1365.02.26

روزشمار جنگ سال 1365 1365.02.26
نام‌های دیگر	بیست و شش اردیبهشت
تاریخ شمسی	1365.02.26
تاریخ میلادی	16 مه 1986
تاریخ قمری	6 رمضان 1406

1360.02.26

1361.02.26

1362.02.26

1363.02.26

1364.02.26

1366.02.26

1367.02.26

گزارش - 1

1. عملیات امروز رزمندگان در منطقه حاج‌عمران* به‌دلیل آتش شدید قوای عراقی و تأخیر در انتقال مهمات و نیروی کمکی به منطقه درگیری، بی‌نتیجه به پایان رسید. درحالی‌که 3 گردان جندالله شهرستان خوی و تعدادی از نیروهای تیپ155 ویژه شهدای سپاه و یک گروهان از تکاوران تیپ4 لشکر64 ارتش، آماده اجرای عملیات برای بازپس‌گیری ارتفاعات 2435 (شهید صدر) و 2519 (گردمند) در منطقه حاج‌عمران بودند، ناگهان قبل از شروع عملیات، عراق آتش سنگینی را بر روی سرسول اجرا کرد. ابتدا چنین برداشت شد که دشمن قصد نفوذ به مواضع نیروهای خودی را دارد. ازاین‌رو به تیپ155 ویژه شهدا اطلاع داده شد که آماده مقابله با تک احتمالی دشمن باشد. باوجود این حادثه، رزمندگان عملیات را در محور ارتفاع شهید صدر، ساعت 2:55 بامداد، آغاز کردند. برای پشتیبانی عملیات، توپخانه‌های خودی مواضع عراقی‌ها در پشت شیار هارنا را زیر آتش گرفتند و تانک‌های خودی نیز زیر تپه سرخ را با تیر مستقیم هدف قرار دادند. حدود ساعت 3:15، نیروهای خودی خبر تصرف ارتفاع شهید صدر و انهدام تیپ‌های 98 و 431 پیاده عراق را اعلام کردند، اما از آنجا که ارتفاع مذکور بسیار حائز اهمیت بود عراقی‌ها به‌سرعت واکنش نشان دادند و آتش سنگینی را روی مواضع تصرف‌شده به‌دست رزمندگان اجرا کردند. با تشدید آتش توپخانه دشمن، یگان‌های عملیاتی تقاضای حضور نیروی احتیاط کردند که فرماندهی قرارگاه عملیاتی دستور داد گردان جندالله سپاه مهاباد وارد عمل شود، اما از آنجا که 110 نفر از نیروهای اعزامی شهربانی در این گردان بودند، در زیر آتش سنگین دشمن یارای پیشروی نداشته و نتوانستند به کمک گردان جندالله خوی بشتابند. بنابراین تقاضا شد گردان جندالله میاندوآب و جندالله نقده از پیرانشهر حرکت کنند و خود را به منطقه برسانند. بااین‌حال استمرار آتش شدید دشمن،** نرسیدن مهمات کافی به نیروهای در خط، دیر رسیدن نیروی کمکی و روشن‌شدن هوا از عواملی بود که باعث شد نیروهای خودی نتوانند روی این ارتفاع دوام بیاورند و حدود ساعت 5، اعلام شد که رزمندگان از مواضعی که تصرف کرده بودند، عقب‌نشینی کردند. شایان ذکر است در جریان درگیری امروز 2 فروند از بالگردهای عراقی براثر آتش پدافند هوایی نیروهای خودی سرنگون شدند که بدین‌ترتیب آمار بالگردهای ساقط‌شده عراق به 13 فروند رسید.

گزارش - 2

2. فرماندهان سپاه و ارتش امروز، در جلسه‌ای مشترک، وضعیت نیروهای خودی و دشمن در جبهه حاج‌عمران را موردبررسی قرار دادند.*** مناطق آسیب‌پذیر، لزوم تقویت منطقه و اهداف عراق ازجمله مهم‌ترین موضوعات مطرح‌شده در این جلسه دوساعته بود. راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ در قرارگاه نجف به نقل‌ از فرماندهان لشکر64 ارتش نوشته است: در این منطقه لشکر64 با کلیه امکانات و گردان‌های رزمی - شامل گردان‌های 132، 162، 115 و 198 پیاده به‌علاوه 2 گردان قدس 1905 و 1995 و یک گروهان تقویت‌شده 173 و نیز گردان تکاور و 2 گروهان از گردان 209 تانک - در منطقه حضور داشت. ضمن آنکه گردان‌های 198 و 173 بعد از شروع عملیات به منطقه آمدند و ما با 12 تیپ و 2 گردان کماندویی جدید درگیر هستیم. به عقیده فرماندهان ارتش اکنون مسئله عمده ارتفاع 2519 (گردمند) و 2435 (شهید صدر) است. به‌خصوص که دشمن درصدد احداث جاده در این مناطق است. سرهنگ ظهوری استعداد و توان فعلی یگان‌های تحت‌امر را برای ادامه عملیات ناکافی توصیف کرد. در ادامه جلسه، سرهنگ جمالی ترتیب تقدم حرکت دشمن را در مناطق پنجوین، مهران، میمک، ارتفاعات حمرین و جزایر مجنون اعلام کرد. مصطفی ایزدی هم درمورد استعداد نیروی سپاه در منطقه خاطرنشان کرد که هم‌اکنون تیپ110 شهید بروجردی و گردان‌های جندالله شهرستان پیرانشهر و سقز برای تأمین در منطقه حضور دارند و فردا دو گردان سوم و چهارم از تیپ شهدا برای تقویت این محور، عازم منطقه خواهند شد. وی همچنین درباره اقدام و تحرک دشمن هشدار داد و گفت: «دشمن در فکر گسترش منطقه است و قصد [ایجاد] استحکامات و حفظ مواضع را دارد و نیروی جدید [به منطقه] می‌آورد. الآن مشغول جاده‌سازی است و ارتفاعاتی که در دست دشمن است اگر بماند، می‌تواند جزء‌جزء منطقه را بزند.» ایزدی در ادامه با انتقاد از نادیده گرفته‌شدن نقش هوانیروز و جهاد سازندگی در این عملیات درخواست نیروی مانوری و پدافندی، آتش پشتیبانی مناسب، تقویت نیرو برای دو منطقه سورن و ناشکینه و اتخاذ تدبیر برای اجرای عملیات با هدف کشاندن دشمن به منطقه دیگر را طرح کرد. در پایان رحیم صفوی ضمن تأکید بر تقویت و تحکیم مواضع حساس، اظهار داشت که ارتفاع 2519 با کمک تیپ57 حضرت ابوالفضل(ع) از سپاه و ارتفاع 2435 با نیروی موجود بازپس گرفته شود.

گزارش - 3

3. امروز، قرارگاه نجف سپاه پاسداران، با هدف پیشگیری از احتمال پیشروی دشمن در جبهه حاج‌عمران مأموریت یگان‌های تحت‌امر را برای اجرای پاتک علیه قوای عراقی تعیین و به آنها ابلاغ کرد. در این ابلاغیه که پس از نتیجه درگیری‌های روزهای اخیر و نیز تحت‌کنترل عملیاتی قرارگرفتن بخشی از استعداد سازمان رزم قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) برای قرارگاه نجف صادر شد، با تصریح بر تغییرات در دستورهای قبلی چنین آمده‌ است: «نیروهای رزمنده اسلام به حول قوه الهی حرکت نیروهای دشمن را در منطقه عملیاتی حاج‌عمران سد نموده و آماده می‌شوند نیروهای دشمن را در منطقه منهدم و خط لجمن را ترمیم نمایند.» در ادامه این ابلاغیه درباره مأموریت یگان‌ها مقرر شده است: قرارگاه نجف با به‌کارگیری تیپ110 شهید بروجردی سپاه در شمال منطقه عملیاتی با هماهنگی تیپ4 لشکر64 ارتش و تیپ155 ویژه شهدای سپاه در مرکز تحت‌کنترل تیپ ارتش و سپاه پیرانشهر در جنوب منطقه عملیات با اجرای تک، دشمن را در منطقه منهدم و خط لجمن را ترمیم کنند.**** از سویی درپی نقل‌وانتقالات انجام‌گرفته، فرماندهی قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) در نامه‌ای به فرمانده نیروی زمینی سپاه، با اشاره به اینکه یگان‌های متحرک این قرارگاه در منطقه عملیاتی حاج‌عمران وارد عمل شده و نیازمند بازسازی و تقویت سریع می‌باشند، درخواست کرد حداقل 5 گردان 300 نفره نیروی بسیج به این قرارگاه بپیوندند.

گزارش - 4

4. فرمانده لشکر5 نصر در جلسه با فرمانده نیروی زمینی سپاه پاسداران ضمن بررسی وضعیت دشمن، درباره عملیات در جبهه شمالی و میانی راهکارهایی پیشنهاد داد. قالیباف بهترین راه برای جلوگیری از حمله عراق به مهران را حمله پیش‌دستانه نیروهای خودی در مناطقی چون فکه یا دربندیخان دانست و شمخانی نیز اولویت در تاکتیک‌های پدافندی و آفندی را مشخص کرد. امروز، محمدباقر قالیباف فرمانده لشکر5 نصر، در جلسه با علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی سپاه، با شرح فعالیت‌های شناسایی تیم‌های اطلاعاتی این لشکر و برخی یگان‌های دیگر در جبهه‌های شمال‌غرب، درباره وضعیت جبهه و دشمن خاطرنشان کرد که در وضع کنونی برخی مناطق در جبهه‌های شمال‌غرب یا دست نخورده‌اند و قابل عملیات هستند یا با اجرای عملیات تکمیلی، می‌توان در آن مناطق به موفقیت‌هایی دست یافت؛ ازجمله مناطقی چون سورمر، برددکان، زیمنانکوه، شاخ‌خشیک. و منطقه شاخ‌شمیران که الآن عراقی‌ها در این منطقه هستند، اما هیچ نظم و انضباطی ندارند. وی در واکنش به انتقال بخشی از نیروهای لشکر نصر به جبهه مهران با اعلام این نکته که بردن این استعداد کم و محدود نمی‌تواند تضمینی باشد برای اینکه عراقی‌ها خط خودی را نشکنند، گفت: «بدین‌جهت که خط [پدافندی] دراختیار ما (سپاه) نیست. درست است که عراقی‌ها این روزها فشار می‌آورند، ولی ما باید بر روی کارمان تسلط پیدا کنیم. ... الآن همه می‌دانیم که عراقی‌ها به مهران حمله می‌کنند یا امروز یا فردا یا سه روز دیگر. احتمالاً به منطقه والفجر3 [منطقه عمومی مهران] هم حمله می‌کنند. بااین‌حال نباید روی [عملیات] عراقی‌ها عجله کنیم.» قالیباف در ادامه افزود: «معتقدم باید محکم‌تر [با توان بیشتر] به مهران برویم. اگر [امروز] تعلل کنیم پس از حمله عراق به‌جای یک گردان، باید 7 - 6 گردان خرج کنیم تا [منطقه اشغال‌شده را] پس بگیریم. ما الآن باید دو گردان و ادوات کامل ببریم تا مانع شکسته‌شدن خط شویم. یک گردان 400 نفره در منطقه310 تا 343 تا پاسگاه دراجی استقرار یابند و یک گردان هم [در احتیاط].» وی پیشنهاد کرد که غیر از مهران، درحال‌حاضر می‌توان در منطقه فکه یا دربندیخان عملیات انهدامی علیه دشمن اجرا کرد. قالیباف راه بازداشتن عراق از حمله به مناطق دیگر را اقدام پیش‌دستانه توصیف کرد و گفت: «باید یکی دو جا عمل کنیم و به‌صورتی عمل کنیم که به‌جای آنکه عراق ما را دنبال خود بکشد، ما آنها را دنبال خودمان بیاوریم. اگر ما در دربندیخان عمل کنیم یقین بدانید که دیگر در حاج‌عمران عملیات نمی‌کند، [و عملیات را ادامه نمی‌دهد]. به‌نظرم عراقی‌ها در وضعیت کنونی به تنها جایی که حمله نمی‌کنند منطقه فاو است، چون ما [سپاه] در منطقه آماده‌ایم.» علی شمخانی فرمانده نیروی زمینی نیز اولویت پدافند و عملیات را چنین تشریح کرد: اول پدافند منطقه فاو، دوم اجرای عملیات‌های آفندی محدود و سوم پدافند در جزایر مجنون و منطقه هور و سپس منطقه والفجر3 می‌باشد. درخصوص اجرای عملیات‌های محدود، اولویت عملیات در منطقه دربندیخان است.

گزارش - 5

5. درپی دریافت گزارش‌های متعدد از تحرکات عراق در مهران به‌ویژه منطقه قلاویزان، معاون طرح و عملیات قرارگاه فتح سپاه در دیدار با فرماندهی تیپ4 لشکر21 حمزه ارتش جمهوری اسلامی درباره آمادگی ارتش عراق برای حمله به مهران به وی هشدار داد. فرماندهی تیپ4 نیز از ادعای یک پناهنده عراقی مبنی‌بر حمله قریب‌الوقوع واحدهای عراقی به جبهه مهران خبر داد. بر همین اساس معاون طرح و عملیات قرارگاه فتح سپاه به‌همراه یکی از نیروهای اطلاعات عملیات و راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ به‌منظور سرکشی به خطوط پدافندی ارتش و ملاقات با فرمانده یگان مستقر در خط پدافندی عازم قلاویزان شدند. علی مژدهی راوی مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ، مشاهداتش را از وضعیت خط چنین گزارش کرده است: «وضعیت سنگرها در خط پدافندی خیلی آشفته است،***** مهمات در فضای باز، پخش است. فاصله سنگرها از یکدیگر زیاد و بسیار آسیب‌پذیرند و این به‌دلیل تعداد کم نیرو [در منطقه] است. در ادامه به مقر تیپ4 لشکر21 حمزه بازمی‌گردیم. معاون طرح و عملیات قرارگاه در گفت‌وگو با نیروهای مستقر در مقر، تأکید می‌کند که درصورت مشاهده هر اقدام مشکوک دشمن، سریعاً مسئولان قرارگاه را در جریان قرار دهید تا نیروهای احتیاط را به کمک بفرستیم.» وی در ادامه افزوده است: سپس باتوجه‌به تحرکات دشمن که به‌نظر مشکوک می‌رسید دوباره در ساعت 22 تا 22:30، برای اطلاع از وضعیت عراق به مقر تیپ4 رفته و معاون طرح و عملیات قرارگاه فتح درباره احتمال حمله دشمن در شب جاری، به مسئولان تیپ هشدار داد. سرهنگ نائبی نیز متقابلاً خبر از پناهندگی یک سرباز عراقی داد که خود را از منطقه قلاویزان تسلیم نیروهای گردان133 پیاده مکانیزه ارتش کرده و مدعی شده است که عراقی‌ها امشب یا فردا شب احتمالاً حمله می‌کنند. پناهنده عراقی****** همچنین خاطرنشان کرده که نیروها به 4 قسمت تقسیم شده‌اند که واحدهای 1 و 4 آماده‌اند و دو واحد دیگر (2 و3) درحال آماده‌شدن هستند. نزدیک به 8000 نیرو برای این حمله آماده شده‌اند. هر گروه عملیاتی دارای 11 پی.ام.پی و تعدادی تانک است.

گزارش - 6

6. نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران محل تجمع بالگردهای دشمن در رواندوز را بمباران کرد و هواپیماهای عراقی با بمباران مناطقی ازجمله عین‌خوش، موسیان و پیرانشهر خسارت‌هایی وارد کردند. همچنین عراق مدعی شد که یک هدف بزرگ دریایی را در نزدیکی سواحل ایران بمباران کرده ‌است. ستاد مشترک ارتش جمهوری اسلامی اعلام کرد: ساعت 6:15 امروز، خلبانان نیروی هوایی ارتش با چند فروند هواپیمای شکاری بمب‌افکن محل تجمع بالگردهای ارتش عراق واقع در 10 مایلی غرب رواندوز عراق را بمباران کردند و سالم به پایگاه‌های خود بازگشتند. استانداری ایلام نیز به نقل از واحدهای ژاندارمری مستقر در مرزها از اقدام هواپیماهای عراقی به بمباران حوالی پاسگاه عین‌خوش و بمباران سه مکان در منطقه عمومی موسیان و اصابت یکی از بمب‌ها به یک پل و مجروح‌شدن یک نفر و پخش اعلامیه در جبهه‌های دهلران خبر داد. به ‌گزارش قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) هواپیماهای عراقی در چند مرحله با تجاوز به حریم هوایی پیرانشهر، روستاهای اطراف این شهر ازجمله قلعه‌موت‌آباد و قرارگاه تمرچین را بمباران کردند که تلفاتی دربر نداشت، ولی خساراتی به زمین‌های کشاورزی وارد شد. خبرگزاری جمهوری اسلامی نیز به نقل از ستاد تبلیغات جنگ گزارش داد که یک هواپیمای میگ 25 عراقی پس از عبور از مرز ایران و پرواز در مسیر باختران، همدان و تهران با تغییر مسیر به‌سمت اصفهان و سپس اهواز رفته و از آنجا به عراق بازگشت. به ‌نظر می‌رسد مأموریت این هواپیما عکس‌برداری بوده ‌است. به ادعای فرماندهی کل نیروهای مسلح عراق، نیروی هوایی این کشور امروز، 129 مأموریت رزمی انجام داده که ازجمله مهم‌ترین اهداف آن بمباران یک هدف بزرگ دریایی در نزدیکی سواحل ایران (در ساعت 10:30) و نیز حمله به 3 پل******* بوده ‌است. در اطلاعیه نظامی عراق آمده است که خلبانان هوانیروز عراق نیز امروز در 255 مأموریت رزمی تلفاتی به افراد و تجهیزات ایران وارد کرده‌اند.

گزارش - 7

7. به گزارش شهربانی کردستان ساعت 20 امروز، در محور آرمرده از توابع شهرستان بانه، یک دستگاه تویوتای جهاد سازندگی همدان موردتهاجم افراد گروهک خبات واقع شد. در این حادثه خودروی مذکور منهدم و یکی از سرنشینان آن شهید شد. مهاجمان 2 نفر دیگر را هم به‌همراه یک قبضه کلاش و تعدادی فشنگ به اسارت بردند.

گزارش - 8

8. امام‌جمعه تهران و رئیس شورای‌عالی دفاع با اشاره به سیاست‌های تجاوزگرانه رژیم بعث عراق، در واکنش به حمله هوایی عراق به قطار مسافربری، بر آمادگی و توان ایران برای مقابله با این رژیم تأکید کرد. آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای امام‌جمعه تهران، امروز در خطبه دوم نماز ضمن تحلیلی از نهضت تنباکو و نیز نکوهش سکوت کشورهای عربی در مقابل تجاوز امریکا به لیبی و تهدیدهای رژیم اشغالگر قدس علیه کشورهای اسلامی منطقه، با مقایسه رژیم‌های حاکم بر عراق و سرزمین فلسطین گفت: «صدام هم مثل همان صهیونیست‌هاست، فرقی ندارند. همان احساسات و تجاوزطلبی و افزون‌طلبی را آنها هم دارند. صدامیان هم برداشتند نقشه چاپ کردند و کشور خودشان را با مرزهای جدیدی ترسیم کردند و در دنیا پخش کردند. ... و اسم خوزستان را عربستان گذاشتند و جزء خاک عراق معرفی کردند.» رئیس شورای‌عالی دفاع افزود: «شما فکر می‌کنید اگر اینها خوزستان را می‌گرفتند، به آن قانع بودند؟ اگر ملت ما یک ملت ضعیف، زبون، ساده‌دل و بدبختی بود، اگر این امام [خمینی] عزیز ... نبود ... شما فکر می‌کردید آنها دست برمی‌داشتند؟ [نه] امروز آنها [عراقی‌ها] شکست خورده‌اند، امروز عقب نشسته و رسواشده در دنیا هستند و الا جزء ذات و سرشتشان تجاوز است.» آیت‌الله خامنه‌ای همچنین دلیل ضعف عراق در جبهه‌ها را چنین تشریح کرد: «واقعاً این حادثه [حمله به قطار مسافربری در 24/2/1365] از آن حوادث زشت چهره نظام عفلقی بود. شما به قطار چه کار دارید؟ در جبهه‌های جنگ بجنگید. قطار مسافربری یک عده زن، بچه، مرد، مریض، همه‌جور آدمی را از یک ‌جا به جای دیگر می‌برد، هواپیما را می‌فرستید؟ خوب، هواپیماها بیایند بالای سر رزمندگان در مناطق جنگی، بیایند آنجا تا جوابشان را بشنوند. دو روز قبل یازده هلیکوپتر اینها در میدان جنگ [جبهه حاج‌عمران] سرنگون شد. این بدبخت‌های روسیاه آمدند انتقام هلیکوپترها را از قطار مسافربری گرفتند. این نشان‌دهنده طبیعت خبیث و شرور این نظامی است که بر عراق حاکم است. ... این دلیل ضعف و ناتوانی رژیم عراق است. هروقت ما در جبهه‌ها پیروزی به‌ دست آوردیم اینها یک کاری از این قبیل کردند. یا به شهرها حمله کردند یا به یک منطقه غیرنظامی.» رئیس‌جمهور سپس ضمن تأکید بر لزوم مقاومت، درباره آمادگی جمهوری اسلامی برای مقابله با رژیم بعث عراق گفت: «مردم ما نشان دادند که چقدر با صلابت و شکست‌ناپذیر و مقاوم هستند. ... و وظیفه ماست که از مردم خودمان دفاع کنیم. ... من الآن می‌گویم امروز از سال گذشته برای واردکردن ضربه متقابل به قلب بغداد آماده‌تریم.»

گزارش - 9

9. هم‌زمان با اعزام نیروهای داوطلب مردمی از شهرهای مختلف کشور، امروز، وزیر آموزش‌وپرورش از طرحی برای ایجاد مراکز آموزشی در مناطق جنگی با هدف کمک به دانش‌آموزان رزمنده خبر داد. امروز گروهی از روحانیون مدارس علمیه اراک به‌منظور انجام امور تبلیغی و یک گردان رزمی و تخصصی از نیروهای داوطلب و اعزام مجدد بسیج سپاه پاسداران انقلاب اسلامی ناحیه مرکزی از شهرهای اراک، محلات، ساوه، خمین و دلیجان، گروهی از بسیجیان اعزام مجدد و متخصص کاشان، تعدادی از کارکنان متخصص آموزش و فنی‌وحرفه‌ای زنجان، جمعی از نیروهای خدماتی شامل جوشکار، سرویس‌کار اتومبیل، باطری‌ساز و کارگر ساده از فریدون‌کنار، گروهی از فرهنگیان بخش روانسر، یک گروه از نیروهای متخصص شهرستان دشتستان شامل راننده پایه یک و دو، راننده غلتک، امدادگر، بی‌سیمچی، انباردار، نگهبان، چهارمین کاروان کربلای لرستان متشکل از نیروهای رزمی، تخصصی، آموزش‌دیده، اعزام مجدد همراه ده‌ها تن از نیروهای گردان اداری، گروه‌های تخصصی اداره بهزیستی استان تهران و هشتمین کاروان از شهرهای خرم‌آباد، بروجرد، الیگودرز و بخش‌های درود، الشتر، نورآباد، اشتران‌چگنی، چغلوندی، ویسیان و کوهدشت عازم جبهه‌های نبرد شدند. از شیراز نیز گروهی از کارکنان شهرداری جهرم، از شهرستان قاین گروهی از کمپرسی‌داران و از باختران 6 گروهان از دانش‌آموزان این استان رهسپار جبهه‌ها شدند. علاوه‌براین، از شهرستان کرج نیز صدها تن از فرهنگیان با بدرقه وزیر آموزش‌وپرورش عازم جبهه‌های جنگ شدند. اکرمی وزیر آموزش‌وپرورش در گفت‌‌وگو با خبرگزاری جمهوری اسلامی اعلام کرد، از این وزارتخانه تاکنون 30 هزار معلم و نزدیک 100 هزار دانش‌آموز عازم جبهه‌ها شده‌اند و هم‌اکنون طرحی در دست است تا با ایجاد مراکز آموزشی در مناطق جنگی به دانش‌آموزان کمک تحصیلی شود.

گزارش - 10

10. به گزارش یک نشریه امریکایی، عراق در جنگ با ایران و برای بازپس‌گیری فاو از سلاح شیمیایی استفاده کرده است. یک نشریه فرانسوی نیز به نقل از یک فرمانده عراقی، عملیات ایران در فاو را دشوارترین درگیری‌ها در جنگ دانست. به نوشته نشریه کریستین ساینس مانیتور گزارش‌های اخیر از فاو نشان می‌دهد که عراق از ماه فوریه (اسفند 1364) به بعد نیروهای ایرانی مستقر در مناطق اشغالی را بمباران کرده است. براساس گزارش‌های رسیده نیروی ‌هوایی عراق روزانه 300 پرواز در منطقه عمومی فاو داشته است. در ظاهر راهبرد عراق در این حملات شامل استفاده از سلاح‌های شیمیایی نیز می‌شود. یک تاجر اروپایی که از یک بیمارستان تهران دیدن کرده، گفته است: از آنچه در بیمارستان دیدم، تکان خوردم تعداد بسیاری از رزمندگان که براثر سلاح‌های شیمیایی مصدوم شده بودند، از شدت جراحات درحال مرگ بودند. همچنین شخصی که وابسته به یک سفارتخانه غربی بود گفت که عراق، هرگونه مهماتی را روی سر ایرانی‌ها خالی می‌کند تا به ایرانی‌ها نشان دهد که اشغال شهر مهمی چون بصره چه معنا و مفهومی دارد. این درحالی است که مقامات ایرانی بر این عقیده‌اند که کنترل مناطق مهم سرزمین عراق می‌تواند خطوط تدارکاتی آنها را در فشار گذاشته و ازنظر شرایط مالی و انسانی برای آنها بسیار گران تمام شود. در چنین وضعی یک فرمانده عالی‌رتبه ارتش عراق در منطقه فاو، عملیات ایران در این منطقه را دشوارترین درگیری در جنگ دو کشور خواند. هفته‌نامه لوپوئن (چاپ فرانسه) در گزارشی از جنگ ایران و عراق با اشاره به گذشت سه ماه از تصرف بخشی از شبه‌جزیره فاو به‌دست نیروهای ایران ادعا کرده ‌است آمارها حکایت از آن دارد که در حمله ایران به منطقه فاو، تعداد 26 هزار ایرانی کشته و تعداد تلفات ارتش عراق نیز 13 هزار نفر بوده ‌است. این نشریه در ادامه به ‌نقل از ژنرال ماهر عبدالرشید فرمانده ارتش عراق در منطقه فاو، نوشته ‌است: «از آغاز جنگ تاکنون دشوارترین درگیری [عملیات در منطقه فاو] است که ما با آن روبه‌رو شده‌ایم.» لوپوئن افزود: «زمانی‌که حمله ایران به فاو با موفقیت روبه‌رو شد، ژنرال عبدالرشید به صدام ‌حسین پیشنهاد کرد که ارتش عراق در قسمت دیگری از جبهه که امکان پیروزی در آن زیاد است دست به حمله بزند و مجدداً بخشی از خاک ایران را اشغال کند، اما صدام ‌حسین به دلایل سیاسی و دیپلماتیک با این پیشنهاد مخالفت کرد.»

گزارش - 11

11. درپی تشدید جنگ نفتکش‌ها ازسوی ایران و عراق در منطقه خلیج‌فارس، سخنگویان وزارت امور خارجه و وزارت دفاع امریکا اعلام کردند که کشتی‌های جنگی امریکا بر مراقبت خود درمورد فعالیت‌های کشتی‌های تجاری امریکایی که در منطقه خلیج‌فارس رفت‌وآمد می‌کنند، افزوده‌اند. دراین‌حال یک روزنامه انگلیسی مدعی شد که ایران مناطق حمله به نفتکش‌ها در خلیج‌فارس را گسترش داده و از جزیره بوموسی برای حمله به نفتکش‌های درحال عبور در نزدیکی تنگه هرمز استفاده می‌کند. این روزنامه همچنین از افزایش نرخ بیمه کشتی‌ها در خلیج‌فارس خبر داد. رابرت شینس سخنگوی وزارت دفاع امریکا، با تأکید بر افزایش فعالیت در منطقه خلیج‌فارس با هدف برقراری امنیت کشتیرانی افزود: «ایران در جست‌وجوی اسلحه از ماه آوریل سال 1985 (فروردین 1364) تاکنون 90 کشتی تجاری را موردتعرض قرار داده است.» همچنین چارلز رومان سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا نیز به خطرناک‌بودن اقدام ایران در بازرسی کشتی‌های بیگانه در منطقه و به‌ویژه تعرض نیروی دریایی ایران به کشتی‌های امریکایی اشاره کرد. وی گفت: «امریکا علاقه‌مند است با پرچم امریکا بتواند طبق قوانین بین‌المللی در تمام آب‌های بین‌المللی حرکت کند.» وی بدون توجه به سیاست‌های ایران در متوقف‌کردن و بازرسی کشتی‌ها در منطقه خلیج‌فارس خاطرنشان کرد که امریکا این عمل را به‌عنوان عملی که ذاتاً خطرناک است و خطر واقعی سوءتفاهم و خشونت را دربر دارد، تلقی می‌کند. روزنامه انگلیسی لویدز لیست (چاپ لندن) نیز امروز در گزارشی به نقل از منابع کشتیرانی نوشت: «حداقل دو حمله انجام‌گرفته به دو نفتکش در ماه جاری، ازسوی ایران با بهره‌گیری از جزیره بوموسی که امکانات پروازی برای هلیکوپتر و هواپیماهای جنگی دارد انجام گرفته است.» لویدز لیست افزود: «دیگر حملات اخیر ایران با استفاده از هلیکوپترهایی انجام گرفته است که در سکوی نفتی رستم [رشادت] بین ایران و قطر مستقرند و احتمالاً موارد مشابهی نیز ازطریق سکوی نفتی ساسان [سلمان] در کنار رستم انجام می‌شود.» به نوشته لویدز لیست که یک نشریه تخصصی کشتیرانی است، درحالی‌که از تنگه هرمز روزانه یک‌ششم نفت مورداحتیاج دنیای غرب عبور می‌کند، کاخ سفید نگرانی خود را از افزایش حمله به کشتی‌های بی‌طرف در منطقه ابراز داشته و بر اهمیت رعایت اصول آزادی کشتیرانی و جریان سالم نفت تأکید کرده ‌است. روزنامه لویدز لیست در گزارش دیگری در شماره امروز خود، از افزایش نرخ بیمه کشتی‌ها در بخش شمالی خلیج‌فارس خبر داده و نوشته است: تعدادی از ضامن‌های معتبر در بازار لندن همه شرایط بیمه مخاطرات جنگی خود را برای تمام کشتی‌های باری و تانکرهای تجاری در بخش شمال خلیج‌فارس به اجرا گذاشته‌اند و نرخ‌های بیمه محمولات بدون تغییر باقی مانده‌ است. شرایط جدید بدین معناست که صاحبان کشتی‌هایی که در مناطق حساس خلیج‌فارس در تردد هستند، بابت نرخ جدید 375/0 درصد ارزش کشتی که بیش از 25/0 درصد اولیه می‌باشد، می‌پردازند. در این گزارش آمده که از آغاز سال جاری میلادی (11 دی 1364)، کشتی‌های تجاری تعداد 41 حادثه ناشی‌از جنگ ایران و عراق را گزارش کرده‌اند.

گزارش - 12

12. ترکیه قرارداد خرید نفت از ایران برپایه سیستم بازیافتی******** را به امضا رساند. روزنامه ملیت (چاپ ترکیه) در گزارشی با اشاره به کاهش بهای نفت در بازارهای جهانی نوشته است: اقدامات دولت اوزال به ثمر رسید و برای خرید نفت ضمن اینکه با ایران به توافق رسیدند، با دیگر کشورهای صادرکننده نفت نیز قراردادهایی امضا کردند. این روزنامه به نقل از وزیر مشاور دولت ترکیه نوشته است که ایران سرانجام قبول کرد براساس نرخ روز، به ترکیه نفت صادر کند. به گفته کاظم اوقسای، قرارداد خرید نفت از ایران برپایه سیستم بازیافتی به امضا رسید. در چارچوب این قرارداد جدید از ماه جاری، حمل نفت از ایران به‌سوی ترکیه آغاز خواهد شد. ترکیه با امضای این قرارداد، درجهت خرید نفت ارزان‌قیمت، گام مثبت دیگری برداشت. به درازا کشیده‌شدن مذاکرات برای امضای قرارداد با ایران، که در واردات و صادرات ترکیه سهم بسزایی دارد، مسائلی را ایجاد کرده و تا رسیدن به مرحله تازه توافق، خرید نفت از ایران متوقف شده بود. صادرات سال جاری نیز به‌واسطه خرید نفت در سال گذشته، درارتباط‌با دریافت بدهی 400 میلیون دلاری صورت گرفت. ایران با صدور 6 میلیون تن نفت به ترکیه در صدر کشورهای صادرکننده نفت به ترکیه قرار دارد.

گزارش - 13

13. کاهش درآمدهای نفتی ایران و عراق احتمالاً موجب نابودی عراق یا تغییر مسیر جنگ خواهد شد. نشریه امریکایی شیکاگو تریبیون در بررسی آثار کاهش قیمت نفت بر اقتصاد عراق و ایران و تأثیر آن بر سرنوشت جنگ نوشته ‌است: «جنگ هزینه دارد و سقوط قیمت‌های نفت از ماه نوامبر پرداخت [هزینه‌های جنگ] را برای ایران و عراق دشوار ساخته است. اما عراق احتمالاً باید بیشتر نگران باشد، زیرا با تکنولوژی گرانی می‌جنگد درحالی‌که ایران از جان انسان‌ها مایه می‌گذارد. ... سقوط شدید قیمت‌های نفت به‌اندازه کافی برای ایران جدی است، زیرا بیش از 90 درصد ارز خارجی‌اش را از محل درآمدهای نفتی تأمین می‌کند. تهران پیش‌بینی می‌کرد که در سال مالی گذشته 5/19 میلیارد دلار به‌ دست خواهد آورد، اما درآمد واقعی‌اش تنها 12 میلیارد دلار بود. امسال ممکن است 5 میلیارد دلار به‌ دست آورد. بیلان وارداتی ایران در سال گذشته 5 میلیارد دلار بود، 3 میلیارد دلار برای مواد غذایی اساسی و 750 میلیون دلار برای دارو به مصرف رسید. اگر قرار باشد درآمد ایران به نصف کاهش یابد، سوءتغذیه و کم‌غذایی در شهرها، مرگ‌های ناشی‌از کمبودها در بیمارستان‌ها و کمبود شدید اسلحه و مهمات را در جبهه موجب خواهد شد.» به گزارش شیکاگو تریبیون، عراق به‌اندازه ایران نفت صادر کرده و کمک‌های زیادی از کشورهای عرب در جنوب خلیج‌فارس دریافت کرده است. بااین‌حال، برای عراق نیز کاهش قیمت‌ها به مفهوم ازدست‌رفتن درآمد است زیرا مقدار بسیاری از درآمدش را از دست داده و همسایگان عرب صدام حسین نیز دیگر پول اضافی ندارند که به او کمک کنند. این نشریه افزود: «حداقل سه تا شش ماه طول خواهد کشید تا سقوط درآمدهای نفتی کمبودهای جدی و شدیدی را در اسلحه و مهمات در جبهه‌ها به‌وجود آورد، اما در آن مرحله رژیم عراق با خطر مرگباری روبه‌رو خواهد بود. درحقیقت ممکن است در مسیر نابودی قرار گیرد مگر آنکه امریکا و شوروی به نجاتش برخیزند.» نشریه مذکور در ادامه به وجه تمایز ارزی ایران و عراق پرداخته و می‌نویسد: «[... اما در ایران] حتی اگر منابع ارزی خارجی کشورشان به‌طور کامل خشک شود، آنها به‌راستی به شعارشان "جنگ، جنگ تا پیروزی" ادامه می‌دهند و جوانان داوطلب شهادت، هنوز برای پیوستن به پاسداران انقلاب جمع خواهند شد و خود را به خطوط عراقی‌ها خواهند زد.»

گزارش - 14

14. شوروی ضمن مخالفت با تغییر نظام سیاسی دو کشور ایران و عراق خواستار پایان جنگ و مذاکره صلح بین دو کشور شد. هفته‌نامه عصر جدید (چاپ شوروی) در مقاله‌ای درباره جنگ ایران و عراق، ضمن اشاره به تاکتیک‌های ایران در جنگ و مقایسه بدهی‌های دو کشور در مدت 5 سال جنگ، مواضع شوروی درخصوص جنگ ایران و عراق را چنین اعلام کرد: «اتحاد شوروی موضع خود در قبال جنگ ایران و عراق را با صراحت کامل تعیین کرده است. اتحاد شوروی بارها خواستار قطع این جنگ به‌عنوان خونریزی بی‌حاصل و بی‌مفهومی شده است که با منافع خلق‌های دو کشور مغایرت و بر سر راه مساعی‌ای که برای عادی‌ساختن اوضاع در سراسر جهان انجام می‌گیرد، مانع ایجاد می‌کند. اتحاد شوروی مذاکرات صلح‌آمیز را یگانه راه ختم این درگیری می‌داند. تلاش برای موفقیت در دعاوی ارضی، تغییر نظام سیاسی یا خط مشی اقتصادی کشور دیگر از راه فشار نظامی، بهانه ناشایستی برای کش‌دادن و طولانی‌ساختن جنگ است.»

گزارش - 15

15. رهبران پاریس برخلاف مقامات واشنگتن که درمورد آزادی گروگان‌های امریکایی و فرانسوی در لبنان نقش سوریه را بیش‌ازپیش مفید تشخیص داده‌اند، به راه‌حلی ایرانی اعتقاد بیشتری دارند. به ‌گزارش خبرگزاری جمهوری اسلامی، روزنامه لوکوتیدین دوپاری (چاپ پاریس) در مقاله‌ای ضمن اشاره به تهدیدهای جدید سازمان جهاد اسلامی درباره فشارهای واردشده بر سوریه برای آزادی گروگان‌ها پس از درج نظریه مذکور نوشته است: «درحال‌حاضر سوریه به‌طور قطع بر این عقیده است که ایفای نقش فعالانه‌ای برای آزادی گروگان‌ها به نفع و صلاحش تمام خواهد شد و درحقیقت سعی دارد دربرابر غربی‌ها که او را به داشتن رابطه و پیوند با تروریسم متهم کرده‌اند از خود رفع اتهام نماید.» لوکوتیدین دوپاری ادامه می‌دهد: «هرچند هیچ اقدامی بدون سوری‌ها در لبنان امکان‌پذیر نیست، ولی توانایی واقعی آنها را در آزادی گروگان‌ها می‌توان موردتردید قرار داد. درواقع به خاطر داریم که مذاکرات برای آزادی گروگان‌ها با واسطه و دخالت رهبران دمشق در ابتدای سال جاری سرانجام با شکست مواجه گردید. مقامات فرانسوی زمانی گمان کرده بودند کلید این مسئله در دست دمشق است، اما به‌نظر می‌رسد دولت جدید پس از اندکی تردید دریافته است که راه‌حل بیشتر در تهران وجود دارد.» به نوشته این روزنامه اگرچه مسئله گروگان‌ها در چارچوب گفت‌وگوهای اخیر فرانسه و ایران به‌منظور عادی‌سازی مناسبات دو کشور به‌طور علنی مطرح نشد، اما رهبران پاریس امیدوارند که درصورت بهبود روابط دو کشور، ایران حاضر خواهد شد از نفوذ و اعتبار خود در گروه مبهم و اسرارآمیز اسلامیون طرف‌دار ایران برای آزادی گروگان‌ها استفاده کند.

گزارش - 16

16. دولت امریکا، مخالفت کنگره این کشور با درخواست عربستان برای خرید تسلیحاتی به ارزش 354 میلیون دلار را دیدگاهی اشتباه و کوتاه‌بینانه بر‌شمرد. تحلیل‌گر نشریه کریستین ‌ساینس ‌مانیتور امروز، با تحلیل رویدادهای منطقه خلیج‌فارس، ضمن بیان این مطلب آورده است: «فروش این میزان تسلیحات ازسوی رئیس‌جمهور امریکا امری است که به ‌نظر می‌رسد موردمخالفت اسرائیل نباشد، زیرا اگر امریکا این سلاح‌ها را به عربستان نفروشد، کشورهای دیگر چنین کاری خواهند کرد و همیشه این امکان وجود دارد که سلاح‌هایی که به یک کشور عربی فروخته می‌شود، سرانجام علیه اسرائیل مورداستفاده قرار گیرد، اما خطر جدی و واقعی که عربستان با آن مواجه است، اینکه ایران خارج از کنترل می‌باشد و اخیراً در جبهه‌های جنگ علیه عراق نیز خیلی بیشتر از قبل کار کرده است.» این نشریه سپس در راستای سیاست ایران‌هراسی، نمایندگان کنگره را خطاب قرار داده و افزوده است: «عمل کنگره در زمانی انجام می‌گیرد که تحولات پیچیده‌ای بر سر راه صلح سازمان خاورمیانه [غرب آسیا] به وقوع پیوسته است. ... یکی از این تحولات، اقدامات نظامی اخیر سوریه می‌باشد ... و دومین تحول نامطلوب برای صلح در منطقه، امتیاز و برتری می‌باشد که رژیم ایران اخیراً در جنگ با عراق کسب کرده است. ... [این جنگ] احتمالاً ادامه خواهد داشت و درصورت سقوط احتمالی عراق، ایران آزاد خواهد بود که به ماجراجویی‌های جدیدی در خلیج [فارس] دست زند. ... [لذا] یک ایران پیروز بر عراق و در جست‌وجوی اهداف بالاتر در میان شیخ‌نشین‌های خلیج‌فارس می‌بایست که امریکا را نگران سازد. اما ظاهراً نمایندگان کنگره این خطر را مشاهده نمی‌کنند و به مخالفت به فروش سلاح به عربستان رأی داده‌اند. اگرچه خوشبختانه هنوز مسئله تمام نشده و انتظار می‌رود که رئیس‌جمهور امریکا اقدام کنگره را وتو نماید.» این نشریه در ادامه افزوده است: «بازی‌کردن نقش یک صلح‌ساز در خاورمیانه [غرب آسیا] صبر زیادی لازم دارد و این امر است که دولت ریگان و دولت‌های قبل از وی به‌خوبی آن را آموخته‌اند.»

گزارش - 17

17. درحالی‌که یک نشریه عربی در لندن مدعی سفر یک دلال رژیم صهیونیستی به ایران برای فروش اسلحه به این کشور شد، وزیر دفاع این رژیم فروش اسلحه به ایران را تکذیب کرد. در ادامه سناریوهای غرب و برخی مطبوعات عربی همسو با آن برای بدنام‌کردن جمهوری اسلامی و نیز سیاست ایران‌هراسی، امروز، رادیو صوت‌الجماهیر به نقل از منابع مطبوعاتی در لندن مدعی شد که یعقوب نمرودی دلال صهیونیست در امور اسلحه چند روز قبل به‌منظور گفت‌وگو با مقامات رژیم ایران درباره فروش و ارسال اسلحه امریکایی و اسرائیلی وارد تهران شد. به نوشته مجله الدستور (چاپ لندن)، نمرودی قبل از روی‌کارآمدن (امام) خمینی در ایران، به‌مدت 4 سال ریاست دستگاه اطلاعاتی صهیونیستی (موساد) در تهران را عهده‌دار بود. بااین‌حال وزیر دفاع رژیم صهیونیستی در کنگره حزب کار، پخش این‌گونه اخبار مبتنی‌بر فروش اسلحه به ایران را یک اتهام تلقی کرد و گفت: «این اتهامات هیچ‌گونه منطق و اساسی ندارد و بعید نیست در دستگاه حکومتی ایالات متحده مقاماتی می‌کوشند تا با واردآوردن چنین اتهاماتی اسرائیل را بدنام کنند.» شایان ذکر است درج این اخبار معنی‌دار هرازگاه، به‌خصوص هم‌زمان با موفقیت‌های ایران در عرصه نظامی - در جنگ با عراق - یا عرصه دیپلماسی بیشتر شیوع پیدا می‌کند.

منابع و مآخذ روزشمار 1365/02/26