریکایی مخفیانه توسط «نمایندگان کاذب سوداگران بین‌المللی» به ایران سرازیر شده است. در این گزارش که در دو قسمت از رادیو مسکو پخش شد،* به نقل از روزنامه تایم (چاپ نیویورک) آمده است: فردی به نام بلامیان هاشمی تاجر ثروتمند ایرانی که از فراریان وابسته به رژیم گذشته ایران است، در حومه شهر استنفورد با پوشش فروشگاه فرش به دادوستد اسلحه بین امریکا و ایران می‌پردازد. تایم در ادامه ضمن تأکید بر اینکه علاوه‌بر فرد مذکور عدة دیگری نیز در کار تجارت غیرقانونی اسلحه بین امریکا و ایران فعالیت دارند، نوشته است: «هر سال سلاح‌های ساخت امریکا به مبلغ صدها میلیون دلار به ایران تحویل داده می‌شود. حداقل ده کمپانی امریکایی و همچنین فروشندگان بین‌المللی اسلحه که در ایالات متحده امریکا زندگی و فعالیت می‌کنند جزو تحویل‌دهندگان اسلحه به ایران هستند. علاوه‌براین، قسمت بزرگی از اسلحه ساخت امریکا قانونی و به‌طور علنی به متحدان پنتاگون مانند کره‌جنوبی و اسرائیل فروخته می‌شود و بعداً این اسلحه‌ها را دوباره به ایران می‌فروشند.» تایم مدعی شده است: اسنادی از تجار بین‌المللی اسلحه و دستیاران هاشمی و نیز اداره کنترل بر مهمات و اسلحه وزارت امور خارجه* و کمپانی‌های غیردولتی فروشنده سلاح در دست دارد که حاکی است «سلاح‌ها و مهمات ساخت امریکا به‌صورت سیل پایان‌ناپذیری به ایران سرازیر است.» این روزنامه در ادامه افزوده است: «مثلاً موتورهای تانک و قطعات یدکی برای هواپیماهای شکاری به‌وسیله کانادا و انگلستان از ایالات متحده به ایران داده شد.»[۸۸] نشریه تایم با استناد به اظهارات فردی به نام دیه‌لو که به گفته تایم تبعه برزیل و رئیس کمپانی آر.آر.سی. می‌باشد، آورده است: «قسمت بزرگ اسلحه و تجهیزاتی که کمپانی از امریکا تحویل می‌گیرد توسط پیمانکارانی خریداری می‌شود که برای کنسرت‌های [کنسرسیوم‌های] بزرگ امریکایی فعالیت می‌کنند. بسیاری از معاملات توجه را به خود جلب نمی‌کرد، زیرا تجهیزات فروخته‌شده جنبه غیرنظامی داشته است و باتوجهبه مقررات و قوانین بازرگانی امریکایی که نسبتاً مبهم و نامفهوم‌اند می‌توانستند ظاهراً از روی قانون فروخته شوند. این تجهیزات عبارت‌اند از: رادار، دستگاه‌های ناوبری و آلات و ادوات رادیویی.» به نوشته این روزنامه: «وقتی نمایندگان شرکت آر. آر. سی. دریافتند که مقامات حکومتی امریکا چنین وانمود می‌کنند که علاقه‌ای ندارند محتویات محفظه‌های بزرگ تحویل‌داده‌شده را بدانند این تجهیزات را مستقیماً به آدرس نیروی هوایی ایران فرستادند. این نمایندگان تجهیزاتی نظیر قطعات یدکی هواپیما من‌جمله موتور هواپیما و ژانراتور که تجهیزات غیرصادراتی است به ایران می‌فرستادند.» مجله تایم در ادامه از این‌هم فراتر رفته و ادعا کرده است که بی‌تفاوتی مقامات و مسئولان گمرکی ایالات متحده حتی موجب حذف شرکت‌های واسطه و پوششی شده است، به‌نحوی‌که پیمانکاران ترجیح دادند، مستقیماً با خریدار (ایران) ارتباط برقرار کنند. تایم یکی از این پیمانکاران را بن‌‌روبوکو اهل امریکا و صاحب شرکت کونترنیشنل کمپانی تولید قطعات مخصوص هواپیما در نیوجرسی معرفی کرده و نوشته است: «در مدارک این کمپانی تجهیزاتی ثبت شده است که [ازطرف] ایالات متحده امریکا برای هواپیماهای سی130 نیروی هوایی ایران فرستاده شده است و در ماه گذشته یک پارتی جدیدی از تجهیزات الکترونیکی و قطعات یدکی برای هواپیماهای ساخت کونترنیشنل تهیه و برای صدور آماده شده است.» این مجله امریکایی به نقل از «یکی از کارمندان اداره گمرک واشنگتن» مدعی شده است که در طول دو سال اخیر، محفظه‌هایی که حاوی موتورهای تانک ام60 ساخت امریکا بوده از شهر بوستون به تهران ارسال شده است. تایم در پایان مقاله خود با استناد به قسمت‌هایی از گفته‌های کسانی که آنها را «کارمندان وزارت امور خارجه امریکا» خوانده، نتیجه‌گیری کرده است که دولت ایالات متحده هیچ تلاشی برای توقف صدور مهمات جنگی ساخت امریکا به ایران نمی‌کند و فروش غیرقانونی سلاح‌های امریکایی به ایران همچنان ادامه دارد.[۸۹] در‌همین‌‌حال، روزنامه دیلی چینا (چاپ پکن)، امریکا و شوروی را متهم کرد که با فراهم‌ساختن سلاح و سرمایه برای دو کشور عراق و ایران به جنگ دو کشور دامن می‌زنند. به نوشته این روزنامه، «رقابت ابرقدرت‌ها برای برقراری سلطه خود عامل اصلی اغتشاش در خاورمیانه [غرب آسیا] می‌باشد و به نظر می‌رسد دو ابرقدرت با تحویل سلاح و اعتبار مالی به‌منظور برافروختن جنگ به تعادل نسبی دست یافته‌اند.»[۹۰]
گزارش - 548
صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، در سخنانی ضمن تکرار اتهام حمله ایران به مناطق غیرنظامی عراق، مطالبی توهین‌آمیز درمورد رهبر انقلاب اسلامی ایران بیان کرد و کمک‌های مردمی ایرانیان به جبهه‌ها را اقدامی تقلیدی، ناچیز و فرمایشی خواند. وی که در جمع گروهی از مردم استان دیالی سخن می‌گفت، ابتدا با طرح ادعای بمباران شهرها و مناطق مرزی مسکونی عراق توسط جنگنده‌های ایران، درخصوص سخنان امام خمینی مبنی‌بر عدم حمله ایران به نقاط غیرنظامی گفت: «او یا اینکه غافل از همه‌چیز یا دروغ‌گو [است] و در این دو صفت شایسته رهبری نیست.» رئیس‌جمهور عراق در قسمت دیگری از سخنانش خطاب به جمع حاضر گفت: «شما دشمن را در توهم انداختید برای [اینکه] آنها تصور می‌کردند جنگ بر وحدت و معنویات عراقی‌ها اثر خواهد کرد، ولی برعکس، جنگ بر وحدت و نیرو و صبر و قدرت شماها افزود، بلکه هرچه بیشتر به آینده به آنچه که پیش از جنگ داشتید امیدوار ساخت. ...» صدام حسین در ادامه به کمک‌های مردم ایران به جبهه‌ها اشاره کرد و ضمن تقلیدی و ناچیزشمردن آن افزود: «کار اهدا و کمک ملت (ملت عراق) اهدای مقداری نقره و گونی نیست. تفاوت ما با آنها مانند تفاوت طلا و گونی است. [دولت ایران] با اطلاعیه‌های رسمی خود از ملت می‌خواهد که با اهدای گونی و خشکبار و نان به جبهه‌ها کمک نمایند، ولی ملت عراق بدون درخواست از آنها در امر اهدای طلا از یکدیگر سبقت می‌جویند. تفاوت ما و آنها مثل تفاوت طلا و گونی است.»[۹۱]
پاورقی‌ها
منابع و مآخذ روزشمار 1362/07/03
- ↑ سند شماره 12756/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه طراحی و آماده‌سازی عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 3/7/1362، نوار شماره 12756)، صص 3 - 2.
- ↑ سند شماره 12756/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه طراحی و آماده‌سازی عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 3/7/1362، نوار شماره 12756)، صص 3 - 2.
- ↑ سند شماره 12756/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 17 - 11.
- ↑ سند شماره 12756/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 20 - 17.
- ↑ سند شماره 12757/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه طراحی و آماده‌سازی عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 3/7/1362، نوار شماره 12757)، صص 15 - 14.
- ↑ همان، صص 17 - 16.
- ↑ سند شماره 12756/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 20 - 17.
- ↑ همان، صص 20 - 19.
- ↑ همان، صص 20 - 19.
- ↑ سند شماره 12758/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه طراحی و آماده‌سازی عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 3/7/1362، نوار شماره 12758)، صص 5 - 4.
- ↑ سند شماره 12756/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 17 - 11.
- ↑ سند شماره 12762/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه ارزیابی مانور عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 3/7/1362، نوار شماره 12762)، ص10.
- ↑ همان، صص 31 - 23.
- ↑ سند شماره 12757/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه طراحی و آماده‌سازی عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 3/7/1362، نوار شماره 12757)، صص 15 - 14.
- ↑ سند شماره 12758/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص9؛ و - سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر4، گزارش راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، ص86.
- ↑ همان، صص 17 - 16.
- ↑ سند شماره 12756/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 20 - 17.
- ↑ سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
- ↑ همان، صص 20 - 19.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص87.
- ↑ سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص87.
- ↑ سند شماره 12759/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 6 - 4.
- ↑ همان، صص 31 - 23.
- ↑ سند شماره 12762/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 21 - 20.
- ↑ سند شماره 12762/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 38 - 35.
- ↑ سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 89 - 88.
- ↑ سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص87.
- ↑ سند شماره 12760/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه ارزیابی منطقه و وضعیت دشمن، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 3/7/1362، نوار شماره 12760)، صص 3 - 1.
- ↑ همان، صص 9 - 8.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص104.
- ↑ سند شماره 12760/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 15 - 13.
- ↑ سند شماره 12761/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی وضعیت منطقه بمو، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 3/7/1362، نوار شماره 12761)، صص 20 - 13.
- ↑ همان، صص 37 - 22.
- ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، صص 185 - 184.
- ↑ سند شماره 12762/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 38 - 35.
- ↑ سند شماره 12761/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 45 - 41.
- ↑ سند شماره 12762/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 52 - 38.
- ↑ سند شماره 12761/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 40 - 38.
- ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 171 - 170.
- ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 172 و 177 - 176.
- ↑ سند شماره 12761/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 45 - 41.
- ↑ همان، صص 6 - 3.
- ↑ همان، صص 7 و 8 و 10 و 13 - 12.
- ↑ همان، صص 20 - 17 و 45 - 44.
- ↑ سند شماره 12755/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 30 - 29.
- ↑ همان، صص 50 - 46.
- ↑ سند شماره 12755/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 34 - 33.
- ↑ سند شماره 12755/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص36.
- ↑ سند شماره 12755/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 25 - 24.
- ↑ سند شماره 12755/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص34.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص51.
- ↑ سند شماره 12755/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 44 - 43.
- ↑ سند شماره 13084/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه با فرماندهی قرارگاه حمزه، عملیات والفجر4، (قرارگاه مقدم حمزه، 20/7/1362، نوار شماره 13084)، صص 15 - 4.
- ↑ بنیاد شهید صدر (کمیته فرهنگی)، هفته‌نامه خبری راه کربلا، شماره 8، 13/7/1362، ص8.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 6/7/1362، ص2، اطلاعیه قرارگاه حمزه سیدالشهدا؛ و - روزنامه کیهان، 6/7/1362، ص2.
- ↑ سند شماره 354723 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد ناحیه کردستان به ستاد ناحیه منطقه 11، 3/7/1362.
- ↑ سند شماره 354502 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش مسئول طرح و عملیات تیپ قدس، 8/7/1362، ص1.
- ↑ سند شماره 354502 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش تیپ ویژه شهدا به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 7/7/1362.
- ↑ سند شماره 354502 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش تیپ 110 شهید محمد بروجردی به فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی مهاباد، 3/7/1362.
- ↑ همان، صص 10 - 6؛ و - سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، 30/6/1362 تا 10/7/1362، صص 63 - 60.
- ↑ سند شماره 354584 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد طرح و عملیات قرارگاه حمزه سیدالشهدا به واحد طرح و عملیات ستاد مشترک، 7/7/1362، ص1.
- ↑ سند شماره 354723 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد ناحیه کردستان به ستاد ناحیه منطقه 11، 3/7/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 191، 5/7/1362، ص4، باختران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 4/7/1362.
- ↑ سند شماره 354591 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیاتی شمال‌غرب ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران به فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، 6/7/1362، ص2.
- ↑ سند شماره 12762/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص65.
- ↑ گزیده اسناد مناطق کردنشین (سقز)، جلد2 (1/5/1362 تا 20/8/1362)، ص187.
- ↑ سند شماره 345897 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ناحیه ژاندارمری کردستان به استانداری کردستان، 4/7/1362.
- ↑ سند شماره 354724 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از سپاه ناحیه کردستان به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 3/7/1362.
- ↑ سند شماره 354598 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه عملیات شمال‌غرب ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران (رکن3) به فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران، 5/7/1362.
- ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 171 - 170.
- ↑ سند شماره 357128 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: تلفنگرام فرمانداری آبادان به استانداری خوزستان، 3/7/1362.
- ↑ روزنامه کیهان، 3/7/1362، ص2.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 3/7/1362، ص6، رادیو اسرائیل، 2/7/1362.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 5/7/1362، ص11.
- ↑ روزنامه کیهان، 5/7/1362، ص2.
- ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 172 و 177 - 176.
- ↑ روزنامه کیهان، 3/7/1362، ص2.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 191، 5/7/1362، ص2، تهران - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 4/7/1362.
- ↑ دفتر فرماندهی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی منطقه 3، بولتن اخبار و رویدادهای هفته، شماره 1، 13/7/1362، ص2.
- ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 5/7/1362، ص2.
- ↑ روزنامه کیهان، 3/7/1362، ص2.
- ↑ سند شماره 20344 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از معاونت عملیاتی نیروی دریایی جمهوری اسلامی ایران به ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی ایران، 3/7/1362، صص 3 - 1.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 190، 4/7/1362، صص 10 - 9، ابوظبی - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 3/7/1362.
- ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، صص 185 - 184.
- ↑ روزنامه کیهان، 5/7/1362، ص18.
- ↑ سند شماره 12758/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص9؛ و - سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: عملیات والفجر4، گزارش راوی قرارگاه خاتم‌الانبیا در عملیات والفجر4، داوود رنجبر، ص86.
- ↑ سند شماره 284/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، ص87.
- ↑ سند شماره 131/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین، صص 89 - 88.
- ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 6/7/1362، صص 29 - 27، رادیو مسکو، 3/7/1362.
- ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 187، 1/7/1362، ص7، پکن - خبرگزاری فرانسه، 31/6/1362.
- ↑ سند شماره 20346 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد سمعی و بصری سپاه به دفتر اطلاعات - عملیات، 3/7/1362، صص 3 - 1.