1363.02.31

روزشمار جنگ سال 1363 1363.02.31
نام‌های دیگر	سی و یک اردیبهشت
تاریخ شمسی	1363.02.31
تاریخ میلادی	21 مه 1984
تاریخ قمری	19 شعبان 1404

1360.02.31

1361.02.31

1362.02.31

1364.02.31

1365.02.31

1366.02.31

1367.02.31

گزارش - 1

1. در پنجمین روز از عملیات قائم آلمحمد(عج)، نیروهای عملکننده مرحله دوم عملیات را بهمنظور پاکسازی بیشتر منطقه سارال و تعقیب عناصر مسلح غیرقانونی از محور شریفآباد، خورخوره و هزارکانیان آغاز کردند. در این مرحله از عملیات 2 گردان از تیپ نوهد ارتش، 3 گردان از سپاه مریوان و گردانهایی از سپاه تکاب، بوکان و قروه شرکت داشتند. در محور شریفآباد، قرار بود عملیات در روستاهای شیخ حیدر و دلویان اجرا شود، اما وقتی خبر رسید که افراد ضدانقلاب در روستاهای خالهبازه و عزیزآباد تجمع کردهاند، نیروهای عملکننده بهسمت این روستاها حرکت کرده و با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر شدند. این درگیری ساعتها ادامه داشت و درنهایت عناصر ضدانقلاب با تحمل بیش از 10 کشته و تعدادی مجروح از منطقه متواری شدند. از نیروهای خودی نیز یک نفر شهید و یک تن مجروح شد. پس از اتمام عملیات، نیروهای خودی منطقه را ترک کردند و شبهنگام عناصر مسلح غیرقانونی دوباره وارد روستا شده و پس از جمعکردن مردم در میدان روستا، چند نفر از آنها را بهدلیل همکاری با نیروهای جمهوری اسلامی تیرباران کردند. همچنین آنها تمام اجناس یکی از مغازههای روستا را غارت کردند. در محور خورخوره، تجمع عناصر مسلح غیرقانونی در روستاهای قشلاق و دولتقلعه بود. در این محور یک گروهان از تیپ قدس ژاندارمری بهمنظور پاکسازی منطقه اعزام و پس از پاکسازی روستای قشلاق به روستای دولتقلعه رفت. عناصر ضدانقلاب که درپی حضور نیروهای عملکننده به ارتفاعات رفته بودند، ضمن تیراندازی بهسوی نیروهای خودی با آنها درگیر شدند. افراد مسلح غیرقانونی خودروی 106 نیروهای ژاندارمری را هدف قرار داده و به آتش کشیدند. خودروی مجهز به دوشکا نیز از کار افتاده و به آتش کشیده شد. بعد از آتشگرفتن خودروهای ژاندارمری عناصر ضدانقلاب دوباره وارد روستا شده و 7 تن از نیروهای خودی را که در روستا بودند محاصره کردند، اما افراد مذکور با مقاومت توانستند از محاصره خارج شوند و یکی از مسئولان دستهها که در خانهای پناه گرفته و بهتنهایی چند نفر از عناصر مسلح غیرقانونی را از پا در آورده بود، بعد از ساعتها درگیری و رسیدن نیروهای تیپ ویژه شهدا از محاصره خارج شد. در این عملیات 6 تن از نیروهای خودی شهید و از عناصر دشمن نیز 8 نفر کشته یا مجروح شدند. پیشروی نیروهای عملکننده در محور هزارکانیان نیز ادامه یافت. آنها در ارتفاعات سرخکول با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر شدند. شدت درگیری به حدی زیاد بود که فرماندهی عملیات با اعزام بالگرد از نیروهای رزمنده پشتیبانی آتش به عمل آورد. درنهایت، نیروهای خودی توانستند ارتفاعات سرخکول، بیدره و نیزل را پاکسازی کرده و در آنها استقرار یابند. عناصر ضدانقلاب بهسمت روستاهای بلچهسور، دری و نشکاش گریختند و نیروهای خودی به تعقیب آنها پرداختند. درگیری در این روستاها تا پاسی از شب ادامه داشت و سرانجام عناصر ضدانقلاب بهسمت ارتفاعات متواری شدند. درمجموع در عملیات امروز در منطقه سارال، بیش از 20 نفر از عناصر ضدانقلاب ازجمله چند تن از فرماندهان آنها کشته و تعدادی هم مجروح شدند.

گزارش - 2

2. براثر اقدامات ایذائی و درگیری عناصر گروههای مسلح غیرقانونی با نیروهای خودی در محورهای بانه - سردشت و بانه - بسطام، روستاهای شیخ چوپان و قشلاق، گردنه قوشچی و مهاباد 32 تن شهید و 14 نفر مجروح شدند، به عناصر ضدانقلاب نیز تلفاتی وارد آمد. درهمینحال، برخی گزارشها حاکی است گروههای مسلح غیرقانونی در حملات جادهای خود میکوشند از تاکتیکهای جدیدی برای فریبدادن نیروهای خودی بهره گیرند. در محور بانه - سردشت، عناصر گروههای مسلح غیرقانونی بهمنظور بهسقوطکشاندن پایگاه منجیلان در ساعت 7:30 صبح، بهطور همزمان نیروهای تأمین جاده و پایگاه مزبور را هدف قرار داده و آنجا را به محاصره درآوردند. با مقاومت نیروهای پایگاه، درگیری تا ساعت یک بعدازظهر ادامه داشت، پس از رسیدن نیروهای کمکی و تشدید فشار بر مهاجمان، عناصر ضدانقلاب بدون دستیابی به هدف با تحمل تلفاتی از منطقه گریختند. در این درگیری 3 نفر از مهاجمان کشته شدند که جسد یکی از آنها در محل درگیری باقی ماند. همچنین، 8 تن از نیروهای ژاندارمری به شهادت رسیده و 6 تن دیگر ازجمله یک بسیجی مجروح شدند. در محور بانه - بسطام نیز یک دستگاه تویوتای سپاه که از بانه بهسمت عباسآباد در حرکت بود، در ساعت 11:30، در نزدیکی سورن در کمین عناصر ضدانقلاب گرفتار شد. مهاجمان با آر.پی.جی7 و سلاحهای سبک خودروی سپاه را هدف قرار داده و با نیروهای تأمین درگیر شدند. براثر این درگیری ماشین مزبور منهدم شد و 4 نفر از نیروهای بسیج، 2 نفر از افراد ژاندارمری و یک تن از افراد بومی منطقه به شهادت رسیدند. در همین منطقه، افراد حزب دمکرات با نیروهای مستقر در پایگاه سوته درگیر شدند که در جریان آن یکی از نیروهای پایگاه از ارتفاع سقوط کرده و مجروح شد. علاوهبر وقایع مذکور، در دو روستای شیخ چوپان و قشلاق سقز نیز درگیری شدیدی بین نیروهای خودی و عناصر ضدانقلاب رخ داد. در درگیری نیروهای خودی و عناصر حزب دمکرات در روستای شیخ چوپان، 8 تن از عناصر حزب دمکرات کشته شدند. در این درگیری شدید از نیروهای خودی نیز 5 نفر مجروح شدند و 12 تن به شهادت رسیدند. در روستای قشلاق نیز درگیری مشابهی روی داد که براثر آن 2 نفر از نیروهای خودی مجروح شدند. همچنین امروز، در گردنه قوشچی واقع در 40 کیلومتری محور ارومیه - سلماس، عناصر مسلح غیرقانونی با حمله به نیروهای خودی 3 نفر از مأموران شهربانی را در بین روستاهای امامکندی و ماکوکندی به شهادت رساندند. در مهاباد نیز افراد ضدانقلاب شبهنگام پس از ورود به منزل یکی از توابین، که قبلاً از گروههای مسلح غیرقانونی جدا شده و اماننامه دریافت کرده بود، وی و مادرش را بهطرز فجیعی به شهادت رساندند. یک دستگاه تراکتور هم در حوالی دیواندره، براثر برخورد با مینی که عناصر گروههای مسلح غیرقانونی کار گذاشته بودند، آسیب دید. درهمینحال، واحد اطلاعات و عملیات منطقه 11 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در نامهای به کلیه پایگاههای این منطقه درمورد استفاده گروههای مسلح غیرقانونی از تاکتیکهای جدید برای حمله به نیروهای رزمنده هشدار داد. در این نامه آمده است: عناصر ضدانقلاب خودروهای اوراقی یا خراب را در کنار جاده پارک کرده و چنان صحنهسازی میکنند که ماشین خراب شده و نیاز به کمک دارد. وقتی رزمندگان متوقف شده و برای کمک اقدام میکنند، به آنها حملهور میشوند. همچنین آنها افرادی را در کنار جاده قرار دادهاند که هنگام عبور ماشین رزمندگان از آنجا، برای سوارشدن دست بلند میکنند، وقتی ماشین متوقف میشود، از اطراف بهسوی آن حمله میکنند.

گزارش - 3

3. شهربانی استان کردستان و سپاه پاسداران شهرهای مهاباد و میاندوآب، در گزارشهای جداگانهای به ترتیب مهمترین وقایع استان کردستان و عملکرد نیروهای خودی را در ماه اردیبهشت تشریح کردند. براساس گزارش شهربانی استان کردستان، برگزاری دور دوم انتخابات دومین دوره مجلس شورای اسلامی مهمترین اقدام سیاسی و اجرای عملیات قائم آلمحمد(عج) در منطقه سارال دیواندره، مهمترین اقدام نظامی در این استان در اردیبهشتماه بوده است. طبق این گزارش، انتخابات دوره دوم فقط در شهر سنندج و در آرامش کامل برگزار شد. میزان مشارکت مردم در انتخابات به دلایلی ازجمله ماهیت خاص دوره دوم انتخابات، نارضایتی مردم از شیوه نامناسب توزیع کوپن و کالا که همواره با صفهای طولانی همراه است، اجرای چند عملیات ترور در شهر سنندج و نگرانی مردم از ناتوانی دولت در مقابله با اینگونه اقدامات، گرانی و کمبود کالاهای مورد نیاز عمومی، نسبتاً پایین بود. در عرصه نظامی، اقدامات خرابکارانه گروههای مسلح غیرقانونی در استان کموبیش تداوم داشت. آنها در منطقه سارال، ضربه سنگینی را متحمل شدند؛ مرکزیت آنها در این منطقه بهشدت خسارت دیده و افراد کومهله در دستههای کوچک در منطقه پخش شدهاند. گروههایی از آنها برای درامانماندن از ضربات نیروهای خودی، به مناطق مرزی ازجمله ارتفاعات دالاهو عقبنشینی کردهاند. درهمینحال، گروههای کومهله، دمکرات، خبات و منافقین در مواردی ضمن همکاری با یکدیگر درصدد اجرای عملیات مشترک برآمدهاند. در 11 اردیبهشت، به مناسبت روز کارگر، سازمان کومهله تلاش کرد با تبلیغات گسترده و انجام حملاتی علیه شهرها، پایگاهها و نیروهای تأمین موقعیت خود را احیا کند، اما حملات آنها به شهرهای سقز، سنندج و بانه با شکست روبهرو شد. گزارش شهربانی استان کردستان در ادامه با اشاره به موفقیت عملیات پاکسازی منطقه سارال و مینگذاری گروههای ضدانقلاب در جادهها و راههای مواصلاتی، خواستار ایجاد پایگاه در روستاها، احداث راههای ارتباطی آسفالت و تشدید گشتهای مراقبتی در شهرهای استان کردستان شد. گزارش سپاه مهاباد نیز حاکی است یگان جندالله این شهر در یک ماه گذشته، در 20 روستای شهرستان مهاباد اقدام به اجرای عملیات گشتزنی و تعقیب عناصر مسلح غیرقانونی کرده است. در جریان این اقدامات، 19 تن از عناصر مسلح ضدانقلاب در روستاهای مختلف ازجمله قوزلجه و چهارگاه درحالیکه تعدادی دستگاه ارتباطی مانند بیسیم، سلاح انفرادی و فشنگ بههمراه داشتند، دستگیر شدهاند. در عملیات شهری نیز نیروهای سپاه ضمن اجرای 49 مورد کمین در مواردی با عناصر مسلح غیرقانونی درگیر شدهاند که در این درگیریها 9 تن از عناصر ضدانقلاب و افراد قاچاقچی مجروح و دستگیر شدهاند و تعدادی کالا و اجناس نیز از قاچاقچیان کشف و ضبط شده است. درضمن در یک ماه گذشته، 12 فرد مشکوک دستگیر و در اختیار اداره اطلاعات قرار گرفتهاند. سپاه پاسداران میاندوآب نیز در گزارشی اعلام کرد: نیروهای این پایگاه در یک ماه گذشته، بهجز کنترل رفتوآمد عناصر ضدانقلاب و شرکت در عملیاتهای متعدد نیروهای جندالله، درگیری چندانی نداشتند. در این مدت، عملیات گشت و جستوجو مانند سابق ادامه داشت و در جریان آن، چند نفر از فریبخوردگان گروههای مسلح غیرقانونی دستگیر و تعدادی از آنها تسلیم شدند. درهمینحال، گزارش استانداری کردستان درباره میزان درگیریها بین عناصر گروههای مسلح غیرقانونی و نیروهای خودی در دو ماه گذشته، حاکیاز افزایش 21 درصدی آن در اردیبهشتماه است. درگیری‎های کردستان در دو ماه اول سال 1363 تسلیمشدگان کمین ضدانقلاب مینگذاری ضدانقلاب زخمیهای ضدانقلاب تلفات ضدانقلاب مجروحان خودی شهدای خودی تعداد درگیری دوره زمانی 13 3 3 19 29 53 73 57 فروردین 1363 12 1 7 47 21 58 65 69 اردیبهشت 1363

گزارش - 4

4. در جبهه های جنوب، شهر آبادان و نوار مرزی آن همانند روزهای گذشته زیر آتش سلاحهای سنگین ارتش عراق قرار داشت. براثر این گلوله باران، 13 نظامی و 4 غیرنظامی مجروح شدند و به 11 منزل مسکونی و یک مغازه خساراتی وارد آمد. از سوی دیگر ارتش عراق امروز نیز در اطلاعیه نظامی خود ضمن اذعان به زیرآتشگرفتن مواضع ایران در شرق بصره، مدعی شد که نیروهای ایرانی با توپخانه شهرهای بصره و توابع آن را هدف قرار دادهاند که براثر آن یک مسجد و 2 منزل مسکونی آسیب دیدند.

گزارش - 5

5. بیش از 50 درصد جراحات واردشده به نیروهای رزمنده در جبهه های جنگ ناشیاز اصابت ترکش است، علاوهبراین، حملونقل غیراصولی مجروحان موجب افزایش شدید تلفات میشود. واحد بهداری قرارگاه خاتمالانبیا(ص) در گزارشی درمورد وضعیت مجروحان در طول هفته پایانی اردیبهشت ماه 1363، با اشاره به علل متعدد زخمیشدن رزمندگان و افزایش تلفات مجروحان در حین نقلوانتقال، خواستار انجام اقداماتی برای کاستن از میزان تلفات جادهای شد. در این گزارش تعداد مجروحان تخلیهشده ازسوی ستاد تخلیه اهواز از تاریخ 25 تا 31 اردیبهشت سال جاری، 280 تن اعلام و علت مجروحشدن نیروها به 6 دسته تقسیم شده است که عبارتاند از: اصابت ترکش، تصادف، موج انفجار، شکستگی، سوختگی و عوامل متفرقه. براساس این دستهبندی، اصابت ترکش با 141 مورد بیشترین عامل مجروحشدن رزمندگان بوده و تصادف با 58 مورد بیش از همه قابلتأمل است. واحد بهداری قرارگاه خاتمالانبیا(ص) با نامتعارفدانستن میزان مجروحان ناشیاز تصادفات، راهکارهایی بدین شرح را برای کاستن از تلفات جادهای پیشنهاد داده است: o صحبتکردن با رانندگان و توجیه آنها درمورد جان مجروح، بیتالمال و غیره. o هماهنگی با واحد تبلیغات جبهه و جنگ و نصب علائم و جملات هشداردهنده و آموزنده. o آزمودن رانندگان قبل از تحویل وسیله نقلیه. o استقرار گشتهای کنترل و جریمهکردن افراد خلافکار. o ایجاد آموزشگاه رانندگی در مراکز آموزش نظامی سپاه و صدور گواهینامه رانندگی نظامی در مناطق جنگی. o برخورد جدی و قاطع با کسانی که قوانین راهنمایی و رانندگی را رعایت نمیکنند. o اغماضنکردن از دریافت خسارت درمورد افرادی که تصادف کردهاند. o استفاده از مشمولان پاسدار در رانندگی و اعزام آنها به مراکز آموزشی خاص رانندگی به میزان مورد نیاز. o درخواست اعزام راننده از ارگانهای دولتی برای رفع نیاز جبهههای جنگ. o ابلاغ دستورالعملهای لازم درخصوص رعایت قوانین راهنماییورانندگی به یگانها. o کاستن از تردد خودروها به هنگام شب و جلوگیری از عبورومرور خودروهایی که چراغهایشان سالم نیست. o جلوگیری از سوارکردن مسافر بیش از حد مجاز و طبیعی بهویژه درمورد وانتها. o خودداری از سوارکردن مسافر در سمت چپ راننده. o افزایش دقت مسئولان واحدهای ترابری و موتوری در سازمانهای رزمی، درمورد تحویل خودرو به افراد. آمار مجروحان هفته پایانی اردیبهشت 1363 در جبهه جنوب

گزارش - 6

6. دفتر نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل امروز در نامهای هشداردهنده به وزارت امور خارجه ایران اعلام کرد که طبق اخبار دریافتی، کلیه اطلاعات نظامی جمهوری اسلامی ایران در محدودهای به شعاع 230 کیلومتر، به وسیله رادارهای مستقر در خلیج فارس به طور مداوم کنترل میشود. این منطقه از منتهاالیه شمال دزفول و جنوب دهلران شروع شده و تا آبهای خلیج فارس امتداد دارد. در بخشی از این نامه که ازسوی ولایتی وزیر امور خارجه به فرمانده کل سپاه و ازطرف وی به قرارگاه خاتم الانبیا(ص) ارجاع شده، آمده است: «[با این اقدام] انتظار میرود [اگر] در این منطقه عملیات وسیعی انجام گیرد، اطلاعات مربوط به آرایش و استقرار نیروهای ما در این منطقه از پیش مورد شناسایی و ارزیابی قرارگرفته باشد.»

گزارش - 7

7. بهدنبال دستور فرماندهی کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی به مناطق یازدهگانه سپاه درخصوص جذب نیروهای داوطلب برای اعزام به جبهه های جنگ، واحد تبلیغات و انتشارات سپاه پاسداران در نامهای به مناطق یازدهگانه سپاه دستورالعمل تبلیغاتی جذب نیرو را به این شرح اعلام کرد: «با حضور امامجمعه محترم و ائمه جماعات جلسهای تشکیل داده و مواضع تبلیغی سپاه را بیان و ایشان را جهت این امر توجیه نمایید؛ اعزام روحانیون به روستاها جهت تبلیغ برای جذب نیرو؛ سخنران قبل از خطبههای نماز جمعه، فرمانده سپاه پایگاه باشد و محور صحبتهای ایشان فرمایشات اخیر امام، آقایان محسن رضایی، هاشمی رفسنجانی و برادر [آیتالله] سیدعلی خامنهای (درمورد جنگ) باشد؛ حتیالامکان ائمه جمعه یک خطبه را به جنگ اختصاص داده و درمورد جذب نیرو صحبت کنند.» در پیوست این نامه به بخشهایی از فرمایشات اخیر امام خمینی و صحبتهای رئیسجمهور، رئیس مجلس شورای اسلامی و فرمانده کل سپاه پاسداران درمورد جنگ تحمیلی، اوضاع خلیجفارس و سیاست جمهوری اسلامی ایران در مقابله با آن اشاره شده است.

گزارش - 8

8. واحد اطلاعات و بررسیهای سیاسی - تأمینی سپاه پاسداران امروز در نامهای به فرماندهی کل سپاه، کاهش ترورها و تهدیدها علیه مقامات و شخصیتهای نظام را موجب پایین آمدن میزان حساسیت واحد حفاظت دانست و اعزام نیروهای این واحد به جبهه های جنگ را موجب تضعیف تشکیلات و نیروی انسانی آموزشدیده آن واحد عنوان کرده و درمورد بروز حوادث ناگوار در آینده هشدار داد. در این نامه با بیان اینکه تشکیلات قوی حفاظت با نیروهای کارآزموده آن درحال تبدیلشدن به واحدی غیرمتخصص و کمتحرک است، بر ضرورت تثبیت نیروهای این یگان تأکید شده و آمده است: «عدم تثبیت نیروهای یگان و اعزام دائمی آنها به جبهه های جنگ، موجب بروز مشکلات اساسی شده است؛ طرحهای اعزام نیروها به جبهه های جنگ نیروهای آموزشدیده این یگان را به حداقل رسانده است و امکان پیادهکردن برنامه آموزشی را بسیار محدود کرده است. همچنین بهدلیل عدم نظارت کافی بر وضع حفاظت، طرحهای موجود بهدرستی اجرا نشده و سیستم قوی پیگیری و رسیدگی به تخلفات وجود ندارد. این امر موجب میشود که طرحها لوث و بهمرور از بین برود.» واحد اطلاعات سپاه در ادامه این نامه با اشاره به حوادث ماههای گذشته در تلاش برای ترور برخی از شخصیتهای نظام راهکارهایی نیز برای ازبینبردن ضعفهای مذکور پیشنهاد داده و خواستار تثبیت نیروی حفاظتی و خودداری از تغییر در آن شده است.

گزارش - 9

9. علیاکبر ولایتی وزیر امور خارجه، امروز در نامهای به دبیرکل سازمان ملل ضمن یادآوری اقدامات رژیم صدام در حمله به شهرها و نابودی مناطق مسکونی، درمورد سیاست عراق در استفاده از سلاحهای کشتارجمعی هشدار داد و خواستار اقدامات مؤثر این سازمان در متوقف کردن حملات شیمیایی رژیم عراق در جبهه های جنگ شد. در بخشی از این نامه آمده است: «رژیم عراق بهطور مداوم مناطق غیرنظامی شهری و شهرهای بیدفاع جمهوری اسلامی ایران را با هواپیما و موشکهای زمین به زمین هدف قرار داده است و این حملات هوایی و موشکی به کشته شدن هزاران نفر از سالخوردگان، زنان و کودکان منجر شده است.» ولایتی با اشاره به استفاده گسترده عراق از سلاحهای شیمیایی و تأیید این امر ازسوی کارشناسان سازمان ملل و گزارشهای مستند آنها درمورد جنایات مختلف رژیم صدام حسین در سالهای اخیر، از دبیرکل سازمان ملل خواست برای انجام اقدامات مؤثر در جلوگیری از این جنایات اقدام کند. وی در بخشی از نامه خود خاطرنشان کرد: «جمهوری اسلامی ایران یک بار دیگر توجه جنابعالی را به جنایات عراق جلب میکند و خواستار آن است که گامهای مؤثری برداشته شود و اقداماتی صورت گیرد که تولیدکنندگان و تحویل دهندگان سلاحهای شیمیایی به عراق، صدور این قبیل محموله ها را متوقف سازند ... و از استفاده بیشتر این رژیم از سلاحهای شیمیایی، جلوگیری نمایند.»

گزارش - 10

10. دولتهای عرب حاشیه جنوبی خلیجفارس درحال بررسی راههای مختلف مقابله با حملات هوایی علیه نفتکشهای کویتی و سعودی هستند و درحالیکه دولت عربستان طرح احداث یک سیستم دفاع هوایی با یک میلیارد دلار هزینه را به تصویب رساند، رسانههای غربی از احتمال مقابله نظامی عربستان با حملات هوایی ایران خبر دادند. بنا به اعلام خبرگزاری عربستان سعودی، در نشست امروز کابینه این کشور که به ریاست ملک فهد تشکیل شد، احداث یک سیستم دفاع هوایی بههمراه دیگر اقدامات لازم برای مقابله با حملات هوایی ایران به تصویب رسید. این خبرگزاری درمورد برآورد مالی طرح مذکور افزود: «هزینه اولیه این طرح یک میلیارد دلار برآورد شده است و مقامات این کشور آن را برای مقابله با حملات هوایی ایران به نفتکشهای عربستان و کویت ضروری عنوان کردند.» ملک فهد پادشاه عربستان نیز ضمن سخنانی در جلسه هیئت دولت این کشور، با اشاره به حملات اخیر علیه نفتکشهای عربستان گفت که درحالحاضر تمام اقدامات لازم برای دفاع از عربستان به عمل آمده است. رادیو اسرائیل با انعکاس سخنان مقامات عربستان افزود: «بهرغم اینکه ملک فهد در سخنان خود نامی از ایران نبرد، ناظران سیاسی معتقدند که علت متهمنکردن ایران و نیز نپذیرفتن پیشنهاد امریکا [مبنیبر دراختیارگذاشتن پایگاه نظامی برای نیروهای امریکایی] توسط ملک فهد این است که وی از ورود به جنگ با ایران هراس دارد.» درهمینحال، وزیر امور خارجه کویت در مصاحبه با روزنامه النهار گفت: «کشورهای عضو شورای همکاری خلیجفارس تمام اقدامات دفاعی را به کار بستهاند و برای مقابله با حملات احتمالی آمادگی کامل دارند.» شیخ زکی یمانی وزیر نفت عربستان سعودی نیز به ایران هشدار داد که اگر حملات خود را علیه نفتکشهای عربی ادامه دهد، آن کشور و متحدانش به اقدامات متقابل دست خواهند زد. زکی یمانی افزود: عربستان سعودی و همسایگان آن مایل نیستند خود را به جنگ ایران و عراق آلوده کنند و امیدوارند که اتفاقات بعدی باعث دخالت نظامی این کشورها در منطقه نشود، ولی اگر هواپیماهای ایران سعی کنند که بار دیگر نفتکشهای ما را مورد حمله قرار دهند، ما نیز راهی جز دفاع متقابل نخواهیم داشت. از سوی دیگر، خبرگزاری آسوشیتدپرس در گزارشی از منامه اعلام کرد: پادشاهی سعودی و پنج متحد آن در شورای همکاری خلیجفارس امروز سرگرم طرحریزی یک مسیر با دالان دریایی جدید برای نفتکشهای خود در سواحل جنوبی خلیجفارس هستند. این طرح برای مقابله با حملات احتمالی ایران به کشتیهای کویتی و سعودی تهیه شده است، اما آنها در موفقیت آن تردید دارند و بههمیندلیل، امروز وزیر امور خارجه کویت درمورد احتمال مداخله خارجی برای حفاظت از دریانوردی و تداومبخشیدن به جریان صدور نفت از منطقه سخن گفت و تصمیم گرفته شده است که بهمنظور افزایش فشار به ایران وزرای امور خارجه کویت و عراق بههمراه یک مقام بلندپایه سعودی به ژاپن رفته و از مقامات این کشور بخواهند که برای بازداشتن ایران از حملات هوایی بیشتر به خطوط کشتیرانی کمک کنند. روزنامه امریکایی واشنگتن پست نیز از احتمال بروز جنگ هوایی میان ایران و عربستان خبر داد و نوشت: «با شدتگرفتن جنگ خلیجفارس و بهخطرافتادن روزافزون تأمین نفت کشورهای جهان امکان دارد هواپیماهای جنگنده عربستان سعودی علیه هواپیماهای جنگی ایران وارد نبرد شوند.» این روزنامه به نقل از مقامات دولت امریکا اضافه کرد: سعودیها بهرهگیری از نیروی هوایی متکی بر امریکا را بیش از مداخله مستقیم نیروهای نظامی امریکا در خلیجفارس مورد توجه قرار داده و محتمل میدانند. واشنگتن پست مدعی شد که قبل از این، هواپیماهای سعودی بیش از اینکه درپی سرنگونی هواپیماهای ایران باشند، بهدنبال شناسایی و اخطار به آنها بودند، اما آنگونه که مقامات سعودی به مقامات امریکا گفتهاند، در آینده احتمال دارد، نیروی هوایی عربستان درصورت نزدیکشدن هواپیماهای ایران به کشتیهای این کشور، برای سرنگونکردن آنها اقدام کند. نیروی هوایی عربستان با دراختیارداشتن 150 فروند هواپیمای جنگی پیشرفته برای حمله به اهداف ایرانی از توان نسبتاً بالایی برخوردار است و باتوجهبه اینکه چنین اقدامی در جلسه شورای همکاری خلیجفارس نیز مورد توجه قرار داشت، رهبران عربستان به احتمال زیاد، واکنش نظامی به اقدامات احتمالی ایران را تصویب خواهند کرد.

گزارش - 11

11. رونالد ریگان رئیسجمهور امریکا، در نامهای به ملک فهد پادشاه عربستان، آمادگی امریکا برای حفاظت از نفتکشها و کشتیهای کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس را اعلام کرد. ریگان در نامه خود به پادشاه عربستان که بخشهایی از آن در رسانههای گروهی انتشار یافت، محافظت از نفتکشهای کشورهای جنوب خلیجفارس را به استفاده نیروهای امریکایی از پایگاههای هوایی عربستان منوط کرد و نوشت: «چنین عملیاتی نیازمند استفاده از پایگاه هوایی کشورهای منطقه است.» خبرگزاری فرانسه به نقل از یک مقام بلندپایه امریکا، گزارش داد: امروز ریچارد مورفی معاون وزارت امور خارجه امریکا، در نامهای که تسلیم ملک فهد پادشاه عربستان، کرد به دولتهای عربی حاشیه جنوبی خلیجفارس پیشنهاد کرد درصورتیکه این کشورها بپذیرند پایگاههای هوایی خود را دراختیار هواپیماهای امریکایی قرار دهند، این کشور خواهد توانست وظیفه پوشش هوایی سواحل کشورهای حاشیه جنوبی خلیجفارس را بر عهده بگیرد. این درحالی است که رونالد ریگان رئیسجمهور امریکا، در روزهای اخیر چندین بار تصریح کرده است: «تنها درصورتیکه شخصاً از امریکا تقاضا به عمل آید، این کشور وارد عمل خواهد شد.» خبرگزاری فرانسه درخصوص واکنش اعراب به این خواسته امریکا افزود: «کشورهای عرب منطقه تاکنون از پذیرفتن حضور نظامی امریکا در قلمرو خود امتناع ورزیدهاند. زیرا از آن بیم دارند که این اقدام موجب بروز عملیات تلافیجویانه ازسوی طرفداران ایران و سوریه شود.» جورج بوش معاون رئیسجمهور امریکا نیز امروز در پایان سفر دوهفتهای خود به کشورهای آسیایی، که از 17 اردیبهشت با سفر به کشورهای ژاپن، اندونزی، هند و پاکستان شروع شد و با بازدید از عمان پایان یافت، در مصاحبهای ضمن اشاره به بدترشدن اوضاع خلیجفارس گفت: «فکر نمیکنم امریکا بههیچوجه قصد مداخله یکجانبه در خلیجفارس را داشته باشد. نقش ما درحالحاضر فعالیتکردن در پشتصحنه بههمراه عده بسیار زیادی از دوستانمان در منطقه است و فکر میکنم یکی از راهکارهایی که کمتر از همه سازنده است، مداخله یکجانبه توسط هر نیروی خارجی ازجمله امریکا است.» جورج بوش با اشاره به سفر خود به عمان و دیدار با سلطان قابوس اضافه کرد: «در عمان با سلطان قابوس توافق داشتیم که یک برخورد آرام و بیسروصدا بسیار بیشتر از هرگونه اقدام نظامی و ایدههای مداخلهجویانه مؤثر است. اقدام نظامی مداخلهجویانه ازجانب هیچ کشوری مورد تأیید نیست. ما خواهان راهحل صلحآمیزی هستیم که توسط کشورهای درگیر یا توسط همسایگانشان فراهم آمده باشد.» دونالد ریگان وزیر خزانهداری امریکا نیز که هفته پیش برای بررسی تأثیر تشدید درگیری در خلیجفارس بر وضعیت اقتصادی کشورهای صنعتی به اروپای غربی سفر کرده بود، امروز در گفتوگویی کوتاه با شبکه ان.بی.سی درمورد تأثیر قطع جریان نفت از خلیجفارس بر اقتصاد کشورهای صنعتی غرب، گفت: «ما توافق کردهایم تا راههای آبی خلیجفارس را باز نگه داریم، ما میدانیم که نفت خاورمیانه [غرب آسیا] برای بقیه جهان مسئله حیاتی است. ایالات متحده به اندازه دیگر کشورهای غربی از نفت خاورمیانه [غرب آسیا] وارد نمیکند، باوجوداین، ما مسئولیت داریم تا بهطور مشترک خطوط کشتیرانی در تنگه هرمز را باز نگه داریم تا جریان نفت قطع نشود.» درهمینحال، جفری هاو وزیر امور خارجه انگلستان، امروز اعلام کرد که سه سفیر اروپایی در تهران و بغداد با مقامات ایران و عراق دیدار کرده و نگرانی جامعه اروپا را از گسترش جنگ به خلیجفارس و حمله به نفتکشها و کشتیهای تجاری به اطلاع مقامات این دو کشور رساندند. سفیران جامعه اروپا از مقامات ایران و عراق خواستند از حمله به کشتیها دست بردارند و عبورومرور آزادانه را در خلیجفارس تضمین کنند. جفری هاو افزود: «هرچند درحالحاضر بروز هرگونه واقعه نظامی دور از ذهن است، اما درصورت تشدید بحران، ما با شوروی تماس گرفته و موضوع را تشریح خواهیم کرد تا درمورد اهداف دولتهای غربی سوءتفاهمی وجود نداشته باشد.»

گزارش - 12

12. فعالیتهای نظامی و اطلاعاتی دولت ترکیه در دو ماه گذشته در نواحی مرزی این کشور با جمهوری اسلامی ایران افزایش یافته است. قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) درباره تحرکات دولت ترکیه در نوار مرزی این کشور با ایران گزارش داد: «ارتش ترکیه در هفتههای اخیر، 7 پاسگاه سیار تابستانی در نوار مرزی با ایران ایجاد کرده است. روستاهای دشوان، بروشخواران، آشناک، قزلکند، جانداران و منطقه کالیک محلهای استقرار این پاسگاهها میباشند. وظیفه اصلی این پاسگاهها گشتزنی دونفره مداوم شبانهروزی در نوار مرزی است.» همچنین، این گزارش از افزایش همکاری نظامی میان دولت ترکیه و امریکا خبر داده و افزوده است: «جدا از پایگاه انجرلیک، اخیراً به درخواست دولت امریکا و توافق دولت ترکیه، پایگاهی در شهر مرسین به ارتش امریکا واگذار شده است و همچنین درقالب سازمان ناتو احداث دو پایگاه هوایی در شهرهای تاتوان و موش شروع شده است.» قرارگاه حمزه سیدالشهدا(ع) درمورد اقدامات شناسایی ارتش ترکیه در نوار مرزی ایران افزود: در روزهای گذشته، هواپیماهای شناسایی ترکیه چندینبار بر فراز نوار مرزی ایران و ترکیه به پرواز درآمده و عملیات شناسایی انجام دادهاند. بنا به گزارش ژاندارمری، گاهی این هواپیماها در 30 کیلومتری عمق خاک ایران مشاهده شدهاند. فعالیتهای شناسایی ارتش و بازدید مقامات سیاسی و نظامی ترکیه در روز گذشته ادامه داشت و امروز با اعتراض مقامات سیاسی ایران مواجه شد. بهدنبال بازدید روز گذشته یکی از فرماندهان عالیرتبه پلیس ترکیه از نوار مرزی، امروز یک هیئت مرزبانی ترکیه متشکل از فرماندار شهر باشکاله و فرمانده گردان همین شهر به سلماس آمده و با مقامات این شهر دیدار کردند. آنها 5 تن از قاچاقچیانی را که در ترکیه دستگیر شده بودند، به ژاندارمری سلماس تحویل دادند. در این دیدار، فرماندار سلماس موضوع تجاوز هواپیماهای ترکیه به آسمان ایران را مطرح کرده و خواستار جلوگیری از وقوع چنین اقداماتی شد.

منابع و مآخذ روزشمار 1363/02/31