1362.06.25

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۱۸ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۰۶:۳۴ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1362
1362.06.25
نام‌های دیگر بیست و پنج شهریور
تاریخ شمسی 1362.06.25
تاریخ میلادی 16 سپتامبر 1983
تاریخ قمری 8 ذیحجه 1403


1359.06.25
1360.06.25
1361.06.25
1363.06.25
1364.06.25
1365.06.25
1366.06.25





گزارش - 397

در ادامه‌ تلاش‌های قرارگاه نجف برای اجرای عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان، امروز فرماندهان ارتش و سپاه این قرارگاه جلسه مشتركی در قرارگاه ظفر سرپل ‌ذهاب تشکیل داده و درمورد جزئیات طرح مانور، سازمان رزم، خط ‌حد یگان‌های عمل‌کننده و میزان پیشرفت امور قرارگاه نجف بحث و تبادل‌نظر کردند. در این گردهمایی که اولین نشست مشترک فرماندهان و مسئولان ارتش و سپاه* در قرارگاه نجف بود، ضمن معارفه مسئولان قرارگاه‌های تاکتیکی نجف، مأموریت آنان نیز تبیین شد. در ابتدای جلسه، عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، مشکل نبود جاده را یکی از تنگناهای مهم این عملیات برشمرد و تأکید کرد که باتوجه‌به نبود جاده برای تأمین نیروها، از هوانیروز نسبت به سایر عملیات‌ها استفاده بیشتری خواهد شد. در ادامه جلسه، فرماندهان قرارگاه نجف علاوه‌بر بررسی فقدان محورهای مناسب مواصلاتی برای تأمین نیروها، درباره تأمین پوشش هوایی منطقه دربندیخان نظیر توپخانه (پدافند هوایی)، سایت موشکی، پد بالگرد، اسلینگ و... نیز بحث و تبادل‌نظر كردند. همچنین جعفری و جاودانی فرماندهان این قرارگاه، رعایت حفاظت اطلاعات ازسوی فرماندهان ارتش و سپاه را به‌شدت مورد تأکید قرار دادند. در این جلسه عزیز جعفری فرمانده قرارگاه نجف، مأموریت و سازمان رزم قرارگاه‌های عملیاتی عملیات والفجر5 همراه با فرماندهان هر محور را این‌طور اعلام کرد: قرارگاه تاکتیکی نجف1 با هدف تأمین دربندیخان تا سرتک که در آن ازطرف سپاه محمدابراهیم همت فرمانده و مهدی زین‌الدین جانشین قرارگاه و ازطرف ارتش سرهنگ کمانگری فرمانده و جلالی جانشین قرارگاه مشخص شد. استعداد رزمی این قرارگاه نیز لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) با 10 گردان و لشکر17 علی‌بن‌ابی‌طالب(ع) با 7 گردان از سپاه و تیپ30 گرگان با 5 گردان از ارتش در نظر گرفته شده است. قرارگاه تاکتیکی نجف2 با هدف تأمین بمو و شاخ کیله که مهدی باکری ازطرف سپاه و سرهنگ رستمی‌نژاد ازطرف ارتش به‌عنوان فرمانده و سرگرد تخمه‌چی جانشین قرارگاه مشخص شد. استعداد رزمی این قرارگاه نیز لشکر31 عاشورا با 5 گردان از سپاه و تیپ30 گرگان به نام قرارگاه قدس از ارتش در نظر گرفته شده است.[۱] در پایان جلسه نیز مقرر شد که قرارگاه‌های تاکتیکی نجف 1 و 2 تا پنج روز دیگر طرح‌های خود را برای اجرای عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان ارائه کنند.[۲]

گزارش - 398

امروز فرماندهان قرارگاه‌های خاتم‌الانبیا(ص) و مقدم حمزه* برای بررسی میزان آمادگی یگان‌های شركت‌كننده در عملیات والفجر4 (دهانه شیلر) نشستی را در باختران برگزار کردند. در این جلسه موضوعات مختلفی ازجمله میزان پیشرفت امور واحدهای بهداری، زرهی، مهندسی، تدارکات و پشتیبانی قرارگاه، سازمان رزم، میزان آمادگی یگان‌ها، مانور لشکرهای 8 و 14، احداث سایت موشکی و ضعف پوشش هوایی منطقه مورد بررسی قرار گرفت. علاوه‌براین درخصوص آخرین وضعیت خطوط پدافندی دشمن و هم‌زمانی اجرای دو عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر و والفجر5 در منطقه دربندیخان بحث و تبادل‌نظر شد.[۳] علی فدوی مسئول اطلاعات‌ - ‌عملیات قرارگاه مقدم حمزه، در تشریح تغییرات عمده‌ خطوط پدافندی نیروهای دشمن در منطقه دهانه شیلر گفت: ارتش عراق سه کانال در این منطقه حفر کرده است. کانال اول از هرگنه تا جلوی هفت‌توانان و کانال دوم را هم کمی جلوتر از تپه هرگنه به قزلچه و از آنجا به هفت‌توانان احداث کرده و کانال سوم را نیز از خلوزه زده است. پس و پیش این کانال‌ها با ایجاد سیم‌خاردار و میدان مین مستحکم شده است. علاوه‌براین دشمن با ایجاد موانعی نظیر سیم‌خاردار، مین و کانال روی توتمان و اطراف آن یک خط پدافندی مستحکم درست کرده و مواضع اصلی خود را در ارتفاعات پیروزی مستقر كرده است[۴] و ضمن تقویت مارو، سیم‌خاردار و کانال در پنجوین ایجاد کرده و با تخلیه منطقه سمت راست سورکوه خطش را روی ارتفاعات لری و کنگرک قرار داده است.[۵] در ادامه جلسه، رشید معاونت عملیات قرارگاه خاتم‌الانبیا(ص)، با اشاره به آمادگی لشکر27 محمد رسول‌الله(ص) برای اجرای عملیات والفجر5 در منطقه‌ دربندیخان افزود: با این اقدام تمرکز دشمن از بین رفته و کار لشکرهای 14 امام حسین(ع) و 8 نجف برای اجرای عملیات والفجر4 در منطقه دهانه‌ شیلر راحت‌تر خواهد شد. این در حالی است که حسین خرازی فرمانده لشکر14 امام حسین(ع) كه یکی از مهم‌ترین یگان‌های عمل‌كننده در دهانه شیلر در محور مریوان می‌باشد، باوجود خوش‌بینی به اجرای عملیات والفجر5 در منطقه دربندیخان، به‌دلیل عدم تصمیم‌گیری قطعی، درمورد اجرای عملیات والفجر4 در منطقه دهانه شیلر ابراز بی‌اعتمادی کرد.[۶]

گزارش - 399

فعالیت‌های ارتش عراق درزمینه‌ تحکیم پایگاه‌ها و تقویت خطوط پدافندی با هدف پیشگیری از اجرای عملیات والفجر4 در منطقه‌ دهانه‌ شیلر همچنان ادامه دارد. طبق اعلام رکن2 تیپ3 لشکر28 كردستان، دشمن اکثر نیروهای منطقه‌ صلاح‌الدین (تکریت - کرکوک) را به سلیمانیه آورده است. این نیروها بااینكه درحال آماده‌باش به سر می‌برند، از ‌روحیه خوبی برخوردار نیستند. همچنین امروز تعداد 300 زیل و 120 تانک و حدود 150 نفر از سلیمانیه به سیدصادق وارد شده و سپس به‌طرف پنجوین حرکت كرده‌اند. گزارش دیگری نیز حاكی است: براساس شایعات داخل عراق، ارتش بعثی می‌خواهد حمله‌ سنگینی علیه نیروهای ایران انجام دهد، ولی مشخص نیست این تهاجم از کدام منطقه باشد؛ درحال‌حاضر نیروهای مستقر در حلبچه در آماده‌باش می‌باشند.[۷]

گزارش - 400

در ادامه تجاوزهای هوایی و حملات توپخانه‌ای دشمن به نقاط مسکونی و نظامی واقع در جبهه شمالی، امروز نیز شهرهای پیرانشهر، مریوان، سردشت و مناطق اطراف آنها مورد حمله قرار گرفت. قرارگاه حمزه سیدالشهدا در گزارشی اعلام كرد: پادگان جلدیان پیرانشهر در سه نوبت در ساعت‌های 15:30، 15:45 و 16 امروز، هدف حمله هواپیماهای عراق واقع شد. در گزارش مذکور به تلفات احتمالی این حملات اشاره‌ای نشده و درخصوص نتیجه این تجاوز هوایی آمده است: هواپیماهای مهاجم پس از آنکه براثر آتش پدافند هوایی نیروهای خودی متواری شدند، بمب‌های خود را در 200 تا 500 متری شرق پادگان ریختند.[۸] بااین‌حال واحد اطلاعات سپاه پیرانشهر دراین‌باره گزارش داد: چند هواپیمای عراقی در ساعت 15:25، پادگان پیرانشهر و روستاهای اطراف را بمباران کرده‌اند «که براثر بمباران پادگان تعداد 62 نفر از پرسنل ارتش و بسیج مجروح شدند.»[۹] از سوی ‌دیگر، گزارش شهربانی کردستان حاكی است: امروز دو فروند هواپیمای دشمن به حریم هوایی شهر مریوان تجاوز كردند اما پدافند زمین‌به‌هوای نیروهای خودی جنگنده‌های عراقی را متواری ساخت.[۱۰] طبق گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا، «براثر شلیک مداوم عراق به شهر سردشت 5 دستگاه خودرو در بیوران منهدم شد و در پادگان شهید بروجردی 4 نفر زخمی شدند.» بنا بر این گزارش، شلیک توپ‌های دشمن همچنان ادامه دارد.[۱۱] خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز دراین‌خصوص گزارش داد: شلیک گلوله‌های توپ دشمن موجب ویرانی چند منزل مسکونی شده است. این خبرگزاری به نقل از فرماندار سردشت افزود: در این حملات یکی از اهالی شهر شهید و تعدادی نیز مجروح شده‌اند.[۱۲]

گزارش - 401

ارتش عراق كه روز گذشته اعلام کرده بود تمام جنگنده‌های این کشور پس از بمباران اهداف خود در داخل خاک ایران سالم به پایگا‌ه‌هایشان بازگشته‌اند، امروز در اطلاعیه نظامی خود ضمن تأیید سقوط یک فروند هواپیمای سوخوی22، اعلام کرد که خلبان هواپیمای مزبور به نام ستوان ‌یکم امجد خلیل ابراهیم به اسارت نیروهای ایرانی درآمده است. در این اطلاعیه تأکید شده است عراق «مقامات ایرانی را مسئول حفظ جان خلبان» هواپیمای ساقط‌شده، می‌داند.[۱۳] در همین‌ خصوص، خبرگزاری فرانسه نیز از منامه گزارش داد: «بغداد امروز (جمعه) سقوط یکی از شکاری‌های خود در کردستان ایران و اسارت خلبان آن به نام امجد خلیل ابراهیم را تأیید کرد.»[۱۴]

گزارش - 402

شهر آبادان در روزهای اخیر همچنان به‌طور پراکنده زیر آتش سلاح‌های سبک و سنگین دشمن قرار داشت. براثر این حملات. یک نفر از نیروهای نظامی مستقر در این شهر شهید و 17 نفر مجروح شدند. علاوه‌براین به 5 باب منزل مسکونی و کارخانه یخ‌سازی این شهر هم خساراتی وارد شد.[۱۵] در منطقه عمومی خرمشهر نیز در روزهای گذشته، درگیری‌ها در دو سوی نوار مرزی کماکان ادامه داشت. دراین‌میان، تبادل آتش در مناطق شلمچه، پاسگاه زید، پل‌نو، گمرک و جزیره مینو از شدت بیشتری برخوردار بود. به گزارش فرمانداری خرمشهر، در جریان درگیری‌های 48 ساعت گذشته، از نیروهای نظامی، بسیجی، سپاهی و جهادگر 2 تن شهید و 17 نفر مجروح شدند و یک فرد غیرنظامی نیز زخمی شد.[۱۶] گردان مالک اشتر نیز در گزارشی به قرارگاه امیرالمؤمنین(ع) سپاه پاسداران ایلام، اعلام كرد: امروز «مواضع پیاده و سنگر نفرات و سنگر دیده‌بانی توپخانه دشمن زیر آتش توپخانه‌ای ما قرار گرفت و اجازه فعالیت به دشمن داده نشد و بعد از کوبیدن، دشمن چنگوله را زیر آتش گرفت.»[۱۷]

گزارش - 403

دو عملیات پاک‌سازی و چند مورد کمین و درگیری ازجمله وقایعِ امروزِ مناطق بحرانی غرب و شمال‌غرب کشور بود. در سومین مرحله از عملیات پاک‌سازی شهید بروجردی «قسمت فرماندهی قرارگاه بدر هم‌زمان از جوانرود، پاوه، روانسر، کامیاران مناطق کوهستانی شاهد و کوه بلال و تنگه خاب مورد پاک‌سازی واقع [شد]» که درنتیجه آن حدود 40 نفر از افراد کومه‌له و دمکرات کشته، تعدادی زخمی و 25 تن نیز دستگیر شدند.[۱۸] در عملیات پاک‌سازی دیگری که دیروز و امروز در محورهای کامیاران - مریوان و کامیاران - روانسر اجرا شد، تعداد 9 نفر از چته‌های دمکرات و 2 تن از اعضای کومه‌له کشته شدند. همچنین 5 قبضه اسلحه برنو و ژ3 به دست نیروهای خودی افتاد.[۱۹] براساس گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، یک گروه گشتی متشکل از نیروهای پاسدار و بسیجی به‌همراه تعدادی از افراد ژاندارمری در یکی از روستاهای مریوان با عده‌ای از عناصر کومه‌له درگیر شدند. درنهایت افراد کومه‌له «با دادن 15 کشته و تعداد زیادی زخمی از صحنه گریختند» و نیروهای خودی بدون تلفات و درحالی‌که 100 قبضه تیربار به غنیمت گرفته بودند به پایگاه خود بازگشتند.[۲۰] گزارش واحد عملیات سپاه مهاباد نیز حاكی است كه امروز نیروهای خودی در ده نقطه اقدام به ایجاد کمین كردند. در یکی از این کمین‌ها که نیروهای پایگاه سیدآباد در مسیر جاده لاچین ایجاد كرده بودند، عده‌ای از افراد مسلح غیرقانونی گرفتار شدند. متعاقب این حادثه درگیری‌ای رخ داد كه در جریان آن تعدادی از عناصر ضدانقلاب کشته شدند و از نیروهای خودی نیز یک نفر شهید و یک نفر زخمی شد.[۲۱] به گزارش هنگ ژاندارمری باختران، امروز بین نیروهای سپاه پاسداران سنقر و عده‌ای مهاجم مسلح در روستاهای بان‌سعید، ترازوله، سرخ توت، صالح‌آباد و پشت تنگه واقع در شمال پاسگاه مرزبانی یک درگیری به وقوع پیوست. با بالاگرفتن درگیری و تقاضای كمك نیروهای سپاه از گروهان ژاندارمری سنقر، نیروهای كمكی به منطقه اعزام شدند. سرانجام این درگیری درحالی به پایان رسید كه یک نفر از پرسنل سپاه سنقر شهید و 2 تن از مهاجمان كشته شدند.[۲۲] از سوی ‌دیگر، لشکر28 كردستان اعلام كرد: «یک دستگاه خودرو حامل خواربار نیروهای خودی در منطقه تنگی‌سر در یک دره به کمین ضدانقلاب افتاد که درنتیجه خودرو به آتش کشیده شد و کلیه نفرات آن کشته و زخمی شدند.»[۲۳] طبق گزارش یک بولتن داخلی، «ساعت 2:40 چته‌ها ضمن نفوذ به شهرستان نقده قصد حمله به تأسیسات این شهر را داشتند که دراثر رشادت نیروهای خودی یک تن از مهاجمین زخمی و بقیه متواری شدند.»[۲۴]

گزارش - 404

تلاش‌ها و درخواست‌های صلح که اغلب بدون درنظرگرفتن آغازکننده جنگ و با بی‌توجهی به خواسته‌های جمهوری اسلامی انجام می‌پذیرد، مورد تأیید و پذیرش مسئولان و تصمیم‌گیران جمهوری اسلامی ایران واقع نشده و بی‌پاسخ می‌ماند. در مقابل، عراق با پاسخ مثبت به درخواست‌های مذکور، در یك مانور سیاسی - تبلیغی ضمن ترسیم چهره‌ای صلح‌طلب از خود، ایران را به جنگ‌طلبی متهم می‌کند. در چنین فضایی برخی رسانه‌ها نیز تبلیغاتی همسو با عراق انجام می‌دهند. احمد سکوتوره رئیس‌جمهوری گینه و رئیس کمیته صلح کشورهای اسلامی،* که به مناسبت ایام حج در مکه به سر می‌برد، از ایران و عراق درخواست کرد به جنگ خاتمه دهند.[۲۵] درخواست سکوتوره با استقبال رئیس‌جمهور عراق، مواجه شد، اما ایران پاسخی به این درخواست نداد. به گزارش رادیو بغداد، در تلگراف سکوتوره آمده است: «در چنین روزی که مسلمانان جهان و به‌ویژه حجاج، به درگاه خداوند متعال نسبت به نعمت‌هایش شکرگزاری می‌کنند، بسیار ناگوار است که ببینیم بین دو کشور برادر جنگ برقرار است. امت اسلامی این جنگ را زخمی عمیق در کالبد خود می‌داند، همچنین خسارات جانی و مالی ناشی‌از جنگ را نه‌تنها شامل حال دو کشور برادر می‌دانند، بلکه متوجه تمام امت اسلامی است. کمیته صلح کشورهای اسلامی بار دیگر به دو طرفِ درگیری در چنین روزی که امت اسلامی به مناسبت عید قربان جشن می‌گیرند اعلام می‌کند تا روح برادری اسلامی جانشین نفرت و دوگانگی و جنگ شود، این کمیته از امت اسلامی و به‌خصوص حجاج خواستار دعا برای پذیرفتن صلح ازجانب ایرانیان و عراقی‌ها است. همچنان که کمیته مذکور به دو طرف یادآور می‌شود که آمادگی کامل جهت ادامه مذاکرات برای پیداکردن راه‌حل را دارد.»[۲۶] صدام حسین رئیس‌جمهور عراق، با ارسال تلگرامی در پاسخ به احمد سکوتوره، ضمن تشکر از پیام رئیس کمیته صلح اسلامی، مدعی شد: «عراق با تمامی امکانات خود برای برقراری صلح و جلوگیری از خونریزی تلاش کرده و می‌کند.»** وی افزود: ملت و رهبری عراق ضمن تلاش برای دفاع از حاکمیت و امنیت خود «مایل به برقراری صلح و برپایی روابط با همسایگان خود بر پایه‌های عدالت و احترام متقابل و عدم تجاوز و عدم دخالت در امور داخلی می‌باشد.» وی با اشاره به پاسخ‌های مثبت دولت عراق به پیام‌های قبلی کمیته صلح اسلامی، این دولت را علاقه‌مند به ادامه فعالیت کمیته مذكور برای برقراری صلح معرفی کرد و دولت ایران را متهم ساخت که «بر ادامه جنگ و کشتار و ویرانی اصرار داشته و می‌دارد ... [و] گوش‌های خود را دربرابر پیام‌های مخلصانه دعوت‌کننده به صلح می‌بندد.»[۲۷] این در حالی است که مقامات ایرانی از مخابره هرگونه پاسخی به احمد سکوتوره خودداری کرده‌اند. در چنین وضعیتی، ملک حسین پادشاه اردن، در مصاحبه‌ای با تلویزیون ژاپن از موضع ایران انتقاد کرد و گفت: «درحالی‌که عراق به‌منظور پایان‌دادن [به] جنگ تقریباً به تمام کوشش‌های میانجیگرانه پاسخ داده است، اما در مقابل ایران هیچ پاسخی دراین‌مورد نداده است.»[۲۸] در همین ‌حال، روزنامه فرانسوی لوموند در شماره امروزِ خود آگهی سازمانی موسوم به «کمیته صلح برای خاور نزدیک» را درج کرد که در آن ایران مقصر اصلی تداوم جنگ معرفی شده و رفتار و مواضع عراق مورد ستایش قرار ‌گرفته است. این آگهی که به امضای عده‌ای از رجال سیاسی و برخی چهره‌های علمی و فرهنگی مشهور فرانسه رسیده است،* تدوام جنگ را «نتیجه لجاجت و سرسختی یکی ازطرفین [ایران]» دانسته و ضمن تحسین موضع فرانسه در این جنگ، روش رهبران ایران را تقبیح كرده و از ملت ایران خواسته است كه به این جنگ خاتمه دهند. در قسمتی از این آگهی آمده است: «در 15 ژوئن 1982 [25 خرداد 1361]، پرزیدنت صدام حسین خاطرنشان ساخت که عراق کلیه قطعنامه‌های سازمان ملل را پذیرفته (خصوصاً قطعنامه 514 شورای امنیت) و نیروهای خود را به مرزهای بین‌المللی بازگردانیده است. در 4 اکتبر 1982 [12 مهر 1361]، سازمان ملل طی قطعنامه‌ جدیدی طرفین را به یک آتش‌بس فوری فراخواند و از نیروهای متخاصم درخواست کرد تا به پشت مرزهای بین‌المللی عقب‌نشینی نموده و با هماهنگی با دبیرکل سازمان ملل، در مذاکرات شرکت نمایند. شورای امنیت نیز با خرسندی خاطرنشان ساخت که عراق دعوت به همکاری سازمان ملل را ازطریق اجرای قطعنامه‌های صادره پذیرفته است.»[۲۹]

گزارش - 405

هاشمی رفسنجانی رئیس مجلس شورای اسلامی و نماینده امام در شورای عالی دفاع، در دومین روز سفرش به استان سیستان و بلوچستان امروز از شهرهای زابل و چابهار بازدید و در جمع مردم این شهرها سخنرانی کرد. به گزارش روزنامه جمهوری اسلامی، رئیس مجلس شورای اسلامی که صبح امروز وارد زابل شد، با ایراد سخنانی در حضور نمازگزاران این شهر، «از همه نیروهای فعال حزب‌الله و دلسوزان انسانیت و تمام کسانی که می‌خواهند در جهاد اقتصادی شرکت کنند و برای محرومان کشور و نجات آنها از قرن‌ها استضعاف تحمیل‌شده خدمت کنند، دعوت کرد برای خدمت به این مردم محروم به سیستان و بلوچستان روی آورند.» وی در قسمتی از سخنانش گفت: «اگر مستکبران دنیا آنچه را که ما می‌بینیم، می‌دیدند و یک هزارم آنچه را در مقابل چشمان ما مجسم است دربرابر آنها مجسم می‌شد، از لجبازی و عناد نسبت به انقلاب اسلامی دست برمی‌داشتند.» وی ضمن اشاره به نقش مردم سیستان در جنگ و تقدیر از آنها، به‌عنوان رئیس مجلس شورای اسلامی و نماینده امام در شورای عالی دفاع خطاب به مردم زابل تأکید کرد: «در آستانه چهارمین سال جنگ این بشارت را به شما می‌دهم که زحمات و مجاهدت‌های شما نزدیک به نتیجه است و به‌زودی شاهد موفقیت رزمندگان اسلام و پیروزی نهایی خواهیم بود.»[۳۰] رئیس مجلس شورای اسلامی همچنین عصر امروز در جمع مردم چابهار، گفت: «شهر شما در آستانه تکمیل یک بندر پر جوش‌وخروش و مرکز نیروهای متخصص دریایی است و براساس برنامه‌ریزی‌های انجام‌شده، این منطقه به یک منطقه اقتصادی و نظامی تبدیل خواهد شد.» وی افزود: «در برنامه درازمدت جمهوری اسلامی، چابهار به‌عنوان یکی از کانال‌های ورودی و دروازه تجارت خارجی و یکی از مراکز واردات و صادرات کشور در نظر گرفته شده است.»[۳۱]

گزارش - 406

امروز نمازجمعه تهران به امامت آیت‌الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان‌عالی کشور، برگزار شد. موسوی اردبیلی در بخشی از خطبه‌های دوم نماز، به تشریح تحولات اخیر جنگ ایران و عراق پرداخت و با اشاره به کمک‌های کشورهای غربی به دولت عراق در طول سه سال گذشته، گفت: «ما می‌خواهیم که شجره ملعونه را قطع کنیم تا جنگ تمام شود، ولی آنها می‌خواهند این شجره ملعونه را سرپا نگه دارند. آن‌وقت ادعا می‌کنند که آنها صلح‌طلب‌اند و ما جنگ‌طلب. ما هر سال را به امید پیروزی آغاز می‌کنیم. در هفته جنگ نیروهایمان را جمع کرده و آمادگی بیشتری به دست می‌آوریم که خودمان را برای مقابله با توطئه ابرقدرت‌ها آماده کنیم.» وی افزود: «ما [در این جنگ] درسمان را گرفتیم و فهمیدیم که آنها عاجزکش‌اند. آنها عادت کرده‌اند تا خون ملت‌های ضعیف را بنوشند و گوشت آنها را مانند قربانی تقسیم بکنند. بنابراین طرح لبیک یا خمینی ریخته شد تا ما در فکر ارتش بیست میلیونی باشیم. قدرتی داشته باشیم تا دیگر قدرت‌ها تصور نکنند که ایران بیدی است که با هر بادی بلرزد.» رئیس دیوان‌عالی کشور در ادامه به مسئله واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق اشاره کرد و گفت همان‌طور‌که میراژهای فرانسوی نتوانست موازنه جنگ را به نفع عراق تغییر دهد از سوپراتانداردها نیز کاری ساخته نیست. وی خطاب به دولت فرانسه گفت: «فرانسه بداند مبارزان ایران و ملت ایران ملتی نیست که در مقابل این‌گونه تجاوزات آشکار دست روی دست گذارد و جواب کافی به آنها ندهد. دنیا به کمک او (صدام) شتافته و قراردادهای امنیتی می‌بندند، پول و هواپیما می‌دهند؛ هرچه می‌خواهند به او بدهند و ما در مقابل خدا را داریم و بس.»[۳۲]

گزارش - 407

امروز فرمانده نیروی زمینی ارتش جمهوری اسلامی ایران و نیز گروهی از رؤسای دانشگاه‌ها به‌صورت جداگانه با آیت‌الله منتظری دیدار و گفت‌وگو کردند. آیت‌الله منتظری در دیدار با سرهنگ صیاد شیرازی، ضمن تقدیر از تلاش‌های رزمندگان در جبهه‌ها، بر اتحاد و هماهنگی نیروهای رزمنده تأکید و درمورد جنگ به‌عنوان مسئله اصلی کشور، توصیه‌هایی را بیان کرد. امروز همچنین آیت‌الله منتظری با رؤسای دانشگاه‌های كشور دیدار كرد. در این ملاقات كه با حضور آیت‌الله محمدی گیلانی مسئول دفتر مرکزی نظارت بر نمایندگی‌های آیت‌الله منتظری در دانشگاه‌ها و مجتمع‌های آموزش عالی برگزار شد، جذب افراد لایق و خدمتگزار در دانشگاه‌ها مورد تأکید قرار گرفت. آیت‌الله منتظری دراین‌باره گفت: «اگر می‌خواهید از همان اول همه اساتید انقلابی و زندان‌رفته باشند و هیچ خلاف شرع و اخلاقی را مرتکب نشده باشند، انتخاب کنید و اساتید دیگر را نپذیرید، باید بسیاری از کلاس‌ها را تعطیل کنید.» وی افزود: «اگر استادی توطئه‌گر است یا کم‌کاری می‌کند که ضربه به انقلاب اسلامی بزند ما چنین استادی را نمی‌خواهیم، ولی اگر استادی است با علاقه درس ‌می‌دهد و قصد توطئه ندارد او را بپذیرید.» وی همچنین گفت: «اگر امر دایر باشد بین نیاز به خارج یا استفاده از اساتید ایرانی که به کشورشان علاقه‌مند هستند، مسلم اینها مقدم‌اند.» آیت‌الله منتظری «با تأکید بر لزوم جذب نیروهایی که در گذشته مرتکب اشتباهاتی شده و اکنون توبه کرده و در دامن انقلاب قرار گرفته و هدفشان خدمت است، گفت: ما نباید هرکسی را با انگ و برچسب از محیط دانشگاه دور سازیم. ... اگر ما امروز افرادی را که ... نادم‌اند و راست هم می‌گویند جذب نکنیم آنها منزوی می‌شوند و خدای‌ناکرده بار دیگر جذب دشمن و افکار انحرافی می‌شوند و ما در پیشگاه خدا مسئول خواهیم بود.»[۳۳]

گزارش - 408

نخست‌وزیر و رئیس دیوان‌عالی کشور اظهارات معمر قذافی رهبر لیبی، درخصوص توافق مسئولان جمهوری اسلامی ایران برای لغو مراسم «برائت از مشرکین» را تکذیب کردند. به نوشته روزنامه المدینه (چاپ عربستان)، به‌دنبال برگزاری راه‌پیمایی حجاج ایرانی در مکه، «قذافی تأسف عمیق خود را از عمل حجاج ایرانی مبنی‌بر درگیری با مأموران امنیتی سعودی ابراز داشته و گفته است از وقوع چنین واقعه‌ای بسیار ناراحت شدم، زیرا براساس توافق‌های به‌عمل‌آمده ایران موافقت خود را برای عدم برگزاری هرگونه مراسمی که امنیت حجاج را برهم بزند اعلام داشت. قذافی همچنین گفته است: مراسم حج باید صرفاً برای انجام مناسک حج و ایجاد روح اخوت و برادری میان مسلمانان در فضای آرام و بدون تشنج برگزار شود.»[۳۴] درپی این اظهارات قذافی، میرحسین موسوی نخست‌وزیر ایران، در مصاحبه‌ای با بیان اینکه پیشنهادهایی «ازسوی یکی از کشورهای دوست» مبنی‌بر لغو مراسم «برائت از مشرکین» در موسم حج امسال شده بود، گفت: «جواب آن بود که تبری از دشمنان اسلام و برائت از قدرت‌های شیطانی یک مسئله اسلامی و یک مسئله مردمی است و دراین‌زمینه همه مسئولان پشت سر رهبری انقلاب و مردم مسلمان و مکتبی حرکت می‌کند و برای همین قبول این پیشنهاد سریعاً غیرممکن شمرده شد.» وی افزود: «ما متأسف هستیم که یک حرکت اسلامی عمیق [مرتبط] با مسائل سیاسی روزمره و عادی [و] خواست ملت بزرگ مسلمان ما برای مبارزه با قدرت‌های شیطانی درک نشده و این در حالتی است که اصولاً فلسفه وجودی انقلاب ما براساس آمیختگی سیاست و دیانت بنا شده است.»[۳۵] آیت‌الله موسوی اردبیلی رئیس دیوان‌عالی کشور نیز در مراسم نمازجمعه تهران، توافق درخصوص برگزار نكردن راه‌پیمایی در مراسم حج امسال را «دروغ محض» خواند و خاطرنشان كرد: «مگر می‌شود چنین قراری گذاشت. این از اصول انقلاب است و نمی‌توان بر سر آن قرارومدار گذاشت. سیاست از مذهب جدا نیست و این از اصول انقلاب ما است. ... دوستان و دشمنان خوب است انقلاب و انقلابیون ایران را با اصولشان بشناسند تا اشتباه نکنند. نوشته بودند که ما از سیاست ایران سر در نمی‌آوریم؛ بله، ما 180 درجه با آنها متمایز هستیم و جهتمان مختلف است و بنابراین نمی‌توان انتظار داشت که منطق ما را درک کنند.»[۳۶] رادیو اسرائیل نیز با اشاره به خشم رهبر لیبی از برگزاری راه‌پیمایی حجاج ایرانی در مکه گفت: «این نخستین‌بار است که سرهنگ قذافی موضع حکومت اسلامی ایران را درمورد مراسم حج مورد حمله قرار ‌می‌دهد.» این رادیو ضمن تأکید بر نامشخص بودن علت این موضع‌گیری معمر قذافی، به نقل از خبرگزاری آسوشیتدپرس افزود: «قذافی اخیراً درصدد برآمد بین ‌آیت‌الله خمینی و حکومت عربستان سعودی میانجیگری کند. یک مقام بلندپایه سعودی چند روز پیش به طرابلس آمد و پیامی ازجانب ملک فهد به قذافی تسلیم کرد.»[۳۷]

گزارش - 409

خبر تحویل قریب‌الوقوع جنگنده‌های سوپراتاندارد فرانسوی به عراق، انعکاس واکنش‌ مقامات ایرانی به این خبر و بازتاب نگرانی‌های برخی کشورهای غربی از گسترش دامنه جنگ ایران و عراق، امروز در صدر اخبار رسانه‌های همگانی قرار داشت. روزنامه لیبراسیون در مطلبی تحت عنوان "تحویل قریب‌الوقوع پنج هواپیمای سوپراتاندارد فرانسوی به عراق" نوشت: «این جنگنده‌ها می‌توانند به موشک‌های اگزوست که عراق دراختیار دارد مجهز شوند، ایران بلافاصله فرانسه را تهدید به عکس‌العمل خشونت‌آمیز نموده است.» لیبراسیون هدف فرانسه از واگذاری سوپراتانداردها به عراق را «افزایش قدرت بازدارنده عراق و بالابردن قدرت ضربه‌ای این کشور در جنگ با ایران» عنوان کرده و با اشاره به اظهارات چندی پیش کلود شسون وزیر امور خارجه فرانسه به‌ نقل از وی افزوده است: «عراق بایستی تسلیحات دریافت کند، زیرا این جنگ (با ایران) در ماورای هرگونه منطقی ادامه دارد.» این روزنامه در ادامه راجع به برخورد امریکایی‌ها با این اقدامِ دولتِ فرانسه نوشته است: «محافل امریکایی ترس از آن دارند که ترکیب سوپراتاندارد، اگزوست نه‌تنها تأثیر بازدارنده نداشته بلکه به‌عکس [به] بالاگرفتن درگیری‌ها کمک می‌کند و درصورتی‌که عراق از این جنگنده‌ها برای مسدودنمودن صادرات نفتی ایران استفاده نماید، به امنیت خلیج [فارس] خاتمه داده شود، مع‌ذالک دولت واشنگتن رسماً موضعی دراین‌مورد اتخاذ نکرده است.» روزنامه لیبراسیون در پایان مقاله خود به سخنان نخست‌وزیر ایران مبنی‌بر اینکه اقدام فرانسه بی‌پاسخ نخواهد ماند اشاره کرده است.[۳۸] روزنامه لوکوتیدین دوپاری نیز نوشت: «به نظر می‌رسد که فرانسه قبل از آنکه به‌وضوح پی برد که خلبانان عراقی تحت تعلیم فرانسه آمادگی کامل دارند، سعی کرده تا با عنوان‌نمودن عدم آمادگی خلبانان عراقی، تحویل سوپراتانداردها را به تعویق اندازد.» این روزنامه به وضعیت خاص قرارداد واگذاری هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق نیز اشاره کرده و افزوده است: این «یک قرارداد ویژه است که مشکلات مالی عراق در عدم توانایی پرداخت مبلغ این هواپیماها را در نظر داشته است. ... این قرارداد بر واگذاری موقت و یا فروش قطعی آن اشاره‌ای ندارد، ولی درواقع این جنگنده‌ها به عراق فروخته شده است، اما در قرارداد، بازخرید آنها توسط فرانسه در سال 85[19] پیش‌بینی شده است. درنتیجه عراق به مدت دو سال مالک این هواپیماها خواهد بود و فقط درصورت انهدام و یا ازدست‌دادن آنها، پولشان را خواهد پرداخت.»[۳۹] لوکوتیدین در پایان، ضمن یادآوری اظهارنظر چند ماه پیش میتران که به صراحت گفته بود: «عراق نبایستی در جنگ در مقابل ایران بازنده شود.» از تحویل 5 فروند جنگنده سوپراتاندارد ازسوی فرانسه به عراق تا پایان سال جاری میلادی خبر داد.[۴۰] کانال یک تلویزیون فرانسه نیز در برنامه‌ای به تشریح مشخصات فنی هواپیماهای سوپراتاندارد و تأثیر آن در جنگ ایران و عراق پرداخت و گفت: «سوپراتاندارد مدرن‌ترین هواپیمای نیروی هوا - دریایی مجهز به نشانه‌‌گیری است که اطلاعات عددی را دراختیار خلبان قرار ‌می‌دهد. ... این هواپیماها قادر به حمل چند نوع سلاح کلاسیک و هسته‌ای تاکتیکی از نوع آ.ان52 و موشک‌های هوا دریایی اگزوست از نوع آ.ام39 می‌باشد.» تلویزیون فرانسه افزود: «عراق در جنگش با ایران می‌تواند از موشک‌های اگزوست علیه تأسیسات نفتی ایران در دریا و خشکی استفاده کند.»[۴۱] روزنامه تایمز لندن نیز امروز «به نقل از منابع موثق» اعلام كرد: «انگلستان از کشور فرانسه خواسته است تا درمورد فروش هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق تجدیدنظر کند.» این روزنامه به نقل از فرانس پرس افزوده است: «وزارت امور خارجه انگلستان و فرانسه پیرامون گزارشاتی مبنی‌بر اینکه انگلستان و آلمان‌غربی به دولت فرانسه اصرار ورزیده‌اند تا تحویل جت‌های مزبور به عراق را باطل کند هیچ نظری ندادند. یک سخنگوی وزارت [امور] خارجه فرانسه گفت: فرانسه از موضع انگلستان درمورد تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق که مجهز به موشک‌های اگزوست می‌باشد کاملاً آگاه است.»[۴۲] به گزارش رادیو صدای امریکا، روزنامه نیویورک تایمز در شماره امروز خود نوشت: «متحدان غربی، پاریس را برای خودداری از تحویل هواپیماهای جنگی تازه به عراق زیر فشار گذاشته‌اند.» این روزنامه به نقل از خبرنگار خود در پاریس افزود: «به‌رغم نگرانی‌هایی که ابراز می‌شود فرانسه درصدد است نقشه‌های خود را برای تحویل هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق به اجرا درآورد. کارشناسان غربی از آن بیم دارند که چنین اقدامی ممکن است بر آتش جنگ ایران و عراق دامن بزند. گزارش می‌رسد که ایالات متحده امریکا، انگلستان و آلمان‌غربی نمایندگانی به فرانسه فرستاده‌اند، اما معتقدند که بحث‌هایشان نتیجه‌ای به بار نیاورده و انتقال پنج فروند هواپیمای تهاجمی سوپراتاندارد به عراق نزدیک و قطعی است.»[۴۳] نیویورک تایمز در ادامه ضمن تأکید بر تأثیر سوپراتانداردها در افزایش شدید توانایی عراق برای جلوگیری از ورود نفتکش‌ها به بنادر ایران و ممانعت از آمدوشد کشتی‌ها در دهانه خلیج‌فارس به تهدیدات مقام‌های ایرانی پرداخته و آورده است: «ایران تهدید کرده است که اگر تأسیسات نفتی‌اش مورد حمله قرار گیرد راه ورود به خلیج‌فارس در تنگه هرمز را خواهد بست.» نیویورک تایمز با اشاره به تماس‌های دیپلماتیک امریکا و فرانسه در ماه‌های گذشته، یادآور شد: «نظر دولت امریکا این است که حضور هواپیماها در جنگ خطر تازه‌ای به وجود خواهد آورد، اما منطق فرانسه این است که موشک‌های اگزوست و هواپیماهای سوپراتاندارد اعتبار نظامی به عراق خواهد داد و ممکن است ایران را برای برقراری صلح به پای میز گفت‌وگو بکشاند.» این روزنامه در پایان بر ناكامی تلاش‌های متحدان فرانسه برای منصرف ساختن این کشور از تحویل سوپراتانداردها به عراق تأکید کرده و نوشته است: «متحدان غربی از فرانسه خواسته‌اند فرمولی را برای به حداقل رسانیدن خطر ارائه دهد، اما تاکنون پاسخی دریافت نداشته‌اند.»[۴۴] رادیو بی‌بی‌سی نیز با اشاره به اینکه پنج هواپیمای سوپراتاندارد فرانسوی که قابلیت تجهیز به موشک اگزوست را دارند، در پایگاهی در جنوب‌غرب فرانسه آماده تحویل به عراق است، گفت: «اگرچه دولت فرانسه این موضوع را رسماً تأیید نکرده است، اما خبرنگار بی‌بی‌سی در پاریس می‌گوید که بریتانیا و سایر کشورهای غربی از فرانسه خواسته‌اند که فروش هواپیماها را دوباره بررسی کند. اما مقامات فرانسه بر این موضوع پافشاری کرده‌اند که دادن هواپیماها لازم است تا موازنه نظامی بین دو طرف مخاصمه به وجود آید.» بی‌بی‌سی همچنین راجع به اظهارات نخست‌وزیر ایران در واکنش به اقدام فرانسه گفت: «میرحسین موسوی نخست‌وزیر، به فرانسه هشدار داد که جواب این تجاوز، به فرانسه داده خواهد شد.»[۴۵] رادیو صوت الجماهیر هم اعلام كرد: «میرحسین موسوی نخست‌وزیر رژیم ایران، دیروز بار دیگر دولت فرانسه را مورد حمله قرار داده است. موسوی طی اظهاراتی که خبرگزاری فرانسه آن را گزارش کرده، تهدید کرده که دست به عملیات تروریستی علیه سازمان‌های فرانسوی زده خواهد شد.»[۴۶] خبرگزاری فرانسه نیز امروز به موضوع نارضایتی ایران از تحویل قریب‌الوقوع هواپیماهای سوپراتاندارد به عراق و خودداری وزارت امور خارجه فرانسه از ارائه هرگونه تفسیری دراین‌باره پرداخت. این خبرگزاری با اشاره به سرباززدن مقامات فرانسوی از تأیید «برخی اخبار [مربوط به مداخله] انگلستان و آلمان‌غربی جهت منصرف‌کردن دولت فرانسه درزمینه تحویل سوپراتاندارد به بغداد»، به نقل از «یک نظامی خبره مقیم تهران» اعلام كرد: «چنانچه سوپراتاندارد مجهز به دستگاه‌های حمل موشک‌های اگزوست که قادر به تخریب همه کشتی‌ها و تأسیسات بندری و ساحلی هستند، ازطرف بغداد برای ایجاد ممانعت از صدور نفت ایران به کار رود، ایران می‌تواند تنگه هرمز را ببندد. در محافل عراقی روز گذشته (پنجشنبه) تصریح کردند که واگذاری سوپراتانداردها با ارزش بازدارنده‌ای که دارند می‌تواند ایران را در مسیر مذاکرات بیندازد. همین محافل تأیید کردند که جنگ عراق و ایران امنیت خلیج‌فارس (تأمین‌کننده اصلی نفت کشورهای صنعتی) را تهدید می‌کند.»[۴۷]

گزارش - 410

هم‌زمان با تداوم جنگ داخلی در لبنان و درحالی‌كه تلاش‌های فرستادگان ویژه امریکا و عربستان به نتیجه‌ای مشخص نرسیده است، پیشنهادهایی مبنی‌بر تقسیم لبنان بین اقوام و مذاهب مختلف مطرح می‌شود. امروز خطبای جمعة تهران و قم در واكنش به این‌گونه طرح‌ها، ضمن اعلام حمایت ایران از مسلمانان لبنان، طرح «تقسیم لبنان» را توطئه خواندند و خواستار وحدت در لبنان شدند. به گزارش روزنامه کیهان، آخرین اخبار رسیده از لبنان حاکی است نبرد بین طرف‌های درگیر با برتری نیروهای مسلمان ادامه دارد. حزب سوسیالیست مترقی لبنان به رهبری ولید جنبلاط دراین‌باره اعلام کرد: «نیروهایش تمام تلاش‌های ارتش لبنان و فالانژیست‌ها را برای پیشروی از سوق‌الغرب خنثی کردند و یک جت جنگنده دشمن (ارتش لبنان) را سرنگون ساختند.» این روزنامه به نقل از واحد مرکزی صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران گزارش داد: رابرت مک‌ فارلین و بندر بن سلطان نمایندگان ویژه امریکا و عربستان سعودی در مسئله لبنان، پس از ملاقات‌هایی جداگانه‌ با رئیس‌جمهور و وزرای لبنان، بدون دستیابی به نتیجه‌ای مشخص امشب بیروت را به مقصد بندر لارناکا در قبرس ترک کردند. در درگیری‌های اخیر، سفارتخانه‌های امریکا و انگلیس در غرب بیروت، مورد حمله قرار گرفت، اما به کسی آسیب نرسید. به گزارش آسوشیتدپرس، چند خمپاره نیز به منطقه تحت کنترل تفنگ‌داران دریایی امریکایی اصابت کرد که تلفاتی به بار نیاورد. گفتنی است دیروز، در یک گردهمایی که با حضور وزرا و نمایندگان شیعه پارلمان لبنان و به ریاست کامل اسعد رئیس پارلمان این کشور، در بیروت تشکیل شد، «شرکت‌کنندگان پیرامون اوضاع کنونی لبنان بحث و تبادل‌نظر کردند. در پایان این گردهمایی، بیانیه‌ای صادر شد که در آن ضمن تأکید بر مخالفت شیعیان با توطئه تقسیم لبنان، که آخرین مراحل خود را می‌گذراند، آمده است که شیعیان نخستین قربانیان این توطئه خواهند بود.»[۴۸] در همین خصوص، امروز آیت‌الله موسوی اردبیلی خطیب نمازجمعه تهران و آیت‌الله مشکینی امام‌جمعه قم، بخشی از خطبه‌های نماز را به مسئله لبنان اختصاص دادند. آیت‌الله موسوی اردبیلی در خطبه‌های نمازجمعه تهران، حرکت اخیر مسلمانان لبنان را ملهم از انقلاب اسلامی خواند و با اشاره به تحرکات و جنایت‌های دولت‌های غربی و به‌طور مشخص امریکا علیه مسلمانان گفت: «لبنان حرکتی کرده و درجهت خدا پیش می‌رود. مبارزان از وحدت لبنان دفاع می‌کنند. آنها تجزیه‌طلب نیستند و حق خود را می‌طلبند. اکثریت مسلمان می‌خواهد حق خود را از اقلیت بگیرد. اگر از روز اول رئیس‌جمهورشان از مسلمانان بود، کتائب این بلا را بر سرشان نمی‌آورد. ازاین‌رو، نه‌تنها لبنان نباید تجزیه شود بلکه رئیس‌جمهورشان نیز باید مسلمان باشد.»[۴۹] آیت‌الله مشکینی خطیب نمازجمعه قم نیز با اشاره به وجود جنگ در نقاط مختلف دنیای اسلام، ازجمله افغانستان و لبنان، این جنگ‌ها را جنگ «اسلام با کفر» توصیف کرد و درخصوص لبنان گفت: «ای مسلمان‌ها، حرکت کنید. امریکا وارد لبنان شده. به برادران مسلمان خود در لبنان کمک کنید تا بتوانند با امریکا مبارزه کنند.» وی افزود: «بحمدالله جنگ لبنان مردمی شده و امریکا مثل ویتنام شکست خواهد خورد و پیروزی با مستضعفین است.»[۵۰]



پاورقی‌ها

منابع و مآخذ روزشمار 1362/06/25

  1. ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، صص 96 - 86.
  2. ↑ سند شماره 20209 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش جلسه مشترک سپاه و ارتش، قرارگاه نجف، 25/6/1362 ص2.
  3. ↑ سند شماره 12908/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی میزان آمادگی نیروهای خودی، عملیات والفجر4، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 25/6/1362، نوار شماره 12908)، صص 16 - 1؛ و - سند شماره 12909/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: جلسه بررسی استعداد لشکر14 امام حسین، (قرارگاه خاتم‌الانبیا، 25/6/1362، نوار شماره 12909)، صص 9 - 1.
  4. ↑ سند شماره 12908/پ‌ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، پیشین.
  5. ↑ سند شماره 293/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه حمزه در عملیات والفجر4، محمد دیانی، 13/6/1362 تا 28/6/1362، صص 150 - 149.
  6. ↑ سند شماره 275/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه نجف در عملیات والفجر4، حسین اردستانی، 15/6/1362 تا 11/7/1362، صص 96 - 86.
  7. ↑ گزیده اسناد عملیات والفجر4، جلد2، مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش رکن2 تیپ3 لشکر28 کردستان به رکن2 لشکر28 کردستان، 25/6/1362، صص 185 - 184.
  8. ↑ سند شماره 354221 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: تلفنگرام قرارگاه حمزه سیدالشهدا (طرح و علمیات) به ستاد مرکزی (طرح و عملیات)، 25/6/1362.
  9. ↑ سند شماره 293/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه حمزه در عملیات والفجر4، محمد دیانی، 13/6/1362 تا 28/6/1362، صص 150 - 149.
  10. ↑ سند شماره 343908 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان کردستان به استانداری کردستان، 28/6/1362.
  11. ↑ سند شماره 354217 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از قرارگاه حمزه سیدالشهدا به ستاد مرکزی (طرح و عملیات)، 25/6/1362.
  12. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1362، ص2.
  13. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 181، 26/6/1362، ص1، به نقل از رادیو صوت الجماهیر، 25/6/1362.
  14. ↑ روزنامه کیهان، 26/6/1362، ص19 مکرر.
  15. ↑ سند شماره 372338 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از شهربانی استان خوزستان به استانداری خوزستان، 26/6/1362.
  16. ↑ سند شماره 290764 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرمانداری خرمشهر به دفتر سیاسی - انتظامی استانداری خوزستان، 26/6/1362.
  17. ↑ سند شماره 331657 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش گردان مالک اشتر به قرارگاه امیرالمؤمنین - سپاه پاسداران ایلام، 26/6/1362.
  18. ↑ گزیده اسناد مناطق کردنشین(سقز)، جلد2، 1/5/1362 تا 20/8/1362، ص175.
  19. ↑ سند شماره 354192 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از ستاد ناحیه کردستان (اطلاعات) به ستاد منطقه 11 (اطلاعات) 28/6/1362.
  20. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، 27/6/1362، ص14، سنندج - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 26/6/1362.
  21. ↑ سند شماره 351301 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از واحد عملیات سپاه مهاباد به قرارگاه حمزه سیدالشهدا، 27/6/1362.
  22. ↑ سند شماره 272650 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: از فرماندهی ناحیه ژاندارمری باختران به فرماندهی ژاندارمری جمهوری اسلامی ایران (ركن3) دایره عملیات، 27/6/1362.
  23. ↑ سند شماره 343993 مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش لشکر28 به فرماندهی ناحیه 4 (ر6)، 28/6/1362.
  24. ↑ سند شماره 60837 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: بولتن ویژه مناطق کردنشین غرب کشور، شماره 131، 5/7/1362، ص2.
  25. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 181، 26/6/1362، ص2، مکه - خبرگزاری بین‌المللی اسلامی، 25/6/1362.
  26. ↑ سند شماره 20199 مركز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش واحد سمعی بصری سپاه پاسداران به اطلاعات - علمیات سپاه، 25/6/1362، ص1.
  27. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 181، 26/6/1362، ص24، رادیو صوت الجماهیر، 25/6/1362.
  28. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، 27/6/1362، ص5، قاهره - تانیوگ، 26/6/1362.
  29. ↑ اداره‌کل مطبوعات وزارت ارشاد اسلامی، بررسی مطبوعات جهان، شماره 397، 10/7/1362، صص 42 - 41، لوموند، 16 سپتامبر 1983.
  30. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 26/6/1362، ص7.
  31. ↑ روزنامه اطلاعات، 26/6/1362، ص3.
  32. ↑ روزنامه کیهان، 26/6/1362، ص19 مکرر.
  33. ↑ روزنامه کیهان، 28/6/1362، ص22 مکرر.
  34. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 185، 30/6/1362، ص7، مکه - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 29/6/1362.
  35. ↑ روزنامه جمهوری اسلامی، 28/6/1362، ص3.
  36. ↑ روزنامه کیهان، 26/6/1362، ص19 مکرر.
  37. ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 26/6/1362، ص12، رادیو اسرائیل، 24/6/1362.
  38. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 181، 26/6/1362، ص6، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 25/6/1362.
  39. ↑ همان.
  40. ↑ همان، ص7، پاریس - خبرگزاری جمهوری اسلامی، 25/6/1362.
  41. ↑ همان.
  42. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، 27/6/1362، ص3، لندن - خبرگزاری فرانسه، 26/6/1362.
  43. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 181، 26/6/1362، ص14، رادیو امریکا، 25/6/1362.
  44. ↑ واحد مرکزی خبر صداوسیمای جمهوری اسلامی ایران، بولتن رادیوهای بیگانه، 26/6/1362، صص 19 - 18، رادیو امریکا، 25/6/1362.
  45. ↑ همان، صص 14 - 13، رادیو بی‌بی‌سی، 25/6/1362.
  46. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 181، 26/6/1362، ص23، رادیو صوت الجماهیر، 25/6/1362.
  47. ↑ خبرگزاری جمهوری اسلامی، نشریه گزارش‌های ویژه، شماره 182، 27/6/1362، ص2، پاریس - خبرگزاری فرانسه، 25/6/1362.
  48. ↑ روزنامه کیهان، 26/6/1362، صفحه آخر.
  49. ↑ سند شماره 293/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه حمزه در عملیات والفجر4، محمد دیانی، 13/6/1362 تا 28/6/1362، صص 150 - 149.
  50. ↑ روزنامه کیهان، 28/6/1362، ص3.





برگرفته از «https://rozshomaredefamoghaddas.ir/index.php?title=1362.06.25&oldid=4371»