1366.11.02

روزشمار جنگ سال 1366 1366.11.02
نام‌های دیگر	دو بهمن
تاریخ شمسی	1366.11.02
تاریخ میلادی	22 ژانویه 1988
تاریخ قمری	2 جمادی‌الثانی 1408

1359.11.02

1360.11.02

1361.11.02

1362.11.02

1363.11.02

1364.11.02

1365.11.02

گزارش - 1

1. مهمترین اقدام امروز یگانهای خودی، عملیات محدود و ناموفق تیپ١٢ قائم در ارتفاع گوجار در محدوده مأموریت قرارگاه نجف و عملیات موفق لشکر٢٧ محمد رسولالله برای اصلاح خط پدافندی در منطقه مأموریت قرارگاه قدس است. در ادامۀ عملیات تیپ١٢ قائم در ارتفاع گوجار که از حدود ساعت ٢٠ شب گذشته آغاز شده بود، نیروهای تیپ زیر کولاک برف به منتهیالیه محل حضور نیروهای تیپ٣٥ روی یال اول رسیدند.* پس از توجیه شدن فرمانده یکی گردانهای تیپ١٢ قائم توسط مسئول محور تیپ٣٥، یک گروهان از این گردان در اولین سنگر روی یال به عنوان احتیاط مستقر شد و یک گروهان هم به عنوان نیروی عملکننده به سمت جلو حرکت کرد. این نیروها که از روی یال اول به سمت شاخ گوجار جلو رفتند در شرایطی که کولاک باعث محدودیت دید و کندی حرکت آنها بود، برخلاف تصور و اطلاعاتی که مسئول محور تیپ٣٥ دراختیار آنان قرار داده بود به دشمن برخورد نکردند.** حرکت کند در برف و شرایط سخت جوی توان زیادی از نیروها گرفته بود. پس از این وضعیت، با تدبیر فرمانده گروهان، نیروها از یال اول به سمت جاده بین یال اول و دوم حرکت کردند و از آنجا نیز حدود ٥٠٠ متر به سمت جلو رفتند که در آنجا نیز اثری از دشمن دیده نشد. آنها که در حرکت بهسمت قله اصلی این ارتفاع در پیداکردن مسیر دچار مشکل شده بودند به دستور مسئولان یگان به مبدأ حرکت خود در یال اول گوجار بازگشتند. عمدهترین دلیلی که این مشکل را ایجاد کرد سرمای زیاد و نبودن سنگر مناسبی برای گرم نگهداشتن نیروها بود. افراد مجبور بودند برای مقابله با سرما دائماً حرکت کرده خود را فعال نگهدارند و نیروهایی که از لحاظ جسمانی ضعیفتر بودند دچار مشکل شدند. رضا نادری نیروی اطلاعات همراه گروهان درمورد وضعیت جوی و شرایط موجود و مشکلات ناشی از آن ضمن گزارش به شوشتری میگوید: «بچههای ما از شب تا صبح توی بوران بودند و توان خود را از دست داده بودند. بعضیها میافتادند به طوریکه بچهها آنها رو میکشیدند و ماساژ میدادند. یک نفر رفت توی کیسه خواب که برف رویش را گرفته بود اگر او را نمیدیدیم یخ میزد. وقتی هم سعی کردیم روی یال دوم برویم، من که نفر اول بودم تا کمر رفتم توی برف و با کمک بچهها از برف درآمدم. بعد از من هم رمضانی (فرمانده گروهان) امتحان کرد که او هم توی برف گیر کرد و بچهها کمک کردند تا از برف درآمد.» در این باره مهدوینژاد فرمانده تیپ میگوید: «جادهای که بچهها میرفتند به حدی برف بود که همه تا کمر توی برف فرو میرفتند. برف آنقدر زیاد بود که بعضی از بچهها توی برف گیر میکردند و آنها را درمیآوردند و بعضیها بیحال میشدند. ما به بچهها گفتیم تا صبح حرکت کنند و بیحرکت نمانند.» در محدودۀ قرارگاه قدس هم یک گردان از لشکر٢٧ برای اجرای مأموریت پاکسازی دشمن در ابتدای یالهای منتهی به ارتفاع دولبشک از ساعت ٤ بامداد در تپه اِل وارد عمل شد. دشمن که در این نقطه خود را تقویت کرده بود، در مقابل نیروهای لشکر٢٧ حضرت رسول مقاومت شدیدی کرد. درگیری تا ساعت ٧ صبح طول کشید و در نهایت مقاومت دشمن پس از ٣ ساعت در هم شکسته شد و عراقیها با تحمل تلفات سنگین مجبور به عقبنشینی شدند. رزمندگان لشکر٢٧ پس از پاکسازی این منطقه در جناح چپ خود با نیروهای لشکر سیدالشهدا الحاق و خط دفاعی خود را کامل کردند. بدینترتیب خط پدافندی قرارگاه قدس در قسمتهای اولیه ارتفاع دولبشک تشکیل شد و لشکرهای ١٠ سیدالشهدا، ٢٧ حضرت رسول و ٥٧ ابوالفضل در آن مستقر شدند. البته نیروهای عراقی در چند نوبت اقدام محدودی برای نفوذ به خط لشکر٢٧ انجام دادند که با عکسالعمل نیروهای یگان و اجرای آتش مؤثر روی دشمن، اقدام آنان به نتیجه نرسید و عقبنشینی کردند.

گزارش - 2

2. باتوجه به ناموفق بودن عملیات شب گذشته و امروز تیپ١٢ قائم روی ارتفاع گوجار و ضرورت حفظ ارتفاع گوجار، ساعت ٠٩:٣٠ صبح جلسهای با حضور فرمانده قرارگاه نجف و فرماندهان تیپهای ٣٥ امام حسن و ١٢ قائم و سپس فرمانده لشکر٢١ امام رضا در محل این قرارگاه تشکیل شد و حاضران به بررسی آخرین وضعیت این ارتفاع و چگونگی حفظ آن پرداختند. اولین نتیجۀ جلسه، ضرورت تصرف تمامی ارتفاع گوجار و وصل کردن خط این ارتفاع به خط لشکر٢١ امام رضا در مقابل تنگۀ الاغلو بود. باتوجهبه مشرف بودن ارتفاع گوجار به کل منطقه و عقبه خودی و حضور دشمن روی این ارتفاع و وضعیت عقبه که در درۀ میان ارتفاع گوجار و الاغلو قرار داشت، به نظر میرسید که دشمن برای عقب راندن نیروهای خودی از گوجار فشار خواهد آورد. فرمانده قرارگاه نجف معتقد بود که اگر گوجار از دشمن گرفته نشود، به خاطر تسلط دشمن، منطقۀ هرمدان هم به درد نمیخورد؛ لذا در پی آن قرار شد تیمهایی از دو یگان برای شناسایی و کسب اطلاعات لازم به منطقه اعزام شوند. برای وصل کردن خط تیپ١٢ قائم در ارتفاع گوجار به خط لشکر٢١ در ابتدای الاغلو، هماهنگیهای لازم انجام و قرار شد تیپ١٢ با بهکار گرفتن یک گردان دیگر از یال اول گوجار تا مقابل و بالای راست خط لشکر٢١ پایین آمده پس از استقرار باتوجهبه فاصلۀ یال اول گوجار تا ارتفاع الاغلو نیروهای گشتی برای تأمین این فاصله فرستاده شوند. این در حالی است که براثر بارش سنگین برف که از غروب روز گذشته شروع شد تمام منطقه کاملاً سفیدپوش شده است. بارش برف روی ارتفاعات مخصوصاً گوجار (منطقه عملیات تیپ١٢ و تیپ٣٥) به مراتب سنگینتر است. از صبح امروز نیز بارش مخلوطی از برف و تگرگ ریز آغاز شد. وجود هوای ابری و مه باعث شد که نیروهای تیپ١٢ قائم برای اجرای مأموریت، دشمن را گم کنند و این مسئله، تصمیمگیری دربارۀ اجرای عملیات را تا حدی مشکل کرده است. درباره احداث جاده از ابتدای تنگه قمیش به یال اول گوجار نیز تدابیری اتخاذ شد تا بهعنوان عقبه این ارتفاع از آن استفاده شود. مشکل کمبود آتش در خطوط دفاعی نیروهای خودی کماکان یکی از مشکلات مهم است. درحالیکه دشمن از آتش پرحجمی بهویژه کاتیوشا برای فشار آوردن استفاده میکند، این مشکل در خط تیپ١٢ قائم و لشکر٢١ امام رضا مشهودتر است. بههرحال قرارگاه نجف و یگانهای مستقر روی گوجار تا ظهر امروز در حال هماهنگی برای حفظ منطقه، تکمیل خط پدافندی و مستحکم کردن خطوط پدافندی خود هستند. در حالی که جلسه فرماندهان قرارگاه نجف رو به پایان بود، تعدادی از نیروهای اطلاعات تیپ١٢ قائم در حال پایین آمدن از مسیر جاده مالرو دامنه یال اول گوجار، از روبهرو با یک ستون از نیروهای دشمن که از پایین به بالا در حال رفتن بهسمت یال بودند برخورد کردند و با آنها درگیر شدند. به نظر میرسید نیروهای دشمن از فاصله بین خط لشکر٢١ امام رضا و تیپ٣٥ امام حسن از روی دامنۀ یال اول گوجار به محدودهای که نیروهای ایرانی حضور دارند وارد شده و بهسمت خط الرأس یال آمدهاند. *** لذا به مهدیانپور فرمانده تیپ قائم نسبت به نفوذ نیروهای دشمن بین خط این یگان و یال اول گوجار هشدار داده شد. در همین حین یکی از نیروهای تیپ٣٥ خبر عقب آمدن نیروهای تیپ را اعلام کرد. عقب آمدن نیروهای تیپ٣٥ امام حسن که بدون هماهنگی و نظر قرارگاه و بدون اطلاع نیروهای تیپ١٢ قائم انجام شده بود، وضعیت جدیدی را ایجاد کرد. لذا قرار شد تیپ١٢ قائم با وارد کردن یک گروهان - که در عملیات شب گذشتة این یگان بهعنوان احتیاط منظور شده بود - برای بستن مسیر نفوذ نیروهای عراقی و رفتن روی یال اول گوجار وارد عمل شود. البته اجرای چنین کاری مستلزم صرف زمان بود. دشمن با حضور در یال اول گوجار و تقویت آن، به منطقه اشراف کلی داشت و در صورت سرازیر شدن از دامنۀ یال، به خط لشکر٢١ مسلط شده آن را از پشت تهدید میکرد؛ بنابراین ضرورت داشت که نیروهای تیپ١٢ در این نقطه روی تپهای که مسلط به پشت خط خودی بود حضور داشته باشند تا خط تهدید نشود. باتوجهبه حساسیت وضعیت پیش آمده، از حدود ساعت ١٦ فرمانده قرارگاه نجف در نزدیکی خط مقدم حاضر شد تا اوضاع را از نزدیک بررسی کند. درحالیکه فرماندهان قرارگاه نجف در حال چارهجویی برای ترمیم خط پدافندی در یال اول ارتفاع گوجار بودند، در محور قرارگاه قدس از حدود ساعت ١٣ دشمن همزمان با اجرای حجم زیادی از آتش توپخانه و ادوات از دو محور به لشکر٥٧ ابوالفضل در چکمهای و به لشکر٢٧ محمد رسولالله در ابتدای تنگه دولبشک حمله کرد. اما با مقاومت نیروهای قرارگاه قدس، تلاش یگانهای عراقی برای نفوذ در خطوط دفاعی این قرارگاه ناکام ماند. درپی تخلیه یال اول ارتفاع گوجار و تسلط نسبی دشمن بر بخشهایی از مناطق تصرفشده در عملیات بیتالمقدس٢، خط پدافندی یگانهای قرارگاه نجف در ابتدای تنگه الاغلو در معرض تهدید قرار گرفت. برای اتخاذ تصمیم درباره چگونگی حفظ این خط، فرمانده قرارگاه نجف فرماندهان لشکر٢١ امام رضا، لشکر٣١ عاشورا، تیپ١٢ قائم و تیپ٣٥ امام حسن را به مشورت در محل نفربر فرماندهی لشکر امام رضا در میانۀ تنگه قمیش فراخواند. پس از گفتوگوهای نسبتاً مفصل و بررسی جوانب موضوع، قرار شد برای خارج کردن قسمتی از خط دفاعی قرارگاه نجف از تهدید، تیپ١٢ قائم نیروهای خود را در طول ٥٠٠ متر سمت راست لشکر٢١ مستقر کند و انتهای خط خود را بهسمت یال اول گوجار به صورت عصایی درآورد تا در صورت تحرک دشمن از سمت این یال امکان مقابله با دشمن وجود داشته باشد. برای حمایت از خط دفاعی نیز دو یگان با ایجاد یک تطبیق مشترک توپخانه امکان استفاده از حجم مؤثر آتش دو یگان را فراهم کردند. باتوجهبه اوضاع کلی منطقه و براساس جمعبندی فرمانده کل سپاه و مسئولان قرارگاهها و یگانها، حفظ خط دفاعی موجود و انجام کارهای مهندسی برای مستحکمکردن این خطوط تا کسب آمادگی مجدد و بررسی چگونگی ادامۀ عملیات، محور اصلی تصمیمگیریها است.

گزارش - 3

3. پس از هفت روز عملیات پیدرپی در منطقه عمومی ماؤوت و در پی توافق روز گذشته فرماندهان برای ارائه گزارش عملیات بیتالمقدس٢ به حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی، عصر امروز جلسهای با حضور فرمانده عالی جنگ و فرماندهان یگانها و قرارگاههای نجف و قدس در قرارگاه شهید بروجردی در بانه برگزار شد و فرماندهان مشکلات و سختیهای عملیات و دلایل دستنیافتن به اهداف را توضیح دادند. در این جلسه که فرمانده کل سپاه حضور نداشت،**** فرماندهان یگانها و قرارگاهها درباره عملکرد یگان خود از شب اول تا هفتم گزارش مختصری، که حاوی مسائل اصلی و برجسته عملیات بود، ارائه دادند. بهخاطر تعدد گزارشها، زمان زیادی به جلسه اختصاص یافت. چند تن از فرماندهان علاوهبر گزارش عملیات خود، مطالبی مانند حساسیت دشمن در نقطهای خاص، مقاومت نیروها، سختی سرما و ... را نیز بیان کردند. علی شادمانی فرمانده لشکر٣٢ انصار در بخشی از سخنان خود به ٤ بار دست به دست شدن یال راست قشن (بالوسه) و شدت فشار دشمن برای تصرف این قسمت اشاره کرد و گفت: «ما خمپاره آتش میکنیم. نیروهای دشمن کشته و زخمی میشوند، تپه تصرف میشود. متقابلاً هم بچههای ما براثر آتش خمپاره دشمن شهید و زخمی میشوند، عقبنشینی میکنیم.» وی در پاسخ به سؤال هاشمی رفسنجانی که از اهمیت این ارتفاع سؤال کرد، توضیح داد: «یکی اینکه راه عبور به آنطرف رودخانه را میبندد (فلش مورد نظر برای تصرف دولبشک در آینده) دوم اینکه میترسیم جاپا بگیرد برای تصرف مواضع بعدی ما.» اسماعیل قاآنی فرمانده لشکر٥ نصر سختی پایکار آوردن نیروها و کوهپیمایی طولانی آنها را یادآور شد: «نیرو را از اهواز میآوریم مراغه، از آنجا به بانه، از آنجا به گلان و از آنجا به پایکار، گردان عملکننده ما از زیر گُلان تا الاغلو (حدود ٣٠ کیلومتر)، پیاده آمده بود! فشار جو و مشکل ترابری و خرابی جاده و ...» هاشمی رفسنجانی: «هر چی بگویید درباره ترابری مشکل (هست) من قبول دارم.» علی فضلی فرمانده لشکر١٠ سیدالشهدا نیز گزارش طولانی و مبسوطی از عملکرد لشکر١٠ ارائه کرد و به خوبی توانست سختیهای مأموریت لشکر و نتایج بهدست آمده را تشریح کند، به صورتی که هاشمی و حاضرین در جلسه شدیداً تحت تأثیر صحبتهای او قرار گرفتند و علی صیاد شیرازی و حسن روحانی خیره خیره به چهره وی نگاه میکردند.

به علت نامناسب بودن جادهها رزمندگان به سختی مسافتی را با خودرو و بقیه مسیر را به صورت پیادهروی طولانی طی میکنند تا به منطقه عملیاتی برسند. دوری عقبه تا خط و پشتیبانی خط از مسیر ٨ ساعته به طور پیاده در کوهها و برفها، نصب پل راپل، فشارهای دشمن به خاطر حساسیت هدف، بخشهایی از صحبتهای علی فضلی بود. وی همچنین دربارۀ مقاومت حماسی یکی از گردانهای این لشکر روی ارتفاع قمیش گفت: «ما به بچهها از قبل گفته بودیم که اینجا (نوک قمیش) دارای اهمیت زیادی است و به ما گفته شده باید حفظ شود. لذا شبهای بعد گردان و گروهان و ... میآوردیم تعویض میکردیم تا با نیروهای تازه نفس خط را حفظ بکنیم. نهمین گردان که نامش حر بود، هم آوردیم با اینکه امید زیادی نداشتیم که خیلی مقاوم باشد و چون اولین تجربه فرمانده گردان که یک فرد بسیجی بود، حقوق هم به او نمیدهند، چند سال است در جنگ است. وقتی به سایرین میگفتیم توی این مانور باید او را به کار بگیریم، همه میگفتند وقتی که دستت خالی میشود او را به کار بگیر، همینطور هم شد گردان حر در خط سردشت مأموریت داشت، ما گفتیم دو گروهانش را آزاد کن بیاور اینجا. چهار شب با بچههاشون مقاومت کردند تا دیروز که دیگه با نهایت شرمندگی گفتیم شما بیایید پایین. اینها حتی نمیگفتند ما عقب بیاییم. اینجا مقاومت به حدی شد که گاهی نیروهای ما به زیر ١٠ نفر میرسید. یعنی معمولاً نیرو شهید و زخمی میشد و تا نیروی بعدی میخواست برسد، اینها باید دفاع میکردند.» هاشمی رفسنجانی اسم او را پرسید. فضلی پاسخ داد: «جواد عبداللهی، البته دیروز سروکلهاش هم چون دو بار زخمی شده باندپیچی شده، یک بار تیر خورد، ولی روی ارتفاع ماند. دیروز غروب [در بیسیم] به من گفت برادر علی دستت را ببند، مشت کن. من فهمیدم که چی میخواهد بگوید، گفت باز کن، گفت دلاورها را میبینی! یعنی چیزی دیگه دستم نیست. گفتم که چی میگویی؟ گفت من با لشکر طلایی هستم. ما در کد رمزمان، ٥ نفر میشود لشکر طلایی .... که بعد دیگه من خودم ناامید شدم که برای اینجا سریع بتوانیم نیرو برسانیم، چون نیرو دستمان نبود. همه گردانها هم با آسیبی که دیده بودند ... دیگه ما واحد اطلاعات و تخریب و حتی تدارکات را هم با بیسیم گفتیم هر چی داوطلب دارد که اهل جنگ هست دنبال سلاح هم نروند، اون بالا سلاح ریخته، بروید بالا کمک کنید که توانستیم بچههای آموزش نظامی، تخریب، اطلاعات، پیک ستاد و پیک خودمان و هر کس که دیگه تو دست و بالمان بود جمعوجور کردیم و سی و چند نفر هم از گردان المهدی رسیده بود، اینها را هم بسیج کردیم و رفتند بالای ارتفاع ... البته با چند ساعت تأخیر و لطف خدا هم بود که در این چند ساعت تأخیر، دشمن هم پاتکی نداشت.» در پایان گزارشِ فرمانده لشکر سیدالشهدا، هاشمی احساسات خود را با بیان جملات زیر نسبت به قدردانی از این لشکر بیان کرد: «لشکر شما اینجا خیلی زحمت کشید و از هر طرف بار یگانهای دیگر را هم این جلو تحمل کرد. خدا روح شهدای شما را شاد و غریق رحمت فرماید و ما را هم به خاطر شماها انشاءالله ببخشد.» همچنین فضلی از عملکرد هوانیروز در پشتیبانی از آن محور شکایت کرد، که آقای هاشمی ضمن تعدیل برخورد وی، از سرهنگ انصاری فرمانده هوانیروز خواست تا شخصاً این مسئله را بررسی کند و در قسمتهایی که امکان حضور بالگرد وجود دارد، این اقدام حتماً صورت بگیرد. در پایان جلسه، هاشمی رفسنجانی با بیان جملات زیر، از زحمات یگانها قدردانی کرد: «من از طرف حضرت امام که به من وکالت دادند هرجا لازم دیدم تشکر بکنم، تشکر میکنم و به سهم خودم هم از شما ممنون هستم.» پس از اتمام گزارش فرماندهان یگانها، دربارۀ دو موضوع دیگر شامل آتش توپخانه و مهندسی جهاد گفتوگو و مشورت شد. ابتدا زینالعابدین احمدی فرمانده تیپ٦١ توپخانۀ محرم با اعلام اینکه از ١٠٦ قبضه توپ حاضر در منطقه ٥٦ قبضه فعال بود، درباره مشکلات توپخانه و ضعف آتش خودی گفت: در این عملیات به دو دلیل آتش خوبی نداشتیم. دلیل اول وضع زمین که بهخاطر دید دشمن، امکان جابهجایی قبضههای توپ قبل از عملیات نبود. مشکل دوم این بود به علت اشراف آتش دشمن روی تنگه دولبشک و وارد کردن توپخانه جدید، زمین به ما اجازه نمیداد که روی توپخانه دشمن ثبت تیر بکنیم و ضد آتشبار اجرا کنیم. در عملیات نصر٤ ما ٩٢ قبضه توپ دشمن را براثر اجرای ضد آتشبار زدیم، ولی در این عملیات بهدلیل ضعف دیدبانی و محدودیت زمین نتوانستیم چیزی بزنیم. از بُعد دیگری هم مشکل داشتیم و آن جو بود. مثلاً در سمت هزارقله فقط حوالی ظهر میتوانستیم اجرای آتش کنیم و صبح و عصر بهخاطر سرما امکان شلیک برای قبضهها نبود.***** (همچنین) به غیر از نقاطی که جو و زمین اجازه نمیدهد خیلی جاها هستیم ولی محدودیت جو، مهآلود بودن هوا، باران و برف و برفی بودن و گلی بودن زمین نیز وجود داشت که در تشخیص اینکه گلوله توپ کجا میخورد دچار مشکل بودیم. پس از گزارش توپخانه، مهدی ورشابی از جهاد سازندگی، گزارشی از استعداد و مأموریت مهندسی در این عملیات ارائه کرد. وی گفت: «٨ گردان مهندسی در این منطقه وارد کردیم که از اینها یک گردان در عقبههای منطقه مشغول است و ٧ گردان هم به یگانها مأمور شدند. ما ٣٨ دستگاه بولدزر، ٢٨ دستگاه لودر و ١٠ دستگاه گریدر داریم که بعضی از اینها به خاطر زیادی انجام کار قادر به ادامۀ فعالیت نیستند.» وی افزود: «در مجموع گردانهای ما حداکثر ٤ دستگاه بولدزر و ٤ دستگاه لودر دارند و هر گردان ١٥٠ تا ٢٥٠ نیرو دارند که براساس سازمان باید ٣٥٠ نفر نیرو داشته باشند.» در پایان این گزارش هاشمی رفسنجانی درباره اهمیت و ضرورت مأموریت جهاد سازندگی گفت: «از قول من به برادران بگویید اولویت مهندسی اینجاست، اینجا هر مشکلی که دارید، فشار تحمل میکنید، سوله نمیتوانید ببرید بزنید و ... همه از عقبه است. شما از جاهای مهم هم که شده باید امکانات بردارید بیاورید اینجا.» در پایان این بخش از جلسه سرهنگ محمد انصاری فرمانده هوانیروز در گزارشی آمار بالگردهای هوانیروز را اینگونه اعلام کرد: «بنا به امریه شماره ١ قرارگاه خاتمالانبیا، ٤ فروند هلیکوپتر کبری، ١٤ فروند ٢١٤ و ٢ فروند شنوک برای این منطقه آوردهایم.»****** و با این گزارش بخش اول گفتوگوهای این جلسه به پایان رسید.

گزارش - 4

4. در بخش دوم جلسۀ فرماندهان یگانها با حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی، جلسه با حضور فرماندهان قرارگاهها با موضوع چگونگی ادامۀ عملیات ادامه یافت. حاضران پس از بررسی مشکلات عملیات بیتالمقدس٢ و همچنین بررسی این موضوع که عملیات بزرگ سالانة ایران در فاو است یا جبهۀ شمالغرب، دربارة زمانبندی ادامه عملیات در منطقه عمومی ماؤوت تصمیمگیری کردند. در این جلسه فرماندهان سپاه انتقال امکانات و توان مهندسی را شرط انجام ادامۀ عملیات در این منطقه اعلام و عنوان کردند برای انجام عملیات گسترده در این محور لازم است توان اصلی بهخصوص مهندسی به شمالغرب آورده شود. در آغاز این بخش مصطفی ایزدی معاونت عملیات نیروی زمینی سپاه جمعبندی جلسه شب گذشته فرماندهان با محسن رضایی درباره ٤ مشکل اصلی عملیات بیتالمقدس٢ یعنی «وضعیت عقبه»، «فرسودگی نیروها»، «دادن زمان برای بازسازی نیروها» و «کمبود آتش» را مطرح کرد و در عین حال اضافه کرد: «در صورت حل این مشکلها با همکاری قرارگاه رمضان میتوان در همین منطقه عمل کرد.» پس از وی محمدباقر قالیباف با تأکید بر ضرورت «تقویت توان مهندسی» و «ترمیم جادهها» و «انتخاب مانور مناسب» افزود: «من معتقدم تا آماده نشدهایم، عمل نکنیم و اینهم نباید از نیمه اسفندماه بگذرد. در ضمن در جاهای دیگر هم کار کنیم که دشمن نظرش تماماً متوجه اینجا نباشد.» بعد از او، محمدعلی (عزیز) جعفری در اظهار نظری کلی به تأیید نظر سایرین اکتفا کرد. به طور کلی فرماندهان سپاه انتقال امکانات و توان مهندسی را شرط اصلی ادامه عملیات اساسی در این منطقه اعلام و تأکید کردند که برای ادامه عملیات گسترده در این محور لازم است توان اصلی، بهخصوص مهندسی به شمالغرب آورده شود. مصطفی ایزدی در توضیح به هاشمی میگوید: حاج آقا هرچند در غرب توان گذاشته شده، اما وضع اینجا را شما با جنوب مقایسه بکنید. جنوب که قرار است پدافند بشود، برنامهای نیست. شما خودتان میدانید کاری که میخواستید در فاو بکنید اولاً یک کار محدودی بود، ثانیاً الان هم گره خورده دیگر انجام نمیدهند. عملیات اصلی امسال در شمالغرب است با وجود این وقتی که امکانات از تهران تقسیم میشود نصف یا دو سوم آن به جنوب فرستاده میشود و یکسوم آن به غرب میآید درحالیکه یگانهای مستقر در شمالغرب ٣ تا ٤ برابر جنوب است. آقای هاشمی در پاسخ اظهارنظر ایزدی در زمینه کار در جنوب گفت: «اینطور که شما میگویید نبوده، حالا اگر بخواهد بشود.»******* عزیز جعفری: «جنوب عملیات اصلی نبوده، یک کار محدود بوده.» هاشمی رفسنجانی: «نه محدود نبوده. یکی از علل اینکه من آنجا ماندم برای اینکه تکلیف این مسئله [عملیات در فاو] روشن بشود.» عزیز جعفری ضمن اظهار تعجب از جملات هاشمی میگوید: «اولاً عملیات اصلی اینجاست، در آن حدی که ما اطلاع داریم ... و بین عملیات اصلی و تک پشتیبانی هم (تقسیم امکانات) خودبهخود باید ٣ به ٢ باشد، ٣ به ١ باشد چون اینجا امکانات ویژه زمستانی میخواهد. به نظر من باید امکانات ٥-٤ برابر باشد، یگان هم اینجا بیشتر است. نیروهای اینجا بیشتر از جنوب است. واقعاً امکانات اینجا باید پنج برابر جنوب بشود ولی اینجوری نیست.» درپی صحبت عزیز جعفری، هاشمی رفسنجانی مطالبی را بیان میکند که نشاندهنده تفاوت نظر وی با ذهنیت حاضرین است. گرچه از قبل بین فرمانده سپاه و آقای هاشمی هماهنگیهای لازم در این زمینه صورت گرفته است، ولیکن در عمل اقدامات فرمانده سپاه بهگونهای دیگر شکل یافته است. زیرا عملیات جنوب در سال ٦٦ (ظاهراً) بهدلیل حفظ وحشت دشمن از جنوب و نگهداشتن او در این جبهه برای پیشروی در شمالغرب است. اما آقای هاشمی مبتنی بر برنامهریزیای که از فرمانده سپاه دریافت کرده توقع دارد در جنوب نیز عملیات صورت بگیرد. البته محسن رضایی هیچگاه انجام نشدن عملیات در جنوب را عنوان نکرده است اما تصمیم به آوردن یگانهای جنوب درپی آغاز موفق عملیات بیتالمقدس٢ نشاندهنده این موضوع میباشد. از جمله اینکه هاشمی در جنوب مطلع میشود که فرماندهان عملکننده جنوب از لغو عملیات فاو اطلاع ندارند و از چنین تصمیمی ناراضی هستند که این برای وی تازگی دارد. وی میگوید: «مسئلهای که مهمتر از اینها است، مسئله جنوب است. بجههای جنوب با تأخیر عملیات، با لغو عملیات، حسابی مسئلهدار شده بودند. خب اونجا نیروی قابل توجهی است. ٧٠-٦٠ گردان نیروی خوبِ ما با امکانات فراوان الان در جنوب حضور دارند. اینجا (شمالغرب) معلوم شد همین نیرویی که ما تو دستمان است قدرت بهکارگیری نداریم. ما بیش از این نیرویی که اینجا داریم بهکار میگیریم، معلوم نیست بتوانیم در مراحل آینده بهکار بگیریم. وسیعتر نمیتوانیم بکنیم. ما رفتیم جنوب آنجا سخت اوقاتشان تلخ بود، آقا رحیم سخت رنجیده بود. واحدها مسئلهدار بودند، ما یک جلسهای گرفتیم دیدیم حرف دارند واحدها، فرمانده لشکرها، ما موقتاً مسئله جنوب را حل کردیم.» حجتالاسلام هاشمی در ادامه صحبت ضمن اصلی دانستن عملیات شمالغرب، دربارۀ لزوم حفظ وضعیت عملیات در جنوب برای وحشت دشمن و جلوگیری از انتقال توان عمدهاش به شمالغرب و تسهیل در دست یافتن به اهداف عملیات در این محور، میگوید: «تکلیف جنوب را باید روشن کنید. اولاً اگر عراق بفهمد ما جنوب کاری نداریم اینجا میتواند حسابی جلوی ما را بگیرد. برفرض هم ما (مواضع را) بگیریم میآید ما را عقب میزند. عراق اگر نیروی حسابی بگذارد، از خیلی جاها ما را بیرون میکند. بنابراین ما قطعاً باید سیاستمان این باشد که روی جنوب جدی حساب کنیم. ما تا کی میتوانیم این مسئله را با حرف و خیال حل کنیم، برنامه جنوب را هم نباید دست کم بگیریم. تقسیم نیرو به شمال و جنوب الان توی ذهن من این است، این یک ضرورت است برای کار اینجا. بنابراین تجزیه نیروی عراق و اهمیت وحشت عراق از جنوب را ما باید حفظ بکنیم و خودبهخود این معنایش این است که ما برای جنوب، هم مهندسی، هم نیرو، هم برنامه باید درنظر داشته باشیم.» فرمانده عالی جنگ در ادامه ضمن بیان این موضوع که «من به اینجا (شمالغرب) آمدهام که تکلیف مسئله جنوب را روشن کنم»، به وضعیت خاص دشمن در شرایط کنونی در جنوب اشاره میکند. نظر وی این است که حضور در جنوب و داشتن برنامه موجب تسهیل در انجام برنامههای شمالغرب میشود و پس از اقدامات اساسی در شمالغرب دشمن مجبور میشود نیروی خود را به این سمت نیز گسیل کند. لذا زمینه انجام عملیات در جنوب نیز فراهم میشود. وی انجام عملیات در فاو در حالی که ارتش عراق در آنجا تمرکز قوا داده را به صلاح نمیداند و میگوید: «عملیات جنوب اگر بخواهد با این تراکم نیرویی که آنجا است انجام شود، هر عملیاتی بکنیم شکست میخوریم. الان ما بخواهیم با ٦٠ گردان یک عملیاتی بکنیم، نتیجه این میشود که عراق بفهمد ما دستمان خالی است. ما این را جزو اصول میدانیم که باید عملیات در جنوب بعد از اینجا انجام بشود. یعنی در شرایطی انجام شود که اینجا شما این چیزها (موکبه و قیوان ...) را گرفته باشید. اینجا را شما بگیرید عراق دیگر تصور فعلی را نخواهد داشت. یعنی شما اگر روی این ارتفاعات باشید اینجا هم گرفته باشید، عراق ببیند از اینطرف سلیمانیه تهدید میشود. آن روز دیگر عراق نمیتواند صبر کند و فقط با همین سپاه یکم اینجا را اداره بکند، تحقیقاً باید از جنوب یک مقدار نیرو بکشد به اینطرف، باید نیروهای کیفی بیاورد و سلیمانیه را حفظ بکند. بنابراین عملیات جنوب بعد از این عملیات میتواند معنا داشته باشد، لذا بدون عملیات جنوب نمیتوانیم کار درستی بکنیم.» از دید فرماندهان حاضر، انجام عملیات گسترده در شمالغرب که بهعنوان عملیات اصلی سال ١٣٦٦ عنوان شده است با نگهداشتن امکانات در جنوب، مغایرت دارد و به همین خاطر طرح مسائل یاد شده از جانب آقای هاشمی موجب ابهام میگردد. ایزدی دراینباره چنین میگوید: «در کلیت عملیاتهای جنوب و غرب شما بهعنوان فرمانده جنگ مشخصاً روشن بفرمایید که فلش اصلی کجا است، و واقعاً تمرکز عمده قوا آنجا باشد... فرض ما این است که در این منطقه با این توانی که داریم اگر بخواهیم بیاییم اینجا، کم میآوریم.» وی سپس نداشتن هدف مشخص در فاو را مورد اشاره قرار میدهد: «ضمناً الان کاری که توی جنوب هست، حالا ما خودمان توجیه نیستم که به چه هدفی میرسیم.» هاشمی رفسنجانی: «آنجا [فاو] که میخواستند عمل کنند هدف معینی ندارد.»******** ایزدی: «انهدام دشمن.» هاشمی رفسنجانی: «البته نه آنقدر، ما امید داشتیم که در قدم بعدی برویم آنطرف کارخانه نمک.» در ادامه، زمانبندی عملیات مجدداً طرح شد. دربارة ادامه عملیات در منطقه الاغلو و دولبشک به قصد رسیدن به موکبه و قیوان و وصل شدن به منطقه اتحادیه میهنی کردستان عراق، نظر هاشمی بر این بود که ظرف دو هفته آینده صورت بگیرد. اما مشکل جاده بهعنوان اصلیترین عامل مانع از تحقق عملیات در این زمان است. مصطفی ایزدی به این موضوع اشاره کرده میگوید: «اگر حضرتعالی نظرتان این است که زمان را بر این مبنا بگذارید که فرضاً جادههای عقبه وصل بشود، ١٥ روز دیگر وصل نمیشود.» هاشمی نیز بر ضرورت احداث جاده و نصب پل روی رودخانه قلعهچولان بهعنوان شرط انجام عملیات تأکید کرد و گفت: «اگر میخواهید عملیاتی که اینجا انجام بدهید سرنوشتساز و مؤثر باشد، بدون جاده نمیشود، این جزو شرطها است... یک مأمور میگذاریم اینجا را دنبال کند. شما روز عملیات را بیستم بهمنماه بگذارید، جاده با ما.» سرانجام مقرر شد زمان عملیات ٢٠/١١/١٣٦٦ باشد، مشروط به اینکه جاده پاسگاه پلیس به لب رودخانه قلعهچولان و سپس دشت هرمدان و یا زمین منطقه ژاژیله به لب این رودخانه و دشت هرمدان احداث شود. مسئولیت این کار را آقای هاشمی شخصاً بهعهده گرفت و قرار شد فردی را بهعنوان نماینده خود در منطقه بگذارد و پیشرفت جاده را مرتب پیگیری کند و به وی گزارش نماید. سپاه نیز در زمان یاد شده آماده عملیات باشد.

گزارش - 5

5. پس از اتمام جلسه با هاشمی رفسنجانی در بانه، فرماندهان برای شرکت در جلسه با فرمانده کل سپاه و گفتوگو دربارۀ چگونگی ادامه عملیات به قرارگاه داوودآبادی بازگشتند. در این جلسه که ساعت ٢٠ تشکیل شد،******** حاضران در این جمع اتفاق نظر دارند که باید از موقعیت موجود در منطقه بیتالمقدس٢ استفاده کرد و حداقل ارتفاعات موکبه، قیوان و .... را تصرف نمود تا به منطقه آزاد شدۀ اتحادیه میهنی کردستان عراق وصل شد. حسین اردستانی راوی قرارگاه خاتم در این عملیات دربارۀ نگرش فرماندهی کل سپاه برای ادامة عملیات در این منطقه و همچنین جمعبندی و نتایج این جلسه و طرح اجرای عملیات احتمالی در حلبچه نوشته است: در فرمانده سپاه نوعی نگرانی نسبت به آینده در منطقه بیتالمقدس٢، به چشم میخورد. او در جلسات گذشته هم اشاره کوتاهی به مشکل ادامه عملیات در این سمت داشت اما بهخاطر اینکه مباحث حول ادامه عملیات دور میزد ایشان نیز به آن نپرداخت. در بررسی عملیات، اتکای اصلی روی فلش از داخل عراق از ناحیه قرارگاه رمضان است تا با انتقال نیرو و امکانات به داخل، همزمان با فلش الاغلو و دولبشک، از پشت به الاغلو، دشت کاریزه و ارتفاع موکبه و قیوان حمله و آنجا را تصرف کند. اقدام بعدی مورد نظر برای فلش داخل، ایجاد تأخیر در تلاش دشمن برای رسیدن به فلش الاغلو و ... است تا الحاق صورت بگیرد. پس از الحاق، مأموریت اصلی به عهده قرارگاه نجف خواهد بود تا منطقه تصرفشده را در مقابل ضدحملههای دشمن حفظ نماید. در این زمینه بحث قابل توجهی درباره تعداد قرارگاههای لازم برای عملیات صورت گرفت و نظراتی نزدیک به هم، از سوی حضار ابراز گردید. پس از مقداری بحث و گفتوگو دراینباره و باتوجهبه لزوم هماهنگی کامل بین عملیات در محور الاغلو و عملیات از مناطق دراختیار معارضین کرد عراقی، چون دربارۀ کارآیی و امکان عملیات از منطقه آزاد شده طالبانیها از داخل خاک عراق اطمینان لازم وجود ندارد، قرار شد قرارگاه رمضان از هماکنون نسبت به انتقال فرماندهی، نیرو، امکانات و ... به عمق خاک عراق اقدام نماید. همچنین مقرر شد قرارگاه نجف روی الاغلو و قرارگاه قدس روی دولبشک عملیات کنند. دربارۀ اینکه طی دو هفته آینده دشمن برای تقویت منطقه چه اقدامی خواهد کرد، فرمانده سپاه طبق نظر قبلی خود مبنیبر اینکه دشمن به خاطر هراسی که از احتمال عملیات ایران در جبهههای جنوب دارد و براساس روند گذشته جنگ، عملیات اصلی را در جنوب میداند، همچنان معتقد است دشمن در این منطقه توان زیادی نخواهد گذاشت. درحالیکه رحیم صفوی معتقد است دشمن متوجه شده که عملیات اصلی ایران در شمال است و محورهای اصلی دسترسی به اهداف اصلی عملیات یعنی قیوان و آسینگران را تقویت خواهد کرد. در پایان این بخش از گفتوگوها برای بالا بردن تضمین عملیات در این منطقه، انجام عملیاتهای محدود و ایذایی با هدف تجزیه قوای دشمن در محورهای دیگر و آمادهکردن یک منطقه دیگر به عنوان عملیات یدک که در صورت موفق نبودن اقدام در محور بیتالمقدس٢ بتوان در آنجا عملیات کرد، نیز مطرح گردید. پیشنهاد عملیات در حلبچه پس از اتمام گفتوگوها دربارۀ منطقه عملیات بیتالمقدس٢، آمادهکردن منطقه دیگری بهعنوان عملیات یدک مطرح و منطقه حلبچه پیشنهاد شد. محسن رضایی نظر مثبت خود را اینگونه اعلام کرد: با اجرای عملیات در ارتفاع شیندروی و بالامبو میشود شهر حلبچه را آزاد کرد. مهم حفظ آن از سمت خرمال و تنگه******** است. اینجا اگر در بهمنماه انجام شود نیروی خوبی میآید جبهه. شما حتی اگر از الاغلو تا قیوان هم بروید و عملیات جنوب را هم انجام بدهید مثل این حلبچه، در مردم اثر ندارد. تعدادی از فرماندهان، منطقه حلبچه را برای اجرای عملیات، وسیع و توان یگانهای مستقر در شمالغرب را محدود ارزیابی کردند و نسبت به این پیشنهاد علاقه نشان ندادند و تمایل خود را به ادامۀ عملیات در منطقۀ بیتالمقدس٢ ابراز کردند. اما بهرغم این، فرمانده کل سپاه برای چندمین بار تمایل خود را نسبت به حلبچه بیان کرد و گفت: دور تا دور دشت حلبچه ارتفاع است و با گرفتن «بالامبو» و «شیندروی» در جنوب آن، همهجایش ما هستیم، فقط این تکۀ دریاچه دربندیخان به ملخور...******** نظرتان چیه؟ یکی هم اینکه این محور بیتالمقدس٢ را زودتر، مثلاً یک هفته دیگر انجام بدهیم. پس از مخالفت مصطفی ایزدی و عزیز جعفری با این طرح، محسن رضایی ادامه داد: «ببینید چند احتمال است، یکی اینکه اگر حلبچه قبل از عملیات در الاغلو... باشد اینجا باز میشود. ولی حیف است که یک شهر قابل وصول از دست برود که بُعد سیاسی - اجتماعی زیادی دارد. هم در داخل کشور عراق و هم در داخل کشور خودمان و هم اینکه فاصله ما با سد دربندیخان خیلی کم میشود و اگر این دست ما باشد پدافند زیادی به دشمن تحمیل میشود و این فلش درست مثل فلش الاغلو و دولبشک است. اگر ما مقداری دیگه رفته بودیم جلو، زمین زیادی (در پدافند) به دشمن تحمیل میشود. ولی اینجا (موضع فعلی بیتالمقدس٢)، نه.» چندتن از فرماندهان ازجمله رحیم صفوی و غلامرضا صالحی میگویند که برای جنگ در حلبچه باید یگانهای اصلی سپاه را به این منطقه آورد و در ادامه فرمانده سپاه در پاسخ مصطفی ایزدی که میگوید: «اگر ما حلبچه را انجام دهیم دیگر محور الاغلو و ... فراموش میشود و عملیات در حلبچه همه امکانات ما را میخورد.» میافزاید: «پس حلبچه را آماده بکنیم، اگر دیدیم جنوب قفل شد، دیگر مجبور نباشیم آنجا عملیات بکنیم و تلفات بدهیم و اصرار نکنیم، بیاییم اینجا. اگر اینطور باشد یگانهای قرارگاه رمضان ١٥ روز است (در حلبچه) مشغول هستند******** که باید آنها را بیاوریم اینطرف (محور الاغلو ...).» پس از موافقت حاضران با این طرح، مسائلی ازجمله چگونگی شناسایی، آمدن فرماندهان برخی یگانهای سازمانی جنوب مانند لشکر٤١ ثارالله، لشکر٢٥ کربلا و ١٩ فجر مطرح شد و سپس محسن رضایی نتیجۀ جلسه را اینگونه جمعبندی کرد: «پس جمعبندیمان این شد که قرارگاه رمضان را از حلبچه برداریم و اینجا را دست نزنیم و اگر محور ادامه الاغلو و فاو در جنوب قفل شد، دیگه اصرار نکنیم و تمرکز قوا بدهیم اینجا (حلبچه). منتهی حلبچه باید آماده شود، که در صورتی که خواستیم بیاییم (ظرف) یک هفته بیاییم پای کار ... پس اول الاغلو و دولبشک، دوم جنوب، سوم حلبچه، کسی روی این جمعبندی حرفی دارد؟» پس از جمعبندی جلسه، محسن رضایی جلسه محدودی با شرکت فرماندهان لشکرهای ٢٥ کربلا، ٤١ ثارالله و ١٩ فجر که با شروع عملیات بیتالمقدس٢ یگانهای آنها برای توسعه و ادامه عملیات از جنوب به این منطقه فراخوانده شدهاند تشکیل داد. فرمانده سپاه پس از بیان کلیاتی از تصمیمگیری برای عملیات آتی، درخصوص اهمیت منطقه حلبچه و لزوم آمادگی برای عملیات در این منطقه گفت: «منطقه حلبچه برای منطقه بیتالمقدس٢ و جنوب (فاو) بهمثابه کربلای٤ نسبت به کربلای٥ است که اگر آنها نشد سریع بریم حلبچه، تمام کنیم.»******** ولی فرماندهان یگانهای یاد شده، همچنان برای انجام عملیات در جنوب اهمیت قائل بودند، لذا در صحبت با فرمانده سپاه، غیرمستقیم نسبت به انجام عملیات در جنوب تمایل نشان دادند. برای توجیه آنها فرماندۀ کل سپاه قبلاً حدود یک ساعت درباره خط مشی سال جاری جنگ و جایگاه جنوب و غرب صحبت کرده بود. در این جلسه نکات چندانی درمورد عملیات آنها در حلبچه مطرح نگردید و آنها همچنان حضور خود را در این منطقه صرفاً بازدیدی از غرب تلقی میکردند و به نظر میرسید برای وارد شدن و اجرای عملیات در شمالغرب، حساب جدی باز نکردهاند. پس از جلسه فرماندهان قرارگاهها با فرمانده کل سپاه و گفتوگو دربارۀ عملیاتهای بعدی سپاه در الاغلو و دولبشک، جنوب (فاو) و حلبچه، محسن رضایی در جلسه دیگری******** با فرماندهان یگانهای قرارگاه نجف و قرارگاه قدس از آنها خواست تا با سرعت بیشتر آماده شوند. تعدادی از فرماندهان یگانها با برشمردن اتمام مأموریت بسیاری از نیروها و خسارات وارده به امکانات و تجهیزات یگانها حل این مشکلات را با ١٥ روز فرصت ناکافی میدانند. اما تعدادی وعده میدهند که در این فرصت با آمادگی در عملیات شرکت خواهند کرد. سرانجام زمان عملیات همان توافق جلسه قرارگاهها یعنی ٢٠/١١/٦٦ اعلام شد. در ادامه، برای عملیات در محور الاغلو و دولبشک، سازمان رزم قرارگاههای قدس و نجف نیز به این صورت تعیین گردید: قرارگاه قدس: لشکر٥٢ قدس، لشکر١٠ سیدالشهدا، لشکر٢٧ حضرت رسول، لشکر٧ ولیعصر، لشکر٣٢ انصارالحسین. قرارگاه نجف: لشکر٥٧ ابوالفضل، لشکر٢١ امام رضا، لشکر٥ نصر، لشکر١٥٥ شهدا، لشکر٣١ عاشورا، لشکر٦ ویژه پاسداران، تیپ٤٨ فتح، تیپ٣٥ امام حسن، تیپ١٨ الغدیر، تیپ١٢ قائم. برای ترمیم جاده گردهرش و آوردن توپخانه به جلو نیز تصمیمهایی اتخاذ شد.

گزارش - 6

6. امروز خلیج فارس ناآرام بود. نفتکش ایرانی شیرکوه ساعت ٥:٣٠ بامداد در ٢٨ مایلی جنوب شرقی جزیرۀ خارک هدف هواپیماهای عراقی قرار گرفت. موشک شلیک شده به سمت چپ پاشنه کشتی، ٣ متر بالاتر از خط آب اصابت کرده که باعث بهوجود آمدن حفرهای ٣٠ سانتیمتری در بدنه و آسیب رسیدن به یکی از ژنراتورهای اصلی مولد بخار و تأسیسات برق کشتی شده است. همچنین سیستم اتوماتیک موتورخانه از کار افتاده، اما موشک منفجر نشده است.******** به محض دریافت خبر این حادثه، گروه امداد و نجات مستقر در جزیره خارک به کمک کشتی آسیب دیده شتافت و در ساعت ٧:٤٠ کنار کشتی شیرکوه رسید و پس از انجام کارهای اولیه، در ساعت ٨:٤٥ آن را به سوی جزیرۀ خارک هدایت کرد. معاونت جنگ وزارت نفت ضمن تأیید این خبر به خبرگزاری جمهوری اسلامی گفت: این کشتی به تازگی خریداری شده است. امروز همچنین ٣ کشتی در خلیجفارس هدف قایقهای توپدار قرار گرفتند. بنا به اعلام خبرگزاری آسوشیتدپرس، مدیران اجرایی کشتیرانی مستقر در خلیج (فارس) گفتند که قایقهای توپدار ایرانی سحرگاه امروز یک تانکر شناور حامل گاز بوتان و پروپان را در نزدیکی تنگه هرمز مورد حمله قرار دادند. کاپیتان این نفتکش نروژی که تحت پرچم سنگاپور حرکت میکرد گفت هیچ یک از ٢٨ خدمه کشتی زخمی نشدند. منابع کشتیرانی گفتند این حمله در ٢٥ مایلی شمالغربی رأسالخیمه رخ داد. رادیو اسرائیل نیز از حمله دیگری به نفتکشها در خلیجفارس، ظرف امروز خبر داده است. این رادیو گفت: ٤ ساعت پس از آنکه نفتکش نروژی هایکل مورد حمله واقع شد یک نفتکش پانامایی بهنام توپاز که از دهانه تنگه هرمز میگذشت هدف قایقهای ایرانی قرار گرفت. در گزارشها آمده است ٢١ موشک به این کشتی اصابت کرد. بلافاصله پس از این حادثه یک کشتی جنگی عمانی به کمک نفتکش مزبور شتافت و یک هلیکوپتر که حامل خبرنگاران بود بر فراز آن به پرواز درآمد. خبرنگاران تأیید کردند که دود ناشی از آتشسوزی را بر فراز آن مشاهده کردهاند. سومین نفتکش نیز که مورد حمله قرار گرفت یک نفتکش دانمارکی به نام تورم روتنا با ظرفیت ٣٣٦٥٠ تن و مخصوص حمل فرآوردههای پالایش شده است که بعد از تنگه هرمز عازم بندر جبیل در سواحل عربستان سعودی بود. منابع کشتیرانی گفتند به انبارهای کشتی بهشدت آسیب وارد شده است.

گزارش - 7

7. به گزارش تیپ٧٥ ظفر سپاه پاسداران، نیروهای مالبند یک اتحادیه میهنی کردستان عراق، امروز با اجرای یک کمین در استان سلیمانیه تلفات و خساراتی را به نظامیان عراقی وارد کردند. در جریان این عملیات که در جاده شارباژ، نزدیک مقر تیپ٣١ سلیمانیه انجام شد، ٢٤ نفر از نظامیان عراقی کشته و ١٠٨ نفر اسیر شدند و تجهیزات زیر نیز به غنیمت گرفته شد. خمپارهانداز ٦٠ میلیمتری ٣ قبضه اسلحه کداریوف ٣ قبضه تیربار گرینوف ٣ قبضه اسلحه کلاشینکف ٥٥ قبضه اسلحه قناصه ١ قبضه انواع بیسیم ٥ دستگاه آرپیجی٧ ١٥ قبضه ماسکهای شیمیایی تعداد زیاد همچنین یک گروه مسلح معارض عراقی (حرکةالاسلامی - لشکر قرآن) در محدوده دربندیخان در استان سلیمانیه عراق در درگیری با نظامیان عراقی دو تن را کشته و سه نفر دیگر را مجروح کردند.

گزارش - 8

8. حمله به نفتکشها (به وسیله قایقهای توپدار، نه عراق) همواره موجب اعتراض کشورهای عربی است و این کشورها خواهان حمایت امریکا از تمام کشتیها هستند. اما سخنگوی وزارت دفاع امریکا دراینباره گفت: نیروهای دریایی امریکا تنها از کشتیهای دارای پرچم امریکا حفاظت خواهند کرد، ولی کمکهای انسانی در اختیار خدمه کشتیهای دیگر که مورد حمله قرار گیرند، خواهند گذاشت. رادیو امریکا درباره فرماندهی مشترک نیز که خواستۀ برخی کشورهای اروپایی است گفت: مقامهای وزارت دفاع امریکا میگویند هنوز دلیلی وجود ندارد که امریکا از ایجاد یک فرماندهی مشترک متحدان در خلیجفارس حمایت کند. چنین نظری اغلب مطرح شده است اما مقامهای پنتاگون میگویند امریکا هماینک عملیاتش را در خلیجفارس با متحدان هماهنگ میسازد، بنابراین به فرماندهی مشترک نیازی نیست.

گزارش - 9

9. به دنبال اعلام روز گذشته دربارۀ پاکسازی مناطق مینگذاری شده در خلیجفارس، امروز خبرگزاری رویتر در گزارشی از احتمال کاهش حضور ناوگانهای خارجی در خلیجفارس خبر داد. بنا به اعلام این خبرگزاری فشار فزاینده بر دولتهای غربی مبنیبر کاستن هزینه حضور ناوگان خود در خلیج (فارس) آنها را بر آن داشته است تا شمار کشتیهای مینروب خود در منطقه را کاهش دهند. شواهد این امر حاکی از آن است که برخی از مینجمعکنها به زودی این منطقه را ترک خواهند کرد. علائم شناور هشدار زرد و قرمز از خطوط دریایی منطقه برداشته شده است. اما به گفته منابع نظامی غرب که در منطقه خلیج (فارس) حضور دارند، به محض دست کشیدن کشورهای غرب از نگهبانی منطقه و یا آغاز بازگشت کشتیها به کشورشان، ایران مینهای جدیدی در خلیج (فارس) کار خواهد گذاشت. اینک تمامی میادین مینگذاری شده پاکسازی شده است و طراحان نظامی غرب در حال بررسی احتمال کاهش هزینههای حضور نیروهای خود در منطقه در سایه هماهنگی بیشتر با یکدیگر و نیز اجازه بازگشت به برخی از نیروهای خود به کشورشان هستند. منابع یاد شده میگویند: نیروهای انگلیسی، امریکایی، هلندی، بلژیکی و ایتالیایی ممکن است ظرف ماههای آینده از منطقه خارج شوند و تنها شمار اندکی از کشتیهای مخصوص برای تشکیل یک نیروی بازدارنده سیاسی و نظامی در مقابله با هرگونه مینگذاری جدید ایران در منطقه باقی بمانند. به گفته منابع مزبور رژیم سعودی اکنون تصمیم گرفته است تا هشت فروند کشتی مینروب به ارزش ٥٥٠ میلیون دلار خریداری کند.

گزارش - 10

10. وزارت امور خارجه ایران در یادداشتی، به اقدام تحریک آمیز هواپیماها و ناوهای جنگی فرانسه در خلیج فارس اعتراض کرد. در این یادداشت که به بخش حافظ منافع فرانسه در سفارت ایتالیا در تهران تسلیم شده، آمده است که ناوهای جنگی و هواپیماهای فرانسوی در چهار نوبت به هواپیماهای گشت دریایی ایران هشدار دادهاند که در نزدیکی آنها پرواز نکنند. در قسمتی از این نامه آمده است: «بدیهی است که حق پرواز بر فراز آبهای بینالمللی برای کلیه کشورها یکی از مقررات شناختهشده جهانی در حقوق بینالمللی است. هواپیماهای فرانسه، هواپیماهای گشت ایران را تعقیب و رهگیری کردند و مانع پرواز آزاد آنها بر فراز آبهای بین المللی در خلیج فارس شدند که نقض اصول پذیرفته شده در حقوق بین المللی است. بنابراین، دولت جمهوری اسلامی، در حالی که به این اقدامات اعتراض دارد، قویاً خواستار توقف این قبیل فعالیتها است.» همچنین تصویر این یادداشت همراه با یک نامه امروز از سوی محمدجعفر محلاتی نماینده دائمی ایران در سازمانمللمتحد تسلیم دبیرکل سازمانملل گردید. نامۀ نماینده ایران به عنوان سند شماره S/19446 شورای امنیت سازمانملل منتشر شد.

گزارش - 11

11. آیتالله سیدعلی خامنهای رئیس جمهور و امام جمعه تهران در خطبه های نمازجمعۀ امروز با اشاره به خروج تدریجی ناوهای امریکا و کشورهای عضو ناتو از خلیجفارس و عدم توانایی این کشورها برای حفاظت تردد نفتکشهای کشورهای حامی عراق، از تمایل کشورهای حاشیه خلیجفارس برای گفتوگو با جمهوری اسلامی ایران استقبال کرد. وی توسعه نیافتن جنگ با عراق به خلیجفارس را عامل آرامش این کشورها اعلام نمود. نتایج عملیات بیتالمقدس٢ و موضوع تلاش قدرتهای بزرگ جهانی برای تحریم تسلیحاتی ایران از دیگر مسائل مطرح شده در اظهارات امام جمعه تهران بود. امام جمعه تهران در قسمتی از سخنان خود به سیاست شکست خورده امریکا در منطقه خلیجفارس اشاره کرد و گفت: ما شکست و ذلت امریکا در آغاز دخالت و لشکرکشیاش به منطقه را پیشبینی کردیم و امروز به وضوح روشن است که متحدان امریکا یکی پس از دیگری در حال عقبنشینی و خروج از منطقه میباشند. امریکا نیز سرانجام مجبور به عقبنشینی خواهد شد و این شکست بر همه دنیا واضح و آشکار است. آیتالله خامنهای در قسمتی دیگر از سخنان خود با اشاره به این مطلب که امریکا هرگز قادر به تأمین امنیت خلیجفارس نخواهد بود، حفظ امنیت خلیجفارس را با همکاری کشورهای منطقه میسر دانست و در این زمینه یادآور شد: آن کسانی که به نیروهای خارجی دلگرم بودند دیدند که امریکا و ناتو قادر به حفاظت از آنها در خلیجفارس نیستند. آنها دیدند که ملت انقلابی ایران را در این طریق نمیتوان ترساند و راه برای ایجاد امنیت در خلیجفارس، حضور ابرقدرتها در این منطقه نیست. ما معتقد بوده و هستیم که امنیت خلیجفارس تنها با همکاری کشورهای منطقه امکانپذیر است و باید عامل ناامنی یعنی رژیم عراق تحت فشار قرار گیرد. امروز خوشبختانه کشورهای حاشیه خلیجفارس واقعبینانهتر به قضایا نگاه میکنند و حاضرند با جمهوری اسلامی ایران بر سر مسئله خلیجفارس مذاکره کنند. این راه موفق و خوبی است و کشورهای خلیجفارس قادر به دفاع از منطقه خلیجفارس هستند و پشتوانه این دفاع، قدرت عظیم جمهوری اسلامی خواهد بود و راه دفاع این است که بر عامل تشنج در منطقه یعنی رژیم عراق فشار وارد شود. وی افزود: بدیهی است اگر جنگ عراق علیه ایران تنها در مرزهای خشکی محدود گردیده و به خلیجفارس توسعه پیدا نکند، کشورهای خلیجفارس نفس راحتی خواهند کشید. در خلیجفارس نباید تشنج بهوجود آید، زیرا تنها یک دولت از وضعیت تشنجآمیز صدمه نخواهد دید بلکه تمام کشورهای منطقه و بهویژه کشورهای متزلزل صدمه بیشتری خواهند دید. وی سپس گفت: ما از پیشنهاد کشورهای منطقه جهت مذاکره با مقامات جمهوری اسلامی ایران استقبال میکنیم. رئیسجمهور همچنین به تشریح نتایج عملیات بیتالمقدس٢ پرداخت و گفت: پیروزیهای درخشان ما در جبهه های غرب و شمالغربی کشور بسیار با ارزش است. در آن منطقه یخزده و برفزده کوهستانی این جوانان شجاع و مردان مؤمن و از جان گذشته و این سربازان حقیقی اسلام فداکارانه ضربات خود را یکی پس از دیگری بر دشمن وارد میکنند. وی افزود: از روزی که عملیات بیتالمقدس٢ شروع شده است، اکثر روزها و شبها عملیات ادامه داشته و هر دفعه ضرباتی بر دشمن وارد شده و دشمن در هر مرحله تعدادی از نیروهایش کشته و یا اسیر شدهاند و نیروهای رزمنده ما با سربلندی قدم به قدم پیش رفته اند و همان سیاست ضربات متوالی است که انشاءالله این سیاست ادامه پیدا خواهد کرد. امام جمعه تهران تحریم تسلیحاتی ایران را به عنوان یک موضوع دیگر سیاسی روز مورد توجه قرار داده و اظهار داشت: تصور آنها این است که با اینگونه کارهای نسنجیده و نپخته خواهند توانست ملت ما را از ادامه اهداف خود باز دارند. ما اعلام میکنیم که تحریم تسلیحاتی مطلب جدیدی نیست، ما چندین سال است که دچار تحریم تسلیحاتی هستیم. سیل سلاحها و اعزام متخصصین از سوی کشورهای غربی و شرقی به سمت عراق سرازیر است و همه امکانات را در اختیار رژیم عراق گذاشتهاند و ما باید با زرنگی و تلاش خودمان یک چیزی را بهدست بیاوریم والّا هیچکدام از قدرتهای بزرگ و تولیدکنندگان معروف سلاح حاضر نیستند یک قدم با ما راه بیایند. ما از همین موقعیت استفاده کرده و توانایی تولید سلاح در داخل کشور را بالا بردیم. امروز بسیاری از سلاحهای پیچیده را در داخل کشور تولید میکنیم، دستگاههای جهانی مطمئن باشند که ما علیرغم تصمیمات آنها آنچه که برای جمهوری اسلامی لازم باشد به هر نحوی و از هر کجا که باشد تهیه و تأمین خواهیم کرد و همانطور که به ملت خود و ملت عراق قول دادهایم، ضربات متوالی را تا سقوط رژیم بعثی وارد خواهیم کرد.

گزارش - 12

12. عبدالرحمن شیخ وزیر کشاورزی عربستان به عنوان فرستاده ویژه آن کشور امروز به پکن رفت و در ملاقات با وزیر امور خارجه چین نامه پادشاه عربستان در مورد هشتمین اجلاس کشورهای خلیجفارس برای رئیس جمهور چین را به وی تسلیم نمود. در این ملاقات وزیر امور خارجه چین به وی گفت که کشورش از هرگونه پیشنهاد و اقدامی برای خاتمه جنگ ایران و عراق و برقراری مجدد صلح و ثبات در منطقه خلیجفارس حمایت میکند. عبدالرحمن شیخ ابراز امیدواری کرد که چین برای اجرای قطعنامه٥٩٨ به تلاشهای خود ادامه دهد.

گزارش - 13

13. در مورد پایان دادن به جنگ، نشریۀ هرالد تریبیون چاپ اروپا در شماره امروز خود تحت عنوان، چگونه نیروهای سازمانمللمتحد میتوانند به جنگ ایران و عراق خاتمه دهند به قلم ویلیام پوینت عضو شورای برنامه ریزی سیاسی دولت امریکا در زمان کندی و جانسون (رؤسایجمهور پیشین امریکا) نوشته است: امریکا امکاناتی برای پایان دادن به جنگ در اختیار دارد که اولین قدم آن با تصویب قطعنامه آتشبس شورای امنیت برداشته شده است. مانند آنچه که سی و پنج سال پیش با قطعنامه اجلاس عمومی سازمانملل تحت عنوان اتحاد برای صلح به جنگ در کره خاتمه داد، اکنون نیز این مشکل با تصویب قطعنامه تحریم فروش اسلحه قابل حل است. نویسنده مقاله میافزاید: پایان یافتن جنگ اثراتی در جو بین المللی خواهد داشت و به سازمان ملل متحد بهعنوان یک نهاد بینالمللی برای استقرار حفظ صلح جهانی قدرت و نیروی از دست رفته را باز خواهد گردانید. ویلیام پوینت همچنین میافزاید: پایان گرفتن جنگ ایران و عراق بر اثر همکاری نزدیک کشورهای عضو سازمانملل و خصوصاً دو ابرقدرت در بهبود روابط شرق و غرب مؤثر خواهد بود و حتی جوّ طوفانی حاصل از بحران مالی را آرام خواهد نمود. نویسنده در خاتمه آورده است: از همه مهمتر آنکه پس از چندین سال جنگ و بحران، آرامش و ثبات مجدداً به منطقه حساس خلیجفارس بازگردانده خواهد شد.

________________________________________

• نیروهای تیپ٣٥ در طول روز با توجه عدم حضور دشمن در یال اول و وجود برف زیاد، سرما و مشکلات کمبود نیرو که از سوی فرماندهی یگان عنوان میشد در محدوده کمی از یال اول مستقر شده و منتظر آمدن نیروهای تیپ قائم برای ادامه مأموریت و تصرف گوجار شده بودند.
  • براساس اطلاعاتی که مسئول محور تیپ٣٥ به نیروهای تیپ١٢ داد، آنها باید پس از پیمودن مسافتی کمتر از یک کیلومتر به محل تجمع و تیربار فعال دشمن میرسیدند. [با استفاده از نوار شماره ٢٧٣٨٥، هدایت عملیات، ٢/١١/١٣٦٦]
    • علت اصلی غافلگیر شدن نیروهای تیپ١٢ آن بود که این نیروها بهسمت چپ خود هیچ توجهی نداشتند چون تأمین جناح چپ آنان بهعهده تیپ٣٥ بود.
      • افراد حاضر در این جلسه عبارتند از: اکبر هاشمی رفسنجانی، حسن روحانی، محمدعلی (عزیز) جعفری، محمدباقر قالیباف، علی صیاد شیرازی، مصطفی ایزدی، اسماعیل قاآنی، علی فضلی، اسماعیل کوثری، علی شادمانی، علی عبداللهی، صادق محصولی، مهدی مبلغ، جانمحمد، اکبر غمخوار، سعید صادقی، یزدانی، تشکری، روحالله نوری، سیفالله حیدرپور، زینالعابدین احمدی (توپخانه)، مهدی ورشابی (جهاد سازندگی)، سرهنگ محمد انصاری فرماندۀ هوانیروز ارتش و حسین اردستانی راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه خاتمالانبیا سپاه پاسداران. (سند شماره ١٥٦٧/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتمالانبیا در عملیات بیتالمقدس٢، حسین اردستانی، از ١/١١/١٣٦٦ تا ٥/١١/١٣٦٦، ص٤٤)
        • ایشان از مهماترسانی برای قبضههای توپ نیز بهعنوان یک مشکل یاد کرد.
          • در بخشی از این جلسه گزارش فعالیت هوانیروز در طی ٣ روز گذشته ارائه شد که براساس آن هوانیروز در روزهای ٢٩، ٣٠ دی و اول بهمن جمعاً ٧ سورتی مأموریت اجرای آتش با استفاده از بالگردهای کبری اجرا کرده و همچنین ١١٨٥ نفر نیرو و ٦٨ مجروح را جابهجا کرده است. در اجرای این مأموریتها ٢ فروند بالگرد دچار سانحه شدهاند. قبل از عملیات نیز یک بالگرد هوانیروز و یک بالگرد متعلق به هلالاحمر به علت وجود مه غلیظ در گردنه خان در محور بانه به کوه برخورد نموده و سقوط کردهاند .(سند شماره ١٥٦٧/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتمالانبیا در عملیات بیتالمقدس٢، حسین اردستانی، از ١/١١/١٣٦٦ تا ٥/١١/١٣٦٦، صص ٤٧ - ٤٦)
            • ناقص بودن جمله به علت صحبت محاورهای است که بهخاطر نقل عین جمله، به همین شکل آورده شده است.
              • یکی از مسائل اساسی درمورد عملیات در منطقه فاو، مطرح کردن هدفدار نبودن این عملیات از سوی بعضی از فرماندهان یگانها و کادر آنها میباشد.
              • فرماندهان شرکتکننده در این جلسه عبارتند از: محسن رضایی، رحیم صفوی، مصطفی ایزدی، محمدعلی (عزیز) جعفری، محمدباقر قالیباف، اصغر مقدم، امیر حیاتمقدم، حسین نجات. در میان جلسه باتوجهبه مباحث جدید از جمله عملیات در حلبچه ابتدا فرماندهان دیگری از جمله غلامرضا صالحی، قاسم سلیمانی، مرتضی قربانی، محمدنبی رودکی به جمع حاضر اضافه شدند و سپس سیفالله حیدرپور، حسین پروین، علی فضلی، اکبر آقابابایی، امین شریعتی، روحالله نوری، علی شادمانی، اسماعیل قاآنی، اسماعیل کوثری، صادق محصولی، تشکری و خستو هم به جلسه آمدند. (سند شماره ١٥٦٧/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتمالانبیا در عملیات بیتالمقدس٢، حسین اردستانی، از ١/١١/١٣٦٦ تا ٥/١١/١٣٦٦، صص ٩٢-٩٠، ٧٢)
              • منظور از تنگه، حد فاصل ضلع شمال شرقی دریاچه دربندیخان و دامنه های ارتفاع مرزی سورن است.
              • فاصله این قسمت یعنی ضلع شمال شرقی دریاچه به ملخور از نظر نظامی تنگه محسوب شده و تنها معبر وصولی ارتش عراق برای دسترسی به دشت حلبچه از سمت شمال محسوب میشود. بدین معنی که در صورت بسته شدن این تنگه تمام دشت حلبچه در محاصره کامل قرار خواهد گرفت.
              • قرارگاه رمضان در منطقه عمومی حلبچه عمداً کار شناسایی از عمق منطقه را انجام میداد.
              • فرمانده سپاه در صحبت دو روز قبل با مرتضی قربانی فرمانده لشکر٢٥ کربلا و قاسم سلیمانی فرمانده لشکر٤١ ثارالله با بیان اینکه تلاشهای شمالغرب برای کَندن دشمن از جنوب است، با توجه به نتایج ضعیف عملیات بیتالمقدس٢ تا کنون، به این دو فرمانده گفته بود که قصد نداریم از شما در محور بیتالمقدس٢ استفاده کنیم.
              • حاضران در جلسه عبارتند از: محسن رضایی، سیدیحیی (رحیم) صفوی، مصطفی ایزدی، محمدعلی (عزیز) جعفری، محمدباقر قالیباف، اصغر مقدم، امیرحیاتمقدم، حسین نجات، غلامرضا صالحی، مهدی مبلّغ، علی فضلی، حسین پروین، سیفالله حیدرپور، اکبر آقابابایی، امین شریعتی، خستو، شادمانی، روحالله نوری، اسماعیل قاآنی، اسماعیل کوثری، تشکری، صادق محصولی. (سند شماره ١٥٦٧/د مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: دفترچه ثبت جنگ راوی قرارگاه خاتمالانبیا در عملیات بیتالمقدس٢، حسین اردستانی، از ١/١١/١٣٦٦ تا ٥/١١/١٣٦٦، صص ٩٧-٧٣.)
              • ارتش عراق در اطلاعیه نظامی شماره ٢٩٩٥ اعلام کرد که هواپیماهای این کشور صبح امروز به یک هدف بزرگ در نزدیکی سواحل ایران حمله کردهاند. (خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران، نشریه گزارشهای ویژه، شماره ٣٠٩، ٣/١١/١٣٦٦، صفحه ١ به نقل از رادیو صوتالجماهیر، ٢/١١/١٣٦٦.)

آیتالله خامنه ای در خطبه نماز جمعه تهران از تمایل کشورهای حاشیه جنوبی خلیج فارس برای گفت وگو با جمهوری اسلامی ایران استقبال کرد.

منابع و مآخذ روزشمار 1366/11/02