1366.10.28

روزشمار جنگ سال 1366 1366.10.28
نام‌های دیگر	بیست و هشت دی
تاریخ شمسی	1366.10.28
تاریخ میلادی	18 ژانویه 1988
تاریخ قمری	27 جمادی‌الاول 1408

1359.10.28

1360.10.28

1361.10.28

1362.10.28

1363.10.28

1364.10.28

1365.10.28

گزارش- 1

1. حرکت ٣ گردان از لشکر نصر، تیپ فتح و تیپ قائم که قبل از نیمهشب گذشته به سمت ارتفاع الاغلو و تنگة دولبشک شروع شده بود با کندی ناشیاز تاریکی مطلق هوا و بارش برف سنگین و گلولای فراوان در کوهستانهای غرب ماؤوت در استان سلیمانیه عراق کماکان ادامه داشت. از حدود نیمهشب خبرهایی مبنیبر عقب آمدن فرمانده یکی از دو گردان لشکر٥ نصر که در محاصره بود به فرمانده این لشکر داده شد. خبرها حاکی از آن بود که نیروهای این دو گردان در حال خارج شدن از محاصره هستند، ولی اخبار کامل نبود. این نیروها که تعدادشان حدود ٤٠٠ نفر بود از حدود ظهر دیروز پس از رسیدن به انتهای تنگه الاغلو، با توجه به اشراف بر منطقه متوجه عقبنشینی نیروهای لشکر عاشورا از ارتفاع الاغلو و بستهشدن عقبه خودشان شده بودند. پس از قطع ارتباط با عقب با تدبیر فرهاد یعقوبی معاون لشکر که همراه آنان بود تصمیم گرفتند از مسیر پشت یالهای گوجار به سمت هرمدان و قمیش بیایند که پس از حدود ٩ ساعت راهپیمایی موفق شدند خود را حدود ساعت ١:٣٠ بامداد به ابتدای تنگه قمیش و عقبه لشکر برسانند.* از آنجایی که اصلیترین هدف عملیات امشب خارج کردن ٢ گردان لشکر نصر از محاصره بود و اساساً قرارگاهها و یگانها خود را برای عملیات در شب بعد آماده میکردند، پس از رسیدن خبر قطعی خارجشدن نیروهای لشکر نصر از حلقه محاصره، بهنظر میرسید ضرورت درگیرشدن با دشمن برای بازکردن تنگه و تصرف الاغلو، منتفی شده است، لذا صحبتهایی در مورد درگیر نکردن و عقب آوردن نیروها انجام شد و تصمیم بر این شد که مأموریت امشب لغو شود. بنابراین قالیباف جانشین قرارگاه نجف با سیفالله حیدرپور فرمانده تیپ٤٨ فتح تماس گرفت تا این مطلب را به وی اطلاع دهد. در همان دقایق اسماعیل قاآنی نیز با همین قصد با مسئول محور لشکر نصر تماس گرفت ولی قبل از بیان مقصود خود از این تماس، مسئول محور اطلاع داد که نیروهای گردان روحالله با دشمن درگیر شدهاند. با شدت یافتن درگیری با دشمن و از طرف دیگر معلوم نبودن دقیق محل درگیری، امکان اجرای تدبیر مسئولین قرارگاه نجف و لشکر نصر برای عقب آوردن این گردان بینتیجه ماند. به این ترتیب چارهای جز ادامه عملیات نبود، لذا بلافاصله به توپخانه دستور داده شد که روی قله اصلی الاغلو و ابتدای تنگه الاغلو اجرای آتش کند. نیروهای لشکر نصر بعد از شکستن خط، ابتدای ارتفاع و تنگه الاغلو را تصرف و تأمین کردند. این درحالی بود که یک تیپ عراق بهعلاوه یک گردان کماندویی دشمن که مأموریت پاکسازی گوجار را به عهده داشتند، به لشکر نصر فشار میآوردند. نیروهای تیپ٤٨ فتح که به دنبال گردان اول لشکر نصر حرکت میکردند پس از عبور از خط از روی یال اصلی الاغلو به سمت قله اصلی این ارتفاع پیشروی کردند و تا حدود ساعت ٧:٣٠ صبح به نزدیکی قله اصلی الاغلو رسیدند؛ این حرکت توأم با درگیری با دشمن بود. با روشن شدن هوا این تیپ یال سمت راست قله اصلی به سمت تنگه الاغلو را هم تأمین کرد. قسمتهایی از قله اصلی الاغلو به سمت نیروهای خودی صخرهای است و تصرف آن تا حدی مشکل بود، لذا تلاشها برای رفتن روی قله به جایی نرسید و تا حدود ساعت ٩ صبح وضعیت نسبتاً ثابتی در الاغلو برقرار بود. مشکل عمدة این نیروها وضعیت نامناسب جوی و کمبود آتش توپخانه خودی و در عین حال مهمترین موضوع نوع آرایش نیروهای خودی روی ارتفاع گوجار بود. تیپ فتح به خاطر حضور نداشتن لشکر نصر در انتهای الاغلو و بالطبع عدم پوشش جناح راست خود از این ناحیه نیز آسیبپذیر بود. بههرحال نسبت به امکان ماندن این تیپ ابهام وجود داشت. توان محدود تیپ، نبود پشتیبانی لازم، وضعیت نامساعد جاده و ... که بارش سنگین برف نیز مزید بر مشکلات بود، مانع از ادامه پرقدرت پیشروی گردید و تیپ فتح از روی ناچاری به پیشروی فعلی اکتفا کرد و متوقف شد. متقابلاً دشمن نیز با مشکلات مشابهی مواجه بود امّا از عقبه بهتری برخوردار بود و برای اجرای پاتک مشکل چندانی پیشرو نداشت. به نظر میرسید که فرماندهی قرارگاه نجف امید چندانی به موفقیت تیپ ندارد. ناکامی در محور تنگه دولبشک از طرف دیگر عملیات تیپ١٢ قائم در تنگه دولبشک نیز بینتیجه ماند. این گردان که دیرتر از نیروهای تیپ٤٨ فتح و لشکر نصر حرکت به سمت دولبشک را آغاز کرد، پس از پیمودن مسیر تا ابتدای تنگه دولبشک در حالیکه به علت سرمای شدید و بارش برف سنگین توان زیادی را از دست داده بود، بدون مواجه شدن با دشمن در محدودة ابتدای تنگه دولبشک متوقف گردید. نیروهای گردان پس از مدتی بلاتکلیفی چون محل مناسب و سنگری برای استقرار نداشتند و لباس اغلب آنها نیز به دلیل نداشتن بادگیر خیس شده بود، مستأصل مانده بودند. توقف در یک نقطه نیز باعث شده بود که سرما بیش از حد معمول روی نیروها اثر بگذارد، لذا پس از گذشت چند ساعت و توقف بیحاصل در زیر برف از حدود ساعت ٣:٣٠ صبح با نظر فرماندة گردان تا خط پدافندی لشکر عاشورا، قبل از روستای الاغلو، عقب آمدند.** بهدنبال آن، حدود ساعت ٤ صبح فرمانده تیپ قائم به قرارگاه تاکتیکی لشکر نصر آمد و ضمن گزارشی از وضعیت نیروهایش، ماندن آنها در زیر برف را باتوجهبه نداشتن سرپناه مشکل دانست. فرمانده قرارگاه نجف به ناچار ضمن موافقت با عقب آمدن گردان میگوید: «حالا برو بالا سر نیروهایت، اگر نمیتوانند بمانند جمع وجورشان کن و بیاور عقب.» تردید در سمت اصلی عملیات باوجود تصرف بخشی از یال اصلی قله الاغلو، نگهداشتن و تثبیت این ارتفاع با تردید جدی مواجه است. بخشی از موضوعات مورد بحث فرمانده کل سپاه با اطرافیان حاضر در سنگر فرماندهی این تردید را به خوبی نشان میدهد. محسن رضایی ساعت ٥ صبح در جریان آخرین وضعیت قرار گرفت و درپی بحثهایی درباره تصور دشمن از تلاش خودی، ادامه عملیات و ... درباره سَمتِ ادامه عملیات گفت: «ما به سمت کوه رنگ و قیوان نباید برویم. دشمن به سمت راست (رودخانه) توجه دارد. دیگه با آمدن ما به اینطرف نظرش از آمدین حذف شده، ما نباید برویم به سمت قیوان، بلکه از سمت ژیلوان (در غرب گوجار) منطقه را توسعه بدهیم که آتش هم (داشته باشیم). تجربه نشان داده که باید عرض بگیریم.» درپی این صحبت، مصطفی ایزدی سؤال کرد: «اگر تیپ٤٨ فتح روی الاغلو نتواند بماند، نظرتان چیه؟ چی تو ذهنتان است؟» محسن رضایی: «انتهای گوجار به قمیش را یک خط محکم درست کنیم (ظرف) هفت هشت روز، ده روز یک بازسازی درست و حسابی بکنیم.» ایزدی ضمن اشاره به اینکه فرماندهان هم خسته شدهاند و توان چندانی ندارند، گفت: «ولی برادر محسن ما باید از این تنگه خودمان را نجات بدهیم، اینجا خیلی محدود است. باید باز شویم، آتش دشمن روی آنجا خیلی مؤثر بود.» دقایقی بعد محمد باقری معاونت اطلاعات نیروی زمینی گفت: «برادر محسن، اخبار حاکی از این است که اینها [تیپ٤٨ فتح] روی الاغلو محکم نیستند.» محسن رضایی: «اشکال همین جناح است.» درپی دریافت این اخبار، فرمانده کل سپاه با فرمانده قرارگاه نجف تماس گرفت و بر اینکه تیپ٤٨ فتح از قله جلوتر نرود و به تأمین و مستحکم کردن جناح چپ و راست خود بپردازد، تأکید کرد. پیرو آن هم مصطفی ایزدی خبری از شنود دربارة تأکید ستاد کل ارتش عراق مبنی بر بازپسگیری این نقطه بیان کرد و گفت: «اینجا خیلی مهم است. اگر دشمن بگیرد وضع ما را به هم میریزد.» لذا به توپخانه دستور داده شد روی مواضع دشمن در این نقطه با شدت اجرای آتش کند.

گزارش- 2

2. هنوز ساعتی از حضور نیروهای تیپ٤٨ فتح در نزدیکی قله اصلی گوجار نگذشته بود که با فشار دشمن مواجه شدند و به دلایل مختلفی که از شرایط جوی نامناسب و از سوی دیگر کنترل نکردن نیروها و همچنین نبود ساماندهی مناسب خط دفاعی ناشی میشد، از آنجا عقب نشستند. پس از استقرار گردان دوم تیپ٤٨، نیروهای گردان اول که از ابتدای شب گذشته به علت سرمای زیاد منطقه و خستگی ناشی از راهپیمایی و جنگیدن در کوهستان و برف توان زیادی را از دست داده بودند و از روحیه چندان مناسبی نیز برای مقابله با فشار دشمن برخوردار نبودند بهصورت پراکنده به عقب میآمدند. حدود ساعت ٩:٢٠ صبح درحالیکه فرماندهان دو قرارگاه نجف و قدس و لشکر٣١ و تیپ٤٨ در محل قرارگاه تاکتیکی لشکر٣١ در قمیش*** درحال بررسی آخرین وضعیت عملیات و اتخاذ تصمیم برای چگونگی ادامة عملیات بودند، اسماعیل قاآنی فرمانده لشکر نصر وارد سنگر شد و به نقل از نیروهایش که در خط بودند خبر از عقب آمدنِ نیروهای تیپ٤٨ داد. سپس با نظر فرمانده قرارگاه نجف قرار شد هر دو یگان به محکم کردن خطوط دفاعی و نگهداشتن منطقه مأموریت خود بپردازند. پس از پایان تلاشهای نهچندان جدی و ناموفق تیپ٤٨ برای تصرف قله اصلی الاغلو و درحالیکه تعدادی از نیروهای این یگان از الاغلو عقب آمده بودند، در ساعت ١٠ صبح، دشمن با استعداد ضعیفی در حد یک گروهان اقدام به پاتک به مواضع این تیپ در زیر قله اصلی کرد که با مقاومت نیروهای گردان دوم تیپ٤٨ دفع شد. دشمن مجدداً در ساعت ١٠:٥٠ با تلاشهای جدیتری مجدداً اقدام به پاتک کرد. نیروهای تیپ٤٨ ضمن مقاومت درخواست آتش کردند که فرماندة قرارگاه نجف به تیپ٦١ توپخانة محرم دستور به اجرای آتش در محدوده قله اصلی الاغلو را داد. به علت بارش برف و نداشتن دید در منطقه و اجرای آتش بدون دیدبان روی مختصات داده شده، مانع جدی برای نیروهای دشمن ایجاد نشد. با افزایش فشار عراقیها، نیروهای تیپ٤٨ که برای حفظ مواضع خود با مشکلاتی از جمله نداشتن آتش روبهرو بودند، عقبنشینی کردند و از یال الاغلو به سمت عقب سرازیر شدند و به جای اتخاذ موضع مناسب، عقبنشینی خود را ادامه دادند و از نیروهای لشکر٥ که در ابتدای تنگه الاغلو مستقر بودند رد شدند و به سمت تنگه قمیش عقب رفتند. تشکیل ردههای پدافندی برای حفظ خط با عقب نشینی تیپ٤٨ فتح از الاغلو و ایجاد وضعیت جدید و دستور اکید فرمانده قرارگاه نجف مبنی بر محکمکردن خط اول در مقابل تنگه الاغلو، لشکر نصر بلافاصله با واردکردن گردان جدید در خط ابتدای تنگه، آن را جایگزین گردان قبلی که دو شب در منطقه حضور داشت و تاحد زیادی توان خود را در عملیات شب گذشته از دست داده بود، کرد. ساعت یک بعد از ظهر نیز جلسهای در قرارگاه تاکتیکی لشکر عاشورا با حضور فرماندهان قرارگاه نجف و قدس و فرماندة لشکر٣١ عاشورا تشکیل شد و حاضران به ارزیابی توان موجود در خط اول پرداختند. چون احتمال اقدام دشمن برای تصرف ابتدای تنگه الاغلو داده میشد گفتوگوها حول محور محکمکردن خط و ایجاد آمادگی برای مقابله با فشار بعدی یگانهای عراقی تا مشخص شدن چگونگی ادامة عملیات قرار گرفت. وضعیت خط اول بدین گونه بود که گردان جدید لشکر نصر در ابتدای تنگه الاغلو و تعدادی از نیروهای لشکر عاشورا پشت خاکریز واقع در انتهای تنگه قمیش که از صبح روز سوم عملیات جهاد اصفهان احداث کرده بود حضور داشتند که خط محکم و مطمئنی نبود. در حین جلسه شوشتری پیشنهاد کرد که لشکر عاشورا با بهکارگیری یک گردان دیگر و استقرار نیروهای آن در دامنة دو طرف تنگه، خط جدیدی در داخل تنگه قمیش و پشت خط اول خود بهعنوان خط دوم تشکیل دهد که مورد قبول فرماندهی این یگان قرار گرفت. برای حصول اطمینان بیشتر در حفظ مواضع خودی، عزیز جعفری نیز پیشنهاد تشکیل خط دیگری در ابتدای تنگه قمیش داد که چون عقبه و امکانات لشکر٣١ در این محدوده قرار داشت، امین شریعتی مسئولیت تشکیل این خط را با بهکارگرفتن نیروهای احتیاط یگان خود پذیرفت و این خط بهعنوان خط سوم پدافندی محسوب شد.

گزارش- 3

3. ازجمله مشکلات یگانهای شرکت کننده در عملیات شب گذشته و روز جاری شرایط سخت جوی و از سوی دیگر کمبود آتش توپخانه و ادوات در حمایت از نیروها بود. در طول شب و روز بارش برف کماکان ادامه داشت و لباس نیروها که بدون سرپناه در زیر برف به سر برده بودند کاملاً خیس شده و این امر خصوصاً با برودت زیاد هوا در منطقه تحمل وضعیت را مشکل کرده بود و فقط تحرک نیروها بود که تا حدی موجب گرمشدن آنها میشد. علاوهبراین به علت وجود کولاک و بوران خاص نقاط کوهستانی، دید مناسبی وجود نداشت و در شب فاصله بسیار محدودی قابل رؤیت بود و این خود باعث کندی در حرکت و پیشروی نیروها میشد. ازنظر آتش نیز محدودیت زیادی وجود داشت و با اینکه دشمن آتش نسبتاً پرحجم و مؤثری در محدودة نیروهای خودی اجرا میکرد، به علت منتقل نشدن قبضه های ادوات و مهمات**** یگانها به جلو که بیشتر ناشی از مشکلات عقبه و وضعیت نامناسب جاده گردهرش - به عنوان تنها جاده عقبه مورد استفاده همه یگانها - میشد، آتش مؤثری روی دشمن اجرا نمیشد که این نکته یکی از عواملی بود که دشمن راحتتر از نیروهای خودی مقاومت میکرد. فشار قرارگاه برای جبران این نقیصه و کمبود آتش، بیشتر متوجه توپخانه میشد که آن هم به علت گستردگی منطقه و مشکلاتی که ناشی از شرایط جوی و کمبود قبضه داشت بهرغم تمامی تلاشهایی که انجام میداد در تأمین خواسته های نیروها در اجرای آتش مناسب و کافی تا حدی ناموفق بود.*****برای تقویت مواضع نیروها، امروز دو دستور از سوی فرمانده کل سپاه خطاب به نیروی زمینی و قرارگاههای نجف و قدس صادر شد. براساس این نامه ها به تمامی یگانهای عملیاتی حاضر در منطقه مجدداً ابلاغ شد تا کلیه امکانات توپخانه، ادوات و موشک سهند خود را برای پشتیبانی نیروهای پیاده سریعاً وارد منطقه عملیاتی کنند.

وضعیت جوی نامناسب و خرابی جادهها باعث شده توپخانه خودی در انتقال قبضه ها با مشکل مواجه شوند. در ابلاغیه بعدی به فرماندهی تیپ١٠ محرم، معاونت پدافند هوایی نیروی زمینی سپاه و فرماندهان قرارگاه نجف و قدس ابلاغ شد با امکانات در اختیار نسبت به استقرار و تقویت قبضه های پدافند هوایی در قسمتهای مختلف منطقه عملیاتی و عقبه های نزدیک برای مقابله با بالگردهای دشمن اقدام کنند.

گزارش- 4

4. پس از تصمیم فرماندهان قرارگاه نجف درباره تشکیل ٣ ردة پدافندی در ابتدای تنگه الاغلو و انتهای تنگه قمیش، گفتوگو بین فرماندهان قرارگاه نجف و قرارگاه قدس درباره چگونگی عملیات ادامه یافت. عزیز جعفری فرمانده قرارگاه قدس معتقد است برای ادامة عملیات خصوصاً تجربه های ناموفق الاغلو باید با کسب مجدد آمادگی لازم و با توان مناسب به دشمن زد. یگانهای قرارگاه قدس که در حال انتقال گردانها و عقبههای خود به غرب رودخانه قلعهچولان و عبور دادن آنها از ارتفاع گردهرش هستند، باتوجهبه بارش مجدد برف که پس از چند ساعت وقفه از حدود ساعت ١١ صبح امروز شروع شده و تشدید وضعیت نامناسب جاده گردهرش****** مشکل اساسی دارند. دستیابی به آمادگی موردنظر فرماندهی قرارگاه قدس بهطور طبیعی نیاز به حداقل چند روز زمان دارد. وی در بیان نظر خود نسبت به عملیات خطاب به برادر شوشتری میگوید: «دیگه نباید کم کم زد، باید با قوت زد، من معتقد نیستم امشب یک گام بردایم، مجدداً یک گام دیگر، ما باید امشب عملیات نکنیم. باید با توان خوب و آتش مناسب محکم به دشمن بزنیم.» با به نتیجه نرسیدن عملیات شب چهارم، عملاً دستیابی به اهداف در سه شب گذشته ناموفق بود و توان قابلتوجهی نیز در این مدت صرف شد. باتوجه به تقویت روزافزون دشمن، کسب آمادگی مجدد و توان مناسب و انجام اقداماتی مانند شناسایی، انتقال قبضه ادوات و ترمیم عقبه برای ادامه عملیات ضروری بهنظر میرسید.

جاده گردهرش به عنوان تنها عقبه منطقه عملیاتی بسیار نامناسب است. گفتوگو دربارة چگونگی ادامة عملیات به جلسه عصر امروز با حضور فرمانده کل سپاه موکول شد.

گزارش- 5

5. موفق نبودن عملیات در شبهای سوم و چهارم، لزوم اطلاع دقیقتر از علل اوضاع جاری و جمعبندی نظرات مختلف درباره نحوة ادامة عملیات را ایجاب میکرد. بدین منظور صبح امروز از فرماندهان قرارگاهها و یگانها خواسته شد بعد از ظهر در قرارگاه تاکتیکی نجف در شب اول عملیات واقع در گردهرش حاضر شوند.******* در این جلسه که با تأخیر در ساعت ١٧:٢٠ با حضور محسن رضایی، فرماندهان قرارگاه قدس و نجف، مصطفی ایزدی مسئول عملیات نیروی زمینی سپاه و فرماندهان یگانهای تحت امر دو قرارگاه در موقعیت جوادالائمه شروع شد پس از تلاوت آیاتی از سوره طه توسط اسماعیل قاآنی، ابتدا نورعلی شوشتری فرمانده قرارگاه نجف در گزارش کوتاهی، مانور کل و مأموریت تک تک یگانهای این قرارگاه و نتیجه آن را در چهار شبانهروز گذشته که در ٢ مرحله انجام شده بود بیان کرد. وی مشکلات عملیات را که عمدتاً حول محور مسائل جوی، کمبود آتش توپخانه و ادوات، محدودیت عقبه و سختی انتقال امکانات و نیرو بود مطرح کرد و در ادامه گفت: «شب اول در مجموع، مانوری را که در نظر گرفته بودیم تا ساعت ٩ الی ١٠ صبح تمام کردیم، و رفتیم به سوی تنگه. فقط لشکر٦ باقیماندة ارتفاع ویولان را ساعت یک ظهر تمام کرد. نیروها وارد تنگه گوجار شدند و تا غروب، لشکر٥ با لشکر٣١ در ابتدای تنگه گوجار الحاق کردند. ... قرارگاه قدس در شب دوم آمادگی نداشت. در شب سوم لشکر عاشورا با ٢ گردان روی الاغلو رفت ولی نتوانست قله اصلی را تصرف کند. لشکر٥ نصر هم با ٢ گردان روی یال اول گوجار عمل کرد و تا ساعت ٩ صبح تا آخر یالهای گوجار و به سمت یال پایین الاغلو پیش رفت. گفتند جلوتر از قله اصلی الاغلو هستیم. از ساعت ٣ بعدازظهر اوضاع به هم ریخت. ساعتهای ٤ بود که خبر دادند ارتفاع سقوط کرده و نیروهای لشکر٥ که مانده بودند، توانستند از بالاتر یال به عقب برگردند. در شب چهارم هم مانور چیدیم برای باز کردن راه بازگشت ٢ گردان محاصره شدۀ لشکر٥ نصر، و اینکه اگر الاغلو را دوباره بگیریم برای رفتن روی دولبشک خوب خواهد شد. ساعت ٩:٣٠ شب لشکر٥ با گردان روحالله شروع کرد لکن چون راه را گم کرده بودند و هوا برف و بورانی بود تا ساعت ٤ صبح راهپیمایی کردند. صبح ساعت ٤ ما دیدیم زمان داریم اما نیروهای محاصره شده برگشتند و خود گردان هم اظهار میکرد خسته است و توان ندارد، تصمیم داشتیم آنها را برگردانیم عقب که خبر دادند با دشمن درگیر شده است. گفتیم پس ادامه بده، که رفت تا یک سوم الاغلو را گرفت و گردان تیپ٤٨ فتح هم آمد ادامه داد ولی موفق نبود و سرانجام متوقف شدیم.» پس از گزارش فرمانده قرارگاه نجف، فرماندهان یگانهای این قرارگاه تک تک بهطور مختصر وضعیت فعلی خط، استعداد موجود و مشکلات خود را توضیح دادند. صادق محصولی فرمانده لشکر٦ پاسداران، ضمن اشاره به مشکلات خط چنین تشریح کرد: از ٤ گردان، ٣ گردان عمل کرده، یک گردان روی ارتفاع است، دو گردان آوردیم پایین و این یکی هم که بالا است وضع خوبی ندارد و از نظر سرما و کمبود امکانات مشکلات جدی دارند و حتی از یک نقطه هم قاطر بالا نمیرود. در محلی بارها را پیاده کردهاند و با پای پیاده میآیند میبرند. خیلی بچهها اذیت شدهاند. یک حالت سیاهی براثر سرما در صورت بچهها بهوجود آمده است. آنجا ٣ متر برف است، بچهها داخل برف چالههای یک متری درست کردهاند و داخل آن نگهبانی میدهند. ما الان یک خودرو نداریم، برای بردن نیروها ستاد ما تنها یک دستگاه از واحدهای لشکر گرفت. مهدوینژاد فرمانده تیپ١٢ قائم نیز با بیان مختصری از تلاش یگان در شب سوم درباره علل عقبنشینی گفت: «بچهها دم صبح براثر سرما از حال رفته بودند، این بود که برگشتند عقب داخل چادر.» محسن رضایی: «در چادر جایشان خوب است؟» مهدوینژاد: «نه، در چادر همه سرپا هستند چون زیرشان گل است، چادر مثل چتر است برای آنها. برای جلوگیری از برف و سرما، بسیجیها میآیند بیرون، هیزم آتش میکنند، جمع میشوند دور آن.» از مجموع گزارشهای آماری فرماندهان یگانها مشخص شد که تا پایان شب چهارم ٣٤ گردان وارد عملیات شدند و یگانها ٧٦ گردان برای ادامة عملیات در اختیار دارند. بررسی دلیل عقبنشینیها در بخش دیگر جلسه درباره دلایل عقبنشینی یگانها بحث و گفتوگو شد. در ابتدا فرماندة قرارگاه قدس در پاسخ به سؤال فرمانده کل سپاه که پرسید: اشکال مانور چه بود؟ عدم موفقیت لشکر١٠ سیدالشهدا در تصرف ارتفاع دولبشک را دور بودن خط دشمن روی این ارتفاع، گم کردن راه، ضعف شناسایی و کاهش توان و کیفیت نیروها که ٤٨ ساعت زیر برف و بدون سرپناه بودند، عنوان کرد. باقر قالیباف قائممقام قرارگاه نجف در ادامه بهعلت کلی که مربوط به روند عملیات میشود اشاره کرد: «توی ٧٢ ساعت اول، فلش دولبشک خیلی ضعیف عمل کرد، حالا به هر علتی، اگر ما در این زمان باقوت عمل میکردیم، این منطقه (انتهای گوجار و الاغلو و انتهای دولبشک از سمت الاغلو) را تصرف میکردیم، حالا توان کم، به هر علت دیگر ... اگر یک یگان در شب اول و دوم با ٢ گردان محکم میزد دولبشک را میگرفت.» نورعلی شوشتری فرمانده قرارگاه نجف نیز در بیان ایراد مانور گفت: «ما دوتا اشکال در این زمین داشتیم. اول نسبت به زمین با توان کم وارد شدیم. ... [دوم]، نیروی ما که میرفت روی الاغلو و ابتدای گوجار، بهخاطر حضور دشمن روی دولبشک نمیتوانستیم درست رفت و آمد کنیم. با تیر کلاش راه ما را میزد. بچههای بالای ارتفاع وقتی به آنها تدارک نمیرسید، پاتک میشد میآمدند عقب.» اسماعیل قاآنی فرمانده لشکر٥ نصر هم با اعتقاد به لزوم هدایت و نظارت یک قرارگاه بر روی دو هدف تنگه دولبشک و الاغلو که به یکدیگر وابستگی دارند گفت: «یک مسئله در اینجا تقسیم ناقص (خط حد) قرارگاهی بود، در شب دوم ما (لشکر نصر) و لشکر عاشورا که آمدیم به هیچوجه نمیشد هماهنگ کرد. روی الاغلو که عمل میشد یگان پایین آن (درون تنگه دولبشک) مالِ یک قرارگاه دیگر است و ما باید آن را با یک قرارگاه دیگه هماهنگ کنیم.» چگونگی ادامه عملیات پس از اتمام بحث درباره اشکالات مانور مراحل قبلی عملیات، چگونگی ادامه عملیات مورد بحث قرار گرفت. نورعلی شوشتری معتقد بود تصرف الاغلو و دولبشک در یک شب مقدور نیست و این کار باید در دو گام انجام شود؛ بدین شکل که هدف به ٢ بخش تقسیم شود: در گام اول، الاغلو تا قله اصلی و دولبشک حدود یک سوم کل ارتفاع را که از سایر قسمتهای دیگر آن جداست تصرف و این خط را به یال اول یا دوم گوجار وصل کنیم که در اینصورت زمین اجازه ماندن دو سه شب در این نقطه و دفاع از آن را خواهد داد. پس از ترمیم عقبه الاغلو و آوردن امکانات و کسب حداقل آمادگی، گام دوم برداشته شود و تا انتهای این دو ارتفاع نیز تصرف گردد. عزیز جعفری نیز دراینباره بیان کرد: اکنون که حمله به الاغلو و دولبشک برای بار سوم مطرح میشود باتوجهبه وضعیت فعلی، برای انجام عملیات عجله نشود. برای آتش، عقبههای یگانها و توان نیرویی تدبیر شود و شناسایی بهتری صورت بگیرد، سپس در مرحله بعد که اهمیت بسزایی در سرنوشت عملیات خواهد داشت، با قوت به دشمن حمله گردد. در مقابل، فرماندهان قرارگاه نجف اصل را بر سرعت عمل دانسته و معتقد بودند در صورتی که تعلل شود و از عقبماندگی دشمن استفاده نگردد، او زمین را مسلح میکند، آتش خود را سازمان میدهد و ... لذا توان بیشتری از ما خواهد گرفت، همانگونه که استفادهنکردن از فرصت شبهای دوم و سوم موجب گردید که در این مرحله توان بیشتری وارد عمل شود. البته میزان آمادگی دو قرارگاه در ارائه نظرات آنها بیتأثیر نیست. قرارگاه نجف بهدلیل اینکه از جاده دسترسی ارتفاع گردهرش استفاده میکند، از آمادگی بیشتری برخوردار است، اما قرارگاه قدس که پس از تغییر مأموریت باید عقبة خود را از آمدین به غرب رودخانه قلعهچولان منتقل کند، فاقد آمادگی لازم است و به همین دلیل برای شرکت در عملیات شب چهارم نیز آمادگی ندارد. باوجود این گفتوگوها و واقعیتهای موجود به نظر میرسد تصرف ارتفاع الاغلو و دولبشک در دو مرحله به عنوان بهترین پیشنهاد تا حدی نظرات دو قرارگاه را که بر سرعت و قوت تأکید داشتند، تأمین میکرد و نهایتاً قرار شد که عملیات در دو گام انجام شود. در گام اول در محور قرارگاه قدس تا سه قله اول ارتفاع دولبشک و روستای دولبشک و در محور قرارگاه نجف قله اصلی الاغلو و روستای الاغلو و یال گوجار تصرف و خط دولبشک به یال گوجار وصل شود. پس از آن با ترمیم عقبهها، انتقال امکانات و کسب آمادگی لازم در گام بعدی تا انتهای این دو ارتفاع نیز تصرف شود. پس از پایان صحبتها و نتیجهگیری، زمان دقیقی برای عملیات مشخص نشد. امّا با صحبتهای محسن رضایی تلویحاً زمان عملیات تا حدی به کسب این شرایط و تصمیم دو قرارگاه واگذار شد. در حین جلسه گزارشی به نقل از دیدبان توپخانه به جلسه رسید مبنیبر اینکه دشمن حدود ٢٠٠ خودرو وارد تنگه دولبشک - الاغلو کرده است که بلافاصله به توپخانه دستور داده شد در سراسر این تنگه اجرای آتش کند.

گزارش- 6

6. در ادامه جلسه شب گذشته، حجت الاسلام هاشمی رفسنجانی فرمانده عالی جنگ صبح امروز نیز در جبهة جنوب با فرماندهان سپاه به گفت وگو نشست. در این جلسه که با حضور ایشان، حسن روحانی رئیس ستاد قرارگاه خاتمالانبیاء، علی شمخانی و رحیم صفوی فرمانده و جانشین فرماندهی نیروی زمینی سپاه، احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا و همچنین معاونین این قرارگاه و فرماندهان یگانهای تابعه این قرارگاه برگزار شد، شرایط جبهه جنوب، وضعیت دشمن و استراتژی عملیاتی سال ١٣٦٦ جمهوری اسلامی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. با شروع جلسه و برخلاف رویه معمول که ابتدا فرماندهان به ارائه گزارش می پرداختند، اینبار هاشمی رفسنجانی به اظهارنظر درباره شرایط جنگ و جبهه جنوب پرداخت. وی درباره بازتاب راهبرد عملیاتی ایران اظهار داشت: «همه تحلیلگرهای نظامی دنیا برداشتشان این است که کار اساسی ما در جنوب تنظیم شده و مسئله را هم بسیار سنگین تصور میکنند. آنها خیال میکنند ما در جنوب ٥٠٠ - ٤٠٠ هزار نفر نیرو، ٥٠٠- ٤٠٠ گردان داریم، البته یک شیطنتی دارند که دائماً بصره را به عنوان هدف ما معرفی میکنند که اگر به بصره نرسیدیم و در جای دیگری کار کردیم، بتوانند ما را شکست خورده و عراق را پیروز معرفی کنند. اما واقعیت این است که اینها حسابی متوحش هستند و از کاری که ممکن است در جنوب اتفاق بیفتد نگرانند.» آقای هاشمی درباره عملیات شمالغرب و توجه دشمن نسبت به آن نیز گفت: «نسبت به بالا (محور مأووت در شمالغرب) عراقیها غافل بودند. عجیب هم هست، رفتوآمد بالا چیزی نبود که دیده نشود. آنجا هم مثل جنوب که یک بار پای کار رفتید و برگشتید، شمالغرب هم یکبار در سطح وسیع رفتند پای کار و برگشتند. جادههای آنجا هم آنقدر وسیع نیست که از راههای زیادی بروند و دشمن نفهمد. در شهرهایی مثل بانه، سقز آنجاها خیلی زود میفهمند که ما حضور نظامیمان در کردستان جدی است. پایگاههایی که زدیم، عقبههایی که درست کردیم، رفتوآمدها، ماشینها و اتوبوسی که زیاد میرود و میآید، اینها همه در جایی مثل کردستان از چشم دشمن دور نخواهد بود. هم جاسوسها میگویند و هم علائم دیگری این مسئله را روشن میکند. در عین حال وقتی که عملیات بیتالمقدس٢ شروع شد، آنطور که میگفتند ٢٠ روز قبلش یک هشیاری بود، باور نداشتند آنجا عملیات خواهد شد.» وی اضافه کرد: «عراق آنجا باید در سه جبهه جلوی ما نیرو بچیند و مجبور است در عین اینکه نگران جنوب هست از اینجا نیروهای کیفیاش را ببرد به شمالغرب و این نگرانی به زودی برطرف نمیشود. ما سیاستمان باید این باشد که این نگرانی را تشدید کنیم.» هاشمی اضافه کرد: «اگر تدریجاً یک تعداد قابل توجهی از نیروهای کیفی عراق در طول یک ماه از جنوب به شمالغرب برده شود و ١٠، ٢٠، ٣٠ تیپ خودشان را از اینجا (جنوب) منتقل بکنند آنوقت ما آمادگیمان را در جنوب حفظ کنیم و نیز اگر دشمن اینجا (جنوب) پشتاش ضعیف بشود، همین عملیاتی را که میخواستیم در فاو انجام بدهیم در شلمچه انجام خواهیم داد و میتوانیم خودمان را یا به تنومه یا به گوشه دیگر که میتوانیم برسانیم. ضمن اینکه باز عملیاتی مثل فاو هم آن موقع معنیدارتر است. چون عراق در شرایطی که ٣٠، ٤٠ تیپاش را در بالا (شمالغرب) از دست داده باشد و مجبور هم هست آنجا باز نیرو نگه دارد، چون اگر ارتفاعاتی که فعلاً تا مرحله سوم در عملیات بیتالمقدس٢ در نظر داریم برسیم، عراق در سه طرف ما باید نیرو بگذارد و کمتر از ٧، ٨ تیپ برای هر نقطهای نمیتواند بگذارد. یک نیروی حسابی باید بالا نگه دارد و یا اینکه باید از بالا صرفنظر بکند. پس نصف نیروهای کیفیاش را بالا مصرف میکند. جنوب هم برای حفظ خط از بالای هور تا منطقه فاو.» هاشمی در نتیجهگیری تحلیل خود از شرایط صحنه نبرد گفت: «بهنظر میرسد افق کار نظامی ما در آینده اگر مسئله خاصی پیش نیاید قابل توجه باشد. البته این سیاست همهاش هم میل خود ما نبود، شاید تدبیر ما غیر از این بود از اول، اینطوری که پیش آمده بهنظر میرسد چیز خوبی است، ما باید آماده بشویم، اگر بناست عملیات در ٢٠- ١٠ روز دیگر انجام بشود اولویت اول را به شلمچه بدهیم و فاو عملیات یدک باشد و اگر هر دو مساوی آماده باشند که چه بهتر، در آن موقع ما قدرت انتخاب داریم و آن موقع مجبور نیستیم فقط در فاو عمل کنیم.» پس از اظهارات هاشمی، فرماندهان یگانها نظرات خود را بیان کردند. قاسم سلیمانی فرمانده لشکر٤١ ثارالله در واکنش به نظرات هاشمی، گفت: «استراتژی جنگ چند بخش است و به این سادگی هم که شما میفرمایید نیست و ما اگر اینطور که شما میگویید بجنگیم نه در شمالغرب موفق خواهیم بود و نه در جنوب، تأخیر ما در اجرای عملیات جنوب به ضرر جبهه بالاست چون آنجا را میبیند و ما هم توان برای عملیات جنوب نداریم.» مرتضی قربانی فرمانده لشکر٢٥ کربلا، با نگاهی مثبت گفت: «با فرمایشات شما موافقیم یعنی با عملیات غرب، دشمن را تجزیه کردهایم و لذا باید از ادامه عملیات دست برنداریم و ادامه بدهیم.» وی افزود: «دشمن در جنوب هشیار است در فاو الان هم تقریباً هشیار است. بیاییم این نیرویی را که در اختیار داریم بفرستیم مرخصی و بعد که از مرخصی بر میگردد، در این فاصله ساحل غرب اروندرود را در طرف فاو آماده کنیم. بعد فاو را ساکت نگه داریم و سپس عملیات فاو را انجام دهیم. در فاصله میان آمادهسازی غرب اروند و انجام عملیات فاو، شلمچه را نیز آماده عملیات نماییم. براساس این فرض: ١- به دشمن در جبهه فاو به نحو مناسب حمله کردهایم، ٢- دشمن را در غرب تجزیه کردهایم، ٣- در شلمچه نیز میتوانیم پیشروی داشته باشیم.» جعفر اسدی فرمانده لشکر٣٣ المهدی در واکنش به نظرات قربانی گفت: «چیزی را که آقا مرتضی گفت ما قبول نداریم چون آماده ساختن دو منطقه برای عملیات در توان ما نیست. لودر و بلدوزر میخواهیم، نمیرسد، توان نیست.» نظرات اسدی مورد تأیید رحیم صفوی و قاسم سلیمانی قرار گرفت. صفوی جانشین نیروی زمینی سپاه از منظر دیگری شرایط جبهه و دشمن را مورد ملاحظه قرار داد و اظهار داشت: «من فکر میکنم دشمن تلاش میکند حرکت ما را محدود کند. در جنوب تلاش میکند که شکست خود در غرب را تلافی کند، به این صورت که به جزیره مجنون یا به جای دیگر حمله کند و شکست در غرب را جبران کند. بنابراین باید منتظر حرکت دشمن باشیم و باید آسیبپذیری خودمان را برطرف کنیم. یعنی خودمان را آماده نگه داریم که (در جنوب و یا جای دیگر) ضربه نخوریم.»

گزارش- 7

7. بعداز ظهر امروز در جبهه جنوب حجتالاسلام هاشمی رفسنجانی از فاو بازدید کرد. به لحاظ رعایت احتیاط و حفظ سلامت وی از آتش احتمالی و سایر خطرات، بازدید تنها در سمت شرق فاو صورت گرفت. در این بازدید وسعت منطقه آزاد شده در شبه جزیره فاو در نظر ایشان کاملاً مشهود بود و به نظر میرسید با آنچه در ذهن داشته است متفاوت میباشد. ضمن آنکه وی هنگام عبور از پل بعثت (بر روی اروند) از اقدام خطشکنان والفجر٨ که بدون پل و با عبور از عرض رودخانه میسر شده بود، تمجید کرد و گفت: «عجب شهامت و شجاعتی داشتهاند نیروهایی که عبور کردهاند.» هاشمی درباره برنامه امروز خود از جمله بازدید از فاو در کتاب خاطرات خود نوشته است: «اول وقت فرماندهان قرارگاه کربلا و لشکرها آمدند. برنامه عملیات لغو شده را گفتند و از لغو عملیات اظهار نارضایتی کردند. بعضیها هم راضی بودند و درباره عملیات آینده به مشورت پرداختیم. جلسه تا ظهر طول کشید. عصر همراه با جمعی از فرماندهان سپاه از جمله (محمد) فروزنده و رحیم صفوی و (حسن) دانایی و دکتر روحانی و محافظان به سوی فاو حرکت کردیم. در راه آقای فروزنده درباره وضع خوزستان و اراضی آنها و تأسیسات در راه و مخصوصاً نخلستانهای اطراف بهمنشیر، اطلاعات مفیدی داد. کنار بهمنشیر پیاده شدیم و سدی که روی آن، برای عبور به طرف فاو زدهاند، تماشا کردیم. نخلستانها نسبتاً سالم مانده، ولی صاحبان آنها مهاجرت کردهاند و فقط برای هرس و چیدن خرما میآیند. به پل بسیار مهم اروند رسیدیم، پیاده شدیم. کار بسیار عظیمی است. با لولههای بزرگ، تمام اروند را در جایی که حدود هفتصد متر عرض دارد پر کرده که آب را عبور میدهد و روی آن را آسفالت ضخیمی کردهاند. دیدن وضع اروند از نزدیک، عظمت عملیات والفجر٨ و عبور از اروند را نمایش میدهد؛ خیلی مهم است. دو سه ساعت در منطقه فاو با اتومبیل گردش کردیم. شهر مخروبه فاو، تانک فارمها، تلمبهخانههای مخروبه، اسکله فاو، نخلستانهای مخروبه و جادههای روستاهای مخروبه را دیدیم. از اسکله در دست ایجاد در ساحل خورعبدالله توسط سپاه و محل سایت موشک سیلکورم (کرم ابریشم) عراق که تصرف کردهایم، بازدید کردیم. از بیمارستان صحرایی احداثی در فاو بازدید کردیم؛ مجهز است هشت اتاق عمل دارد. برای عملیات لغو شده آماده شدهاند و نمیدانستند. از محل معالجه و شستوشوی مجروحان شیمیایی بازدید کردیم؛ جالب است و کامل.»

گزارش- 8

8. در پی حضور آقای هاشمی رفسنجانی در جنوب و در نتیجۀ گفت وگوهای وی با فرماندهان سپاه و همچنین بازدید از منطقه عمومی فاو، عملیات در این منطقه از دستور خارج شد. لغو عملیات فاو موضوع مهمی است که از چندی پیش موجب چالش در ذهن فرماندهان شده است. این عملیات، تلاش اصلی سپاه در سال ١٣٦٦ به شمار میرفت، اما هشیاری و حساسیت فوقالعاده دشمن موجب شد که انجام آن به تعویق افتد و چه بسا اجرا نشود، و همین امر باعث شد که عملیات بیتالمقدس٢ در جبهههای شمالغرب آغاز شود. هاشمی به رغم آنکه انجام عملیات در جنوب را ضروری میدانست اما به دلیل شرایط این جبهه گفت: «اینطور نیست که ما بخواهیم صددرصد در جنوب عملیات داشته باشیم. دشمن همینکه خائف باشد کافی است، و حساسیت جنوب از بین نمیرود.» وی در جمع فرماندهان نیروی زمینی سپاه و قرارگاههای تابعه افزود: «ممکن است ما عملیات اینجا را انجام ندهیم ولی این را به یگانها نگویید.» حسن روحانی نیز معتقد بود اگر از فاو بگذریم، هدف دیگری وجود ندارد. وی اضافه کرد باید حرکت نظامی هدف داشته باشد و هدف سیاسی ما را تأمین کند. با این همه، به نظر میرسید که انجام عملیات فاو شدنی نیست. علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی سپاه گفت: آن دلایلی که بهخاطر آنها عملیات را تأخیر انداختیم، هنوز وجود دارند. وی افزود: ما اگر عمل کنیم، دشمن به سرعت حرکت ما را سد میکند. ما مشکل خط شکنی نداریم، مشکل پیشروی در عمق و انهدام دشمن را داریم. شمخانی با توجه به زمان مقرر عملیات گفت: اگر فردا یا پس فردا شب عمل بکنیم ٥٠ گردان طی ٤٨ ساعت وارد عمل میشود، بعد از ٤٨ ساعت میخواهیم چکار کنیم؟ آنگاه با توانی که دشمن در جنوب دارد چکار خواهد کرد؟ شمخانی با استناد به این دلایل پیشنهاد تأخیر عملیات را عنوان کرد. فرمانده نیروی زمینی سپاه همچنین بر این نظر بود که کار آمادهسازی و آماده کردن عملیات و نگهداشتن دشمن در جنوب با جدیت ادامه داده شود. مناطق مورد نظر شمخانی برای آمادهسازی عبارتند از: هور، شلمچه و فاو. در نهایت پس از بازدید هاشمی رفسنجانی از خط مقدم نیروهای خودی در فاو و سخنرانی ایشان در زمینه علل تعویق عملیات و توجیه این مسئله برای فرماندهان یگانهای رزمی تا رده فرمانده دسته، عملیات فاو از دستور اقدام خارج شد.

گزارش- 9

9. در جبهه جنوب، سپاه، لجستیک مورد نیاز خود را با آقای هاشمی رفسنجانی در میان گذاشت. شمخانی درباره تولید مهمات به نقل از مسئولین صنایع دفاع گفت: متوسط تولید روزانه، مطابق آمار رسمی دفتر برنامهریزی معاونت صنایع ٤٣٦٤ عدد خمپاره ٦٠ میلیمتری، ١٧٧٣ عدد خمپاره ٨١ و ٧٠٩ عدد خمپاره ١٢٠ میباشد. وی اضافه کرد طی هفته گذشته ٤٦٢٧٤ عدد گلوله ٦٠ میلیمتری، ١١٢٠٧ عدد ٨١ میلیمتری و ٩٧٥٨ عدد ١٢٠ میلیمتری تحویل شده است. احمد غلامپور فرمانده قرارگاه کربلا اظهار داشت: ما برای عملیات فاو صد هزار گلوله خمپاره ١٢٠ میلیمتری درخواست کردیم، گفتند ٥٠ هزار عدد هست. گلوله ٨١ میلیمتری ١٥٠ هزار عدد درخواست کردیم، گفتند بیشتر از ٧٠ هزار عدد قابل تأمین نیست. ٦٠ میلیمتری که شما میگویید وضعمان خوب است ما گفتیم ٣٠٠ هزار تا در این عملیات برسانید گفتند ١٥٠ هزار تا بیشتر نمیتوانیم بدهیم. ١٠٧ میلیمتری (مینی کاتیوشا) هم ٨٠ هزار تا خواستیم گفتند حداکثر ٥٠ هزار تا میدهیم. شمخانی خطاب به هاشمی گفت: حاج آقا، فقط بهکارگیری ٣٠٠ گردان نیرو نیست، فقط لشکر نیست، همه را باید همزمان پیش برد. در قلمرو مسائل لجستیکی، مسئله خودرو به خصوص تویوتا، یک معضل بزرگ به شمار میرود. در این باره تعدادی از فرماندهان خواستار رفع کمبودها شدند. محمد فروزنده گفت: آمبولانس وضع بسیار بدی دارد. احمد کاظمی فرمانده لشکر٨ نجف اشرف گزارش داد که٦٠ دستگاه در کربلای ٤ و ٥ داشته، الان حدود ٧ - ٦ دستگاه دارد. وضع نیرو هم چندان مناسب نیست. حسن داناییفر جانشین قرارگاه کربلا گفت: کل نیروها حدود ١٧٠ گردان میشود، از این ١٦٠، ١٧٠ گردان حدود ١١٠ گردان شمالغرب است و ٥٠، ٦٠ گردان هم در جنوب.

گزارش- 10

10. با گذشت یک هفته از شروع عملیات ظفر٥، که نیروهای گردان مستقل ویژة شهادت حزب دموکرات کردستان عراق و واحدهایی از تیپ٥٨ مالکاشتر در عمق ٢٠٠ کیلومتری خاک عراق در محورهای عمادیه، شیلادیزه و دیرکوت اجرا کردند، امروز نتیجة نهایی و دستاوردهای نظامی این عملیات را قرارگاه رمضان اعلام کرد.******** طبق گزارش این قرارگاه نتیجه عملیات عبارت است از: ١. تصرف کامل شهر دیرکوت و تصرف ٤ قرارگاه گردان خفیفه ٢. انهدام کامل مراکز دولتی و نظامی o انهدام ١١٢ پایگاه حفاظتی در مسیر شهرهای شیلادیزه، دیرکوت o انهدام پل مواصلاتی دیرکوت به شیلادیزه o انهدام ٧٠ درصد تأسیسات شهری شیلادیزه o انهدام دکلهای برق بین عمادیه- شیلادیزه o انهدام تلمبهخانه آب و کارخانه بزرگ شهر شیلادیزه o انهدام مراکز استخبارات شیلادیزه ٣. سرنگونی یک فروند هواپیمای سوخو-٢٢ دشمن ٤. کشته و زخمیشدن ١٥٠٠ از افراد دشمن ٥. تعداد اسرای دشمن: ٥٥٠ تن ٦. غنائم به دست آمده: o ٧٥ دستگاه انواع خودروی نظامی o ٢ دستگاه نفربر زرهی o ١٠٠٠ قبضه سلاح سبک و نیمه سنگین و مهمات مربوطه o خمپارهانداز ٨٢ و ١٢٠ میلیمتری هر کدام یک قبضه o ٦ قبضه انواع مختلف.

گزارش- 11

11. امروز یک کاروان بزرگ حامل مهمات از عربستان سعودی وارد عراق شد. در گزارش اطلاعاتی سپاه پاسداران در اینباره آمده است: مرکز لجستیکی ارتش عراق مستقر در مرز عراق و عربستان اعلام کرد که امروز یک کاروان متشکل از ١٥٠ تریلی حامل مهمات از عربستان به این مرکز وارد شده است. مشروح کاروان به شرح زیر است: o ٤٥ تریلی متعلق به نیروی هوایی o ٢٩ تریلی متعلق به بنیاد القعقاع و بنیاد حطین o ٧٦ تریلی متعلق به مدیریت کل انبار زرهی این مرکز اضافه نموده است که انتقال و خالی کردن و انبار کردن این مهمات بر روی زمین امکانپذیر نیست و برای انتقال مهماتی که در حال حاضر روی زمین، بدون پوشش سقفی قرار دارد، نیاز فوری به تریلی میباشد.

گزارش- 12

12. سازمان مجاهدین خلق (منافقین) اقدام به فراخوانی هواداران خود از ایران کرده است. به گزارش قرارگاه رمضان این سازمان با صدور اطلاعیهای از هواداران خود در داخل کشور خواسته که سریعاً به هر وسیله ممکن خود را به عراق برسانند و برای جذب بیشتر آنها مدعی شد که نیروهای اطلاعاتی ایران آنها را شناسایی کردهاند و اگر از کشور خارج نشوند دستگیر خواهند شد. در این گزارش همچنین اشاره شده که این سازمان در درگیریهای مرزی یکسال گذشته ١٤٨ تن از عوامل خود را از دست داده و اکنون برای اجرای عملیاتهای خود با کمبود نیروی انسانی مواجه است. در عین حال قرارگاه رمضان در گزارش دیگری به نقل از منابع اطلاعاتی خود اعلام کرد: رژیم بعثی عراق در بیانیهای از کلیه گروههای مخالف جمهوری اسلامی از جمله حزب دموکرات، کومله، خبات و منافقین خواسته است که به عملیاتهای خود در داخل ایران بیفزایند. در این گزارش اضافه شده است: «در همین رابطه سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در نظر دارد به یکسری عملیات تخریبی در شهرهای عمده و مناطق عملیاتی و شهرهای مرزی از جمله مریوان، بانه و سردشت دست بزند.»

گزارش- 13

13. عراق به کمک سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در حال بررسی ابعاد عملیات بیت المقدس٢ است. عبدالجبار محسن یکی از نظامیان بلندمرتبه عراقی امروز در یک مصاحبه مطبوعاتی حمله ایران به منطقه ماؤوت واقع در شمال عراق را پایان یافته تلقی کرد و گفت ایران نتوانسته است اهداف خود را در این منطقه تحقق بخشد. عراق به کمک سازمان منافقین در حال جمع آوری اطلاعات است. بنا به گزارش رسیده، سازمان مجاهدین خلق (منافقین) در صدد جمعآوری اطلاعات درباره تعداد نیروها، وضعیت یگانها، میزان تلفات خودی و نام لشکرهای شرکت کننده در عملیات بیت المقدس٢ میباشد.

گزارش- 14

14. درباره وضعیت نفتکشها در سال جاری، به خصوص تهدید و حمله به آنها، گزارشی از سوی خاویر پرز دکوئیار دبیر کل سازمانملل انتشار یافت که در آن اعلام شده است حملات علیه کشتیهای تجاری در خلیج فارس در طول سال ١٩٨٧ بیش از ٥٠ درصد نسبت به سال قبل افزایش یافته که اثرات تخریبی بر صنعت کشتیرانی داشته است. به گزارش رویتر آماری مشابه که در پایان سال ١٩٨٧ (تا ١١ دیماه) انتشار یافت تعداد حملات به کشتیهای تجاری در طول آن سال را ١٠١ مورد ذکر کرده است.

گزارش- 15

15. یک کمیته ویژه وزارت دفاع امریکا طرحی برای مقابله با موفقیت احتمالی ایران در خلیج فارس به رئیس جمهوری این کشور ارائه داده است. به گزارش رادیو امریکا یکی از عوامل عمده در این طرح، اقدامات دستهجمعی کشورهای عضو سازمان پیمان آتلانتیک شمالی، ناتو، در حفاظت از منافع غرب در منطقه خلیجفارس است. همچنین این کمیته بررسی استفاده از سلاحهای غیر متعارف علیه ایران را توصیه کرده است. به گزارش رادیو امریکا این کمیته خواستار آن است که ایالات متحده توجه بیشتری به تولید سلاحهای غیر هستهای پیشرفتهتر و مناقشات در کشورهای جهان سوم که با منافع امریکا در ارتباط است معطوف دارد. فرد آیکل معاون این کمیته و مدیرکل وزارت دفاع امریکا میگوید: تأکید ما بر اهمیت پذیرفتن این ریسک است که پایگاهها را در اختیار یکدیگر قرار دهیم و دسترسی به مناطقی از جمله خلیجفارس را که از نظر تمامی متحدان اهمیت حیاتی دارد تسهیل کنیم. در گزارش کمیته هشدار داده شده است که در شرایط فعلی شوروی میتواند نیروی عظیمی در مدتی کوتاه در خلیجفارس مستقر سازد. در این گزارش همچنین آمده است: در صورتی که ایالات متحده پایگاههایی در نزدیکی خلیجفارس داشته باشد توانایی بیشتری برای استفاده از واحدهای هوایی تاکتیکی خود علاوهبر هواپیمایی که بر روی ناو هواپیمابر مستقر شده خواهد داشت. در گزارش کمیته اضافه شده که عربستان سعودی از جمله کشورهایی است که باید در شرایط اضطراری به ایالت متحده یاری دهد و پایگاههای نظامی خود را در اختیار این کشور بگذارد.

گزارش- 16

16. دیدگاهها و رهنمودهای نخبگان سیاسی امریکا برای تصمیمگیران سیاست خارجی امریکا در مقابل ایران در جنگ کنونی حائز اهمیت است. در این باره دو دیدگاه عمده در کشورهای غربی مطرح است: یک دیدگاه افزایش فشار به ایران را موجب نزدیکی این کشور به مسکو دانسته و دیدگاه دوم آنرا نفی میکند. کارن الیوت هاوس سردبیر خارجی روزنامه والاستریتژورنال در گزارشی تحلیلی امریکا را به فشار بیشتر به ایران توصیه کرده است و در مورد خطرات تغییر سیاست ایالات متحده در خلیجفارس نوشته است: منتقدین میگویند تلاش بسیار موفق امریکا در باز نگهداشتن خطوط نفتی خلیجفارس در مقابله با تهدیدهای ایران بر انزوا و خصومت ایرانیان خواهد افزود و ایران در جستوجوی همدردی و حمایت، سراسیمه به آغوش مسکو پناه خواهد برد. این همان چیزی است که شورویها بدون شک در آرزوی آنند و یعنی آنچه ایرانیان میخواهند به امریکا بقبولانند روی خواهد داد، اما آن، چیزی نیست که مسکو یا تهران معتقد به وقوع آن باشند. شورویها یقیناً بهخوبی از این مسئله آگاه هستند و رؤیای دیرین آنها که تسلط بر ایران و دستیابی به بنادر آبهای گرم است به هدف واقعگرایانهتر و محدودتر بازداشتن ایران از بازگشت به مدار امریکا تغییر شکل داده است. این بدان معنا نیست که بهبود روابط شورویها با ایران امکانپذیر نیست و یا سیاست امریکا در یک کاسه کردن منافعش با اعراب علیه ایران خالی از خطر خواهد بود، نکته آن است که یکسال قبل ایران با مقهور کردن عراقیها در میدان نبرد و قلدری با شیخنشینهای خلیجفارس مانند کویت و باجگیری از عربستان سعودی برای حمایت از استراتژی بالا بردن قیمتهای نفت در اوپک در راه تسلط بر سراسر منطقه گام برمیداشت. بزرگترین خطری که منافع امریکا را در خلیجفارس تهدید میکند دقایق و ظرایف سیاست خارجی شوروی نیست بلکه رواج این نظر در میان برخی مفسرین واشنگتنی است که معتقدند خلیجفارس ویتنامی دیگر یا لبنانی دیگر است، حال آنکه واقعیت جز این است. این بار ایالات متحده در یک عملیات دریایی درگیر است و نه یک جنگ زمینی. ایالات متحده در راه و منافع مشخص نبرد میکند نه هدفهای مبهمی که تشخیص آنها دشوار است. امریکا حمایت یک دست ملتهای منطقه و متحدان اروپایی خود را همراه دارد و برخلاف ویتنام و لبنان، دوستان و دشمنان قابل شناسایی هستند.

گزارش- 17

17. عبدالله بشاره دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس امروز با هیئتی از کنگره امریکا در مقر دبیرخانه این شورا در ریاض دیدار و گفت وگو کرد. به گزارش خبرگزاری خلیج از ریاض، در این دیدار تحولات اوضاع در منطقه خلیج فارس و تلاشهای جاری در سطح بین المللی و منطقه ای برای پایان دادن به جنگ عراق و ایران مورد بحث و گفت وگو قرار گرفت. این شورا همچنین چندی است که در صدد مذاکره و گفت وگو با ایران می باشد. رادیو بیبیسی در گزارشی گفت: ایران پذیرفت با شورای همکاری خلیجفارس وارد مذاکره شود. ایران همچنین مایل است کمک کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به عراق کاهش یابد. گفته میشود این کشورها طی هفت سال گذشته معادل ٢٠٠ میلیارد دلار به عراق کمک کردهاند. ایران همچنین میخواهد کشورهای شورای همکاری خلیج فارس به ویژه کویت و عربستان فشار خود روی سوریه برای عدم اتحاد با ایران را کاهش دهند. از طرف دیگر شورای همکاری خلیج فارس نیز مایل است ایران حملات خود به کشتیهای عرب در خلیجفارس را کم کند زیرا خطوط آبی خلیجفارس شاهرگ این کشورها محسوب میشود. این رادیو میافزاید: اگرچه هر دو طرف به دلایلی خواستار کاهش تشنج موجود در روابط یکدیگرند، اما بعید به نظر میرسد که انجام مذاکرات پیشنهادی بتواند ثمرات دیگری به همراه داشته باشد. حتی این احتمال نیز وجود دارد که دستاوردهای مذاکرات ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس نمیتواند به ایران و عراق اطمینان و یا وعدهای دهد که بتواند به پایان یافتن جنگ ایران و عراق کمک کند و در این میان بهنظر میرسد که مذاکرات احتمالی ایران و شورای همکاری خلیجفارس، بغداد را مضطرب ساخته است و شاید سفر دو روز پیش یک هیئت نمایندگی عراق به کویت و عربستان به ریاست عزت ابراهیم معاون رئیس شورای فرماندهی انقلاب عراق دقیقاً به دلیل همین نگرانی بغداد باشد. در عین حال، روزنامه الجمهوریه چاپ بغداد تلاشهای کشورهای عرب در ایجاد تماس و گفتوگو با ایران پیرامون جنگ ایران و عراق را تمسخرآمیز خواند. به نوشته روزنامه الجمهوریه چاپ بغداد تهدیدهای اخیر ایران علیه کشورهای عرب حوزه خلیجفارس و ابراز آمادگی آن کشور برای تهاجم تازه به خاک عراق ثابت میکند که از طریق مذاکره و گفتوگو با ایران نتیجهای عاید نخواهد شد و تنها راه مقابله با آن کشور توسل به زور است.

________________________________________

• قبل از قطع تماس با نیروها با توجه به وضعیت آنها و داشتن سرپل مناسب و قابل توجه در انتهای تنگه الاغلو و دید و تسلط در دشت جنوب الاغلو، اسماعیل قاآنی فرمانده لشکر نصر پیشنهاد کرد که این دو گردان در همان نقطه بمانند و سرپل به دست آمده را حفظ نمایند ولی بهعلت قطع تماس از ساعت ٢ بعدازظهر به بعد و عدم اطلاع نیروها از چگونگی تدبیر و از طرفی فشار دشمن ناگزیر شدند با به جا گذاشتن ٤ شهید و ٣ مجروح عقب بیایند.
  • با استفاده از اظهارات مهدوینژاد فرماندة تیپ١٢ قائم در گزارش وضعیت به شوشتری. [سند شماره ٢٧٣٧٢/ن مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: هدایت عملیات، نوار شماره ٢٧٣٧٢، ٢٧/١٠/١٣٦٦]
    • پس از مرحله اول عملیات و منتفیشدن عملیات در آمدین و محدود شدن محورهای غرب رودخانه قلعهچولان، قرارگاه تاکتیکی قدس و یگانهای تحت امر این قرارگاه به غرب قلعهچولان به محدودة قرارگاه تاکتیکی لشکر٣١ انتقال یافت. این مکان اشراف و دید مناسبی نسبت به کل منطقه الاغلو و دولبشک و خط خودی داشت و اغلب محل تجمع فرماندهان یگانها و قرارگاهها شده بود که ضمن هماهنگیها و جلسات ضروری وضعیت منطقه را از دیدگاه موجود در همان نقطه بررسی میکردند.
      • از روز دوم عملیات فرماندهی قرارگاه نجف کتباً از یگانها خواسته بود نسبت به انتقال سریع قبضههای ادوات خود به جلو و منطقه عمومی هرمدان تا نقطهای که بتوانند محدوده مأموریت محور یگان خود را بپوشانند اقدام نمایند. اما به دلیل مشکلات تردد و نامناسب بودن جادهها و منتقل نشدن قسمتی از توان توپخانه، عملیات از پشتیبانی آتش چندان مناسبی برخوردار نبود.
        • یکی از عوامل کارآیی کم توپخانه آن بود که در شرایط برفی و مهآلود بودن منطقه، آتش دیدبانی شده نبود و به لحاظ نبودن دید در منطقه، توپخانه روی نقاط ثبتی و بهصورت مختصات عمل میکرد.
          • یکی از اصلیترین مباحث عملیات مسائل مربوط به عقبه و جاده بود که این امر باتوجه به شرایط فصلی و بالا بودن میزان بارندگی و تأثیر آن بر جادههای منطقه از اهمیت ویژهای برخوردار بود. قبل از عملیات از جادة گردهرش تنها بهعنوان عقبة قرارگاه نجف نام برده میشد که این جاده بهعلت عرض کم، پیچهای تند و کوتاه و شیب زیاد که سر بعضی از پیچها به ٤٥ درجه میرسید، مناسب بودن جاده بهعنوان یک عقبة مطمئن را که پاسخگوی نیاز یگانهای این قرارگاه باشد مورد تردید قرار داده بود.

بارندگیهای قبل و حین عملیات که بهطور متناوب ادامه داشت باعث جاریشدن آب باران و برفها و شستهشدن خاکهای سطح جاده و بهوجود آمدن گلولای فراوان شد که وضع جاده خصوصاً در محل پیچها را روز به روز نامناسبتر و تردد را با مشکلات جدیتری مواجه میکرد. با تغییر مانور قرارگاه قدس که باعث عدم دستیابی به عقبه مورد نظر این قرارگاه شد بنابه ضرورت یگانهای تحت امر این قرارگاه نیز از عقبة گردهرش استفاده کردند که این امر موجب افزایش تردد شد و درنتیجه به ترافیک سنگین جاده افزود. استفاده یگانها از رانندههای کمتجربه در جاده گردهرش باعث میشد روزانه تعدادی ماشین در جادهها مانده، ایجاد راهبندان نمایند. از طرفی نامناسب بودن شرایط جوی و ممکن نبودن استفاده از هوانیروز برای کمک به ترابری، نیاز یگانها به استفاده از جاده گردهرش را بهعنوان تنها جاده عقبه دو قرارگاه بیشتر میکرد. مجموعه این عوامل باعث بالا بودن حجم تردد شده بود و در اغلب اوقات شبانهروز راهبندانهای طولانی چندین کیلومتری که تا پاسگاه پلیس ادامه مییافت در منطقه ایجادشده و یگانها در انتقال نیرو و امکانات دچار مشکلات جدی بودند. به این علت از مرحله دوم به بعد یگانها غالباً نیروهای خود را از پل امام رضا در زیر گردهرش تا منطقه به صورت پیاده منتقل میکردند که در کاهش توان نیروها تأثیر قابل توجهی داشت و روزهای آخر عملیات رساندن غذای نیروها که از صبح زود آماده شده بود به عنوان یکی از مشکلات مطرح میشد که در اغلب موارد ناهار یگانها شب به دست نیروها میرسید. باوجود تمامی تدابیر مانند یکطرفه کردن جاده و به کارگرفتن نیروهای دژبانی در سر هر پیچ، مشکل عقبه مرتفع نشد و تا آخر عملیات کماکان باقی بود. خرابی جاده در روزهای آخر به حدی زیاد شد که جاده در محل چند پیچ به صورت پلهای در آمد. اختلاف ارتفاع به حدود نیم تا یک متر می رسید و حرکت ماشین از پایین به بالای ارتفاع بدون بکسل کردن به وسیله لودر غیر ممکن شده بود.

• • • • • • • مسیر رسیدن به قرارگاه نجف در بالای ارتفاع گردهرش به دلیل وضع نامناسب جاده بسیار دشوار بود و فرماندهان ساعتها در راهبندان ماندند. فرمانده کل سپاه هم مجبور شد از ابتدای ارتفاع، مسیر را پیاده بپیماید. این وضع باعث شد شرکت کنندگان با تأخیرهای متفاوت به جلسه برسند. تا پایان این جلسه فرماندهان بعضی از یگانهای عملکننده در مرحله اول مانند تیپ١٨ الغدیر و لشکر٥٥ شهدا که وارد عمل نشدند، حضور ندارند و نیز فرماندهان یگانهای ٣٢ انصارالحسین، ٣١ عاشورا، ١٠ سیدالشهدا و تیپ٢٠ زرهی رمضان با مشکل راهبندان مواجه شده و به جلسه نرسیدند. گفتنی است که فرمانده لشکر عاشورا ظاهراً به دلیل عقبنشینی نیروهایش از الاغلو در شب سوم عملیات، خجالت میکشید نزد فرمانده سپاه حاضر شود. [سند شماره ٦٧٣/گ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ: گزارش راوی قرارگاه خاتم در عملیات بیتالمقدس٢ (حسین اردستانی)، ص٦٠]
              • اطلاعات مشروح مربوط به این عملیات در روزشمار جنگ ایران و عراق، کتاب ٥٢، گزارشهای ٦٤٤، ٦٧٧ و ٦٨٩ آمده است.

عبدالله بشاره دبیرکل شورای همکاری خلیج فارس با یک هیئت امریکایی در عربستان درباره جنگ ایران و عراق گفت وگو کرد.

منابع و مآخذ روزشمار 1366/10/28