1363.03.03

روزشمار جنگ سال 1363 1363.03.03
نام‌های دیگر	سه خرداد
تاریخ شمسی	1363.03.03
تاریخ میلادی	24 مه 1984
تاریخ قمری	22 شعبان 1404

1360.03.03

1361.03.03

1362.03.03

1364.03.03

1365.03.03

1366.03.03

1367.03.03

گزارش - 1

1. درپی سخنان تهدیدآمیز روز گذشته صدام حسین، امروز حمله به کشتیهای تجاری و نفتکشها در خلیجفارس بعد از چند روز آرامش با شدت بیشتری از سر گرفته شد. عراق در اولین حمله امروز خود یک فروند بارج بزرگ به نام پاسارگاد را در نزدیکیهای لنگرگاه بوشهر هدف قرار داد. ساعت 3:45 بامداد، هواپیماهای عراقی با شلیک موشکهای اگزوسه بهسمت بارج سوخت بسیار بزرگ پاسارگاد که از خارک حرکت کرده بود، آسیب جدی به آن وارد آوردند. بعد از این حمله، بارج پاسارگاد با یدککش به بوشهر منتقل شد. هواپیماهای عراق در حمله دیگری در ساعت 4:20 بامداد، اسکله متحرک شرکت نفت خارک را که درحال انتقال به جزیره لاوان بود در 50 کیلومتری جنوبشرقی جزیره خارک هدف قرار دادند. در این حمله 3 نفر از کارکنان شرکت نفت خارک مجروح شدند. چند ساعت پس از این حملات، یک نفتکش سعودی هم در خلیجفارس در نزدیکی سواحل عربستان، هدف حمله قرار گرفت و یک فروند یدککش متعلق به امیرنشین شارجه در نزدیکی جزیره بوموسی توقیف شد. در ساعت 13، نفتکش سعودی چمیکال وینچر* که مقصد آن بنادر عربستان بود و با پرچم لیبریا حرکت میکرد، در خلیجفارس در حوالی جزیره عربی هدف اصابت یک موشک قرار گرفت و بهشدت آسیب دید. وزارت امور خارجه امریکا این حمله را به جمهوری اسلامی ایران نسبت داد و افزود: یک فروند هواپیمای فانتوم اف4 ایران به این نفتکش که با پرچم لیبریا حرکت میکرد، حمله و دستکم یک فروند موشک بهسوی آن شلیک کرد. این هواپیما پس از آنکه دو فروند هواپیمای اف15 عربستان قصد تعقیب آن را داشتند، از منطقه دور شد. ستاد ناحیه 9 سپاه در گزارشی از این حمله اعلام کرد: «ساعت یک بعدازظهر، یک فروند نفتکش عربستان سعودی بهتلافی [حمله به] اسکله پاسارگاد به تیر غیب گرفتار شد و درحال غرقشدن میباشد.» نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی ایران نیز یک فروند یدککش امیرنشین شارجه به نام سیکت را که به آبهای ساحلی ایران در اطراف جزیره بوموسی وارد شده بود، توقیف و آن را به بندرعباس هدایت کرد. این یدککش 14 خدمه دارد که یکی از آنها تبعه استرالیا و بقیه فیلیپینی هستند.

گزارش - 2

2. ازسرگیری حملات علیه نفتکشها و کشتیهای تجاری در خلیجفارس بازتاب گستردهای در رسانههای جهان داشت و این حملات نشانه پایبندنبودن دولت عراق به تعهدات منطقهای و موجب گسترش جنگ و تشدید مخاطرات آن برای جریان صدور نفت از منطقه خلیجفارس ذکر شد. خبرگزاری آلمان در گزارشی از منامه این حملات را به سخنان تند روز گذشته صدام و تلاش این کشور برای تحت فشار قراردادن ایران نسبت داد و اعلام کرد: «این حمله بهدنبال هشدار روز چهارشنبه پرزیدنت صدام حسین مبنیبر اینکه عملیات هوایی علیه کشتیها در منطقه خارک - که بغداد آن را یک منطقه نظامی اعلام کرده است - افزایش مییابد، صورت گرفت.» روزنامه واشنگتن پست در تفسیری درخصوص شروع مجدد حملات در خلیجفارس، واکنش عربستان و سیاستهای احتمالی آن را مورد توجه قرار داد و تصریح کرد: سعودیها از آغاز دوباره این حملات علیه نفتکشها شگفتزده شدهاند. زیرا آنها از بغداد وعده گرفته بودند که از حمله به مراکز صادراتی نفت ایران تا تصمیمگیری شورای امنیت درمورد قطعنامه پیشنهادی شورای همکاری خلیجفارس، خودداری کند. نویسنده مقاله واشنگتن پست معتقد است باوجود افزایش فعالیتهای دیپلماتیک برای کنترل اوضاع منطقه، این حملات میتواند به گسترش جنگ در خلیجفارس و وقوع درگیریهای نظامی بین ایران و عربستان بینجامد و خطر جنگ را در منطقه تشدید کند. دراینحال، روزنامه نیویورک تایمز به نقل از مقامات دولت ریگان، ضمن متهمساختن جمهوری اسلامی ایران مدعی شد: «ایران قصد دارد دامنه جنگ خلیج [فارس] را با تلاش برای منفجرساختن چاههای نفت عربستان سعودی و یا اعزام هواپیمای کوچک [حامل] مواد منفجره برای حملات انتحاری علیه نفتکشها در خلیج [فارس] گسترش دهد.»

گزارش - 3

3. بهدنبال حمله هوایی امروز به یک فروند نفتکش عربستان سعودی در خلیجفارس، دولتها و رسانههای غربی تلاش کردند ضمن مقایسه قدرت هوایی عربستان با ایران، مقامات این کشور را برای اقدامات تلافیجویانه علیه ایران ترغیب کنند. وزارت امور خارجه امریکا مدعی شد هواپیماهای عربستان در واکنش به حملات هوایی ایران در آبهای بینالمللی به پرواز درآمده و به تعقیب جنگنده ایران پرداختند، اما در نیمه راه عملیات را متوقف کرده و به پایگاههای خود بازگشتند. این درحالی است که دولت عربستان این خبر را تکذیب و اعلام کرد واحدهای دریایی سعودی برای نجات کشتی که بهشدت آسیب دیده بود به منطقه اعزام شدند و 31 خدمه آن را نجات داده و به بیمارستان منتقل کردند. خبرگزاری رویتر نیز در گزارشی از واشنگتن ضمن مقایسه قدرت هوایی ایران و عربستان آورده است: «اگر عربستان سعودی تصمیم بگیرد حملات هوایی ایران علیه نفتکشهای خود را تلافی کند، احتمالاً با بهکارگیری پیچیدهترین تسلیحات جهان که غالباً ازسوی امریکا تحویل این کشور داده شده است، وارد عمل خواهد شد.» این خبرگزاری در ادامه با بیان اینکه ارتش دو کشور به سلاحهای امریکایی مجهز هستند، اعلام کرد: «[درحالیکه] زرادخانه ایران بهدلیل کمبود لوازم یدکی و عدممحافظت کافی از آنها غیرقابل استفاده میباشد، عربستان سعودی که ظرف سی سال گذشته، بالغ بر 3/27 میلیارد دلار اسلحه از امریکا خریداری کرده است، در میان کشورهای منطقه از بهترین تجهیزات برخوردار است.» خبرگزاری رویتر افزود: درحالحاضر، نیروی هوایی عربستان 170 فروند هواپیما؛ ازجمله 42 فروند جنگنده امریکایی اف15 که یکی از مدرنترین هواپیماهای جهان است، در اختیار دارد. این هواپیماها به موشکهای پیشرفته مجهز هستند. 4 فروند هواپیمای شناسایی آواکس امریکا نیز در اجاره عربستان هستند تا 5 فروند هواپیمای خریداریشده تحویل این کشور شود. این درحالی است که به گزارش خبرگزاری رویتر، ایران در آغاز جنگ بالغبر 300 فروند هواپیما داشت، اما بهدلیل قطع روابط با امریکا و استفاده از هواپیماهای مذکور در طول چهار سال جنگ با عراق، از قدرت هوایی ایران بهشدت کاسته شده است و درحالحاضر، فقط 70 فروند از این هواپیماها توان پرواز دارند و بهدلیل نداشتن قطعات و لوازم یدکی، بسیاری از آنها زمینگیر شده و قادر به پرواز نیستند. روزنامه وال استریت ژورنال نیز در گزارشی به مقایسه قدرت هوایی ایران و عربستان پرداخت و مدعی شد که نیروی هوایی عربستان با برتری کامل میتواند به اقدامات ایران پاسخ دهد. هواپیماهای جنگنده اف15 عربستان که در ظهران و در نزدیکی تأسیسات نفتی این کشور در سواحل خلیجفارس مستقر هستند، با کمک هواپیماهای ردیاب آواکس امریکا که در ریاض استقرار دارند، میتوانند از تجهیزات مورد استفاده ایران به مراتب برتر باشند. وال استریت ژورنال به نقل از منابع نظامی اعلام کرد: اخیراً عربستان وسایل و تجهیزات جدید دفاعی از فرانسه دریافت کرده و پادشاه این کشور طرح خرید یک سیستم دفاعی 3 میلیارد و 900 میلیون دلاری را تصویب کرده است. این روزنامه با اشاره به حملات اخیر در خلیجفارس از گسترش حوزه پوشش هوایی آواکسها خبر داده و نوشت: «تا این اواخر، هواپیماهای آواکس صرفاً حریم هوایی عربستان را تحت نظر داشتند، ولی بهدنبال حملات اخیر ایران به نفتکش عربستان سعودی، مأموریت هواپیماهای ردیاب آواکس تغییر کرد و اکنون تمامی منطقه محل عبورومرور کشتیها در خلیجفارس تحت نظر این هواپیماها قرار دارد. این هواپیماها قادرند پرواز هواپیماهای ایرانی را در پایگاه بوشهر و همچنین قسمتهایی از حریم هوایی عراق را تحتنظر داشته باشند.»

گزارش - 4

4. پس از اقدام روز گذشته ارتش عراق در گلولهباران روستاهای بیوران بالا و پایین در منطقه سردشت، امروز نیروهای گردان198 لشکر64 ارومیه در اقدامی متقابل مواضع نیروهای عراقی را در این منطقه زیر آتش گرفتند که واکنش عراق را درپی داشت. در این تبادل آتش، چندین سنگر انفرادی و جمعی دشمن منهدم شد و بیش از 15 تن از نیروهای عراقی کشته یا زخمی شدند. براثر آتش دشمن نیز 2 تن از نیروهای خودی مجروح شدند. درهمینحال، امروز جنگندههای ارتش عراق حدود ساعت 9 صبح، دو بار به شهر پاوه حمله کردند، اما با هوشیاری و آتش بهموقع پدافند هوایی مستقر در منطقه پیش از انجام هرگونه عملیاتی ناگزیر به فرار شدند.

گزارش - 5

5. درگیری در محور بانه - سردشت و روستای چاکوی پیرانشهر، مینگذاری در محورهای مواصلاتی روستاهای مغمول، زیوه، ملاشیخ و محل نصب دکل قوشچی و دستگیری چند نفر از عناصر ضدانقلاب در دهستان شهرویران مهاباد رویدادهای مهم امروز مناطق کردنشین بود. نیروهای تأمین پایگاه چاتراوین در محور بانه - سردشت، ساعت 8 صبح امروز، با عناصر مسلح غیرقانونی به مدت دو ساعت درگیر شدند. در این درگیری یکی از سربازان پایگاه از ناحیه پا مجروح شد. در محور پیرانشهر به سردشت نیز تعدادی از عناصر ضدانقلاب به پایگاه روستای چاکو حمله کردند که با مقاومت نیروهای پایگاه روبهرو شدند. در این درگیری، 4 نفر از مهاجمان کشته و بقیه آنها پس از مدتی منطقه را ترک کردند. عناصر ضدانقلاب علاوهبر حمله به پایگاههای نیروهای خودی، با مینگذاری در جادهها و محورهای مواصلاتی روستاهای مغمول، زیوه، ملاشیخ و محل نصب دکل قوشچی تلفاتی را به نیروهای خودی و مردم عادی وارد آوردند. در منطقه عمومی جنوب سلماس، مینیبوس روستای مغمول که 18 نفر مسافر داشت در نزدیکی این روستا با مین برخورد کرد. در این حادثه 4 تن از مسافران شهید و 7 تن دیگر مجروح شدند. در منطقه سردشت در جاده ملاشیخ نیز، براثر انفجار یک مین ضدتانک دو پای یک سرباز قطع و یک نفر دیگر زخمی شد، علاوهبراین، یک دستگاه خودروی زیل ارتش هم منهدم گردید. درهمینحال، نیروهای خودی تعدادی از مینهایی را که عناصر گروههای مسلح غیرقانونی در محور پیرانشهر - زیوه کار گذاشته بودند، کشف و خنثی کردند. در حادثه دیگری زمانی که گروه مهندسی ژاندارمری مشغول ایجاد خاکریز در محل پایگاه جدید دکل قوشچی در محور ارومیه - سلماس بود، هنگام جمعآوری مینها، یکی از آنها منفجر و یک درجهدار مجروح شد. امروز همچنین نیروهای گشت دهستان شهرویران مهاباد 2 تن از عناصر حزب منحله دمکرات را که برای جمعآوری یار متی (کمک مردمی) به روستای بادام آمده بودند، با اسلحه و تجهیزات کامل دستگیر کردند.

گزارش - 6

6. رئیس مجلس شورای اسلامی عصر امروز، با شرکت در یک مصاحبه مطبوعاتی ضمن تشریح عملکرد چهارساله دوره اول مجلس شورای اسلامی به پرسشهای خبرنگاران داخلی و خارجی درخصوص جنگ ایران و عراق، حملات عراق در خلیجفارس، مواضع و اقدامات کشورهای عربی و سیاست و راهبرد ایران دربرابر بستهشدن خلیجفارس پاسخ داد. حجتالاسلاموالمسلمین هاشمی رفسنجانی در پاسخ به سؤال خبرنگار خبرگزاری فرانسه درمورد سیاست ایران در قبال خلیجفارس و بستن تنگه هرمز، گفت: «ما هنوز محکم بر سر آنچه گفتهایم ایستادهایم و مایل نیستیم تنگه هرمز بسته شود، بستهشدن تنگه هرمز برای ما هم ضرر دارد. ... تنگه هرمز را موقعی میبندیم که خلیجفارس برای ما قابلاستفاده نباشد. اگر خلیجفارس برای ما قابلاستفاده نباشد، ما خلیجفارس را برای دیگران نیز غیرقابل استفاده میکنیم.» خبرنگار شبکه سی.بی.اس امریکا از توان نیروی هوایی ایران در مقابله با نیروی هوایی عراق و کشورهای دیگر ازجمله عربستان سؤال کرد که رئیس مجلس شورای اسلامی پاسخ داد: «بعد از چهار سال جنگ، نیروی هوایی ایران از روزهای اول ازلحاظ کارایی قویتر است و ما کارهای مهمی را با نیروی هوایی در عملیات برونمرزی میتوانیم انجام دهیم. منتها ما در کاربرد نیروی هواییمان یک مقدار بهدلیل وابستهبودن در قطعات ... احتیاط میکنیم.» هاشمی رفسنجانی در پاسخ به پرسش روزنامه ماینیچی ژاپن درخصوص اینکه جزایر مجنون میتواند یکی از راههای جبران خسارت جنگ باشد، اظهار کرد: «ما این مطلب را از قول یک مقام عرب نقل کردیم که گفته بود ایران اکنون درحقیقت خسارت خود را گرفته است، و من هم گفتم این مسئله قابلطرح است، حالا هم میگویم اگر روزی بنا باشد جنگ تمام شود و ما خسارتمان را بگیریم، طبعاً دولت عراق این خسارت را که بالغبر صدها میلیارد دلار است، نمیتواند نقداً پرداخت کند، باید از منابعش بهتدریج برداشت شود و یکی از جاهایی که میتواند برداشت شود، جزایر مجنون است.» رئیس مجلس شورای اسلامی درمورد روابط جمهوری اسلامی ایران با کشورهای عربی، سفر خدام به تهران و موضوع میانجیگری میان ایران و کشورهای حاشیه خلیجفارس با تأکید بر اینکه ما مایل نیستیم روابطمان با عربستان سعودی تیره باشد، گفت: آقای فهد نامه نوشته بودند به آقای حافظ اسد و از ایشان خواسته بودند در مسئله بحران خلیجفارس چارهجویی کنند. آقای اسد همراه ما هستند و نمیخواستند اظهارنظری بکنند، که مورد قبول ما نباشد. این مسافرت انجام شد که از دیدگاههای ما مطلع شود. ما نظرمان را گفتیم. ما قصد توسعه جنگ را نداریم. عربستان و کویت خودشان را کنار بکشند. ما میدانیم که عربستان و کویت به نفع عراق نفت میفروشند و با پول نفت آنها است که این موشکها را میخرند. وی با اشاره به حمله دو هفته پیش عراق به یک نفتکش عربستان در نزدیکی خارک اضافه کرد: «ما توقع داریم وقتی یک کشتی عربستان را که بهخاطر [اینکه] از خارک عبور کرد، در دریا میزنند، عربستان آن را محکوم کند ... بهجای اعتراض، زکی یمانی گفت خلبانهای عراقی از بالا نمیبینند که کشتی مال کیست. ... صدام اعتراف کرده که کشتی او را زده و اعلام کرده که از آواکسهای عربستان استفاده کرده است. [همه این موارد نشان میدهد که] عربستان هم در این کار شریک بوده است. هم پول موشکها را داده است، هم آواکسها اطلاعات دادهاند، هم وزیر نفتش تأیید کرده و هم در بیانیه رسمی بعدی خود، عراق را محکوم نکرده است. اینها بیایند محکوم کنند و خودشان را بکشند کنار تا اینکه ما هم سیاست خود را عوض کنیم.» رادیو بیبیسی در گزارشی از اقدامات دولتهای حاشیه جنوبی خلیجفارس و تحولات این منطقه سخنان امروز رئیس مجلس شورای اسلامی را مورد توجه قرار داده و آن را هماهنگ با هشدارهای قبلی ایران دانست و گفت: «اگر کشتیهای حامل نفت خام ایران در جزیره خارک مورد حمله قرار گیرند، ایران نیز بهنوبه خود به کشتیهایی که از خلیجفارس میگذرند، حمله خواهد کرد.» خبرنگار بیبیسی درمورد تلاشهای انجامگرفته برای پایاندادن به جنگ اضافه کرد: «تلاشهای سازمان ملل و کشورهای مختلف جهان برای پایاندادن به جنگ ایران و عراق تاکنون به نتیجه نرسیده است. دلیل اولیه آن برخورد ایران است که کلیه این تلاشها را در جهت منافع عراق میداند. عراق گفته است که اگر تلاشهای مربوط به میانجیگری به ثمر نرسیدهاند، تقصیر آن متوجه ایران است. حال آنکه ایران در گذشته گفته بود نمیتواند اعتماد داشته باشد که عراق به قول و قرارهای خود وفادار خواهد ماند. در آن زمان، ایران این احساس را داشت که در جنگ برگ برنده را در اختیار دارد. ... اما اخیراً افزایش حملات بر کشتیها آرایش صحنه نبرد را عوض کرده است. هفته پیش، هاشمی رفسنجانی در نمازجمعه تهران از آغاز مرحله تازهای در جنگ سخن گفت که پایان آن بر هیچکس روشن نیست.» رادیو بیبیسی با نقل این جمله از رئیس مجلس شورای اسلامی که «ایران عمداً از پیشروی نیروهایش در جبهه جنگ صرفنظر کرده تا به عراق فرصت بدهد که بر سر عقل بیاید و شرایط ایران را بپذیرد»، افزود: «این [سخنان] نشان میدهد که ایران میل ندارد، عراق را تحریک کند تا دست به حملات بیشتری علیه کشتیها بزند. درهمینحال، هیچ علامتی از اینکه ابتکار جدیدی برای میانجیگری و مصالحه به کار افتاده باشد، وجود ندارد و اگر لحن مطبوعات ایران ملاک داوری باشد، چنین به نظر میرسد که ایران قصد ندارد به چیزی کمتر از مجازات صدام تن در دهد.»

گزارش - 7

7. همزمان با دومین سالگرد آزادسازی خرمشهر و برگزاری مراسم بزرگداشت این روز، هیئتی برای بازدید از میزان پیشرفت کار بازسازی و نوسازی مناطق جنگی وارد استان خوزستان شده و در جریان عملکرد ستاد بازسازی مناطق جنگی قرارگرفت. در برنامههای گرامیداشت آزادسازی خرمشهر، چگونگی تجاوز عراق به این شهر، مقاومت 35 روزه مردم آن، اجرای عملیات بیتالمقدس و آزادسازی خرمشهر ازطریق مصاحبه با فرماندهان اسیر عراقی و فرماندهان سپاه و ارتش جمهوری اسلامی ایران تشریح و برنامههای ویژهای در صداوسیما تهیه و پخش گردید. همچنین در شهرهای مختلف به مناسبت این روز نمایشگاه عکس و کتاب برگزار شد. روزنامه جمهوری اسلامی در دو گزارش مفصل به چگونگی آزادسازی خرمشهر در عملیات بیتالمقدس و تشکیل ستاد معین و بازسازی این شهر در دو سال اخیر پرداخت. در گزارش اول، زمینهها و مراحل مختلف عملیات بیتالمقدس، نیروهای شرکتکننده در آن، استعداد یگانهای عراقی مستقر در منطقه، روند عملیات و چگونگی آزادی خرمشهر و میزان تلفات نیروهای عراقی تشریح و با چاپ شعری از سپیده کاشانی با عنوان "ای شهر خرمشهر ای خاک گهرخیز" سالروز آزادی خرمشهر گرامی داشته شده است. این روزنامه در گزارش دوم خود چگونگی بازسازی خرمشهر در دو سال اخیر را تشریح کرده است. در مقدمه این گزارش آمده است: بازسازی شهرهای جنگزده بلافاصله بعد از آزادسازی آنها شروع شد. کار بازسازی این مناطق بین استانهای مختلف تقسیم و بازسازی خرمشهر به استان تهران داده شد. ستاد معین استان تهران زیر نظر آیتالله سیدعلی خامنهای تشکیل شد و با کمکهای مردمی اقدامات خود را آغاز کرد که در این مدت توانسته است نزدیک به 2000 واحد مسکونی را بازسازی کند. همچنین در سالروز آزادسازی خرمشهر و همزمان با هفته بازسازی مناطق جنگی، آیتالله یوسف صانعی نماینده امام در شورایعالی بازسازی و نوسازی مناطق جنگزده، بههمراه هیئتی از بنیاد مسکن انقلاب اسلامی وارد استان خوزستان شدند. این هیئت در مدت حضور خود در خوزستان از مناطق جنگی بازدید و در جریان میزان پیشرفت کار بازسازی مناطق ویرانشده قرار گرفت. همچنین هیئت مذکور در بخش حمیدیه از اجرای طرح آبیاری و زهکشی شهید بهشتی بازدید و در مراسم واگذاری منازل مسکونی ساختهشده، شرکت کرد. آیتالله صانعی پس از این بازدید درخصوص اقدامات انجامگرفته، گفت: «باوجود مشکلات زیاد و مخاطرات مناطق جنگی، کار بازسازی و نوسازی مناطق آسیبدیده بهخوبی پیش رفته و منازل ساختهشده دراختیار مردم قرار میگیرد.»

گزارش - 8

8. دولت عراق 40 نفر از نیروهای آموزشدیده خود را بههمراه تعدادی اسلحه و نارنجک برای انجام اقدامات خرابکارانه در استان سیستانوبلوچستان ایران به این منطقه اعزام کرده است. فرمانده کل سپاه پاسداران در نامهای به ستاد منطقه 6 سپاه به نقل از ستاد مشترک ارتش با اعلام این خبر افزود: عراق این افراد را بهمنظور همکاری با حزب وحدت بلوچ به منطقه هند و پاکستان، که محل استقرار اعضای این حزب است، اعزام کرده است تا همراه چریکهای حزب وحدت بلوچ، در استان سیستانوبلوچستان به راهزنی، خرابکاری و ربودن نیروهای جهاد سازندگی و دیگر نهادهای دولتی بپردازند.

گزارش - 9

9. هیئت نمایندگی اتحادیه عرب که به سرپرستی شیخ صباح الاحمد الصباح وزیر امور خارجه کویت و طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق، به ژاپن سفر کرده است، در ادامه دیدار با مقامات این کشور درخصوص اوضاع خلیجفارس، مواضع ژاپن در قبال جنگ ایران و عراق و کاهش روابط اقتصادی توکیو با تهران و خریدهای نفتی ژاپن از ایران گفتوگو کرد. یاسو هیرو ناکاسونه نخستوزیر ژاپن، در دیدار با هیئت اتحادیه عرب موقعیت خلیجفارس را مهمترین خطر برای صلح جهانی نامید و از هر دو کشور ایران و عراق خواست تا از گسترش جنگ به خلیجفارس اجتناب کنند. رادیو بیبیسی در گزارشی از مذاکرات هیئت اتحادیه عرب با مقامات ژاپن گفت: ژاپن در میان کشورهای صنعتی جهان بیشترین واردات نفت از خلیجفارس را داشته و با هر دو کشور ایران و عراق روابط بسیار نزدیکی دارد و از این جهت مواضع ژاپن از حساسیت زیادی برخوردار است. نخستوزیر ژاپن درخواست عراق مبنیبر قطع واردات از ایران را رد کرده و از هر دو کشور خواست به حملات علیه نفتکشها در خلیجفارس پایان دهند. شینتارو آبه وزیر امور خارجه ژاپن نیز پس از دیدار با هیئت اتحادیه عرب در مصاحبهای از ادامه جنگ ایران و عراق ابراز تأسف کرد و از دو کشور خواست تا از حمله به کشتیهای بیطرف که در خلیجفارس در رفتوآمدند، خودداری کنند. وی در یک مصاحبه مطبوعاتی که وزیر امور خارجه عراق نیز حضور داشت با اشاره به حملات مختلف در خلیجفارس، ایران را به انجام این اقدامات متهم کرد و گفت: «تحولات اخیر نشاندهنده این امر است که ایران به کشورهایی که در جنگ شرکت ندارند، حمله میکند. ما بسیار نگران این امر هستیم و صریحاً از ایران میخواهیم که به کشتیها در خلیج [فارس] حمله نکند و از عراق نیز همین را میخواهیم.» وزیر امور خارجه ژاپن با بیان اینکه در ماههای اخیر میزان قراردادهای نفتی این کشور با ایران کاهش یافته است، بر حفظ روابط یکسان با دو کشور ایران و عراق تأکید کرد و افزود: «موضوع روابط تجاری مسئلهای مربوط به بخش خصوصی ژاپن است، ولی دولت ژاپن نظرات نمایندگان هیئت عرب را به بخش خصوصی اطلاع خواهد داد.» طارق عزیز وزیر امور خارجه عراق هم در این مصاحبه بار دیگر به توجیه مواضع عراق در جنگ پرداخت و از ژاپن خواست تا برای قطع واردات نفت خود از ایران اقدام کند. وی گفت که «کشورش برخلاف ایران همه قطعنامههای شورای امنیت سازمان ملل را پذیرفته است. اگر یک کشور همه ابتکارات صلح را بپذیرد، ولی دیگری نپذیرد، باید با آن بهگونه دیگری رفتار گردد و این عاقلانه است که درآمدهای مالی آن کاهش داده شود.» طارق عزیز درمورد تداوم حملات در خلیجفارس تهدید کرد تا زمانی که ایران حق صدور آزادانه نفت از خلیجفارس را برای عراق تأمین نکند، بغداد به حملات خود علیه کشتیها ادامه خواهد داد. وزیر امور خارجه عراق هنگام بازگشت از توکیو در تشریح سفر هیئت اتحادیه عرب به ژاپن اظهار کرد: «هیئت با بلندپایگان ژاپنی مذاکراتی در محیطی [مملو] از صراحت و روشنی انجام داد و اهمیت اینکه ژاپن مسئولیت خود را در قبال امنیت و ثبات منطقه به عهده بگیرد، را خاطرنشان کرد.» وی اضافه کرد که در توکیو هیئت اتحادیه عرب با صاحبان صنایع و بازرگانی ژاپن نیز دیدار و گفتوگو کرده است. خبرگزاری جمهوری اسلامی درباره نتایج عملی سفر هیئت اتحادیه عرب به ژاپن به نقل از رسانههای غربی اعلام کرد: احتمال دارد مدیرکل اداره امور غرب آسیا و افریقای وزارت امور خارجه ژاپن به ایران سفر کند. پس از مذاکرات ماه گذشته ژاپن با عراق و سفر هیئت اتحادیه عرب به توکیو، دولت ژاپن تصمیم گرفته است که مدیرکل وزارت امور خارجه ژاپن را به ایران بفرستد تا با مقامات این کشور در تهران گفتوگو کند و آنها را در جریان مذاکرات ژاپن با اتحادیه عرب و سیاستهای خود در خلیجفارس قرار دهد. این مقام ژاپنی اواخر فروردین نیز به ایران سفر کرد، اما بهدلیل اینکه پس از بازدید از بغداد به تهران رفته بود، موفق به دیدار با مقامات جمهوری اسلامی ایران نشد.

گزارش - 10

10. بهدنبال سفر روز گذشته عبدالحلیم خدام به ایران و دیدار وی با مقامات ایرانی، منابع عربی هدف از این سفر را ارسال پیام عربستان سعودی به جمهوری اسلامی ایران ذکر کردند. درهمینحال، دولت امریکا از سفر هیئت سوری به ایران بهعنوان تلاشی میانجیگرانه برای کنترل بحران خلیجفارس استقبال کرد و رسانههای گروهی آن را بهمنزله بخشی از تلاشهای منطقهای برای جلوگیری از گسترش جنگ ایران و عراق بازتاب دادند. خبرگزاری کویت در گزارشی از واشنگتن اعلام کرد: امریکا امروز از تلاشهای سوریه برای میانجیگری و تشویق ایران به خودداری از گسترش جنگ حمایت کرد و جان هیوز سخنگوی وزارت امور خارجه امریکا، گفت: ما از هرگونه تلاشی که برای جلوگیری از گسترش درگیریها انجام گیرد پشتیبانی میکنیم و اگر سفر عبدالحلیم خدام به ایران نیز چنین تأثیری داشته باشد، مورد استقبال ما خواهد بود. از سوی دیگر، روزنامه کویتی الوطن به نقل از منابع عرب نوشت: «خدام معاون رئیسجمهور سوریه، در چهارچوب تلاشهای جاری برای متوقفنمودن تحولات خطرناک اوضاع در جبهههای جنگ میان ایران و عراق ... به ریاض خواهد رفت.» روزنامههای کشور ترکیه هم این سفر را بسیار بااهمیت توصیف کرده و در صفحات اول خود آن را پوشش خبری دادند.38 رسانههای فرانسوی با بیان اینکه انگیزههای سفر خدام به تهران روشن نیست، یادآور شدند: با تجزیهوتحلیل مطبوعات دولتی این کشور به نظر میرسد «دمشق از یکسو مایل است که کشورهای حاشیه خلیجفارس درگیر یک جنگ دیوانهوار نشوند و از سوی دیگر، بهخصوص امریکا انگیزهای برای دخالت در منطقه نداشته باشد. بهاینصورت دمشق اکنون نقشی را پیگیری میکند که در گذشته الجزایر با موفقیت به عهده گرفته بود.»

گزارش - 11

11. شورای همکاری خلیجفارس پیشنویس قطعنامه تهیهشده درخصوص حمله به کشتیهای تجاری در خلیجفارس را به شورای امنیت سازمان ملل تحویل داد و وزیر امور خارجه کویت بهمنظور شرکت در جلسه شورای امنیت سازمان ملل سفر خود به ژاپن را یک روز زودتر از موعد مقرر به پایان رسانده و عازم نیویورک شد. دولتهای عضو شورای همکاری خلیجفارس در قطعنامه پیشنهادی خود بدون اشاره به آغاز حملات ازسوی عراق، ضمن مقصردانستن ایران در قبال حملات اخیر به کشتیهای تجاری در خلیجفارس، از شورای امنیت سازمان ملل خواستند تهران را بهدلیل نقض حقوق دریانوردی محکوم کند. عبدالله بشاره دبیرکل شورای همکاری خلیجفارس، پیشنویس قطعنامه تهیهشده را به 15 عضو شورای امنیت سازمان ملل تسلیم کرد و قرار است پیشنویس مذکور فردا در جلسه رسمی این شورا بررسی شود. به گزارش آسوشیتدپرس نکات برجسته این قطعنامه چنین است: o محکومکردن اقدامات تجاوزکارانه ایران در حمله به کشتیهای سعودی و کویتی در خلیجفارس. o تأکید مجدد بر حق کشتیرانی و تجارت آزاد در آبهای بینالمللی ازجمله مسیرهای دریایی که در منطقه جنگی قرار ندارند. o اتخاذ تدابیر لازم و مؤثر برای حصول اطمینان از آزادی کشتیرانی در مناطق مذکور، درصورت تداوم حملات علیه کشتیها. خبرگزاری یونایتدپرس نیز در گزارشی از سازمان ملل با اشاره به یکطرفه بودن پیشنویس پیشنهادی شورای همکاری خلیجفارس، به نقل از منابع دیپلماتیک اعلام کرد: «بعید به نظر میرسد که شورای امنیت قطعنامه را بهدلیل یکطرفه بودنش تصویب کند. اگرچه ایران بیتقصیر نیست، اما اکثر حملاتی که اخیراً علیه کشتیرانی در خلیجفارس صورت گرفته ازسوی عراق بوده است.» رادیو دبی نیز در بخش انگلیسی خود درمورد متن و محتوای پیشنویس قطعنامه پیشنهادی شورای همکاری خلیجفارس به شورای امنیت گفت: «[در این پیشنویس] حمله به کشتیهای نفتکش سعودی و کویتی محکوم شده است [و تأکید شده است که] درصورت ادامه حملات، شورای امنیت میبایست تشکیل جلسه دهد تا اقدامات لازم را به عمل آورد.» خبرگزاری کویت هم در گزارشی از سازمان ملل با اشاره به اینکه موضوع بررسی تهاجم رژیم صهیونیستی به اردوگاه عینالحلوه به تعویق افتاده است، اضافه کرد: کویت با درخواست تعویق بررسی حمله رژیم صهیونیستی به اردوگاه عینالحلوه، سرگرم انجام کارهای مربوط به اجلاس روز جمعه شورای امنیت درخصوص تهاجمات ایران به کشتیهای سعودی و کویتی است. این خبرگزاری افزود: در جلسه شورای امنیت، وزیر امور خارجه کویت از مواضع شورای همکاری خلیجفارس دفاع خواهد کرد. اعضای این شورا بهدنبال تصویب قطعنامهای هستند که در آن عمل ایران در حمله به کشتیها در خلیجفارس بهعنوان نقض حقوق دریانوردی محکوم شود.

گزارش - 12

12. درحالیکه عراق خواستار خرید موشکهای اگزوسه بیشتر از فرانسه است، دولت آلمان افراد متهم به ارسال سلاح به ایران را دستگیر کرد و پارلمان اروپا خواستار توقف ارسال تسلیحات نظامی به ایران و عراق شد. به گزارش رادیو اسرائیل، درپی تشدید حملات عراق به کشتیها در خلیجفارس و استفاده گسترده این کشور از موشکهای فرانسوی اگزوسه، رژیم صدام خواستار دو برابر شدن سهمیه خرید این موشکها از فرانسه شد. این رادیو به نقل از منابع آگاه در وزارت امور خارجه امریکا افزود: «دولت عراق از فرانسه تقاضا کرده تعداد موشکهای اگزوستی را که هر ماه به آن کشور میفرستد به دو برابر افزایش دهد.» عراق بهکمک این موشکها در هفتههای اخیر، چندین فروند نفتکش حامل نفت ایران را در اطراف جزیره خارک هدف قرار داده است. مقامات امریکایی عقیده دارند این تقاضای عراق از فرانسه بیانگر مصممبودن این کشور برای ادامه حملات خود علیه نفتکشها میباشد. این درحالی است که فشار به افراد و شرکتهای مرتبط با ایران برای محدودکردن فرصتهای خرید تسلیحاتی این کشور تشدید شده است. امروز در هامبورگ دو فرد آلمانی، یک فرد امریکایی و یک فرد ایرانی به اتهام معامله اسلحه و قاچاق تانک امریکایی به ایران بازداشت شدند. دادستانی هامبورگ با تأیید این خبر اعلام کرد که تحقیق و بازجویی از متهمان ادامه دارد. یکی از این متهمان یک زن 67 ساله آلمانی است که به گفته دادستان قصد داشته است با کمک دو نفر دیگر تانکهای امریکایی را به ایران بفروشد. از سوی دیگر، روزنامه ال پائیس (چاپ اسپانیا) به نقل از منابع دیپلماتیک خبر داد: دولت امریکا اسپانیا را به فروش تجهیزات نظامی ساخت امریکا به ایران متهم و به این کشور اعتراض کرده است. به نوشته این روزنامه سفیر امریکا در اسپانیا با تسلیم یادداشتی به وزیر امور خارجه اسپانیا به این موضوع اعتراض کرده و خواستار جلوگیری از انجام اینگونه معاملات شده است. هرچند یادداشت سفیر امریکا در اسپانیا به مورد خاصی اشاره ندارد، اما تهیه و تسلیم آن به مقامات دیپلماتیک اسپانیا نشاندهنده حساسیت بالای امریکا درمورد انتقال سلاحهای ساخت این کشور به ایران است. این روزنامه اسپانیایی به نقل از منابع امریکا اضافه کرد: بعضی از تجهیزات مورد ادعا به اندازهای پیشرفته است که بتواند موجب نقض پیمان دوستی میان اسپانیا و امریکا شود. منابع اسپانیایی با اعلام اینکه هیچگونه تجهیزات نظامی ازطریق این کشور به ایران صادر نمیشود، تأکید کردند: ممکن است برخی از اقلام صادراتی در مصارف نظامی نیز به کار گرفته شود. در ادامه تلاشها برای جلوگیری از ارسال سلاح به ایران، پارلمان اروپا هم ضمن هشدار درمورد تشدید جنگ در خلیجفارس امروز از ده کشور عضو جامعه اروپا خواست هرچه زودتر فروش تسلیحات به ایران و عراق را متوقف سازند. در قطعنامه مشترکی که ازسوی گروههای عمدتاً مسیحی، لیبرال، کمونیست و گلیستها ارائه شده، آمده است: وزرای امور خارجه کشورهای عضو جامعه اروپا باید به درخواست کشورهای عربی درمورد تشکیل جلسه برای بررسی اوضاع خلیجفارس پاسخ مثبت داده و به تشکیل آن اقدام کنند. باوجوداین، معاون رئیس پارلمان اروپا امروز اعلام کرد که تشدید بحران در خلیجفارس هیچگونه خطری برای تأمین نفت مورد نیاز کشورهای اروپایی ندارد.

منابع و مآخذ روزشمار 1363/03/03