1365.03.06

از دانشنامه روز شمار دفاع مقدس
نسخهٔ تاریخ ‏۲۵ آوریل ۲۰۲۳، ساعت ۱۲:۱۵ توسط Admin (بحث | مشارکت‌ها) (صفحه‌ای تازه حاوی « {{جعبه زندگینامه |عنوان =روزشمار جنگ سال 1365 |نام = 1365.03.06 |نام دیگر= شش خرداد |روز=6 خرداد 1365 |تاریخ شمسی=1365.03.06 |تاریخ میلادی=27 مه 1986 |تاریخ قمری=17 رمضان 1406 |اسامی عملیات= |اسامی شهدا= |اسامی اسرا= }} <div class="bootstrap-btn">1360.03.06</div> <div class="bootstrap-btn">1361.03.06...» ایجاد کرد)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)
پرش به ناوبری پرش به جستجو
روزشمار جنگ سال 1365
1365.03.06
نام‌های دیگر شش خرداد
تاریخ شمسی 1365.03.06
تاریخ میلادی 27 مه 1986
تاریخ قمری 17 رمضان 1406


گزارش - 1

1. در نتیجه اجراي عملیات کمین در جبهه عمومي مهران و درگيري نيروهاي خودي و قواي دشمن در جبهه شمال، هر دو طرف متحمل تلفاتي شدند. قرارگاه خاتم‌‌الانبیا(ص) نیز ضمن بررسی توانایی و نقاط ضعف عراق، در گزارشي اقدامات و تحرکات عراق در جبهه شمال‌‌غرب، میاني و جنوب را جمع‌بندي كرد. درحالي‌كه نيروهاي جاش عراقي در منطقه لولان دو قسمت شده و يك بخش از آنها به منطقه عملياتي والفجر2 (حاج‌عمران) عزيمت كرده و بخش ديگر به منطقه بارزان رفتند، رزمندگان در منطقه لولان در مسير مواصلاتي آنان اقدام به كمين كردند كه درنتيجه یک خودروي نظامی دشمن منهدم و 5 تن از سرنشینان آن کشته شدند.[۱] در منطقه بين‌لاتا نيز نیروهای گشتی رزمی تحت‌امر قرارگاه رمضان (سپاه) موفق شدند ضرباتی بر دشمن بعثی وارد كنند كه از میزان تلفات و خسارات واردآمده گزارشي ارسال نشد. [۲] در ارتفاعات چكه‌‌موسي در منطقه عمومي مهران، 2 تن از نیروهای شناسایی لشکر41 ثارالله(ع) سپاه ساعت 9 صبح امروز، درحالی‌که با یک دستگاه موتورسیکلت تا نزدیکی سنگرهای قدیمی دشمن رفته بودند، هدف نیروهای كمين قرار گرفتند که بنا به گفته دیدبان، یک تن از آنها شهید و نفر دیگر مجروح شد که عراقی‌ها او را به اسارت گرفتند. [۳] از سويي واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌‌الانبيا(ص) در گزارشي توانایی‌‌ نیروهای عراقی را محدود به ادامه تک در مناطق عملیاتی چون سومار، میمک و جزایر ام‌الرصاص و مینو؛ پشتیبانی هوایی و هوانیروز از عملیات‌‌های آفندی احتمالی در خط مقدم و در عمق و همچنين قدرت در بازسازی سریع یگان‌‌های ضربه‌دیده دانست و در ادامه خاطرنشان كرد كه عراقي‌‌ها براي ادامه عملیات در مناطقی چون فکه، پیچ‌انگیزه و حاج‌عمران باتوجه‌به تلفات سنگینی كه داده‌اند ترديد دارند. در خاتمه گزارش نيز وضعیت فعالیت دشمن در جبهه‌‌ها بدین شرح آمده است: o تحکیم و گسترش مواضع پدافندی موجود در منطقه عملیاتی والفجر8 و منطقه عملیاتی مهران. o افزایش فعالیت‌‌های شناسایی و حرکات خودروها در منطقه سومار و جاده بدره ـ مندلی. o ادامه کار مهندسی در جزیره جنوبی براي ایجاد سیل‌‌بندهای جدید. o تقویت منطقه سردشت و ایجاد پایگاه‌های جدید در منطقه. o انجام کارهای مهندسی از قبیل جاده‌سازی در منطقه شمال‌‌غربی پنجوین.[۴]

گزارش - 2

2. هشدار فرمانده کل سپاه درباره احتمال تک عراق به منطقه میمک، افزایش تحرک ارتش عراق در منطقه شاخ شمیران و استان سلیمانیه و احتمال اجراي عملیات در چند جبهه ایران از مهم‌ترین اخبار امروز است. نظر به افزايش فعاليت‌‌هاي نظامي عراق در دو ماه اخير كه درقالب استراتژي دفاع متحرك انجام پذيرفته است، محسن رضایی فرمانده کل سپاه، در نامه‌‌اي به فرمانده نیروی زمینی سپاه با اشاره به اطلاعات‌رسيده از ستاد مشترک عراق، تصريح كرد كه دشمن پس از تلاش‌‌هاي مذبوحانه‌‌اش در مناطق مختلف عملياتي با تمركز نيرو در منطقه عمومی میمک قصد تصرف ارتفاعات آن را دارد. [۵] درعين‌حال اطلاعات به‌دست‌آمده حاكي است ارتش بعث عراق به‌تازگي با استفاده از نیروهای نظامی و غیرنظامی و عشایر استان سلیمانیه يك لشكر تشکیل داده و مشغول تبلیغات و جلب مردم برای مقابله با رزمندگان و نیز حمله به ایران ازطرف ارتفاعات سورکوه می‌‌باشد.[۶] همچنين در چند روز گذشته، نیروهای عراقی با ايجاد 4 پایگاه در مقابل مرز سردشت، تعداد زیادی نیرو از جاش‌‌ها، جیش‌الشعبی و واحدهايي از ارتش را در مناطق سرمیشو، سیداحمدان و شیرل‌هیشو مستقر كرده‌اند و احتمال حمله به ارتفاعات این مناطق و پایگاه‌های منطقه سردشت وجود دارد. علاوه‌برآن، اقدام عراق به احداث 2 پل در حوالی ارتفاعات گوزیل و فراخوان مسئولان نظامی منطقه احتمال حمله به این منطقه را قوت بخشيده است.[۷]

گزارش - 3

3. نيروي هوايي جمهوري اسلامي بامداد امروز، تأسيسات برق منطقه دوكان عراق را بمباران و هواپيماهاي جنگنده عراقي به حريم هوايي ساحل بوشهر تجاوز كردند. برخی رسانه‌‌ها مدعی شدند ايران یک کشتی تجاری آلمانی را در آب‌‌های خلیج‌‌فارس هدف قرار داده است. همچنین نيروي دريايي سپاه يك موشك عراق را در آب‌‌هاي خليج‌فارس هدف قرار داد. ستاد مشترك ارتش جمهوري اسلامي با صدور يك بيانيه‌‌ نظامي اعلام كرد كه ساعت 5:26 صبح امروز، تأسيسات برق منطقه دوكان عراق به‌وسيله چند فروند هواپيماي شكاري بمب‌‌افكن هدف قرار گرفت و خسارات زيادي به آن وارد شد.[۸] ازسویی رادیو اسرائیل به نقل از محافل نفتی بحرین ادعا کرد که هواپیماهای جنگی ایران امروز، یک کشتی بازرگانی آلمان‌‌غربی را هدف قرار دادند.[۹] خبرگزاری آسوشیتدپرس از منامه نیز گزارشی مشابه را منتشر کرد. گفتني است پيش از اينكه ارتش عراق اخبار اين عمليات را به‌طور رسمي اعلام كند و درحالي‌كه هنوز هيچ‌يك از دو كشور درباره حادثه مذكور، اطلاعيه يا خبري نداده بودند برخي محافل خبري به‌نحوي شتاب‌زده آن را به ايران نسبت دادند و مدعي شدند كه ايران اين حمله را به‌تلافي حمله دو روز گذشته (4/3/1365) عراق به يك نفتكش در نزديكي سواحل ايران انجام داده است.[۱۰] از سوي ديگر بنا بر گزارش خبرگزاري جمهوري اسلامي، هواپيماهاي جنگنده عراق به حريم هوايي سواحل بندر بوشهر تجاوز كردند، اما به‌دليل مواجهه با آتشبارهاي پدافند هوايي قبل از هرگونه اقدامي متواري شدند.[۱۱] نيروي دريايي سپاه پاسداران نيز اعلام كرد در ساعت 24 روزجاري، به‌دنبال اعلام وضعيت قرمز، موشكي كه به‌طرف چاه‌‌هاي نفت در حركت بود، با اختلاف صد متر ازطرف ضلع غربي كشتي ايران صداقت عبور كرد كه با هوشياري و اقدام به‌موقع پدافند مستقر روي كشتي، موشك مذكور هدف قرار گرفته و منهدم شد.[۱۲]

گزارش - 4

4. درنتيجه گلوله‌‌باران يك مقر ارتش، شهر پيرانشهر و مركز آموزشي اين شهر، تعدادي از افراد نظامي و غيرنظامي شهيد يا مجروح شدند و خساراتي نيز به‌‌بار آمد. به گزارش سپاه پیرانشهر در ساعات اوليه صبح امروز، توپخانه ارتش رژیم بعث عراق اقدام به گلوله‌باران پیرانشهر كرد که در نتیجه آن ساختمان آموزش‌وپرورش تخریب و به پایگاه شهید غفاریان خساراتی وارد شد و 2 نفر از رزمندگان نيز مجروح شدند. [۱۳] همچنين در ساعت 20، قرارگاه تیپ2 لشکر64 [۱۴] و در ساعت 23 شهر پیرانشهر براي بار دوم هدف گلوله‌باران دشمن قرار گرفت. براثر اين حملات یک زن در روستای قلعه‌تراش شهيد، یک بسیجی و 20 رزمنده مستقر در مدرسه شهید مقبلی و يك پرسنل نظامي ارتش مجروح، یک دستگاه آمبولانس سپاه منهدم، و 2 باب مغازه در اطراف شهربانی و یک منزل مسکونی تخريب شد. [۱۵]

گزارش - 5

5. واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌‌الانبيا(ص) در گزارشي جامع مراکز تولید و سیستم صادرات نفت کشور عراق و اولویت‌های عملیاتی علیه آنها را به اطلاع فرمانده قرارگاه خاتم‌‌الانبیا(ص) رساند. به‌دنبال تجاوز پی‌درپی نیروی هوایی عراق به حریم ایران و بمباران تأسیسات زیربنایی و اقتصادی به‌ویژه تأسیسات نفتی، واحد اطلاعات ستاد قرارگاه خاتم‌‌الانبيا(ص) با هدف مقابله با راهبرد عراق اقدام به مطالعه، شناسایی و بررسی سیستم صدور نفت عراق و اولویت‌بندی عملیاتی عليه آنها كرد. در اين گزارش هفت‌صفحه‌‌ای، به حوزه‌های عمده تأسيسات نفتی و گازی عراق در شمال و جنوب این کشور و نیز حوزه‌های متفرقه نفتی، درجه اهمیت، میزان تولید، خطوط اصلی اتصال نفت، خطوط لوله راهبردي مسیر صادرات و راه‌‌های جلوگیری از صدور و بهره‌برداری نفت اشاره شده است.* در بخشی از این گزارش آمده است: «با عطف توجه به اولویت‌های داده‌شده درمورد نقاط حیاتی و حساس کشور عراق گروه کار مقدمتاً بر روی سیستم نفتی آن کشور، بررسی‌هایی را در چند جلسه انجام و نتایج حاصله به اختصار به شرح زیر می‌باشد: الف) جهت جلوگیری از بهره‌برداری و صدور نفت به ترکیه از میدان‌های نفتی شمال (منطقه کرکوک) لازم است دو واحد بهره‌برداری جدید و قدیم آن منهدم و برای خارج‌کردن امکان استفاده از میدان‌های نفتی جنوبی (منطقه نفتی جنوب) جهت صدور به کشور ترکیه و سوریه نیاز است که تلمبه‌خانه (PSI) از سرویس خارج گردد. ب) به‌منظور قطع صدور نفت عراق ازطریق کشور عربستان سعودی به بندر ینبع، انهدام تأسيسات تلمبه‌خانه زبیر درحال‌حاضر و درصورت بهره‌برداری از پروژه پمپاژ جدید در منطقه رمیله جنوبی که به همین منظور ساخته شده است انهدام آن در آینده توصیه می‌‌گردد. پ) درصورت تحقق بند الف کلیه بهره‌برداری از میدان‌های نفتی کرکوک متوقف و درصورت تحقق بند الف و ب تمام امکانات صدور از کشور عراق سلب خواهد شد. ضمناً لازم به ذکر است که در نتیجه تحقق اهداف یادشده، هنوز کشور عراق قادر خواهد بود که با ناوگان زمینی، نفت منطقه جنوب را صادر نماید.» [۱۶]

گزارش - 6

6. درپی تصویب تشکیل ستاد اجرایی خاتم، فرمانده کل سپاه پاسداران امروز، در نامه‌‌ای به فرمانده عالی جنگ ضمن اعلام اصول و خطوط کلی برنامه‌‌های تخصصی جنگ، پیشنهادهايي را دراین‌‌زمینه مطرح كرد. محسن رضايي فرمانده كل سپاه پاسداران، در اين نامه ابتدا با اشاره به برگزاری جلسات مشورتی با فرماندهان، مسئولان سپاه و سایر صاحب‌‌نظران و نیز يادآوري مصوبه فرمانده عالي جنگ حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني درباره تشکیل ستاد اجرایی خاتم و وظایف اجرایی آن، اصول و خطوط کلی برنامه‌‌های تخصصی جنگ را بدین شرح تبیین كرد: الف) ستاد اجرايی خاتم، ستاد تخصصی فرمانده جنگ است که کلیه فرامین فرمانده را اجرا می‌‌کند. فرماندهی جنگ دارای یک ستاد عالی (شورای مشورتی) متشکل از کلیه فرماندهان نیروهای سپاه و ارتش است که به‌عنوان یک ستاد مشورتی فرماندهی را در تصمیم‌‌گیری‌‌های مهم یاری می‌‌دهد. ب) کلیه برنامه‌‌ها به نظر و تأیید آن فرماندهی خواهد رسید. ج) تمامی مردم و مسئولان محترم کشور مسئله اول و حیاتی خود را دفاع مقدس تا سقوط صدام تلقی می‌‌کنند. د) برخورد این ستاد با دولت، برخورد مستقیم و ارتباط با ارتش ازطریق ستاد عالی خاتم و با نیروی زمینی ارتش نیز ازطریق قرارگاه مشترک قائم به‌صورت مشترک یا به امضای جناب‌عالی صورت می‌‌گیرد. رضايي در ادامه، خطوط کلی برنامه‌‌ریزی تخصصی جنگ را چنين تشريح كرد: «با تصویب حضرتعالی ستاد اجرايی خاتم، درحقیقت مرکز برنامه‌‌ریزی تخصصی جنگ درجهت کاربرد ضروری و به‌موقع امکانات و نیروهای انسانی در جنگ است و اصول درنظر گرفته‌شده عبارت‌اند از: اصل 1. سرعت عمل: جنگ بایستی هرچه سریع‌‌تر با پیروزی کامل اسلام و بدون تردید خاتمه یابد؛ چراکه هرچه جنگ طولانی‌‌تر شود پیکر انقلاب اسلامی زخم‌‌آلودتر می‌‌شود. خسارات اقتصادی، نیروی انسانی و گذشت زمان برای ما ارزشمند است برای سرعت عمل در جنگ بایستی برنامه‌‌ریزی درجهت براندازی صدام و حزب بعث صورت گیرد. برنامه اصلی جنگ صرفاً مقاومت در مقابل صدام است. اصل 2. باتوجه‌به استقلال سیاسی، اقتصادی کشور و نیز حملات دشمن به منابع اقتصادی باید جنگ ما یک جنگ ارزان باشد؛ چراکه در برنامه‌‌های جنگ ما به تانک و هواپیما و وسایل پیچیده دفاعی مرسوم در جهان و جنگ‌‌های جهان تکیه نشده است. اصل 3. مبنای اصلی برنامه بر نیروی انسانی مؤمن درقالب لشکرها و گردان‌های پیاده و امکانات داخلی کشور گذاشته شده است.» فرمانده كل سپاه با تأكيد بر شناخت عمیق از دشمن و امکانات بالقوه خودی و انگیزه کافی مردم در مسیر تحقق مقاصد و ایده‌‌های مقام رهبری و ستاد اجرایی خاتم و نيز براساس اصول ذكرشده، برنامه پیشنهادي را بدين شرح مطرح كرد: الف) توسعه توان رزمی تا پایان تابستان (مرحله اول) از 180 گردان به 500 گردان و تا پایان سال (مرحله دوم) به 1000 گردان، اجراي یک عملیات مانند فاو و بازپس‌گرفتن نقاط ازدست‌رفته در مرحله اول و اجراي دو یا سه عملیات بزرگ در مرحله دوم و ان‌شاءالله سقوط احتمالی صدام تا پایان سال یا اوایل سال آینده. ب) برنامه‌‌ریزی نیروی انسانی و آموزش‌‌های موردلزوم صورت‌گرفته که در طرح نیروی انسانی تقدیم خواهد شد. ج) طرح لجستیک و برنامه‌‌ریزی‌‌های آن و نحوه استفاده از امکانات داخل کشور (چه مردمی و چه دولتی) صورت‌گرفته که تقدیم خواهد شد. د) برای اجرای این امر در مرحله اول به 500 میلیون دلار ارز و 10 میلیارد تومان نیازمندیم که دراختیار برادر رفیق‌دوست قرار گیرد و بدون هر نوع کانال و واسطه‌‌ای خرج شود و به‌صورت نوبه‌‌ای (روزانه یا هفتگی) نحوه دقیق هزینه‌کردن آن خدمت حضرتعالی گزارش شود. هـ) برای اجرای برنامه‌ای مربوط به نیروی انسانی باید کلیه وزارتخانه‌‌ها، نهادهای انقلاب و سازمان‌‌ها چه در بعد گزینش نیروی انسانی و چه در بعد امکانات محل آموزش و نیز در بعد تبلیغات حداکثر همکاری روزانه را با ستاد به عمل آورند. و) تمامی امکانات صنعتی کشور در خدمت این برنامه قرار گیرد. ز) در به‌کارگیری امکانات ارتش، برادران ارتش با مدیریت خودشان مسئولیت بپذیرند یا به مدیریت مشترک در امر آموزش و مربی کمک کنند. [۱۷]

گزارش - 7

7. فرمانده كل سپاه پاسداران امروز، با پيشنهاد سیدعلی حسینی‌‌تاش رئیس ستاد نیروی زمینی سپاه، درباره خطوط کلی برنامه‌‌های نیروی زمینی سپاه با موضوع ارتقاي برخی تیپ‌‌ها به لشکر، توسعه سازمانی تعدادی از یگان‌ها و طرح‌ریزی برای اجرای عملیات بزرگ و محدود موافقت كرد. برنامه‌‌های پيشنهادي مسئول ستاد نيروي زميني (كه در تاريخ 4/2/1365، تهیه و تنظیم شده است) شامل مواردی بدین شرح است: 1. سازمان تیپ‌‌های المهدی(عج)، سیدالشهدا(ع)، قمر بني‌هاشم(ع)، امام رضا(ع)، و قدس به لشکر تبدیل شود. 2. استعداد سازمانی لشکرهای نیروی زمینی به 11 گردان، شامل 9 گردان پیاده، یک گردان زرهی مکانیزه و یک گردان ویژه (کماندویی) ارتقا یابد. 3. سازمان تیپ‌‌های انصارالحسین(ع)، ویژه شهدا، الغدیر و امام حسن(ع) به لشکر منها با استعداد 7 گردان ارتقا یابند. 4. تیپ‌‌های پدافندی مسلم‌بن‌عقیل(ع)، نبی اکرم(ص)، بیت‌المقدس، انصارالرسول(ص)، شهید بروجردی، 57 ابوالفضل(ع)، امیرالمؤمنین(ع)، به تیپ‌‌های مانوری (هرکدام به استعداد 5 گردان) تبدیل شوند. 5. تبدیل 21 گردان قائم درنظر گرفته شده به تیپ قائم با 3 گردان و 10 گردان جندالله به تیپ قائم با سه گردان. 6. یگان‌ها و دسته‌های پشتیبان رزمی (مهندسی، توپخانه، ادوات و...) متناسب با استعداد پیاده درنظر گرفته‌شده در گردان‌‌های قائم ترسیم شوند. 7. گردان‌های احتیاط در شرایط ویژه به‌صورت موقت (سه‌ماهه) به یگان‌های فوق‌الذکر به اين استعداد واگذار شوند: به لشکر 4 گردان، به لشکر منها 3 گردان، به تیپ 2 گردان، به تیپ قائم یک گردان. به‌نحوی‌که درنهایت استعداد سازمانی معادل 276 گردان و استعداد احتیاط معادل 107 گردان شود. 8. پدافند ثابت از مناطق مرزی به استعداد حدود 70 گردان (40 درصد فعال) انجام پذیرد و استعدادی معادل 25 گردان براي پدافند متحرک (30 درصد فعال) اختصاص یابد. 9. باید تلاش‌‌های جدی‌‌تری به‌منظور طرح‌ریزی و اجرای یک عملیات گسترده درحدود 250 گردان در ماه و طرح‌‌ریزی و اجرای 2 عملیات مهم به استعداد 50 گردان در ماه و اجرای 30 عملیات محدود به استعداد متوسط 5 گردان در هفته انجام پذیرد. محسن رضايي فرمانده كل سپاه، امروز در پاسخ اين نامه چنین ابلاغ كرد: «تا پايان تابستان با روش ارائه‌شده [براي ارتقاء] استعداد نيروي زميني به 500 گردان پدافندي و آفندي موافقت مي‌‌شود.» [۱۸]

گزارش - 8

8. واحد اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) و بهداری لشکر7 ولی‌عصر(عج) هريك در نامه‌‌هایی جداگانه به مقام مسئول در قرارگاه و لشكر درباره بهره‌برداری نیروهای ضدانقلاب از امکانات عشایر کوچ‌نشین و نیز ناکافی‌بودن آموزش ش.م.ر** هشدار دادند. واحد اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) پس از چند مورد تحقیق و جمع‌‌آوری اخبار از شهرهای مرزی تابع آذربایجان‌غربی درباره عشایر کوچ‌نشین، نتایج به‌دست‌آمده را به اطلاع فرمانده قرارگاه رساند. بنا بر اعلام این واحد «از آنجا که دامداران و کوچ‌نشینان باتوجه‌به فرارسیدن نیمه دوم فصل بهار و اتمام بارندگی‌‌های شدید بهاره، همراه خانواده‌های خود جهت ییلاق به مکان‌های مناسب‌‌تر برای دام‌‌‌‌های خود، به ارتفاعات نزدیک نوار مرزی ایران ـ عراق (خصوصاً در شهرهای پیرانشهر، ارومیه، اشنویه، سردشت، تکاب و صائین‌دژ) رفته‌‌اند، اولاً این مسئله فرصت مناسبی را برای تغذیه ضدانقلاب ازلحاظ مواد غذایی و کسب اطلاعات مفید از پایگاه‌‌ها یا مواضع استقرار رزمندگان ایجاد می‌‌کند، ثانیاً اماکن قیدشده محل امنی جهت تردد یا استراحت ضدانقلابیون بعد از عملیات یا ایجاد درگیری می‌‌باشد.» این واحد تأکید کرد: «به‌منظور ناامن‌کردن این اماکن برای ضدانقلاب لازم است گروه‌های گشتی و بلدچی هر پایگاه مسیر تردد و استقرار کوچ‌نشینان را تحت‌نظر بگیرند و درصورت امکان اقدام به اجرای کمین علیه ضدانقلابیون نمایند.» [۱۹] بهداری لشکر7 ولی‌عصر(عج) نیز در گزارش به ستاد لشکر ضمن ابراز نگرانی از فشردگی و ناکافی‌بودن دوره آموزش ش.م.ر نیروها، هشدار داد که این مسئله باعث افزایش آمار مصدومان شیمیایی خواهد شد و ضروری است که از اعزام کلیه نیروهای واحدهای پشتیبانی و گردان‌های رزمی كه آموزش ندیده‌اند خودداری و قید شود حضور در جبهه منوط به شرکت فعال در کلاس‌‌های ش.م.ر است. [۲۰]

گزارش - 9

9. در مقابله رزمندگان با اقدامات ضدامنیتی عناصر ضدانقلاب که درقالب ایجاد درگیری، اجرای کمین و ترور در شهرهای مختلف شمال‌غرب كشور صورت پذیرفت، تعدادی از عناصر ضدانقلاب کشته و چند تن از رزمندگان شهید یا مجروح شدند. اقدام عناصر ضدانقلاب به تهديد جوانان براي خودداري از رفتن به سربازی، ترور 2 فرد متعهد در رشت و همكاري عناصر ضدانقلاب با ارتش عراق به‌‌عنوان ديد‌‌بان در خوزستان از ديگر اخبار مهم مربوط به اقدامات ضدانقلاب در روز جاري است. به گزارش شهربانی استان کردستان، چند نفر از عوامل سازمان کومه‌له در روستای تازه‌آباد از توابع سنندج به نیروهای خودی کمین زده که درنتیجه 2 نفر از رزمندگان زخمی شدند. [۲۱] در پاوه عناصر حزب دمكرات در منطقه دشر و ارتفاع كله‌قندی با اجراي كمين علیه گروه گشتی رزمندگان یک نفر را شهید و یک نفر را مجروح كردند. [۲۲] در پیرانشهر نيز نیروهای ضربت ثارالله(ع) با پیشمرگان هیز قندیل لک چهار از حزب دمکرات در روستای گردبن از توابع اين شهر درگير شدند كه 2 نفر از ضدانقلابیون کشته و 2 نفر از نیروهای خودی به شهادت رسیدند. [۲۳] در نتیجه درگیری بين نیروهای گردان حضرت رسول(ص) با ضدانقلاب در روستای تازه‌آباد دویسه، یک رزمنده مجروح شد. [۲۴] امروز همچنين در شهرستان بانه، 60 نفر از افراد حزب دمكرات مسلح به سلاح‌های سبک، ضمن مانور سیاسی ـ نظامی در روستاهای سی‌سارک، کانی‌مامر، سماقان، کرخه‌رستم و گرماب مردم روستاهای يادشده را جمع كرده و ضمن سخنانی جوانان اين روستاها را تهدید كردند که حق رفتن به سربازی ندارند. همچنین از مردم خواستند به‌طور هماهنگ از تخلیه روستاهایی که تحت‌نظر دولت است، خودداری کنند و يادآور شدند دراین‌صورت چته‌‌های حزب از مردم پشتیبانی خواهند کرد.[۲۵] درهمين‌حال، گزارش‌هاي رسيده حاكي است عده‌ای از افراد وابسته به حزب التحریر خوزستان که ساکن العماره عراق هستند، در خطوط مقدم جبهه به‌عنوان دیدبان به نفع ارتش عراق فعالیت می‌‌کنند.[۲۶] به گزارش خبرگزاري جمهوری اسلامی از رشت، در 48 ساعت اخیر، یک کشاورز و يك عضو گروه مقاومت بسیج، كه هر دو از نیروهای حزب‌اللهی شهر آستانه اشرفیه بودند هدف سوءقصد منافقين قرار گرفتند. در اين حمله فرد کشاورز شهید و فرد دیگر مجروح شد.*** [۲۷]

گزارش - 10

10. هم‌زمان با اعزام نيروهاي رزمي، فني و تخصصي داوطلب از شهرهاي مختلف كشور به مناطق جنگي و ارسال كمك و هداياي مردمي به جبهه‌‌هاي نبرد، معاون اجرايي نخست‌‌وزير اهداي كمك‌‌هاي نقدي مردم در پشتيباني از جنگ را عامل مؤثري در افزايش قدرت دولت براي كمك به جبهه‌‌هاي جنگ و امر بازسازي و نوسازي مناطق جنگي برشمرد. درپي اعزام نيروهاي داوطلب مردمي به جبهه‌‌ها صبح امروز، گروه كثيري از نيروهاي داوطلب رزمي ـ تخصصي از گنبدكاووس، گراش، داراب فارس، بردسير، استان گيلان، بخش‌‌هاي هرسين و كرند غرب، اصفهان،[۲۸] ياسوج، رشت و گروهي از اعضاي اتحاديه تاكسي‌راني مشهد، عازم جبهه‌‌هاي نبرد شدند. هم‌زمان با اعزام نيروها، دانش‌آموزان 11 روستاي ماهدشت، پرسنل شركت سهامي داروپخش و كاركنان تعاوني كشتار مرغ باختران مبلغ 544 هزار ريال به جبهه اهدا كردند. [۲۹] ميرزاده معاون اجرايي نخست‌‌وزير، در نشست خبري امروز، با تشكر از آحاد مردم جامعه براي كمك به حساب 222 نخست‌‌وزيري**** خاطرنشان كرد كه ظرف مدت 5 سال، مبلغ 70,901,000,000 ريال صرف فعاليت‌‌هاي عمراني، اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و تبليغاتي مناطق جنگی به‌خصوص مناطق محروم و استان‌‌هايي كه به‌طور مستقيم با جنگ درگير هستند، شده است. همچنين از اين رقم 54،819،000،000 ريال به وزارتخانه‌‌ها، ارگان‌‌هاي دولتي و نهادهاي انقلابي در خدمت جنگ، 10،265،000،000 ريال و 5،817،000،000 ريال به ستادهاي پشتيباني و بازسازي جنگ وزارتخانه‌‌ها و نهادهاي انقلابي دراختيار استانداري‌‌ها، شهرداري‌‌ها، فرمانداري‌‌ها و بخشداري‌‌هاي مناطق جنگي قرار گرفته است. [۳۰]

گزارش - 11

11. نماینده دائمی ایران در سازمان ملل متحد در نامه‌ای به دبیرکل این سازمان، ضمن گزارش استفاده عراق از سلاح شیمیایی در منطقه مهران، درخواست كرد كه يك تیم کارشناسی براي بازدید از مناطق آلوده به ایران سفر کند. درپی استفاده ارتش عراق از تسلیحات ممنوعه شیمیایی در جبهه عمومی مهران در سوم خردادماه جاری، سعید رجایی خراسانی نماينده دائمي ایران در سازمان ملل متحد، در نامه‌ای به دبیرکل اين سازمان نوشت: «بنا به اطلاع دولت متبوعم احتراماً به اطلاع جناب‌عالی می‌رسانم که در ساعات 6:30 قبل‌ازظهر (به‌وقت محلی) مورخ 24 می 1986 (3 خرداد 1365)، رژیم جنایتکار عراق به تسلیحات شیمیایی در مناطق گوگان و امیرآباد در حومه مهران متوسل شده است. دراثر این جنایات عراق، بنا به گزارش‌ها 50 تن تاکنون مجروح و در بیمارستان بستری شدند. پروتکل 1925 ژنو که جهت نظارت در جنگ طرح‌ریزی شده، دائماً ازسوی رژیم عراق و بدون هیچ‌گونه واکنش مؤثر و قابل‌ملاحظه ازسوی مجامع بین‌المللی نقض شده است. یک بار دیگر لازم است که از جناب‌عالی درخواست نمایم که تیم کارشناسان شیمیایی را جهت بازدید از مناطق آلوده اعزام نمایید تا گزارشی را درمورد این نقض آشکار پروتکل 1925 ازسوی رژیم عراق تهیه نمایند. به امید اینکه ارگان‌های مربوطه در سازمان ملل به مسئولیت‌های خود به‌نحو احسن عمل نمایند.»***** [۳۱]

گزارش - 12

12. امروز، خبرنگاران خارجي در بيمارستان لبافي‌نژاد تهران با مجروحان بمباران شيميايي عراق كه در جبهه مهران مصدوم شده بودند، ديدار كردند. به گفته خبرگزاري رويتر مجروحان ايراني گفتند در اوايل هفته گذشته (شنبه و يكشنبه)، براثر بمب‌‌هايي كه هواپيماهاي عراقي در جبهه مهران فروريختند، مجروح شده‌اند.****** محمدرضا جعفر پاسدار 44 ساله به خبرنگاران گفت كه باوجود داشتن لباس ضدسلاح شيميايي مجروح شده است. رويتر در ادامه افزود: «در گذشته، دولت عراق ادعاهاي ايران مبني‌‌بر استفاده از سلاح‌‌هاي شيميايي عليه نيروهاي ايراني را رد كرده بود، درحالي‌كه پزشكان بيمارستان‌‌هاي اروپايي جراحات مجروحان ايراني را ناشي‌از گازهاي سمي اعلام كرده‌‌اند كه عمدتاً از ناحيه چشم مجروح شده‌‌اند.» رويتر با يادآوري اين نكته كه در 21 مارس 1986 (1/1/1365)، شوراي امنيت سازمان ملل متحد در بيانيه‌‌اي دولت عراق را به‌علت استفاده از اين سلاح‌‌ها محكوم و اين عمل را مخالف قرارداد 1925 ژنو اعلام كرد، افزوده است: «دولت ايران همچنين رژيم عراق را در تاريخ 21 آوريل برابر با اول ارديبهشت، متهم به استفاده از سلاح شيميايي در بندر فاو و مجروح‌‌نمودن گروهي از نيروهاي خود كرده است.»[۳۲] خبرنگار راديو بي‌‌بي‌‌سي نيز در گزارشي درهمين‌زمينه از قول يك پزشك ايراني گفت: در اين جنگ از انواع سلاح‌‌هاي شيميايي ازجمله گاز خردل و گاز اعصاب استفاده شده است. [۳۳]

گزارش - 13

13. وزير آموزش‌‌وپرورش جزئيات آموزش نظامي دانش‌‌آموزان را اعلام كرد. به گفته اكرمي وزير آموزش‌‌وپرورش، از اول مهرماه سال تحصيلي 1366 - 1365، طبق برنامه‌اي تنظيم‌شده دانش‌‌آموزان پسر سال دوم راهنمايي درسي را تحت‌عنوان آموزش نظامي در دو قسمت تئوري و عملي فرا خواهند گرفت و براي دختران دانش‌‌آموز فعلاً آموزش‌‌هاي دفاعي درنظر گرفته شده است كه در سال آينده، با نظارت مربيان امور تربيتي اجرا خواهد شد. همچنين زرهاني معاونت امور پرورشي و تربيتي، اظهار کرد: چنانچه كشور به بنيه دفاعي بيشتري احتياج داشته باشد اين هماهنگي وجود دارد كه تعداد بيشتري از دانش‌‌آموزان زير پوشش اين طرح آموزشي قرار گيرند. وي افزود: دانش‌‌آموزان زير پوشش اين طرح، دوره‌‌هايي را نيز در پادگان‌‌هاي نظامي سپري خواهند كرد. علاوه‌براين تعدادي از مربيان امور تربيتي و عده‌‌اي از معلمان حرفه‌وفن دوره راهنمايي و ساير معلمان واجد شرايط به‌عنوان معلمان آموزش نظامي در اين طرح به كار گرفته خواهند شد. بدين ترتيب پيش‌‌بيني مي‌‌شود بيش از يك‌ميليون دانش‌‌آموز پسر در سال تحصيلي آينده در اين طرح زير پوشش آموزش نظامي قرار گيرند. [۳۴]

گزارش - 14

14. نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل متحد در نامه‌‌ای به دبیرکل اين سازمان، ایران را به بمباران مناطق مسکونی و احتمال ازسرگیری حمله به شهرهای عراق متهم كرد. عصمت کتانی نمایندگی دائمی عراق در سازمان ملل متحد، در این نامه که امروز تحویل دبیرکل سازمان مذكور شد، آورده است: «بنا به اطلاع دولت متبوعم، احتراماً بازگشت به نامه‌های متعدد خود خطاب به جناب‌عالی، از 7 مارس 1986 که در آن نامه‌‌ها توجه جناب‌عالی را به مدارک متقن مبنی‌بر آماده‌شدن رژیم ایران جهت شروع حملات به شهرهای عراق، جلب نمودم (خصوصاً اسناد 18084/S و 17904/S) فرصت را غنیمت شمرده و به اطلاع می‌‌رسانم که در تاریخ 25 مارس 1986 (5 فروردین 1365) در ساعت 1:55 بعدازظهر (به‌وقت محلی)، هواپیماهای ایران مرزهای بین‌المللی را نقض کرده و به مناطق مسکونی استان سلیمانیه حمله هوایی نمودند. براثر این حملات 12 غیرنظامی کشته شدند و به 2 خودروی غیرنظامی خسارت وارد گشت. به‌علاوه، نیروهای متجاوز ایران با استفاده از توپخانه دوربرد، حومه شهر خانقین و مناطق اطراف شهر خرمال و بیاره را گلوله‌باران کردند. عراق مایل است توجه جناب‌عالی را به دورویی رژیم ایران جلب نماید، درحالی‌که به مناطق مسکونی عراق حمله می‌‌کند، مبادرت به شکایت کرده و مدعی می‌‌شود که به اهداف غیرنظامی ایران حمله شده است. یک بار دیگر بر هشیاری این سازمان نسبت به طرح‌‌های مخفی رژیم ایران و جنایاتی که مرتکب می‌‌شود، تأکید می‌‌نمایم.»******* [۳۵]

گزارش - 15

15. در ادامه سياست‌‌هاي جانب‌دارانه كويت از عراق در طول دوران پنج‌سال جنگ عراق با ايران و حمايت‌‌هاي لجستيكي و مالي اين كشور از رژيم بعث عراق، عراق همچنان از بنادر کویت برای ورود کالاهای اساسی و نیز تجهیزات نظامی استفاده می‌‌کند. ژاندارمري جمهوري اسلامي امروز، اعلام كرد: «کشور عراق با موافقت دولت کویت اقدامات امنیتی خاصی برای حفاظت از اسکله احمدی به عمل آورد و تردد کشتی‌‌ها و لنج‌‌هاي تأییدنشده در اطراف اسکله را ممنوع اعلام كرد. ضمن آنکه دو فروند کشتی حامل سلاح و مهمات به اسکله مذکور وارد شده، ولی تاکنون به علل نامعلومی تخلیه نشده است.»******** [۳۶] اين منبع در ادامه افزوده است كه از اوایل اردیبهشت‌ماه تعداد 4 فروند کشتی بزرگ حامل برنج و خواربار در اسکله بندر شیخ کویت پهلو گرفتند و مشغول تخلیه می‌‌باشند. کالاها پس از تخلیه به‌وسيله تریلرها مستقیماً از اسکله مزبور به عراق حمل می‌‌شود. [۳۷]

گزارش - 16

16. درحالي‌كه تحليل‌‌گران عرب به تلاش‌‌هاي حسين شاه اردن، درخصوص نزديكي عراق با سوريه و ايجاد شكاف بين ايران و سوريه بسيار خوش‌بين هستند، ديپلمات‌هاي غربي درباره به‌نتيجه‌رسيدن آن ابراز ترديد مي‌‌كنند. تلاش‌‌هاي حسين شاه اردن كه مدتي است بخشي از سياست و فعاليت‌‌هاي راهبردي كشورش را معطوف به آشتي‌دادن سران دو كشور عراق و سوريه كرده و همچنين سفرهاي متعدد وي درهمين‌ارتباط به پايتخت دو كشور، همچنان موردتوجه محافل سياسي و رسانه‌‌اي قرار دارد. رسانه‌‌هاي اردني بسيار خوش‌بينانه تلاش‌‌هاي پادشاه اين كشور را ستوده و آن را امكاني به‌منظور دستيابي به يك همبستگي ملي در جبهه‌‌اي وسيع‌‌تر براي رويارويي با دشمن تفسير كردند. [۳۸] روزنامه‌‌هاي كويتي نيز از موفقيت شاه‌‌حسين درخصوص توافق سران دو كشور عراق و سوريه براي ملاقات با يكديگر خبر دادند. روزنامه السياسه دراين‌‌باره خاطرنشان كرده است كه اين ملاقات احتمالاً بعد از عيد فطر (دو هفته ديگر)، در امان برگزار خواهد شد. [۳۹] رسانه‌‌هاي اماراتي هم اقدام شاه‌حسين را گامي مثبت و سازنده دانسته و آن را موجب همبستگي مجدد اعراب به‌وي‍ژه پايان‌دادن به اختلافات عراق و سوريه و ساف از يك‌سو و حمايت‌نكردن سوريه از ايران در جنگ با عراق از سوي ديگر تفسير كردند.[۴۰] برخي تحليل‌‌گران غربي نيز معتقدند سوريه قصد دارد درقالب اين تلاش‌‌ها، انتقادات كشورهاي عرب همسايه خود را دررابطه‌با حمايت از ايران در جنگ خليج‌فارس خنثي كند.[۴۱] درعين‌حال ديپلمات‌‌هاي غربي در امان نسبت به امكان موفقيت شاه‌حسين در برقراري آشتي بين بغداد و دمشق اظهار ترديد كرده‌‌اند و معتقدند انتظار نمي‌‌رود سوريه به حمايت از ايران پايان دهد چون شمار زياد شيعيان طرف‌دار ايران در لبنان تأثير منفي در سياست‌‌هاي سوريه در قبال لبنان خواهد داشت.[۴۲]

گزارش - 17

17. رهبر جبهه ملي درپيامي به كنگره ملّيون ايران در اروپا، ضمن تكذيب شايعه انحلال جبهه ملي، اين تشكيلات را فاقد انسجام دانست. كريم سنجابي (وزير امور خارجه دولت موقت و رهبر جبهه ملي) كه مدتي است در خارج از كشور زندگي مي‌‌كند به‌تازگي پس از يك سكوت طولاني، پيامي به مناسبت هفتمين جلسه كنگره ملّيون ايران در اروپا ارسال كرد كه در نشریه ايران آزاد درج شده است. وي در اين پيام با اذعان به پراكندگي و خيانت در ميان ايرانيان فراري، از وفاداری کسانی که به نهضت ملي پايبند بودند تشكر كرده و خطاب به آنها اظهار داشته است: «در روزگاري كه ... هزاران هم‌وطن آزاده و مهاجر در سرزمين‌‌هاي خارجي به‌جاي آنكه وحدت كلمه و اتفاق‌عمل براي نجات كشور و ملت خويش داشته باشند، گرفتار تفرقه و تشتت و خودخواهي و برتري‌طلبي و احياناً خيانتكاري هستند، غيرت و فداكاري شما جواناني كه بر صراط مستقيم نهضت ملي ايران پايدار مانده‌‌ايد، واقعاً شايسته تحسين و سپاسگزاري است. ...» در ادامه اين پيام درمورد منحل‌نشدن جبهه ملي آمده است: جبهه ملي ايران به علل جرياناتي كه حكم‌فرماست در اين زمان فاقد تشكيلات مركزي و فعاليت رسمي است، ولي برخلاف آنچه بعضي عناصر غيروارد انتشار داده‌‌اند جبهه ملي منحل نشده و احدي حق انحلال آن را كه مظهر خواسته‌‌هاي پايدار مردم ايران است، ندارد. [۴۳]



منابع و مآخذ روزشمار 1365/03/06

  1. سند شماره 151085 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات سپاه ناحيه1 به اطلاعات قرارگاه رمضان، 6/3/1365؛ و - سند شماره 495439 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه رمضان به خبرگزاري جمهوري اسلامي، 6/3/1365.
  2. سند شماره 134234 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات قرارگاه رمضان به اطلاعات ستاد مركزي سپاه، 6/3/1365.
  3. سند شماره 310703 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات لشكر41 ثارالله(ع) به اط - ن ق ن 2، 6/3/1365.
  4. سند شماره 14145 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص)، شماره 15، 9/3/1365، ص9.
  5. سند شماره 151085 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات سپاه ناحيه1 به اطلاعات قرارگاه رمضان، 6/3/1365؛ و - سند شماره 495439 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از قرارگاه رمضان به خبرگزاري جمهوري اسلامي، 6/3/1365.
  6. سند شماره 14088 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ركن2 ژاجا به وزارت اطلاعات، 6/3/1365.
  7. سند شماره 14145 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ، پیشین، ص9.
  8. روزنامه جمهوري اسلامي، 7/3/1365، ص2.
  9. سند شماره 14145 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي واحد اطلاعات قرارگاه خاتم‌الانبيا(ص)، شماره 15، 9/3/1365، ص9.
  10. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي وي‍ژه، شماره 69، 7/3/1365، ص6، منامه - خبرگزاري آسوشيتدپرس، 6/3/1365.
  11. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي وي‍ژه، شماره 70، 8/3/1365، ص3، بوشهر - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/3/1365.
  12. سند شماره 133977 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهي نيروي دريايي سپاه پاسداران به دفتر فرماندهي كل سپاه پاسداران، 25/3/1365.
  13. سند شماره 361863 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات سپاه پيرانشهر به اطلاعات قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، 6/3/1365.
  14. سند شماره 361909 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: گزارش نوبه‌اي اطلاعاتي از قرارگاه عملياتي شمال‌غرب، شماره 69، 7/3/1365، ص2.
  15. سند شماره 391127 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از دفتر فرماندهي سپاه دوم نيروي زميني سپاه به فرمانده قرارگاه‌ها و يگان‌هاي تحت‌امر، 15/3/1365، ص3.
  16. سند شماره 448856 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات قرارگاه رمضان به فرماندهي كل سپاه پاسداران انقلاب اسلامي، 6/3/1365.
  17. سند شماره 86880 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي كل سپاه به حجت‌الاسلام هاشمي رفسنجاني، 6/3/1365.
  18. سند شماره 448860 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از رئيس ستاد مركزي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي به فرماندهي كل سپاه پاسداران، 6/3/1365.
  19. سند شماره 361848 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از واحد اطلاعات به فرماندهي قرارگاه حمزه سيدالشهدا(ع)، 6/3/1365.
  20. سند شماره 258982 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از بهداري لشكر7 ولي‌عصر(عج) (گروهان ش.م.ر) به ستاد لشكر7، 6/3/1365.
  21. سند شماره 340034 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از شهرباني كردستان به استاندار كردستان، 8/3/1365.
  22. سند شماره 274824 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از سپاه پاسداران پاوه به فرماندهي سپاه دوم شمال (نيروي زميني سپاه)، 8/3/1365.
  23. سند شماره 361867 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از اطلاعات سپاه پيرانشهر به واحد اطلاعات قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع)، 6/3/1365.
  24. سند شماره 361976 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) به فرماندهي كل سپاه پاسداران، 9/3/1365.
  25. سند شماره 337898 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از فرماندهي بانه به استاندار كردستان، 11/3/1365.
  26. سند شماره 14705 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ركن2 ژاجا به وزارت اطلاعات، 6/3/1365.
  27. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي وي‍ژه، شماره 70، 8/3/1365، ص19، رشت - خبرگزاري جمهوري اسلامي، 7/3/1365.
  28. روزنامه جمهوري اسلامي، 7/3/1365، ص4.
  29. روزنامه رسالت، 7/3/1365، ص10.
  30. همان، ص2.
  31. مرکز اسناد و تحقیقات دفاع مقدس، جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل متحد، ترجمه: محمدعلي خرمي، جلد پنجم، تهران: مركز اسناد و تحقيقات دفاع مقدس، 1378، ص180.
  32. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي وي‍ژه، شماره 70، 8/3/1365، ص23، تهران ـ خبرگزاري رويتر، 7/3/1365.
  33. واحد مركزي خبر صداوسيماي جمهوري اسلامي، بولتن راديوهاي بيگانه، 8/3/1365، ص5، راديو بي‌بي‌سي، 7/3/1365.
  34. روزنامه رسالت، 6/3/1365، ص2.
  35. جنگ ايران و عراق در اسناد سازمان ملل متحد، پیشین، ص180
  36. سند شماره 14089 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ركن2 ژاجا به وزارت اطلاعات، 6/3/1365.
  37. سند شماره 14092 مركز مطالعات و تحقيقات جنگ: از ركن2 ژاجا به وزارت اطلاعات، 6/3/1365.
  38. خبرگزاري جمهوري اسلامي، نشريه گزارش‌هاي وي‍ژه، شماره 69، 7/3/1365، ص21، خبرگزاري رويتر به نقل از روزنامه الرأي‌العام، 6/3/1365.
  39. همان، ص22، كويت ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از روزنامه السياسه، 6/3/1365.
  40. همان، ص23، تهران ـ خبرگزاري جمهوري اسلامي به نقل از مطبوعات امارات، 6/3/1365.
  41. همان، ص23، لندن ـ خبرگزاري كويت به نقل از روزنامه فايننشال تايمز، 6/3/1365.
  42. همان، ص17، امان ـ خبرگزاري رويتر، 6/3/1365.
  43. دفتر نمايندگي امام در سپاه پاسداران، نشریه رویدادها و تحلیل، شماره 96، 6/3/1365، صص 32 و 33.